DÜNYANIN ŞEKLİ ve DÜNYANIN ŞEKLİ ve HAREKETLERİHAREKETLERİ

EKSEN EĞİKLİĞİEKSEN EĞİKLİĞİve SONUÇLARIve SONUÇLARI

DÜNYADÜNYA Dünyanın şekli ekvatordan Dünyanın şekli ekvatordan şişkinşişkin, kutuplardan , kutuplardan basıkbasıktır. Bu özel tır. Bu özel

şekle şekle GeoidGeoid denir. Bu şeklin denir. Bu şeklin oluşmasının sebebi, Dünyanın kendi oluşmasının sebebi, Dünyanın kendi

ekseni etrafındakiekseni etrafındaki dönüşüdür. dönüşüdür.

Kutuplar yarıçapı – Kutuplar yarıçapı – 63576357 km. km.Ekvator yarıçapı – Ekvator yarıçapı – 63786378 km. km.

(fark (fark 2121 km) km)

GEOİD DÜNYAGEOİD DÜNYA

6378 km6378 km

6357 km6357 km

Dünyanın Şeklinin Sonuçları:Dünyanın Şeklinin Sonuçları:Güneş ışınlarının düşme açısı Güneş ışınlarının düşme açısı

Ekvatordan KutuplaraEkvatordan Kutuplara doğru daralır. doğru daralır.Güneş ışınlarının düşme açısına göre Güneş ışınlarının düşme açısına göre

Sıcaklık İklim KuşaklarıSıcaklık İklim Kuşakları oluşur. oluşur.Dünyanın dönüş hızı Dünyanın dönüş hızı ((çizgisel hızçizgisel hız))

kutuplara doğru azalırkutuplara doğru azalır..Güneş ışınlarının atmosferde Güneş ışınlarının atmosferde tutulma tutulma

oranıoranı Ekvatordan Kutuplara doğru Ekvatordan Kutuplara doğru artar.artar.

GÜNEŞ IŞINLARIGÜNEŞ IŞINLARI

SICAKLIK İKLİM KUŞAKLARISICAKLIK İKLİM KUŞAKLARI

ÇİZGİSEL HIZ EKVATORDA ÇİZGİSEL HIZ EKVATORDA EN FAZLAEN FAZLA

GÜNEŞ IŞINLARININ GÜNEŞ IŞINLARININ ATMOSFERDE ALDIĞI YOL ATMOSFERDE ALDIĞI YOL

(TUTULMA)(TUTULMA)

Kuzey Kutbu

Ekvator

Atmosfer

Güney Kutbu

Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol kutuplarda (c), ekvatordan (a) daha uzun olduğundan, atmosfer tarafından daha fazla emilir ve geri gönderilir.

a

b

c

Kutuplardaki Kutuplardaki yer çekimiyer çekimi Ekvatordan Ekvatordan daha fazladır.daha fazladır.

Ekvator çemberi, bütün meridyen ve Ekvator çemberi, bütün meridyen ve paralellerden daha büyüktür. paralellerden daha büyüktür.

İki meridyen arasındaki uzaklıkİki meridyen arasındaki uzaklık Kutuplara gidildikçe azalır Kutuplara gidildikçe azalır (111km’den 0 km’ye)(111km’den 0 km’ye)

TermikTermik basınç basınç kuşakları oluşur.(0-90) kuşakları oluşur.(0-90)Paralellerin uzunluğuParalellerin uzunluğu Kutuplara doğru Kutuplara doğru

azalır.azalır.

MERİDYENLER MERİDYENLER ARASIARASI MESAFE MESAFE

KUTUPLARA KUTUPLARA DOĞRU DOĞRU

DARALIRDARALIR

BASINÇLARBASINÇLAR

Aşağıdakilerden hangisi Dünyanın Aşağıdakilerden hangisi Dünyanın şeklinin sonuçlarından şeklinin sonuçlarından değildirdeğildir??

A. Çizgisel hızın Kutuplara doğru azalmasıA. Çizgisel hızın Kutuplara doğru azalmasıB. Yerçekiminin Kutuplara doğru artmasıB. Yerçekiminin Kutuplara doğru artması

C. Termik Basınç alanlarının oluşmasıC. Termik Basınç alanlarının oluşmasıD. Güneş ışınlarının geliş açısının D. Güneş ışınlarının geliş açısının

Kutuplara doğru daralmasıKutuplara doğru daralmasıE. Güneş ışınlarının geliş açısının gün E. Güneş ışınlarının geliş açısının gün

içerisinde değişmesi içerisinde değişmesi

Aşağıdakilerden hangisi Dünyanın Aşağıdakilerden hangisi Dünyanın şeklinin sonuçlarından şeklinin sonuçlarından değildirdeğildir??

A. Çizgisel hızın Kutuplara doğru azalmasıA. Çizgisel hızın Kutuplara doğru azalmasıB. Yerçekiminin Kutuplara doğru artmasıB. Yerçekiminin Kutuplara doğru artması

C. Termik Basınç alanlarının oluşmasıC. Termik Basınç alanlarının oluşmasıD. Güneş ışınlarının geliş açısının D. Güneş ışınlarının geliş açısının

Kutuplara doğru daralmasıKutuplara doğru daralmasıE. E. Güneş ışınlarının geliş açısının Güneş ışınlarının geliş açısının güngün

içerisinde değişmesi içerisinde değişmesi

DÜNYANIN HAREKETLERİDÜNYANIN HAREKETLERİ

GÜNLÜK HAREKETGÜNLÜK HAREKET (EKSEN HAREKETİ-(EKSEN HAREKETİ-

KENDİ ETRAFINDAKİ KENDİ ETRAFINDAKİ HAREKET)HAREKET)

YILLIK HAREKETYILLIK HAREKET(YÖRÜNGE HAREKETİ-(YÖRÜNGE HAREKETİ-

GÜNEŞ ETRAFINDA)GÜNEŞ ETRAFINDA)

Dünyanın HareketleriDünyanın Hareketleri1. Dünyanın Günlük Hareketi1. Dünyanın Günlük Hareketi

(Eksen hareketi)(Eksen hareketi)Gece-Gündüz oluşurGece-Gündüz oluşur ve birbirini izler, ve birbirini izler,Günlük sıcaklık farklarıGünlük sıcaklık farkları meydana gelir, meydana gelir,

bunun sonucunda bunun sonucunda meltemmeltem rüzgarları rüzgarları ve ve mekanikmekanik (fiziksel) (fiziksel) çözülme çözülme meydana gelir.meydana gelir.

Gün içerisinde Gün içerisinde güneş ışınlarının geliş güneş ışınlarının geliş açısıaçısı değişir. değişir.

DÜNYANIN GÜNLÜK HAREKETİDÜNYANIN GÜNLÜK HAREKETİ BATIDAN DOĞUYA DOĞRUDURBATIDAN DOĞUYA DOĞRUDUR

ÇÖLÇÖL (FİZİKSEL-MEKANİK (FİZİKSEL-MEKANİK ÇÖZÜLME İLE OLUŞUR)ÇÖZÜLME İLE OLUŞUR)

Sürekli rüzgarlar Sürekli rüzgarlar (Alize, Batı, (Alize, Batı, Kutup)Kutup) ile okyanus akıntılarının ile okyanus akıntılarının yönlerinde yönlerinde sapmalar sapmalar oluşur.oluşur.

Yerel saat farklarıYerel saat farkları oluşur. oluşur.Cisimlerin Cisimlerin gölge boylarıgölge boyları günün günün

saatine göre değişir.saatine göre değişir.Her iki yarım kürede 30º ve 60º Her iki yarım kürede 30º ve 60º

enlemlerinde enlemlerinde DinamikDinamik basınç basınç alanları oluşur.alanları oluşur.

SAPMASAPMA

YEREL SAATYEREL SAAT

BOYLAM (MERİDYEN)BOYLAM (MERİDYEN)BATIDA BATIDA YEREL YEREL SAAT SAAT GERİGERİ

DOĞUDADOĞUDAYEREL YEREL SAAT SAAT İLERİİLERİ

GÖLGE BOYU SIFIR GÖLGE BOYU SIFIR (GÜNEŞ DİK AÇI İLE GELİYOR)(GÜNEŞ DİK AÇI İLE GELİYOR)

ÖĞLEDEN SONRA ÖĞLEDEN SONRA (GÖLGE BOYU UZADI)(GÖLGE BOYU UZADI)

Aşağıdakilerden hangisi günlük Aşağıdakilerden hangisi günlük hareketin bir sonucu değildir?hareketin bir sonucu değildir?

A. Mekanik çözülmeA. Mekanik çözülmeB. Meltem rüzgarlarıB. Meltem rüzgarlarıC. Yerel saat farklarıC. Yerel saat farklarıD. MevsimlerD. MevsimlerE. Dinamik basınçlarE. Dinamik basınçlar

Aşağıdakilerden hangisi günlük Aşağıdakilerden hangisi günlük hareketin bir sonucu değildir?hareketin bir sonucu değildir?

A. Mekanik çözülmeA. Mekanik çözülmeB. Meltem rüzgarlarıB. Meltem rüzgarlarıC. Yerel saat farklarıC. Yerel saat farklarıD. D. MevsimlerMevsimlerE. Dinamik basınçlarE. Dinamik basınçlar

2. Dünyanın Yıllık Hareketi 2. Dünyanın Yıllık Hareketi (Yörünge Hareketi)(Yörünge Hareketi)

Dünya, güneş etrafında bir turunu Dünya, güneş etrafında bir turunu 365 gün 6 saatte365 gün 6 saatte tamamlar. Bu tamamlar. Bu yörünge yörünge ElipsElips şeklinde olduğu için, şeklinde olduğu için, Dünya Güneşe yaklaşır ve Dünya Güneşe yaklaşır ve uzaklaşır. Güneşe uzaklaşır. Güneşe en yakınen yakın olduğu olduğu gün gün 3 Ocak3 Ocak (Günberi)(Günberi),, en uzaken uzak olduğu gün olduğu gün 4 Temmuz4 Temmuz (Günöte)(Günöte). .

YILLIK HAREKETYILLIK HAREKET

EKİNOKS TARİHLERİEKİNOKS TARİHLERİ

EKLİPTİK (YÖRÜNGE DÜZLEMİ)

Dünyanın Dünyanın ElipsElipsoid oid Yörüngesinin Sonuçları:Yörüngesinin Sonuçları:

****Mevsim Mevsim süresüreleri değişirleri değişir, sebebi , sebebi dünyanın yörüngedeki dönüş hızıdır. Bu dünyanın yörüngedeki dönüş hızıdır. Bu hız 3 Ocakta en fazla, hız 3 Ocakta en fazla, 4 Temmuzda en azdır. (Yaz mevsimi 4 Temmuzda en azdır. (Yaz mevsimi KYK’de 94, GYK’de 89 gündür).KYK’de 94, GYK’de 89 gündür).

**Kuzey Yarım Kürede **Kuzey Yarım Kürede Sonbahar Sonbahar EkinoksEkinoks’u’u 2 2 gün gecikmeyle yaşanır gün gecikmeyle yaşanır (23 Eylül).(23 Eylül).

****Şubat ayı 28 gün çeker.Şubat ayı 28 gün çeker.

Eksen Eğikliği Eksen Eğikliği Ekvator ile yörünge düzlemi Ekvator ile yörünge düzlemi

((EkliptikEkliptik) arasında ) arasında 23º2723º27'' lık lık açının bulunması yer ekseni ile açının bulunması yer ekseni ile yörünge düzlemi arasında yörünge düzlemi arasında 66º3366º33'' lık açı olmasına yol açar. lık açı olmasına yol açar. Bunun sonucunda Bunun sonucunda Güneş Güneş ışınlarının düşme açıları ışınlarının düşme açıları yıl içindeyıl içinde değişir. değişir.

EKSEN EĞİKLİĞİEKSEN EĞİKLİĞİ

GÜNEŞ GÜNEŞ IŞINLARININ IŞINLARININ GELİŞ AÇISI GELİŞ AÇISI (ANKARA)(ANKARA)

Eksen Eğ. ve Yıllık Har.Sonuçları:Eksen Eğ. ve Yıllık Har.Sonuçları:Gece-Gündüz Gece-Gündüz süreleri değişirsüreleri değişir..****** Mevsimler oluşur****** Mevsimler oluşur..Aynı anda farklı yarım Aynı anda farklı yarım

kürelerde kürelerde farklı mevsimlerfarklı mevsimler yaşanır.yaşanır.

Bir noktaya Bir noktaya güneş ışınlarınıngüneş ışınlarının gelme açıları gelme açıları yıl içindeyıl içinde farklılaşır. farklılaşır.

21 HAZİRAN 21 HAZİRAN veve 21 ARALIK 21 ARALIK

21 ARALIK21 ARALIKTARİHİTARİHİ

GYK GYK YAZYAZKYK KYK KIŞKIŞ

23 EYLÜL 23 EYLÜL TARİHİTARİHİ

Aydınlanma çemberiAydınlanma çemberi yıl içinde yıl içinde değişir.değişir.

DönenceDönenceler ve ler ve Kutup daireleriKutup daireleri oluşur.oluşur.

Matematik iklim kuşaklarıMatematik iklim kuşakları oluşur. (Tropik, orta, kutup).oluşur. (Tropik, orta, kutup).

Güneşin yıl içinde Güneşin yıl içinde doğuş ve doğuş ve batış saatleribatış saatleri değişir. değişir.

MATEMATİK İKLİM KUŞAKLARIMATEMATİK İKLİM KUŞAKLARI

Normal şartlarda yeryüzündeki sıcaklık, Normal şartlarda yeryüzündeki sıcaklık, Ekvator’dan kutuplara doğru giderek Ekvator’dan kutuplara doğru giderek azalır. azalır.

Bu durum aşağıdakilerden hangisinin Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur?bir sonucudur?

A. Yerin şeklininA. Yerin şeklininB. Yerin hareketlerinin B. Yerin hareketlerinin C. Hava hareketlerininC. Hava hareketlerininD. Deniz etkisininD. Deniz etkisininE. YükseltininE. Yükseltinin

Normal şartlarda yeryüzündeki sıcaklık, Normal şartlarda yeryüzündeki sıcaklık, Ekvator’dan kutuplara doğru giderek Ekvator’dan kutuplara doğru giderek azalır. azalır.

Bu durum aşağıdakilerden hangisinin Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur?bir sonucudur?

A. A. Yerin şeklininYerin şeklininB. Yerin hareketlerinin B. Yerin hareketlerinin C. Hava hareketlerininC. Hava hareketlerininD. Deniz etkisininD. Deniz etkisininE. YükseltininE. Yükseltinin

Aşağıdakilerden hangisi Eksen eğikliğinin Aşağıdakilerden hangisi Eksen eğikliğinin sonucudur?sonucudur?

A. Güneş ışınlarının geliş açısının gün A. Güneş ışınlarının geliş açısının gün içerisinde değişmesiiçerisinde değişmesiB. Güneş ışınlarının geliş açısının B. Güneş ışınlarının geliş açısının kutuplara doğru değişmesikutuplara doğru değişmesiC. Güneş ışınlarının geliş açısının yıl C. Güneş ışınlarının geliş açısının yıl içerisinde değişmesiiçerisinde değişmesiD. Gece-gündüzün oluşmasıD. Gece-gündüzün oluşmasıE. Gece-gündüzün birbirini takip etmesiE. Gece-gündüzün birbirini takip etmesi

Aşağıdakilerden hangisi Eksen eğikliğinin Aşağıdakilerden hangisi Eksen eğikliğinin sonucudur?sonucudur?

A. Güneş ışınlarının geliş açısının gün A. Güneş ışınlarının geliş açısının gün içerisinde değişmesiiçerisinde değişmesiB. Güneş ışınlarının geliş açısının B. Güneş ışınlarının geliş açısının kutuplara doğru değişmesikutuplara doğru değişmesiC. C. Güneş ışınlarının geliş açısının yıl Güneş ışınlarının geliş açısının yıl içerisinde değişmesiiçerisinde değişmesiD. Gece-gündüzün oluşmasıD. Gece-gündüzün oluşmasıE. Gece-gündüzün birbirini takip etmesiE. Gece-gündüzün birbirini takip etmesi