enve-muhammed.blogspot.com

Hindistan Teknoloji Enstitüsü (IIT), Kanpur,

Mühendislik Fakültesi, Su ve Atık Su Mühendisliği Dersi, 18

Ders 18: Kentsel Kanalizasyon Sisteminin Genel Planı ve Tasarımı

Kanalizasyon Sistemi Tasarımı En Düşük Hız En Yüksek Hız

Atık Su Akış Hızındaki Değişimlerin Etkileri

Kanalizasyon Sistemi Tasarımı

Kanalizasyonların ve atık su borularının hidrolik tasarımında, kesitlerinin ve gradyenlerinin

bulunmasında genellikle içme suyu borularında takip edilen yol izlenir. Ancak atık su (kanalizasyon) ve

içme suyu borularındaki akışların karakteristikleri arasında 2 büyük fark mevcuttur. Bunlar:

Kanalizasyonda tanecikler askıdadır, daha ağır olanlar atık su borusunun dibine çökebilir, akış

hızındaki azalma atık su borusunun tıkanmasıyla sonuçlanır. Kanalizasyonda birikmeden

kaçınmak için atık su boruları, farklı muhtemel deşarj debilerinde kendi kendilerini

temizleyebilecek bir hız üretecek eğimle döşenmelidir.

Atık su boruları; atık suyu yerçekimli iletim hatları ile taşırlar, bu sebeple alındıkları yerden

çıkış noktasına kadar aşağı yönde sürekli bir eğim ile döşenirler

Hazen-William Formülü

U=0.85 C rH0.63S0.54

Manning Formülü

U=1/n rH2/3S1/2

U= hız, m/s

rH= hidrolik yarıçap, m

S= eğim

C= Hazen-William katsayısı

n = Manning katsayısı

Darcy-Weisbach Formülü

hL=(fLU2)/(2gd)

En Düşük Hız

Kanalizasyondaki akış hızı askıda maddelerin kanalizasyonda birikmesine müsaade etmeyecek şekilde

olmalıdır. Kanalizasyondaki akış hızı borunun otomatik olarak kendini temizlemesine izin vermelidir.

Atık su sisteminde günde en az bir kez boruların temizlenmesini sağlayacak ölçüde bir akış hızı

enve-muhammed.blogspot.com

oluşması çok önemlidir. Çünkü eğer boruda belli bir birikim meydana gelir ve bu birikim giderilmezse,

serbest akış ortadan kalkar, daha fazla birikim oluşmasına yol açar ve nihayetinde kanalizasyon

tamamen tıkanır.

En Yüksek Hız

Kanalizasyon borusunun pürüzsüz iç yüzeyi atık sudaki askıda katıların sürekli aşındırması neticesinde

kazınır. Bu nedenle, atık su borusundaki en yüksek akış hızının sınırlandırılması gereklidir. Bu sınırlı, ya

da aşındırmasız hız çoğunlukla atık su borusunun yapıldığı malzemeye bağlıdır.

Atık Su Akış Hızındaki Değişimlerin Etkileri

Deşarjdaki değişimlerden dolayı akış derinliği değişkenlik gösterir ve deşarjdaki değişim, ortalama

hidrolik yarıçap değerini değiştirir. Akış hızı zamana göre ortalama hidrolik yarıçaptaki değişikliklere

bağlı olarak farklılık gösterir. En az akışın olduğu zamanda en düşük hız değerinin 0.45 m/s civarında

tutulduğu kontrol edilmelidir. Tasarımcı en azından maksimum akış sırasında ya da tercihen ortalama

akış esnasında 0.9 m/s hızın sağlanacağından emin olmalıdır. Ayrıca, maksimum akış sırasında hızın

aşındırma değerini aşmamasına dikkat edilmelidir.

enve-muhammed.blogspot.com