Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 88, viti i katërt i botimit, 21 KORRIK 2008 Çmimi: 40 LEKË

Në fillim të qershorit, Kuvendi iShqipërisë, me kërkesën e njëdeputeteje të Tiranës, e ktheu rrjedhëne seancës plenare të zakonshme, nënjë debat për ujin e pijshëm emungesën e tij. Kishte pak ditë që nëSauk ishte zhvilluar një protestë ebanorëve për ujin . Deputetja foli përkëtë problem në zonën e saj elektorale,në rrugën “Komuna e Parisit “ qëkishte tre vjet që priste investimet epremtuara por që akoma nuk kishinmbrritur. ( Kjo rrugë edhe javën efundit, në disa zona nuk kishte ujëfare ).

Në debatin e bërë me këtë rast, uvu re një zhvillim, që jo rrallë herëshikohet në politikën tonë. Në gjuhëne thjeshtë e të përditëshme, i themi,me pak humor sportiv, të lesh topinnë fushën e kundërshtarit. Ministripërkatës ( PPTT) ka reaguar duke jakaluar Bashkisë fajin. Ai theksoi se “problemet e ujit nuk kanë nisur këtëvit, por janë të mbartura prej vitesh.Administrimi i ujit të pijshëm i kakaluar pushtetit vendor “.

Secila palë mund të ketë të drejtë.Ose pushteti qendror, ose ai vendor.Një gjë nuk është e mundur : që të dypalët njëkohësisht të kenë të drejtëpër këtë problem. Të dy palët, me tëzgjedhurit e me të emëruarit e tyre,janë në ato poste, që nëbashkëpunim me njera-tjetrën për tëdrejtuar punët, të zgjidhin problemet,bile edhe t’ju dalin përpara atyre.

Megjithatë, uji, duke kaluar nganjë anë në tjetrën, pa u kuptuar mirëse ku duhet kërkuar, qoftëpërgjegjësia, qoftë dhe punët qëduhen bërë, mbetet makthi i çdo veretek ne. Debati në Kuvend,përfundimisht ( të paktën kështumendojmë ne), nuk dha asnjëzgjidhje e gjendja vazhdon të mbetetpo ajo, bile më keq.

Dihet se problemi i mungesës sëujit të pijshëm nuk është i ri. Kemivite që jemi mësuar të shikojmë,vehten dhe komshinjtë, duke bërë “shëtitje “ me bidona e duke montuarpompa, duke hapur puse, duke ngjiturrezervuarë nëpër çatitë dhe taracattona. Por kemi parë që me ujin epijshëm të dikujt, dikush tjetër lanmakina e dikush tjetër vadit fushënme misër. Deri kur ?

(lexo faqe 3)A.D.

EDHE SA DO TË ZGJASËKRIZA E UJIT

CMYK

Vera: Përherë pa ujë e në flakë

Pa përmendur mungesën e eksperiencës, kalimi në vartësi të pushtetit vendor të pyjeve ekullotave, po ashtu dhe të ujësjellësave, që quhet deri fitore në reformat e kryera, del pyetja:

A kanë administratat e pushtetit vendor burimet e nevojshme, financiare, njerëzore dhe materialepër të monitoruar sipërfaqet prej 500 mijë ha në ngarkim dhe të kryejnë një zgjidhje sa më

afatshkurtër dhe të përherëshme të problemit të ujit?

Për vite me radhë, shtetarët në pushtetinqendror e atë lokal , ulin e ngrenë amortizimindhe lidhjet e paligjëshme si shkaqe të furnizimittë pamjaftueshëm dhe të ndotjes së ujit tëpijshëm . E vazhdojmë që , as spitaleve të mosju japim dot ujë, apo ja u japim të ndotur .Megjithatë, përgjithësisht , kemi ngelur tekonstatimet , aq sa pothuaj nuk jepet alarmedhe kur uji i pijshëm përzjehet me ujrat ezeza . A KA MË KEQ ??

Këtë vit janëdhënë, endoshta do tëjepen prapë, lejeshfrytëzimi përkarrierat lumore,p a v a r ë s i s h tvendimeve përndalimin e

shfrytëzimit të tyre, lejeve të mëparëshmedhe sidomos atë batërdi që është bërëkontrabandë, pa leje e pa liçencë dhe qëvazhdon akoma. Siç duket masat e marra e,në mënyrë të veçantë, zbatimi i tyre nukkanë dhënë atë rezultet për të cilin janëmarrë .

BUJQESIA BIOLOGJIKE

Z. D . Berg , Drejtor për Shqipërinë iBERZH , shprehet për mosmiratimin e kredisëpër Petroliferën se: “ Ky është një projekt qëka patur një debat të gjerë në publik dhe mendojse është e rëndësishme që komuniteti të japëmendimin e tij në këto investime” .

ELBASANI NË SYTËE EUROPËS

Eurodeputeti H. Vassallo thotë përElbasanin “që të bën për të qarë” se “ndodhetnë një situate katastrofike ekologjike dhe seqyteti nuk është vetem i juaji , por është edhe iqytetarëve të tjerë europianë”. Këtë, më mirëse ai , duhet ta kuptojmë ne.

KUR EDHE SPITALETI THAJMË PËR UJË

Ndërsa shtetet evarfëra bëjnë përpje-kje, brënda mundësivetë tyre, për reduktimine gazrave serrë, del seshumica e popullsisënë vendet e pasura,është e gatshme të

paguajë për dioksidin e karbonit që çlirojnë,pa prekur standartet e tye të jetesës, se satë marrë masat që kërkohen sot përreduktimin e tij.

VENDET E VARFRABËJNË MË TEPËR PËR

MJEDISIN

Lexo fq. 6

BERZH NUK FINANCONPETROLIFEREN

Lexo fq. 7

Lexo fq. 2Lexo fq. 3

Bujqësia biologjike duhet kuptuar si njësistem që përdor shkurtime sa më të mëdhatë plehrave kimikë dhe antiparazitarëve , meqëllim ruajtjen e mjedisit për një zhvillimbujqësor të qëndrueshëm , por dhe ushqime tëpastra e më të shëndetëshme .

Lexo fq. 4

DERI KUR DO T’JU“HEQIM” SHTRATIN

LUMENJVE?

Lexo fq. 2

2

Projekti që ka hasur nëqëndresën më të fortë qytetare nëvend, depozitat e naftës në Vlorë,nuk kanë mundur që të marrin njëfinancim nga ana e BERZH.Kërkesa është marrë në shqyrtimnga ana e bankës, por nuk ështërënë dakord që kjo kredi të jepej.Drejtori i BERZH për Shqipërinë,Daniel Berg sqaron aktivitetin ebankës në Shqipëri dhe projektete këtij institucioni.

Z.Berg, cilat janë projektet qëfinancon banka juaj?

Daniel Berg: BERZH, financontë gjitha ato projekte që premtojnëtë jenë të suksesshëm dhe qëplotësojnë standardet për të cilatBERZH është shumë strikte.Projektet që financohen nga ne,janë përgjithësisht ato që kanënivele të larta financimi dhe kanënjë impakt pozitiv në zhvillimin evendit. Gjatë viteve në Shqipëri nekemi financuar projekte nga më tëndryshmet, përfshi këtu rrugët,sektorin e energjisë në vend,furnizimin me ujë, etj. Por një pjesëe madhe e financimeve gjatë vitittë fundit janë të përqendruara nësektorin privat. Gjatë vitit të kaluarne kemi financuar disa projekte qëkanë një vlerë totale prej 22.6milionë eurosh.

Pse BERZH nuk pranoi tëjepte kredi për projektin edepozitave të naftës në Vlorë?

D.B.:Për ne nuk ishin tëpranueshme kushtet dhe termat ekredisë me të cilat u kërkua që tërealizohej ky investim. Ky ështënjë projekt që ka patur një debattë gjerë në publik dhe mendoj seështë e rëndësishme që komuniteti

Aleanca Qytetare përMbrojtjen e Gjirit të Vlorës (AQV)përfaqësuar nga znj.D. Stefa nëtakimin e organizuar në Brukselmë datë 10 Korrik 2008 mekomisionerin për Mjedisin të

Komisionit Europian, z. S. Dimas,i kërkoi atij zyrtarisht që tëmbështesë kërkesën e saj për tëmbrojtur dhe ruajtur Gjirin eVlorës, teatrin unikal të vleravehistorike dhe habitatit detar nëMesdhe. Gjithashtu i bëri tënjojtur propozimin që gjithë Gjiri iVlorës të mbrohet si rrjetiEsmerald-Natyra 2000, nga Palasa

në Jug deri në grykëderdhjen eVjosës në Veri. Me këtë kërkesëzyrtare u bashkua dhepërfaqësuesja e Qendrës Eden,znj. Merita Mansaku-Meksi,presente në takimin e Brukselit.

Z. Dimas u informua edhe përrefuzimin për kredi që BERZH ibëri La Petroliferës, presionet ndajagjensive mjedisore për tëreduktuar zonën e mbrojtur nëPlazhin e Triportit pranë lagunëssë Nartës për të lejuar ndërtimn eTECit dhe moslejimin ereferedumit vendor të kërkuar prej14 mijë firmëtarëve.

THANKING LETTER (for the non approval decision on the Hydrocarbons terminal

in Vlora Bay)To:Daniel Berg, EBRD Head of Office, TiranaCc: - Michaela Bergman -Alistair Clark -Claudio ViezzoliDear Mr. Berg, We, the representatives of the Environmental civil society

organisations in Albania are writing to commend you and theenvironmental team in the EBRD on the position the bank has taken onthe financing of the coastal terminal in Vlora.

We appreciate your respect for the environmental standards as wellas recognition for the public opinion in Albania identified in your interviewpublished in the Shekulli daily newspaper on June 27.

We stay firm in our belief that the continuing cooperation with theEBRD on theexisting and future investments will bring successfultransition in our country.

Sincerely yoursMerita Mansaku-Meksi, EDEN Center; Lavdosh Ferruni, Civic Alliance

for the Protection of the Vlora Bay; Xhemal Mato, Ekolevizja Center.

Në Durrës është krijuar e kafilluar veprimtarinë një shoqatë ere mjedIsore “Ekologjisti”. Qëllimii kësaj shoqate është sensibilizimidhe ndërgjegjësimi i opinionitpublik për ruajtjen dhepërmirësimin e ekologjisënatyrore, organizimi i veprim-tarive praktike e shkencore, t’itërheqë vëmendjen shtetit ekomunitetit problemet shqetë-suese të mjedisit etj...

Përpjekjet e saj do të përqën-

Monitorimi i ekosistemevelumore dhe bregdetare duhet tëvazhdojë edhe në të ardhmen, për tëparë si ecurinë e gjendjes ashtu dhetendencat/prirjet e tyre në vitet e

TAKIM ME KOMISIONERIN EMJEDISIT TË KE

BERZH NUK FINANCON PETROLIFERENNga intervista e z. D. Berg, Drejtor për shqipërinë i BERZH

të japë mendimin e tij në këtoinvestime. Por nuk mund të themqë për vendimin nga ana jonë për

të mos financuar këtë projektështë impakti që ai ka në mjedis,thelbësori. Në marrjen e vendimitpër të dhënë një kredi prej milionaeurosh, specialistët e bankësmarrin në shqyrtim shumë termatë një plani investimi. Pra duhetqë të jemi të saktë në atë qëinstitucioni përfaqëson. Ne nukjemi një bankë komerciale dhe kemistandarde të tjera në financimin enjë projekti, por ne skualifikojmëprojekte të mira dhe të pavlera. Nëtë dy rastet, ka disa pika që

investitorët nuk i plotësojnë dheskualifikohen. Por vendimi i marrënga ana jonë nuk i ndaloninvestitorët që të kërkojnëfinancim në një bankë tjetër.

A mendoni se ndërtimi idepozitave të naftës në atë zonëështë i rrezikshëm për turizmin?

D.B.: Në radhë të parë, të gjithëprojektet duhet që të zbatojnë

standardet, në të cilat futet edhembrojtja e mjedisit. Por unë mendojse problemi i naftës në bregdet dhe

rreziku që ajo mbart për natyrën,nuk lidhet vetëm me ngritjen e njëterminali depozitash. Naftaaktualisht vjen nga deti me anijedhe duhet që të jemi të qartë seedhe ky aktivitet ka një risk të madhpër gjithë bregun, nëse mund tëndodhi ndonjë aksident dhe naftatë derdhet në det. Por siç e thashëmë lart, një gjë duhet të jetë tejet erëndësishme për këto projekte,ruajtja me rigorozitet estandardeve. Edhe në Nju Xhersi,në vendlindjen time, ka medhjetëra terminale të tilla energjie.Por duke vendosur standarde,është bërë e mundur që të ketë njëharmoni midis zhvillimit dheruajtjes së mjedisit.

A është Shqipëria një vend mestabilitet për investitorët e huaj?

D.B.: Nuk mund të them qëvendi nuk ka stabilitet, ju keni njëinflacion të ulët dhe një rritje të lartëekonomike. Por risku përinvestitorët e huaj është ipranishëm, megjithëse ky është njëproces normal biznesi dhe përsipërmarrësit, risku ështëgjithmonë i pranishëm. Interesiminga ana e biznesit të huaj përvendin tuaj është në rritje, pasiinvestimet në nfrastrukturë kanëqenë të rëndësishme gjatë këtyreviteve. Deri pak vite më parë jukishit një Aeroport tejet tëamortizuar, ndërsa taniinvestitorëve u shërbehet në njëaeroport cilësor. nfrastrukturarrugore ka pësuar ndryshime tejettë rëndësishme, ju nuk kishit këtorrugë 5 vite më parë. Pra, të gjithakëto zhvillime pozitive janë nëfavor të thithjes së investimeve tëhuaja.

Ne financojmë projektet që kanë një bazë ekonomikedhe impakte pozitive në zhvillimin e vendit.

drohen në sensibilizimin epushtetit vendor e lokal, nëzbatimin e ligjeve, monitorimin egjëndjes së vazhdueshme tëmjedisit, kryesisht cilësinë e ajrit,të ujrave, mbetjeve urbane epërpunimit modern të tyre, nëvendosjen e masave para-ndaluese të ndotjes së mjedisitnga industria e ndërtimi etj..

President i shoqatës u zgjodhz. Bashkim Shyle e zv.president z.Arben Mema.

KRIJOHET NJE SHOQATE E RE MJEDISORE

PO SHTOHEN KARRIERAT LUMORENga Buletini i MMPAUardhëshme. Njëherazi, kjo duhet tëshoqërohet edhe me marrjen emasave të nevojshme për të ndaluarpërkeqësimin e mëtejshëm të gjendjesdhe përmirësimin gradual tëshëndetit dhe biotës së këtyreekosistemeve. Disa prej këtyremasave do të ishin:

-Ndalimi i marrjes së zhavorevenë shtretërit e lumenjve, sepse kjondikon në përkeqësimin e gjendjes sëbiotës së lumenjve, përmesshqetësimit dhe rritjes së turbullirës,e cila ndikon krahas të tjerash në uljene nivelit të oksigjenit të tretur në ujrate lumenjve.

-Studimi dhe monitorimi duhet të

shoqërohen me rritjen e publikimevedhe botimeve me qëllim njohjen dhepromovimin e vlerave ekologjike,ekonomike dhe sociale të ekosistemevelumore dhe bregdetare.

Në vendimet e masat e MMPAUdhe të qeverisë është ngritur problemii shfrytëzimit pa kriter, me lejemjedisore e pa të. Megjithë vendimete marra gjendja nuk duket se ka ndonjëpërmirësim të dukshëm. Por, bënpërshtypje sa më sipar, se vazhdondhënia e lejeve për shoqëritë e firmat emëposhtëme për shfrytëzim tëkarrierave lumore. Ndonjë prej tyre iështë mohuar fillimisht leja e më pas iështë dhënë, p.sh. Eurobeton në

Gjirokastër. Janë dhënë leje mjedisore(në gjashtëmujorin e parë 2008) këtyrefirmave:“Sabina”sh.p.k. Lumi Drin,Shkoder; “Halili”sh.p.k Vlore; AdolfiKonstruksion Mat; Vellezerit HysaElbasan; “DINAMIKA”shpkMesopotam, Delvine; “DAUTI - S”SHPK Sarandë; “Eurobeton” sh.p.k.Gjirokaster; “Ardit-06” sh.p.k. lumiSeman, Jagodine-Beline, Fier (paradhenies se Lejes Mjedisore subjektiduhet te sjelle nje harte 1: 5 000.);“Skrapalliu” sh.p.k. Piskove, Permet;EPIC Development Solutions shpk,Fier.

Këto firma kanë marrë lejen dhetheksojmë se nuk ka asgjë kundër

Ky është një projekt që ka patur një debat tëgjerë në publik dhe mendoj se është e

rëndësishme që komuniteti të japë mendimin etij në këto investime

tyre, ose të tjerëve që, patjetër do tëpunojnë e ndërtojnë. Por duke marrënë konsideratë edhe lejet emëparëshme dhe sidomos atë batërdiqë është bërë pa leje, pa liçencë apondonjë dokument tjetër (d.m.th.kontrabandë) dhe që vazhdon akoma,themi se masat e marra e zbatimi ityre nuk kanë dhënë atë rezultet përtë cilin janë marrë. Flasim vetëm përkarrierat lumore. Sepse jo më mirëështë gjendja edhe për ato karrieratranore e guroret, që nuk po pakësohen,por po shtohen, siç është së fundmirasti i Kakomesë, ku gurorja e mbyllurmbi 20 vjet më parë, ka filluar përsëripunë, megjithë se banorët janë kundër.

3Një në 10 sëmundje në botë, shkaktohet nga uji i ndotur, që shoqërohetedhe me vdekje. Të dhënat e OBSH-SË tregojnë se 9.1 % e vdekjeve, kumë tepër janë fëmijë, vjen nga ky shkak.

MEMALIAJ Në Memaliaj, por edhe në Tepelenë, deri në fillim të

korrikut, banorët po furnizohen me sasi minimale uji ngaujësjellësi. Por më shqetësuese është se uji në familjet vjen indotur. Rreth 35 banorë të Memaliajt, ku 10 janë fëmijë, janështruar në spital me temperaturë e të vjella. Megjithë që nukpranohet epidemia, në lagjen 3, uji, në ato orare kur vjen,dallohet edhe me sy që është i turbullt.

Përgjegjësi i ujësjellësit, z. P. Çela shprehet se uji klorinohetdhe ndotja vjen nga amortizimi i rrjetit dhe ndërhyrjet epaligjëshme kanë sjellë këto pasoja.

SARANDA Edhe Saranda vuajti në qershor, por nuk është edhe

aq mirë këtë muaj me furnizimin me ujë. - Drejtoria eUjesjelles-Kanalizimeve, megjithë masat, ku edhe veprae marrjes në Vrion, nuk u hap dot në kohë. Sipasdrejtorit të ujësjellësit z. Q. Çakalli, kriza ka qënë epërkohëshme dhe për zgjidhjen e saj kanë ndihmuaredhe rezervuarët ?! e vendosur nga banorët e biznesi,por edhe kontrolli për mosshpërdorimin e ujit, përhumbjet në rrjet, pagesat e faturave 95 % e ndërprerjete paligjëshme.

ISHP, me analizat e kryera, kanjoftuar se, përveç të tjerëve,edhe gjashtë qytete të tjerakonsumojnë ujë të ndotur. Shkakuështë rrjeti i amortizuar që ka ka

shkaktuar edhe ndotje të lartëbakteriale në Milot, Këlcyrë,Peshkopi, Vlorë, Memaliaj dheLezhë. Të dhënat tregojnë se nëMilot u është dashur ta

SHËNGJIN Në muajin e fundit banorët e Shëngjinit

kanë mungesa të ujit të pijshëm. Nëujësjellësin e ri, të përuruar ngaKryeministri Berisha rreth dy muaj mëparë, gjatë vizitës së tij në Shëngjin, deri nëditët e para të korrikut vazhdonin punimetdhe uji akoma nuk rridhte nëpër tuba erubineta. Edhe sipas deklarimit të Kryetarittë Komunës, z. L.Prela, përsëri gjendja nukka ndryshuar.

Mungesën e ujit të pijshëm e ngrenë, sibanorët ashtu edhe pushuesit, që ndikojnëjo pak në të ardhurat e biznesit të zonës.Pritej që ky investim të ndikontepozitivisht në turizmin e këtij qytetibregdetar, por që veç këtij fakti, vuan dhembeturinat e fabrikës së përpunimit tëpeshkut.

Pas Urës Vajgurore, që vuajtindotjen e ujit të pijshëm, nëPoliçan, fundin e muajit të kaluar,ra një epidemi. Me diarre e të vjella,numuri i pacientëve arriti brendapak ditëve në mbi 120, që bashkëme ata që kuroheshin në shtëpi,për një qytet me popullsirelativisht të pakët, është njëshifër e madhe. U krijua dhe njështab emergjence për rastin, ikryesuar nga kryetari i Bashkisëz.A.Zotka. Menjëherë filluananalizat e ujit të pijshëm. U krijuanedhe mjedise shtesë në spitalin eqytetit dhe atë të Beratit.

Pas analizave, doli se banorëtishin prekur nga dizanteria eshkaktuar nga baktere tërrezikshme të identifkuara në ujine pijshëm. Drejtori i ISHP, z.A.Yllikonfirmoi, edhe në media, sekishte një epidemi dhe banorët ukëshilluan, fillimisht të mos tapërdornin ujin e çezmave ose tapërdornin vetëm të zier. Kjo masëduhet të ishte akoma më e fortëpër fëmijët, në kopshtet e çerdhet.Megjithatë, drejtori i Shendëtitpublik në Ministrinë eShëndetësisë, z. G.Bejtja deklaroise banorët e Poliçanit nuk janëprekur nga dizanteria, por nga

UJI ËSHTË JETË. POR SA DHE SI E KEMI KËTË “ JETË “??

NE VEND TË NJË DOSSIER PËR UJIN

“ SËMUNDJA “ E UJIT: AMORTIZIMI,LIDHJET E PALIGJËSHME

ndërpresin fare furnizimin përparandalimin e epidemive tëmundëshme.

Për vite me radhë, shtetarët nëpushtetin qendror e atë lokal, uline ngrenë amortizimin dhe lidhjet epaligjëshme si shkaqe të furnizimittë pamjaftueshëm dhe të ndotjessë ujit të pijshëm. Kemi dëgjuaredhe për ujësjellësa që vonohentë vihen në punë, që ndërtohen enuk funksionojnë, ku ështëabuzuar e në çezma nuk rrjedh ujëedhe pasi përurohen e pritenshirita e po pijmë ujë nga tuba errjet të vendosur në tokë edhe 50vjet më parë. E megjithatë,përgjithësisht, kemi ngelur tekonstatimet, aq sa pothuaj nukjepet alarm edhe kur uji i pijshëmpërzjehet me ujrat e zeza. A KAMË KEQ ??

gastroenterit i rëndë. Ai deklaroise nga analizat e bëra nga ISHPdel në ujë prania e shigela flexnere tipit tre, në 80 % të mostrave tëkontrolluara. Faji i mbeti ujit tëBogovës.

Pa marrë parasyshmospërthuthjen e llojit tëbaktereve apo të sëmundjes,midis ministrisë dhe ISHP-së, njëgjë është e qartë, epidemia erdhinga uji. Amortizimi i rrjetit tëfurnizimit, kalimi i rrjetit në zonëne uzinës ushtarake apo përdorimii tij para qytetit nga uzina, e plotarsye të tjera që besojmë se janëverifikuar e do të verifikohen, uvërtetua dhe diçka tjetër: për tëndërhyrë në rrjetin që ka uzina, përkontroll apo riparime, u kaluanshumë ditë, me urdhëra që lejonine urdhëra që ndalonin futjen especialistëve në zonë, sepse ështëushtarake. Aq vazhdoi kjo, sakryetari i Bashkisë Zotka tha nështyp se: “ Nuk e dimë nëse kyurdhër ka dalë nga zyra e z.Oketaapo të ndonjë zyrtari që kërkon tëluajë me jetën e këtyre njerëzve, tëcilët po kërkojnë ndihmë për tëshpëtuar “. Siç duket, nga një herëburokracia bën dëme më tepër sesëmundjet.

tregojnë se në zona të ndryshme, si nëzonën e dy bulevardeve kryesore, atë“Zhan D’Ark dhe “Zogu i Parë”, janëgjetur me ndotje, të cilat sipas Drejtorittë ISHP, kanë ardhur nga punimet ekryera, të cilat vonohen nga Bashkiapër lejet. Por logjika të thotë, se tëmarrësh një leje, herët a vonë, nuk duhettë thotë se punimet që merr përsipërduhet të shkatërrojnë ssistemin eujësjellësit e të krijojnë kushte përndërprerjen e aq më pak për ndotjen etij.

Po sipas tij, një tjetër faktor qëndikon në ndotjen e ujit është edhemungesa e tij për një kohë të gjatë, gjëqë favorizon zhvillimin e mikrobeve nëtubacione. Nga inspektimet e tjera tëkryera edhe në periferi të kryeqytetit,ka rezultuar se edhe komunat përrethkonsumojnë ujë të ndotur, si pranëParkut të Liqenit, në Dajti e Kashari,ku ndërtmet bëhen edhe kur nuk bëhenkanalizimet për ujërat e bardha e tëzeza.. Por edhe edhe uji i depozitave,është një nga faktorët kryesorë përrritjen e infeksioneve sidomos gjatë

verës. Kështu shprehet drejtoresha eshërbimit të Sëmundjeve Ngjitëse, zj.L. Kolasi.

Edhe uji i pijshëm mund të përmbajëmikrobe, sidomos uji i depozitave, i ciliështë edhe i ndenjur. Për këtë nevojitet,jo vetëm klorinimi i i tij nga Ujësjellësi,por edhe zbrazja, pastrimi dhe klorinimii tyre i herë pas hershëm me hipokloritkalëiumi. Gjithashtu rekomandohetedhe zjerja e ujit që përdoret për tëpirë, larë e gatuar.

Drejtori i ISHP shton se gjatë këtijviti, kryeqyteti nuk është perballur me

raste të ndotjeve masive të ujit, aposhperthim të epidemive ?!. Kjo,mendojmë se nuk e justifikon gjendjen,që vetëm rozë nuk është. Për këtë le tëkujtojmë vetëm gjëndjen e sistemit tëfurnizimit të Qëndrës SpitaloreUniversitare “Nënë Tereza”.

Lidhjet e paligjshme, ndërhyrjetakoma edhe më të paligjëshme në rrjet,por edhe mungesa e infrastruktures sëduhur me depozita dhe investime, kabërë që sidomos katet e sipërme tëQSUT, e jo vetëm ato, të mos kene ujedhe per kete arsye te mos zhvillohenas operacionet, kjo pavarësisht sedrejtori i QSUT kishte thënë se shtyrja

e operacioneve vinte nga vapa. Por kanëqënë mjekët kardiokirurgë që kanëdeklaruar se në salla janë shfaqurinfeksione bakteriale (stafilokok), trenga të cilat janë mbyllur përdezinfektim. Problemin e ujit e kapranuar edhe përgjegjësi teknikA.Gjongecaj dhe kryetari i deges teknikenë Ujësjellës-Kanalizime të Tiranës, z.K. Allaraj i cili fajin ja ve stacionit tëpompimit që sipas tij, duhet tërikonstruktohet. Nga ana tjetër, drejtorii Përgjithshem i QSUT-së, z. M. Pepa,permes nje letre, i ka kërkuar Ministrisësë Shëndetësisë të ndërhyjë për tëzgjidhur problemin me Drejtorinë eUKT-së të Tiranës. Siç duket, duhetarbitër midis tyre. Por pamvarësishtfakteve dhe përgjegjësive, këto titullarë,secili në pozicionin e vet, bashkë me tëtjerët që lidhen me këtë problem, duhetta kishin zgjidhur. Është një paradokskur nuk mun t’i japim ujë sa dhe si duhetas spitaleve.

BERAT Në Berat janë bllokuar 5

firma tregëtare privete qëtregëtonin ujë të pijshëm tëambalazhuar pa liçensë.Përveç mungesës sëdokumentacionit ligjor, sipasdenoncimit të Ndërmarrjes sëUjësjellësit të qytetit, këtofirma ndërhynin përfurnizimin e tyre edhe në rrjetinshpërndarës së ujit. SipasDrejtorisë së basanit ujor tëFierit dhe drejtorit A.Grabovari, nga kontrollet ebëra në Berat, Kuçovë, UrënVajgurore e në fshatrat përreth, këto firma merrnin në mënyrë të paligjshme,ambalazhonin e tregëtonin ujin edhe jashtë çdo kushti higjenik. Edhe uji iBogovës, që tregëtohet kohët e fundit në këto zona, është i paliçensuar.

Zona e Kënetës në Durrësvuan mungesën e ujit të pijshëm.Çdo ditë banorët, fiks në orën14.30, i sheh në “ luftën për ujin “,

ku qindra familje të pajisur me

POLIÇAN

karroca, elektropompa, gjene-ratorë dhe bidona gjithëfarëllojëshnisin kalvarin e përditshëm. Kaditë që zona po përballet mevështirësi më të mëdha, përkohëzgjatjen e furnizimit me ujë, ecila, edhe më parë, ka qenë epamjaftueshme për të furnizuar tëgjitha familjet. Lidhur me këtëproblem Drejtori i Ndërmarrjes sëUjësjellësit të Durrësit z.AgronIslami tha se disa ditë ka pasurvështirësi në furnizimin e të gjithëDurrësit me ujë për shkak të njëavarie të përgjithshme.

Banorët kanë zhvilluar dhe njëprotestë paqësore të organizuarpër problemin e furnizimit me ujëtë pijshëm të kësaj zone, duke kanëkërkuar zgjidhjen sa më të shpejtëtë krizës.

DURRËS

TIRANA Sipas specialistëve impianti i

Bovillës ka një kapacitet për furnizimine 1.3 milion banorëve (rreth 200 litraujë në ditë për njeri). Duke marrëparasysh të dhënat e tyre, qytetitfurnizohet në 70 % të nevajave të tijnga ky burim. Kjo është e mjaftueshmeqë uji të mos jetë problem në Tiranë.

Por ja që është, bile problem i madh e ipërvitshëm. Atëherë ku është uji ? Sepseshifrat e mësipërme ngelin të tilla dheuji në shumë zona të Tiranës, nuk vjenose vjen në orare të reduktuara, të cilatmezi plotësojnë disa kërkesa minimale.Në Bovillë të sigurojnë për cilësinë eujit që nisin për në qytet, por mijra lidhje

të paligjëshme nga banorët e periferisë,në zonën informale, që me ujin vadisintë mbjellat, bëjnë që qytetarët e Tiranëstë marrin “ nismën “ e zgjidhjesnëpërmjet depozitave, bidonëve ekovave. Duket se banorëve të Tiranës,ju takon më mirë të jenë “ informalë “,të mos paguajnë e të bëjnë ëfarë të duanme ujin, se sa të jenë të rregullt e tapaguajnë atë.

Por mungesa e ujit mund të sjelleedhe ndotje bakteriologjike të tij.Inspektimet e bëra nga Drejtoria eHigjienes, gjatë këtij sezoni veror,

Sipas specialistëveimpianti i Bovillës ka një

kapacitet për furnizimin e1.3 milion banorëve tëTiranës. Duke marrë

parasysh të dhënat etyre, qytetit duhet tëfurnizohet në 70 % tënevojave të tij nga ky

burim. Kjo është emjaftueshme që uji tëmos jetë problem në

Tiranë. ATËHERË PSE NUKKEMI UJË?!

Kalimi i ujësjellësave në vartësi të pushtetitvendor, është zgjidhje e problemit apo fillim i

zgjidhjes ?

4

Lumi Shkumbin është tejet indotur nga mbetjet e ndryshme,sidomos nga lokalet e ndërtuaraanës tij dhe hedhjet e mbetjeve tëthertoreve.

Vapa e këtyre ditëve ka bërë qëshumë qytetarë të ndryshëm tëgjejnë freski pranë luginës sëShkumbinit, i cili është një ngalumejtë që përshkron edhe rrethinate Librazhdit deri në derdhjen e tijnë Adriatik.

Ky lume frekuentohet ngamosha të ndryshme, si fëmijë, të rriturdhe të moshuar, por sa vjen e çdoditë ky lumë po bëhet më I ndoturnga lokalet e ndryshme që janëngritur gjatë gjithë gjatësisë së tij.

Lokalet derdhin në shtratin e tijtë gjitha mbeturinat dhe ujrat e zeza,ku edhe banjot e kanë dredhjen në

sere ne atmosphere dhetemperaturave globale. Qe ne vitin1896 kimisti i madh suedez SventeArrhenius ka sugjeruar qe djegia esasive te tilla te lendeve fosile qedo te dyfishojne perqendrimet eCO2 mund te rrise temperaturatmesatare globale rreth 10 gradeCelsius. Kjo nuk eshte larg prej 3deri 8 grade Celsius rritje te simuluarprej programeve te sotemkompjuterike, po qe se CO2

atmosferik do te dyfishohet sisasi…

Ne vitin 1995 u kuptua qe kyndryshim ishte tashme i filluar.Toka ishte ngrohur rreth 1 gradeCelsius gjate shekullit te fundit,dhe te dhenat sugjeruan qe mbiklimen globale kish nje ndikim tesigurte njerezor. Ekspertetvleresojne se temperatura globalee ajrit siperfaqsor do te rritet edhe2 grade – 6.5 grade Celsius ne 100

vitet e ardhshem. Diferenca etemperatures prej periudhes sefundit akullnajore deri tani eshterreth 9 grade Celsius. Skenari me imire eshte ai qe do te provojmengrohje prej rreth 3.5 grade Celsiusrreth vitit 2100, gje qe do te thoteshkalle me te shpejte ndryshimi teklimes se çdo ndryshim i ndodhur

Ditën e premte, më datë 27Qershor, Qendra EDEN nëbashkëpunim me AmbasadënAmerikane dhe Bashkinë eTiranës, organzuan një aksion

pastrimi në bllokun e lagjes pasish Ekspozitës. Në këtë aktivitet upërfshin punonjës të AmbasadsAmerikane, punonjës të Bashkisë,stafi i qendrës EDEN dhevullnetarë të saj. Pastrimi i kësajzone zgjati rreth 2 orë.

H. Vassallo, eurodeputet dhenjëkohësisht anëtar i kryesisë sëPartive të Gjelbra Europiane, vizitoinë fund të qershorit Elbasanin, nëkrye të një delegacioni zyrtar tëkëtyre partive. Ai, dhe gjithëdelegacioni ka shprehurshqetësimin për situaten e rënduarmjedisore. Sipas tyre nuk ka nevojëqë të vendosen aparatura matësepër ndotjen, pasi gjithçka duket fareqartë, mjafton të shikosh kur zbret

NGROHJA GLOBALE DHE SHQIPËRIA NË KUADËR TË SAJ (Mundësi dhe të pathëna të derisotme)

Nga Agron DELIU Instituti i Studimeve ambjentale

gjate 10 000 viteve te fundit, qekonsiderohen edhe periudha ezhvillimit te civilizimit modern.

Ngrohja e ketyre permasave dote preke shume aspekte te jetevetona me qe ajo do te ndryshoje vlerate temperaturave e te renies seshirave, duke shkaktuar rritje tenivelit te ujit te detit dhe ndryshimete shperndarjes se furnizimeve teujrave te pijshem. Veprimet mbishendetin tone, vitalitetin e pyjevedhe zonat e tjera natyrore, si edhembi prodhimet bujqesore do te jenepo ashtu te konsiderueshem.

Nje Toke me e ngrohte shpejtonciklin global te ujit: shkembimin eujit ndermjet oqeaneve,atmospheres dhe tokes.Temperaturat me te larta shkaktojneme shume avullim, dhe tokat do tethahen me shpejt. Sasite e rritura teujit ne atmosphere do te thone meshume shira ose bore ne total.Mund te jemi deshmitare teshenjave te para te ndryshimeve neciklin e ujit. Keto mund teshkaktojne permbytje, erozion tetokes dhe bile viktima. Ne disa zonate tjera, megjithate avullimi i shtuarmund te shpjere ne thatesira, sepseshirat e rrembyer do te bientjeterkund.

Studimet e fundit kane treguarse ndryshimet e pakthyeshemkatastrofike ne ambjentin e planetitToke do te ndodhin po qe setemperaturat globale do te rriten meshume se 2 grade Celsius. Njengrohje prej 2 grade Celsius ikorespondon nje perqendrimi teCO2 ne atmosphere prej rreth 450ppm. Ne fillim te vitit 2007 ky

perqendrim ka arritur 380 ppm dheai rritet mesatarisht 2-3 ppm çdo vit,keshtu qe vlera kritike do te arrihetpas rreth 20 deri 30 vitesh prej tani!!

Po behet nje zhurme e madhepolitike e mediatike per ketefenomen, qe gati konsiderohetsfida me e madhe e njerezimit sot.

Vazhdon faqe 6

SHKUMBINI I TEJNDOTURNga Agim Blloshmi

Kryetar i Shoqatës “Egnatia”

lumë. Ndërkohë edhe thertorja eqytetit, që është një nga ndotësitmë të mëdhej, gjithashtu edhe mjaftkasapë ambulante, mbetjet që dalinnga therjet që bëjnë i hedhin po nëlumë.

Nga monitorimi i luginës sëShkumbinit, ndotjet më të mëdhajanë në Qukës, Bushtricë, Hotolisht,Xhyrë, Dragostunjë, Librazhd,Mirakë, Murashi, etj… Mjekët janëtepër të shqetësuar për këtë ndotjedhe sipas tyre krijohen kushte përpërhapjen e mjaft sëmundjeveinfektive në njerëz, sic janëpiodermitet, dermotitet etj. Sipasnëndrejtorit të Shëndetit Publik tëRrethit Librazhd, Dr. Arben Dine,ndotjet janë tepër të medha dhese problemi është tepër serioz.Qytetarët nuk duhet të shkojnë,të paktën, në ato zona ku kandotje. Për ketë problem është

ngritur çështja edhe ne Bashki eKomunat përkatëse, por deri taninuk ka asnjë zjgidhje. Janë tëshumtë edhe rastet e qytetarëvetë cilët shkojnë për t’u vizituar dhemarrë mjekime për infeksione tëlëkurës.

Thertorja eshte mu ne mesine qytetit, aty ku sot behet tregudhe po te akosh naten rrezik sëmundjesh. dhe me pas derdhenne lumin Shkumbin. Nuknderhyjne asnje lloj institucioni.

Përgjegjësia bie edhe mbiZyrën e Mjedisit dhe Drejtorinë eHigjenë-epidemiologjisë, të cilatduhet të bllokojnë ose gjobitinkëto lokale, si dhe të mbyllinthertoren, e cila është bërë tepërproblem.

Lokalet derdhin nështratin e Shkumbinittë gjitha mbeturinatdhe ujrat e zeza, kuedhe banjot e kanëdredhjen në lumë.

Ndërkohë edhethertorja e qytetit, qëështë një nga ndotësit

më të mëdhej,gjithashtu edhe mjaftkasapë ambulante,

mbetjet që dalin ngatherjet që bëjnë i

hedhin po në lumë.

AKSION PASTRIMINuk mund të presim që shtëpinë të na

i pastrojnë të tjerët. Veprimtaria kishte si moto: “Për

një mjedis më të pastër”.Pjesëmarrësit, të paisur me dorezaplastike dhe qese të zeza, tërhoqënme veprimtarinë e tyre vëmendjene banorëve të zonës dhekalimtarëve të rastit.

Aktivitete të këtij lloji duhet tëndërmerren tashmë, nga vetëbanorët e zonave, për të pasur njëmjedis sa më të pastër dhe shëndetsa më të mirë.

E.Llaka

1. Ngrohja globale si fenomenboteror

Jeta si e dijme eshte e mundurmbi Toke per shkak te nje efektinatyror sere qe e mban planetintone rreth 59 grade Celsius me tengroahte se sa do te ishte tjeterlloj.Gazet e seres qe natyralishtekzistojne ne atmosferen e tokes,kryesisht avulli i ujit (H2O),

dyoksidi i karbonit (CO2), dhe disagaze me te paket te tille si metani(CH4), oksidi nitror (N2O) dheozoni troposferik (O3) e lejojneenergjine diellore te hyje dhe tegodase token si drite e dukeshme,por pastaj e pengojne kthimin eenergjise ne hapesire si ngrohtesiinfra e kuqe. Me fjale te tjera, ketagaze mbajne ngrohtesine qe vjennga dielli dhe e ngadalsojnehumbjen e saj si ri-rrezatimmbrapsht ne hapesire.

Me industrializimin dhe rritjene popullsise shkarkimet e gazevesere nga aktivitetet njerezore –djegia e lendeve djegese fosile,çpyllezimet dhe hapja e tokave tereja per bujqesi – jane rriturvazhdimisht. Gjate shekullit tekaluar njerezimi ka shkarkuar gazesere ne atmosphere me shpejt sesa proceset natyrore mund t’ilargojne ata. Veç kesaj, janeshkarkuar edhe gaze te rinj sintetikete tille si klorofluorkarbonet dhehalonet (CFCte), qe tashme jane tenjohur se veprojne po si gazet sere.Gjate kesaj kohe nivelet epermbajtjes ne atmosphere teketyre gazeve jane rritur me teshpejte dhe parashihet se dovazhdojne kete lloj rritje sa kohe qeekonomia boterore rritet. Keto rritjete vazhdueshme kane filluar teprekin nje ekuiliber delikat, dukerritur ne menyre te konsiderueshmesasine e gazeve sere neatmosphere, dhe zmadhuar efektine tyre izolues. Te dhena te sigurtaper klimen qe datojne prej rreth 160000 vitesh, nxjerrin nje lidhje te fortendermjet perqendrimit te gazeve

nga Qafë Krraba për në drejtim tëzonës industriale.

Delegacioni ka shprehurgatishmërinë për të dhënëshembullin dhe përvojën e tyre nëpërmirësimin e gjendjes në qytet,me shpresën që Elbasani do tëkthehet në një qytet me nivelndotjeje sa më të ulët në tëardhmen. Ata kanë sugjeruar edhenje plan masash qe duhet tendermerret nga ana e strukturave

shteterore per permiresimin egjendjes aktuale mjedisore.

Përshtypje të bën deklarata eVassallo. Ai shprehet se kjosituate katastrofike ekologjike,“që të bën për të qarë ”, duhet tefrenohet sa me shpejt. “Elbasaninuk eshte vetem i juaji, por eshteedhe i qytetareve te tjereeuropiane “.

Më mirë se ai, duhet këtë duhetta kishim ditur ne.

Përqëndimi i CO2 në Ballkon (UNFCCC, 2005)

Nje ngrohje prej 2 grade Celsius i korespondon njeperqendrimi te CO2 ne atmosphere prej rreth 450

ppm. Ne fillim te vitit 2007 ky perqendrim ka arritur380 ppm dhe ai rritet mesatarisht 2-3 ppm çdo vit,

keshtu qe vlera kritike do te arrihet pas rreth 20 deri30 vitesh prej tani!!

DELEGACION I TE GJELBERVE EUROPIANE NE ELBASAN

5

Policia ka arrestuar një mesues(K.H.) në Delvinë. Prangosja e tijështë bërë pasi i ka vënë zjarrinnjë masivi pyjor në fshatinKopaçëz të zonës së Vergoit. Ngazjarri i vendosur nga mësuesiështë djegur shume nga masivipyjor, dhjetera ha me drunj eshkurre. Po ashtu janë arrestuaredhe disa të tjerë në prefekturëne Fierit. Që njerëzit që shkaktojnë

këto katastrofa e që kthejnë në hipasurinë e të gjithëve, por dhe tëprivatëve, duhet të japin llogari,kjo është e domosdoshme. Por ae zgjidh problemin ? A e zgjidhproblemin, siç thotë drejtori iEmergjencave Civile, z. Olli,bashkëpunimi i Ministrive tëMjedisit e Rendit ? A e zgjidh

Drejtori i Përgjithshëm iEmergjencave Civile, z. A. Olli, kadhënë spjegime në një intervistë,ku ndër të tjera thekson në masat ekëtij viti edhe shpërndarjen eletrave-porosi në prefekturat evendit për organizimin endërmarrjeve që kanë për rastet ezjarrit, bashkëpunim të ngushtëmidis Ministrisë së Brendshmedhe MMMPAU, midis kryetarëvetë fshatrave, policisë etj, të cilët dotë informojnë për çdo vatër zjarriqë mund të ndizet. Gjithashtu, janëpërcaktuar edhe zonat me riskunmë të lartë, ku në veri të vendit janëKukësi dhe Dibra ndërsa në jug,Gjirokastra, Korça dhe Vlora. Përzonat turistike, nga repartet ezjarrfikësve, janë marrë masa edhepër parqet kombëtare si Llogarajadhe Velipoja ku gjenden shumëpyje.

Në pyje të ndryshme të vendit,janë krijuar vatra zjarri që po djeginsipërfaqe të mëdha me pyje ekullota. Këto pyje, që shkatërrojnëekonominë dhe ekosistemin,duhen me vite të tëra që tërikuperohen. Por zjarrët janë

Brenda dy ditëve, në fillim tëkorrikut, janë shfaqur disa vatrazjarri në rrethin e Gjirokastrës,njera prej të cilave, në lagjen Kodrae Shtufit, përveç dëmeve nëkullotë, ka rrezikuar edhe banesa,ndërsa në një tjetër në Votuëë janëdjegur hektarë të tërë me kullota.Por edhe në javën e dytë tëkorrikut janë djegur 7 hektarë tëtjera kullotë.

Për qytetin, vendosja ebanesave të vjetra e karakteristikemuze, pjesë e trashëgimisëbotërore, bën që të mbeten

Një zjarr i madh ka shperthyernë pyllin me pisha pranë fshatitDarëzezë të Fierit, duke dëmtuarpërveç pyllit edhe banesa. Sipasdeshmive nga vendi, zjarri ështëpërhapur shpejt në një sipërfaqeprej rreth 10 hektarësh me pisha,në pyllin që ndodhet në anë tëdetit, fare pranë plazhit tëDarëzezës. Sipas zjarrfikësve, eraqë frynte e ka bërë të vështirëlokalizimin e zjarrit, ndërsa edheboçet e ndezura të pishave ngapemët e djegura kanë ndihmuarnë shpërndarjen e shpejtë tëzjarrit. Burime nga policia e Fierit

Në parkun e Llogarasë, vitin ekaluar pati mbi tridhjetë vatra tëmëdha zjarresh, të ëilat disa herëju afruan edhe zonave të banuara,hoteleve e lokaleve. Më e madhja

prej tyre ra në datën 24 korrik, kuru përfshi gjithë faqja perëndimoree Llogarasë e Karaburunit.

Duke ditur se zona është evështirë për tu kaluar me mjetetzjarrfikëse, merr përparësi mbajtja

Në Durrës, zjarri në anijen“Evangelos G”, me flamurpanamez e ekuipazh shqiptar, kabërë të rikthehet edhe një herë frikanga zjarri. Banorëve, po dhepunonjësve të portit, ju u ështëkthyer kjo edhe nga fakti qëdepozitat e karburanteve nëkalatën lindore, anijet me lëndëplasëse që përpunohen në port,eksportet shqiptare tëmunicioneve dhe ngapamjaftueshmëria e masave tësigurisë nga ana e anijeve që

NDËRGJEGJËSIMI I MUNGUAR I POPULLATËSqënia e një ose disa makinavezjarrfikëse, 10, 100, 1000 apo mëtepër policë ? Mendojme se jo. Tëgjitha këto kanë vlerën e tyre tëpadiskutuar, por edhe shuarja ezjarrit, edhe arrestimet, edheavionët apo helikopterët që pomarrim hua (dhe mirë bëhet), janë“ post mortum “, pra pasi zjarri karënë e ka dëmtuar.

Në janar të këtij viti, Qendra eGrupimit “ Ekolëvizja “, i kërkoibashkëpunum Ministrisë sëMjedisit për problemin endërgjegjësimit të popullsisë përrrezikun e zjarreve. Mendojmë sensërgjegjësimi, në kushtet tona,merr akoma më tepër përparësi melëvizjet, shpesh të pakontrolluaratë popullsisë, që për të hapur trojendërtimi, i venë flakën pyjeve eshkurreve. Po kështu barinjtë e tj..Grupimi “ Ekolëvizja “, me gati 40shoqata në mbarë vendin, do tëkishte ndihmuar jo pak në këtëdrejtim.

Por dhe në pikëpamjeekonomike e financiare, qoftë përmonitorimin e vazhdueshëm,patjetër nëpërmjet shoqatave, porsidomos nga gjithë popullsia, do

të kushtonte shumë herë më pakse dëmet që janë bërë e po bëhannga zjarret, që për fat të keq, sivjetu shoqëran me dëmtim të pronëssë përghjithëshmë e shtëpive tëbanimit e hoteleve, por ç’është mëe keqja, edhe me viktima në njerëz.

Akoma edhe sot, Grupimi s’kamarrë përgjigje nga Ministria.Ngrihet edhe pyetja: kush dhe sido të paguajë për dëmet, në njerëze pasuri ?

prezent edhe gjithë vitin në qytete,ku gjendja egzistuese dhendërtimet pa kriter, kanë zënërrugët, duke bërë nga njëherë qëmakinat e zjarrfikësve të mosafrohen dot. Deri në 15 korrik, janëlajmëruar zjarre në Shkodër(Tarabosh, mali i Kakarriqit e ai iJushit), në Lushnjë në Vaikan, nëBerat, Vlorë, Gjirokastër e gjetkë.

Me kalimin e pyjeve ekullotave, nën administrimin ePushtetit Vendor, situata e zjarrevenë to, vazhdon të mbetetproblematike. Kjo ngre disaçështje, të cilat duhet të ishinzgjidhur, ose t’ju jepesh njëzgjidhje më e drejtë si: A e ka “dorëzuar “ përgjegjësinë e pyjevee kullotave pushteti qendror tek ai

vendor ? A kanë administratat epushtetit vendor burimefinanciare, njerëzore dhe materialepër të monitoruar sipërfaqet prej500 mijë ha në ngarkim, përherëdhe me efekt ?

U theksua vitin e kaluar ngaMMPAU se duhet punuar përndërgjegjësimin e publikut për mbrojtjen nga zjarri . Çfarë punendërgjegjësuese dhe masa të tjera kanë paraprirë deri tani ? Cili kaqënë efekti praktik i tyre ? Masat e këtij viti , çfarë përmirësimi dotë duhej të kishin dhënë ?

Le të shpresojmë në optimizmine zyrtarëve.

VERA ERDHI, PO ASHTUDHE ZJARRET

GJIROKASTËR

përherë të rrezikuara nga zjarret.Përdorimi masiv i drurit, mungesa

e hidrantëve dhe sokakët efamshëm të qytetit, që nuk lejojnë

kalimin e mjeteve zjarrfikëse,përveç mungesës kronike të ujit,edhe mungesa e marrjes sëmasave, janë shkak për alarmin qëjep drejtori i Zyrës së Mbrojtjessë Vlerave Muzeale z. R. Kola

Vetëm pak kohë më parëprefekti i Gjirokastrës ka kërkuarnga forëat poliëore ë të zjarrfikësveangazhim maksimal për mbrojtjene sipërfaqeve nga zjarret dhevendosjen e zjarrëvënesvepërpara përgjegjësisë ligjore, dukemos lejuar asnjë tolerim.

FIERnën kontroll e zonës. Këtëproblem e ngre edhe z. PetritÇarçani, shefi i Zjarrfikësve tëVlorës. Atyre shpesh u ështëdashur të sigurojnë ujin me krahë,

të godasin zjarrin me zjarr apo tëluftojnë me mjete rrethanore, kuështë rrezikkuar edhe jeta e vetëzjarrfikësve, por për fat të mirë papasoja për jetën.

Problem është ngritur nga

zjarrfikësit e Vlorës edhe vënia ezjarreve me qëllim. Pavarësishtnga qëllimi jo keqdashës, megjithëqë mund të ketë dhe ka edhe tëtillë piromanë, ngel i pazgjidhurfakti i vënies së zjarrit për hapjene kullotave apo të hapësirave përndërtime. Është vënë disa herëzjarr me dashje dhe, megjithë edhearrestimet e bëra vitin e kaluar (mbi35 vetë), në Radhimë, pjesa më emadhe e drurëve frutorë, janëdjegur për të hapur vend të lirëpër ndërtime.

Ditët e fundit, përsëri në Vlorë,brënda ditëve të fundit, pati disavatra zjarri. Pranë zonës së kripës,në fshatin Çerkovinë ku janëdjegur ullinj shekullorë etj.,pavarësisht se këta mbrohen dheme ligj, në Orikum e në malin eÇikës deri afër Palasës. Sipaszjarrfikesve, kjo zonë edhe vitin ekaluar ka qënë mjaft problematikedhe ka pasur 10 vatra zjarri.

Zjarrfikësit, nëpërmjet shefitbëjnë thirrje për sensibilizimin ebanorëve të zonës, por edhekalimtarëve, që në verë janë tëshumtë. Shefi Çarçani, shprehet ishqetësuar në media, se çdo vitrritet numuri i zjarreve.

NË DURRËSNË DURRËSNË DURRËSNË DURRËSNË DURRËSoperojnë në këtë port.

Në “ listën e zezë “ tëOrganizatës NdërkombëtareDetare (IMO), Shqipëria dhePanamaja kanë qënë që vitin ekaluar për sigurinë detare dheperformancën së Regjistrit Detar,duke u konsideruar të rrezikshmenë shkallë të lartë. Kjo sipasMemorandumit të MirëkuptimitRajonal, (të cilin qeveria jonë nuke ka firmosur akoma) dheinspektorëve të tij “Port StateControl”.

VLVLVLVLVLORËORËORËORËORË

bëjnë të ditur se kanë filluar hetimetdhe arrestimet për dyshime tëforta pë r një zjarr të qëllimshëm.Megjithë vështirësitë, mbas dy

ditësh, zjarri u vu nënë kontroll.Por dëmet janë të mëdha.

6

Problemi më aktual i bujqësisëështë agrokultura (bujqësia)biologjike. Agrokultura ka lindurrreth 12 mijë vjet më parë, kur gjahu

dhe rritja natyrale e bimësisë me tëcilët ushqeheshin njerëzit, u bënëtë pamjaftueshme për njerëzimingjithnjë në rritje. Kështu që njeriu udetyrua të ndryshonte raportin meambjentin, duke mësuar tëkultivonte bimët e nevojshme dhe

të rriste vetë edhe kafshë. Që athere,teknikat bujqësore u zhvilluanngadalë, deri sa në shekullin e 18-të filloi shfrytëzimi i energjisëmekanike, në vend të punës sënjeriut e të kafshëve. Kjo bëri qëprodhimi të rritej, duke zvogëluarpërdorimin e krahut të punës.

Me kalimin e kohës, të tjerashkenca ju bashkëngjitënmekanikës në zhvillimin ebujqësisë|: kimia me plehrat e sajpër pasurimin e tokës dhepesticidet për mbrojtjen e bimëve;gjenetika për farëra më produktive;hidraulika për vaditjen në mënyrëqë bujqësia të mos varej vetëm ngashirat.

Me “agrokulturë biologjike “duhet kuptuar një sistem që përdorshkurtime sa më të mëdha tëplehrave kimikë dheantiparazitarëve me qëllim ruajtjene mjedisit për një zhvillim bujqësortë qëndrueshëm. Me teknika qëquhen “ të pastra “, kjo parashikonpërdorimin e plehrave natyrale, poashtu luftën biologjike ndajparazitëve infektues, pa përdorurpesticide. Një shembull është luftakundër parazitëve me insekte qëjanë armiq të tyre.

Konsumatorët, që përzgjedhinprodhime biologjike e bëjnë këtë përdisa arsye: sepse janë më të sigurta,janë më ushqyese dhe kanë shije

Vijon nga faqja 42. Po Shqiperia ? Natyrshem vjen pyetja: po

Shqiperia sa kontribut ka ne ketesituate dhe sa eshte roli i saj nepermiresimin e situates? Ne baze tete dhenave qe jepen nga organet especializuara nderkombetare,shkarkimi boteror i gazeve sere neatmosphere ne vit in 2005, ishprehur ne CO2 ekuivalent, eshterreth 27 miliard ton. Shkarkuesit mete medhenj jane si me poshte:

Nuk ka nevoje per komente teshumta – Shqiperia shkarkon rreth0.4 perqind te sasise totale boterore,ne shkarkimet per fryme eshte rreth2 here me pak se mesatarja boteroredhe 4-5 here me pak se mesatarje evendeve te industrializuar. Pra,konsiderohet vend qe ka rezerva perte shkarkuar sasi suplementare teCO2, duke qene e perputhur mekonventat dhe detyrimet e vetanderkombetare (Kioto Protokoll)…

3. Po mundesite per teperfituar Shqiperia nga kjosituate?

Mund te permblidhen ne dy:• perfitimin e projekteve

investive nga fondi perkates

natyrale më të mirë.Kjo bën edhe largimin nga

ushqime, që janë të shëndetshme,por që janë edhe pak të shijëshme.

Frutat dhe zarzavatet janëprodhimet më të kërkuara, porvazhdimisht rritet edhe kërkesa përprodhimet e qumështit, lëngjeve tëfrutave, prodhimeve të miellit etj..

Por ngjet edhe ndryshe. Nëvendet më të pasura, të afta përinvestime ekonomike, me shkallë tëlartë mekanizimi dhe teknike tëkultivimit, është zhvilluar bujqësiaintensive. Kjo bën që, me pasurimine tokës, të rritet prodhimi dhe të uletsipërfaqja e mbjellë. Poe përdorimi imadh i plehrave kimikë eantiparazitarëve ka sjellë problemetë mëdha në ndotjen e mjedisit dhekripëzimin e tokave. Vaditja, dukemarrë edhe këto lëndë, i ka bërëterrenet edhe më pak rezistente ndajveprimit të ujit e erës.

Në mënyrë të veçantë dëmtimsjellin pesticidet, të cilat, të gjitha,

dikush pak e dikush shumë, janëtoksike për njeriun. Vetëm 10 % epesticideve biodegradohet, pjesatjetër përthithet nga toka dhe bimëtqë rriten në të. Kjo, përveçse krijonprobleme të rënda për mjedisin, venë rrezik edhe vetë prodhimetbujqësore.

IFOAM (InternationalFederation of Organic AgricultureMovements), por dhe struktura tëBE, kanë përpiluar ligje e normativanë këtë drejtim. Ligjet parashikojnëkufij për sasinë e mbetjeve kimikenë ushqimet, por shpesh, në tënjëjtin prodhim, ka mbetje nga disa

lëndë (nga një herë edhe 7-8 të tilla),që janë veç e veç brënda limitevezyrtare. Por të marra së bashku,bëhen tepar të dëmshme, qoftë përkonsumatorin, qoftë edhe përplanetin në përgjithësi. Këtoprodhime, megjithë që “ brenda “disa normave, faktikisht janëbiologjikisht false.

A.D.

BUJQËSIA BIOLOGJIKE

Bujqësia intensive bën që,me pasurimin e tokës, tërritet prodhimi dhe të uletsipërfaqja e mbjellë, por

përdorimi i madh i plehravekimikë e antiparazitarëve

ka sjellë probleme tëmëdha në ndotjen e

mjedisit dhe kripëzimin etokave.

Bujqësia biologjike duhetkuptuar si një sistem që

përdor shkurtime sa më tëmëdha të plehrave kimikëdhe antiparazitarëve, meqëllim ruajtjen e mjedisit

për një zhvillim bujqësor tëqëndrueshëm, por dhe

ushqime të pastra e më tëshëndetëshme.

Ambasada e Mbreterise MMPAU Albania së Vendeve të Ulta

Lënda: Kërkesë për Informacion – Programi i Hot SpotevePer: Prefekturat

Autoritet vendoreAgjencitë Rajonale të MjedisitInspektoriatin Mjedisor

PNUD-Shqipëri nëpërmjetProjektit “Identifikimi dhePrioritizimi i Hot Spoteve nëShqipëri “ është duke krijuar njëinventar të plotë të Pikave tënxehta mjedisore të Shqiperisë.Financimi për këtë projekt ështësiguruar nga Ambasada eMbreterisë së Hollandës nëTiranë . Ky inventar do tëpërdoret për të krijuar një data-base kombëtare, e cila do tëpërdoret për të krijuar një listë mëtë shkurtër (prioritare) të zonavetë cilat kanë nevoja më urgjentepër t’u pastruar. Kjo listë prioritaredo të paraqitet tek komunitetindërkombëtar për mundësifinancimi ose për mundësine ekrijimit të një programi tëkoordinuar pastrimi/rehabilitimi tëpikave të nxehta prioritare tëevidentuara.

Ne lidhje me kete ne duamndihmen tuaj!

Pikat e nxehta mjedisore më tërrezikshme (si Porto Romano,Vlora, Fieri, etj) kanë tërhequr

tashmë vemendjen e komunitetitndërkombëtar. Megjithatë, neduam të krijojmë një listë të plotëtë të gjitha zonave të cilat mund tëparaqesin kërcënim për shëndetindhe mjedisin në të cilin atondodhen, me qëllim që t’isigurojmë Ministrisë së Mjedisit,Pyjeve dhe Administrimit tëUjërave informacionin e duhur icili mund të shërbejë për krijimin enjë programi të përgjithshëmpastrimi për këto zona.

Pikë e Nxehtë mjedisorekonsiderohet ajo zonë/pikë e cilahyn në një nga kategoritë emëposhtme:

• Industri të braktisura;•Ndërmarrje aktive industriale të

cilat grumbullojnë mbetje nëmenyrë të pakontrolluar;

• Magazina të cilat përmbajnëkimikate të pamenaxhuara dhe pandonjë mbrojtje specifike;

• Miniera të shkatërruara;• Vend-depozitime të

pakontrolluara të mbetjeve urbane.

Do të kërkonim nga ju krijimin enjë liste të zonave të cilat janë nënpërgjegjësinë tuaj, listë e cila tëketë informacionin e mëposhtëm:

• Vend-ndodhjen e zonës;• Kategoria (sipas kate-

gorizimit të mësipërm);• Një përshkrim të shkurtër të

problemit (tipet e ndotësve, sasitëe përafërta, zona e ndikuar,ndikimet tek njerëzit, ndikimet nëtokë, ujë, etj).

Ju lutem keni parasysh që nejemi të interesuar vetëm për pikate nxehta mjedisore të zonës suaj.Listat duhen dërguar teklselfo@abcom.al oseklodiana.marika@undp.org.

Projekti do të realizojë njëanalizë më të detajuar të ndikimitnë mjedis për secilën zonë tëidentifikuar, duke përdorurspecialistë të fushës. Kyinformacion do të futet më pas nëdata-base të krijuar në Agjencinëe Mjedisit dhe të Pyjeve për tëformuar bazën për prioritizim dhepër veprimet konkrete të pastrimite rehabilitimit.

Lutemi informacionin Tuajbrenda muajit Korrik 2008.

NGROHJA GLOBALE DHE SHQIPËRIA NË KUADËR TË SAJ

nderkombetar ne shkembim(shitjeve) te ashtuquajturave “kredite karbonit” te veta, dhe

• negocijim thjesht dypalesh me investitoret e huaj qekerkojne te investojne ne Shqiperiper te ngritur vepra industriale, tecilat jane shkarkuese te CO2 ne ajer.

Ne rastin e pare mundesia lidhetme perdorimin tashme te FonditShumepalesh te Kredive te Karbonit(MCCF), nje instrument kyç ikrijuar prej Bankes Europiane perRindertim dhe Zhvillim (EBRD)dhe Bankes Europiane teInvestimeve (EIB) per te luftuarngrohjen globale klimatike. MCCFeshte nje prej pak fondeve tekarbonit qe i dedikohet ne menyrespecifike vendeve nga Europaqendrore e deri ne Azine qendrore,dhe ka nje buxhet prej rreth 200milion EUR

Si edhe ne rastin e Shqiperise,disa vende kane nivele shkarkimeshCO2 qe jane nen vlerat e percaktuaranga Protokolli i Kiotos. Keto vendemund t’i shesin Njesi te Caktuarakredish Karboni (AAU) fonditMCCF, nepermjet teashtuquajturave Skema teInvestimeve te Gjelbera (GIS). Negrupin e ketyre vendeve futen veçShqiperise Mali i Zi, Maqedonia,Armenia, Rusia, Ukraina,Bjellorusia, Kazakistani, Polonia,Rumania, etj. Ne kuadrin e ketyreSkemave te Investimeve te Gjelberavendi shites i perdor te ardhurat ngashitja e kredive te karbonit per tebere investime ne projekte qe janemiqesore ndaj ndyshimeveklimatike.

Eshte nje praktike e re po krejte realizueshme edhe per rastin tonete Shqiperise, ne se ndiqet me kujdes

dhe ne te angazhohen strukturaserioze e mjaft te pregatiturashteterore e te biznesit.

Rasti i dyte ka te beje me shumeme nje aspekt qe nuk njihet thuaj sefare ne praktiken tone te deritanishme. Supozojme se njeinvestitor serioz vjen ne Shqiperidhe kerkon te ngreje nje TEC, qe dopunoje sipas te gjitha normaveambjentale te percaktuara neDirektivat respektive te BE.Shkarkimet vjetore te CO2 ne ajrinperreth nga ky TEC do jene, tethemi, 2.7 milion ton/vit. PraShqiperise i shtohen 2.7 milion tonshkarkime CO2 ne ajer, dheshkarkimi per banor i vendit kalonnga 2.2 ton/banor qe eshte aktualishtne psh 2.9 ton/banor.

Do te ishte mjaft racionale qeshteti shqiptar te kishte nje liste tehartuar qarte dhe thjesht prejMinistrise se Mjedisit per te njohurparaprakisht investitoret potencialeme taksen perkatese, ne funksionte shkarkimeve te tyre te CO2. Derime sot kjo gje as kerkohet, askufizohet ligjerisht.

Ne BE kjo takse eshte mjaftrigoroze, dhe per rastin e vendeveqe kane detyrime te ulin shkarkimetsipas protokollit te Kiotos - eshtemjaft e larte. Do ishte e pa kuptimteqe Shqiperia te mos vendose njetaksim te tille, sigurisht ne vlera mete ulta se ne vendet e BE.

Mendoj se keto dy mundesiduhej te ishin kapur prej kohesh epropozuar prej organizmaveperkates ne Ministrine e Mjedisit.Do te behej e mundur tesiguroheshin fonde tekonsiderueshem qe te gjithe vendete BE i kane tashme fonde rutine.

Agron DELIU

Vendi Miliard ton Ton/banor

SHBA 6 20,1 Kina 4,5 2,7 Rusia 2 11 Japonia 1,5 9,4 India 1,5 1,2 Gjermania 0,8 9,8 Anglia 0,6 9,2 Shqiperia 0,007 2,2 Bota 27 4

7

Nga një studim i NationalGeografic (NGS)

Një studim survejues ështëkryer nga NGS (Greendex 2008:Consumer Choice and theEnvironment – Zgjedhja ekonsumit dhe mjedisi) në 14 vende

të globit, për probleme të ngrohjesglobale.

Situata klimatike, që e kemishkaktuar vetë, kërkon më tepërpërgjegjësi në zgjidhjet drejt njëmënyre jetese të gjelbër, duke upërgatitur të bëjmë më shumë përreduktimin e impaktit tonë nëmjedis.

Sot, nga politika botërore,sidomos ajo e vendeve tëzhvilluara, kërkohet nga të gjithështetet e globit të marrin masa nëluftën kundër ndryshimeveklimatike. Këtë e vërtetoi më së mirimosratifikimi i Protokollit të Kyotosnga SHBA, duke ngulur këmbë nëvënien e objektivave të lartë përvendet në zhvillim, pavarësishtkostove financiare e ekonomike qëdo të rëndojnë mbi mirëqënien epopujve të tyre. Por ndërsa,shtetet e varfra po bëjnë përpjekje,brënda mundësive të tyre, përreduktimin e gazrave serrë, ngastudimi ka dalë se shumica e

Për periudhën 1990-2006 çlirimii GHG (gazrave serrë) në BE-27 (paLULUCF) është ulur me 7.7 % (ebarabartë me 430 milion ton CO2),ndërsa në periudhën 2005-2006ulja ka qënë 0.3 % (= 14 milion tonCO2).

Në 2007 BE mori angazhiminqë, Brenda vitit 2020 të arrinte tëpaktën një reduktim të GHG me 20%, në krahasim me 1990. Por nëkrahasim me grafikun e miratuar,në 2006 ulja ishte e vogël meobjektivin prej 2.9 % që i takonteatij viti. Diferencë është krijuaredhe ndërmjet BE-15 ndaj vendevemë të reja në BE: ndërsa në 1990,

Bimët po “kërkojnë “ gjithnjë emë tepër lartësitë e mëdha për tu

mbrojtur nga ngrohja globale eplanetetit. Kështu ka rezultuar nganjë studim i botuar në revistën

Njihet numri i madh ipërdoruesve të internetit, por jo tëgjithë e dinë se sa energji kërkohetpër funksionimin dhe përdorimin

e tij. Të dhënat për këtë vinë mgaCeBIT, panairi vjetor i teknologjisë(asaj dixhitale e tëtelekomunikacionit), që zhvillohetçdo vit në Hanover. Në këtë panairmarrin pjesë me produktet e tyrepothuaj të gjithë sektorëtshkencorë e prodhuesit e

BRESHKE DETARE NGAARGJENTINA NE SHQIPERI

Një breshkë detare, e llojitcaretta-caretta, është gjetur paradisa kohësh e ngordhur nëbregdetin tonë, në Durrës (pranëvendit të quajtur brryli). Ajo kaqënë e markuar në Argjentinë me

inicialet “La Plata 1979”. Povazhdojnë kërkimet për gjetjen eautorëve të markimit, edhe sepseka të bëjë me një migrim të saj nënjë distancë gati të pabesueshmedhe me vlera të mëdha shkencore.

MJEDISI NE INTERNET Microsoft (MS) ka hapur në

portalin e saj MSN (messenger)një kanal mjedisor, duke ofruarinformacione dhe burime përzgjidhje “të gjelbra”. Ky kanal-

popullsisë në vendet e pasura,është e gatshme të paguajë përdioksidin e karbonit që çlirojnë paprekur standartet e tye të jetesës,se sa të marrë masat që kërkohensot për reduktimin e tij. Aq më tepërkur dhe nga këto shtete vazhdon,me interes gjithnjë e më të madh,transferimi i industrisë ndotëse nëvendet e pasura, duke blerë dhekreditet e tyre yë karbonit.

Për të gjithë konsumatorëtështë më komode të jetojnë nëvendet e zhvilluara të perëndimit,por që janë ndotësit më të mëdhenjtë mjedisit. Kjo, sepse, jo vetëm sejetesa e tyre është më eqëndrueshme, por edhe jetojnë nështëpi më të mëdha, kanë mëshumë makina dhe konsumojnë mëtepër të mira materiale e ushqim.

Midis vendeve të zhvilluara,SHBA janë përcaktuar si fajtorikryesor për një konsum në rritje tëpandërprerë, duke u gjykuar sidëmtues të mëdhenj të mjedisit.Vetëm Kalifornia harxhon në njëjavë 1 milard ton benzinë. Angliaështë nga mesi i kësaj renditjeje,por është nga kreu i listës përhedhjen në mbeturina të një tëtretës së ushqimeve të gatuara, që

e treguar me shifra do të thotë rreth13 miliardë euro në vit. Këtu hynëmë tepër se 1 milion kuti kosi dhe5500 pula të hedhura në ditë.Ndërsa vendet e industrializuara,shifrën e ushqimeve që shkojnë si

mbeturina e ka 27 %. Impakti socialdhe ekonomik është i qartë. Nëvendet e varfëra problemi i urisëdhe mungesës kronike tëushqimeve është prezent më tepërse kurrë. Kjo lidhet ngushtësishtme ndryshimet klimatike, si përthatësirat që sjellin pakësimin eprodukteve bujqësore, por dhe mehumbjet nga shpërdorimi i tyre në

vendet e pasura, që duhet kuptuaredhe si harxhim i kotë energjie.

Këtë gjëndje, një panel prej 27ekspertë ndërkombëtarë, që kryenkëtë studim, e cilësojnë si njëudhëkryq, që duhet të gjejëzgjidhje të shpejtë. Çdo njeri,sidomos në vendet e pasura e tëindustrializuara, duhet të reflektojë

për impaktin mjedisor dhe tëkryejë detyrën e tij nëefiçencën e energjisë, nëmënyrën e jetesës e tëushqyerit, përdorimin e ujit tëpijshëm e dhjetra masa të tjera.Mbi të gjitha konsumi duhettë reflektojë në, qoftë nëpërdorimin e produkteve tëgjelbra, qoftë kontrollin eprodukteve të tjera. Hedhja nëmbeturina, nuk është humbjee një sasie ushqimesh që muntë përdoren në luftën kundër

urisë e rritjes së çmimeve. Ajoduhet llogaritur edhe si ndotje,duke marrë parasysh dhe çlirimine gazrave serrë, nga energjia epërdorur për rritjen, përpunimindhe transportin e tyre.

VENDET E VARFRA BËJNË MË TEPËR PËR MJEDISIN

SHTETI Green-index Brazili dhe India 60 Kina 56.1 Meksika 54.3 Hungaria 53.2 Rusia 52.4 Anglia 50.2 Spanja 50.0 Japonia 49.1 Franca 48.7 SHBA 44.9

Shumica e popullsisë nëvendet e pasura, është egatshme të paguajë përdioksidin e karbonit që

çlirojnë pa prekurstandartet e tye të

jetesës, se sa të marrëmasat që kërkohen sot për

reduktimin e tij.

RAPORTI VJETOR I ÇLIRIMIT TE GHGNE KE dhe samiti G8

EU-15 çlironte 76.2 % të totalit tëEU-27, në 2006 kjo shifër shkoi në80.7%. Kjo për shkak të rritjes sëprodhimit të energjisë elektrike engrohjes në EU-15 (=+69.3 milionton CO2).

E kundërta ndodh me çlirimine GHG ngatransporti ku EU-27ka rritje ndaj EU-15(diferencë prej 40.1milion ton).

Por, në samitin eJaponisë të G8,edhe paspërpjekjeve tëmëdha, sidomosnga europianët,sipas organizatavemjedisore në mbarëbotën, pothuajsenuk u arrit asgjë.Me që ju la çdo

vendi të vendosë vetë për masat ereduktimit të GHG, por, në mënyrëtë veçantë, me që objektivat janëpër vitin 2050, pa patur saktësimepër periudhat e mëparëshme, edhezotimet e marra, u quajtën gati tëpa vlera dhe shumë e quajtën tëdështuar. Kjo edhe me shifra të tillasi reduktim 80 e 100 % (Norvegjia).

EMIGRIMI I BIMËVE“Science”. Në Evropënperëndimore, bimësia malore, përefekt të ndryshimeve klimatike,është “ngjitur” me 29 cm lartësi,vetëm 2 vjetët e fundit.

Kërkuesit, nga universitetifrancez i Nancy, kanë studjuar 170bimë malore, të shpërndara nëgjashtë zona, nga Alpet në masivine Prenejve.

Nga të dhënat e mbledhura, 118nga 171 specie janë ngjitur ma lart,duke treguar se kanë mundësinë embijetesë në lartësi më të mëdhase sa ato ku kanë qënë deri sot.

BOTA VIRTUALE GLLABËRON ENERGJINËteknologjisë së lartë. Sipas tëdhënave të fundit del se internetikërkon e harxhon sasi tepër tëmëdhë energjie. Një shembull i

thjeshtë e ikuptueshëm nga tëgjithë është se,vetëm për një kërkimnë GOOGLE, duhetenergjia me të cilënnjë llambë ezakonshme ndriçimido të punojë një orë,ndërsa për hapjen enjë faqeje në internetduhet energjia qëharxhon një banor iBrazilit për gjithëvitin.

Në panairin ekëtij viti u ekspozuan

edhe një sërë zgjidhjesh për ta bërëteknologjinë “të gjelbër “. Binte nësy eshe përpjekja e gjigandëve tëtransaksioneve internautike, për tëshfrytëzuar nxehtësinë egjeneratorëve, qoftë për ngrohjene mjediseve të punës, qoftë përprodhimin e energjisë.

MSN Environment, përmban lajme,video, zgjidhje miqësore përekologjinë, mjete bashkëveprimietj. Kanali, gjithashtu ofron njëllogaritës karboni, një matës tëpërdorimit të ujit dhe një faqe hartame pamje 2 e 3 dimensionale përzonat më të prekura të planetit ngangrohja globale, zhdukjessëspecieve dhe ndotjes.

Peter Bale, drejtor ekzecutiveMS- Angli është shprehur:“Popujt po kuptojnë gjithnjë e mëtepër dhe po kërkojnë rrugët simund të ndihmojnë e të marrinpjesë në zgjidhjen e këtyreproblemeve”.

Përdoruesit e MSNEnvironment mund të gjejnëkurdoherë “ ngjarje të gjelbëra “dhe veprimtaritë në zonat e tyrelokale të banimit.

MANJATI I NAFTESKTHEHET NE “EOLIK”

Manjati 80 vjeçar i naftës T.Pickens, ish pronar i MesaPetroleum, ka ndryshuar mendje nëpleqëri. Pas një karriere më se 50

vjeëare në nxjerrjen dhe tregëtimine naftës, tashti kërkon të “zëvëndësojë “ dëmin nga nafta etij, duke promovuar planin“Pickens “, në një fushatë përndërtimin e impianteve eolikë nështetin e tij të Teksasit, por dhe nëtë gjithë Amerikën. Qëllimi ësgtë tëmbulojë me energjinë e erës, rreth20 % të nevojave të SHBA. Dukeditur harxhimin e jashtëzakonshëmtë energjisë në SHBA, kjo është njësipërmarrje gjigande, sië është

edhe projekti i tij që në Teksas tëndërtojë centralin më të madh eoliknë botë me fuqi 4000 MW.

JO VETEM PER KURIOZITET

SHTETI ( QYTETI )  REDUKTIM  NË  2050 

KRAHASUAR  ME VITIN  

ANGLI  60 %  1990 

FRANCW  75 %  2000 

GJERMANI  80 %  1990 

SUEDI  50 %  2004 

NORVEGJI  100  ?? 

KALIFORNI ( SHBA )  80 %  1990 

TORONTO (KANADA )  80 %  1990 

NJU MEKSIKO (SHBA )  75 %  2000 

NJU  XHERSEJ ( SHBA )  80 %  2006 

SHBA (Propozim )  80 %  1990 

 

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel.: 04 234 851, Cel.: 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku

• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,

Gjirokastër – Luan Pogaçi• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi

Hymetllari• Milieukontakt Oost Europa, Tiranë - Valbona Mazreku• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë – Hasan Hallko• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa

CMYK

KY NUMUR I GAZETES “EKOLEVIZJA” SPONSORIZOHET NGA PROGRAMI:“FORCIMI I SHOQERISE CIVILE SHQIPTARE PER NJE MJEDIS ME TE MIRE “MBESHTETUR NGA MINISTRIA E PUNEVE TE JASHTEME TE HOLLANDES

• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –Themi Perri

• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,Tirane – Gani Moka

• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjeksisë

dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur Tartari• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi• Shoqata "EKOLOGJISTI "- Durres , president

Bashkim Shyle .

Sonda Feniks-8, e ulur afërpolit të veriut në planetin Mars,bëri testimet e para dhe dërgoi

rezultatet në tokë. Ajo kakonfirmuar praninë e ujit të ngrirëpranë sipërfaqes së planetit dheka gjetur një mjedis kripërashduke rritur shpresat për kushteqë mund të favorizojë forma tëjetës primitive.

Feniks nuk ka dedektuarkarbon organik, të konsiseruar siesencial për format e jetës, por

Televizorët me ekran tësheshtë (Flat-TV) janëkonsideruar deri më sot si tëgjelbër, sepse kursejnë energji.

Por rritja e kërkesës për këtatelevizorë, mund të sjellë njëimpakt të dukshëm në ngrohjenglobale, kanë deklaruarshkencëtarët ditët e fundit.

Prodhuesit e këtyre ekranevepërdorin një gaz serrë, të quajturazot trifluorid për të ndërtuarekranët me një rritje vjetore prej mbi4 mijë ton. Si një shkaktar i ngrohjesglobale, ky gaz është 17 mijë herëmë i fuqishëm se dioksidi i karbonitdhe akoma nuk dihet saktë se nëçfarë sasie është ëlirimi i tij nëatmosferë nga industria. Këtë ebën të ditur, pas viesh punë, M.Prather, drejtor i Institutit mjedisornë Kaliforni. Ai shton se ky gaz, imbledhur në atmosferë këto 550vjetët e fundit, po shtohet në sasitepër të mëdha dhe vitin që vjendo të dyfishohet. Ndryshe ngadioksidi i karbonit, squfuri

U lëshua nga baza hapësinoree NASA në Kaliforni një raketëDelta me në bord një satelit të ri,Jason- 2. Ky satelit franko-amerikan do të shërbejë përmatjen e saktë të nivelit tëoqeanëve e të dukurive endryshimeve të rrymave detare.Kjo do të shërbejë për vlerësimine përhapjes dhe impaktit tëngrohjes globale për vitet nëvazhdim në sipërfaqen ujore të

GJEST KURAJOZ APO“DIKTATURE EKOLOGJIKE “

Me këtë titull, në mediatbotërore u dha një lajm nga qytetiMarburg i Gjermanisë. KëshilliBashkiak i këtij qyteti me 80 mijëbanorë mori një vendim përmbrojtjen nga ndryshimetklimatike. Ai miratoi një „ kartë „për banorët, ku kërkohetvendosja e detyrueshme epaneleve diellorë për këdo qëndërton shtëpi të re oseristrukturon çatinë e shtëpisë sëvjetër.

Paneli duhet të shërbejë përngrohjen e shtëpisë dhe përngrohjen e ujit dhe do të

në thellësi të terrenit ka gjeturshenja akulli. Duke përzier dheune Marsit me një sasi uji sa njëfilxhan çaji, të marrë nga toka,analizat treguan përmabjtjefosfori, por dhe prezencën e

magnezit, natriumit, kaliumit dheklorit.

Shkencëtari i misionit S.Kunaves, në njoftimin për

SONDA GJEN MJEDIS KRIPËRASH DHE UJË NË PLANETIN E KUQrezultatet e ardhura, u shpreh seduket qartë që terreni i Marsit kabashkëvepruar me ujin në tëkaluarën dhe është i njëjtë me atëtokësor, veçse pa përbërësorganikë. Terreni, sipas tij,megjithë mungesën e karbonit,duket vërtet miqësor dhe ështëshumë më i përshtatshëm ngafakti që mund të ishte toksik dhetë pengonte format e jetës.Kaëkimet e analizat do tëvazhdojnë për një kohë të gjatë.

R. Launius, historian ihapësirës u shpreh për të dhënate fundit se “Nëse do të mundnimtë tregonim fillimin e jetës dy herënë të njëjtin sistem diellor,atëhere kjo mund të na tregojëne, në mënyrë përfundimtare sejeta është një gjë e zakonshmenë univers”.

TELEVIZORI ME EKRAN TE SHESHTE - NDOTEShekzafluorid (SF6) dheperfluorokarbonët (PFC), ky gaznuk është përfshirë në Protokolline Kyotos apo në marrëveshje tëngjashme.

Në një artikull publikuar në“Kërkime gjeofizike”, Prather ekolegu i tij J. Hsu përcaktojnë seçlirimi vjetor i këtij gazi është ibarabartë me 67 milion ton CO2,dhe impakti i tij është më i madh seSF6 dhe PFC, që çlirohet ngashtetet e industrializuara, ose ibarabartë me atë që çlirohet ngaprodhimi botëror i energjisë meqymyr.

Kompanitë që përdorin azottrifluorid, thonë se çlirimi i tijështë i vogël në atmosferë, porPrather argumenton se ky gaz nukka monitorim si gazrat e tjerë serrë,dhe kompanitë mund edhe tëmashtrojnë për sasinë e tij. Sipasdisa vlerësimeve, gjatë vitit tëkaluar, po thuajse gjysma e numrittë përgjithshëm të televizorëve tëshitur rreth e rrotull botës kanëqenë pajisje LCD ose plazma,

Sipas Prather, është fjala përnjë problem shumë serioz, dhekjo për faktin se gazi NF3, i cilishfrytëzohet për prodhimin eLSD dhe plazma ekraneve, nukështë i mbuluar me marrëveshjene Kyotas, që ka për qëllim uljenglobale të emetimit të gazrave tërrezikshëm në rrethinë.

SATELIT PER MATJEN E NIVELIT TE OQEANEVEplanetit.

Ky satelit nuk është i pari ikëtij lloji. Në vitin 1992 u lëshuanë orbitë për studime e matje tëdhënash për oqeanin botëror,sateliti Topex/Poseidon dhe në2001 sateliti Jason-1.

Pritet që, në një periudhë tëshkurtër, të dhënat e Jason-2, dotë përmirësojnë në mënyrë tëndjeshme të dhënat për impaktine ndryshimeve klimatike në

planet, ku, siç dihet, sipërfaqjaujore ze pjesën më të madhe.

vendoset me shpenzimet e vetëbanorëve. Shkelja e këasaj „ karte„ dënohet me gjobë deri në 1000euro.

SYNIM I RI PERINDUSTRINE E MAKINAVE

Gjermania e Franca kanë rënëdakord, që në industrinë eautomobilëve të venë një tavantë ri në emetimet e gazrave serrë.Në takimin e kancelares Merkeldhe presidentit Sarkozy, udiskutua dhe u vendos që në nëprodhimin e makinave të reja, tëkërkohet një limit emetimi prej 120gramë për kilometër.

Kjo u cilësua nga të dy palët

si një arritje e rëndësishme nëpërpjekjet për reduktimin egazrave serrë në Europë.

Më parë Gjermania ishteshprehur se propozimi fillestarndëshkonte pa të drejtë makinate luksit, të prodhuara nga firmatgjermane, që harxhojnë edhe mëtepër karburant e si rrjedhimndotin më tepër. Sipasmarrëveshjes, sic pohuan dyudhëheqësit, objektivi i BE do t’ulejonte një periudhë tëkonsiderueshme makinave tështrenjta të kompanive si BMV,Daimler dhe Porsh, që tëpermbushnin këto standarte.

BARCELONANë Barcelonë këtë verë po

ndjehet kriza e ujit të pijshëm mëtepër se kurrë. Qyteti spanjollmesdhetar po kalon një periudhëthatësire historike që kërcënon5.5 milion banorët e tij me kufizimedrastike. Me një fluks të madh tëturistëve nevojat bëhen më tëmëdha.

Për zgjidhjen e këtij problemi,në muajt e verës, gjashtë anije tëmëdha do të kryejnë 63 udhëtimemujore në Tarragonë e jugun eFrancës për të garantuar ujin. Kytransport ka filluar në mesi emuajit maj, duke shkaktuar habinë rrethet ekonomike që besojnë

Shkurt nga botase kjo nuk ndihmon në imazhinturistik. Por administrata vendore

ka theksuar se shpenzinetmbulohen nga të ardhurat e këtijsektori.

Shkurt nga bota