Deni̇z Ti̇caret Sigorta 1 2014
-
Upload
httpscribd -
Category
Documents
-
view
227 -
download
0
Transcript of Deni̇z Ti̇caret Sigorta 1 2014
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
1/112
1
ders notlar
- vize -
DenizTicareti ........... 3
Sigortahukuku ........47
Pratikalmalar.......88
2013vizesorusu .....109
5
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
2/112
2
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
3/112
3
DENZ TCARET HUKUKU
DERS NOTLARI
Deniz Ticareti Hukukunun Kaynaklar
1. MilletlerarasSzlemeler
2. Trk Ticaret Kanunu
ncelikle milletleraras szlemeler uygulanacaktr. Trkiye nceleri 1926
tarihli bir szlemeye taraft. 1993 te karlan yeni szlemeye taraf olmutur.
1993 tarihli szlemenin hkmleri i hukuka alnmtr.
Eer bir milletleraras szleme kural yoksa kanunlar ihtilaf kurallarna
baklr. MHUK 22. Maddeye gre gemi hakknda ihtilafla geminin sicil yeri
hukuku uygulanr. Gemi sicile kaytldeilse balama limanhukuku uygulanr.
Milletleraras szleme zm getirmemise ve MHUK gerei Trk hukuku
uygulanyorsa, Trk kanunlaruygulanr. Uygulanacak kanunlar, Milli Gemi Sicili
ve Trk Uluslararas Gemi Sicili kanunlar ve Trk Ticaret Kanunu, Medeni
Kanun ve cra flas Kanunudur. Gemilerde mlkiyet genel olarak hukuki ilem
yoluyla kazanlr. Milli gemi sicile ve uluslararas sicile kaytl gemiler iin Trk
Ticaret Kanunu uygulanr.
Deniz hukukuna ilikin uluslar arasalanda iki rgt bulunmaktadr:
Comite Maritime nternational (CMI): Daha ok zel hukuk alanna
ilikindir.
International Maritime Organization (IMO) : BM bnyesinde kurulmutur.
dare ve sigorta hukukuna ilikin szlemeleri hazrlar.
Trkiyede idari yapya bakldnda, 1993 ylnda Denizcilik Mstearlnn
kurulduu grlr. 2011 ylnda Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl
kurularak mstearlk kaldrlmtr. Bu bakanlk liman inas, gemi sicillerinin
tutulmas, zorunlu sigortalara ilikin kurallarkoymak, gemi adamlarnn eitimi
gibi grevlere sahiptir. Yeni Trk Ticaret Kanununda mstearlk yazlan
yerlerde bu bakanlk belirtilmek istenmitir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
4/112
4
Deniz Ticaret odalar, AY 135 de belirtilen kamu kurumu niteliindeki
meslek kurulularndandr. Trkiyedeki Deniz Ticaret Odalar, stanbul ve
Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz Blgeleri (IMEAK) ve Mersin Ticaret Odas
eklindedir.
GEM:Tanm:
TTK md 931: Tahsisedildiiama,sudahareketetmesinigerektiren,yzmezelliibulunanvepek kkolmayanherara, kendiliindenhareketetmesi imkanbulunmasada,bu kanunbakmndangemisaylr.
Bu tanmn kayna Alman Federal Mahkemesinin tihad Birletirme
Karardr. (1951 tarihli) Tanmdaki sorun, yzer havuz, platform, i su gemisi
birer gemi midir buna bir a
klama getirmemektedir.Yeni tanmdaki ayrt edici zellikler;
Denizde tabiri yerine suda hareket etmesi olanadenmitir. Bylece i su
d su, deniz, nehir ve benzeri su kaynaklarnda hareket eden tatlar gemi
statsne kavumutur.
Yzme zellii bulunan (Almancasschwimmfhig)
Pek kk olmayan
Tekne yerine ara denmitir.Kendiliinden hareket imkanbulunmasa dahi Sondaj platformu, havuz
yzemez bunlar ekilir. Bu tanm ile bunlar da gemi kabul edilmektedir.
Bu gemi tanmsadece TTK iin geerlidir. Trk Uluslar arasGemi Sicili ve
Balama Ktndeki tanm farkldr.
Madde 2 : Tanmlar
Bu Kanunda geen; Gemi: Ticari amala kullanlan her trl yk, yolcu ve
a
k deniz bal
k
gemilerini, ifade eder.
GEMNN AYIRT EDCZELLKLER:Geminin Ad:
TTK md 938: Geminin ilk Trk maliki, gemiye diledii ad vermekte
serbesttir. u kadar ki, seilen ad kartrlmaya yol amayacak ekilde baka
gemilerin adlarndan farklolmaldr.
Gemi tasdiknamesi verilmi olan bir geminin ad Denizcilik Mstearlnn
izniyle deitirilebilir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
5/112
5
Bu madde de Denizcilik Mstearlyerine Bakanlk anlalmaldr.
Sicile kaytlgemilerde her gemiye bir sayfa alr. Geminin ismi sadece resmi
belgelere deil, geminin stne de yazlr. Geminin stnde, her iki tarafna ve
kna yazlr. Sicile kaytl olmayan gemilere isim verme zorunluluu
bulunmamaktadr.
Tannma iareti: Telsiz haberlemesinde kullanlan her geminin kendine has
olan ve bakanlk tarafndan verilen kodu ifade eder.
Balama Liman:
TTK md 946: Bir geminin balama liman o gemiye ait seferlerin
ynetildii yerdir.
Geminin iletilmesine ilikin esaslar, kararlar, szlemeler nerede yaplyorsa
orasbalama limandr.
TTK 955: Yetkili Sicil MdrlGemi,balamalimannntabiolduusicilmdrlncetescilolunur.
Birgeminin seferleriyabancbir limandanveyabirkarakentindenyahutbizzatgemidenynetildii
takdirde,malik,gemisinidilediiyersicilinetescilettirebilir.
Malikin,Trkiyedeyerleimyeriveya ticari iletmesiyoksa,bukanundayazlhaklarkullanmakve
grevleriyerinegetirmekzere,sicilmdrlneoblgedeoturanbirtemsilcigstermesigereklidir.
Gemiler bakmndan 10 tane sicil dairesi bulunmaktadr.
Balama liman geminin kna isminin altna yazlr. Gemi sicil
nizamnamesinde yaznn ebatlarve ekil hakknda kurallar bulunmaktadr.
Balama liman, kaptann donatantemsil yetkisini kullanmasnn snrlarn
belirler. Balama liman dnda kaptann temsil yetkisi son derece geni,
balama limannda temsil yetkisi snrldr.
Donatana alan davada yetkili mahkeme, balama limannn bulunduu yer
mahkemesidir.
zetle: balama limannn tayini, tescil limannn tespitinde, kaptann
kanuni temsil yetkisinin snrlarnn temsilinde ve donatan aleyhine bu sfat
sebebiyle alacak davalarda yetkili mahkemenin tespitinde nem tar.
Kanun koyucu zellik gsteren bazhallerde balama limanolmadndan
istisnai bir kural getirmitir. Bu haller tanedir.
Gemiye ait seferler bir kara ehrinden idare ediliyorsa,
Geminin iinden idare ediliyorsa,
Yabanc bir limandan idare ediliyorsa malik gemisini diledii sicil
dairesine tescil ettirebilir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
6/112
6
Geminin Tonaj:
Bunun llmesi iin uluslar aras szleme bulunmaktadr. Bu konuda
hesap bulunmaktadr;
Gros Tonilato: Bu hacim, geminin gverte alt ve gverte st btn
kapalyerlerinin hacmini (2.83m= 1 gros tonilato), ifade eder
Net ton: Geminin ticari olarak kullanlabilen yerlerinin hacmi olup, o
geminin yrmesine ve yrtenlerin ihtiyacna ayrlan yerlerin gros tonilatodan
kartlmassonunda geri kalan hacmidir.
DWT (Deadweight Tonnage) : Bir geminin tayabilecei en ok arlk olup,
ham ykn, yaktn, suyun, kumanyann, yolcu ve gemi adamlarnn kendilerinin
ve eyalarnn arlklarnn toplamdr.
Geminin Klas: Geminin fiziki, teknik yaps, denize elverililiinin klas
kurumlar tarafndan aratrlmas ve belgelenmesidir. (Elverililik belgesi ile)
Gemilerin belirli aralklarla muayene edilmesi arttr. Bu i hukuktan veya
uluslararasszlemelerin hkmlerinden kaynaklanabilir.
GEMNN MLLYET(UYRUU) - BAYRAI:
Her bir devlet, hangi gemilerin bayran ekebileceini i hukuklarnda
dzenler. Bu devletler hukuku a
s
ndan nemlidir. Gemiler, vatandal
k ba
ilebalymgibi bir devlet korumasndan faydalanr.TTKmd940:HerTrkgemisiTrkbayraeker.
YalnzTrkvatandannmalikolduumalikolduugemi,Trkgemisidir.
Birdenfazlakiiyeaitolangemiler;
a)Paylmlkiyethalinde,paylarnnounluunun,
b)Elbirliiylemlkiyethalinde,maliklerininounluunun,
TrkvatandaolmasartylaTrkgemisisaylrlar.
Trkkanunlaruyarncakurulupda;
a)Tzelkiilieolankurulu,kurum,dernekvevakflaraaitolangemiler,ynetimorgannoluturan
kiilerinounluununTrkvatandaolmas,
b)Trkticaretirketlerineaitolangemiler,irketiynetmeyeyetkiliolanlarnounluununTrkvatandaolmalarveirketszlemesinegreoyounluununTrkortaklardabulunmas,anonimve
sermayesipaylarablnm komanditirketlerdeayrcapaylarnounluununnamayazlvebir
yabancyadevrininirketynetimkurulununizninebalbulunmas,
artylaTrkgemisisaylrlar.
Trkticaretsicilinetesciledilendonatmaitiraklerininmlkiyetindekigemiler,paylarnnyarsndan
fazlasTrkvatandalarnaaitveitirakiynetmeyeyetkilipayda donatanlarnounluununTrk
vatandaolmasartylaTrkgemisisaylrlar.
Bir geminin Trk Hukuku bakmndan Trk gemisi olup olmadnn tayini
gerekebilir. Her devlet hangi koullar altnda bir geminin kendi bayranekme
yetkisini haiz olacandzenlemekte serbesttir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
7/112
7
Geminin uyruunun kamu hukukunu ilgilendiren boyutu vardr. Geminin
devletin saladkorumalardan yararlanabilmesi iin geminin uyruunun tespiti
nemlidir.
Devletler, kendi bayrantayan gemilere bazayrcalklar tanrlar. Bunun
en nemli grnm kabotaj hakkdr. Trkiyenin bir noktasndan bir baka
noktasna ancak Trk gemileri yolcu tayabilir. Bu kabotaj hakkdr.
Trk bayra ekebilme hakknn salad en byk avantaj Kabotaj
tekelinden yararlanmaktr. Trkiyenin bir noktasndan bir baka noktasna
tamaclk yapabilmeyi salar.
Her Trk gemisi Kabotaj hakkndan istifade edemez. Aranan bir dier
zellik, gemilerin iletenlerinin de tamamnn Trk olmas gerekliliidir. Yani
aranan iki unsur;
1. Geminin Trk gemisi olmas
2. letenlerinin tamamnn Trk olmasdr.
Geminin uyruunun Ticaret Hukuku asndan da nemi vardr. Geminin
Trk Ticaret Kanunu hkmlerine tabi olup olmadnn tespiti asndan
uyruun tespiti gerekir.
Trk Ticaret Kanununun 940. Maddesi hangi gemilerin Trk gemisi
olduunu syler. Baklmasgereken bir dier dzenleme Trk UluslararasGemi
Sicili Kanunudur.
Trk Ticaret Kanunu bunu iki madde olarak dzenlemitir. 940. Madde
maliki ve mlkiyet zellikleri dikkate alnarak kazuistik biimde dzenlenmitir.
Hangi artlar haiz gemilerin Trk bayra ekme hakkn haiz olduunu bu
madde syler. 941. madde ise 940. Maddenin istisnalarndzenler. Burada iki
husus vardr. lki Trk bayrakl gemilerin istisnaen yabanc bayrak altnda
alabilmesi, ikincisi yabanc geminin istisnaen Trk bayra altnda
alabilmesidir.
Trk Bayraekme Hakk
Trk vatanda olan gerek kiinin mlkiyetinde olan geminin Trk
bayraekme hakkvardr.
Paylmlkiyete konu bir gemi varsa pay ounluunun Trklere ait olmas
gerekir. Elbirlii mlkiyetine konu bir gemi varsa malik ounluunun Trk
olmasgerekir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
8/112
8
Malik tzel kii ise, tzel kiiliin Trk kanunlarna gre kurulmuolmas
gerekmektedir.
o Kazan elde etme amac gtmeyen tzel kiilere ait gemilerde, ynetim
organnn ounluu Trk olmasgerekmektedir.
o Ticaret irketlerine ait gemilerde aranan ortak iki kriter vardr. Bunlar
irketi ynetmeye yetkili kiilerin ounluunun Trk vatanda olmas ve oy
ounluunun ana szlemeye gre Trklerde olmasdr.
Eer irket, bir anonim irket veya sermayesi paylara blnmkomandit
irket ise iki kriter daha vardr. Paylarn ounluu nama yazl olmal ve bir
yabancya devri irket ynetim kurulunun iznine tabi olmaldr.
Donatma itirakinden sz edebilmek iin paylmlkiyete tabi bir geminin
var olmasgerekir. Paydalarn aralarnda yaptklaranlamayla, sahip olduklar
gemiyi tamamen deniz ticareti iin kullanyor olmalargerekmektedir.
Donatma itirakine ait gemide eer paylarnn yarsndan fazlasna Trk
vatandalar sahipse ve itiraki ynetmeye yetkili payda vatandalarn
ounluu da Trk ise gemi Trk bayraekme hakknhaizdir.
Trk bayraklbir geminin geici bir sre yabancbayrak altnda alabilmesi
Trk bayran ekmeye yetkili bir geminin, madde 940ta saylan
zellikleri tamayan bir kiiye asgari 1 yl sreyle kendi nam ve hesabna
iletmek zere braklmashalinde gemi yabancbayrak altnda alabilir.
Geminin malikinin, geminin bu sre ierisinde yabanc bayrak ekmesi
iin Bakanlktan izin almasgerekir.
Yabancbayraklbir geminin Trk bayraekmesi
Yabancbayraklbir geminin, asgari 1 yl sreyle, Trk bayraekmeye
yetkili bir kiiye kendi nam ve hesabna iletmek zere braklmasgerekir.
Gemi malikinin Trk bayraekilmesine izin vermesi gerekir.
Geminin bayrantadlkenin mevzuatnn buna izin vermesi gerekir.
Geminin, personel asndan Trk mevzuatna uygun olmasgerekir.
Mstearln izin vermesi gerekir. zin iin azami bir snr
ngrlmemitir ancak asgari olarak 1 yl iin verilir. Gemi ileteni, 2 ylda bir
aranan artlarhaiz olduunu kantlayan belgeleri sunmak zorundadr.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
9/112
9
Turizmi Tevik Kanunu, madde 940la bal olmakszn Kltr ve Turizm
Bakanlna deniz turizmi iin kullanlan gemilere Trk bayra ekme izni
verme yetkisi vermitir.
Trk Bayraekme Hakknn Belgelendirilmesi
Bu hak gemi tasdiknamesi ile belgelendirilir. Bu gemi sicil kaydnn ieriini
gsterir. Trk siciline kaytlgemiler Trk gemileridir. Gemi tasdiknamesi borda
evrakndandr. Geminin zerinde bulunmasgerekir.
Belirli zel haller dnlerek, gemi tasdiknamesi yerine bayrak
ahadetnamesi dzenlenebilmesine imkan verilmitir. Geminin bulunduu yerdeki
Trk konsolosluklar Trk bayra ekme yetkisi olan gemilere bayrak
ahadetnamesi dzenler. Bu belge, bir yl iin geerli geici bir belgedir.
Trk limannda ina edilmiama Trk bayraekme izni olmayan gemilere,
gidecei yere kadar Trk bayra ekmesi iin bayrak ahadetnamesi
verilmektedir. Sicile kaytl olmayan gemiler herhangi bir snrlamaya veya
belgeye tabi olmakszn Trk bayraekebilirler.
Bayrak ekme Hakknn Kaybedilmesi
Bayrak ekme hakknhaiz olmak iin gerekli zellikler kaybedilince, bayrak
ekme hakkda kendiliinde kaybedilmiolur.
Bayrak ekme hakk kaybedilince hemen Bakanla bildirimde bulunulmas
gerekir. Eer talepte bulunulursa, Bakanlk 6 ay sreyle Trk bayra ekmeye
devam edilmesine izin verebilir.
Trk Uluslar aras Gemi Sicili Kanunu md 7/1: Trk Uluslararas Gemi
Siciline tescil edilen gemiler ve yatlar Trk Bayraekerler.TTK md 941: stisnalarBirTrkgemisi,kendilerineaitolduutakdirdeTrkbayraekmehakknkaybedeceikiilere,enazbirylsreyle kendi adlarna iletilmek zere braklm olursa, malikin istemi zerine Denizcilik Mstearl,brakmasresince,olkekanunlarbunaimkansalyorsagemininyabancbayrakekmesineizinverilebilir.BuizinsonaermedikeveyakanunisebeplerlegerialnmadkagemiTrkbayraekemez.Trk gemisi olmayan bir gemi, ona Trk bayra ekebilecek kiilere en az bir yl sreyle kendi adlarnailetilmek zere braklmas, malikin rzas alnm olmak, Trk mevzuatnn kaptan ve gemi zabitleri
hakkndakihkmlerineuyulmakveyabanckanundadabunuengelleyenbirhkmbulunmamak artyla,DenizcilikMstearlgemininTrkbayraekmesineizinverebilir.ukadarki,izinalankii,herikiyldabir,
iziniingerekliartlarnvarlnsrdrdnispatlamaklaykmldr.kincifkradabelirtilengemiler,DenizcilikMstearlncatutulacakzelbirsicilekaydolunur.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
10/112
10
GEMSCLLER: TESCLGemilerin kaydedildikleri sicile gemi sicili denir. Trk hukukunda gemi
sicilleri, Milli Gemi Sicili ve Trk Uluslar arasGemi sicili olmak zere iki tanedir.
Her devlet kendi tuttuu sicile hangi gemilerin kaydolabileceini dzenleme
hakkna sahiptir. Bunu devletler kendi politikalarna gre dzenlerler.
Trk Uluslar arasGemi Sicili: Trk Uluslar arasGemi Sicili, Trk Uluslar
aras Gemi Sicili Kanunu ve Trk Uluslar aras Gemi Sicili Ynetmelii ile
dzenlenmitir. Trkiyede mukim Trk ve yabanc uyruklu gerek kiiler ile
Trkiyede Trk mevzuatna gre kurulmuticaret irketlerine ait olan,
Tonaj snraranmakszn yurt iinde ina edilen gemiler ve yatlar ile zel
maksatlzel yaplgemiler,
TUGSKnn yrrle girmesinden sonra yurt dndan ithal edilecek 3.000
DWTun zerindeki ticari amala kullanlan her trl yk ve ak deniz balk
gemileri,
TUGSKnn yrrle girmesinden sonra yurt dndan ithal edilecek olan
300 grostonun zerindeki yolcu gemileri ile zel maksatl, zel yaplgemiler,
TUGSKnn yrrle girdii tarihte Milli Gemi Sicilinde kaytl bulunan
gemi ve yatlar ile zel maksatl, zel yaplgemiler.
Talep zerine TUGSne tescil edilirler. Bu sicile tescil bakmndan herhangi
bir zorunluluk sz konusu deildir.
Bu sicile kaydedilen gemiler de Trk bayraekme hakkna sahiptir. TUGSa
kaydedilebilecek gemiler u koullarhaiz olmaldr.
Malik arttm gemiler iin aranr. Buna gre malik;
oTrkiyede yerleik yabancgerek kii,
oTrkiye Cumhuriyeti vatandagerek kii,
oTrk mevzuatna gre kurulmuticaret irketi olabilir.
Milli Gemi Sicili:TTKmd954:Trkgemileriiin,DenizcilikMstearlnnuygungreceiyerlerdegemisicilitutulur.
Gemi sicilleri, liman bakanl nezdinde alan sicil mdrlkleri tarafndan, o yerde deniz ticareti
ilerine bakmakla grevli asliye ticaret mahkemesinin, bulunmad takdirde asliye ticaret
mahkemesinin, o da yoksa ticaret davalarna bakmakla grevli asliye hukukmahkemesinin gzetimi
altndatutulur.Biryerdeticaretdavalarnabakanbirdenokmahkemevarsa,gemisicilinintutulmasngzetecekmahkemeyiAdaletBakanlnnnerisizerineHakimlerveSavclarYksekKurulubelirler.
TrkMedeniKanunun1007ncimaddesigemisicillerihakkndadageerlidir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
11/112
11
Trkiyede 10 tane gemi sicil mdrl bulunmaktadr. Bunlar Bakanln
ngrd yerlerde kurulur. Gemi sicilleri alenidir. lgili herkes masrafndemek
artile sicili inceleyebilir veya kopyasnalabilir.
Trk Milli Gemi Siciline Kayt Edilen Gemiler:
Tescili Caiz Olan Gemiler: Trk Gemisi statsndeki ticaret gemiler ve
kaydedilemeyen gemiler dnda kalan tm gemileri kapsar.
I. Tescili zorunlu olan Gemiler: Tonaj 18 ton ve zerinde olan gemilerin
tescili zorunludur.
II. Tescili malikin isteine balolan gemiler
Sicile kaydedilemeyen gemiler
I. Trk gemisi olmayan gemiler
II.
Trk gemisi statsnde olsa bile baka bir lkenin sicilinde kaytl olan
gemiler
III. Donanmaya balsavagemileri ve yardmcgemiler
IV. Kamu kurum ve kurulularna bal mnhasran kamu hizmetine tahsis
olmu gemiler (maliki devlettir, sahil gvenlik gemileri, temizlik gemileri,
sndrme gemileri gibi)
Geminin balama limannn bulunduu Gemi Siciline kayt edilir. Bunun
istisnas, geminin iinden ynetildii, geminin seferlerinin kara ehrinden
ynetildii hallerdir. Bu hallerde istenilen gemi siciline tescil yaplabilir.
Yabancbir sicildeki kayt, terkin edilerek Trk siciline kayt olunabilir.
Her gemiye ayr bir sayfa alr. Gemiye ilikin bilgiler (ad, inaat tarihi,
tonaj) ve malikin bilgileri (gerek kii, tzel kii, donatma itiraki) bu sayfaya
yazlr. Gemi zerinde rehin hakk varsa (bu sadece geminin ipotei ile
mmkndr) bu da sicile kaydedilir.
Gemi sicilinin amac, alveri hayatnn gvenliini salamak, iyi niyetin
korunmas, hatalkaytlardan devletin sorumlu olmas, aleniyetin salanmasdr.
Bunun doal sonucu olarak sicile gven ve bazhaklarn sadece tescille kurulmas
ortaya kmtr.
Milli Gemi Sicili
Trk Ticaret Kanunu ve Gemi Sicili Nizamnamesinde dzenlenmitir. Gemi
sicilinin tutulmasnda Bakanlk yetkilidir. Bakanlk uygun grd yerlerde Gemi
Sicil Mdrl kurar. Trkiyede halihazrda 10 adet Gemi Sicil Mdrl
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
12/112
12
vardr. Gemi Sicil Mdrlkleri mahkemelerin denetimine tabidir. Burada bir
denizcilik ihtisas mahkemesi varsa o, yoksa deniz davalarna bakmak iin atanan
asliye ticaret mahkemesi grevli olacaktr.
Bu sicil, resmi bir sicil olduu iin Medeni Kanunun 1007. Maddesi uyarnca
sicilin tutulmasndan doan zararlardan dolay devlet sorumlu olur. Ayrca
aleniyetin salanmasilkesi gerei gemi sicilleri alenidir. Sicili inceleyecek ilgililerin
ilgisini ispatlamasgerekmektedir.
YapSicili
nasdevam eden gemilerin kaydedildii bir sicildir.
Buna sicile kayt iin belirli artlarn mevcut olmasgerekir.
1. Yapzerinde ipotek tesis edilmesi
Belirli koullarn bir araya gelmesi zerine malikin talebi zerine gemi yap
siciline tescil edilir. Daha sonra bu gemi zerinde ipotek tesis edilebilir.
2. nas devam eden gemi zerinde kesin veya ihtiyati haciz tesis
edilmesi
3. Tersane sahibinin ina ettii gemiden kaynaklanan alacan
teminat altna almak istemesi
Geminin inaat tamamlanp geminin, MGS, TUGS veya yabanc bir devlet
gemisi siciline tescili yaplnca, yap sicilindeki kayt terkin edilir. Buradaki
ipotekler ayndereceyle dier sicile geirilir.
Balama Kt
TUGS ve Milli Gemi Siciline kaytl olmayan gemiler balama ktne
kaydedilir. Balama ktn liman bakanlklar tutar. sularda belediye
bakanlklar yetkilidir. Balama kt bakmndan yer itibariyle bir
snrlandrma yoktur. Yabancuyruklu gerek kiilere ait ve zel kullanma tabi
olan gemiler, Trk bayra ekmek zere bavurduklarnda bavurular uygun
bulunursa balama ktne kaydedilir.
Tescil
lk olarak, sicile tescili mmkn olan gemilerle sicile tescili mmkn olmayan
gemilerin ayrmnn yaplmasgerekmektedir.
Kural gemilerin sicile tescil edilmesidir. Sicile tescili caiz olmayan gemilerin
dnda kalan tm gemiler sicile tescil edilebilir.
Sicile tescili caiz olmayan gemiler unlardr:
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
13/112
13
Trk gemisi olmayan gemiler,
Trk gemisi statsne sahip olup, yabanc bir devletin sicilinde kaytl
olan gemiler,
Donanmaya balharp gemileri ve yabancgemiler,
Mnhasran kamu hizmetine tahsis olunmugemiler.
Yaplmas gereken ikinci ayrm, sicile tescili zorunlu olan ve sicile tescili
ihtiyari olan gemiler ayrmdr.
18 groston zerindeki ticaret gemileri, sicile tescili zorunlu olan
gemilerdir.
18 grostonun altndaki ticaret gemileri ve dier gemiler malikleri isterse
sicile tescil edilebilirler.
Geminin balama limanndaki sicil dairesinde kayt yaplr.
Tescil yaplrken gerekli belgeler, geminin zellikleri vs. beyan edilmelidir.
Sicil defterinde bu gemiye ait zel bir sayfa alr. Mlkiyete ilikin esaslar
kaydedilir. Sicilde;
1. Geminin zellikleri
2. Mlkiyet zellikleri
3. Snrlayni haklarn zellikleri grlebilir.
Malike gemi sicilinin zeti olan gemi tasdiknamesi verilir. Bu tasdikname,
borda evrakndandr.
Sicil Kaydnn Terkini:
1. Talep zerine silinme
2. Resen silinme
Talep zerine Terkin: Belli hallerin gereklemesi halinde sz konusudur.
Sicile zorunlu olan gemi ;
kurtarlamayacak ekilde batar,
tamir kabul etmez hale gelirse,
Trk bayraekme hakknyitirirse,
sicile kayt zorunlu deilse gemi sicilden terkin edilebilir.
Meerki zerinde ipotek tesis edilmi olsun. Eer geminin zerinde ipotek
varsa sicil memuru ipotekli alacaklya bildirimde bulunur. Alacakl sresi iinde
itiraz edebilir. potein varl, tescil kaydnn varlna baldr. potekli
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
14/112
14
alacaklnn teminatna zarar gelmemesi iin kanun koyucu ipotekli alacaklnn
rzasile terkine izin vermitir.ResenTerkin:
TTKmd966/1:Esaslartlarndanbirininvarolmamassebebiyletescilicaizolmayanbirgemitescil
edilmi olur veya964ncmaddeninncfkrasnda yazl hallerdenbirininortaya kt sicil
mdrlne bildirilmezse, 33 ncmadde hkm uygulanr. u kadar ki, durumun sicile kaytldierhak sahiplerinedebildirilmesigereklidir.Malikvedierhak sahiplerininkimlerolduuveya
yerleim yerleri belli deilse, silinmeye ar ve belirlenen sre, Trkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile
uygungrlendierbirgazetedevevarsa, irketin internetsitesinde ilanedilirve ilanbelgesisicilmdrlvemahkemedivanhanesineaslr.
Geminin kullanlamaz hale gelmesi halinde geminin maliki terkin
ettirmezse resen terkin yaplr.
Sicile tescil edilemeyecek bir geminin her nasl olmusa tescil edilmesi
halinde resen terkin yaplr.
Trk bayra ekme hakknn kaybedilmesi halinde, terkin yaplmadan
nce ipotek vara ipotekli alacaklya bildirimde bulunulur. Alacaklduruma itiraz
ederse, gemi sicilden terkin edilmez, Trk bayra ekme hakknn kaybedildii
yazlr.
Asl olan talep zerine terkindir. Ancak malikin talep zerine terkin
yapmadhallerde resen terkin ortaya kar.
Sicile kaytl gemi hakknda 20 yldan beri hibir ilem yaplmam ve
Bakanlktan alnan bilgiye gre geminin var olmad veya kullanlamayaca
anlalmsa, geminin terkin edilmesine karar verilir. Eer gemi zerinde ipotek
veya intifa hakkvarsa geminin kaydsilinmez. TUGS kaydyaplan gemiler, ayn
zamanda Milli Gemi Sicilinde kaytlise bu kaytlar terkin edilir.
Gemi Siciline Yaplan Tescilin Etkileri:
1. Aklayc kaytlar: sicile kaytl gemilere ilikin var olmu bir hak
sicile kayt edilir. (R: Gemi mlkiyetinin devrine ilikin kaytlar)
2. Kurucu kaytlar: Bir hak sicile kaytla douyorsa kurucu kayt sz
konusudur. (R: Gemi ipotei ve gemi zerindeki irtifak haklar)
Bir hak ancak sicile kaydedilmesi ile douyorsa kaydn etkisi kurucudur.
Bunun en tipik rnei gemi ipotei ve gemi zerinde tesis edilen intifa hakkdr.
Gemi ipotei anlamasnn geerli olmas iin kanunda ngrlen yazlarta
uyulmu olmas gerekmektedir. Ancak anlamann yaplmas ipotek hakknn
domas anlamna gelmez. potek hakk, anlamann sicile tescili ile doar.
Mevcut bir hakk veya hukuki durumu aklayan kaytlar aklayc kaytlardr.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
15/112
15
rnein geminin mlkiyet hakknn kazanlmas asndan da sicil kaytlar
aklaycdr. Geminin mlkiyeti sicil dnda geer. Bunun iin taraflarn
anlamasve zilyetliin devredilmesi gerekmektedir.
Sicile Gven lkesi
Sicile Gven lkesinin uygulanabilmesi iin;
I. Yolsuz tescilin mevcut olmas
II. Hukuki ilemle kazanlan haklarda mmkndr.
III. lemle hak kazanan kiinin iyiniyetli olmasgerekmektedir.
YapSicili:
naat tamamlanmam, gemi stats kazanmamyaplarn kaytlolduu
sicildir. Tescil koullar:
I.
Malikin talebi (zellikle yapipotei hallerinde)
II.Alacaklnn talebi (yapnn zerinde haciz uygulanmashallerinde)
III. Tersane sahibi alacak hakkn teminat altna almak iin tescil talebinde
bulunabilir. (inaatipotei)
IV. Geminin inaatdevam etmelidir. naat bittikten sonra bu kayt kapatlr
ve resen gemi siciline kayt yaplr. (yapzerindeki tm haklar korunur)
Balanma Kt: Milli gemi siciline kayt olunan gemiler kayt edilir. Ama,
gemilerin kayt altnda tutulmasdr. Limanlarda liman bakanlar tarafndan
tutulur. Yer bakmndan bir snrlama yoktur. Yabancgemiler de belli koullar
barndrmalarhalinde kayt edilebilirler.
GEMZERNDEKHAKLAR:
Mlkiyet Hakk:
Mlkiyet Hakknn Kazanlmas;
zel Hukuk Hkmlerine Gre Kazan
lmas
(hukuki ilem ve hukuki i
lemdndaki yollar zamanamgibi)
Kamu hukuku hkmleri ile kazanlmas(Kaaklkla Mcadele Kanunu
msadere-)
Hukuki lem Yoluyla Kazanma:
Sicile kaytl olmayan gemilerde mlkiyetinde devrinde TMK tanr devri
hkmleri uygulanr. (TMK 957) Buna gre bu gemilerin mlkiyetinin devri,
zilyetliin nakli ve mlkiyetin devri konusunda taraflarn anlamas ile olur.
Mlkiyetin devrine ilikin bir ekil art bulunmamaktadr ama taraflardan her
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
16/112
16
biri bir senet verilmesini isteyebilir. yi niyet bakmndan TMK 998 uygulama
alanbulur.
Sicile Kaytl Gemilerde, taraflarn anlamas yazl ekilde yaplmaldr.
mzalarn noterde tasdiklenmesi gerekmektedir. Anlama gemi sicil
mdrlnde de yaplabilir.
Mlkiyetin devri bakmndan sicile yaplan tescil kurucu unsur deildir,
aklaycdr.TTKmd1007:Sicilekaytlgemipaynnmlkiyeti,malikileiktisapedeninbuhusustaanlamalarile
devralana geer.Anlamann yazl ekilde yaplmas ve imzalarn noterce onaylanmas arttr. Bu
anlamagemisicilmdrlndedeyaplabilir.
Donatm itirakindepayda donatanlarnherbiri, itirakpayndilediiandadierpaydalarnonay
olmakszntamamenveyaksmenbakasnadevredilebilir.Sicilekaytlgemizerindekiitirakpaynn
devri,gemipaynndevrivesiciletescilileolur.
Gemipayve itirakpaynndevri sonucundagemiTrkBayra ekmehakknkaybedecekse,deviryalnzbtnpaydalarnveyapayda donatanlarnonaylarylageerliolur.Gemipay,gemiyolculuktabulunduusradadevredilirse,devrinkapsam1002ncimaddeninnc
fkrasnagrebelirlenir.
Donatma itirakinde kanuni nalm hakk yoktur. Pay sahibi rahatlkla
payndevredebilir. Ancak bu pay devrinde Trk Bayra ekme hakkortadan
kalkacaksa dier paydalarn onaygerekmektedir.
Sicile KaytlGemi Pay
Sicile kay
tl
gemi paylar
, taraflar
n devir konusunda yaz
l
anlamalar
ylageer. Payn devrine dair anlama yazlekil artna tabidir ve imzalarn noterce
tasdik edilmesi gerekir. Bu anlama gemi sicil mdrlnde de yaplabilir. Bu
anlama yapldanda pay devredilmisaylr. Sicile yaplan tescil aklaycbir
kayt olacaktr.
Paylmlkiyete tabi gemilerde bir kanuni nalm hakkyoktur.
Donatma itiraki olarak iletilen gemilerdeki itirak paynn devri, paylgemi
mlkiyetindeki paylar
n devri iin gereken ilemler aynen gerekir. Ancak ekolarak sicile tescil artgetirilmitir.
Gemi paynn veya itirak paynn devri ile gemi Trk bayraekme hakkn
kaybedecekse, dier paydalarn tmnn rzasnn alnmasgerekir.
Hukuki lem DYollarla Mlkiyetin Kazanlmas:
Sahiplenme: Geminin sahipsiz hale gelmiolmasgerekmektedir. Bu malikin
mlkiyetini terk etmesi ile olur. Sahipsiz gemileri sadece devlet sahiplenebilir.
Sicilde malikin kim olduu anla
lamamas
veya malikin mlkiyeti terk etmesihalinde gemi sahipsiz hale gelmitir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
17/112
17
ZamanamYoluyla Mlkiyetin Kazanlmas:OlaanZamanam
TTKmd999:Sicilekaytlbirgemininmalikiolmadhalde,gemisicilinemalikolaraktesciledilmi
bulunanbirkii,tescilinenazbe ylsrmesivebusre iindegemiyidavaszvearalkszbir ekilde
asli zilyet sfatyla elinde bulundurmas artyla, geminin mlkiyetini iktisap eder. Bu sre, malik
olmayankiininsiciletesciledildiitarihtenitibarenbalar.Sreninhesab
,kesilmesivedurmas
,TrkBorlar Kanununun alacak zamanamna ilikin hkmlerine tabidir. Gemi siciline kaydn doruolmadyolundabiritirazntesciledilmesihalindeitirazkaytlolduusrecezamanamilemez.
Zamanam iinngrlen artlarngereklemesiylesicildegemininmalikiolarakgzkenkiionun
mlkiyetiniiktisapeder.
Olaan zamanam ile kazanma iin 5 yllk sre gerekir. Olaanst
zamanamnda sre 10 yldr.
Olaan zamanamnda da, olaanst zamanamnda da iyiniyet koulu
aranmamaktadr.
Olaan zamanam yoluyla bir geminin iktisap edilebilmesi iin u artlargerekir.
Sicile kaytlbir geminin olmas
Malik olmadhalde sicilde malik olarak kaytlbirisinin olmas
Tescilin en az 5 yl srmesi
Bu kiinin 5 yllk sre ierisinde kiinin gemiyi ekimesiz, aralksz
ve asli zilyet sfatyla elinde bulundurmas. Bu 5 yllk srenin sonunda
yolsuz tescil sahibi mlkiyeti kazanmolur.Olaanst ZamanamTTKmd1000:Sicilekaydgerekirkenkaydedilmemi olanbirgemiyienazonylsreyledavaszve
aralkszolarakasli zilyet sfatyla elindebulunduranbirkii,geminin, sicile kendimalolarak tescil
esilmesiniisteyebilir.
Enazonylncelm veyagaipliinekararverilmi birkiininadnakaytlbulunanvehakkndaon
yldanberimalikinonaynatabibirhususkaydedilmemi olanbirgemiyibirincifkradayazlartlarla
elindebulundurankiideogemininmalikiolaraktesciledilmesiniisteyebilir.Zilyetliksresininhesab,
kesilmesivedurmasTrkBorlarKanunununalacakzamanamnailikinhkmleretabidir.
Tescilancakmahkemekararileolur.Tescildavas,gemininkaytlolduuveyakaydedilmesigereken
sicilmdrlne kar alr.Mahkeme, ilgilileri, enfazla aylk bir sre belirleyerek itirazlarnbildirmeyetirajellibininstndeolanveyurtdzeyindedatmyaplanbirgazetedeyaplacakilanla
arr.tirazedilmezveyaitirazreddolunursatescilekararverilir.
Tescilekararverilmedennce,ncbirkiimaliksfatylatesciledilirveyanckiininmlkiyeti
dolaysyla sicile, gemi sicilinin doru olmad yolunda bir itiraz erhi verilmi olursa, tescil karar
nckiihakkndahkmifadeetmez.
Mahkemece verilen tescil kararna dayanarak kendisini sicile kaydettirdii anda asli zilyet, geminin
mlkiyetiniiktisapeder.
Geminin zamanam ile iktisap edilmesinde TMKdan farkl olarak iyiniyet
aranmamtr.
Olaanst zamanamyla kazanm iin iki farklsebep vardr.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
18/112
18
Bunlardan ilki, bir kiinin sicile kaydgerekirken sicile kaydedilmemiolan
gemiyi en az 10 yllk sreyle ekimesiz, aralksz ve asli zilyet sfatyla
zilyetliinde bulundurursa, gemiyi kendi malolarak sicile kaydettirebilmesidir.
kinci imkan, sicile kaytl bir geminin malikinin en az 10 yl nce lm
veya gaipliine karar verilmive 10 yllk sreyle gemi siciline malikin onayna
tabi bir tescilin yaplmamolmasve zamanamyla kazanmak isteyenin 10 sene
sreyle, ekimesiz ve aralksz, asli zilyet sfatyla zilyet olmasdr.
Tescil ancak mahkeme kararyla olur. Yani zamanamyla kazanmda
bulunmak isteyen tescil davasamak zorundadr. Bu dava, geminin sicile kaytl
olduu veya deilse olmas gereken sicil mdrlne kar alr. Mahkeme bu
dava aldnda ulusal gazetelerden birinde ilan vererek ilgilileri itiraza arr.
Mahkeme itiraz iin en fazla 3 aylk bir sre verebilir.
Hi kimse itiraz etmez veya itirazlar mahkemece reddedilirse mahkeme
tescile karar verebilir.
Tanmazlarda olaanst zamanam yoluyla mlkiyetin kazanlmas iin
kaytl gzken malikin 20 yldr l olmas gerekirken, gemilerde bu sre 10
yldr. Anayasa Mahkemesi tanmazlar iin bu hkm iptal etmitir. Dolaysyla
artk gemilerde de, lm sebebiyle iktisap mmkn olmamaldr.
Gemi Mlkiyetinin Kaybedilmesi:
Gemi vasfnn ortadan kalkmas, geminin kullanlamaz hale gelmesi,
geminin batmas
Terk
Zamanamile iktisaba konu olmas
Kamu hukuku esaslarna gre msadere edilmesi
Gemi zerinde ntifa Hakk
Gemiler zerinde snrl ayni haklar vardr. Bunlardan ilki intifa hakkdr.
Eski kanunda gemiler zerinde intifa hakk snrlandrlmt. Ancak yeni
kanunda byle bir snrlama bulunmamaktadr. 1060. Maddede yaplan atf
sebebiyle, Trk Medeni Kanunu hkmleri uygulanr. ntifa hakk tescille
kurulabilir. Bu sebeple ancak sicile kaytl gemiler zerinde intifa hakk
kurulabilecektir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
19/112
19
Gemi potei
Sicile kaytlgemiler zerinde rehin hakkkurulurken geminin teslim edilmesi
gerekmezken, sicile kaytl olmayan gemiler iin geminin zilyetliinin teslim
edilmesi aranmaktadr. Gemi zerindeki rehin hakk szlemeyle kurulabilecei
gibi, kanunda ngrlm kanuni rehin haklar da vardr. Rehinli alacak hakk
nceliklidir. Ancak deniz alacaklardaha nceliklidir.
potein nc kiilere karileri srlebilmesi iin alacak malik tarafndan
kabul edilmive tescil yaplmveya alacak ihtilaflise mahkemeden karar alnp
ipotek tescil ettirilmiolmaldr.
Sre ve usul konusunda bir deiiklik yoktur. Medeni Kanun hkmleri
uygulanr. bitiminden itibaren 3 aylk hak drc sre vardr. Srenin
balangc iin tamamlanma andr. bitmemise, temerrdn doduu anda
sre balar. nceki aamalarda da ipotek tescil ettirilebilir. Sre sonunda
ipotein tescilini isteme hakk sona erer. Ancak mahkemeler 3 aylk srenin
gemesini gzden karabilmektedir.
Alacaklnn, elinde bulundurduu borluya ait eyay kendisinde tutmas
hapis hakknkullanmadr. demezlik defi hapis hakkna benzer bir haktr. Ancak
demezlik defi sadece teslimden kanma hakk verirken, hapis hakk paraya
evirme hakk da verir. Yani eya, icra yoluyla sattrlabilir. Ayrca ncelikli
alacaklolarak parann tahsili mmkn olur.
GEMNN REHN(AKDREHN HAKLARI)
Kanunun ngrd hallerde, kendiliinden gemi zerinde rehin hakk
kuran haklara gemi alacaklar denmektedir. Bu sebeple geminin rehni sicilden
grlmez. Kiinin gemi alacanispatlamasyeterlidir.
Akdi Rehin Haklar
: Taraflar aralar
nda rehin tesis ederler. Bu sicile kay
tl
gemilerde ve gemi paylar zerinde gemi ipotei eklinde olurken sicile kaytl
olmayan gemilerde teslim artlrehin olarak meydana gelir.
Gemi ipoteinin kurulabilmesi iin taraflarn ipotek anlamas yapmas ve
bunu sicile tescil ettirmesi gerekmektedir. Anlama yazldr ve imzalar noterde
tasdiklenmelidir. Tescil kurucu unsurdur. potek, alacaa balferi bir haktr.TTK md 1020: potein kapsam hakknda Trk Medeni Kanununun 862 ve 863 nc maddeleri
uygulanr.
Eklentilernormalbiriletmeningereiolarakbudurumdankarlrveyaalacakllehineelkonulmadan
ncedevredilerekgemidenuzaklatrlrise,ipotekartkbunlarkapsamaz.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
20/112
20
Btnleyici paralar, gemiden geici bir ama iin olmamak artyla ayrlp uzaklatrlrsa ipotek
bunlarkapsamaz;meerki,uzaklatrlmadanncealacakllehinegemiyeelkonulmu olsun.
Kamulatrlangemininbedelivegemimalikiningemininzyaveyahasarndandolayncahslara
karsahipolduutazminatistemleriipoteinkapsamndadr.
potein Kapsam:
I.
GemiII. Btnleyici paralar
III. Eklentiler (3. Kiilerin eklentiler zerindeki haklarsakldr.)
IV. Kira bedeli (belirli bir zaman diliminde ipotein kapsamndadr)
V. Kamulatrma bedelleri (istimval)
VI. Tazminatlar
VII. Sigorta Tazminat: TTK md 1022: Gemi ipoteinin kapsamna giren hususlarla ilgiliolarakmalikinmenfaatinin,malik veyaonun lehinebirbakas tarafndan sigortaettirilmi olmashalinde,
ipotek,sigortatazminatnkapsar.potek, sigorta primlerini veya sigorta szlemesi gereince sigortacya yaplmas gereken baka
demelerinyerinegetirilmesi iinalacakltarafndanharcananparalarlabunlarnfaizlerinideteminataltna
alr.
Aadaki hkmler sakl kalmak zere, TrkMedeni Kanununun rehnedilen alacak ve dier haklara
ilikinhkmleriburadadauygulanr;sigortac,gemisicilinekaytlipoteibilmediiniilerisremez.Bununla
beraber, sigortac veya sigorta ettiren kii, zararn meydana geldiini alacaklya bildirmi ve bildirimden
itibaren iki haftalk bir sre gemise, sigortac, tazminat sigortalya demekle alacaklya kar da
sorumluluktan kurtulur. Bildirimin yaplmas son derece zor ise bundan kanlabilir. Bu takdirde sre,
tazminatnmuaccelolduu tarihten itibaren ilemeyebalar.Sre sona erinceyekadaralacakl, sigortacya
kardemeyeitirazedebilir.
Sigortac, malikin rzasolmadan herhangi birine deme yapamaz. Malik ile
ipotekli alacakl kendi aralarnda anlarlar. Ancak kanunda belirtilen hallerde
sigortac malike yapt deme ile borcundan kurtulur. Gemi malikinin
sigortacnn verecei tazminatgeminin eski hale gelmesi iin kullanacana veya
ipotekli alacakldan nceki gemi alacakls hakkna sahip kiilere deme
yapacana ilikin teminat gsterirse sigortac malike yapt deme ile
borcundan kurtulur.
potein Derecesi TMKda benimsenen sabit dereceler sistemi burada da
benimsenmitir. Bo olan dereceye ilerleme hakk kanunen ngrlmemitir.
Ancak taraflar boalan dereceye rehin hakknn ilerlemesi konusunda
anlaabilirler. Ayrca taraflar anlaarak ipotein derecesini deitirebilirler.
potekli Alacaklnn Haklar:1.TTKmd1383:Parayaevirme: Bir sicilekaytlolanTrkveyabancbayraklgemiler, crave flas
Kanununun tanmazlarn satna ilikin hkmlerine gre, bir sicile kaytl olmayan Trk ve yabanc
bayraklgemilerise,aynkanununtanrlarnsatnailikinhkmleriuyarncaparayaevrilirler.
2.
TTKmd1030: Gemiveyatesisatnnktlemesisonucuolarak ipoteinsaladteminattehlikeyederse, alacakl, tehlikeyi gidermesi iin malike uygun bir sre verebilir. Bu sre iinde tehlike
giderilmezse, alacakl derhl ipotei paraya evirmek hakkn elde eder. Alacak faizsiz olup henz
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
21/112
21
muacceliyetkazanmamsa,parannalnmasilemuacceliyettarihleriarasndakizamanaaitkanunifaiz
indirilir.
Malikingemiyiiletmetarzsonucuolarak,ipoteinsaladteminattehlikeyedrecekekildegemi
veya tesisatnn ktlemesinden veya ipotekli alacaklnn haklarnn bakaca tehlikeye girmesinden
kayg duyulur ya da nc kiiler tarafndan yaplacak bu gibimdahaleye ve tahribata karmalik
gereklinlemlerialmazsa,alacaklnnistemizerinemahkeme;
a)1353ncmaddeuyarncagemininihtiyatenhaczine,b)Gerekligrrsegeminin,kaptandanbakabiryedieminebraklmasnave
c)Malikinihtiyatihaczinuygulanmasndanbalayarakbiraylksreiindegereklinlemlerialmasna,
karar verir. Bu srenin sonunda nlemlerin henz alnmad veya alnan nlemlerin yetersiz kald
anlalrsamahkeme,ipoteinparayaevrilmesiyoluylailamltakipbalatmakzerealacaklyabiraylk
sreverir.
potein kapsamna giren eklentinin ktlemesi veya normal bir iletmenin gereklerine aykr olarak
gemidenuzaklatrlmashlidegemininktlemesihkmndedir.
potek Hakknn Sona Ermesi:
I.Alacan sona ermesi
II. Geminin ortadan kalkmas
III. Geminin icra takibi yoluyla satlmas
IV. Trk bayra ekme hakknn kaybedilmesi ile geminin sicilden terkin
edilmesi
V.Alacaklnn ipotek hakkndan feragat etmesi
Gemi Alaca: TTK md 1320/1 de saylan istemleri ifade eder.
TTK 1320: Geminin malikine, kiracsna, yneticisine veya iletenine kar
domuolan aadaki alacaklar sahiplerine gemi alacaklshakk verir:
a) lkelerine getirilme giderleri ve onlar adna denmesi gereken sosyal
sigorta katlma paylar da iinde olmak zere, gemi adamlarna, gemide
altrlmakta olmalar dolaysyla denecek cretlere ve dier tutarlara ilikin
istem haklar.
b) Geminin iletilmesi ile dorudan doruya ilgili olarak karada veya suda
meydana gelen can kaybveya dier bedensel zararlardan doan alacaklar.
c) Kurtarma creti.
d) Liman, kanal, dier su yollar, karantina ve klavuzluk iin denecek
resimler.
e) Gemide tanan eya, konteynerler ve yolcularn eyalarna gelecek olan
ziya veya hasar dnda, geminin iletilmesinin sebep olduu maddi zya veya
hasardan doan ve haksz fiile dayanan alacaklar.
f) Mterek avarya garame payalacaklar.
Birinci fkrann (b) ve (e) bentlerinde yazlalacaklar;
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
22/112
22
a) Deniz yolu ile petrol veya dier tehlikeli ya da zararl maddelerin
tanmas ile balantl olarak ortaya kp da milletleraras szlemelere yahut
milli mevzuata gre kusursuz sorumluluk ve zorunlu sigorta ile ya da dier
yollardan teminat altna alnmasngrlen zararlarn,
b) Radyoaktif maddelerden veya radyoaktif maddelerin zehirli ya da
patlaycmaddeler veya nkleer yakt yahut radyoaktif rnler ya da atklardan
oluan dier tehlikeli maddeler ile bileiminden kaynaklanan zararlarn,
c) Sonucunu oluturduklar veya bu zararlardan doduklar takdirde,
sahiplerine gemi alacaklshakkvermezler.
Trkiyede yargyoluyla ileri srlen bir alacan gemi alacaklshakkverip
vermedii, Trk hukuku uyarnca belirlenir.
Gemi Alacakls: Bu istemlerin alacaklsdr.
Gemi Alacakls Hakk: Kanuni rehin hakkdr. Bu deniz ticareti hukukuna
zg bir rehin hakkdr. Kanundan doar. Tescili mmkn deildir, gizli rehin
niteliindedir. Aleni olmayan ve ipotek hakknn nne geen bir rehin alacadr.
Alacaklnn yaptigeminin iletilmesi iin nemli bir rol oynar.
a) Versio in rem ilkesi
b) Snrlayni sorumluluk
Donatann gemi ile snrlsorumluluu
Alacakl, tazminatn yalnzca bir ksmn gemiden elde edebilmekteydi bu
sebeple denge kurulmas iin gemi alacaklsnn rehin hakk ortaya kmtr.
Ancak yeni kanunla snrl ayni sorumluluk ortadan kalkmtr ve ahsi
sorumluluk getirilmitir. bu sebeple gemi alacakls listesi yeniden gzden
geirilmelidir.
Milletlerarashukuk bakmndan farklkanunlar ihtilafkurallarbulunmakla
birlikte gemi ipotei gvencesini iyiletirmek iin gemi ipoteinde menfaat sahibi
kredi kurulular bulunmaktadr. Bu konuda Trkiyenin taraf olduu 1926
tarihli szleme (uygulama alan, taraf bir devletin bayranekmesi), yrrle
girmemiolan 1967 tarihli szleme ve Trkiyenin taraf olmadama TTK ayn
hkmler bulunan 1993 tarihli szleme (uygulama alan, taraf bir devletin
yarg yetkisine tabi bulunan tm deniz gemilerine uygulanacaktr, yabanclk
unsuruna baklmaz) bulunmaktadr.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
23/112
23
Trkiyede yargyolu ile ileri srlen istemlerde Trk hukuku uygulanr. (lex
fori)
Gemi Alacaklarnda Borlular:
Geminin malikine (kendisinin borlu olmasna gerek yoktur. Kiracs da
borlu olsa malik gemisi le bortan sorumludur) kiracsna, yneticisine ve
iletenine kar istemde bulunabilir. Time charterer ve voyage charterere kar
istemde bulunulamaz.TTK md 1062/2: Malik, geminin iletilmesinden dolay gemi alacakls sfatyla bir istemde bulunan
kiiyi, bu iletilmemalike kar haksz ve alacakl da ktniyet sahibi olmadka, hakkn istemekten
engelleyemez.stemler:
a)Gemi adam alacaklar: alt gemiden alacan bilen alan gemiye daha iyi hizmet eder. Bu
geminingvenlivebelirlibirekildealmasnsalar.Gemiadamlar,kaptan,gemizabitleri,tayfalarve
gemidealtrlandierkiilerdir. (TTKmd934)donatannkara iletmesindealankiilerbunadahildeildir.borlu,malik,kiracveyailetendir.
b) Geminin iletilmesi ile meydana gelen bedensel zararlar: Zorunlu sorumluluk sigortas deniz
yollarndakabuledilmemitir.Bu istemlergeminin iletilmesineyardmetmesedebedensel zararlara
ncelik tannmtr. (szlemeyedayanabilir)Karada veya sudameydana gelen geminin iletilmesi ile
dorudandoruyailgilicankaybveyadierzararlarbukapsamdadr.
c)Kurtarma creti: kurtarma baarsz olursacretdomaz.Ancak faaliyet sonucu, evreye verilecekzararn nne geilmise, zel tazminat talebinde bulunulabilir. Bu zel tazminat bir gemi alaca
deildir.(TTKmd1312)Kurtarmacretibukapsamdaolmasagemibatacakveipoteklialacanhakkve
malikinmlkiyethakkzarargrrveherkesinmenfaatizarargrr.
d) Seyrseferresimleri
e)
Hakszfiiledayananeyazararlar(szlemeyedayanmaz) gemidetananf)Mterekavaryagaramepayalacaklar
Eskikanunagregemialacaklaroldukaazalmtr.Eskikanun1926tarihliszlemeileparaleldir.Yeni
kanunda1993tarihliszlemeesasalnmtr.
TTK1321:Kapsam:
Gemialaca,sahibine,gemiveeklentisizerindekanunirehinhakkverir.
Gemimalikininmlkiyetindebulunmayaneklentiler rehninkapsamnagirmez.Birsigortaszlemesine
gredonatanadeneceksigortatazminatrehninkapsamndadeildir.
Rehin, geminin zya veya hasara uramasndan dolay donatann nc kiilere kar sahip olduu
tazminat istemini de kapsar.Mterek avarya hallerindefeda edilen veya hasara uraya eyler iin
verilentazminat,gemialacakllariin,tazminatnkarlkolduueyleryerinegeer.
Devlet,ilzelidaresi,belediyevekyiledierkamutzelkiilerineaitolup,denizdemenfaatsalamakamacnatahsisedilmeyenveyafiilenbylebiramalakullanlmayangemilerzerindekanunirehinhakk
domaz.ukadarki,butzelkiiler,gemialacakllarnakargemiveeklentisinin,alacaklarndoduu
yolculuk sonundaki deeri gemi alacakllar arasnda kanuni sralarna gre paylatrlm olsa idi,
alacakllaradecekmiktarneidiise,oalacakllarakaroorandanceliklesorumluolur.
Gemialacannverdiikanunirehinhakk,gemiyezilyetolanherkesekarilerisrlebilir.
Kapsam:
I. Gemi ve eklentisi zerinde ileri srlr.
II. Gemi yerine geen (ikame deerler) zerinde ileri srlr.
III.
Tekne sigortaskapsamnda ileri srlemez.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
24/112
24
IV. Geminin zyaveya hasara uramasndan dolaydonatann 3. Kiilere kar
sahip olduu tazminat istemi bu kapsamdadr.
V. Mterek avarya hallerinde feda edilen veya hasara urayan eyler iin
verilen tazminat da bu kapsamdadr.
zellikleri:
I. Snrlsaydadr, yorum yoluyla geniletilemez.
II. nceliklidirler.
III. Takip: Gemiye zilyet olan herkese karileri srlebilirler.
IV. Devir ve intikal: Bor ilikisi devredildiinde buna balolan rehin hakkda
devredilir.
V. Sona ermesi:TTKmd1326: 1320ncimaddeninbirincifkrasnn (a) il (e)bentlerinde saylangemialacakllarnnsahipolduklarrehinhakk,gemialacanndoduutarihten itibarengeecekbirylnsonundader;
meerki,busreningemesindenevvelgemi ihtiyatenhaczedilmi vebununsonucundacebr icrayolu
ilesatlm olsun.Bubiryllksre;
a)1320ncimaddeninbirincifkrasnn(a)bendindesaylanalacaklarbakmndan,alacaklnngemiden
ayrlmastarihinde,
b)1320ncimaddeninbirincifkrasnn(b)il(e)bentlerindesaylanalacaklarbakmndan,kanunirehin
hakkylateminataltnaalnanalacaklarndoduutarihte,ilemeyebalar.
1320ncimaddeninbirincifkrasnn(f)bendindesaylangemialacakllarnnsahipolduurehinhakk;a) Geminin, zararn tespitinin ve paylatrlmasnn yaplaca varma yerine ve eer gemi
buraya varmazsa yolculuunbittii limana vardgnden itibarenileyecekaltayiinde;gemicebr
icrayoluylasatlasonulanacakekildeihtiyatenhaczedilmemisealtayngemesiyle,b)Gemininiyiniyetlibirnckiiyesatlmashlinde,alcnngemiyi,sicilyerihukukunauygunolarak
kendiadnatescilettirdiigndenitibarenileyecekaltm gnnsonunda,
der.Busrelerinikisideilemeyebalamsa,rehinhakkilksrenindolmasylader.
Geminin ihtiyatihaczininhukukencaizolmadzamanaral,busrelerinhesabndadikkatealnmaz.
Diersebeplerdensrenindurmasveyakesilmesiszkonusudeildir.
VI. Zamanam:
TTK md 1319/1: Kurtarma alacaklarnda 2 yl
TTK md 1297: atmada 2 yl
TTK md 1270: Yolcu tamada 10 ylTTK md 1285/1: Mterek avaryada 1 yl
Hukuksal Nitelik:
cra flas Kanunun 23. Maddesine gre gemi tanmazdr. Bu madde
doktrinde byk tartmalara yol atiin yeni TTKda buna ilikin bir hkm
bulunmaktadr.TTK md 936: Sicile kaytl olup olmadklarna baklmakszn btn gemiler bu Kanunun ve dierkanunlarnuygulanmasndatanreyadr.
TTK md 937: Bu kanunda, cra ve flas Kanununun tanmazlara ilikin hkmlerine tabi olacaakabildirilengemilerhakknda936ncmaddehkmuygulanmaz.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
25/112
25
TrkMedeniKanununun429uncumaddesininbirincifkrasnn(2)numaralbendi ile444nc,523ncve635incimaddelerininuygulanmasnda,tanmazterimineyaphalindeveyatamamlanmolanbtngemilervetapusiciliteriminegemisicilleridedahildir.
Geminin tanr olmasgemi zerinde rehin kurulmasna veya geminin tescil
edilmesine engel deildir. sicile yaplan tescil sebebi ile tanmazlara ilikin baz
hkmler gemilere de uygulanr.
DENZ TCARETKLER:
1.DONATAN:
Gemisiyle para kazanan kiidir. TTKda tacir neyse deniz ticaretinde
donatan odur. Bu bir sfattr. Geminin maliki gemisi ile para kazanmaya
baladanda donatan sfatnkazanr.I. Malik:
TTK md 1061/1: Donatan, gemisini menfaat salamak amacyla suda
kullanan gemi malikine denir.
II. leten (gemi iletme mteahhidi):TTK md 1061/2: Kendisinin olmayan bir gemiyimenfaat salamak amacyla suda kendi adnabizzatveyakaptanaraclylakullanankii,nckiilerleolanilikilerindedonatansaylr.Malik,geminin iletilmesinden dolay gemi alacakls sfatyla bir istemde bulunan kiiyi, bu iletilmemalikekarhakszvealacakldaktniyetsahibiolmadka,hakknistemektenengelleyemez.
Gemiyi kiralayan, intifa hakkna sahip olan kii, finansal kiralama yapan 3.
Kiilere kar donatan sfatna sahip olur. Fiili hakimiyet yani zilyetlik
devredilmise, zilyet gemi ile para kazanyorsa donatan sfatn kazanr, malik
sadece malik sfatyla anlr. Kirac, donatan sfatn kazanmsa kiracya gemi
iletme mteahhidi densin diye bir gr bulunmaktadr ama bu gr TTK
komisyonunda kabul edilmemitir. Kaptan kim istihdam ediyorsa o geminin
zilyedidir. Gemiyle ilgili tm talimatlar kaptana verilir.
Donatan gerek kii olabilecei gibi tzel kii de olabilir. Uygulamada anonim
irketler ve limited irketler donatan olmaktadr.
2.DONATMA TRAK:Deniz ticaretindeki adi ortaklktr.TTKmd1064:Birdenokkiininpaylmlkiyet eklindemalikolduklarbirgemiyi,menfaatsalamak
amacylaaralarnda yapm olduklar szlemegereince,hepsi adna ve hesabna suda kullanmalarhalindedonatmaitirakivardr.
Tekbanabirgemininmalikiveyailetmehakknasahipolanticaretirketleriveyatzelkiilerhakknda
donatmaitirakineilikinhkmleruygulanmaz.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
26/112
26
Donatma itirakinde ortak temsilci, gemi mdrdr. Uygulamas yoktur.
Kanunda yer almasnn sebebi, buna ilikin maddelerin TTKdan karlmas
halinde tm maddelerin numarasnn deiecek olmasdr.
3.GEMADAMLARI:TTK md 934: Gemi adamlar; kaptan, gemi zabitleri, tayfalar ve gemide
altrlan dier kiilerdir.
Kaptan
Zabitler (2. Kaptan, BaMakinist)
Tayfalar (Alt Kademeler)
Gemide altrlan dier kiiler (Gemi Adamlar Ynetmeliinde kimlerin
gemi adam
olduu belirtilmitir.)4.SZLEME TARAFLARI:Bunlarda yeni kii deil, yeni sfattr.
I. leten, letici (Operator): Gemi adamlarnistihdam etmi, zilyed olan kii
II. arterer=bareboat (plak gemi): Gemi maliki ile szleendir. Bareboat,
geminin zerinde gemi adambulunmamas, geminin bir eya olarak devredilmesi
ve kiracnn gemi adamlarn istihdam etmesi anlamndadr. Nalbur/tama
szlemelerinde voyage, yolculuk artereri sz konusudur. Zilyetlik malikte kalp,
gemiye dair szleme yapma hakk devredilmise time/zaman artereribulunmaktadr.
III. Yneten, ynetici (Manager): Donatann verdii yetki uyarnca gemiyle ilgili
i ve ilemleri donatann hesabna yrten kii, menajer, temsilcidir. Temsil
hukukuna tabidir. Yetkileri szleme ile belirlenir.
SZLEME DII BOR LKLER: (haksz fiiller)
Deniz hukukunda haksz fiiller ve dier szleme d bor ilikileri= gemi
veya gemiden kaynaklanan zarar hakknda kurallar= deniz hukukuna zelhkmler
Donatann Sorumluluu:
Donatann Haksz Fiilden Doan Sorumluluu:
Donatann gerek kii olmas halinde zel hkm yoktur. TBK md 49
uygulama alan bulur. Tm haksz fiil kurallar burada geerlidir. Aynekilde
donatann tzel kii olmasna ilikin zel hkm bulunmadiin aynhkmler
burada da uygulanr.Gemi Adamlarnn Eylemlerinden Doan Sorumluluk:
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
27/112
27
TTK md 1062: Donatan, gemi adamlarnn, zorunlu danman klavuzun veya istee bal klavuzun
grevleriniyerinegetirirken ilediklerikusursonucundanckiilereverdiizararlardansorumludur.
Ancak, donatan, yolculara ve ykle ilgili kiilere kar, tayann gemi adamlarnn kusurundan doan
sorumluluunailikinhkmleregresorumluolur.
Donatann, Trkiye Cumhuriyetinin taraf olduu sorumluluun snrlandrlmasna ilikinmilletleraras
szlemelerdendoansorumluluunusnrlandrmahakksakldr.
Donatan, gemi adamlarnn grevlerini yerine getirirken iledikleri kusursonucunda nc kiilere verdii zararlardan sorumludur. Donatan kendi
eyleminden sorumlu tutulmaz, 3. Kii gemi adamlarnn kusurundan dolay
donatansorumlu tutar.
Gemi adamlarnn kapsam, klavuz rmorkr, radar operatr, istifi
(liman iileri), palamarclar (halat balayan kiiler) bu konuda 3 gr
bulunmaktadr;
I.
Gemiyle (ieride ve darda) ilgili herkesII. Gemideki rgtlenmeye (ieride) dahil olan herkes
III. Donatann talimat ve denetimine tabi olan herkes
Klavuz hakknda ak hkm bulunmaktadr. Klavuz gemi adam deildir.
hkmn koruma amac3. Kiidir. Yargtayn bu konuda istikrarlbir kararyok.
Doktrinde baskn bir gryok. TTK komisyonu bir fikir birliine varamadiin
hkm klavuz hari aynen korunmutur.
Grevini yaparken tabiri dar ve geni olarak yorumlanabilir. Dar anlamdatalimat ilikisi iinde yer alan herkesi belirtmektedir. Gemide hiyerari
bulunmaktadr, grev yerine getirilmiyorsa, denetim yaplmyor demektedir.
Kaptan veya 2. Kaptan sorumludur.
Sorumluluk iin kusur arttr. Kaptan bakmndan tedbirli kaptan denerek
arlatrlm bir kusur bulunmaktadr. (TTK md 1088-1089) burada
donatann kusuru aranmaz. Kusurun belirlenmesinde genel hkmler uygulanr.
Donatann sorumluluu kusursuz sorumluluktur. Gemi adamlarnn kusurluolduu halde ve lde donatan sorumludur. Bu olaan sebep sorumluluudur.
Tehlike sorumluluu deildir.
Tamamlayckurallar:
Gemi alacaklshakk(TTK md 1320 f.1 b (b) ve (e)
Zamanam1 yldr. (TTK md 1326, 1327)
Balang: Alacan doduu tarih (TTK md 1326 f.1 b (b)
Donatann adam altran sfatyla sorumluluu TBK md 66TBK 66 ve TBK 1062 arasndaki farklar;
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
28/112
28
I. TTK md 1062 de gemi adamlarnn kusuru aranr. Donatann kusuru
aranmaz. TBK md 66da donatann zen gsterip gstermedii (seim,
talimat verme ve denetlemede) baklr, gemi adamnn kusuruna baklmaz.
II. Zamanam bakmndan, TTK 1062 1 yldr. TBK 66 2 ve 10 yllk
sreler ngrmtr.
III. TTK md 1062 uyarnca donatan sorumlu tutuluyorsa tazminat, gemi
alaca (ncelikli alacakl) niteliindedir. TBK md 66 genel hkmdr,
byle bir ncelik imkanbulunmamaktadr.
ETTK md 948: Borcum bor ama benden icra yoluyla alabilecein tek ey
geminin satlp paraya evrilmesi il elde edilen bedeldir.
Donatann Snrl Sorumluluu: gemi adamnn kusurundan doan
donatann sorumluluu snrl olabilir ama TBK md 66 uygulanrsa donatann
snrlsorumluluu yoktur.
TTK da donatann sorumlu olmashaline ilikin bir hkm bulunmadiin
RBK md 66ya gidilebilir denebilir.
1062. madde uygulanamyorsa, 66. Madde tereddtsz olarak uygulanr.
Yani, hasar gemi adamnn kusurundan dolaydomamsa, 66. Madde
uygulanabilecektir. Gemideki istifiler gemi adamsaylmazsa, 1062. Madde
uygulanmayacaktr. Ama donatan gemideki istifileri seerken, denetlerken,
talimat verirken zensizse 66. Maddeden dolaysorumlu olacaktr.
reti ve Yargtay bu konuda uyumamaktadr. Dikkat edilmelidir ki, 66.
Madde donatann zensizlii halinde sorumluluu dzenlemiken, 1062. Madde
gemi adamnn kusurluluu halini dzenlemitir.
Artk iki madde iin de snrlsorumluluk esaslaraynekilde uygulanaca
iin bu tartmann nemi kalmamtr.
Enkaz Kaldrma:
Limanlar Kanununda dzenlenmitir.
Nerede: Limanlar inde Batm
Ne: gemi veya eya
art: seyir ve seferin gvenliine engel
dari yetki: liman Bakanl (ulatrma bakanlnn tata tekilatdr.)
tarafndan tayin edilecek srede
Sorumlu kim: sahip kaptan ve acente
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
29/112
29
Yaptrm: Liman bakanl yapar veya yaptrr, enkaz satlr, bedeli
Hazineye irat kaydedilir. Bedel masraftan oksa artan ksm ilgilisine bavuru
zerine verilir.
Yeni hkm ile mahkeme kararile enkazn cebri icra yoluyla satm imkan
getirilmitir. nk enkaz kaldrma ok pahalolduu iin bu hkm uygulama
alanbulamamtr.
SnrlSorumluluk:
Anonim irketler veya limited irketlerin sorumluluk snrlarnn yannda
ayrca deniz hukuku uyarnca ile sorumluluun snrlandrlmassz konusudur.
Bu durumda iki sorumluluk da devam eder.
Donatann gemi dndaki malvarlna bavurulamamaktadr. Ancak anonim
irketlerde, limited irketlerde de durum budur. (belli bir malvarl ile
sorumluluk)
TTK md 1328 de belirtilen 1776 tarihli szleme deniz alacaklarna kar
mesuliyetin snrlanmashakknda milletleraras szleme (1/7/1976, Londra)
dr. Bu szleme Trkiyede yrrle 1/7/1998 tarihinde girmitir. Bu
szlemeyi tadil eden protokol 2/5/1996 Londra da yaplm Trkiyede
yrrle 17/10/2010 tarihinde girmitir.
TTK md 1328 hkmne gre bu szleme dorudan uygulanr. resmi
gazetede yaymlanan metin, mahkemelerce esas alnr. Ancak tercmede hata
varsa ngilizce asl metne gre karar verilir. Bu szlemenin uygulanmas iin
yabanclk unsuru aranmaz. Mahkemenin uygulama alanesas alnr. TTKnn bir
ksmym gibi uygulama alan bulur. Trkiyedeki bir yarglamada taraflardan
biri ileri srerse uygulanr.
Kim yararlanr? (Borlu)
I.
Shipowner Gemi maliki, arterer, Yneten, leten
II. Salvor Gemiyi deniz tehlikesinden kurtaran
III. fa yardmclar ve yardmc kiiler : Kaptan ve dier gemi adamlar da
sorumluluklarn snrlayabilir. Bu kiiler BK 66. ve 116. Maddelerde sorumlu
tutulan kiilerdir.
IV. Sorumluluk sigortacs: Sorumluluk sigortacsna da dorudan bavurulabilir.
Sigortacda snrlsorumluluk kurallarndan yararlanabilir.
Hangi istemler hakknda geerli?
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
30/112
30
I. Kii ve eya zararndan doan (szleme ii veya d) istemler: Szlemeye
dayanan istemler ile haksz fiile dayanan istemler birletirilmi R: yolcu, yk
zarar, kydaki tesis zarar
II. Gecikme zararndan doan istemler (eya ve yolcu tama)
III. Szleme dhaklarn ihlalinden doan istemler
IV. Ortaya kabilecek zararn nlenmesi veya zararn azaltlmas iin 3.
Kiilerin ald nlemlerden kaynaklanan zararn giderilmesine ynelik szleme
d istemler R: gemi yanarken halat kopmas sebebiyle yaralanan yolcuya
yardm etmeye alan kiinin sebep olduu zarar
Hangi istemler hakknda geerli deil?
I. Enkaz kaldrmadan doan istemler
II.
Kurtarma ve yardm
III. Mterek avarya
IV. Petrol kirlilii zarar
V. Deniz i hukuku istemleri sz konusudur. Snrl sorumluluk yok. Gemi
adamlarkorunmutur.
stemin dayana; sorumluluun dayana ne olursa olsun. Haksz fiil,
szleme, sebepsiz zenginleme
stemin tr:
I.Asl (dorudan) sorumluluk
II. Kiisel ve ayni sorumluluk (borlu ve malik farkl ise ikisi de bu
sorumluluktan yararlanr)
III. Rcu ve teminat (bortan kurtarma) istemleri
IV. Karistemler ve davalar, nce takas, bakiye hakknda snrlsorumluluk
Sonu: stem kime karileri srlse bu kurallar uygulanr. herkes asndan
ortak kurallar geerlidir.
Yntem:
I. Fon tesisi: Birden ok alacakl ve/veya birden ok borlu varsa TTK md
1348 uyarnca grevli ve yetkili mahkemeye parann yatrlmas. Bu ou zaman
banka teminat mektubu ile olur. Borlulardan biri sorumluluk miktarn depo
eder.
II. Defi : bir tek alacakl ve bir tek borlu varsa sz konusudur. Sorumluluk
icra yoluyla alnabilecek toplam bedelle snrldr.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
31/112
31
Hesap nasl yaplr?
Gemi: GRT, 1969 Tonaj MilletlerarasSzlemesi
Gemi ve su aralarnn tonilatolarnlme ynetmelii
Tonilato: gemilerin i hacmini ifade eden ldr. (2,83 m3= 1 lt)
GRT: Groston: Kapalyerlerin i hacmini ifade eder.
Bedel: Speciasl Drawing Right: zel ekme Hakk: Merkez Bankastarafnca
ve Resmi Gazetede duyurulur.
Snrlar: GRT bana SDR esasna gre hesap yaplr. Dolar, euro, Japon yeni
ve ngiliz sterlini esas alnarak bir hesap yaplr ve ortaya tm para deerleri
bakmndan ortak bir deer kar. Her gn alta bu deerin ka dolar ve ka
TRY olduu aklanr. Bu milletlerarasstandart tekil eder.
Denizcilik mstearlnn web sitesinde snrl sorumluluk hesap makinesi
bulunmaktadr. Bu hesaplarn dnda ticaret kanunu baz snrlamalar
getirmitir;
Klavuzlar (TTK 1341)
300 GRTden kk gemiler (TTK md 1332)
Sondaj ilemi gemileri (TTK md 1333)
Tahvil, fonun kurulmu sayld veya demenin yapld ya da teminatn
verildii tarihteki kur zerinden yaplr. Uygulamada mahkemeye banka teminat
mektubunun verildii tarih esas alnr.
Kusurun etkisi: Kast veya pervaszca hareket sz konusu ise sorumluluk
snrszdr. Pervaszca hareket kusur derecesinin kasta ulamadama ar ihmali
getii haldir.
Defi veya fon, sorumluluun kabul deildir. Fon, sorumlu kiilerin aleyhine
ayn olaydan doan btn ilemler iin ve sorumlu kiilerin tm lehine
geerlidir.
Snrlsorumlulukta u usul uygulanr.
Snrl sorumluluk defi yoluyla ileri srlebilir. Gemi maliki, ileten veya
sigortacdan birisinin defi hakknileri srmesi yeterlidir.
Bir dier yntem fon tesisidir.
Bir deniz kazasiin birden fazla deniz alacaklsortaya kmsa veya birden
fazla kiiden zarar talep ediliyorsa, mahkemeye bir miktar para tevdi edilir. Bu
tevdi snrlsorumluluk rejiminin iletilmesi anlamna gelir. Bu para, gemiyi cebri
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
32/112
32
icra ilemlerinden kurtarmaktadr. Parann tevdii genel olarak banka teminat
mektubu araclyla yaplmaktadr.
Ne kadar para yaplacau ekilde hesaplanr. Bu yatrlacak para snrl
sorumluluk tavandr.
Hesap yaplrken dikkate alnacak ilk deer geminin tonajdr. Burada
groston esas alnr.
kinci deer zel ekme hakkdr. Bunun orijinali Special Drawing Right
eklinde bilinir ve SDR eklinde ksaltlr.
Groston ve szlemede gsterilen deerler arplarak, sorumluluk SDR
cinsinden bulunacaktr.
rnein; 2000 tonu gemeyen bir gemi iin 2 milyon SDR, 2001den
30.000 tona kadar olan ksm iin ton bana 800 SDR, 30.001 tondan
70.000 tona kadar olan ksm iin ton bana 600 SDR ve 70.000 ton zeri
olan ksm iin ton bana 400 SDR ayrlr.
Klavuzlar, 300 Grostondan kk gemilerin malikleri, sondaj ilemi gemileri
maliki gibi bazkiilere zel sorumluluk hesabgetirilmitir.
Mahkemeye gtrlen teminat mektubu Trk lirasna tahvil edilir ve bu
bedel mahkemeye teminat mektubu olarak gtrlr. SDRden TLye tahvilin
hangi tarihteki kura gre yaplacau ekilde belirlenir. Fon kurulmusa fonun
kurulduu, deme yaplmsa demenin yapldve teminat verilmise teminatn
verildii tarihteki kur esas alnr. Yani borlunun cebinden parann kttarih
esas alnr. Mahkemenin teminat mektubunu ald gn, snrl sorumluluk
rejiminin baladgn olacaktr.
Snrl sorumluluktan yararlanmak isteyen kiinin, zarara kasten sebep
olmam olmas gerekmektedir. Kasten zarara sebep olan kii, snrl
sorumluluktan yararlanamaz. Kast dzeyine ulamayan ama taksirden daha ar
bir hareket olan pervaszca hareket sahibi de snrl sorumluluktan
yararlanamaz.
Pervaszca hareket terimine ilk olarak hava hukukunda rastlanmtr.
Yargtay bir kaza sebebiyle bu terimi ele almtr. Yargtaya gre kaptan uaa
zarar vermek istememitir ama tehlikenin ve herkesin hayatn
kaybedebileceinin farkndadr. Yine de bu tehlikeyi gze alarak uaindirmeye
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
33/112
33
almaktadr. Bu bilinli taksire benzemektedir. Ancak zel hukuk ile ceza
hukuku terimleri farklolabildii iin terim aynen kullanlmamaldr.
Pervaszca hareket ve kast yoksa, sorumluluk snrlanabilir. Zamanamksa
tutulabilir. Pervaszca hareket yok ise snrl sorumluluk ortadan kalkar,
zamanamsresi uzar ve dier ayrcalklar ortadan kalkar.
Snrl sorumluluk definin ileri srlmesi veya fon tesis edilmesi, kiinin
sorumluluu kabul etmesi anlamna gelmez.
Sorumlu olduu iddia edilen kiilerin birisi dahi teminat mektubu tevdi
etmise, snrl sorumluluk kural btn davallar iin hkm ifade eder. Banka
teminat mektubu, tm borlular iin ortak bir malvarl konusudur, dier
malvarlklarna bavurulamaz.
DENZ KRLL:Anayasadaki kirlenme ve evre kanunundaki kirlilik ayn anlamda
kullanlmaktadr.
evre kanunu sadece deniz kirliliine ilikin deil, tm evre kirlilikleri iin
genel bir kanundur. 2005 ylnda Deniz Kirlilii Kanunun kmas ile gemi
kaynaklkirlenmede evre Kanununun uygulama alansnrland.
Kirletme yasa, her trl atk (evreye braklan her trl madde) ve
artn (tanmyok) evreye zarar verecek ekilde alcortama verilmesinin yasak
olduunu ifade eder. Bunun ihlalinde;
dari para cezasbulunmaktadr. Bunun hesabgeminin tonajna gre yaplr.
GRT bana TL hesabyaplr. Yani evreye verilen zarar dikkate alnmam. Bu
eitsiz bir durum ortaya koymaktadr nk tonaj ve zarar her zaman doru
orantl deildir. R: Stena Convoy 2000 ylnda kendinden kaynakland
ispatlanamayan kirlenme iin tonajfazla diye 200 milyon demitir. Volgoneft
247, 1999 ylnda yllarca temizlenmeyen bir kirlenmeye sebebiyet vermesine
ramen tonajkk diye az tazminat demitir.
Bu parann icras kapsamnda Kabahatler kanunu, Deniz Kirlilii Kanunu
kapsamndaki gemiler hakknda da geerlidir.
Kirleten temizlenme iin yaplan masraflarve zararn tazmin edilmesi iin
gereken bedeli der. Zararn nlenmesi, snrlandrmas, giderilmesi, evreyi
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
34/112
34
iyiletirme masraflar kirleten veya bozulmaya neden olan tarafndan denir.
Eer bu bedelleri kamu kurumlar demise AATUHK uyarnca takip usul sz
konusudur. Kurtulukantkaldrlmtr. Uygulamada bu hkm hi ilememitir.
Yanl takip usul sebebi ile baz davalar hala srmektedir. (1994ten beri)
Bunun sebebi amme alaca olarak davann almam olmas ve ticaret
mahkemesinde dava almolmasdr. Ayrca ilgisiz istemlerde bulunulmutur.
evre Zararndan Doan Sorumluluk:
Kirleten, evreye zarar veren, bozulmaya neden olan sorumludur. 2006dan
nce evre kanunundaki hkm fiilleri sonucu evre kirliliine sebep olan kiiler
eklindeydi, bylece fiil yoksa kirleten deildir yorum tehlikesi bulunmaktayd.
2006 ylnda yaplan deiiklik ile faaliyetleri srasnda veya sonrasnda
dorudan veya dolayl olarak evre kirliliine, ekolojik dengenin ve evrenin
bozulmasna neden olan gerek ve tzel kiiler eklinde deitirilmitir.
evre kirlilii, kirlenme ve bozulmadan doan her trl zararlar kapsar.
Uygulamada,
Somut zarar: balklk, kirlenen tekne ve sahil tesisleri, a ve baka
avlanma malzemeleri, turistik tesis zararlar
Soyut zarar: Hazine istemleri: vatandalarn ortak mal olan denizin
kirlenmesi sebebiyle tazminat talep edilir. Uygulamada ok yksek miktarlar
istenmektedir.
Sorumluluk, tehlike sorumluluudur. Kurtulu kant yoktur. Nedensellik
ban kesen sebeplerin (mcbir sebep, 3. Kiinin veya zarar grenin kusuru)
uygulanr m, bu konu tartmaldr.
Zamanam sresi 5 yldr. Bu sre zararn ve borlunun renme
tarihinden balar. (kazann meydana geldii tarihten itibaren deil)
evre kanununun yannda TBK, TTK hkmleri yartrlabilir. evre
kanunu tehlike sorumluluu getirmitir ama bazhallerde dier hkmler daha
avantajlolabilir. (R: gemi alacakls)
Deniz Kirlilii Kanunu
2005 ylnda Deniz Kirlilii Kanunu olarak ad ksaltlabilecek 5312 sayl
yeni bir kanun kartld.
Haksz fiil kurallar
Deniz ticareti kurallar
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
35/112
35
evre kanunu kurallar
Deniz kirlilii kanunu kurallar
Bu ekilde genelden zele doru bir sralama yaplabilir.
Deniz Kirlilii Kanununda, atk deil, petrol ve dier zararl maddeler
denmitir. Bunlar arasnda ama asndan bir farkllk yoktur. Sadece farklbir
terim kullanlmtr.
Kanun 500 groston ve zeri gemilere uygulanr. Ancak 23. Maddede
eklenenlerle birlikte, pratikte gemilerden kaynaklanan tm atklarda kanun
uygulanacaktr. Bunlar arasndaki fark, pratikte u olacaktr. 500 grostondan
daha byk gemiler iin sorumluluk sigortas zorunluluu varken, 500
grostondan kk gemiler iin sorumluluk sigortas zorunluluu yoktur. Ayrca
kirlenmeye neden olabilecek faaliyet icra eden ky tesisleri de kanun
kapsamndadr.
Bu kanun idari para cezasndzenlemez. Dolaysyla idari para cezalariin
evre kanunu kurallaruygulanr. evre kanununda ngrlen dier iki yaptrm
hakknda ise, deniz kirlilii kanunu uygulanr. Deniz Kirlilii Kanununda gemi
terimine yer verilip tanma yer verilmedii iin, sondaj platformuna evre
kanunu uygulanacaktr. Dolaysyla sondaj platformuna deniz kirlilii kanunu
deil, evre kanunu uygulanacaktr. yleyse, idari para cezalar da, dier
yaptrmlar da evre Kanununa gre uygulanacaktr.
Bu kanuna gre kirlenmeden geminin sorumlu taraflar mteselsilen
sorumludur. Sorumlu taraftan kastedilenler, gemilerin malikleri, iletenleri,
kaptanlar, idare edenler, zilyetleri ve bunlarn garantrleridir. Ancak bu kiilere,
tazminat ve temizlik masraf konusunda ykmllk atfedilebilmelidir.
Ykmllk atfedilebilmek konusundan ne anlalaca kanunda ak deildir.
Uygulamada buna dikkat edilmemektedir. Garantrler sigortaclardr.
Birden ok gemi kazaya karmsa, bu kazaya karan tm gemilerin tm
sorumlu taraflarmteselsilen sorumlu olur. deyenin rcu hakksakldr.
Sorumluluk sigortacsna dorudan bavuru hakk burada kabul edilmitir.
Bugn bu hak Trk Ticaret Kanununda zaten vardr.
Uluslararas alanda gemi maliklerinin sigortas kooperatifler vastasyla
yrtlr. Bunlara, Protection and indemnity club denir. Bu kooperatifler de
sorumlu tutulur ve bunlara dava alabilir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
36/112
36
evre Kanununa gre tazmin edilebilen tm kalemler, yani temizlik
masraflarve tazminat burada da tazmin edilebilir.
Burada sorumluluk tehlike sorumluluudur. Kurtulu kant getirilemez.
Nedensellik bakonusunda burada da hkm yoktur.
Zararn giderilmesi iin yle bir usul ngrlmtr. Ulatrma Bakanl
bnyesinde bir tespit komisyonu kurulur. eitli bakanlklardan temsilciler
komisyona katlr. eitli niversitelerden ve yabanc uzmanlar arlabilir ve
zarar tespit edilir. Raporda belirlenmi tazminatn denmesini, mstearlk
salar. Yani idarenin tazminatn denmesini salayaca ngrlmtr. Ancak
bu hkmler, zarar grenin dava ama hakkn kaldrmamaktadr. Yani yarg
yoluyla tazminat istenebilecektir.
Zararn ve sorumlu tarafn tespit edildii tarihten balayarak 5 yl, her
halde son olaydan balayarak 10 ylda alacak zamanamna urar. Dier
kanunlardaki hkmler sakldr.
Tankerlerden Kaynaklanan Petrol Kirlilii
Bu konuda iki tane zel uluslararas szleme vardr: Petrol Sorumluluk
Szlemesi ve Petrol Fon Szlemesi.
Bu szlemeler uygulama alan bulduu konularda tek bana uygulanr.
Borlar Kanunu, Trk Ticaret Kanunu, Deniz Kirlilii Kanunu ve evre Kanunu
uygulanmaz. Bu szlemelerin kendi dzenledii bir tazminat sistemi vardr.
Bu iki szleme idari para cezashkm iermemektedir. Yani bu szleme
uygulansa dahi, idari para cezas evre Kanunu Hkmlerine gre
uygulanacaktr.
Szlemelerde baz protokollerle deiiklikler yaplmtr. Trkiye bu
protokollere taraf olma kanununu karm ama katlma belgelerini tevdi
etmemitir. Yakn zamanda tevdi edilecektir.
Szlemeler lex fori szlemelerdir. Dorudan uygulanr.
Tercme ile ngilizce asl metin arasnda tutarszlk olursa asl metin esas
alnr.
Somut bir uyumazlkta, kirlenmeden doan zya ve hasar tazminat ve
temizlik masraflarna hkmedilir. evre Kanunu her trl zarara ve masrafa
uygulanmaktayken, Deniz Kirlilii Kanunu gemiden kaynaklanan zararlara
uygulanmaktayd. Bu szlemeler, sadece tankerlerden kaynaklanan kirlenmeye
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
37/112
37
uygulanr. Tanker, petrol tamak zere ina edilmi olan veya fiilen petrol
tayan gemidir.
Tankerden dklen her atk iin szleme uygulanmaz. Tankerden denize,
petrol ve trevi dklrse szleme uygulanr.
Tanker dnda bir gemiden dklen petrolde bu szleme uygulanmaz.
Bu szlemenin uygulanmas iin yabanclk unsuru aranmaz. Ama corafi
snr aranr. Szlemenin uygulanabilmesi iin kirlenme zararnn taraf olan
devletin karasularnda veya mnhasr ekonomik blgenin iinde olumu olmas
gerekir. Bu tazminat iindir. Bu snrlarn dnda oluan kirliliin nlenmesi iin
lke masraf yapar, gemi gnderirse, bu masraflarda isteyebilir.
Sorumlu tek kii sicile kaytlmaliktir. Sicile kaytlmalik, hem tazminattan
hem de masraftan dolay sorumludur. Sicile kaytl malik yoksa, fiili malik
sorumlu olur.
u kiiler ise sorumlu deildir.
Malike yardmckiiler, gemi adamlar, ifa yardmclar,
Malikin szleme yapt kiiler, yani kirac, zilyet, finansal kirac, zaman
artereri,
Gemiye kurtarma hizmeti verenler,
Kirlilii nlemeye alanlar.
Bunun istisnaskast ve pervaszca harekettir.
Sicile kaytl malik, daha sonra rcu etmesi gerekiyorsa yukarda saylan
herkese rcu edebilir.
Nedensellik ban kesen sebepler konusunda burada ak hkm vardr.
Buna gre; sava, mcbir sebep, nc kiinin kast; seyir yardmclarnn
bakm, tutumu, iletilmesi hususunda idarenin kusuru halinde nedensellik ba
kesilir. Klavuzlar ifa yardmcskapsamndadr. Yani alacakl, klavuza kardava
aamaz. Daha sonra gemi maliki klavuza rcu edebilir.
Zarar grenin mterafk kusuru halinde, hakim dilerse indirime gidebilir.
Baka geminin mterek kusuru halinde iki farkl dzenleme vardr. ki
tanker arprsa, ikisi mteselsilen sorumlu olur. Bir gemi tanker deilse, tanker
sahibi tm zarardan sorumlu tutulur. Tanker olmayan geminin sahibinin kast
varsa, bu nedensellik bankeser.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
38/112
38
Zamanam sresi zararn renilmesi tarihinden itibaren 3 yldr. Her
halde olay tarihinden itibaren 6 yllk sre sonunda hak der. 6 yllk sre, hak
drcdr.
Petrol tayan tankerler, sorumluluk sigortas yaptrmak zorundadr.
Sorumluluk sigortas olmayan tanker limandan kartlmaz. Limandan kmsa
bile, taraf olan devlet, bu gemiyi kendi karasularna sokmaz. Yanam
haldeyken, limanndan kartmaz. Zarar gren, sigortacya dorudan
bavurabilir.
Ayrca Londrada bir tazminat fonu kurulmutur. Fona katky, petrol ithal
eden irketler yapar. Gemi malikinin sorumluluu bu szleme iin de snrldr.
Gemi malikinin ve sigortann toplam sorumluluk miktar 89.770.000 SDR ile
snrldr. Zarar bundan daha fazla ise, fon devreye girer ve fon 750.000.000
SDRa kadar teminat salar. Pratikte, her kaza iin 1.500.000.000 TL tazminat
tahsil edilebilmektedir. Uygulamada denmitoplam tazminatn %45i malikten
ve sigortacdan, %55 fondan alnmtr.
Fon denizcilik irketlerine rcu etmektedir.
PERVASIZCA HAREKET:nce hava yolu tamalarnda ortaya kt, sonra tm tamalara geldi.
Donatann sorumluluu snrl deildir. Bunun iin kasten veya pervaszca bir
davranla ve (byle) bir zararn meydana gelmesi ihtimalinin bilinciyle ilenmi
bir fiil veya ihmal bulunmaldr.
Unsurlar:
lk unsur pervaszca hareket veya kanma halidir. Bu her olayda
deerlendirilir. Objektif l makul bir taycdr. Tayan ve donatan
bakmndan zen ykmllnn ar ve youn bir ekilde ihmal edilmesi
gerekmektedir.
kinci unsur, muhtemelen bir zararn meydana gelecei bilincidir. Sbjektif
olarak somut olayda failin bilip bilmedii dikkate alnr. Pervaszca hareket
eden, zarar ihtimalini bilmesi gereken deil, bilen ve buna ramen hareket
eden kii olmaldr. Failin bildii zarar ihtimali ile meydana gelen zarar
aynolmak zorunda deildir. Bir zararn meydana gelmesi yeterlidir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
39/112
39
spat yk talepte bulunandadr.
Aklama ykmll; tayann yapsal bir organizasyonu vardr ve bunun
iinde pervaszca hareket edilmesi sonucu bir zarar olumuama zararn sebebi
tam olarak aklanamyorsa ve kimin yapt bilinemiyorsa, bu halde ispat
donatan, tatandadr. nk donatan, olayla daha ilikilidir.
rnein, Yargtay, bir kararnda ykn yarsndan fazlasnn kaybolmasnda
donatan bir aklama getirmek zorundadr demitir. Ancak hava yolu
tamasnda bir bagajn kaybolmasnda snrl sorumluluk esas kabul edilmitir.
Bu olaslkta bavulun kaybolmasnda snrsz sorumluluk iin pervaszca hareket
ispat edilmelidir denmektedir.
Her iki taraf bakmndan emarelerle ispat yeterlidir. nk kiinin zarar
ihtimalini bildiini ispatlamak k gtr. Tecrbesi, meslei gerei bildii kabul
edilir.
nt. Mining Corp vd Aerovias Davasnda, eyann teslimine ilikin 6 admlk
bir prosedr bulunmaktadr ve bunun kitap bulunmaktadr. Mahkeme
prosedrn zenli ekilde uygulamas durumunda gvenlii salamaya yetersiz
olduu ve gvenlik sisteminin planlama, organizasyon ynnden yetersiz olduu
ispatlanmadka pervasz hareket yoktur demitir. Yani prosedrn eksik
uygulanmaspervaszca hareket deildir ama kusursuz olarak uygulandnda bir
zarar meydana geliyorsa bu pervaszca harekettir.
Yargtay bir kararnda kamerann uak kabinine alnmayp, bagaja verilip
zarar grmesi zerine verdii kararda; bagajn kabinde tanmas gereken bir
bagaj olduu veya daha nce kabinde tanm olduu ya da zararn doduu
tamada kokpitte tamak zere grevli tarafndan teslim alnd
kantlanmadka pervaszca hareket yoktur demitir. Kabinde tanmas
gerekirken tanmamas pervaszca hareket olurdu ancak bu olayda
ispatlanamam.
Tzel kiinin kusuru: gemi adamlarnn kusuru gibi durumlarda sorumluluu
geniletmek iin tzel kiinin kusuru ortaya kmtr. Tzel kiinin kusuru,
organn kusuru ile ortaya kar. Tzel kiinin organna benzer ilevi olan ynetim
kademesinin kusurunda iletme hiyerarisindeki konuma baklr. Bamsz karar
alma yetkisi var mbu tespit edilir.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
40/112
40
Bir mahkeme kararnda, iletme iinde geminin bakm ve onarmndan
sorumlu bir teknik departman bulunmaktadr. Bu kademedeki tam yetkili
departman yneticisi var. Mahkeme bunun bildii bilgiyi tzel kiinin bilgisi kabul
etmitir.
letme tarafndan genel olarak ynetim braklm olabilir. Bir iin
tamamnn veya bir ksmnn gzetim-denetim kademesi de braklmolabilir.
TTK md 1343: Snrlama HakknKaldran Kusur1976 tarihli Szlemenin 4 nc maddesinin ve 1992 tarihli Sorumluluk
Szlemesinin V inci maddesinin ikinci paragrafnn uygulanmasnda, aadaki
kiilerin kusuru dikkate alnr:
a) Gerek kiilerde, her bir gerek kiinin kusuru.
b) Tzel kiilerde, Trk Meden Kanununun 50 nci maddesi uyar
nca eylem ve ileriyletzel kiiyi bor altna sokan organlarn kusuru ve organoluturan kiilerin kusurlar.
c) Adi irketlerde irket ortaklarnn kusuru.
d) Donatma itirakinde, paydadonatanlarn ve gemi mdrnn kusuru.
e) Yukarda saylan kiileri, genel veya zel bir yetkiye dayanarak temsil eden kiilerin
kusuru.
Tzel kiinin, adi irketin ve donatma itirakinin snrlama hakknn kalkmasna
kusuruyla sebep olan kiiler, kiisel sorumluluklarnsnrlayamaz.
Snrl sorumluluun uygulanmasnda pervaszca hareketiyle donatannsnrsz sorumluluuna sebebiyet verecek kiiler;
Gerek kiilerde her bir gerek kii,
Tzel kiilerde organlar ve organoluturan kiiler,
Adi irketlerde irket ortaklar,
Donatma itirakinde paydadonatanlar ve gemi mdr,
Bu kiileri genel ve zel yetkiye dayanarak temsil eden kiilerdir.
Gerekede, ngiliz hukukundaki tzel kiinin alter egosunun dikkate alndbelirtilmitir.
Denize ve yola elverililik iin, nitelikli kaptan ie alndnda; kaptan alkolik
ise; Kaptann ie alnmasuzman bir irkete devredilmise tayann alter egosu
iletmenin dnda bir kiidir.
Kusur Dereceleri
Wiful Misconduct (WM) kavramndan ortaya kmtr.
Kast; sonucu bilme ve istemeDorudan Kast (sonucu dorudan isteme)
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
41/112
41
Dolaylkast (sonucu gze alma)
hmal;
Ar ihmal
Hafif ihmal
Bilinli ihmal: Davrann sonucu ihtimal dahilinde ama gerekli nemler
alnmyor, zararn meydana gelmeyecei dnlyor
Pervaszca hareket hangi kusur derecesine denk geliyor?
Pervaszca harekette bir irade aranmyor. Zararn meydana geleceini bilme
yeterlidir. Bu sebeple kast deildir. ar ihmalde zarar artnn bilinmesi art
deildir. ama pervaszca harekette youn ve ar ihmal aranmaktadr. Bilinli
ar ihmal ile dolaylkast arasnda bir kusur derecesi mi?
Pervaszca hareket bir formlasyondur. Kusur dereceleri ile
rtmemektedir. Mahkeme kararna esas olabilecek somut kriterle getirilmitir.
her somut olayda bu kriterle uygulanr.
Deniz Kirlilii (devam)
Deniz evresinin petrol ve dier zararl maddelerle kirlenmesinde acil
durumlarda mdahale ve zararlarn tazmini esaslarna dair kanun (5312 sayl)
(DKK)
AB uyum almalar sonucu ortaya kmtr. Amac iyi olmasna ramen
sonu kt olmutur. evre kanunundaki eksiklikleri tamamlamamtr.
Uygulama Alan: Petrol ve dier zararl maddeler (kirlenme yaratan her
trl madde) evre Kanununda atk ve artk denmitir, konular ayndr.
a) Tayan 500 GRT + gemiler
b) le kirlenmeye neden olabilecek faaliyeti icra eden kytesisleri
c)
Md 23 f.1
Bu kanuna tabi geminin yakt olarak tad petrol veya trevlerinden
veya
Bu kanuna tabi olmayan (500 GRTden kk) bir geminin yakt olarak
tad petrol veya trevlerinden veya tad dier zararl maddeler ve
yklerden,
Doan zararlar.
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
42/112
42
Md 23 c.1 hkm erevesinde, bu kanun tm gemilere uygulanr. yalnzca
zorunlu sigorta ile ilgili hkmler 500 GRT + gemiler hakknda geerlidir.
Geminin tanm kanunda yaplmamtr. Hangi hallerde bu kanun hangi
kanunlarda evre kanunu uygulanacak bu pek ak deildir.
Sorumlu Kim?
Geminin sorumlu taraflar mteselsilen sorumludur. Zararn tazmini ve
koruyucu nlemlerin karlanmas konusunda ykmllk atfedilebilecek,
gemilerin sahipleri, iletenleri, kaptanlar, idare edenleri, kiraclar, zilyetler ve
garantrler mteselsilen sorumludur. evre kanununda sorumlu tutulan sadece
kirletendi.
Ayrca, iki veya daha fazla geminin karmasyla meydana gelen olayda,
zarardan tm gemilerin sorumlu taraflar mtereken ve mteselsilen
sorumludur. deyenin rcu hakk sakldr. Kanun koyucu kirleteni aramakla
uramamtr. Gemiyle ilgili ortaya kan herkes sorumlu tutulmutur.
Zorunlu sorumluluk sigortasyapan sigorta irketi de sorumludur.
Garantr sorumluluk sigortacsdr. Denizde, Protection and Indemnity Club
ad altnda ngiliz kooperatif irketi sigorta yapar. Trkiyede zorunlu deniz
sigortas yapan yoktur. Sigorta bu irket vastas ile yaplr. Kanunun 8. Ve 9.
Maddeleri belli gemiler ve ky tesisleri iin zorunlu sigorta yaptrlmasn
ngrmtr.
Zarar Kirlenme veya tehlikesidir. Kirlenmenin tanm z itibariyle evre
Kanunu ile ayndr. En geniekilde her trl zarar bu kapsamdadr.
Sorumluluk Tehlike sorumluluu ngrlmtr. Kurtulu kant yoktur.
Nedensellik bankesen sebepler bakmndan durum? evre kanunun da olduu
gibi burada da ak hkm yoktur. Bu sebeple ayn tartma burada da
bulunmaktadr.
Zarar tespiti ve Tazminatn denmesi
Md 4, md 10 da dzenlenmitir. ulatrma Bakanliinde kamusal zarar
tespiti komisyonu kurulmutur. Komisyon gerekirse yerli ve yabanc uzman
grevlendirir. Zarar saptanr. Ancak deme iin bavuru komisyona yaplmaz.
Alacakl, Deniz Mstearlna bavurur. Tazminat ister. Mahkemeye deil idareye
bavurulur. dare tazminatdemeyi salar. Bu sebeple ok sayda sorun ortaya
kmaktadr; ulatrma bakansorumlu mudur? Yargyolu kapandm? Alacan
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
43/112
43
bildirilmesi ile zamanam kesilir mi? Gemi alacaklsnn rehin hakk nasl ileri
srlecek?
Zamanam
i. Zararn ve sorumlu tarafn tespit edildii tarihten balayarak 5 yl
ii. Her halde son olaydan balayarak 10 yl
Dier kanunlardaki daha uzun sreler sakldr.
bu kanun uygulanmasa bile evre kanunundaki idari para cezasuygulanr.
temizlik giderleri ve tazminat iin bu kanun hkmleri uygulanr.
PSS-PFS
Tankerlerden kaynaklanan petrol kirlilii iin zel yasal dzenlemeler
Petrol kirliliinden doan zararn hukuki sorumluluu ile ilgili 27 kasm
1992 tarihli uluslar arasszleme
Petrol kirlilii zararn tazmini iin bir uluslar aras fonun kurulmas ile
ilgili 27 kasm 1992 tarihli uluslar arasszleme
Bu szlemeler, kendi uygulama alannda evre kanunu, DDK ve dier
mevzuatn yerine yrlktedir. Kendi iinde kapaldr. Yaran talep kabul etmez.
TTK tamamlaycdr.
Her iki milletleraras szlemede deiiklik yapld. Fon szlemesine ek
yapld. Trkiye bunlara taraf olmak zeredir.
Her iki deitirilmiszleme ve protokol lex fori esasnkabul etmitir.
TTK md 1336 hkm gereince resmi gazetede yaymlanan metin
dorudan uygulanr.
Szlemelerin konusu olan zarar;
Kirlilik zarar:
a) Kirlenmeden doan ziya ve hasar
b)
Bunlarn nlenmesi veya snrlandrlmasiin yaplan masraflar
Bu szlemeler evre kanunu ile paraleldir. Ancak evre kanununda amme
alacaklarnn tahsiline ilikin kanun uygulanr.
Kirlilik zarar herhangi bir gemiden szan ya da her trl petrol zarar
deildir. gemi Petro tamak zere ina edilmibir gemi yani tanker olmaldr.
Petrol dayanklhidrokarbon mineraller yani ham petrol ve trevleri olmaldr.
Yani tankerden kaynaklanan her trl zarar iin bu szlemeler uygulanmaz.
Milletleraraszel hukuk bakmndan uygulama alan
-
8/9/2019 Denz Tcaret Sigorta 1 2014
44/112
44
Yabanclk unsuru aranmaz. Corafi snrlama getirilmitir. zararn tazmin
edilmesi iin zararn taraf devletin karasularnda (6 mil) veya mnhasr
ekonomik blgesinde (6+200 mil) meydana gelmi olmas gerekmektedir.
Temizlik masraflar iin bir snrlama yoktur. Tm denizlerde yaplan temizlik
masraflaristenebilir.
rnein 400 milde bir kaza olduunda, devlet petrol kendi karasularna
gelmesin diye bir temizlik yapm ise masraf istenir ama kimse tazminat
isteyemez nk bu uluslar aras sudur. Zarar bu 206 mil iinde meydana