161

Notlar

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Devre Elemanlarının Sembollerle GösterimiDers – 19

İsabetli Bilgi

Birden fazla devre elemanının bu-

lunduğu devredeki ampuller ışık ve-

rir.

+ - + -

Derse Hazırlık

Bir elektrik devresi nasıl kurulur?

Dünyanın her yerinde elektrik araçlarında neden hep aynı semboller kullanılır?

Bir elektrik devresinde herhangi bir devre elemanı olmadan devre çalışabilir mi?

DEVRE ELEMANLARININ SEMBOLLERLE GÖSTERİMİ

Elektrik devrelerini anlatmak için çizimlerden yararlanılır.

Çizimler zaman kaybına sebep olacağından her devre elemanına bir sembol belirlenir.

Elektronik devre elemanlarının sembolleri tüm dünyada aynıdır.

Devre Elemanı Görseli Sembolü

Pil

Lamba

Açık anahtar

Kapalı anahtar

Bağlantı kablosu

+-

Basit Bir Elektrik Devresi

Basit bir elektrik devresinde pil, anahtar, bağlantı kablosu ve ampul olmalı.

Bir devredeki ampulün ışık vermesi için devre elemanları birbirine uygun bir şekilde

bağlanmalı.

Pil

Bağlantı kablosu

Ampul

AnahtarİSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

162

Notlar

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Ders – 19 Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi

Devre Elemanları ve Görevleri

Pil: Devredeki elektrik enerjisinin kaynağına denir.

Bağlantı Kablosu: Devre elemanlarını birbirine bağlayan iletken tele denir.

Anahtar: Devreden geçen elektrik akımını kontrol eder.

Ampul: Elektrik enerjisini ısı ve ışık enerjisine dönüştüren devre elemanına

denir.

Bir elektrik devresinde ampulün ışık vermesi için tüm devre elemanları sağlam olmalı

ve devre kapalı olmalıdır.

Devre Kuralım ve Çalıştıralım

Devre elemanları bağlantı kablosu ile birbirine bağlanır.

Lamba yanıyorsa devre uygun bağlanmıştır, yanmıyorsa uygun bağlanmamıştır.

+ -

Anahtar açık iken lamba yanmaz Anahtar kapalı iken lamba yanar

+ -

Bir elektrik devresinde elektrik enerjisinin kaynağı olan pillerin yerleştirildiği düzene-

ğe pil yatağı denir. Devredeki ampulün yerleştirildiği yere ise duy denir.

Devre; pil yatağı ve duyu olmadan da çalışabildiği için elektrik devresindeki diğer

elemanlar sembollerle ifade edilirken pil yatağı ve duy herhangi bir sembolle ifade

edilmez.

Duy

Pil yatağı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

163

Bil – Bul – Uygula

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi

1. Aşağıda verilen devre ile ilgili cümleleri tamamlayınız.

+ - + +- -

1. Devrede ....................................... tane ampul vardır.

2. Anahtar ....................................... durumundadır.

3. Ampul ışık ....................................... .

4. Devredeki ....................................... tane pil ters bağlanmıştır.

5. Devrede ........................................ tane pil vardır.

2. Aşağıda verilen devre elemanlarının sayısına göre bir elektrik devresi çiziniz.

3 tane ampul

2 tane pil

1 tane anahtar

Yeterince bağlantı kablosu

Anahtar kapalı

3. Aşağıdaki hangi devre elemanları yanlış verilmiştir?

Devre Elemanı

Ampul

Pil

Anahtar

Kablo

SembolüCevap

+ - + -

3

açık

vermez

Anahtar ve kablo yer değiştirmeli

1

3

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

164 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Test – 19 Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi

1. Bir elektrik devresindeki enerjinin kaynağı hangisi-dir?

A) Anahtar B Pil

C) Lamba D) Bağlantı kablosu

2. Elektrik enerjisini ışık ve ısıya çevirir.

Yukarıda ifade edilen devre elemanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Pil B Lamba

C) Anahtar D) Kablo

3. Bir elektrik devresinde duyun görevi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Devreye enerji vermek

B) Elektriği ışığa çevirmek

C Lambayı devreye sabitlemek

D) Elektrik enerjisini kontrol etmek

4. Aşağıdaki devre elemanlarından hangisinin sembolü yanlış verilmiştir?

Devre Elemanı

Anahtar

Pil

Kablo

Kapalı anahtar

Sembolü

A

B)

C)

D)

5. Devre elemanlarının sembolle gösterilmesinin amacı;

X Zamandan kazanç sağlamak

Y Dünya’da ortak bir dil oluşturmak

Z Elektrik mühendislerinin işini

kolaylaştırmak

ifadelerden hangileridir?

A) X - Y B Y - Z

C) X - Z D) X - Y - Z

6. 1. Anahtar

2. Lamba

3. Pil

4. Duy

Yukarıdaki devre elemanlarından hangisinin bir sem-bolü yoktur?

A 1 B) 2 C) 3 D) 4

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

165

Notlar

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Bir Devredeki Lamba Parlaklığını Etkileyen FaktörlerDers – 20

İsabetli Bilgi

Son zamanlarda üretilen bazı

elektrik düğmeleri lambaların

parlaklığını azaltıp, çoğaltabile-

cek şekilde tasarlanmıştır.

Derse Hazırlık

Bağımlı değişken, bağımsız değişken, kontrol edilebilir değişken nedir?

Pil sayısı ile devredeki ampul parlaklığı arasındaki ilişki nedir?

Devredeki ampul sayısının artması ile parlaklık nasıl değişir?

BİR DEVREDEKİ LAMBA PARLAKLIĞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Bilimsel bir problem çözülürken sağlıklı sonuçlar elde etmek amacıyla çeşitli gözlem-

ler yaparak bilgi toplanmalı ve bu bilgiler doğrultusunda çözüm oluşturulmalıdır. Daha

sonra oluşan çözümler kontrollü deneyler yapılarak test edilmelidir. Deneylerden elde

edilen veriler, üzerinde çalışılan bilimsel problemin sonucu niteliğindedir.

Pil Sayısının Lamba Parlaklığına Etkisi

Pil sayısı arttıkça lamba parlaklığı artar, pil sayısı azaldıkça lamba parlaklığı azalır.

+ –

Pil

+ –

Pil

+ –

Pil

+ –

Pil

+ –

Pil

+ –

Pil

Bir devredeki elektrik enerjisinin kaynağı (pil) arttıkça akım artar ve lamba parlak

yanar.

Lamba Sayısının Lamba Parlaklığına Etkisi

Lamba parlaklığı lamba sayısına göre değişir, lamba sayısı arttıkça parlaklık azalır.

+ –

Pil

+ –

Pil

+ –

Pil

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

166

Notlar

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Ders – 20 Bir Devredeki Lamba Parlaklığını Etkileyen Faktörler

İsabetli Bilgi

Devrede birden fazla pil oldu-

ğunda (+) uçtan sonra (–) uç

gelmeli.

+ - + -

+ - +-

Doğru

Yanlış

Bir deney düzeneğinde değiştirilebilecek etkenlerin ve oluşabilecek sonuçların her

birine değişken denir.

Bağımsız Değişken: Deneyde, deneyi yapan kişi tarafından belirlenen sonucu etkileyebi-

lecek olan değişkendir.

Bağımlı Değişken: Deneyde, bağımsız değişkendeki değişim sonucu ortaya çıkan de-

ğişkendir.

Kontrollü Değişken: Deney yapan tarafından kontrol edilen ve değiştirilmeyen değişken-

dir. Yani sabit tutulan değişkendir.

AlıştırmaAşağıdaki deney düzenekleri ile ilgili değişkenlerin türünü belirleyiniz.

Bağımsız Değişken...........................

Bağımlı Değişken...........................

Kontrollü (Sabit) Değişken...........................

Ampul Ampul

Pil

+ - + - + -

Pil Pil

Bağımsız Değişken...........................

Bağımlı Değişken...........................

Kontrollü (Sabit) Değişken...........................

Ampul Ampul Ampul

Pil

+ - + -

Pil

Pil sayısı

Ampül sayısı

Ampül parlaklığı

Ampül parlaklığı

Ampül sayısı

Pil sayısı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

167

Bil – Bul – Uygula

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Bir Devredeki Lamba Parlaklığını Etkileyen Faktörler

1. Aşağıda verilen ifadeleri doğru veya yanlış olarak belirleyiniz.

D / Y

1. Elektrik enerjisinin kaynağı pildir.

2. Basit elektrik devresi pil, lamba, anahtar ve bağlantı kablosundan oluşur.

3. Pil sayısı ampul parlaklığını etkilemez.

4. Anahtar elektrik devresine enerji verir.

5. Ampul sayısı arttıkça parlaklık azalır.

6. Anahtar devreden geçen elektrik akımını kontrol eder.

7. Pil ve ampul sayısı parlaklığı değiştirir.

8. Açık bir devreden elektrik akımı geçebilir.

2. Aşağıdaki deney düzeneği ile ilgili değişkenlerin türünü belirleyiniz.

+ -

Pil

+ -

Pil

+ -

Pil

Bağımsız Değişken

........................................

Bağımlı Değişken

..........................................

Kontrollü (Sabit) Değişken

......................................................

D

D

D

D

D

D

Y

Y

Ampül sayısı Ampül parlaklığı Pil sayısı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

168

Bil – Bul – Uygula

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Bir Devredeki Lamba Parlaklığını Etkileyen Faktörler

3. Bir devredeki lambanın ışık vermemesi aşağıdaki durumlardan hangilerinden dolayı meydana gelebilir? İşaretleyiniz.

1. Bağlantı kablosu kopmuştur.

2. Pil tükenmiştir.

3. Anahtar açıktır.

4. Lamba patlamıştır.

4. Aşağıdaki lambaların parlaklıklarını sıralayınız.

K L M

+- +

> >

- +- +- +- +-

5. Aşağıdaki devre elemanlarını eşleştiriniz.

Pil

Ampul

Anahtar

Bağlantı kablosu

D

D

D

D

M K L

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

169İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Bir Devredeki Lamba Parlaklığını Etkileyen FaktörlerTest – 20

1.

K L

M

Özdeş lamba ve pillerden oluşan devrelerdeki K, L ve M lambalarının parlaklık grafiği aşağıdakilerden han-gisidir?

A) B

C) D)

K L M K L M

K L M K L M Lamba

Lamba

Lamba

Lamba

2. K Anahtar sayısı

L Pil sayısı

M Lamba sayısı

Yukarıdakilerden hangileri lamba parlaklığını etkiler?

A) Yalnız L B L - M

C) K - M D) K - L

3.

+ -

Pil1. devre 2. devre

+ -

Pil

Yukarıdaki devreler ile ilgili;

s Kontrollü değişken pildir.

n Bağımsız değişken lamba sayısı.

l Lamba parlaklığı bağımlı değişkendir.

ifadelerden hangileri doğrudur?

A) s ve n B) n ve l

C) s ve l D s, n ve l

4. 1. Pil sayısı arttıkça parlaklık artar.

2. Lamba sayısı arttıkça parlaklık artar.

Yukarıdaki ifadeler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

1 2

A Doğru Yanlış

B) Yanlış Yanlış

C) Yanlış Doğru

D) Doğru Doğru

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER