EEG EEG BIOFEEDBACKBIOFEEDBACK

TEORIA I PRAKTYKA TEORIA I PRAKTYKA

CO TO JEST BIOFEEDBACK?CO TO JEST BIOFEEDBACK? Nazwę Biofeedback tłumaczy się:

Bio (biologiczny) + Feedback (sprzężenie zwrotne) =

biologiczne sprzężenie zwrotne

Istnieje wiele odmian treningu Biofeedback. Metoda

stosowana w naszej pracowni jest nazywana EEG

Biofeedback lub też zamiennie Neurofeedback.

Istotą metody EEG Biofeedback jest wykorzystanie efektu

biologicznego sprzężenia zwrotnego, za pomocą którego

uczymy się zależności pomiędzy naszym ciałem i umysłem

a jakością pracy mózgu. Samoświadomość czynności

życiowych pozwala na lepsze ich kontrolowanie, tak

abyśmy wykorzystywali nasze możliwości w coraz

większym stopniu.

HISTORIA BIOFEEDBACKUHISTORIA BIOFEEDBACKU

Biofeedback narodził się Biofeedback narodził się

w amerykańskim ośrodku w amerykańskim ośrodku szkoleniowym NASA, w latach 60-ych. szkoleniowym NASA, w latach 60-ych. Służył do szkoleń astronautów i Służył do szkoleń astronautów i pilotów, którzy w warunkach dużego pilotów, którzy w warunkach dużego stresu byli zmuszani do wykonywania stresu byli zmuszani do wykonywania nałożonych na nich skomplikowanych nałożonych na nich skomplikowanych czynności. czynności.

Pod koniec lat sześćdziesiątych Profesor M.B. Sterman, stwierdził w

czasie badań nad kotami, że aktywność rytmu fal ok. 14 Hz jest

obecna zarówno podczas snu, jak i czuwania. Tę aktywność, zaczął

trenować u kotów. Trening EEG aktywności, został podzielony na dwie

fazy.

•W fazie pierwszej, głodny kot miał nacisnąć specjalną dźwignię, aby

zdobyć jedzenie zasłonięte szybką. Koty szybko opanowały tę sztukę.

• Następnie utrudniono im zadanie. Aby dostać się do mięsa, koty

musiały rozpoznać zestaw błysków i dźwięków i dopiero naciśnięcie

dźwigni, która odsłaniała szybkę,  uzyskiwały dostęp pożywienia.

Koty szybko zrozumiały, o co chodzi - głodne wpatrywały się w

pożywienie za szybką  z maksymalnie zogniskowaną uwagą. Sterman

stwierdził w tym stanie przeważającą aktywność w paśmie ok. 14 Hz.,

nazwał ten rytm - rytmem sensomotorycznym (SMR), ponieważ

znalazł go w korze odpowiedzialnej za czucie i ruch. Wytrenowane

koty, kiedy były głodne, same wytwarzały ten rytm .

W tym samym czasie, w związku z wystąpieniem u kandydatów na

astronautów halucynacji, wywoływanych przez paliwo rakietowe,

kierownictwo NASA zaproponowało dr B. Stermanowi zbadanie wpływu

paliwa rakietowego (hydrazyny) na OUN /ośrodkowy układ nerwowy/

kotów.

Sterman podjął się zadania i rozpoczął testy, do których użył nowo

zakupionych kotów oraz kotów po przeprowadzonych treningach SMR. Ku

jego zaskoczeniu, nowo zakupione koty padły, a stare, z ćwiczonym

pasmem SMR przeżyły. Nowe koty doznawały napadów drgawkowych

(epilepsji), a ćwiczone w paśmie SMR, były odporne na napady

drgawkowe. Eksperyment powtórzono z małpami. Otrzymano podobne

wyniki. Sterman poszedł krok dalej, i zrobił doświadczenia z człowiekiem,

cierpiącym na ciężką padaczką. On osiągnął 60 % redukcję ilości

napadów.

Liczne dalsze eksperymenty i innych instytucji potwierdziły

skuteczność treningu SMR w leczeniu padaczki. W 1972 r prof.

Sterman publikuje nową metodę leczenia epilepsji, a

zaprezentowany protokół treningowy został nazwany protokołem

Stermana.

Sterman zauważył również, że po treningu SMR u pacjentów z

padaczką ustępuje nadpobudliwość psychoruchowa.

Problemem nadpobudliwości zajął się jeden ze współpracowników

Stermana - dr Joel Lubar. W swojej pracy wykazał on, że metoda

EEG Biofeedback jest przydatna nie tylko w terapii dzieci z ADHD,

ale również ludzi z zaburzeniami koncentracji, uwagi bez

nadpobudliwości psychoruchowej oraz zaburzeniami procesu

uczenia się (ADD).

FUNKCJONOWANIE MÓZGUFUNKCJONOWANIE MÓZGU

Aby w pełni zrozumieć zasadę Aby w pełni zrozumieć zasadę działania EEG BIOFEDBACKU musimy działania EEG BIOFEDBACKU musimy zrozumieć funkcjonowanie naszego zrozumieć funkcjonowanie naszego mózgu. Jak mówiliśmy wcześniej EEG mózgu. Jak mówiliśmy wcześniej EEG Biofeedback wykorzystuje do Biofeedback wykorzystuje do monitorowania i trenowania monitorowania i trenowania czynność bioelektryczną generowaną czynność bioelektryczną generowaną przez pracujący mózg. przez pracujący mózg.

Mózg stanowi część centralnego (ośrodkowego) układu

nerwowego.

Mózg jest ośrodkiem zawiadującym czynnościami

motorycznymi, snem, odczuwaniem głodu i pragnienia

- a więc funkcjami organizmu decydującymi o

przeżyciu. Wszystkie uczucia i emocje, takie jak

miłość, nienawiść, radość, agresja czy strach, również

nadzoruje mózg. Ten organ otrzymuje ponadto i

interpretuje niezliczone sygnały przesyłane z innych

części ciała oraz bodźce pochodzące ze świata

zewnętrznego.

Specjalizacje półkul mózgowychSpecjalizacje półkul mózgowych

Lewa półkula Lewa półkula zawiaduje:

MOWA - Półkula ta odpowiedzialna jest za funkcje językowe. Jest to strona MOWA - Półkula ta odpowiedzialna jest za funkcje językowe. Jest to strona

kontrolująca mowę i sprawiająca, że możemy czytać i pisać. Pamięta ona kontrolująca mowę i sprawiająca, że możemy czytać i pisać. Pamięta ona

imiona, fakty i daty i wie jak pisać ortograficznie.imiona, fakty i daty i wie jak pisać ortograficznie.

ANALIZA i LOGIKA -lewa półkula jest miejscem, gdzie odbywa się analiza ANALIZA i LOGIKA -lewa półkula jest miejscem, gdzie odbywa się analiza

oraz poddawanie materiału logicznej, racjonalnej ocenie. Logiczne i oraz poddawanie materiału logicznej, racjonalnej ocenie. Logiczne i

analityczne myślenie potrzebne jest do rozwiązywania skomplikowanych analityczne myślenie potrzebne jest do rozwiązywania skomplikowanych

problemów matematycznych.problemów matematycznych.

Ponadto lewą półkulę charakteryzuje: SEKWENCYJNOŚĆ - napływające informacje są kodowane sekwencyjnie SEKWENCYJNOŚĆ - napływające informacje są kodowane sekwencyjnie

czyli "krok po kroku".czyli "krok po kroku".

MATEMATYCZNOŚĆ - numery i liczby są kodowane w lewej półkuli.MATEMATYCZNOŚĆ - numery i liczby są kodowane w lewej półkuli.

DOSŁOWNOŚĆ - lewa półkula rozumie tylko dosłowne znaczenie słów.DOSŁOWNOŚĆ - lewa półkula rozumie tylko dosłowne znaczenie słów.

Lewa półkula kontroluje ruchy przeciwnej strony ciał. Lewa półkula kontroluje ruchy przeciwnej strony ciał.

Prawa półkula Prawa półkula zawiaduje:

•WIZUALIZACJA - informacje są kodowane i uzyskiwane w postaci wyobrażeń, a nie słów. - informacje są kodowane i uzyskiwane w postaci wyobrażeń, a nie słów.

•HOLISTYCZNOŚĆ HOLISTYCZNOŚĆ - prawa półkula może absorbować różnego typu informacje - prawa półkula może absorbować różnego typu informacje

jednocześnie, postrzega całość i może doprowadzić do rozwiązania problemu poprzez nagłe jednocześnie, postrzega całość i może doprowadzić do rozwiązania problemu poprzez nagłe

zrozumienie (Eureka!).zrozumienie (Eureka!).

•Prawa półkula rozpoznaje twarze ludzi, odczytując rysy twarzy jako całość.Prawa półkula rozpoznaje twarze ludzi, odczytując rysy twarzy jako całość.

•PRZESTRZENNOŚĆPRZESTRZENNOŚĆ - zawiaduje funkcjami wizualno - przestrzennymi. - zawiaduje funkcjami wizualno - przestrzennymi.

•MERAFORYCZNOŚĆMERAFORYCZNOŚĆ - prawa półkula rozumie język przenośni. Jest w stanie zamienić - prawa półkula rozumie język przenośni. Jest w stanie zamienić

dosłowne znaczenie zdanie w treści, jakie się w nim zawierają. dosłowne znaczenie zdanie w treści, jakie się w nim zawierają.

•EMOCJONALNOŚĆ- choć emocje są produktem innej części mózgu, systemu limbicznego, - choć emocje są produktem innej części mózgu, systemu limbicznego,

są one niejako transportowane przez prawą półkulę.są one niejako transportowane przez prawą półkulę.

•UDUCHOWIENIE

•MUZYKALNOŚĆ - wrodzony talent do muzyki i umiejętność reagowania na muzykę są - wrodzony talent do muzyki i umiejętność reagowania na muzykę są

funkcjami prawej półkuli (chociaż edukacja muzyczna i studia włączają udział lewej półkuli). funkcjami prawej półkuli (chociaż edukacja muzyczna i studia włączają udział lewej półkuli).

UZDOLNIENIA PLASTYCZNE - rysowanie, malowanie, rzeźba są naturalnymi talentami - rysowanie, malowanie, rzeźba są naturalnymi talentami

prawej półkuli.prawej półkuli.

• PRODUKOWANIE SNÓW

Fale EEG. Stany świadomości.Fale EEG. Stany świadomości. Fale mózgowe są elektrycznymi falami Fale mózgowe są elektrycznymi falami

generowanymi w każdym mózgu. Badania generowanymi w każdym mózgu. Badania wykazały, że zarówno częstotliwość fal wykazały, że zarówno częstotliwość fal mózgowych jak i ich amplituda nie jest mózgowych jak i ich amplituda nie jest ściśle stała i ściśle zależy od czynności, jaką ściśle stała i ściśle zależy od czynności, jaką umysł wykonuje. Zostały one podzielone na umysł wykonuje. Zostały one podzielone na cztery zakresy (choć ostatnie badania cztery zakresy (choć ostatnie badania wskazują również piąty zakres GAMMA) i wskazują również piąty zakres GAMMA) i nazwano je kolejnymi literami alfabetu nazwano je kolejnymi literami alfabetu greckiego (w kolejności ich odkrywania): greckiego (w kolejności ich odkrywania): ALPHAALPHA, , BETABETA, , THETATHETA, , DELTADELTA

FALE DELTA 1-4 HzFALE DELTA 1-4 Hz

Fale Delta są najwolniejszymi falami, które Fale Delta są najwolniejszymi falami, które są emitowane przez mózg w trakcie są emitowane przez mózg w trakcie głębokiego snu, kiedy wszystko odbywa głębokiego snu, kiedy wszystko odbywa się poza świadomością umysłu. W stanie się poza świadomością umysłu. W stanie Delta następuje regeneracja sił fizycznych. Delta następuje regeneracja sił fizycznych. Fale Delta mogą też być patologiczne, ma Fale Delta mogą też być patologiczne, ma to miejsce z przypadku osób z to miejsce z przypadku osób z uszkodzeniem mózgu.uszkodzeniem mózgu.

FALE THETA – 4-8 HzFALE THETA – 4-8 Hz

THETA (4-8Hz)THETA (4-8Hz)W stanie Theta (przewaga fal Theta W stanie Theta (przewaga fal Theta emitowanych przez mózg) możemy emitowanych przez mózg) możemy znajdować się z udziałem świadomości znajdować się z udziałem świadomości (głęboki trans, medytacja) lub bez (sen). (głęboki trans, medytacja) lub bez (sen). Nadmiar Thety powoduje kłopoty z Nadmiar Thety powoduje kłopoty z koncentracją i uczucie senności. koncentracją i uczucie senności. Umiejętność kontrolowania Thety jest Umiejętność kontrolowania Thety jest równoznaczna z posiadaniem zdolności do równoznaczna z posiadaniem zdolności do kontrolowania bólu fizycznego. kontrolowania bólu fizycznego.

FALE ALFA 8- 12 HzFALE ALFA 8- 12 Hz Podczas stanu Alfa (przewaga fal Alfa Podczas stanu Alfa (przewaga fal Alfa

emitowanych przez mózg) nasza uwaga skupiona emitowanych przez mózg) nasza uwaga skupiona jest na tym, co jest wewnątrz nas samych. Kiedy jest na tym, co jest wewnątrz nas samych. Kiedy zamykamy oczy i zaczynamy myśleć o naszych zamykamy oczy i zaczynamy myśleć o naszych wewnętrznych odczuciach możemy wejść w stan wewnętrznych odczuciach możemy wejść w stan Alfa, warunkiem jednak jest głęboka relaksacja. W Alfa, warunkiem jednak jest głęboka relaksacja. W Alfie zawsze znajdujemy się tuż przed zaśnięciem, Alfie zawsze znajdujemy się tuż przed zaśnięciem, jak i zaraz po przebudzeniu. Jest to czas, kiedy jak i zaraz po przebudzeniu. Jest to czas, kiedy mamy dostęp do naszych obydwóch półkul. Przy mamy dostęp do naszych obydwóch półkul. Przy danych częstotliwościach wyciszamy się i danych częstotliwościach wyciszamy się i relaksujemy. Alfa oznacza spokój, pozytywne relaksujemy. Alfa oznacza spokój, pozytywne myślenie, inspirację, twórczość, odpoczynek.myślenie, inspirację, twórczość, odpoczynek.Nadmierna Alfa może powodować zaburzenia Nadmierna Alfa może powodować zaburzenia koncentracji, co pogarsza wyniki w nauce. koncentracji, co pogarsza wyniki w nauce.

BETA - częstotliwość fal mózgowych od 12 do około 30HzBETA - częstotliwość fal mózgowych od 12 do około 30Hz

Ten zakres charakteryzuje całkowity stan przytomności Ten zakres charakteryzuje całkowity stan przytomności

umysłu. Człowiek jest wtedy skupiony na świadomości umysłu. Człowiek jest wtedy skupiony na świadomości

zewnętrznej, odbiera bodźce z otoczenia za pomocą swoich zewnętrznej, odbiera bodźce z otoczenia za pomocą swoich

pięciu zmysłów: wzroku, słuchu, smaku, dotyku i węchu. W pięciu zmysłów: wzroku, słuchu, smaku, dotyku i węchu. W

tym stanie przeżywamy wszystkie emocje (złość, gniew, tym stanie przeżywamy wszystkie emocje (złość, gniew,

strach, zdziwienie itp.) strach, zdziwienie itp.)

Fale beta można zarejestrować z okolicy czuciowo-ruchowej Fale beta można zarejestrować z okolicy czuciowo-ruchowej

(przednich okolic czaszki) a ich amplituda zwykle nie (przednich okolic czaszki) a ich amplituda zwykle nie

przekracza 20 mikrowoltów. przekracza 20 mikrowoltów.

Zakres fal BETA dzieli się na:

niskie Betaniskie Beta = >12 - 15Hz, – = >12 - 15Hz, – nazywane nazywane SMR

średnie Betaśrednie Beta = 15 - 18Hz – = 15 - 18Hz – nazywane nazywane Beta 1

wysokie Betawysokie Beta powyżej 18Hz – powyżej 18Hz – nazywane nazywane Beta 2

FALE SMR: Rytm ten jest opisywany jako "ludzkie funkcjonowanie poznawcze i stosunek do

otoczenia" (prof. Lubar), co można streścić "relaks z zewnętrzną uwagą. SMR jest odpowiedzialny za przetwarzanie informacji sensorycznych, odbieranych za pomocą naszych zmysłów.

FALE BETA 1: Umysł w stanie Beta jest umysłem przytomnym i świadomym bodźców

pochodzących ze świata zewnętrznego. Częstotliwości te odpowiadają intensywnemu oraz świadomemu wysiłkowi umysłowemu. Im większa częstotliwość fal, tym większe pobudzenie twórczego i abstrakcyjnego myślenia. To dzięki Becie jesteśmy aktywni i poprawiamy swoje umiejętności koncentracji i panowania nad emocjami. Brak Bety powoduje otępienie intelektualne i emocjonalne.

FALE BETA 2:

Fala Beta 2, inaczej pasmo wysokiej Bety, jest falą stresogenną, która Fala Beta 2, inaczej pasmo wysokiej Bety, jest falą stresogenną, która towarzyszy nam w trakcie intensywnej pracy umysłowej i powoduje nasze towarzyszy nam w trakcie intensywnej pracy umysłowej i powoduje nasze uczucie niepokoju i lęku. Skutkiem jej nadmiernego udziału może być uczucie niepokoju i lęku. Skutkiem jej nadmiernego udziału może być podwyższone ciśnienie tętnicze oraz napięcie mięśniowe i odczucie głębokiego podwyższone ciśnienie tętnicze oraz napięcie mięśniowe i odczucie głębokiego stresu. stresu.

WSKAZANIA DO TTRENINGÓW EEG WSKAZANIA DO TTRENINGÓW EEG BIOFEEDBACKBIOFEEDBACK

EEG Biofeedback polecny jest wszystkim, niezależnie od EEG Biofeedback polecny jest wszystkim, niezależnie od wieku, zdrowym i aktywnym oraz posiadającym pewne wieku, zdrowym i aktywnym oraz posiadającym pewne deficyty. Trening polecany jest osobom zdrowym: deficyty. Trening polecany jest osobom zdrowym:

wszystkim uczącym się, zdającym egzaminy, chcącym wszystkim uczącym się, zdającym egzaminy, chcącym zwiększyć efektywność uczenia się (studenci, maturzyści, zwiększyć efektywność uczenia się (studenci, maturzyści, gimnazjaliści), gimnazjaliści),

osobom narażonym na stres, pracującym pod presją czasu, osobom narażonym na stres, pracującym pod presją czasu, przeciążonych pracą, przeciążonych pracą,

osobom występującym publicznie, aktorom, artystom, osobom występującym publicznie, aktorom, artystom, w celu skrócenia czasu reakcji tym, którzy tego potrzebują w celu skrócenia czasu reakcji tym, którzy tego potrzebują

m.in. sportowcy, piloci, kierowcy, m.in. sportowcy, piloci, kierowcy, cierpiącym na bezsenność, cierpiącym na bezsenność, jako kuracja wspomagająca uwolnienie od uzależnień: od jako kuracja wspomagająca uwolnienie od uzależnień: od

alkoholu, jedzenia, leków, narkotyków, itp. alkoholu, jedzenia, leków, narkotyków, itp.

Osobom chorym w następujących zaburzeniach: * snu * mowy * koncentracji * przyjmowania pokarmu (bulimia, anoreksja) * zachowania i społecznego przystosowania * przewlekłych bólach głowy, migrenach * tikach * padaczce * zespole chronicznego zmęczenia * mózgowym porażeniu dziecięcym * rehabilitacji po urazach i udarach * impulsywności, agresji * zespole ADHD i ADD * zaburzeniach psychosomatycznych

Jak wygląda trening EEG Biofeedback?Jak wygląda trening EEG Biofeedback?

Aparatura do EEG Biofeedback jest wzbogaconym o opcję treningową i przystawkę dla sprzężenia zwrotnego aparatem EEG. Składa się z 2 systemów EEG, 2 monitorów dla terapeuty i dla pacjenta oraz głowicy EEG z elektrodami. Terapeuta zakłada wg potrzeb dwie lub więcej elektrod trenowanemu na czaszkę, symetrycznie nad obu półkulami mózgu oraz dwie elektrody uszne.

Pasma częstotliwości fal mózgowych są prezentowane liczbowo i graficznie na monitorze terapeuty, zaś pacjent obserwuje na swoim monitorze przetworzone przez odpowiednie oprogramowanie efekt: zapis graficzny wideogry. Trenujący widzi czynność bioelektryczną swojego mózgu pod postacią samochodu, samolotu, piłki czy rzeki w ruchu i uczestniczy w grze wyłącznie poprzez własne myśli - bez klawiatury. Kieruje samochodem, samolotem, piłką, czy rzeką poprzez odpowiednią koncentrację umysłu na wykonywanym zadaniu. Polecenia, które w innych sytuacjach łączą się z ruchem rąk, są tu odbierane bezpośrednio na poziomie decyzji mózgu. W tym czasie dzięki sprzężeniu zwrotnemu (drogą wzrokową, słuchową czy dotykiem) trenujący otrzymuje ciągłą informację o swoim aktualnym stanie i wynikach gry.

Terapeuta przy pomocy operatywnego warunkowania stymuluje pożądane i hamuje niepożądane pasma fal mózgowych, zależnie od klinicznych objawów i wzorców EEG, ocenionego przed i w czasie treningu.

Celem treningu jest poprawa funkcjonowania pacjenta poprzez polepszenie czynności bioelektrycznej mózgu wraz z ukierunkowaniem i wzmocnieniem koncentracji uwagi, hamowania stanów nadmiernego pobudzenia, stanów nadmiernego hamowania lub obu równocześnie. Stany te osłabiają korową regulację zachowania, co prowadzi z kolei do zaburzeń funkcji poznawczych, takich jak koncentracja, uwaga, wola, zdolność planowania, zakończenia czynności, przewidywania swoich reakcji, czy ogólna zdolność samokontroli danej osoby.

Źródła prezentacji:Źródła prezentacji:

Materiały szkoleniowe przygotowane Materiały szkoleniowe przygotowane przez „EEG INSTYTUT” i firmę przez „EEG INSTYTUT” i firmę „ELMIKO” z Warszawy„ELMIKO” z Warszawy

www.treningmozgu.plwww.treningmozgu.pl www.eeg-biofeedback.com.plwww.eeg-biofeedback.com.pl www.biofeedback.plwww.biofeedback.pl www.aquarius.4me.plwww.aquarius.4me.pl www.logopedia.plwww.logopedia.pl