Depressie en behandeling

De krenten uit de pap

Max Güldner klinisch psycholoog-psychotherapeut Johan van Dijk klinisch psycholoog-psychotherapeut

Krenten uit de pap

Om welke krenten gaat het?

• Cognitieve gedragstherapie Cognitieve herstructurering van disfunctionele

cognitieve stijlen en depressogene cognitieve schema’s

‘Pak aan’, ‘Do(e)pressie’, ‘Grip op je dip’

• Interpersoonlijke psychotherapie Verband tussen depressie en relationele problemen

• Blended behandeling

Face toe face en online interventies

Cognitieve gedragstherapie

Doel • Bestrijden van negatieve denkschema

• Verbeteren van copingmechanismen

• Vergroten van sociale vaardigheden

• Interventies Affectieve educatie

• Activiteitenplanning

• Probleemoplossende technieken

• Cognitieve

• Herstructureringstechnieken

• Relaxatietherapie

• Sociale vaardigheidstraining

Pak aan

P ⇒ Probeer altijd zelf iets te doen om

je beter te voelen

A ⇒ Alleen het positieve zien

K ⇒ Kijk er naar als een probleem dat

moet worden opgelost

A ⇒ Anders denken, stel je open voor

het positieve

A ⇒ Analyseer het probleem en zoek

het positieve

N ⇒ Nooit in een sombere bui blijven

hangen

D(o)epressie

• Het verminderen van spanningen,

stress en negatieve gedachtes

• Het stimuleren van meer

plezierige activiteiten

• Problematische sociale

interacties

• Het verbeteren van communicatie

en conflicthantering

Kritische kanttekening

• Bewezen effectief?

D(o)epressie (CGT) vergeleken met Treatment as

Usual (eclectisch)

Beide vormen even effectief Stikkelbroek, Y. Vink, G., Nauta, M.H., Bottelier, M.A., Vet, L.J.J., Lont C.M. Baar, A.L.

van & Bodden, D.H.M. (2016). Effectiveness and moderators of individual cognitive

behavioral therapy (BT versus treatmant as usual (TAU) in clinically depressed

adolescents.

• Zijn andere vormen effectief? Zhou, X. Hetrick, S.E., Cuipers, P., Qin, B., Barth, J. Whittington, C.J. & Michael, K.D.

(2015). Comparative efficacy and acceptability of psychotherapy in children and

adolescents: a systematic review and network meta analysis. World Psychiatry, 14, 207-222.

Interpersoonlijke therapie

Doel • Afname depressieve symptomatologie

• Verbeteren interpersoonlijk functioneren

• Aandacht ligt op het heden en niet op het verleden

Focus gericht op een probleemgebied • Rouw en verlies • Rolverandering Veranderingen in het leven, zoals de

overgang van de basisschool naar de middelbare school, verhuizingen etc.

• Interpersoonlijke conflicten • Interpersoonlijke tekorten Problemen met sociale en emotionele

vaardigheden

Blended depressie behandeling(en) • E-health behandelingen - Blended

behandeling

Behandeling face toe face en online interventies

Voor jongeren tussen 12/14 - 23 jaar

• Onderdelen

Depressie hoe kom ik er van af

Meten is weten

Denk je goed

Pak je problemen aan

Depressie de deur uit

Stof tot nadenken • IPT en CBT in follow-up (1-6 mnd) effectief

• Alleen IPT effectiever long-term (6-12 mnd) follow-up

• Misschien spreekt vooral de theorie achter IPT

adolescenten aan van de interpersoonlijke problemen in

die leeftijd

Stof tot nadenken

Wat werkt in psychotherapie

Positieve verwachtingen

patiënt (placebo effect) 15%

A-specifieke factoren

(psychotherapeutische relatie)

30%

Specifieke technieken 15%

Lambert & Barley, 2002; Norcross 2004;

Alternatief

Van protocol tot module

Welke interventie sluit aan bij

deze cliënt?

Voorbeeld

Modular Approach to

Treatment of Children With

Anxiety, Depression, or

Conduct Problems - MATCH

Depressie en behandeling

De krenten uit de pap

Max Güldner klinisch psycholoog-psychotherapeut Johan van Dijk klinisch psycholoog-psychotherapeut

Filmfragment

Niek over vroeger en nu

Prevalentie depressie Enkele cijfers bij adolescenten :

• Jaarprevalentie depressieve stoornis (MDD DSM-IV-TR)

Meisjes 5,9%

Jongens 4,6%

• Algemene bevolking

Duur stoornis: 75% hersteld na 6–15 maanden

Recidief: 45% < 6 jaar

• Klinische populaties

Duur stoornis: 81-98% hersteld na 1 jaar

Recidief:

54% < 3 jaar (ambulant)

60% < 1 jaar (klinisch)

Onderzoek Doepressie vs TAU Stikkelbroek & Bodden (2015)

• RCT

• Experimentele conditie (N=44);

Doepressie, geprotocolleerde

individuele CGT

• Controle conditie (N=44); afspiegeling

van reguliere zorg

• 14 kinder en jeugd GGZ instellingen

• 64 therapeuten, 24

onderzoeksassistenten

• Metingen: voor, na, 6 maanden follow-

up

• 12 maanden follow-up + 2 mediator

metingen

Opbouw onderzoekspopulatie • CGT (n = 44) versus TAU (n = 44)

• Leeftijd

CGT 16,9

TAU 16.3

• Gender

CGT 77% vrouwelijk

TAU 86% vrouwelijk

• Educatie

CGT 51,4% HAVO, VWO, HBO of Universitair

TAU 60%HAVO, VWO, HBO of Universitair

• Comorbiditeit 56% een of meer comorbide stoornis

Conclusie Doepressie vs TAU •53% eerder behandeling gehad voor depressie.

•Adolescenten en ouders komen bij GGZ als ze

al erg depressief zijn (gemiddelde CDI =

25,81).

•76% depr. diag. vrij na CGT of TAU

behandeling, meer dan meta-analyse (50%;

Wanatabe, 2007)

• CGT maakte 57% (n = 25 ) de behandeling niet

af, 41% in de reguliere zorg (n = 18)

CGT niet beter dan TAU bij adolescenten binnen

de reguliere zorg, zelfde als meta-analyse

(Weisz, et al 2013)

Zorgaanbod binnen de Bascule • Psycho-educatie

• Cognitieve gedragstherapie (CGT) evt E-Health versie

‘Pak aan’, ‘Doepressie’, ‘Vrienden-programma’

• Inter Persoonlijke Therapie (IPT)

• Elementen van Dialectische gedragstherapie

• Ouderbegeleiding

• Gezinstherapie

• Farmacotherapie

• Mindfulness

• Kortdurende Psychodynamische therapie

• Oplossingsgerichte therapie

• EMDR

• Psychomotorische Therapie

• Creatieve therapie

• Running

Filmfragment

Marissa over wat echt geholpen heeft

Algemeen werkzame factoren

• Er zijn

• Gerichte aandacht

• Geloof in de groeikracht

• Hoop bieden

• Toegevoegd perspectief

• Transparantie/ congruentheid

• Oog hebben voor de omgeving (ouders/ brusjes/ school/ vrienden)

• Oplossingsgericht (aansluiten bij eigen kracht)

• Bescheidenheid

• Perceptie van de cliënt telt

Filmfragment

Vriendengroep (8 – 9 jaar) fragment 1 en 5

Blended Doepressie - 8 delen

• 1e deel Depressie hoe kom ik er van af

• 2e deel Meten is weten

• 3e deel Hoe ga ik met anderen om

• 4e deel Relax

• 5e deel Denk je goed

• 6e deel Pak je problemen aan

• 7e deel Wat wil ik bereiken

• 8e deel Depressie de deur uit

Voordelen • In je eigen tijd

• Altijd toegang tot je eigen uniforme zorgprogramma

• Op je eigen plek werken aan je herstel

• Interactiever

• Programmaonderdelen zijn meer op maat te hanteren

• Leuke vormgeving

• Minder reistijd

• Minder belastend voor kinderen en ouders

• Minder verzuim van school

• Regelmatig contact met je behandelaar

• Kortere behandelduur

• Kostenreductie

Nadelen

• Minder face-to-face contact

• Geen non-verbale communicatie

• Vraagt meer zelfdiscipline

• Vaardigheid met computers is vereist

• Aanwezigheid van een werkbare computer met internet

• Wachtwoorden vergeten/ niet ontvangen

• Meer uitval/ afhaken bij angst- en stemmingsproblemen

• Verleiding om naar andere websites te gaan (steunend/ afleidend/

verstorend)

• Minder doorvragen

• Feedback geven door behandelaar dient zorgvuldig te gebeuren en

kost veel tijd

• Behandelaar digitaal dichtbij maar feitelijk ver weg?

Filmfragment

Marissa over CGT-blended + je uitspreken

Opbouw behandeling Lichte tot matige depressie

Indien korter dan 4 weken:

Psycho- educatie

Indien na 4 weken geen respons:

Start behandeling (CGT en/of TAU)

Matig tot ernstige depressie

Behandeling (CGT en/of TAU) in combinatie met SSRI

(Fluoxetine, Sertraline, Cilatopram)

Farmacotherapie

Van ambulant naar (dag-)klinisch

• Ambulant Wekelijkse afspraak

• Dagbehandeling 2 tot 5 dagen per week inclusief school

• Klinische behandeling 5 dagen per week inclusief school

Filmfragment

Lisa en Franky over ouders

Filmfragment

Sander, Wendy en Musa over CGT vs

Vriendentraining (3)

Met dank aan Michelle Azarhoosh, orthopedagoog

Vere Knuiman, orthopedagoog i.o.

De participerende jongeren:

Niek, Marissa, Sander, Wendy, Musa, Franky, Lisa, Mass,

Joep, Angel

Sociotherapeuten Santa Rosa

Dank voor uw aandacht!!

Filmfragment

Sander, Wendy en Musa (2) over het beloop

van hun problemen

Filmfragment

Sander, Wendy en Musa (4) over doen,

doen, doen

Filmfragment

Sander, Wendy en Musa (5) verschil

dagbehandeling en kliniek en negatief

mensbeeld

Filmfragment

Marissa samenvatting poliklinische

behandeling