DÖNEN VARLIKLAR

Dönen varlıklar, nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık kalemlerinden oluşur.

10- HAZIR DEĞERLER11- MENKUL KIYMETLER12- TİCARİ ALACAKLAR13- DİĞER ALACAKLAR15- STOKLAR18- GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI19- DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

Hazır Değerler

Hazır değerler, işletmede nakit olarak elde veya bankada bulunan varlıklar ile değer kaybına uğramaksızın istendiği anda paraya çevrilme olanağı bulunan varlıklardır.

Hazır Değerler

100- KASA101- ALINAN ÇEKLER102- BANKALAR103- VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME

EMİRLERİ (-)108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

Hazır Değerler 100- KASA HESABI Bu hesap, işletmenin

elinde bulunan ulusal ve yabancı paraların TL. karşılığının işlenmesi için kullanılır.

Kasa Hesabı’na işletmenin elindeki ulusal paralar, paranın üzerinde yazılı olan (itibari) değer üzerinden, yabancı paralar ise Merkez Bankası’nca belirlenen kurlar üzerinden TL’ye çevrilerek kaydedilir.

100 KASA 102 BANKALAR

NAKİT PARA

İşletme içinde İşletme dışında

B A

100 KASA X

....

X

100 KASAB A

KASAYA PARA GİRİŞİKASAYA PARA GİRİŞİ

B A

102 BANKALAR X

....

X

102 BANKALARB A

BANKAYA PARA GİRİŞİBANKAYA PARA GİRİŞİ

Yevmiye Defteri

Yevmiye Defteri

Defteri Kebir

Defteri Kebir

B A

100 KASA X

.... X

100 KASAB A

KASADAN PARA ÇIKIŞIKASADAN PARA ÇIKIŞI

B A

102 BANKALAR X.... X

102 BANKALARB A

BANKADAN PARA ÇIKIŞIBANKADAN PARA ÇIKIŞI

Yevmiye Defteri

Yevmiye Defteri

Defteri Kebir

Defteri Kebir

Örnek 1: Tunçok işletmesinin 01.08.200X tarihli kasa ile ilgili işlemleri aşağıda verilmiştir.

a) 50.000.- TL.lik peşin mal satılmış; mal bedeli ve ayrıca % 18 KDV peşin tahsil edilmiştir.

b) A Bankasına 15.000.-TL. yatırılmıştır.

c) 3.600.- TL.si KDV olmak üzere toplam 23.600.- TL.lik malı peşin satın almıştır.

d) Şubat ayı kira bedeli olarak 5.000.- TL. ödemiş, bu tutar üzerinden % 20 GV kesintisi yapmıştır. (Kiralanan duran varlık özel şahsa ait ise kira bedeli üzerinden % 20 GV kesintisi yapılır. Kiralanan varlık bir başka işletmenin aktifinde kayıtlı ise kira bedeline % 18 KDV uygulanır.)

Yabancı ParalarEfektiflerin muhasebe

kayıtlarına alınabilmesi için TL’ye dönüştürülmesi gerekir

KUR

T.C.M.B.

Efektif alış kuru esas alınır

Efektif: Kağıt ve madeni yabancı paralar...

Döviz: Yabancı parayla düzenlenen çek, senet...

100 KASA100.00 TL Kasası

100.01 € Kasası

100.02 $ Kasası

100.03 YEN Kasası

100.04 ....... Kasası

KAMBİYO:dönüştürme

Zaman

Fiyat

KUR

€ Alış1,58

€ Satış1,60

1. Alıştaki Kur < Satıştaki Kur ise;

646 KAMBİYO ve BORSA DEĞER ARTIŞ KARLARI

2. Alıştaki Kur > Satıştaki Kur ise;

656 KAMBİYO ve BORSA DEĞER AZALIŞ ZARARLARI

3. Alıştaki Kur = Satıştaki Kur ise;

KAR / ZARAR yok demektir.

Yabancı Paraların elden çıkarılması (bozdurulması)

durumunda şu üç farklı sonuç ortaya çıkabilir:

Örnek 2:

a) Rüya Tatil İşletmesi 05.05.200X tarihinde müşterisi Önder Tetik’in borcuna karşılık verdiği 800 Amerikan Doları ($) nı almıştır. O tarihte 1 $= 1.400 TL. dır.

b) İşletme 10.06.200X tarihinde kasasında bulunan dolarlardan 200 $ nı ulusal paraya çevirerek “C” Bankasına yatırmıştır. O tarihte 1 $ = 1.410 TL.dır.

ÖRNEK: 01.10.200X tarihinde 10.000 € alınmıştır (1 € = 2,160 TL).

1. 10.10.200X tarihinde 1000 € bozdurulmuştur (1 € = 2,100 TL).

2. 15.10.200X tarihinde 8000 € bozdurulmuştur (1 € = 2,200 TL).

3. Dönem sonunda mevcut efektif değerlemeye tabi tutulmuştur (1 € = 2,300 TL).

100 KASA ( 100.01 € KASASI) 21.600,-0

1

100 KASA( 100.00 TL KASASI ) 21.600,-

01.10.200X

15.10.200X

10.10.200X

100 KASA (100.00 TL KASASI) 2.100,-

100 KASA ( 100.01 € KASASI) 2.160-

100 KASA (100.00 TL KASASI) 17.600,-

656 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. AZ. ZAR. 60,-

31.12.200X

100 KASA ( 100.01 € KASASI) 17.280,-

100 KASA ( 100.01 € KASASI) 140

646 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. ART. KAR. 320,-

646 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. ART. KAR.

140,-

2

3

10.000€ x 2,160 TL/€

1.000€ x 2.100 TL/€

1.000€ x 2.160 TL/€

8.000€ x 2,200 TL/€

8.000€ x 2,160 TL/€

1.000€ x 0,140 TL/€

(2,300€ - 2,160€ = 0,140)

Hazır Değerler 101.ALINAN ÇEKLER HESABI

Alınan çekler hesabı, gerçek ve tüzel kişiler tarafından alınıp da, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlendiği bir hesaptır.

101.ALINAN ÇEKLER HS.

Çek ciro edildiğindeÇek tahsil edildiğindeÇek geri verildiğinde

Çek alındığında

!!! Türk Ticaret Kanunu’na göre bir kambiyo senedi olarak belirtilen çekte vade yoktur ve normal şartlar altında bankaya götürüldüğünde tahsil edilebilecek bir hazır değer niteliğindedir.

Hesabın işleyişi :

Alınan çekler hesabı, alınan çeklerin üzerinde yazılı olan (itibari) değerleri ile borçlanır, bankadan tahsil edilmesi, ciro edilmesi veya geri verilmesi halinde alacaklanır. Alınan çekler hesabı ya borç kalanı verir veya kalan vermez. Hesabın kalanı işletmenin elindeki henüz tahsil edilmemiş mevcut çeklerin toplam tutarını gösterir.

Örnek 3: a) A işletmesi 15.05.200X tarihinde 360 TL.sı KDV

olmak üzere toplam 2.360 TL.ya mal satmıştır. Bu satış karşılığında alıcıdan ayrı bankalara ait 800 TL., 1.000 TL. ve 560 TL. tutarlı üç çek almıştır.

b) İşletme 16.05.200X tarihinde 126 TL.si KDV olmak üzere toplam 826 TL.lık mal satın almıştır. Karşılığında daha önce aldığı 800 TL. tutarlı çeki ciro etmiş kalan borcunu peşin ödemiştir.

c) 18.05.200X tarihinde, daha önce alıcıdan aldığı 1.000 TL. tutarlı çeki bankaya ibraz ederek tahsil etmiştir.

Hazır Değerler 102. BANKALAR HESABI

Bankalar hesabı, işletmeler tarafından yurtiçi ve yurtdışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Bankalar hesabında izlenen mevduat kayıtlı değer ile değerlenir.

102.BANKALAR HS.

-Bankadan para çekildiğinde - Bankadaki parada azalış yaratan işlemler olduğunda

-Bankaya Para Yatırıldığında

- Bankadaki para da artış yaratan işlemler olduğunda

Hesabın İşleyişi :

İşletme veya üçüncü kişilerce işletmenin bankadaki hesabına para olarak yatırılan değerler 102- Bankalar Hesabının borcuna, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri tutarları hesabın alacağına kaydedilir. Hesabın borç kalanı işletmenin bankadaki toplam mevduatını gösterir.

Örnek 4 : A İşletmesinin banka ile ilgili işlemleri aşağıda verilmiştir.

a) İşletme, 2.9.200X tarihinde, “A” Bankasında bir hesap açtırarak 4.000 TL. yatırmıştır.

b) 6.9.200X tarihinde, alıcı D.Özgen’in borcuna karşılık işletmenin “B” Bankasındaki hesabına 3.250.- TL. yatırdığı bankadan alınan dekonttan öğrenilmiştir.

c) 11.9.200X tarihinde, 7.000.- TL. tutarındaki bir alacak senedi (bono)“A” Bankasına 300.-TL. eksiğine iskonto ettirilmiş ve banka senedin net tutarını hesabımıza yatırmıştır.

d) 22.9.200X tarihinde, “A” Bankasına verilen bir ödeme emri ile satıcı A. Uğur’un aynı banka nezdindeki hesabına 4.600.-TL. virman yaptırılmıştır.

!!! Dekont : Bankaların, işletmelerin cari hesaplarına yaptıkları kayıtları ve bunlarla ilgili bilgileri hesap sahiplerine bildirmek üzere gönderdikleri basılı belgeye denir.

Örnek 5: B İşletmesi 06.09.200X tarihinde bazı ödemeleri yapmak üzere “C” Bankası nezdindeki cari hesaptan 8.000 TL. çekmiştir.

Örnek 6: A İşletmesi 10.9.200X tarihinde daha önce mal

satışı nedeniyle alıcı B. Güneş’ten aldığı 5.000.- TL. tutarlı çek’i hesaba geçirilmek üzere “X” Bankasına ciro etmiş, banka çek bedelini aynı gün hesabımıza geçtiğini bildirmiştir.

!!!CİRO: İşletme kendi çekini vermek yerine daha önce bir

müşterisinden aldığı çeki borcu olduğu kişi ya da kuruma verirse buna ciro etmek denir.

Hazır Değerler 103.VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)

Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı, işletmelerin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yaptığı ödemelerin izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır. Bu hesap Maliye ve Gümrük Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu tek düzen hesap planında da “aktifi düzenleyici bir hesap” olarak Bankalar Hesabı’nın altında bir indirim kalemi olarak yer almaktadır.

103.VERİLEN ÇEKLER ÖDEME EMİRLERİ HS.

-Çek verildiğinde-Çek ödendiğinde


Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde 103- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabının alacağına, çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesabın borcuna kayıt yapılır. Hesabın alacak kalanı, işletme tarafından keşide edilen ancak alacaklısı tarafından henüz tahsil edilmeyen çek veya çeklerin toplam tutarını gösterir.

103 VERİLEN ÇEKLER ve

ÖDEME EMİRLERİ (-)101 ALINAN ÇEKLER

NAKİT PARA YERİNE

Çek verilebilir Çek alınabilir

101 ALINAN ÇEKLER

Kendi Çeki

Müşteri Çeki

CİRO:CİRO: İşletme kendi çekini vermek

yerine daha önce bir müşterisinden aldığı çeki de

para yerine verebilir...

B A

101 ALINAN ÇEK. X

....

X

101 ALINAN ÇEK.B A

ÇEK ALINIŞI ÇEK ALINIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir

B A

101 ALINAN ÇEK. X

.... X

101 ALINAN ÇEK.B A

ALINAN ÇEKİN TAHSİLİ veya CİRO EDİLMESİALINAN ÇEKİN TAHSİLİ veya CİRO EDİLMESİYevmiye Defteri Defteri Kebir

B A

103 VERİLEN ÇEK.(-) X

102 BANKALAR X

X

103 VER.ÇEK.(-)B A

VERİLEN ÇEKİN ÖDENMESİ (Banka tarafından)VERİLEN ÇEKİN ÖDENMESİ (Banka tarafından)Yevmiye Defteri Defteri Kebir

B A

103 VERİLEN ÇEK.(-) X

.... X

103 VER.ÇEK.(-)B A

ÇEK VERİLİŞİÇEK VERİLİŞİYevmiye Defteri Defteri Kebir

Örnek 7: a) Aydos İşletmesi 10.10.200X tarihinde, ticari

borçlusu olan “D” İşletmesi lehine “A” Bankasındaki mevduatı üzerine 4.500.- TL. tutarlı bir çek keşide etmiştir.

b) 14.10.200X tarihinde, “D” İşletmesinin çek tutarını tahsil ettiğine ilişkin “A” Bankasından dekont gelmiştir.

c) 20.10.200X tarihinde, işletme 5.000.- TL. tutarında mal satın almıştır. Karşılığında, 900. TL. sı KDV olmak üzere 5.900.- TL.lık bir çek keşide etmiştir.

Hazır Değerler 108.DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI

Nitelikleri itibariyle hazır değer sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar) gibi değerleri içeren aktif karakterli bir hesaptır.

- Vadesi Gelmiş Kuponlar- Pullar- Tahsil Edilecek Banka ve Posta Havaleleri- Diğer Çeşitli Hazır Değerler


108- Diğer Hazır Değerler Hesabı bu değerler elde edildiğinde borçlanır, elden çıkarıldığında alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmede bulunması gereken diğer hazır değerlerin toplam tutarını gösterir.

Vadesi Gelmiş Kuponlar

İşletmenin elinde bulunan hisse senetleri, tahviller vb. menkul kıymetlerin vadesi gelmiş kuponları tahsil edilinceye kadar bu hesapta izlenir.

Örnek 8a: Ender İşletmesi 31.12.200X tarihinde, 1 Ocak –31 Aralık faiz dönemli 15.000.- TL. nominal değerli % 20 faizli devlet tahvilinin vadesi dolan kuponlarını keserek tahsil edilmek üzere kuponlar portföyüne almıştır.

Örnek 8b: Ender İşletmesi ertesi yıl 03.01.200X tarihinde portföye alınan faiz kuponlarını tahsil etmiştir.

Pullar

İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere satın alınan pullar bu hesapta izlenir. İşletme ihtiyacı için satın alınan damga, posta ve harç pulları üzerinde yazılı değerleriyle kaydedilir. Önemli bir tüketimi olmayan işletmeler pulları satın aldıklarında doğrudan 770- Genel Yönetim Giderleri Hesabı’na da gider kaydı yapabilirler.

Örnek 9a: Aydos İşletmesi 15.11.200X tarihinde 2.000.-TL.lık damga ve 5.000.- TL.lık posta pulu satın almıştır. Örnek 9b: Ay sonunda damga pullarının 1.500.-TL.lık ve posta pullarının da 3.200.-TL.lık kısmının kullanıldığı belirlenmiştir.

Tahsil Edilecek Banka ve Posta Havaleleri İşletmenin aldığı ve henüz tahsil

etmediği banka ve posta havaleleridir. Bu değerlerin Kasa Hesabı’na alınması hatalı bir uygulama olacağından; dönemin son günü işletmeye gönderilmiş ancak henüz tahsil edilmemiş banka ve posta havalelerinin geçici bir hesaba kaydedilmesi gerekir.

Örnek 10 : a) Evrim Ticaretevi 04.10.2007 tarihinde gelen ihbarnameden alıcı A. Günal’ın borcuna karşılık 9.500.- TL. havale gönderdiğini öğrenmiş ve aynı ta-rihte sürekli çalıştığı “B” Bankasına bu havaleyi tahsil etmesi isteğini bildirmiştir.

b) “B” Bankasının havaleyi tahsil ettiği ve havale bedeli olan 9.500.-TL.’yı işletmenin bankadaki hesabına yatırdığını bildiren dekont, 09.10.2007 tarihinde gelmiştir.

Menkul Kıymetler Menkul kıymetler (securities); kamu tüzel

kişileri ya da anonim şirketler tarafından alacak veya ortaklık haklarını temsil etmek üzere, nakit veya ayın karşılığında; belli şekil şartlarını haiz olarak, standart tipte, çok sayıda ve orta veya uzun vadeli olarak seri halinde ihraç edilen, devamlılık arz eden dönemsel gelir sağlayan ve piyasada tedavül eden ve hukuken kıymetli evrak hükmündeki belgelerdir.

Menkul Kıymetler 110- HİSSE SENETLERİ

111- ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI112- KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI113-114-118- DİĞER MENKUL KIYMETLER119- MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

Menkul kıymetler grubuna dahil kıymetli evrakın her birinin kendi özellikleri bulunmakla beraber, bazı ortak niteliklere sahiptirler. Bunları aşağıdaki şekilde özetlemek olasıdır:

1) Menkul kıymetler hukuken kıymetli evrak niteliğindedir,2) Standart ve yuvarlak meblağlı, misli nitelikte, belli şekil

şartlarına haiz kıymetlerdir,3) Genelde çok sayıda ihraç edilip halka arz edilen kitle

senetleridir; bono, poliçe gibi tek bir ticari ilişki için düzenlenmezler,

4) Az veya çok devamlılık arz ederler,5) Alacak ya da ortaklık haklarını temsil ederler, 6) Periyodik (dönemsel) gelir sağlarlar, 7) Her birinin bir itibari (nominal-üzerinde yazılı) değeri bir

de piyasada arz ve talebin oluşturduğu piyasa değeri vardır,

8) Menkul kıymetler nama ve hamiline yazılı olabilirler.

Bir A.Ş.’nin (sermaye) hisselerini temsil eden belge

Bir A.Ş.’nin borçlarını temsil eden belge

MENKUL KIYMETLER

Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono

Kamunun borçlarını temsil eden belge

Özel Sektör

Devlet

..... ANONİM ŞİRKETİNİN ..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSUBİLANÇOSU

BORÇ

SERMAYE

1. DÖNEN VARLIKLAR

2. DURAN VARLIKLAR

3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

5. ÖZ KAYNAKLAR

HİSSE SENEDİHİSSE SENEDİ

TAHVİLTAHVİLSENETSENETBONOBONO

Faiz

Kar/Zarar

110 HİSSE SENETLERİ111 ÖZEL KESİM

TAHVİLSENET VE BONOLARI

MENKUL KIYMETLER

Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono

112 KAMU KESİMİ TAHVİL

SENET VE BONOLARI

Özel Sektör

Devlet

..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU



5. ÖZ KAYNAKLAR

TAHVİLTAHVİL

SENETSENET

BONOBONO


Özel

..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU



5. ÖZ KAYNAKLAR

TAHVİLTAHVİL

SENETSENET

BONOBONO


BİZİM ŞİRKETİN BİLANÇOSUBİZİM ŞİRKETİN BİLANÇOSU

MENKUL KIYMETLER

111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI

110 HİSSE SENETLERİ

Özel

112 KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI

DEVLET TAHVİLİDEVLET TAHVİLİ

HAZİNE BONOSUHAZİNE BONOSU

Kamu

B A

110 HİSSE SENET. X

....

X

110 HİSSE SENET.B A

HİSSE SENEDİ ALINIŞI HİSSE SENEDİ ALINIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir

B A

110 HİSSE SENET. X

.... X

110 HİSSE SENET.B A

HİSSE SENEDİNİN ELDEN ÇIKARILMASIHİSSE SENEDİNİN ELDEN ÇIKARILMASIYevmiye Defteri Defteri Kebir

B A

111 / 112 ...TAHVİL... X

....

X

111/112...TAHVİL...B A

TAHVİL, SENET VEYA BONO ALINIŞI TAHVİL, SENET VEYA BONO ALINIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir

B A

111 / 112 ...TAHVİL... X

.... X

111/112...TAHVİL...B A

TAHVİL, SENET VEYA BONONUN ELDEN ÇIKARILMASITAHVİL, SENET VEYA BONONUN ELDEN ÇIKARILMASIYevmiye Defteri Defteri Kebir

Menkul kıymetlerin alış fiyatları ile satış fiyatları arasında oluşan olumlu farklar şu hesaba kaydedilir:

645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI

Menkul kıymetlerin alış fiyatları ile satış fiyatları arasında oluşan olumsuz farklar şu hesaba kaydedilir:

655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI

Tahvillerden elde edilen faiz gelirleri şu hesaba kaydedilir:

642 FAİZ GELİRLERİ642 FAİZ GELİRLERİ

Hisse Senetlerinden elde edilen temettü gelirleri (kar payları) şu hesaba kaydedilir:

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR

Menkul Kıymetler 110.HİSSE SENETLERİ HESABI Hisse senetleri, anonim şirketlerde

ortakların paylarını temsil eden bir kıymetli evraktır.

Hisse senedi alım satım işlemlerinde aralıklı envanter (tecrübi) yöntemi ve satış hasılatı (aralıksız envanter) yöntemi olmak üzere iki yöntem kullanılmaktadır.

Aralıklı envanter yönteminde; alışlar alış değeri üzerinden Hisse Senedi Hesabı’na borç, satışlar, satış değeri üzerinden bu hesabın alacağına kaydedilir.

Satış Hasılatı Yönteminde; alışlar alış değeri üzerinden Hisse Senetleri Hesabı’na borç, satışlar ise yine alış değeri üzerinden bu hesaba alacak kaydedilir. Satış fiyatı ile alış fiyatı arasındaki fark olumlu olduğunda, 645- Menkul Kıymet Satış Kârları Hesabı’na alacak, olumsuz olduğunda ise, 655- Menkul Kıymet Satış Zararları Hesabı’na borç kaydedilir.

Örnek 11a: Çimento üretimi ve ticareti yapan Y işletmesi 05.08.200X tarihinde, elinde bulunan nakit fazlasını değerlendirmek amacı ile “X. A.Ş.” nin 1.- TL. nominal değerli hisse senetlerinin her birini 15 TL.dan olmak üzere 2 lot satın alınmıştır. Ayrıca, işletme Borsa Komisyoncusuna işlem gideri olarak % 02 komisyon ödemiştir.

Örnek 11b: İşletme 06.10.200X tarihinde, 15.- TL. alış bedelli 1 lot hisse senedini paraya gereksinimi olduğundan, Borsa’da 14.-TL. dan satmıştır. Borsa komisyoncusuna ise % 02 ödemiştir.

Örnek 11c: Hisse senetlerini 17 TL.den satmıştır ve borsa komisyoncusuna hisse senedi satışından % 2 komisyon ödemiştir.

Kâr Payı (Temettü) nın Tahsili :

Halka açık anonim şirketler Sermaye Piyasası kurulunun düzenlemelerini, halka açık olmayan sermaye şirketleri ise şirket genel kurul kararları ve ana sözleşme hükümlerini göz önünde bulundurarak dönem kârından dağıtılmasına karar verilen kâr payı miktarını ve ödenme zamanını ilan ederler. İşletmenin elindeki hisse senetlerinin kâr payı kuponlarını keserek tahsil edilmek üzere portföye alması veya bankaya vermesi ile 108- Diğer Hazır Değerler Hesabı’na borç, 640- İştiraklerden Temettü Gelirleri Hesabı’na alacak yazılır.

Örnek 12a: B işletmesi 20.04.200X tarihinde portföyündeki “A” şirketine ait 60.000.- TL. nominal değerli hisse senetleri için % 40 kâr payı dağıtılacağını kâr payı ilânından öğrenmiştir.

Örnek 12b: İşletme 05.08.200X tarihinde “A” şirketine ait hisse senetlerinin kâr payını banka aracılığı ile tahsil etmiştir. Banka 120 .- TL. komisyon kestikten sonra, kalanını işletmenin hesabına yatırmıştır.

Menkul Kıymetler 111.ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI HESABI

Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı; faiz geliri sağlamak amacıyla, elde bulundurulan özel kesime ait tahvil, finansman bonosu ve benzeri kıymetlerin alış değeri üzerinden izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi: Alım satım işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde aralıklı

envanter ve satış hasılatı olmak üzere iki yöntem kullanılır.

Ancak tahvillerin alış işleminin muhasebeleştirilmesi; üzerlerinde faiz kuponu taşımaları nedeniyle Hisse Senetleri Hesabı’ndan biraz daha farklıdır ve bazı ek hesaplamaların yapılmasını gerektirir. Satın alınan bir tahvile yapılan ödemenin içinde tahvil bedeline ek olarak satın alma tarihine kadar işlemiş faiz tutarı da bulunur. Bu nedenle alış tarihine kadar işlemiş faiz tutarının hesaplanarak ayrı bir hesaba 198-Diğer Dönen Varlıklar Hesabı’na alınması uygun olur. Bu hesap, tahvillerin satılması veya yıllık faiz tutarının tahsil edilmesi sırasında alacaklandırılarak kapatılır.

Tahvil alımı :

Örnek 13: Pırıltı işletmesi, 01.07.200X tarihinde “C.A.Ş.”nin 100 TL. nominal değerli % 20 faizli, 100 adet tahvilinin her birini 110 TL.’dan satın almıştır. Tahvillerin faiz dönemi 1 Ocak-31 Aralık’ tır.

Tahvil satışı :

Tahvil satışlarının muhasebe kaydında, o güne kadar gerçekleşen faiz tutarının dikkate alınması gerekir. Çünkü, tahvil satış tutarlarının içinde satış tarihine kadar işlemiş olan faiz tutarı da vardır.

Örnek 14: Pırıltı İşletmesi 1.7.200X tarihinde aldığı tahvillerden nakit gereksinimi nedeniyle, 1.10.200X tarihinde 50 adedini 115 TL.’dan satmıştır.

Yıllık faiz tutarının tahsili : Örnek 15: Pırıltı İşletmesi 31.12.200X tarihinde, 01.07.200X’te aldığı 50 adet tahvilin bir yıllık faiz tutarını, faiz geliri üzerinden % 10 gelir vergisi kesintisi yapıldıktan sonra tahsil etmiştir.

Tahvil faiz dönemi ile işletmenin hesap döneminin farklı olduğu durumlarda, hesap dönemi sonunda işletmenin elinde bulunan tahvillerin o tarihe kadar işlemiş olan faizlerinin ayrıca kayda alınması gerekir.

Örnek 16: Akçim İşletmesinin 31.12.200X tarihinde elinde 20.000.- TL. nominal değerli, % 18 faizli 30 adet devlet tahvili vardır. İşletme bu tahvilleri 01.10.200X tarihinde satın almış olup, tahvillerin faiz dönemi 1 Ekim-30 Eylül’dür.

Gelir Tahakkukları Hesabı; izleyen yılda tahvillerin satılması veya faiz dönemi sonunda faizlerin tahsili durumlarında alacaklandırılarak kapatılır. 3 aylık faiz gelirinin tahakkuk kaydı ile muhasebenin dönemsellik kavramı ile gelir tablosu ilkelerinin uygulanması sağlanmıştır.

Finansman Bonoları Mevduat toplayan bankalar dışında, anonim şirketlerin

borçlu sıfatıyla düzenledikleri emre yazılı senetler olup SPK’nca verilen izin çerçevesinde ihraç edilerek satılan menkul kıymet niteliğindeki kıymetli evraklardır.

Satın alınan finansman bonosunun üzerinde yazılı değer, ana para ve faizi içerir bilgiler yer alır. Finansman bonoları, piyasadan iskontolu olarak satın alınır.

Finansman Bonoları Yardımcı Hesabı; işletmenin geçici bir süreyle, faiz geliri sağlamak için piyasadan satın aldığı finansman bonolarının izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Finansman bonoları alış değeri ile değerlenir, satın alma sırasında ödenen komisyonlar, hisse senedi ve tahvillerde olduğu gibi Komisyon Giderleri hesabına borç yazılır.

Finansman Bonoları Yardımcı Hesabı’na satın almalarda değeri üzerinden borç, satışta ise yine yazılı değeri üzerinden alacak kaydı yapılır. Finansman bonosunun iskontolu alış değeri ile satış değeri (üzerinde yazılı değer) arasındaki fark faiz geliri olup bu tutarı; 642- Faiz Gelirleri Hesabı’nın alacağına kaydedilir. Finansman Bonoları Yardımcı Hesabının borç kalanı, işletmenin elindeki finansman bonolarının yazılı değer üzerinden toplam tutarını gösterir.

Örnek 17a: Aygün İşletmesi 01.08.200X tarihinde, 4 ay vadeli, üzerinde yazılı değeri 50.-TL. olan finansman bonolarından 10 adedini iskontolu olarak 40.-TL.ye satın almıştır. Örnek 17b: b) Aygün İşletmesi 30.11.200X tarihinde, vadesi gelen 50.- TL. küpür büyüklüğündeki 10 adet finansman bonosunu ihraçcı (bonoyu çıkaran) işletmeye satmıştır.

Menkul Kıymetler 112. KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI HESABI Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları

Hesabı; işletmenin faiz geliri sağlamak ve bazı avantajlardan yararlanmak amacıyla satın aldığı kamu kesimine ait tahvil, senet ve bonoların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Kamu kesimi menkul kıymetleri, devlet tahvili, hazine bonoları, gelir ortaklığı senetleri ve dövize endeksli tahvil ile gelir ortaklığı senetleridir.

Menkul Kıymetler 118.DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI

Özel ve Kamu kesimine ait menkul kıymetlerin dışında kalan ve önceki hesapların kapsamına girmeyen menkul kıymetler bu başlık altında incelenir.

Menkul Kıymetler 119. MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)

Menkul Kıymetler Değer düşüklüğü karşılığı Hesabı; işletmenin geçici amaçlarla elde bulundurduğu menkul kıymetlerin borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer azalması olduğu tespit edildiğinde ortaya çıkacak zararların karşılanması amacıyla ayrılması gereken karşılıkların izlendiği bir hesaptır.

Ancak, TSM’na göre borsa fiyatına göre değerlenen menkul kıymetler için değer düşüklüğü karşılığı söz konusu değildir. Çünkü borsa değer azalışları doğrudan zarar yazılır.

Hesabın işleyişi :

Değer azalışları için ayrılan karşılık tutarı 654- Karşılık Giderleri Hesabı’na borç bu hesaba alacak kaydedilir. Kendisine karşılık ayrılmış olan menkul kıymet satıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde ise bu hesaba borç kaydedilen karşılık tutarı 644- Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı’na alacak yazılarak kapatılır.

Örnek 18: Sönmez İşletmesi’nin portföyünde “C.A.Ş.”nin ihraç etmiş olduğu alış değeri 50.- TL. olan 500 adet hisse senedi vardır. Hisse senetlerinin bilanço günündeki borsa değeri 40.- TL. olup, bu hisse senedi fiyatının uzun bir süre yükselmeyeceği inancı piyasada hakimdir.

ALACAKLAR

Ticari Diğer

1 DÖNEN

VARLIKLAR12 13 (1 yıldan kısa)

2 DURAN

VARLIKLAR22 23 (1 yıldan uzun)

BİLANÇO1 DÖNEN VARLIKLAR 3 K.V.YABANCI KAYNAKLAR

4 U.V.YABANCI KAYNAKLAR

5 ÖZ KAYNAKLAR

2 DURAN VARLIKLAR

22 TİCARİ ALACAKLAR23 DİĞER ALACAKLAR

12 TİCARİ ALACAKLAR13 DİĞER ALACAKLAR

HESAPADLARI

1 DÖNEN

VARLIKLAR

12 TİCARİ ALACAKLAR

120 ALICILAR121 ALACAK SENETLERİ

13 DİĞER ALACAKLAR

2 DURAN

VARLIKLAR

22 TİCARİ ALACAKLAR

220 ALICILAR HESABI221 ALACAK SENETLERİ HESABI

23 DİĞER ALACAKLAR

HESAPGRUPLARI

HESAPSINIFI

ALICILAR SATICILAR

EKONOMİ

ALICILAR SATICILARTİCARET İŞLETMESİ

EKONOMİ


MAL

ÖDEME

EKONOMİ


MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ

ÖDEME:

1. Nasıl ?a. Peşin 100b. Çek ile

- Kendi çeki 103- Müşteri çeki 101 (çek cirosu)

c. Havale 102d. Kredi Kartı 300...


MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ

ÖDEME:

1. Ne zaman ?

2. Nasıl ?

a. Kısa (12 ay içinde)b. Uzun (12 aydan uzun)


MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ

ÖDEME:

1. Ne zaman ?

2. Nasıl ?

a. Kısa (12 ay içinde)b. Uzun (12 aydan uzun)

a. Senetsizb. Senetli


MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ


MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ

Ödeme: Peşin


100 KASA600 YURT İÇİ SATIŞLAR601 YURT DIŞI SATIŞLAR391 HESAPLANAN KDV

621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ153 TİCARİ MALLAR

MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ

Ödeme: Peşin


120 ALICILAR600 YURT İÇİ SATIŞLAR601 YURT DIŞI SATIŞLAR391 HESAPLANAN KDV


MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ

Ödeme: Kısa ve Senetsiz (Veresiye – Kredili – Borç)


220 ALICILAR600 YURT İÇİ SATIŞLAR601 YURT DIŞI SATIŞLAR391 HESAPLANAN KDV


MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ

Ödeme: Uzun ve Senetsiz (Veresiye – Kredili – Borç)


121 ALACAK SENETLERİ600 YURT İÇİ SATIŞLAR601 YURT DIŞI SATIŞLAR391 HESAPLANAN KDV


MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ

Ödeme: Kısa ve Senetli (Veresiye – Kredili – Borç)


221 ALACAK SENETLERİ600 YURT İÇİ SATIŞLAR601 YURT DIŞI SATIŞLAR391 HESAPLANAN KDV


MALMAL

ÖDEME ÖDEME

EKONOMİ

Ödeme: Uzun ve Senetli (Veresiye – Kredili – Borç)

Ticari Alacaklar Bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen

ve işletmenin üçüncü kişilere mal ve hizmet satışı gibi ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda gösterilir. İşletmenin ticari ilişkilerinden dolayı ana kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacakları varsa, bunlar için yardımcı (alt) hesapların açılması gerekir.

120- ALICILAR121- ALACAK SENETLERİ122- ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 124- KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ (-)126- VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR127- DİĞER TİCARİ ALACAKLAR128- ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR129- ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

Ticari Alacaklar 120.ALICILAR HESABI

Alıcılar Hesabı, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacakların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : 120- Alıcılar Hesabı, vadeli (kredili) mal ve

hizmet satışları, alıcı adına yapılan (sevk) giderler ile anlaşma koşullarına göre hesaben yürütülen faizler nedeniyle borçlanır, alacağın tahsili, satılan malın iadesi ve alıcıya yapılan iskonto tutarları nedeniyle de alacaklanır.

Yurtdışına yapılan mal ve hizmet satışlarından doğan alacaklar o günkü kur üzerinden Alıcılar Hesabına borç yazılır. Alacak tahsil edildiğinde yine aynı değerle Alıcılar Hesabı alacaklanır. Aradaki fark olumlu ise 646- Kambiyo ve Borsa Değer Artış Kârları Hesabına alacak olumsuz ise 656- Kambiyo ve Borsa Değer Azalış Zararları Hesabına borç kaydedilir.

Örnek 19 a: Gündoğdu İşletmesi 13.08.200X tarihinde tamamı kredili olmak üzere, Gürdal Koll. Şti.’ne 210 nolu fatura ile 7.000.- TL.lık; Önder Tetik’e de 211 nolu fatura ile 5.000.- TL.lık mal satmıştır. Ayrıca satış tutarları üzerinden % 18 KDV hesaplanmıştır.

Örnek 19 b: İşletme 02.09.200X tarihinde daha önce kredili olarak mal sattığı alıcısı Gürdal Koll. Şti.’nden olan alacağının 4.000.- TL.lık kısmını nakit olarak tahsil etmiştir.

Örnek 19 c: İşletme 15.09.200X tarihinde, alıcısı Önder Tetik’in borcuna karşılık ver-diği 3.500.- TL. tutarlı çeki almıştır.

Örnek 20 a: Gökçe İşletmesi 15.09.200X tarihinde yaptığı yurtdışı hizmet satışından dolayı 1.000 İsveç Kronu elde etmiştir. Bu tarihte 1 İsveç Kronu= 0,170.- TL. dır.

Örnek 20 a: İşletme 01.10.200X tarihinde, daha önce hizmet satışından doğan ve 1€ = 1,765 TL’den kayıt altına aldığı 1.000€ tutarındaki alacağını tahsil etmiştir. Bu tarihte 1 € = 1,785.- TL.dır .

Ticari Alacaklar 121.ALACAK SENETLERİ HESABI

Alacak Senetleri Hesabı; işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışından kaynaklanan senede bağlanmış alacaklarının izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

SENETLER

ADİ SENETLER TİCARET SENETLERİ

MAL(EMTİA) SENETLERİ

KAMBİYO SENETLERİ

ÇEKBONO POLİÇE

Bono veya emre yazılı senet; borçlu tarafından düzenlenen yazılı bir ödeme yükümlülüğü olup; borçlu tarafından imza edilen, alacaklı emrine, belirlenen tarihte ve yerde kayıtsız ve koşulsuz belirli bir miktar paranın ödenmesi yüküm-ülüğünü içeren bir senettir. Senedin üzerindeki yazılı (nominal değer) değere vade sonunda ulaşılır.

Bonoyu düzenleyen kişi aynı zamanda senedin muhatabı diğer bir ifade ile borçlusudur.

Poliçe; alacaklının borçlusundan olan alacağını kendisinin borçlu bulunduğu üçüncü bir kişiye devretme esasına dayanır. Poliçede genellikle üç kişi söz konusudur. Bunlar;

- Keşideci; poliçeyi düzenleyen ve ödeme emrini veren kişi

- Muhatap; poliçeyi ödeyecek olan kişi- Lehdar; poliçe bedelini tahsil edecek kişidir.

Ancak bazı durumlarda poliçede iki kişi olabilir. Alacaklı, senetsiz alacağını senede bağlamak amacıyla borçlusu üzerine ve kendi adına poliçe düzenleyebilir. Böyle durumlarda keşideci ile aynı zamanda poliçe bedelini tahsil edecek kimse, diğer bir ifade ile lehdar aynı kişidir.

Alacak Senetleri Hesabı; üzerinde yazılı değer ile değerlenir. Ancak değerleme sırasında vadeye kadar geçecek günlerin faizi göz önünde tutularak peşin (tasarruf) değeri ile değerlenmesi mümkündür. Nitekim yayınlanan tebliğde de alacak senetlerinin peşin değerle değerlenmesi görüşü hakimdir.

Yabancı para ile düzenlenmiş alacak senetleri alındıkları tarihteki kur ile değerlenir.


121- Alacak Senetleri Hesabı; alınan bonolar, alınan poliçeler ve işletmenin kendi lehine düzenlediği poliçeler nedeniyle borçlanır, senetlerin tahsil edilmesi, teminata verilmesi, ciro edilmesi vb. nedenlerle de alacaklanır. Alacak senetleri hesabı, yazılı değer üzerinden borçlanıp, yine aynı değer üzerinden alacaklandığı için, hesabın kalanı işletmenin elindeki senetlerin yazılı değer üzerinden toplam tutarını gösterir.

Senet alınması : İşletme, kredili satışlarında alıcıdan satılan malın veya

yapılan hizmetin bedeli olarak senet aldığında, bu işlem portföydeki senetler yardımcı hesabında izlenir. Örnek 21: Evrim İşletmesi 25.08.200X tarihinde 89 nolu fatura ile sattığı mal karşılığında 4.120.- TL. nominal değerli 2 ay vadeli bir bono almıştır. (Satılan mal KDV ‘ne tabi değildir).

25. 08.200X

121 ALACAK SENETLERİ HS. Portföydeki senetler

4.120

600 YURT İÇİ SATIŞLAR HS. 4.120 89 nolu fatura ile senet karşılığı mal satışı. /

Uygulamada faizin dikkate alınmadığı yukarıdaki kayıt tercih edilmektedir. Ancak işletme satış işlemini peşin yapmış olsaydı; kuşkusuz 4.120.- TL. yerine alıcıdan daha düşük bedel isteyecekti. Bu uygulama şekli ile işletmenin satış gelirleri vade farkı kadar fazla gösterildiğinden analizlerde değişik sonuçların elde edilmesine neden olabilmektedir.

Vade farkının Faiz Gelirleri Hesabı’na kaydedilmesi halinde işletmenin satışlarını gerçek tutarları ile göstermesi mümkün olacaktır. Nitekim Örneğimizdeki malın peşin fiyatının 4.000.- YTL. ve faiz oranının % 18 olduğu varsayıldığında; 2 aylık faiz : = 120 YTL olacaktır.

Bu durumda 18 nolu TMS.’na göre satış işlemine ilişkin kayıt aşağıdaki şekilde olacaktır.

(TMS 18 Hasılata İlişkin Türkiye Muhasebe Standartlarının 11 maddesinin 6.ncı bendine göre: Satış bedelinin nominal tutarı ile gerçeğe uygun değeri arasındaki farkları geliri olarak muhasebeleştirilir demektedir.)

25. 08.200X

121 ALACAK SENETLERİ HS. 4.120 600 YURT İÇİ SATIŞLAR HS. 4.000 642 FAİZ GELİRLERİ HS. Vade Farkları

120

89 nolu fatura ile senet karşılığı mal satışı ve faiz gelirinin kaydı

/

Örnek 22: Bahar İşletmesi 14.09.200X tarihinde, alıcısı Oğuz Tamer’ den 9.000.- TL. lık alacağına karşılık 9.560.- TL. nominal eğerli 3 ay vadeli bir bono almıştır.

Keşidecinin Kendi Lehine Poliçe Düzenlemesi :

Alacaklı bazı durumlarda senetsiz alacağını senete bağlamak için kendi lehine senetsiz borçlusu üzerine bir poliçe düzenleyerek (keşide ederek) kabule gönderebilir. Kabulden gelen poliçe işletme için artık alacak senedidir.

Örnek 23 a: İpekoğlu İşletmesi 15.09.200X tarihinde, alacaklısı olduğu A işletmesi üzerine kendisini lehtar göstererek 10.000.- TL.lık bir poliçe düzenlemiş ve kabule göndermiştir.

Örnek 23 b: İpekoğlu İşletmesi 26.09.200X tarihinde A işletmesi tarafından kabul edilerek gönderilen 10.000.- TL. nominal değerli poliçeyi almıştır.

Üçüncü Bir Kişi Lehine Poliçe Keşide Edilmesi :

Örnek 24 a: Ceylan İşletmesi 18.10.200X tarihinde, alıcı Ahmet Tuna üzerine ve satıcı Kaya Güner lehine 15.000.- TL.lık bir poliçe düzenleyerek kabule gön-dermiştir.

Örnek 24 b: Ceylan İşletmesi 30.10.200X tarihinde Ahmet Tuna tarafından kabul edilerek gönderilen poliçeyi almış ve aynı gün poliçeyi satıcı Kaya Güner’e vermiştir.

Örnek 25 a: Merih İşletmesi 06.10.200X tarihinde, borçlusu Onur Çetin üzerine, alacaklısı Fatma Mutlu lehine 8.500.- TL. nominal değerli 91 gün vadeli bir poliçe düzenlemiş ve kabul için muhataba göndermiştir. İşletme pulları satın alındığında gider kaydetmektedir.

Örnek 25 b: Merih İşletmesi 15.10.200X tarihinde, Onur Çetin’ in kabul ederek gönderdiği poliçeyi almış ancak çeşitli nedenlerle poliçe Fatma Mutlu’ya 28.10.200X tarihinde verilmiştir.

Keşide Edilen Poliçenin Kabulden Önce Lehdara Verilmesi

Poliçe, kabul işleminden önce de lehdara verilebilir. Bu durumda keşidecinin poliçenin kabulü konusunda muhatapla anlaşıp anlaşmadığına göre yapılacak kayıt farklı olur.

Örnek 26: Aydın İşletmesi 09.07.200X tarihinde, daha önce poliçenin kabulü konusunda anlaştığı alıcısı Dursun Kaya üzerine ve satıcı Fatma Doğan lehine 45 gün vadeli 5.000.- TL. nominal değerli bir poliçe keşide edip lehdar Fatma Doğan’a vermiştir.

09.07.200X 320 SATICILAR HS. Fatma Doğan

5.000

120 ALICILAR HS. Dursun Kaya

5.000

Dursun Kaya üzerine, Fatma Doğan lehine keşide edilip lehdara verilen poliçe

/

Keşidecinin poliçenin kabulü için daha önce muhatapla anlaşarak poliçeyi lehdara vermesi halinde yukarıdaki şekilde bir kayıt yapılır. Ayrıca poliçenin kabulü konusunda Nazım Hesapları’nın kullanılmasına da gerek yoktur.

Alacak Senetlerinin Tahsil Edilmesi :

Alacak senetleri vade sonunda borçlu tarafından ödenir. Senedin tahsili ile, senedin üzerindeki yazılı tutar kadar işletmenin kasasına para girişi olur.

Örnek 27: Önder İşletmesi, 15.08.200X tarihinde vadesi dolan 45.000 TL. nominal değerli bir senedi borçlusu Cansay Akkaya’dan aynı gün tahsil etmiştir.

Alacak senetlerinin tahsile verilmesi :

Alacak senetleri vadesi geldiğinde doğrudan alacaklısı tarafından tahsil edilebildiği gibi bu işlemi bankalar aracılığı ile yapabilir. Bu durumda banka yaptığı hizmet karşılığı senedin alacaklısından senet tahsil ve komisyon gideri olarak belirli bir ücret alır.

Örnek 28 a: Morgül İşletmesi 28.08.200X tarihinde, vadesine 15 gün kalan ve borçlusu İbrahim Baktır olan 65.000 TL. nominal değerli bir senedi tahsil için A Bankasına vermiştir.

Örnek 28 b: Morgül İşletmesi 15.09.200X tarihinde, A Bankasından aldığı dekonttan 13.09.200X vadeli 65.000.- TL. nominal değerli senedin tahsil edildiğini ve 200.- TL. komisyon kesildikten sonra kalan tutarın işletmenin bankadaki hesabına geçirildiğini öğrenmiştir.

Alacak Senetlerinin Ciro Edilmesi : Alacak senetleri ciro ile devredilebilir. Ciro, senet

üzerindeki hakkın üçüncü bir kişiye devredilmesidir. İşletme, elinde bulunan alacak senedini ciro etmek yoluyla mal veya hizmet satın alabilir veya bir borcunu ödeyebilir. Ciro işlemi ile senet üzerindeki haklar ciro edilen kişiye geçer. Ancak senedin borçlusu senet tutarını vadesinde ödemediği durumda, ciranta (ciro eden)nın senet tutarını senedi ciro ettiği kişiye ödeme sorumluluğu vardır(zincirleme sorumluluk).

Örnek 29: Özgür İşletmesi 18.09.200X tarihinde 167 nolu fatura ile aldığı 25.000.- TL. tutarlı mal karşılığında, 17.000.- TL. nominal değerli bir alacak senedini ciro etmiş, kalanı için daha sonra ödenmesi konusunda anlaşmıştır. Ayrıca % 18 KDV’ni peşin ödemiştir.

Alacak Senetlerinin İskonto Edilmesi :

İşletmeler vade tarihinin gelmesini beklemeden nakit gereksinimi nedeniyle portföylerinde bulunan senetleri bankaya satabilirler. Uygulamada bu işleme senedin iskonto ettirilmesi veya kırdırılması denir. Senedin ıskonto ettirilmesi ile senet üzerindeki tüm haklar bankaya geçer. Ancak senet tutarı banka tarafından tahsil edilinceye kadar işletmenin senetle ilgili sorumluluğu devam eder. Senedin borçlusu vade bitiminde borcunu ödemediği takdirde, işletme senet tutarını bankaya ödemek zorundadır.

Alacak senetlerinin üzerindeki (nominal) değere vade sonunda ulaşılır. Bu nedenle ıskonto ettirilen alacak senedi nominal değerin altında tahsil edilir. Banka, vade farkı, komisyon ve gider kestikten sonra kalan değeri işletmeye öder. Bu değere senedin peşin değeri denir.

Örnek 30 a: Erdem İşletmesi 21.10.200X tarihinde, vadesine 2 ay kalmış olan 75.000.- TL. nominal değerli bir senedi nakit gereksinimi nedeniyle C Bankasına iskonto ettirmiştir. Banka 7.000.- TL. vade farkı ve komisyon kestikten sonra kalan parayı işletmeye ödemiştir.

Örnek 30 b: İşletme 25.12.200X tarihinde bankadan gelen dekonttan senet bedelinin tahsil edildiğini öğrenmiştir.

Alacak Senetlerinin Teminata Verilmesi :

Alacak senetleri bir borca veya yükümlülüğe karşı garanti oluşturmak amacı ile teminat (rehin) olarak verilebilir. Teminat olarak verilen senetler teminat cirosu ile ciro edilir. Teminata verilen senetleri işletmenin senetli alacaklarını azaltmaz. Ancak bu senetlerin paraya çevrilmesi veya bir başka şekilde kullanılması teminat işleminin sona ermesine bağlıdır. Bu nedenle teminata verilen senetlerin normal alacak senetlerinden ayrı olarak kayıtlara alınması daha açıklayıcı olacaktır.

Örnek 31: Çelebi İşletmesi, 05.08.200X tarihinde Özen Kırant’dan 20.11.200X tarihinde ödenmek üzere borç olarak 150.000.- TL. almış, karşılığında; biri 30.11.200X vadeli 50.000.- TL. nominal değerli, diğeri de 15.12.200X vadeli ve 130.000.- TL. nominal değerli iki senedini teminat olarak ciro etmiştir.

Protesto Edilen Alacak Senetler : Senedin borçlusu, vadesi dolan senetleri

ödemediği durumda, vadeyi izleyen iki iş günü içinde protesto edilirler.

Protesto edilen senet, portföydeki diğer senetlerden farklı bir hukuki kimlik kazandığından, ayrıca bir yardımcı hesap olan Protestolu Senetler Hesabı’nda izlenir.

Protesto işleminden sonra, senet tutarının tahsil edilme olasılığı vardır. Protestoya rağmen tahsil edilemeyen senetler için yasal yoldan takibi yapılır. Bu durumdaki senetler 128- Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı’na alınır.

Örnek 32 a: İkbal İşletmesi 16.08.200X tarihinde borçlusu Kemal Deniz olan ve vadesi 14.08.200X tarihinde sona eren 35.000.-TL. nominal değerli senedi protesto ettirmiş ve protesto ücreti olarak 125.-TL. ödemiştir.

Örnek 32 b: İkbal İşletmesi 20.08.200X tarihinde, daha önce protesto edilen 14.08.1999 vadeli senedi protesto gideri ile birlikte borçlusu Kemal Deniz’ den tahsil etmiştir.

Yenilenen Senetler : Senedin vadesi dolduğunda, senedi ödeyecek kişi veya

işletmenin (borçlunun), vade uzatma önerisinde bulunmasıyla, eski senedin yerine yeni senet düzenlenmesi işlemi, Yenilenen Senetler yardımcı hesabında izlenir.

Senet yenileme işlemiyle vadesi dolan (ödenmemiş) eski senet, kararlaştırılan vade ve gecikme faizini içeren yeni bir senet ile değiştirilir.

Yenilenen alacak senetleri, güvenilirlik yönünden daha zayıf bir alacağı temsil eder, bu nedenle portföydeki senetler yardımcı hesabından çıkarılarak, yukarıdaki başlık altında ayrı bir yardımcı hesaba da alınabilir.

Örnek 33: Tütüncüoğlu işletmesi 16.10.200X tarihinde vadesi gelen 38.000.- YTL. nominal değerli bir senedini tahsil edememiştir. Borçlu Yüksel Demir’ in 2.000.- TL. gecikme faizi ödeme karşılığında bir ay vadeli 15.000.- TL. nominal değerli ve 2 ay vadeli 25.000.- TL. nominal değerli iki bono verme önerisi işletme tarafından kabul edilmiş ve aynı gün senetleri almıştır.

Hatır Senetleri : İşletmeler gerçek bir borç yada alacak ilişkisi olmadığı

halde kredi gereksinmelerini karşılamak amacıyla bono alabilirler veya düzenledikleri poliçenin kabulünü isteyebilirler. Bu durumda senet alacaklısı senedin borçlusu görünen ancak gerçekte borçlu olmayan kimsenin ticari itibarından faydalanır. Hatır senedini alan bunu bankaya iskonto ettirerek nakit gereksinimi karşılayabileceği gibi mal ve hizmet alımlarında yada borçlarına karşılık olmak üzere ciro edebilir.

Vade sonunda senet tutarı senedin alacaklısı tarafından ödenir. Alacaklı borçlu görünen kimse adına senet tutarını doğrudan bankaya veya senet tutarını önceden senedin borçlusu görünen kişiye de ödeyebilir.

Hatır senetleri ticari ilişkilerden doğan bir alacak olmadığı için alınan bu tür senetlerin 136- Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabında izlenmesi uygun olur.

Örnek 34 a: Öner Ticaretevi 15.10.200X tarihinde Orhan Tüten’den 60.000.- TL. nominal değerli ve 1 ay vadeli bir hatır bonosu almış ve aynı gün senedi A Bankasına 55.000 TL sına iskonto ettirmiştir.

Örnek 34 b: Öner Ticaretevi 15.11.200X tarihinde senet tutarını Orhan Tüten adına A Bankasına ödemiştir.

Ticari Alacaklar 122.ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)

Alacak Senetleri Reeskontu Hesabı; bilanço gününde, senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere alacak senetleri için hesaplanan reeskont tutarlarının izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Hesaplanan reeskont

tutarları 122- Alacak Senetleri Reeskont Hesabına alacak, 657- Reeskont Faiz Giderleri Hesabı’na borç kay-dedilir.

İzleyen dönemde bu hesap borçlandırılarak 647- Reeskont Faiz Gelirleri Hesabına alacak kaydedilerek kapatılır.

n

i tntna

1 ).(500.36...

Örnek 35: Doğa Ticaretevi’nin bilanço gününde 80.000.- TL. nominal değerli 31.03.200X vadeli bir senedi olup, bu senedi tasarruf değeri ile değerlemeye karar vermiştir. Uygulanan faiz oranı % 20’dır.

Ticari Alacaklar 124- KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ HESABI (-) Bu hesap finansal kiralamanın yapıldığı

tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz kazanılmamış finansal kiralama faiz gelirlerinin kaydedildiği aktifi düzenleyici bir hesaptır.

124 nolu bu hesap 11 nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile tekdüzen hesap planına yeni eklenmiştir.

Hesabın işleyişi: Finansal kiralama sözleşme tutarı ile finansal

kiralamayla ilgili kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark “Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri” olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Her dönem sonun-da gerçekleşmiş olan faiz gelirleri tutarları bu hesaba borç “60- Brüt Satışlar” hesap grubunda ilgili satış geliri hesabına alacak olarak kaydedilir. Ancak, esas faaliyet konusu finansal kiralama olmayan işletmelerce yapılan finansal kirala-mayla ilgili gerçekleşmiş faiz gelirleri 642- Faiz Gelirleri Hesabına alacak olarak kaydedilir.

Örnek 36: “AKTURT” A.Ş. yatırım faaliyetlerinde kullanılmak üzere KARAMAN Finansal Kiralama Şirketinden rayiç bedeli 100.000 TL olan bir makineyi kiralamıştır. Bu kiralama işlemine ilişkin olarak bilgiler aşağıdaki gibidir:

Kiralama Süresi : 5 Yıl Kiralama Konusu Varlığın Bugünkü Değeri : 100.000 TL Satınalma ve Sözleşme Tarihi : 01.01.2007 Kiralama Konusu Varlığın Ekonomik Ömrü : 5 Yıl Yıllık Faiz Oranı : %20 Yıllık Kira Tutarı : 33.438 TL KDV Oranı : %1 Yıllık kira tutarı, anapara ve faizi de içerecek şekilde kira ödemelerinin

bugünkü değeri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

TARİH YILLIK KİRA BEDELİ

FİNANSMAN MALİYETİ

ANAPARA KİRA ÖDEMELERİNİN BUGÜNKÜ DEĞERİ

01.01.2007 5 YIL %20 100.000 100.000

31.12.2007 33.438 20.000 13.438 86.562

31.12.2008 33.438 17.312,40 16.125,60 70.436,40

31.12.2009 33.438 14.087,28 19.350,72 51.085,68

31.12.2010 33.438 10.217,14 23.220,86 27.864,82

31.12.2011 33.438 5.572,96 27.865,04 0

TOPLAM 167.190 67.190 100.000

Kiralama sözleşmesinin kayda alınması:

01.01.200X

120 ALICILAR 33.438 220 ALICILAR 133.752 253 TESİS MAKİNE CİHAZLARI 100.000 124 K.MAMIŞ FİN. KİR. FAİZ GELİRLERİ 20.000 224 K.MAMIŞ FİN. KİR. FAİZ GELİRLERİ 47.190

/

Kiralama sözleşmesinin kayda alınması:

31. 12.200X

102 BANKALAR 124 K.MAMIŞ FİN. KİR. FAİZ 33.772,38 GELİRLERİ 20.000 120 ALICILAR 33.438 391 HESAPLANAN KDV 334.38 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 20.000

/

Ticari Alacaklar 126.VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı; işletme

tarafından üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı kayıtlı değerle değerlenir. Bu hesap ana hesap olup, verilen depozito ve teminatların niteliğine göre gerekirse yardımcı hesaplar açılarak alt bölümleme yapılabilir.


Bu hesabın kullanılmasında dikkat edilmesi gereken nokta, bilanço günü itibariyle bir yılı aşkın depozito ve teminatların bu hesap (126 nolu hesap) yerine Duran Varlıklar Bölümünde yer alan 226- Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabında izlenmesi gereğidir.

Verilen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna, geri alınanlar veya hesaba sayılanlar ise alacağına kaydedilir.

Örnek 37: a) Mesa İnşaat İşletmesi 08.09.200X

tarihinde, Acar A.Ş.’nin ihalesine girmek üzere 125.000.- TL. nakdi teminat yatırmıştır.

b) 25.09.200X tarihinde, bir resmi kuruluşun açık eksiltme yoluyla yapacağı ihaleye girmiş ve bunun için 115.000.- TL. teminat yatırmıştır.

c) İşletme 10.11.200X tarihinde, Acar A.Ş.’nin ihalesini kazanamamış ve yatırdığı 125.000.- TL. teminatı geri almıştır.

Örnek 38: Doğa Ticaretevi’nin bilanço gününde 80.000.- TL. nominal değerli 31.03.200X vadeli bir senedi olup, bu senedi tasarruf değeri ile değerlemeye karar vermiştir. Uygulanan faiz oranı % 20’dır.

Ticari Alacaklar 127. DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI

İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ve yukarıdaki hesapların kapsamına girmeyen; ileri tarihli çekler, kredi kartlarından alacaklar, komisyoncudan alacaklar vb. alacakların izlendiği hesaptır.

Hesabın işleyişi: Yukarda belirtilen alacaklar ortaya

çıktığında bu hesaba borç; tahsil veya mahsup işlemi yapıldığında ise alacak kaydedilir.

Örnek 39 a: İşletme 28.09.200X tarihinde kredi kartı ile 150.000 TL.+ %18 KDV lik satış yapmıştır. Örnek 39 b: Bankadan 10.10.200X tarihinde 150.000 TL. kredi kartı slip tutarı 4.500 TL. komisyon kesildikten sonra nakten çekilmiştir.

Ticari Alacaklar 128.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı; çeşitli nedenlerle tahsil

olanaklarının güç-leşmiş olduğu tahmin edilen senetli ve senetsiz alacaklar ile yapılan protestoya ya da yazı ile birden fazla istenmesine rağmen ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar ile dava ve icra aşamasına gelmiş alacakların (V.U.K. md.323) izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Bu hesap, şüpheli hale gelen alacakların, normal alacaklardan ayırmak amacıyla açılır. Ayrıca büyük ölçüde kredili satış yapan işletmeler dönem sonunda; hesaplarını tek tek değerlemenin yanısıra, hesaplarını topluca değerleme ve yaşlanma çizelgeleri gibi yöntemleri kullanarak şüpheli hale gelebilecek alacakları da bu hesaba borç yazarak karşılık ayırabilirler.

Şüpheli alacaklar bilanço günündeki değerleri ile değerlenir. Bunun için karşılık ayrılır. Bu alacaklar senetli ve senetsiz oluşlarına göre yardımcı hesaplar açılarak bölümlenebilir.

Hesabın işleyişi : Tahsili şüpheli hale gelen senetli ve senetsiz alacaklar

ilgili hesapların alacağı karşılığında 128- Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabının borcuna kaydedilir. Alacağın tahsili veya tahsil olanağının ortadan kalkması durumunda bu hesap alacaklandırılarak kapatılır. Hesabın borç kalanı, şüpheli hale gelen ve henüz tahsil edilmemiş senetli ve senetsiz alacakların toplam tutarını gösterir.

Örnek 40: Ufuk İşletmesi 30.09.200X tarihinde, borçlusu Ömer Ercan olan ve vadesi 28.08.200X tarihinde dolan 190.000.- TL. nominal değerli bir senedini protesto etmesine rağmen tahsil edememiş ve senedin tahsilinin şüpheli olduğuna karar vermiştir.

Ticari Alacaklar 129.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLARKARŞILIĞI HESABI (-)

Bu hesap, işletmenin perakende satış yöntemini kullanarak belirlediği tahmini şüpheli alacakları için ayırdığı karşılıklar ile vadesinde tahsil edemediği senetli ve senetsiz alacaklarının tamamı veya bir kısmı için ayırdığı karşılıkların izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır.

Hesabın işleyişi : İşletmenin hesapladığı karşılık tutarı 129- Şüpheli

Ticari Alacaklar karşılığı Hesabı’nın alacağına, 654- Karşılık Giderleri Hesabı’nın borcuna kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan za-rarın kısmen ya da tamamen gerçekleşmemesi halinde; gerçekleşmeyen kısım 644- Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı’na alacak, bu hesaba borç kaydedilir. Gerçekleşen zararın ayrılan karşılıktan fazla olması halinde; aşan kısım 681- Önceki Dönem Gider ve Zararlar Hesabı’na borç, tahsil edilemeyen tutar, ilgili alacak hesabına alacak kaydolunur.

Örnek 41: a) Tanya İşletmesi, 20.12.200X tarihinde

borçlusu Ömer Ercan olan 170.000.- TL. lık senetsiz alacağının şüpheli hale geldiğini belirlemiştir.

b) İşletme dönem sonunda söz konusu alacağının % 60 oranında karşılık ayırmaya karar vermiştir.

ÖRNEK

Bir gerçek kişiye ait ticari işletmenin yıl içinde dava konusu yapılmış biri 1.800.-TL diğeri de 200-TL olmak üzere toplam 2.000.-TL senetli alacağı vardır. Değerleme gününde (dönem sonunda) söz konusu senetlerin tahsilinin tamamen şüpheli hale geldiği yani işletme için tasarruf değerinin olmadığı anlaşılmış ve karşılık ayrılmasına karar verilmiştir.

Diğer Alacaklar Bu hesap grubu, işletmenin ticari

alacakları dışında kalan ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli ve senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacaklar ve şüpheli alacak karşılığının izlenmesini sağlar.

Diğer Alacaklar

130- İŞLETME SAHİBİNDEN ALACAKLAR131- ORTAKLARDAN ALACAKLAR132- İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR133- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR134- 135- PERSONELDEN ALACAKLAR136- DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR137- DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 138- ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR139- ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

Diğer Alacaklar 131- ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI

Ortaklardan Alacaklar Hesabı, işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Hesap; ortaklardan alacağın doğması

halinde borçlanır, alacağın tahsil edilmesi ile alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin ortaklarından olan alacaklarının toplam tutarını gösterir.

Örnek 42: Sunay İşletmesi 15.10.200X tarihinde, esas sözleşmede yazılı biçimde ödenmemiş sermayenin 250.000.- TL.lık bölümünün ödenmesi (apel) çağrısında bulunmuştur.

Diğer Alacaklar 132.İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI

İştiraklerden Alacaklar Hesabı, işletmenin ödünç verme gibi esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile iştirakte bulunduğu işletmelerden olan alacakların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Birden fazla iştiraki bulunan büyük işletmeler, her iştirak için ayrı yardımcı hesaplar açabilirler.


132- İştiraklerden Alacaklar Hesabı; alacağın doğması halinde borçlanır, tahsil edilmesi ile alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin iştiraklerinden olan alacağının toplam tutarını gösterir.

Örnek 43: İşletme 20.09.200X tarihinde iştirakte bulunduğu AB Anonim Şirketi’ne 100.000- TL. borç vermiştir.

Diğer Alacaklar 133.BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR HESABI

Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hesabı; işletmenin ödünç verme gibi esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile bağlı ortaklıklardan olan alacaklarının izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

İşletmenin birden fazla bağlı ortaklığı bulunduğu durumlarda her bağlı ortaklık için ayrı yardımcı defterlerin açılması gerekir.

Hesabın İşleyişi:

133- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hesabı; alacağın doğması halinde borçlanır, tahsil edilmesi ile alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin bağlı ortaklarından olan alacaklarının toplam tutarını gösterir.

Örnek 44: Şanlı İşletmesi 20.09.200X tarihinde, bağlı ortaklıklarından “ABC A.Ş.”ne 15.000.- TL. nominal değerli bir senedi ciro etmiştir

Diğer Alacaklar 135. PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI Personelden Alacaklar Hesabı; işletmede

çalışan personel ve işçinin işlet-meye olan borçlarının izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Kantin kredisinden doğan alacaklar, kira ile verilen lojmanlar nedeniyle doğan kira vb. 135- Personelden Alacaklar Hesabı’ndan izlenir.

Kayıtlı değerle değerlenen Personelden Alacaklar Hesabı ana hesap olup; her personel için yardımcı hesapların açılması gerekir.

Hesabın İşleyişi : Bu hesap; yukarıda belirtilen veya benzer

nedenlerle doğan alacaklar için borçlanır, bu borçlara karşılık personelin ödediği veya ücretinden yapılan kesintiler için alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin personelinden olan alacaklarının toplam tutarını gösterir.

Örnek 45: A İşletmesi 05.11.200X tarihinde, ekim ayı telefon parası olarak 2.130.- TL. ödemiştir. Şehirlararası konuşmanın 124.- TL.sı işletmede çalı-şan Vehbi Doğan’ın özel görüşmesi olduğundan aylık bordrodan kesilmek üzere hesaba almıştır.

Diğer Alacaklar 136. DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI 136- Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı; ticari

olmayan ve yukarıda sayılan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Sık sık ortaya çıkmayan ya da tutarları önemsiz alacakların izlendiği bu hesap diğer alacaklar gibi kayıtlı değer ile değerlenir.

Hesabın İşleyişi : 136- Diğer Çeşitli

Alacaklar Hesabı, alacağın doğması ile borçlanır,tahsil edilmesi halinde alacaklanır.

Diğer Alacaklar 137. DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)

137- Diğer Alacak Senetleri Reeskontu Hesabı; bilanço gününde, diğer alacaklar grubunda belirtilen senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenme-sini sağlamak üzere alacak senetleri üzerinden hesaplanan reeskont tutarlarının izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır.

Hesabın işleyişi : Bu hesabın işleyişi ticari alacak senetlerinin reeskont işlemlerinde olduğu gibidir.

Diğer Alacaklar 138. ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR HESABI

Şüpheli Diğer Alacaklar Hesabı, ticari alacaklar dışındaki, ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi birkaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra aşamasına gelmiş senetli ve senetsiz alacakların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Bu hesabın işleyişi 128- Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabında olduğu gibidir.

Diğer Alacaklar 139. ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-)

İşletmenin senetli ve senetsiz şüpheli diğer alacakların tahsil edilememe olasılığı halinde bu tür risklerin giderilmesini sağlamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır. Teminatlı alacaklarda karşılık teminatı aşan kısım için ayrılır.

Hesabın İşleyişi : Bu hesap 129- Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı hesabında olduğu gibi çalışır.

STOKLAR İşletmenin satın aldığı veya kendi

ürettiği madde ve malzemeler maliyet değeri ile değerlendirilir.

Stoklar grubu, işletmenin niteliğine göre farklılık gösterir.

STOKLAR 150- İLK MADDE VE MALZEME151- YARI MAMULLER-ÜRETİM152- MAMULLER153- TİCARİ MALLAR157- DİĞER STOKLAR158-STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

STOKLAR 150- İLK MADDE VE MALZEME HESABI

İlk Madde ve Malzeme Hesabı; üretimde veya işletme çalışmalarında kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde (ilk madde), işletme malzemesi, yardımcı madde, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.


Satın alınan veya üretilen ilk madde ve malzemeler maliyet bedelleri ile İlk Madde ve Malzemeler Hesabının borcuna, üretime verildiğinde, tüketildiğinde, satıldığında veya devredildiğinde ise hesabın alacağına kaydedilir. Hesabın borç kalanı işletmenin elinde bulunan kullanıma hazır ilk madde ve malzeme stoklarının toplam tutarını gösterir.

Örnek 46:Daha önce alınan kırtasiye malzemesinin 250 YTL.lik kısmının tüketildiği tespit edilmiştir.

Örnek 47:a) A işletmesi günlük işlemlerde

kullanmak üzere 72 YTL. KDV olmak üzere 472 YTL. kırtasiye malzemesini peşin satın almıştır.

b) Daha önce alınan kırtasiye malzemesinin 250 YTL.lik kısmının tüketil-diği tespit edilmiştir.

STOKLAR 151- YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI

Yarı Mamuller-Üretim Hesabı; bilanço gününde üretimleri devam etmekte olan henüz nihai mamul (ürün) haline gelmemiş, ancak ilk madde ve malzeme ile işçilik giderlerinden ve genel üretim giderlerinden pay almış, üretim aşamasındaki mamullerin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.


Yarı Mamuller-Üretim Hesabı; maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri tutarları kadar borçlandırılır. Üretimi tamamlananların maliyet tutarları kadar alacaklandırılır. Hesabın borç kalanı, henüz tamamlanmamış, üretimine devam edilen veya ara verilen yarı mamul miktarını gösterir.

STOKLAR152- MAMULLER HESABI

Mamuller Hesabı; üretim sürecinin sonunda elde edilen, üretim işlemleri tamamlanmış ve satışa hazır olan nihai mamullerin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.


Mamuller Hesabı; üretimi tamamlanan mamullerin ambarlara alınmasıyla borçlandırılır, satılması veya değerinin düşmesi ve benzer nedenlerle alacaklanır. Hesabın borç kalanı, işletmenin elindeki satışa hazır mamullerin toplam tutarını verir

STOKLAR153- TİCARİ MALLAR HESABI

Bu hesap; herhangi bir değişiklik yapmadan satmak amacıyla işletmeye alınan ticari malların ve benzeri kalemlerin izlendiği bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Satın alınan ticari mallar maliyet bedeli ile Ticari Mallar Hesabına borç, satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak kaydedilir.

Ticari mal hareketlerinin izlenmesinde iki yöntem

kullanılır.

Aralıklı Envanter YöntemiSürekli Envanter Yöntemi

Aralıklı Envanter Yöntemi :

Bu yöntem; mal çeşidinin çok, küçük hacimli ve nispeten ucuz fiyatlı mal alım ve satımı ile uğraşan işletmeler tarafından kullanılır. Örneğin, kırtasiye, konfeksiyon, vb. işletmelerde mal alım-satım işlemlerinde aralıklı envanter yönteminin kullanılması daha uygundur.

Aralıklı envanter yönteminde mal (stok) sayımının belirli aralıklarla yapılması, hem satışların maliyetinin hesaplanması hem de işletmedeki mal mevcudunun saptanması için gereklidir. Aşağıda verilen örnek bu işlemin nasıl yapıla-bileceğini göstermektedir.

Dönem Başı Mal Mevcudu 150Dönem İçi Net Alışlar 1.800Satılabilir Mal Mevcudu 1.950Dönem Sonu Mal Mevcudu (450)Satılabilir Ticari Mal Maliyeti 1.500

Yukarıdaki hesaplamadan satışların maliyetinin 1.500.- YTL. olduğu görülmektedir. Bu tutar ile satış tutarı arasındaki fark ise satış kâr ya da zararını gösterecektir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Alışlar : Dönem içinde satın alınan mallar

işletmenin mal mevcudunu artırır. Bu nedenle bir varlık hesabı olan 153- Ticari Mallar Hesabı’nın borcuna (fa-tura bedeli üzerinden) alışlar kaydedilir.

Örnek 48:A işletmesi 10 Eylül 200X tarihinde Ahmet Gün’den aynı tarihli ve 60 nolu fatura ile birim fiyatı 1.200.- YTL. olan X malından 20 adet satın almış-tır. Mal bedeli ile % 18 KDV’ni peşin ödemiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Alış Giderleri: Satın alınan malla ilgili, fatura bedelinden ayrı olarak

yapılan bazı harcamalar alış giderlerini oluşturur. Satın alınan malla ilgili olarak yapılan, nakliye, yükleme ve boşaltma, komisyon, sigorta, gümrük vergileri, kur farkları vb. harcamalar alış giderlerine örnek olarak verilebilir. Alış giderleri alınan malın maliyetini artıracağı için 153- Ticari Mallar Hesabı’na borç kaydedilir.

Örnek 49:Özgen Ticaretevi, 05.08.200X tarihinde 110 nolu fatura ile K.Eren’den KDV hariç 50.000.- YTL.lık mal satın almıştır. karşılığında 9.000.- YTL. KDV olmak üzere 39.000.- YTL.yı peşin ödemiş kalanı için 20.000.- YTL. nominal değerli bir senet ciro etmiştir. Ayrıca malın işletmeye getirilmesi için A Nakliye şirketi’ne 80.- YTL.si KDV olmak üzere toplam 1.180.- YTL. ödemiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Alış İadeleri : Satın alınan mal; kusurlu olması, sipariş koşullarına

uygun olmaması vb. nedenlerle satıcısına iade edilebilir. Satıcıya iade edilen mal işletmedeki mal mevcudunu azaltacağı için 153- Ticari Mallar Hesabı’nın ala-cağına kaydedilir. Ayrıca mal alışlarında KDV ödendiği için iade edilen mala ilişkin KDV’nin de iptal edilmesi gerekir. İptal edilen KDV 391- Hesaplanan KDV Hesabı’na alacak yazılır.

Örnek 50: Ural İşletmesi 05.06.200X tarihinde, B işletmesinden daha önce kredili aldığı 23.600.- YTL.lık malın tamamını istenilen niteliklere uygun olma-ması nedeniyle iade etmiştir. Bu tutarın 3.600.- YTL.sı KDV’dir. Bedel, satıca olan borçtan mahsup edilmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Alış İskontoları: Alış iskontoları alınan malın istenilen kalitede

olmaması nedeniyle ya da çok miktarda mal alınmış olması nedeniyle sonradan satıcıdan elde edilen indirimlerdir. Alış iskontoları genelde KDV hariç fatura bedeli üzerinden % ile ifade edilen bir indirimdir. Satıcıdan elde edilen indirimler satın alınan malın maliyetini azalttığı için 153- Ticari Mallar Hesabı’nın alacağına yazılır.

Örnek 51: C işletmesi daha önce kredili olarak satın aldığı 200.000.- YTL.lık mal için % 3 oranında iskonto yapıldığını, satıcı Ali Arda’dan gelen 27.06.200X tarih ve 72 nolu yazıdan öğrenmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Satışlar: Aralıklı envanter yöntemini sürekli envanter yönteminden

ayıran en önemli özellik satılan malın maliyetinin satış anında bilinememesidir. Satış işletmenin mal mevcudunda bir azalma yaratır, ancak satışın bu yönü muhasebe kayıtlarına fiili sayım yapıldıktan sonra yansır. Satılan mal veya hiz-met karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen değerler işletmenin satış gelirini oluşturur. Satış geliri 600- Yurt İçi Satışlar Hesabı ya da 601- Yurt Dışı Satışlar Hesabı’na alacak kaydedilir. Aynı zamanda satılan malla ilgili olarak fatura bede-li üzerinden hesaplanan KDV’de 391- Hesaplanan KDV Hesabı’na alacak kaydedilir.

Örnek 52: Güneş İşletmesi 20.08.200X tarihinde A işletmesine 170 nolu fatura ile yarısı peşin yarısı kredili olmak üzere 300.000.- YTL.ya mal satmıştır. Ayrıca % 18 KDV’ni peşin tahsil etmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Satış İadeleri:

Satış iadeleri, işletmenin sattığı malın tamamını veya bir kısmını çeşitli nedenlerle alıcı tarafından iade edilmesidir. Malın bozuk olması, satış ya da sipariş koşullarına uygun olmaması vb. nedenler satış iadelerine örnek olarak verilebilir.

Örnek 53: A İşletmesi alıcı Akın Doğan’ın daha önce kredili olarak satın aldığı malı, istenilen nitelikleri taşımaması nedeniyle 20.05.200X tarih ve 190 nolu yazı ile iade ettiği 40.000.- YTL. fatura bedelli malı geri almıştır. Ayrıca mal bedeli üzerinden alınan % 18 KDV ve mal bedeli alıcıdan olan alacaktan mahsup edilmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Satış İskontoları: Satış iskontoları, satış işleminden sonra çeşitli

neden-lerle alıcıya yapılan indirimlerdir. Çok miktarda ya da tutarda mal alınması, satılan malla ilgili herhangi bir bozukluk olması vb. nedenler satış iskontolarına örnek olarak verilebilir. Tekdüzen Hesap Planı’na göre satış iskontoları 611- Satış İskontoları Hesabının borcuna kaydedilmek-tedir.

Örnek 54: Sarıöz İşletmesi, alıcı Murat Çakır’ın daha önce kredili olarak aldığı 80.000.- YTL. tutarlı mal için istediği % 2 iskonto istediğini, 06.10.200X tarih ve 201 nolu yazı ile kabul ettiğini kendisine bildirmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi :Satılan Malların Maliyetinin Hesaplanması:

Aralıklı envanter yönteminde ticari Mallar Hesabı dönem içinde veya dönem sonunda aşağıdaki bilgileri içerir.

B 153 TİCARİ MALLAR HS. A Dönem Başı Mal Mevcudu

xxx Alış İadeleri xx

Dönem İçi Alışlar xxx Alış İskontoları xx Alış Giderleri xxx

Ticari Mallar Hesabı’nın borç kalanı bu hali ile satılabilir mal maliyetini verir. Oysa dönem içinde satışlar olmuş ve satışla ilgili sadece satış gelirine ilişkin muhasebe kayıtları yapılmış, satılan malın maliyeti ile ilgili herhangi bir kayıt yapılmamıştır. Dönem sonunda satılan malların maliyetinin hesaplanabilmesi için mutlaka mal mevcudunun sayılması gerekir. Sayım sonucu bulunan dönem sonu mal mevcudu satılabilir. Mal maliyetinden düşüldüğünde dönem içinde satılan malların maliyeti bulunur.

Örnek 55: İşletmenin dönem sonunda Ticari Mallar Hesabı’nın borç top-lamı 4.750.000.- YTL., alacak toplamı 350.000.- YTL.dır. yapılan sayım sonucu dönem sonu mal mevcudunun 800.000.- YTL. olduğu saptanmıştır. Satılan malın maliyetini tespit edip gerekli kaydı yapınız.

Sürekli Envanter Yöntemi : Sürekli envanter yöntemi, bir taraftan işletmenin

her zaman elinde bulunan mevcut malların miktarını ve maliyetini, diğer taraftan da satışlarının tutarını ve o ana kadar yapılan satışlardan elde edilen kâr ya da zarar tutarını gösteren bir yöntemdir. Bu yöntemin en önemli özelliği aralıklı envanter yönteminin aksine mevcut malın miktarının ve maliyetinin bilinmesi için dönem sonu sayım işlemine bağlı olmamasıdır. Kuşkusuz bu işletmelerde de dönem sonunda sayım yapılır. Ancak bu sayımın amacı kayıtlara göre olması gereken mal miktarı ile mevcut mal miktarı arasında herhangi bir farklılık olup olmadığının araştırılmasına dayanır.

Bu yöntem; mal çeşidinin az, büyük hacimli ve yüksek fiyatlı mal alım-satımı yapan, toptancı işletmeler, sınai işletmeleri gibi işletmeler tarafından kullanılır.

Sürekli envanter yönteminde ticari Mallar Hesabı’nın borç kalanı işletmenin elindeki mevcut malların toplam maliyetini verir.

Örnek 56:a) Yavuz İşletmesi 3 Kasım 200X tarihinde Oğuz

Tamer’den tamamı kredili aynı tarihli ve 13 nolu fatura ile birim fiyatı 10.000.- YTL. olan (A) malından 20 adet satın almıştır. % 18 KDV’ni peşin ödemiştir.

b) Yavuz İşletmesi satın aldığı malı işletmeye getirmek için Ak Nakliyat’a 4 Kasım 200X tarih ve 15 nolu fatura karşılığı 14.160.- YTL. taşıma ücreti ödemiştir. Bu tutarın 2.160.- YTL.sı KDV’dir.

c) Yavuz İşletmesi, Oğuz tamer’den daha önce satın aldığı (A) malının 8 adedini kalitesinin bozuk olması nedeniyle 8 Kasım 200X tarihinde iade etmiş, kalanı için % 4 iskonto isteğinde bulunmuştur.

d) 18 Kasım 200X tarihinde Oğuz Tamer’in iskonto isteğini kabul ettiğini bildiren yazı gelmiştir.

e) 22 Kasım 200X tarihinde Günay Ticarete 10 adet (A) malı birim fiyatı 16.000.- YTL. dan satılmıştır. Karşılığında 80.000.- YTL. nominal değerli bir senet alınmış, kalanı daha sonra tahsil edilmek üzere anlaşılmıştır. Ayrıca % 18 KDV peşin tahsil edilmiştir.

Sürekli Envanter Yöntemi : Satış İadeleri : Sürekli envanter yönteminde satış iadesi

ortaya çıktığında, işlem satış işleminin tamamen tersi olduğundan satıştaki kayıtların tersi yönde kayıt yapılır.

Örnek 57: Yalçın İşletmesi, alıcı Güngör Başar’ın daha önce kredili olarak aldığı (x) malından iade ettiği 9.000.- YTL.si KDV, 59.000.- YTL. kısmı 13.07.200X tarihinde geri almıştır. İade edilen bu malın maliyet bedeli ise 35.000 YTL.dir.

Sürekli Envanter Yöntemi : Satış İskontoları: Bu yöntemde satış iskontoları aralıklı

envanter yönteminde olduğu gibidir. Alıcılara yapılan indirimler 611- Satış İskontoları Hesabı’na borç yazılır. Böylece brüt satış gelirleri indirim tutarı kadar azalmış olur.

Örnek 58: A İşletmesi 20 Temmuz tarihinde daha önce yaptığı 45.000 YTL.lik satış için alıcı C işletmesinin % 3 iskonto isteğini kabul ettiğini bildirmiştir.

STOKLAR 157- DİĞER STOKLAR

Bu hesap, daha önce açıkladığımız stok kalemleri kapsamına girmeyen, artık ürün, değeri düşen stok, komisyoncudaki mallar gibi stok kalemlerinin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Elde edilen bu tür stoklar, 157- Diğer Stoklar Hesabı’na maliyet bedeli ile borç, satıldığında, devredildiğinde veya kullanıldığında ise alacak kaydedilir.

STOKLAR 158- STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

Bu hesap, yangın, deprem, sel gibi doğal afetler ile bozulmak, kırılmak, paslanmak, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri nedeniyle stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde önemli azalışların ortaya çıkması nedeniyle kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Stok değer düşüklüğü tespit edildiğinde, 654- Karşılık Giderleri Hesabı’nın borcu karşılığında, 158- Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı’na alacak kaydı yapılır, karşılık ayrılan stok kaleminin satılması ya da işletme içinde kullanılması halinde hesap borçlandırılarak kapatılır.

Örnek 59: B İşletmesi, dönem sonunda maliyeti 150.000.- YTL. olan bir malın % 20 değer kaybına uğradığı tahmin etmiş ve aynı tutarda karşılık ayırmaya karar vermiştir.

STOKLAR 159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI Bu hesap; yurt içinden ya da yurt dışından satın

alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği bir hesaptır.

Örnek 60:a)X işletmesi 10.09.200X tarihinde 100.000 YTL.

tutarındaki mal siparişi için 25.000 YTL. sipariş avansı vermiştir.

b)İşletme daha önce sipariş ettiği malı 20.09.200X tarihinde teslim almış avansı mahsup ettikten sonra % 18 KDV ile birlikte kalan borcu için borçlanmıştır.

• Aktif Geçici Hesaplar :

180 – 280

181 – 281

• Pasif Geçici Hesaplar :380 – 381

480 – 481

BİLANÇO

1 – 2 – 3 – 4 – 5

GELİR TABLOSU

6

http://www.muhasebeogretmeni.com/muhasebeslaytlari.htm 15.02.08

http://www.muhasebeogretmeni.com/muhasebeslaytlari.htm

BİLANÇO

1 – 2 – 3 – 4 – 5

VARLIKLAR

VE

KAYNAKLAR

GELİR TABLOSU

6

GELİRLER

VE

GİDERLER



BİLANÇO

1 – 2 – 3 – 4 – 5

VARLIKLAR

VE

KAYNAKLAR

GELİR TABLOSU

6

GELİRLER

VE

GİDERLER

MALİYETLER7/A - 7/B



BİLANÇO

1 – 2 – 3 – 4 – 5

VARLIKLAR

VE

KAYNAKLAR

GELİR TABLOSU

6

GELİRLER

VE

GİDERLER


SONUÇ: K / Z



BİLANÇO

1 – 2 – 3 – 4 – 5

VARLIKLAR

VE

KAYNAKLAR

GELİR TABLOSU

6

GELİRLER

VE

GİDERLER

• GELECEK AYLARA/YILLARA AİT GELİR VE GİDERLER

• GELİR VE GİDER TAHAKKUKLARI


SONUÇ: K / Z



1 DÖNEN VARLIKLAR

180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER181 GELİR TAHAKKUKLARI

3 K.V.YABANCI KAYNAKLAR

380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER381 GİDER TAHAKKUKLARI

2 DURAN VARLIKLAR

280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER281 GELİR TAHAKKUKLARI

4 U.V.YABANCI KAYNAKLAR

480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER481 GİDER TAHAKKUKLARI

5 ÖZ KAYNAKLAR

BİLANÇOBİLANÇOAktif Pasif

Aktif geçici hesaplar Pasif geçici hesaplar

Mali Tablolar TAHAKKUK ESASI’ na göre düzenlenir !

Dönem ayırıcı hesaplardan“Gelecek Aylara ve Yıllara Ait Gelirler”

ile “Gelecek Aylara ve Yıllara Ait Giderler”

hesaplarının kullanışına ilişkin bir örnek

ZAMAN

01.1

2

31.12.2008

01.1

2

31.12.2009

ÖRNEK 47: 01.12.2008 tarihinde bir bina 1 yıllığına kiralanıyor. 1.200 YTL kira bedeli peşin olarak ödeniyor (KDV ve vergi ihmal edilmiştir).

1 YIL = 12 AY

1.200 YTL / 12 AY = 100 YTL/AY (aylık kira bedeli)

11 ay1 ay

Dönemin kira bedeli 100 YTL

Gelecek (aylara ait) dönemin kira bedeli

1.100 YTL




100 KASA 1.200

01.12.2008

BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/A):

01.12.2008

100 KASA 1.200




649 D.O.G. ve KARLAR

100 KASA 1.200

01.12.2008


770 GEN.YÖN.GİDERLERİ

01.12.2008

100 KASA 1.200




649 D.O.G. ve KARLAR 100

100 KASA 1.200

01.12.2008

380 G.A.A.GELİRLER 1.100


770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 100

01.12.2008

180 G.A.A.GİDERLER 1.100

100 KASA 1.200




649 D.O.G. ve KARLAR 100

100 KASA 1.200

01.12.2008

380 G.A.A.GELİRLER 1.100


770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 100

01.12.2008

180 G.A.A.GİDERLER 1.100

100 KASA 1.20001.01.2009

380 G.A.A.GELİRLER 100649 D.O.G. ve KARLAR 100

01.01.2009

770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 100180 G.A.A.GİDERLER 100



Dönem ayırıcı hesaplardan“Gelir Takakkukları”

ile “Gider Tahakkukları”

hesaplarının kullanışına ilişkin bir örnek



ÖRNEK 48: 01.12.2008 tarihinde bir bina aylık 1.500 YTL’ye kiralanıyor. Anlaşmaya göre her ayın kirası izleyen (bir sonraki) ayın 5’ine kadar işletmenin banka hesabına yatırılacaktır. (KDV ve vergi ihmal edilmiştir).

649 D.O.G. ve KARLAR 1.500

31.12.2008 31.12.2008

794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 1.500

BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/B):





31.12.2008 31.12.2008

181 GELİR TAHAKKUK. 1.500

381 GİDER TAHAKKUK. 1.500


BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME :





31.12.2008 31.12.2008



793 D.S.F.V.H. 1.500

05.01.2008

102 BANKALAR 1.500

05.01.2008

102 BANKALAR 1.500






31.12.2008 31.12.2008




05.01.2008

102 BANKALAR 1.500181 GELİR TAHAKKUK. 1.500

05.01.2008

102 BANKALAR 1.500





DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

190- DEVREDEN KDV191- İNDİRİLECEK KDV192- DİĞER KDV193- PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR194- 195- İŞ AVANSLARI196- PERSONEL AVANSLARI197- SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI198- DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR199- DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)

Katma değer vergisi, mal ve hizmetlerin üretiminden tüketimine kadar geçen, üretici, toptancı, yarı toptancı, perakendeci gibi her aşamada katılan değer üzerinden alınan, ve sonunda tümü tüketici üzerinde kalan bir vergidir. Katma değer vergisinin konusu sadece mallar olabileceği gibi, bütün veya bazı hizmetleri de içerir. Diğer bir ifade ile, vergiye tabi tutulacak işlemler esas olarak hizmetlerin görülmesi ve malların teslimidir.

190- DEVREDEN KDV HESABI: Bir dönemde indirilemeyen ve izleyen döneme devreden katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği bir hesaptır.

191- İNDİRİLECEK KDV HESABI: Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen ya da işletmede inşa edilen duran varlıklarla ilgili olarak tahakkuk ettirilen katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği bir hesaptır.

192- DİĞER KDV HESABI :Diğer KDV Hesabı, teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisinin, ertelemenin bir yıl içinde olması halinde kaydedildiği ve izlendiği bir hesaptır.

193- PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR: Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar hesabı, vergi yasaları gereğinde peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kaydedildiği ve izlendiği bir hesaptır.

Örnek 61:Aksu A.Ş.’nin bankadaki mevduat hesabına 30.000 YTL. faiz tahakkuk ettiği ve faiz üzerinden % 18 GV kesintisi yapıldığına ve kalan tutarın işletmenin hesabına kaydedildiğine ilişkin banka ekstrası almıştır.

195- İŞ AVANSLARI HESABI : İş Avansları Hesabı, işletmenin mal ve hizmet satın alması için görevlendiği personel ve personel dışındaki kişilere verilen iş avanslarının izlendiği bir hesaptır.

Örnek 62:a) Kurcan İşletmesi 28.11.200X tarihinde, fotokopi

makinesinin tamiri için görevlendirdiği personel A’ya 15.000.- YTL. iş avansı ödemiştir.

b) 30.11.200X tarihinde personel A tamir işlemi ile ilgili 11.800.- YTL. tutarlı bir fatura getirmiştir. Bu tutarın 1.800.-YTL. si KDV.dir. işletme avans farkını personel A’dan daha sonra tahsil etmek üzere hesaba almıştır.

196- PERSONEL AVANSLARI HESABI: Personel Avansları Hesabı, personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği bir hesaptır. Hesap büyük defter hesabı olup, işletmenin gereksinimine göre ücret, yolluk vb. avansları şeklinde yardımcı hesaplara bölünebilir.

Örnek 63: Akın İşletmesi 15.12.200X tarihinde, personeli B’ye maaşından kesilmek üzere 10.000.- YTL. avans vermiştir.

DÖNEN VARLIKLAR

Documents

Transcript of DÖNEN VARLIKLAR