Dega: Master Profesional Kirurgji - uamd.edu.al · PDF filePërfshihet menaxhimi në...

Traumat kraniocerebrale, aspekte kliniko-kirurgjikale dhe kujdesi infermieror

Elvira Haxhillari 1

Universiteti : “Aleksandër Mosiu” Durrës

Dega: Master Profesional Kirurgji

Aspektet klnike dhe kirurgjikale të traumave Cranio-cerebrale në rrethin e Durrësit

Punoi: Ma Student Elvira Haxhillari

Udhëheqës shkencor : MPh. MSc. Indrit Bimi


Elvira Haxhillari 2

PARATHENIE

Në përmbajtje të temës përfshihen një sërë mekanizmash të cilat cojnë në dëmtimet e

traumave cranio-cerebrale ,epidemiologjia e traumës ,faktorët më të shpesht të dëmtimit .

Dëmtimet më të shpeshta aksonale dhe depërtuse të cilat mund të vijnë nga dëmtime të

hapura dhe të mbyllura.Dëmtimet dhe llojet e frakturave craniale,hematomat dhe kontuzinet

,shkaqet më të shpeshta të hemorragjis .Vlerësimi sipas shkallës Glasgou ,reagimet e bebes së

syrit ,grafi e kokës dhe shtyllës kurrizore ,Skaner i kokës si një nga metodat më efikase në

ekzaminimin e dëmtimeve si pasoj e traumës cranio-cerebrale.

Përfshihet menaxhimi në dhomat e emergjencës ,menaxhimi kirurgjikal,mjekësor

,neurologjik.Metodat e planifikimit , zbatimit , ndërhrjeve të kujdesit infermieror. Qëllimi i

studimit statistikor është njohja me pacientët në kirurgji në lidhje me operacionet,

grupmoshat, gjininë dhe ditëqëndrimin gjatë kësaj periudhe në lidhje me rehabilitimin dhe

kujdesin infermieror.Rezulatet e pritshme të pacientit .Planifikimi dhe implantimi ,kujdesi

dhe ndjekja në shtëpi. Konkluzionet mbi temën ,parashikimi i metodave të parandalimit të

ketyre traumave.Rastet klinike të ndjekura gjatë këtij studimi ,foto dhe ilustrime të

përpunimit të temës.


Elvira Haxhillari 3

Abstrakti:

Studimi i bërë ka për qëllim të analizojë faktorët më të shpesht që cojnë në traumat canio-

cerebrale,duke marrë në shqyrtim moshën më të shpesht ,gjininë më të prekur. Lojin e

operacioneve të kryera .Ditqëndrimi në spital,zonat nga të cilat vijnë këta pacient, shkaqet më

të shpeshta të traumës .Përballimi i spitalit me shtretër të pacentëve që përfundojn në koma .

Rritja në numër e profesionistëve për ti trajtuar këto trauma në mënyrën e duhur . Furnizimi i

spitalit me mjete të stofistikuara dhe të një teknologjie të lartë për të kryer ekzaminimet e

duhura dhe gjithashtu për trajtimin kirurgjikal të pacientëve. Metodat më të mira të trajtimit

me medikamente dhe trajtimit të pacientëve me dëmtime neurologjike. Trajnimi i personelit

infermieror ,për të përmirsuar trajtimin primar në dhomat e emergjencës dhe gjithashtu

trajtimin sa më të efektshëm të pacentëve me dëmtime të rënda,në dhomat e reanimacionit ,

kujdesi i pacientit në koma .Planifikimi dhe zbatimi i kujdesit në pavion dhe ndjekja nga

infermieri në shtëpi duke edukuar pacientët dhe familjarët për kujdesin e vazhdushëm të

pacientit të traumatizuar. Dëmtimet më të shpeshta aksonale dhe depërtuse të cilat mund të

vijnë nga dëmtime të hapura dhe të mbyllura.Dëmtimet dhe llojet e frakturave

craniale,hematomat dhe kontuzinet ,shkaqet më të shpeshta të hemorragjis .Vlerësimi sipas

shkallës Glasgou ,reagimet e bebes së syrit ,grafi e kokës dhe shtyllës kurrizore ,Skaner i

kokës si një nga metodat më efikase në ekzaminimin e dëmtimeve si pasoj e traumës cranio-

cerebrale.

Shkurtimet e përdorura

Presioni intrakranial – PI

Përhapja e dëmtimeve aksonalë – PDA

Hemorragjia subarkanoidale – HSA

Rrjedhjet cerebrale të gjakut – RCG

Shkalla e komës glasgou – SHKG

Dëmtime traumatike në tru –DTT

Aksidentet automobilistike –AA

Likidi cerebro vaskular -LCV

Fjalët kyce

Hematomat ,Thyerjet ,Kontuzini,Menaxhimi,Aksident,Plagë,Ishemia,koma,craniale,cerebrale


Elvira Haxhillari 4

Hyrje

Në këtë temë do njihemi me faktorët dhe shkaqet më të shpeshta që cojnë në traumën

craniale.Si ndikojnë këto faktorë ,lidhja e tyre me moshën dhe gjininë më të prekur nga kjo

lloj traume .Vlerësimi në vëndin e ngjarjes dhe kujdesi primar i pacientëve . Dërgimi i

menjëhershëm në dhomat e emergjencës pas stabilizimit fillestar. Organizimi i punës së

infemierve dhe mjekve në dhomën e emergjencës ,rivlersimi i pacientit ,kryerja e

diagnostikimit të dëmtimit, me mjete të përcaktuara nga mjeku .Asistimi i infermierit në

kryerjen e të gjitha procedurave diagnostikuese.Mbas kryerjes së procedurave diagnostikuese

përcaktohet lloji i menaxhimit të pacientit . Mjeku vendos të përgatitet salla e operacionit

,lloji i anestezis që do përdoret ,lloji i operacionit të kryer, personat që do asistojn në

operacion . Përcaktohet menaxhimi neurologjik i mëvonshëm ,menaxhimi medikamentoz.

Zakonisht pacientët me trauma të kokës vijnë me një shok traumatik dhe hemorragjik, për

këtë pacientët në këtë fazë duan një reanimim adekuat , pasi kjo është faza më delikate e jetës

së pacientit.

Kujdesi infemieror në pacientët me trauma cranio-cerebrale ka të bëjë me përcaktimin e

planit të punës dhe zbatimit të këtij plani , për të patur një menaxhim sa më të mirë

infermieror. Rezultatet e pritshme të ketij kujdesi infemeror duhet të jenë në bazë te pikave të

planit dhe zbatimit të tij nga infermieria. Përmirsimi i punës së infermierit në kujdesin

reanimator . Edukimi i familjarve dhe i pacientit mbi gjëndjen shëndetsore të pacientit .

Trajtimi dhe edukimi i vazhdushëm në shtëpi .

Në këtë temë ,në bazë të statistikave të marra shikojm që meshkujt janë shumë më të prekur

se femrat dhe është e paraqitur në mosha relativisht të reja .Trauma canio –cerebrale është një

traum që paraqitet mjaft e vështirë dhe e rëndë ,dhe kërkon nje kujdesje dhe përkushtim

maksimal nga personeli mjekësor.


Elvira Haxhillari 5

Kapitulli 1

Traumat e kokës

1.1 Dëmtimet në kafkë

Dëmtimet në kokë janë shkaktar në gjysmën e të gjthë vdekjeve nga traumat.

Mes viktimave me pas traum, koka është një pjesë e trupit që dëmtohet më shpesh.

75% e viktimave nga aksidentet automobilistike vdekjeprurëse tregojn fakte të

dëmtimeve të trurit pas vdekjes.

1.2 Epidemiologjia

Vdekshmëria

Ne SH.B.A ndodhja e dëmtimeve afër në afërsi të kokës është 200 ndër 100000

persona.

Bazuar në një popullat prej 260 milion banorë,kjo përkthehet në më shumë se gjysëm

milioni pacient ne vit.

Rreth 1/7 e tyre kanë vdekur gjatë rrugës për në emergjencë.

Rritja e të plagosërve ne kokë nga armet gjithashtu kontribon në mënyrë domethënse

në këto të dhëna të pamëshirshme.

1.3 Mekanizmat e dëmtimeve

Aksidentet nga mjetet motorike janë shkaku më i zakonshëm i dëmtimeve në kokë

dhe mekanizmave më të zakonshëm e dëmtimeve tek të rinjtë dhe tek adolishentet.

Rënjet janë përgjegjës për grupin tjetër të dëmtimeve dhe përfshijn 2 ekstremitetet e

spektrit të moshës që përbëhet nga grupet e moshave geriartrike dhe pediatrike

1.4 Faktorë të tjerë

Alkoli dhe droga janë faktorë kontribues me 38%dhe 7% respektivisht në të gjitha

rastet me dëmtime serioze në kokë.

1.5 Patologjit e traumës

Plagët me masë të mëdha kërkojn heqje te menjëhershme kirurgjikale sepse heqja dhe

vendosja e përbërsve intrakranialë mund të rezultojë me jë cikël të përhershem të

përputhjes vaskulare,ënjtjes de presioni të lartë intracranial(ICP)


Elvira Haxhillari 6

1.6 Hematomat dhe kontuzionet intrakraniale

Dëmtimet e mëdha traumatike në kokë mund të klasifikohen si hematoma epidurale,

supduraledhe si kontuzione.

Kjo plagë krijohet në hapsira potenciale mes shtresave durale dhe arkanoidale.

Njohuritë tradicionale përcaktojnë origjinën e trombozave subdurale në venat e holla

që formojnë urë në hapsirën mes korteksit cerebral dhe kanalit venoz.

Hematomat epidurale shoqërohen me gjakrrjedhje arteriale nga mesi i arteries

meningjeale.

Sidoqoftë shumë hematoma epidurale ndodhin ne vende të tjera nga rrjedhjet e

shpejta të gjakut nga enët diploid te dëmtuara nga frakturat e kafkës .

Mësimet e

zakonshme

shoqërohen

me

hematoma

epidurale

me të

ashtëquajtura intervale të kthjellta ose periudha e vetëdijes mes traumës dhe

shkatërrimit të papritur neurologjik.

Kjo vjen si pasoj e zgjerimit të hematomës deri tek dështimi i mekanizmave

bilancues te trurit.

Hematomat intracerebrale traumatike mund të ndodhin në të gjitha rajonet virtuale të

parenkimës së trurit ,ndonese shihen më shpesh ne zonat tëmthore subfrontale dhe

anteriore në pjesën e pasme të trurit .

Ajo mund të bashkohet dhe të formojnë hematomat intracerebrale dhe rezultati i

efektit të masës mund të kërkoj heqje kirurgjikale.

Këto shembje dhe hematoma që fillimisht janë te vogla mund të zmadhohen

`progresivisht dhe të shkaktojn përkeqsim te shpejtë ,madje dhe ne pacientët e

mëparshëm normal të cilët kanë pasur dëmtime të vogla në kokë.


Elvira Haxhillari 7

1.7 Përhapja e dëmtimeve

aksonalë

Përvec largimit të

shpejtë të plagës së

madhe shumë pacient

mbesin vegjetativ ose të

paaftë

Pacientët e tjerë ku shqytrtimet tomografike fillestare të llogaritura mund të mos lënë

përshtypje ,mund të vuajnë deficit të thelle neurologjik.

Gjatë rretullimeve traumatike të kokës forcat mekanike që veprojn mbi cilindrat e

gjatë aksonalë shkaktojn tek disa aksone dëmtime strukturore.

Dëmtime strukturore të aksoneve arrijnë kulmin në ndarjen fizike të aksionit në

segmentet skajore dhe pasuese.

Supozojmë që në se shkëputja aksonale përcakton një numër të konsiderushëm

strategjike në brëndësi të trurit rezulton në deficit të thelle.

Për momentin nuk egziston ndonjë takim efektiv PDA.

1.8 Hemorragjia subarkanoidale dhe intraventrikulare.

Hemorragjia subarkanoidale(HSA) është mjaft e zakonshme pas traumës, sepse gjaku

nga një hemorragji e tillë hapet shpejt ,ajo nuk shkakton efekt të madh.

Sidoqoftë si në rastin subarkanoidal aneurismale, përhapja e gjakut arrin te

predispozojë këtë pacient ne vazospazmat cerebrale,me gjithë se me frekuenc më të

vogël se HAS aneurizmale.

Ne vazospazmat e rrepta ,lumeni arterial rrezikohet ndaj një zgjerimi të tillë .

Hemorragjia intraventrikulare mund të shikohet pas dëmtimeve në kokë .

Domethënia e saj kryesore është një tregues i rreptësis së traumës .

1.9 Ishemia

Kohët e fundit është treguar që ishemia që n.q.s rrjedhjet cerebrale të gjakut(RCG)

matet menjëher pas dëmtimit ,afersisht 1/3 e pacientëve me dëmtime në kokë shfaqin

nivele ishemie te (RCG) .

Megjithëse rrjedhja e gjakut më pas mund te rritet ne nivel normale ose më të mëdha

se normalia,pamjaftushmeria fillestare e (RCG) mund të shkaktojë dëme të

pandreqshme .


Elvira Haxhillari 8

1.10 Dëmtimet depërtuese

Plumbat dhe armët e tjera shpesh bëjnë një brez të gjërë të kositur dhe të shkatërruar

,meqë nje volum i madh i parenkimës së trupit mund të shkatërrohet nga gjurmët e

tyre .

Më pas fryrja që rezulton me hipertension intrakranial vdekjeprurës, nga indet e

mbetura.

Gërvishtja e enve cerebrale mund të krijoj hematoma të mëdha .

Kockat e brëndshme dhe pjesët e indeve që formojn folen dhe zhvillimin e

meparsshëm të infeksioneve dhe gungave cerebrale.

Plumbat e mëdhenj ose pjesë e plumbit që janë ngulur në sistemin vaskular ose në

siperfaqen kortikale,përpjekjet për ti shpërngulur me raste kanë rezultate katastrofike.

2.Menaxhimi i dhomës së emergjencës

2.1 Vlersimi sistematik dhe stabilizimi

Përpjekjet duhet të fillojnë gjatë fazës së trajnimit paraspitalorë .

Një vëzhgim parësor dhe një vezhgim dytësor janë kryer menjeher pas mbërritjes së

pacientit në dhomën e urgjencës.

Një vlersim paraprak i funksionit neurologjik,si një shenjë e shkallës se komës

glasgou (SHKG) dhe reagimit te dritës pupilare kryhet menjëher pasi ështe realizuar

reanimimi kardiopulmonar.

2.2 Rivendosja e lëngjeve tek pacientët me dëmtime ne kokë.

Prova të reja kanë vendosur shumë herë në pikpyetje parimet e nderuara ne lidhje me

trajtimin e shokut hemorragjik.

Mësimet tradicionale rekomandojnë infuzion intravenoz të sasive te mëdha me

lëngje për të mbajtur sasin intravaskulare.

Sidoqoft është treguar se sasitë e vogla të lëngjeve hipertonike mund të jenë të

efektshme për të mbajtur sasin intravaskulare pa pasur rrezikun e mbingarkeses me

lëngjet .

Kanë dalë të dhëna që ringjallja me lëngje hipertonike mund të sjelle perfitimet ne

rastet e demtimeve ne koke.

Një tjeter koncept i diskutushem në trajtimet e shokut hemorragjik lidhet me

menaxhimin e hipertensionitsi rezultat i traumës penetruse në një hapsire urbane.


Elvira Haxhillari 9

Presioni i vogël i gjakut supozon rritjen e sasisë së humbjes së gjakut nga një plagë

penetruse.

Kështu pritja për të rritur presionin e gjakut derisa te indentifikohet burimi i energjis

dhe të trajtohet përfundimisht,përmirson rezultatin afatgjatë.

2.3 Vlersimet neurologjike

Shtritrja e ekzaminimeve neurologjike të pacientëve me dëmtime në kokë është një

funksion i shkallës së ndërgjegjes të pacientit.

Pacientët të cilët janë të zgjuar dhe bashkpunues,duhet të jetë e mundur kryerja e

vlerësimeve të detajuar tek pacientët me koma.

Ekzaminimi neurologjik zakonisht është i kufizuar tek përgjigja e dritës pupilare dhe

SHKG dhe vlersimi i lëvizjeve ekstraokulare si përgjigjet e testimeve okulocefalike

dhe okuloventrikulare.

2.4 Shkalla e komës se glasgow (SHKG).

SHKG është standart për matjen e objekteve të shkallës së dëmtimit në kokë.

Pacientet janë vlerësuar ne 3 kategori: përgjigjet më të mira mekanike,përgjigjet më

të mira verbale,dhe përgjigjet më të mira ne hapjen e syrit.

Një pacient normal neurologjik do të vlerësohet në maksimumin prej 15 pikësh.

Ndërsa pacientët me dëmtime të rënda do të vlerësohen me një pikë për cdo kategori

me një total prej 3 pikësh.

SHKG përdoret për shtresimin e shkallës së dëmtimit tek pacientët e plagosur në

kokë.

Vlersimi i SHKG me 13-15 pikë reflekton dëmtime të rëndë në kokë ,9-12 pikë kemi

dëmtime të mesme në kokë dhe nga 8 e posht janë konsideruar si dëmtime të rënda .

Kjo ndarje në tre nivele ndihmon në përzgjidhjen e pacientëve të dëmtuar në kokë dhe

përcakton urgjencën me te cilën duhet të trajtohen këto pacient .

Në fakt kufiri ekzakt mes pacientëve dhe dëmtimeve të lehta në këtë janë të

zgjuar(nuk jane ne gjume) dhe nuk kanë ndonjë deficit kryesor domethënes.

Një pacient i dëmtuar rëndë në kokë nuk është ne gjëndje të ndjek dhe komandat më

të thjeshte pas stabilizim


Elvira Haxhillari 10

Tabela 1- Shkalla e komës glasgow

Parametrat Pikët

1.Reagimet më të mira motorike

Normale 6

Lokalizues 5

I tërhequr 4

I përkulur 3

I zgjatur 2

Asgjë 1

2.Reagimet më të mira verbale

I orientuar 5

Konfuz 4

Verbalizues 3

Vokalizues 2

Asgjë 1

3.Hapja e syve

Spomtane 4

Me komand 3

Me dhimbje 2

Asgje 1

2.5Reagimet e bebes së syrit

Bebja e syrit është një prameter i rëndësishëm tek pacientë në koma.

Sidoqoftë duhet kuptuar që një bebe e zgjeruar mund të jetë rezultat dëmtimeve të

drejtpërdrjta të orbitës së syrit.



2.6 Levizjet ekstraokulare

Reagimet okulocefalike dhe okulovestibulare përcaktojn integritetin funksional të

nervit të tretjes,të gjashtë dhe të tetë të kafkës dhe qendrës nervore.

Testi i mëparshëm përfshin rrotullimin e shpejte te kokës së pacientit nga njëra anë

tek tjetra,30 gradë horizontal.

Me një reagim normal sytë qëndrojn të fiksuar në tavan. Ky test kërkon përjashtimin

e dëmtimeve të qafës dhe të shtyllës kurrizore.

2.7Grafi e shtylles kurrizore

Një pacient i zgjuar dhe vigjilent ,mundësia e dhimbjes së qafës paraprakisht

eleminon thyerjen e mundëshme të shtyllës kurrizore.

Sidoqoftë një pacient i cili është ne koma ose i cili ka nje ndjeshmeri të alternuar,ky

perkufizim bëhet më i vështire .

Një pamje anësore e shtyllës së qafës do të indentifikojë afërsisht 85% e 2 ose 6 % të

pacientëve me dëmtime të rënda të kokës të cilat kanë një thyerje te shtyllës kurrizore.

Një grafi anësore e qafës e cila perfshin pjesën e sipërme të T1 mund të shihet si

provë paraprake ku qafa është normale.

2.8Grafitë e kafkës

Disa kundërshtime vazhdojn të fshehin pyetjen për dobinë e radiografis në dëmtimet e

kokës.

është e llogjikshme për të përfunduar se në rastet e dëmtimeve të mbyllura të kokës

grafitë e kafkës nuk janë të nevojshme nëse CT është planifikuar.

Sidoqoftë ekzaminimet CT duhet të arrihen në se grafite e kokës shfaqin thyerje ,ajër

brënda kafkës zhvendoset në gjëndrat pinealanga.

është rënë dakort për dobinë e grafisë së kokës për vlersimin e dëmtimeve

penetruse,radiografit mund të na japin informacion të rëndësishëm për të plotësuar

informacionin e siguruar nga shqyrtimet e CT-së.

2.9Llogaritja e tomografis të kokës

Shqyrtimet e CT së kafkës mbeten standart i artë në hetimet radiologjike të

dëmtimeve të kokës .



Hemorragjia akute parashikohet shpejt sic jane parenkima e trurit dhe struktura e

lidhur kockore.

2.10Ventrikulografia e ajrit

Sic e caktuam më lart dyshimet për patologji intrakafkore kanë nevoj për skanimet e

Ct të kokës.

Kjo mund të mos jetë e mundur tek pacientët me shume dëmtime të cilët mund të

cohen menjëher tek salla e operacionit për paqëndrushmeri hemodinamike.

Në përfundim të procedurave kirurgjikale zakonisht bëhet nje skaner CT , nëse është

e mundur të përjashtohen plagë masive ndërkafkore që mund të kenë humbur ne

ventrikulogramin ajror.

2.11Teknika të tjera

Disa u zvëndësuan me skanerin CT,angiografia nëpërmjet pipëzës direkte t arteries

kartoide ishte metod zgjedhjeje për efektet e pa zbuluara masive intrakraniale.

Aktualisht angiografia përdoret në ato raste të demtimeve akute të kokës,fillimisht në

ato raste te rralla në të cilat dyshohet për dëmtime të enve të gjakut.

Imazhet e rezonancës magnetike janë përgjithsisht jo praktike në fazën akute të

dëmtimeve të kokës sepse harxhon kohe më shumë sesa imazhet e tjera teknike ,

fusha e tij e fuqishme magnetike mund të luaj rol te papajtushëm me ekipet

monitoruese dhe ringjallëse dhe sepse hyrjet tek pacienti është e kufizuar.

2.12 Menaxhimi kirurgjikal

Efektet domethënse të masës nga hematomat.

Në shumë raste sidoqoftë evakuimi i plagëve të vogla justifikohet vecanërisht ata te

kanalit posterior , ku rritja minimale madje dhe hematomat e vogla mund të shkaktojn

ndrydhje të papritura të trurit ose hidrocefale penguese akute.

Pacientët me dëmtime penetruse mund të kërkojn një kraniotomi nëse ndodhet nën një

efekt masiv domethënes nga hematoma , dhe në se pacienti konsiderohet i shpetuar.

2.13 Hematoma subdurale

Në operim për hematomat subdurale,rregullimi i gishtit të madh është perdorimi i një

perplasje të madhe kranioatomike e cila lejon hyrjen nga baza tek mesi i kafkës.

Ne kemi parë raste ku dëshira e kirurgut për të bërë hapje të kufizuara mbi pjesën e

gjërë të hematomës ka krijuar problem nga plagët e paparashikushme ose nga

hemorragjia përtej arritjeve të ekspozimit të kufizuar.

Mpiksja që është besnike e lëvores së poshtëme mund të nxirret jashtë me shpëlarje.



Pjesën nën skajet e kraniotomis janë kontrolluar duke shtypur me kujdes korteksin me

një tërheqes të lakueshem dhe të gjërë.

Hemorragjit nga enët kortike zakonisht janë të lehta për tu kontrolluar me një të

djegur bipolare.

Hemorragjia nga një kullim venash me sinuse sagitale është më i vështirë për tu

izoluar,dhe,për,tu,djegur.

2.14 Hematoma epidurale

Zakonisht trajtohen në një kraniotomi më të kufizuar.

Përsëri një enë e shqyer ose e dëmtuar duhet parë si një burim hemorragjie.

Dylli i kockave mund të nevojitet për ato hematoma duke nënvizuar një carje kur

hemorragjia nga një diploide dyfishohet si një burim gjaku.

Ultrasonografia intraoperative është e përdorshme për këtë lloj situate .



2.15 Hematoma intracerebrale

Zakonisht largohen përmes kraniotomisë së vogel.

Ultrasonografia intraoperative është e përdorshme si për lokalizimin fillestar të këtyre

dëmtimeve si dhe ne garantimin që ëeto pacient të konsiderushem të trombozës nuk

kane humbur.

2.16Thyerjet e gropave te kafkes

Dogma tradicionale konstaton në thyerjen e gropave të kafkës kur thellësia e gropës

takon ose kalon trashësin e kafkës.

Thyerje të tilla duhen ngjitur në mënyrë të matur me përpikmeri për të zvogëluar

rrezikun e infeksionit me hematomat epidurale dhe subdurale.

Varieteti i hyrjes dhe i daljes së rrjetit tek viktimat e plagosura me pushkë në kokë

është e vështirë të jetë dogmatik rreth përpjekjeve kirurgjikale optimale tek këto

dëmtime.

Kur hyrja e plumbit është bërë përmes ballit ose në një zonë tjetër të rëndesishme

kozmetokisht ,është e nevojshme të bëhet një prerje e madhe e skalpit nën ndarjen e

flokëve dhe më pas zgjatjen e skalpit poshtë plagës.

Trajtimi kirurgjik i plagëve shkaktuar nga armët e zjarrit në kokë kanë nevojë për

coptim të skalpit dhe cdo fragmentim kocke duhet të korrigjohet por besohet se

eksplodimi i zgjatur i trurit në kërkim të fragmenteve të fsheura kockore nuk është i

këshillushem për shkak të rrezikut nga dëmtimet neurologjike për kalimin e këtyre

formimeve lungore

Sido që të jetë e mundur ne një mbyllje e papërshkueshme të pjesë së fortë duhet të

kryhet për të luftuar infeksionet.

Nëse transplanti i masës së fortë bëhet i nevojshëm ne preferojm përdorimin e

perikraniumit.

Antibiotikët e nje spektri të gjërë jepen si një mjekim parandalues pacientëve të

plagosur me armë zjarri në kokë ndonse të dhënat që e mbeshtesin ketë praktikë janë

të kufizuara.

Ilacet e duhura zgjidhen pasi rezultatet të bëhen të mundshme nga kultura

ndërvepruese.

Gjatë javëve të para postoperative ndjekja e CT mund të arrije të zbulojë formimet e

lungave në fazat e para të saj.

Sidoqoftë interpretimi i këtyre skanërave është i vështirë për shkak të zmadhimeve jo

të specializuara dhe ndryshimeve postraumatike.



2.17Menaxhimi mjekësor

Qëllimi i atyre që kujdesen për pacientët me dëmtime në kokë është sigurimi i një

mjedisi optimal psikologjk për funksionimin e threqjes së vetë trurit.

Kjo kërkon një monitorim vigjilent të parametrave sistematik dhe neurologjik.

Menaxhimi i parametrave sistematik tek pacientët e dëmtuar në kokë është pothuajse

e njejtë tek të gjithë pacientët me traum .

Sistemi kardiovaskular,pulmonar,renal dhe organet e tjera të pacienteve ,duhet të

shihen me vërejtje dhe duhen të mbështeten sipas nevojave.

Masat e duhura duhet të themelohen për parandalimin dhe trajtimin e infeksionit

,vecanerisht sepse të dhënat eksperimentale tregojn që hipoksia vjen si rezultat i

daljeve të varfëra nga plagosjet e kokës .

Pacientët me dëmtime në kokë janë të prirur për kuagulopati.

Një diatez hemorragjike mund të shkaktojë shpërndarjen e rrezikshme ose në të

kundërt hematomat intrakraniale te vogla dhe kontuzione .

Koha e rritur e mpiksjes mund të kërkoje trajtime me plazma të ngrirë dhe të freskët.

2.18 Menaxhimi neurologjik

Tregues i vetëm dhe më i rëndësishëm i gjëndjes neurologjike të pacientëve është

ekzaminimi neurologjik.

Tek pacientët në komë informacioni klinik mund ti shtohen masa të tjera të ndryshme.

Presioni intrakranial(ICP) është masa më e zakonshme e tregimit të gjëndjes së

dinamikës së ICP.

Ndonëse shumica kanë rënë dakort qe normalja e ICP eshte 10mmHg ose me pak

vlera ne te cilen fillon trajtimi mbetet ne nje fare menyre i diskutushem,më shumë

autoritete perdorin 20mmHg përfundimin e tyre.

Hiperventilimi u bë një mjet i hapur për zvogëlimin e ICP në 1970.

Sidoqoftë të dhënat e mëvonshme treguan qartësisht se është një shpatë me dy tehe

dhe mund të përkeqsoj daljet kur përdoret negativisht.

Edema cerebrale mund të ndodhe pa vëmëndjen e administrimit të sasisë së lëngjeve.

Për më teper dehidratim mund të cojë në komplikime sistematike sic është dobsimi i

veshkave,pezmatim venash ,me emboli të ndryshme pulmonare.

Rrjedhja e gjakut në tru(CBF) është e mundur të matet drejtperdrejt me teknika të

ndryshme lokale dhe globale.



Disa punonjës kanë përdorur dedektorët radioizotopeve per te matur ngritjen cerebrale

të përbërsve si : ksenoni 133 pas administriit intravenoz dhe inhalacionit.

Teknikat e bazuara në Ct mund të japë informacion të njëjt për CBRF rajonale dhe

globale por janë inensive dhe nuk mund të përsëritet më shumë se disa herë.

2.19 Ndërhyrjet farmakologjike

Antibiotikët : për zvogëlimin e rriskut të infeksioneve intrakraniale para operacionit

admistrohet antibiotik.

Për plagët e pastra përdoret cefazolinë.

Antikonvulsant: shumë neurokirurg japin antikonvulsant profilaktik pacientëve që

kane marrë dëmtime të mbyllura në kokë.

Zgjatja e ketij trajtimi ka qënë arbitrare.

Për pacientët që kanë marrë një krizë trajtimi për një vit është i mjaftueshëm

Përbërsit intensivë: përparime janë bërë në fushën e farmakologjis për dëmtimet në

kokë.

Një aspekt premtues i kësaj pune është zvogëlimi i eksitoksikëve , i ,cili është një

tendenc e rritjes së shumës traumatike e disa neurotransmetuesve sic është glutamate

që vepron në synimin e neuroneve në tronditjen e masës për të shkaktuar një

dispension metabolik dhe vdekjen përfundimtare të këtyre qelizave

2.20 Diagnozat infermierore

Rrezik për dëmtime lidhur me ndonjë krizë të përgjithshme toniko-klonike dhe

nivele të vogla serumi fenitoin

Dituri e pamjaftueshme e lidhur me aktivitete që mund të shprehin ndodhjen e

krizave,efekti i stresit në kriza dhe informimi mjekësor.

2.21 Rezultatet e pritura

Do te verbalixojë faktorët rënës dhe shkrehes të lidhur me fillimin e krizave.

Do të verbalizojë lidhjen mes stresit fizik dhe emocional.

Do të verbalizojë rëndësinë e marrjes së mjekimeve antikonvulsantë.

2.22 Planifikimi dhe implementimi

Mësoni klientin dhe familjen e tij të mëposhtëmet.

Informacion rreth krizave .

Kujdes gjatë dhe pas krizave.

Protokollet mjekësore.

Fatorët dhe aktivitet që mund të fillojn krizën .

Rëndësin e ndjekjes.



Mendime kritike në procesin e infermeris.

Po të ishit infermier a do të ndryshonit mendimet tuaja.

Doktori thotë që edhe pse e din që nuk mund ta ngas makinën ajo shpesh e përcjell

shoqen për në punë . Si do ta zgjidhnit ju këtë problem?

Doktori thotë që është turpëruse të vendosin byzylykun MedicAlert. Si di ti

përgjigjeshit?

2.23 Dëmtime traumatike në tru

Dëmtimet traumatike në tru po kyesojn në rastet e vdekjeve dhe të paaftësive në

SH.B.A.

2.24 Faktorët rrezikues.

Aksidentet automobilistike janë shkak madhorë për ndodhjen e DTT , nivelet e

mëdha të alkolit në gjak kontribuojnë në rrezikimin e AA e dëmtimeve.

Shkaqet e tjera janë rëniet ,dëmtimet sportive ,dhe armët.

Të rriturit e moshës 15-30 vjec janë më të rrezikuarit, në raportin mashkull femër

janë 3:1

Një tjetër factor përfshin të jesh mbi 75 vjec dhe të jetosh në një zonë me krim të

lartë.

2.25 Mekanizmat e traumave cranio-cerebrale

Dëmtimet specifike që ndjekin dëmtimet kraniocerebrale janë të lidhura me

mekanizmat e dëmtimit që (si ndodh) natyrën e dëmtimit ( tipin) dhe ndodhjen e

dëntimit (kur ndodh).

Dëmtimet në kokë mund të ndodhin përmes disa mekanizmave.

Dëmtimet e përshpë ndodhin kur koka është goditur nga një object I lëvizshëm.

Dëmtimet ngadalësuese ndodhin kur koka godet një object të palëvizshëm si muri.

Dëmtimet e përshpejtuara- ngadalësuese ndodhin atëher kur koka godet një

objekt dhe truri kërcet brënda kafkës ,truri dëmtohet në pikën e impaktit dhe në

anën e kundërt të impaktit.Si rezultat I këtij dëmtimi mund të dëmtohen 2 ose më

shumë zona të trurit.

Dëmtimet deformuese janë ato të cilat foca deformon integritetin e impaktit të

pjesëve të trupit.

Dëmtimet në kokë mund të klasifikohen edhe si të hapura edhe penetruse.

2.26 Pacienti me një frakturë në kafkë

Një frakturë në kafkë është thyrja e vazhdushme e kafkës.



Mund të ndodhë me ose pa dëmtime ne tru , për traumat itracraniale shpesh rezultojn

nga frakturat e kafkës.

2.27 Patologji dhe manifestime

Dëmtimet në kokë klasifikohen si të hapura dhe si të mbyllura.

Në një fraktur të hapur kocka është carë ndërsa një fraktur e mbyllur nuk është carë.

Frakturat e kafkës janë klasifikuar në 4 kategori: lineare, të thërrmuara , të shtypura

ose vdekjeprurëse

Frakturat lineare janë më të zakonshëmet dhe vlejnë 80% të të gjithë frakturave të

kafkës.

Ato shtrihen që nga pika e përplasjes drejt bazës së kafkës.

Ndonëse rreziku i infeksionit ose i rrjedhjeve të CSF është minimal me kete tip

thyerje sepse masa e fortë zakonisht mbetet e paprekur,hematomat subdurale ose

durale shpesh gjëndet poshte frakturës.

Thërrmimi dhe frakturat depresive të kafkës e rrisin rrezikun e drejtperdrejt të

dëmtimeve të indit të trurit nga konkluzionet dhe nga fragmentet e kockave.

Nëse lëkura poshtë frakturës është carë ose pjesa poshtë është e shqyer rreziku për

infeksion është i madh.

Frakturat vdekjeprurëse të kafkës përfshijn bazën e kafkës dhe zakonisht shtrihen në

afërsi te frakturës ndonëse ato mund të ndodhin në mënyrë të pavarur.



Tabela-2 Llojet e frakturave

Përshkrimi

Lineare I thjeshtë,thyerje e pastër në kafkë

ndodh me dëmtimet me shpejtesi

të ulët

Të thërrmuara Kocka është përplasur ,pjesë të

fragmentuara,zakonisht ka

dëmtime me efekt të lartë

Të shtypura Shtypja e fragmenteve të kockave

zakonisht shkak i thyerjes të

fuqishme të kafkës.Fragmentet e

kockave mund të deportojn në

indin e trurit

Vdekjeprurëse Ndodh në qëndër të kafkës mund

të jetë lineare e thërmuar ose e

shtypur

Nëse pjesa e fortë eshte thyer CSf mund të rrjedhë përmes carjes.

Manifestimet e rrjedhejes së CSf përfshun rinorrea dhe otorrea.

Frakturat vdekjeprurse të kafkës janë të vështira për tu indentifikuar me rreze x dhe

kanë disa shkaqe të përbashkta

2.28 Kujdesi bashkëpunues.

Pacientët me fraktur në kafkë janë të rrezikuar për infeksione lidhur me kriza të

mundshme të përmbajtjes kraniale përmes varjes së pjesës së fortë.

Në një frakturë plaga mund të infektohet nga flokët nga papastërtia.

Monitorimi i otorreas dhe rinorreas,frakturat e hapura të kafkës rrisin mundësin e

rrjedhejes së CSf nga veshi ose nga hunda.

Testi i thare i lëngjeve të pastra nga veshi ose hunda për glukozë .

Drenazhimi i qartë që testohet pozitivisht për glukoze do të thotë rrjedhje e CSF .



2.29 Observimi i lëngjeve për shenja gjaku,tharja e CSF dhe unazave me fasha ose

pëlhurë.

Mbani veshin e bëndshëm dhë nasopharinksin pastër.Vendosni një copë të pambuktë

në vesh. Ndërroni veshjen kur ato lagen.

Mësoni klientin që të mos shfryjë hundët nga kollitja ose tështitja përmes gojës,fryrja

e hundëve nga kollitja rrit ICP.

Përdorni teknika sterile gjatë gjithë kohës kur ndërroni veshjet e kokës.Perdorimi i

teknikave sterile zvogëlon mundësin për infeksion .

2.30 Kujdesi në shtëpi

Klienti dhe familja duhet informuar rreth shkallës së dëmtimit që ka ndodhur me

frakturat e kafkës.

Pacienti me fraktura lineare të cilët nuk shtrohen të ketë nevoj për mjekim që

fokusohet tek nevojat progresive te monitorimit .

Pëe të parandaluar komplikacionet,këshillojm pacientin dhe familjen që të shkojë

në dhomën e emergjencës nëse shfaq ndonjë nga shenjat e mëposhtme:

Konfuzioni

Vështirsi për tu zgjuar

Vjellje

Shikim të turbullt

Keqshqiptim të fjalve

Dhimbje koke e zgjatur

Gjakderdhje nga veshtët ose nga hunda

Dobësi në krahë ose në këmbë



Qafë e ngrirë

Kriza.

2.31 Patopsikologji

Rezultatet e dëmtimit të trurit vijnë nga mekanizma primar dhe sekondar.

Dëmtimet primare rezultojn nga shtypja me fryrje në kokë pa thyerje në kafkë,mund

të shkaktojë dhe të përhap dëmtime në tru .

Dëmtimet sekondare janë progresi i dëmtimeve fillestare që rezultojn nga ngjarjet që

ndikojn në oksigjenimin e qelizave të trurit.

Kjo ngjarje përfshin edema intrakraniale,hematomën,infeksionin,dhe ishemin ose

hipoksin.

2.32 Efektet sistemike te demtimeve akute te trurit

Shkaku:

Stimulim i sistemit nevor simpatik,i cili stimulon korteksin adrenal dhe medulën.

Stimulimi i sistemit nevor simpatik duke rritur nivelin e katekolaminës.

Clirim i aderuar i ADH nga hipofiza posterior.

Disfunksionim pulmonar neurologjik.

Përgjigjet e stresit ndaj traumës.

Rritja e pllakëzave të gjakut.

Imonosuspresioni.

Lëvizshmeria gastrike e zvogëluar dhe rritje të aciditetit gastrik

2.33 Efekti

Metabolizëm i rritur i karbohidrateve,yndyrnave dhe proteinave.

Ruajtje të sodiumit dhe ujit.

Hipertension.

Ndryshime të ritmit te zemrës në EKG

Disaritmi (bradikardi ,sinus akikardi )

Ruajtje të ujit dhe të diabetit

Frymëmarrje jonormale.

Edem pulmonare.

|Hiperglicemi.

Anemi

Infeksion.

Gastrit

Ulcër gastrike



3. Trajtimi infermieror

Infermieri përgatit materialin që duhet për të kryer punksionin.

Pacientit përpara se ti nënshtrohet ekzaminimit i thuhet që të urinoj .

Pas kësaj ajo zbaton porosin e mjekut dhe vendos pacientin në pozicionin e duhur

me duar përpara dhe me kurriz e kokë të përkulur në maksimum përpara.

Ky pozicion bën që hapsira ndërvertebrore të hapet dhe futja e gjëlpërës të jetë më

e leht.

Vendoset një jastëk i vogël nën duar dhe një i madh nën gjunjë.

Infermieria mund të mbaje pacientin sepse mund të lëvizë gjatë ekzaminimit.

Lëngu që do te dërgohet në labrator etiketohet me kujdes nga infermieria dhe

niset atje .

Pas bërjes se punksionit pacienti së paku për 3 orë duhet të qëndroj i shtrirë.

3.1 Plani i punës dhe zbatimi

Në planin e punës u duhet dhënë zgjidhje problemeve që thamë më lart.

Po kjo nuk ështe kaq e thjeshtë sepse pacienti gjatë kryerjes së një procedure

diagnostike mund ti dalin probleme të tjera si psh. gjatë kryerjes së

arteriografisë,lënda mund të japë reaksion dhe gjëndja mund të ndërlikohet.

Kështu që në këtë rast monitorimi i parametrave jetësore del në plan të parë krahës

ndihmës mjekësore për ti shpëtuar jetën.

Në asistencën që bën mjeku në ekzaminime të ndryshme infermieri vrojton me kujdes

pacientin se mos pëson ndo një ndryshim të papritur motor ose sensor.

Ankthi dhe frika ,për shumë pacient kryerja e një procedure diagnostikuse në palcën

e kurrizit ose në tru jep ankth dhe frike.

Ata mendojn se mbeten të paralizuar për jetë dhe shpesh këmbngulin që ky

ekzaminim mos të kryhet.

Mjeku bisedon me këtë person dhe gjithashtu edhe infermieria ,duke i shpjeguar që

ekzaminimi është i nevojshëm dhe që mundësit e ndërlikimeve janë shumë të pakta

ashtu si dhe është në realitet.

Po në se pacienti është në ankth të madh infermieria informon mjekun përpara

ekzaminimit me qëllim që ky të marrë masa për ta qetësuar.

Dhimbja -Në cdo punksion lumbar ka dhimbje, infermierja siguron mjedis të

përshtatshem dhe i jep pacientit qetsues për ti eleminuar diskomfortin .



Pas bërjes së punksionit spinal koka e pacientit mbahet në pozicion më të lartë se

trupi(kjo sepse nëse është bërë anestexi spiale lënda anestezike të mos shkojë lart pasi

jep dhimbje koke të forta qe vazdhojn për disa ditë).

Jepen perfuzione intravenoze me qëllim që lënda anestezike apo kontrastet të

eleminohen.

Mungesa e njohurive për ekzaminimet që do të kryhen -në jetë shume njerez

shtrohen papritur dhe nuk kanë ide për shumicen e ekzaminimeve që do të kryhen .

është e natyrshme që me një pacient të tillë infermierja të merret pak me shumë duke i

shpjeguar procedurat e ndryshme që duhen kryer përse duhen bërë dhe si bëhen.

3.2 Rezultate të pritura

Me kujdesin e treguar pritet që të kemi reduktuar ankthin dhe frikën e pacientit.

Po kështu dhimbjen dhe diskomfortin që ai mund të ketë.

Pacienti është i qartë se cfarë ekzaminimesh do të kryej dhe si do ti kryej ato.



Kapitulli I II

Qëllimi i studimit

Ështe njohja me pacientët në kirurgji në lidhje me operacionet, grupmoshat, gjininë dhe

ditëqëndrimin gjatë kësaj periudhe në lidhje me rehabilitimin dhe kujdesin infermieror.

2.1. Objektivat

1. Përcaktimi i ndërhyrjeve më të shpeshta .

2. Përcaktimi I llojit të traumave

3. Përcaktimin e grupmoshave më të prekura dhe deviacionit standard të moshës.

4. Përcaktimi i gjinisë më të prekur.

5. Përcaktimi i të dhënave mbi ditëqëndrimin dhe zënien e shtratit në spital.

6. Përcaktimi i periodicitetit të fenomenit të shërbimit.

2.2-Metodologjia e studimit statistikor

Është studiuar baza e të dhënave të shërbimit të kirurgjisë për vitet 2011-2013. Janë

përdorur regjistrat e shtrimeve të pacientëve për këto vite. . Dy bazat e të dhënave janë

integruar kur ka qënë e mundur gjatë studimit.

Metodologjia që është përdorur është statistikë deskriptive spitalore.

Nr I pacienteve të marre ne studim eshte 345 gjate periudhes 2011-2013.

Studimi I marrë eshte retrospektiv.

Ekzaminimi i rasteve është bërë në përputhje me:

1. Llojin e operacioneve

2. Grupmoshave

3. Ditëqëndrimin

4. Shperndarja sipas seksit



Kapitulli III

3.1 Rezultate dhe diskutime

Në spitalin e Durrësit ,në repartin e kirurgjis pacientët të cilët erdhën me trauma të kokës nga

data 1.1.2013 deri në datën 30.12.2013 erdhën 115 pacient. Në këto 70 ishin nga zonat urbane

dhe 45 nga zonat rurale. Nga 113 pacient 84 ishin meshkuj dhe vetëm 31 ishin femra,

personat të cilët ishin dëmtuar nga aksidentet automobilistike ishin 40 dhe 75 nga aksidente të

ndryshme.

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Zonat Urbane Zonat Rurale



Më poshtë kemi pasqyruar ne katër tabela përmbledhëse te dhenat qe kemi marre nga klinika

e Kirurgjisë në Durrës.

Tabela-3Të dhënat e vitit 2013

Nr total I pacienteve= 115 Diteqendrimi 399/115= 3.45 dite per

Grupmoshat pacient.

Muaji Nr 1-

4

5-

14

15-

24

25-

34

35-

44

45-

54

55-

64

65≤

Janar 11 0 2 2 2 4 1 0 0

Shkurt 9 0 1 3 2 2 1 0 0

Mars 10 0 1 2 4 2 1 0 0

Prill 7 1 0 2 1 1 2 0 0

Maj 8 0 1 2 3 0 1 1 0

Qershor 10 1 0 3 1 2 1 2 0

Korrik 10 1 0 1 2 3 1 1 1

Gusht 18 2 2 1 3 4 3 1 2

Shtator

Tetor

Nëntor

Dhjetor

7

7

8

10

0

1

0

1

1

0

2

0

2

2

3

4

1

0

2

1

0

3

0

3

2

1

1

0

1

0

0

1

0

0

0

0

Shikojmë që kemi rritje të numrit të të trumatizuarve nga viti 2011. Kryesisht rritja ka

ndodhur për shkak të rritjes së aksidenteve automobilistike dhe konsumimit të shtuar të

alkolit apo dhe si pasoj e goditjeve me armë, dhe më pas viti 2013 ka rënie të numrit të

pacientëve për shkak të hapjes së spitaleve private.

Ne na intereson numri i pacientëve nga rrethet dhe fluksi sipas viteve sepse stafi infermieror

në dispozicion të proçesit të rehabilitimit detyrohet të rishpërndajë punën sipas këtij fluksi.

Ndërkohe që brenda kohës së njëjtë të punës së tyre kërkohet edhe koha për trajnimin e

mëtejshëm të tyre. Gjithashtu ardhja nga rrethet është edhe një indikator i gravitetit të

sëmundjes, për të cilën stafi infermieror duhet të jetë në dijeni. Megjithatë momentalisht ky

variabël mbetet i pastudiuar.

Nga ana tjeter sa më larg që të vijnë të sëmurët aq më e vështirë është qëndrimi në Durrës i

familjarëve, që në rastin e traumave të trajtuara kirurgjikalisht është domosdoshmëri prania e

tyre nga mungesa e përsonelit. Tek familjari, infermieri që bën rehabilitimin duhet të shikojë



një aleat por ai është edhe një subjekt që ka nevojë për ndihmë dhe orientim. Pas daljes nga

spitali do të jetë familjari që do të vazhdojë proçedurat e rehabilitimit në shtëpi, prandaj ai

duhet ti njohë dhe përvetësojë ato.

3.2 Grupmoshat

Popullata që kemi marre në studim ka një moshë mesatare 29.97+24.2 vjeç.

Krijohet përshtypja që mosha e pacientëve të shtruar është mjaft e re dhe ka një shpërndarje

mjaft të gjërë, por duhet të verifikojmë grupmoshat.

Tabela-4; Përmbledhja e të gjitha viteve mbi grupmoshat

1-4

vjeç

5-14

vjeç

15-24

vjeç

25-34

vjeç

35-44

vjeç

45-54

vjeç

55-64

vjeç

> 65

vjeç

2011-2013 46 55 87 113 106 98 99 76

Tabela permbledhëse na tregon shpërndarjen sipas grupmoshave të pacientëve të shtruar në

klinike. Paraqitja grafike e kësaj shpërndarje nuk është e njëtrajtëshme.

Shikojmë që shpërndarja është më e lartë në grupmoshat 25-54 vjec .

Një shpërndarje e tille në dy grupmosha na bën të mendojmë që edhe stafi jonë infermieror që

merret me rehabilitimin e këtyre të sëmurëve të jetë i trajnuar sipas specifikave të dy

grupmoshave .

Të dhëna mbi ditëqendrimin dhe zënien e shtratit

Tabela-5; Ditëqëndrimi mesatar gjatë viteve 2008-2011

Viti Ditë qëndrimi Nr. Pacientëve DQM

2011_ 450 95 4.73

2012_ 324 78 4.15

2013_ 399 115 3.46

Total 1173 288 4.07

Pse është e rëndësishme për rehabilitimin ky komponent i menaxhimit?

Nëse do ta konsideronim proçesin e rehabilitimit si kohë që duhet shpenzuar, teknikë

standard dhe burime njerëzore atëherë komponentët e mësipërm të menaxhimit do na hynin

shumë në punë.

Duke marrë në konsideratë që trajtimi ështe në terapin intensive edhe ditë më të shumta të

shtrimit janë të dedikuara monitorimit të pacientëve, dhe duke shfrytëzuar protokollin e

trajtimit të kësaj diagnoze kemi mundësinë të shohim se sa % e kohës së shtrimit shkon për



rehabilitim dhe të llogarisim kërkesën që kemi për kohë rehabilitime dhe rrjedhimisht edhe

për personel për ta mbuluar.

3.3 Shpërndarja e të sëmurëve sipas seksit, 2011-2013, Kirurgji

Tabela.6 Gjinia viti 2011-2013

M F Totali

2011_ 72 23 95

2012_ 61 17 78

2013_ 84 31 115

2011-2013 217 71 288

Përqindja 75.4% 24.6%

meshkuj

femra

Per temën tonë ky numër është mjaft i rëndësishëm për dy shkaqe kryesore;

- Rehabilitimi sipas diagnozave, që në rastin tonë janë të ndryshme edhe sipas seksit ka

teknika të ndryshme rehabilitimi.

- dhe seksi është një variabël I ndjeshëm sidomos në popullatën shqiptare, gjë që

kërkon trajtim specifik nga personeli infermieror që bën trajtimin.



Kapitulli IV

Konkluzione

Pacientët me dëmtime të lehta në kokë zakonisht bëhen mirë ,megjithëse mund të

kenë ndo një problem me memorien,si marrje mëndsh, dhimbje koke ,mungesa e

vëmëndjes dhe anomali të tjera të funksionimit të CNS janë të zakonëshme.

Në këto raste neurokirurgu tenton të indentifikojë simtomat ose shenjat e tjera që një

pacient i vecantë është një nga minoritetet e vegjël ,por tragjik qe zhvillon një

hematom intracerebrale të shtyrë me dëmtim neurologjik pasues

Nje skaner CT duhet të bëhet nëqoftëse dyshohet për një dëmtim domethënës

,megjithëse kriteri për arritjen e vendimit nuk është përcaktuar mirë .

Pacientet me dëmtime të rënda në kokë kanë një masë vdekshmërie 30-50% dhe një

propocion i madh i këtyre pacientëve mbesin të paaftë.

Sidoqoftë një rrugë agresive në trajtimin e këtyre pacientëve mund të rrisin shancin

për një rezultat të mirë .

Principet e menaxhimit të pacientëve me dëmtime të rënda mund ti përmbledhim si

më poshtë:

1. Vendosni një rrugë ajrore dhe siguroni ventilimin.

2. Mbani presionin e gjakut të përshtatshëm vecanerisht në prezencën e lëndimeve të

mëdha.

3. Bëni nje skaner CT të kokës sapo të stabilizohet gjëndja kardiopulmonare e pacientit

4. Evakuoni shpejt hematomat që shkaktojn efektin e masës.

5. Bëni një perpjekje për të mbajtur presionin cerebral 60mmHg arteriala me oksigjenin

mbi 90% sodiumin e serumit mbi 132 mmol/L dhe temperatur poshte 99grade F.



RASTE KLINIKE

Emri:G.D.

Adresa:Lagjia.18 Durrës

Ditëlindja:12/03/1985

Diagnoza: Comotio cerebral

Ankesa: dhimbje koke,lodhje,marrje mëndsh,të vjella,konfuzion.

Anamneza Morbi: pacienti referon se e kanë goditur me mjete të forta në kokë dhe paraqitet

në urgjenc,ku i behet ekzaminimi dhe shtrohet.

Ekzaminimi objektiv: gjëndje jo e mire ,koshienc relative e lartë ,mukoza normale,qafa dhe

ekstremitet e lira pa difekte motore dhe sensore .Puksi ritmik,presioni arterial 130/75

mmHg,respiracioni i vështirsuar ,abdomen simetrik në nivelin e toraksit në palpacion.Bark i

butë dhe hepar në normë.

Terapia

Sol manitol 20% * 3

Lasix 2* ½

SAT 1500 1 amp I/M

Ampicilinë 1gr *4 I/V

Ritidin 50 1 amp 2*1

Premparan 2*1amp I/M

Sol fizioligjik 500mg

Voltaren 75mg 1 amp

Analiza

Glicemi

Azotemi kreatinemi

Biluribin transaminaz

Vizitë tek ortopedi

Gjak komplet



Emri:B.SH

Adresa:Lagjia.1 Durrës

Ditëlindja:02/06/1979

Diagnoza: Comotio cerebral

Ankesa: lodhje,marrje mëndësh,dhimbje koke,gjëndje lipotimie

Anamneza Morbi:pacienti reeron se është aksidentuar dhe paraqitet në urgjenc,ku më pas

ekzaminohet dhe shtrohet.

Anamnezavita dhe familjare: Asgjë për tu përmëndur

Ekzaminimi objektiv: gjëndje jo e mire ,koshienc relative e lartë ,mukoza normale,qafa dhe

ekstremitet e lira pa difekte motore dhe sensore .Puksi ritmik,presioni arterial 100/65

mmHg,respiracioni vezikular lateral ,abdomen simetrik në nivelin e toraksit në

palpacion.Bark i butë dhe hepar në normë.

Terapia

Sol manitol 20% * 3

Lasix 2* ½

SAT 1500 1 amp I/M

Ampicilinë 1gr *4 I/V

Ritidin 50 1 amp 2*1

Premparan 2*1amp I/M

Sol fizioligjik 500mg

Voltaren 75mg 1 amp

Analiza

Glicemi

Azotemi kreatinemi

Biluribin transaminaz

Vizitë tek ortopedi

Gjak komplet

CT Skaner



Literatura

Autori : Xhorxh Torton,Neil Borley,Joanna Chikwe

Titulli i librit: Primori Surgey, Oksford

Nr.i faqeve:832

Autori: Xhejms King

Titulli i librit : Primori Surgey ,USA.

Nr.i faqeve:725

Interneti

http://www.unistemcells.com/

http://en.wikipedia.org/wiki/Traumatic_brain_injury

https://www.dartmouth.edu/~dons/index.html

Chapter 22 - Cranial and spinal trauma.

http://www.unistemcells.com/

http://en.wikipedia.org/wiki/Traumatic_brain_injury

https://www.dartmouth.edu/~dons/index.html



Përmbajtja

................................................................................................................................... 1

Universiteti : “Aleksandër Mosiu” Durrës ...................................................................................................... 1

Dega: Master Profesional Kirurgji................................................................................................................... 1

Aspektet klnike dhe kirurgjikale të traumave Cranio-cerebrale në rrethin e Durrësit ................................ 1

Punoi: Ma Student Elvira Haxhillari ............................................................................................................. 1

Udhëheqës shkencor :MPH. MSCH. Indrit Bimi ............................................................................................ 1

Kapitulli 1 .......................................................................................................................................................... 5

Traumat e kokës ................................................................................................................................................ 5

1.2 Epidemiologjia ............................................................................................................................................ 5

Vdekshmëria ...................................................................................................................................................... 5

1.3 Mekanizmat e dëmtimeve ............................................................................................................................ 5

1.6 Hematomat dhe kontuzionet intrakraniale ................................................................................................ 6

1.7 Përhapja e dëmtimeve aksonalë ................................................................................................................ 7

1.8 Hemorragjia subarkanoidale dhe intraventrikulare. ................................................................................ 7

1.9 Ishemia ........................................................................................................................................................ 7

1.10 Dëmtimet depërtuese ................................................................................................................................. 8

2.Menaxhimi i dhomës së emergjencës ............................................................................................. 8

2.2 Rivendosja e lëngjeve tek pacientët me dëmtime ne kokë.......................................................................... 8

2.3 Vlersimet neurologjike ................................................................................................................................ 9

2.4 Shkalla e komës se glasgow (SHKG). ........................................................................................................ 9

2.5Reagimet e bebes së syrit ............................................................................................................................ 10

2.6 Levizjet ekstraokulare ............................................................................................................................... 11

2.7Grafi e shtylles kurrizore ........................................................................................................................... 11



2.8Grafitë e kafkës .......................................................................................................................................... 11

2.9Llogaritja e tomografis të kokës ............................................................................................................... 11

2.10Ventrikulografia e ajrit ............................................................................................................................ 12

2.11Teknika të tjera......................................................................................................................................... 12

2.12 Menaxhimi kirurgjikal ............................................................................................................................ 12

2.13 Hematoma subdurale .............................................................................................................................. 12

2.14 Hematoma epidurale ............................................................................................................................... 13

2.15 Hematoma intracerebrale ....................................................................................................................... 14

2.16Thyerjet e gropave te kafkes .................................................................................................................... 14

2.18 Menaxhimi neurologjik .......................................................................................................................... 15

2.19 Ndërhyrjet farmakologjike ...................................................................................................................... 16

2.20 Diagnozat infermierore ........................................................................................................................... 16

3.1 Plani i punës dhe zbatimi .......................................................................................................................... 22

Dhimbja -Në cdo punksion lumbar ka dhimbje, infermierja siguron mjedis të

përshtatshem dhe i jep pacientit qetsues për ti eleminuar diskomfortin . ..................................................... 22

Pas bërjes së punksionit spinal koka e pacientit mbahet në pozicion më të lartë se

trupi(kjo sepse nëse është bërë anestexi spiale lënda anestezike të mos shkojë lart pasi jep

dhimbje koke të forta qe vazdhojn për disa ditë)............................................................................................ 23

Jepen perfuzione intravenoze me qëllim që lënda anestezike apo kontrastet të

eleminohen. ..................................................................................................................................................... 23

Mungesa e njohurive për ekzaminimet që do të kryhen -në jetë shume njerez shtrohen

papritur dhe nuk kanë ide për shumicen e ekzaminimeve që do të kryhen . ................................................ 23

është e natyrshme që me një pacient të tillë infermierja të merret pak me shumë duke i

shpjeguar procedurat e ndryshme që duhen kryer përse duhen bërë dhe si bëhen. .................................... 23

3.2 Rezultate të pritura .................................................................................................................................... 23

Kapitulli I II .................................................................................................................................................... 24

Qëllimi i studimit ............................................................................................................................................. 24

Kapitulli III ..................................................................................................................................................... 25

3.1 Rezultate dhe diskutime ............................................................................................................................ 25



3.3 Shpërndarja e të sëmurëve sipas seksit, 2011-2013, Kirurgji ..................................................... 28

Kapitulli IV ...................................................................................................................................................... 29

Konkluzione ..................................................................................................................................................... 29

RASTE KLINIKE .......................................................................................................................................... 30

Literatura ......................................................................................................................................................... 32

Falenderime:Falenderoj Profesorin udhëheqës MPh.MSc Indrit Bimi

Profesorin MPh. Msc Pirro Prifti,dhe të gjithë profesorët që na kanë ndihmuar gjatë

studimeve master.



Deklaratë origjinaliteti

Une e nënshkruara Elvira Samit Haxhillari

Deklaroj se ky punim përfaqson punën time origjinale dhe nuk kam përdorur burime të tjera

përvec atyre të evidentuara nëpërmjet literaturës.

Durrës 30/04/2014

Elvira Haxhillari

Dega: Master Profesional Kirurgji - uamd.edu.al · PDF filePërfshihet menaxhimi në...

Documents

Transcript of Dega: Master Profesional Kirurgji - uamd.edu.al · PDF filePërfshihet menaxhimi në...