Kentsel dönüşüm – soylulaştırma Kent hakkı- Kentsel direniş
description
Transcript of Kentsel dönüşüm – soylulaştırma Kent hakkı- Kentsel direniş
Kentsel dönüşüm – soylulaştırmaKent hakkı- Kentsel direniş
talep
Sanayi sonrası kentleşme.
Yeni bir elitin oluşumu.
Kentsel dönüşüm - benzeşme
Seçkin(ci)lik
Yapısal değişimler
Rant
Özel güvenlik
Prestij – sosyal tesisler
Yeni dindarlık – muhafazakar burjuvazi
Kentsel sürgün
Söylem savaşları• 2004 yılında gündeme gelen, merkezi ve yerel yönetimlerin gündeminde eş
zamanlı olarak yer alan kentsel dönüşüm programları temel hedef olarak “köhneleşmiş mekânları yenilemek ve kaça yapılanmış gecekondu alanlarını ortadan kaldırmak” hedefini göstermektedir. (Şen, 2010: 309) İstanbul örneğinde kentsel dönüşüm projelerinin başlamasıyla sürece dahil olacağı yolunda haberlerin çıktığı bazı bölgelerin Armutlu, Gazi mahallesi gibi politik kimliği öne çıkan ya da Sarıgöl gibi suçla özdeşleştirilen marjinalleştirilmiş sosyal kimlikleriyle bilinen mahallelerin de öne çıkması bu bakımdan anlamlıdır. (Şen, 2010: 318)
• Kentsel bölgelerin suçla özdeşleştirilerek marjinalleştirilmesinin hem güvenlik güçlerinin müdahalesi hem de kentsel dönüşüm amacıyla yıkım faaliyetlerinde meşrulaştırıcı bir etken olabildiğini söylemek mümkündür.
Ayrışma-dönüşüm• Kentsel ayrışma süreciyle kentsel dönüşüm projelerinin
uygulanması birbirine koşut olarak gerçekleşmektedir. Kent merkezinde ve çeperindeki bazı bölgelerin mutenalaştırılması hem mekânsal ve sosyal ayrışmayı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda istenmeyen unsurların dışlanması, seçkinlerin yaşam alanlarının homojenleştirilmesi söyleme de yansımaktadır.
• Sosyal ayrışma ve gecekondu bölgelerinin ve o bölgelerde yaşayanların “varoş” damgasıyla dışlanması hakkında bkz. Rıfat N. Bali, Tarz- ı hayattan Life Style’ a yeni Seçkinler, Yeni mekânlar, Yeni Yaşamlar, İstanbul: İletişim yay. , 3. basım, 2002.
• Bkz. . PEROUSE Jean-François & DANIŞ A. Didem, “Güvenliğin mekanda yeni yansımaları: İstanbul’da güvenlikli siteler”, Toplum ve Bilim, no:104, 2005, s.92-123, ayrıca David Behar-Tolga İslam (der.), İstanbul'da Soylulaştırma, Eski Kentin Yeni Sahipleri, Der., İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. 2006.
Küresel kent• 1980’lerle birlikte duyulmaya başlanan İstanbul’un
küresel bir kent olmasına yönelik söylem özellikle 2000’lerde yapılan/gündeme gelen metropoliten yatırımlar ve dönüşüm projeleri ile diğer küresel kent örneklerinde de olduğu gibi bir sermaye birikim rejimine karşılık gelmeye başlamış ve yıllarca kentin sanayi ağırlıklı büyümesinde sundukları ucuz ve rezerv işgücü ile büyük katkısı olan gecekondu mahalleleri, sanayi ile birlikte metropolun istenmeyenleri arasında sayılmaya başlanmıştır. Bu siyasal tercihle birlikte İstanbul’un hemen hemen bütün gecekondu mahalleleri çeşitli vesilelerle dönüşüm kavramı/olgusu ile tanışmışlardır.
aidiyet• Gecekondu bölgelerinin hem kurulması, hem yıkımın
önlenmesi hem de altyapı ihtiyaçlarının karşılanması çoğu kez gecekondu halkının mücadelesine bağlı olmaktadır (Erder, 1998). Kuruluş dönemlerinde yaşanan gecekondu hareketi, söz konusu bölgelerde örgütlenmeyi, birlikte hareket etmeyi ve mekânla özdeşleşmeyi güçlendirmektedir. Enformel kentsel alanlar, içinde yaşayanların olanakları ölçüsünde mekânın kendileri tarafından kendileri için düzenlendiği ve dayanışmanın etkin olduğu kentsel bölgelerdir. Bu durum, kent yoksulları için düzenlenmiş olan toplu konut alanlarında görülenin aksine, mekâna yabancılaşma sorununu ortadan kaldırmakta, özdeşleşme duygusunu güçlendirmektedir (Dépaule, 1984: 487).
mücadele• Kentsel dönüşümün tehdidi altında bulunan enformel kentsel
alanlarda oluşan “algı” ve “söylem” kapsamında “mahalle” ve “mahallelilik” olgusu özellikle ön plana çıkmaktadır. Bilindiği üzere, enformel kentsel alanlar, içinde yaşayanların olanakları ölçüsünde mekanın kendileri tarafından kendileri için düzenlendiği ve dayanışmanın etkin olduğu kentsel bölgelerdir Gecekondu bölgelerinin önemli bir bölümü 1970’li yılların kentsel mücadele deneyimlerini yaşamış bölgelerdir (Aslan, 2005: 267-286) Sıra dışı mahalleler olarak tanımladığı bu gecekondu bölgeleri diğerlerine oranla örgütlenme deneyimleri daha yüksek, yoğun ve siyasi yönü belirgin mücadelelerin etkisiyle mekanda vücut bulan siyasi bilince sahip bölgelerdir (Aslan, 2005). Bu etkenlerin sözkonusu bölgelerde “kent hakkı” arayışıyla açıklamayı önerdiğimiz yıkıma karşı kentsel direniş eylemlerinde belirgin etkileri bulunduğu ifade edebiliriz.
• Bkz. Claude Pétonnet, On est tous dans le brouillard, Paris, Edition Gallilée,1985, s.71-72.
Kentsel dönüşüme muhalefetMUHALİF
GRUPLAR POLİTİK GRUPLAR SİVİL İNİSİYATİFLER
KİMLERDEN
OLUŞUYORLAR?
İdeolojik aidiyetleri olan, çeşitli partilerle ilişkileri
bulunan, 1980 öncesinden birikmiş deneyime sahip sol
gruplardır.
Bağımsız, gönüllülük temelinde, kurumsallaşmamış, meslekî ve entelektüel birikim sahibi,
devamlılık arz eden gruplar. Üyeleri arasında akademi ile ilişkide olan kişilerle, doktora,
yüksek lisans öğrencileri, araştırma görevlileri yoğunluktadır. STOP, Dayanışmacı
Atölye, İMECE önemli örneklerdir.
NEYE KARŞI
ÇIKIYORLAR?Neoliberal politikalara ve kapitalist sisteme karşılar.
Neoliberal politikaların kentte yarattığı baskıya, kent mekânının yıkıcı biçimde
dönüştürülmesine, meslek alanlarının yıpratılmasına, toplumu odağına almayan projelere
karşı çıkmaktalar. Gündelik yaşam, tarihsellik ve toplumsallık önemli gündem maddelerini
oluşturur.
AMAÇLARI NEDİR?İdeolojilerinin gerektirdiği toplumsal mücadeleyi
başlatmaya çalışmak.Toplumsal katılımı arttırmak, toplum odaklı kentsel muhalefet oluşturmaya çalışmak.
NASIL KARŞI
ÇIKIYORLAR?
Siyasal aidiyeti yüksek mahallelerde örgütlenerek,
toplum tabanını bilinçlendirmeye yönelik faaliyetler
yaparak, basın açıklamaları ve yürüyüşler organize
ederek karşı çıkıyorlar.
Müdahalenin olduğu mekâna dair çalışmalar, bilinçlendirme toplantıları, workshoplar
düzenliyorlar. Konuyla ilgili rapor yayınlamak, makale yazmak, basın açıklamaları,
yürüyüşler yapmak da önemli muhalefet biçimleri arasında. Alan çalışmalarına
odaklanmak önemli ayırıcı özelliklerini oluşturuyor.
NERELERDE
ETKİLİLER?Siyasal aidiyeti yüksek bölgelerde etkililer.
Mahalle örgütlenmelerinin yoğun olduğu bölgeler, meslek odalarının muhalefetini
yürüttüğü bölgeler etkili oldukları alanlar arasında. Gecekondu mahallelerinde en çok
ilişkisi olan gruplardandırlar.
GÜÇLÜ YÖNLERİSiyasal aidiyeti yüksek bölgelerde örgütlenmeyi
kolaylaştırmak, sol tabanlı kamuoyu oluşturmak.
Mağdurlarla karşılıklı ilişkileri güçlü, gönüllülerinin entelektüel ve mesleki birikimleri ile
muhalefete ilişkin motivasyonları yüksek. Akademi camiasıyla birlikte çalışabilmeleri
kolay, akut meselelere çözüm üretme konusunda başarılılar.
ZAYIF YÖNLERİ
Kentsel dönüşüm meselesini, üst amaçlarına hizmet
eden bir araç olarak görmek, toplumla organik ilişki
kuramamak.
Maddi yetersizlikleri var. Organize olmak ve devamlılığı sağlamak konularında sıkıntılar
yaşamaktalar. Fazla içeriden olduklarından dolayı, bütünsel bakışı kaybedebiliyorlar. Kısa
vadeli işlerde başarılılar, uzun vadeli işlerde zorlanıyorlar.
MUHALİF GRUPLAR UNİVERSİTELER ŞEMSİYE ORGANİZASYONLAR
KİMLERDEN
OLUŞUYORLAR?
Akademik personel ve öğrenciler. Genelde şehir ve
bölge planlama, mimarlık, sosyoloji, siyaset bilimi,
kamu yönetimi gibi bölümler bu anlamda başı
çekmektedir.
Meslek odaları, STK'lar, sivil inisiyatifler, mahalle derneklerinin
birleşerek bir amaca yönelik örgütlendiği gruplardır. Vapuruma
dokunma, İstanbul Mahalle Dernekleri Platformu, Üçüncü Köprüye
Hayır Platformu, Körler Okulu Mücadelesi bunlara örnektir.
NEYE KARŞI
ÇIKIYORLAR?
Toplum odaklı olmayan kentsel müdahalelere,
katılımdan yoksun plan ve projelere, meslek alanının
yıpranmasına karşılar.
Tüm diğer örgütlenmelerin muhalefet ettiği her şeyi kapsarlar.
AMAÇLARI NEDİR?Toplumsal katılımı arttırmak, meslekî değerleri
korumak, meslek insanlarını doğru yönlendirmek
Muhalif güçleri birleştirmek, daha güçlü ve bütünlüklü bir bakış
açısına sahip bir muhalefet sağlamak
NASIL KARŞI
ÇIKIYORLAR?
Basın açıklamaları, çeşitli alan çalışmaları, paneller,
sempozyumlar, yürüyüşler.
Basın açıklamaları, sempozyumlar, paneller, yürüyüşler organize
ederler. Bilgi paylaşımını sağlamak ve muhalefeti güçlendirmek
hedefleridir.
NERELERDE
ETKİLİLER?
Muhalif grupların içerisinde üniversitelerden kişilerin
olduğunu görmek mümkündür.Diğer muhalif örgütlenmelerin çalıştıkları yerlerde etkililer.
GÜÇLÜ YÖNLERİ
Akademik meslekî bilgiye hâkimler, yurtdışı
deneyimlerinden yararlanabilme kapasiteleri yüksek,
toplumsal anlamda meşrular.
Çeşitli muhalif güçlerin birlikte çalışabileceği bir ortam yaratmak,
deneyim paylaşımı sağlamak, daha bütünlüklü bir bakış açısı ortaya
çıkarmak.
ZAYIF YÖNLERİ
Toplum - akademisyen arası dil sorunu yüzünden
mağdur kesimlerle organik ilişki kurulmasında
zorluklar yaşıyorlar. Bilgileri kamuoyuna aktarmada
sıkıntıları var. Dar bir çevrede etkin olabilmekte,
kentsel toplumsal mücadeleyi kendi akademik kariyeri
ile sınırlı tutanlar oluyor.
Farklı grupların ideolojik veya düşünsel ayrımları sebebiyle çeşitli
sorunlar yaşanabiliyor, koordinasyon konusunda sorunlar yaşıyorlar.
MUHALİF GRUPLAR MUHALİF MEDYAULUSLAR ARASI
ÖRGÜTLENMELERMAHALLE ÖRGÜTLENMELERİ
KİMLERDEN
OLUŞUYORLAR?
Sol görüşlü gazete ve dergiler, meslekî
internet siteleri, dergiler. Birgün gazetesi,
Evrensel gazetesi, Odaların dergileri, Açık
radyo örneklerdir.
Uluslar arası kuruluşların Türkiye
temsilcilikleridir.
Kentsel dönüşüm mağduru mahallelerdeki
kurumsallaşmış ya da kurumsallaşmamış
örgütlenmelerdir.
NEYE KARŞI
ÇIKIYORLAR?
Neoliberal politikalara ve / veya meslek
alanının yıpratılmasına karşılar.
Kentsel yeniden yapılanmanın katılımdan
ve demokrasiden uzak yapılmasına, AB
politikalarına uygunsuzluk, uluslar arası
sözleşmelerin, bildirgelerin uygulanmaması
konularına karşılar.
Hayatlarına yapılan tepeden inme
müdahalelere, yok sayılmaya, evlerinin ve
alıştıkları yaşam biçiminin ellerinden
alınmasına karşılar.
AMAÇLARI NEDİR?Meslekî ve /veya toplum odaklı yayıncılık
yapmak
Türkiye'yi, uluslar arası konjonktürü temel
alarak takip etmekYaşam biçimlerini ve evlerini korumak
NASIL KARŞI
ÇIKIYORLAR?
Toplum odaklı haberler, yazı dizileri,
makaleler yayınlayarak, muhalif hareketlerle
organik ilişki kurarak karşı çıkıyorlar.
Basın açıklamaları, davalar, uluslar arası
güçlerle baskı kurma politikalarını
kullanmaktalar.
Mahalleyi muhalefete katmak, mahalle
temsilcilikleri kurmak, basın açıklaması,
yürüyüş, sempozyum düzenlemek, örgütlü
biçimde mahalle talebi oluşturmak, dernek
kurmak, platform kurmak.
NERELERDE
ETKİLİLER?
Kentsel dönüşüm karşıtı tüm hareketleri
izlemekteler.
Geniş ölçekli müdahaleler, uluslararası
etkisi olan plan ve projelerle
ilgilenmekteler.
Bulundukları mahallede ve bazen benzer
sorunla karşılaşmış mahallelerde etkililer.
GÜÇLÜ YÖNLERİ
Akademik, meslekî kadrolar tarafından
desteklenmeleri, teorik birikime sahip
olmaları önemli.
AB ve benzeri oluşumlarla sıkı ilişkide
olmak, üst düzey politikaları
etkileyebilmek
Mahalleyi tanımak, mağduriyeti yaşamak
suretiyle projelerin negatif etkilerini bilmek,
mağdurlarla birinci dereceden ilişkilere sahip
olmak
ZAYIF YÖNLERİ Hitap ettikleri kitlenin çok küçük olması
İçeriden ilişkiler kuramamak, muhalefeti
toplumla paylaşamamak, toplumla dil
birliği sağlayamamak
Fazla içeriden bakmak, bazen bencilliğe
yaklaşan bir tutum sergilemek, bütüncül bakış
açısına sahip olamamak
• http://www.youtube.com/watch?v=viavF5su4l8