Deeleconomie en arbeidsrecht - Sharing economy and employment law

pag. 1prof. dr. M. De Vos

Deeleconomie&

Arbeidsrecht@devosmarc

“the post-ownership society”

“a nice way for rapacious capitalists tomonetize the desperation of people in the

post-crisis economy and to evoke a fantasyof community in an atomized population”

prof. dr. M. De Vos pag. 3

Arbeidsrecht?

Een eerste & rechtsvergelijkende verkenning.


Vooraf• A priori van ‘deeleconomie’ = geen

werknemers

• Verdienmodel en businessmodel verdraagt vaak geen kwalificatie als werknemer


Veel potentiële conflicten• Minimumloon• Arbeidsduur• Verzekering en aansprakelijkheid• Vakantiegeld• Wijziging van voorwaarden• Loonbescherming• Beëindiging


Recht & Rechtbank?• California, Delaware, Ierland, …• Dispute settlement + verzaken aan

lopende ‘class actions’: vermijden van gerechtelijke geschillen…

• Land van de dienstverlening als aanknopingspunt in IPR in Europa, maar…


Contract?• ‘Gebruiker’/‘partner’,

‘helplings’/’partners’/’dienstverlener’, ‘tasker’/’leden’, ‘verhuurder’/’gastheer’

• ‘Terms of use’, ‘terms of service’, ‘agreement’• Internet / App – interfacegebruik

Elektronische raamcontracten zonder garantiesprof. dr. M. De Vos pag. 10

… voor welk contract?• Raamafspraken / toetreding / lidmaatschap

etc. – zonder termijnbepaling• Optie 1: Voldoende bepaalbaar voorwerp:

een ‘oproepcontract’, maar dan wel met ad hoc toestemming: ‘instemmingscontract’?

• Optie 2: Ad hoc aflopende contracten –bepaald werk – op basis van een raamafspraak?


Werk geven of werk dating?• Verbintenis tot verstrekken van arbeid of

tot het verstrekken van leads?• Of: toegang verschaffen tot een platform

dat business leads genereert: dating & vrijwillige matching, tegen betaling

• Of: opdrachtgever, werkverschaffer• Of: beide Belang van de juiste contractidentificatie


‘Delen’ of ‘werken’?• ‘Delen’ is geen beroepsarbeid (klassiek)• België na Cass. 10 maart 2014: beweegreden

(i.c. vrijetijdsbesteding) irrelevant, zolang onder gezag en tegen ‘loon’ (contradictio in terminis)Occasionele of tijdelijke arbeidDeeltijds (regelmaat)Feitelijk voltijds

Werkgever die verloont?

• Gebruiker en/of ‘deler’ betaalt aan en via het platform, platform is sluis

• Impliciete loonverbintenis? Cfr. discussie managementvennootschap


Gezag of geen gezag…

Met dank aan de journalisten-studentenpag. 15prof. dr. M. De Vos

pag. 16De deeleconomie – GS Individueel Arbeidsrecht

Uber AirBnB Sidecar TaskRabbit

Helpling ZaarlyRaamcontract X X X X X XArbeidscontract2 partijen X X X X X XOnbepaalde duur X X X X X XElektronisch X X X X X X

-, -,

ProefconcurrentiescholingsbedingEenzijdige wijziging mogelijk

X X X X

2.2 De arbeidUber AirBnB Sidecar TaskRabbit

Helpling Zaarly

-Arbeid voor levensonderhoud

X X X X X XArbeid als bijverdienste X X X X X X

-

-

Middelenverbintenis XResultaatsverbintenis X X X X X


Helpling Zaarly

Toezicht

Vrijheid om werk te organiseren X X X X X XVrijheid om arbeidstijd te kiezen

X X X X X X


Helpling Zaarly

Beslissingsmacht in ondernemingEigenaar/huurder X X X X XExclusief verbonden

Werk rechtstreeks opgedragen X X XMogelijkheid om opdracht te weigeren X X X X X XSkills vereist X X X X X

Evenwel…• Alle bedrijven in de deeleconomie bouwen

op vertrouwen van klanten & netwerkeffecten Merk, uniformiteit, kwaliteit, betrouwbaarheid, controle, opleiding, etc.: toenemend belang ‘do & die’ dilemma cfr. ‘Homejoy’ precedent


Evenwel…• ALS de markt groeit en werkt: Professionalisering en concurrentie maken ‘delers’ potentieel belangrijk voor loyauteit aan het platform = incentive diversiteit, lagen, categorieën: geen zwart/wit maar boog van occasioneel naar permanent


“The jury in this case will be handed a square peg and asked to choose

between two round holes.”“The test the California courts have developed

over the 20th Century for classifying workers isn’t very helpful in addressing this 21st Century

problem. Some factors point in one direction, some point in the other, and some are

ambiguous. (…) Or perhaps Lyft drivers should be considered a new category of worker

altogether, requiring a different set of protections.”

pag. 22

Buitenlandse precedenten• Aandacht voor socio-economische

realiteit, via indiciën• Pragmatisme vs. formalisme

• Nog geen vaste rechtspraak, maar animositeit neemt toe


België: formalisme Arbeidsrelatieswet1. Is er een ‘kwalificatie’ van de overeenkomst door de partijen? (art. 333)2. Is er een vermoeden van AO op basis van gecodificeerde criteria van socio-economische afhankelijkheid (art. 337): bewaking, schoonmaak, vervoer van goederen/personen voor derden


3. Met kwalificatie ‘onverenigbare elementen’ bij uitoefening, met name:• de organisatie van de werktijd;• de organisatie van het werk;• de mogelijkheid een hiërarchische

controle uit te oefenen.4. RSZ-beleid ?


België: formalisme Arbeidsrelatieswet

Arbeidsrecht: frontlijn of achterhoede?


Andere dimensies• Interneteconomie, vrij verkeer van

diensten & vestiging, en de EU (digitale) interne markt: level playing field?

• Activiteiten zeer afhankelijk van (lokale) overheid…

• Taxibedrijf = havenarbeid?• Dienstencheques = staatssteun en

concurrentievervalsing tav ‘on demand schoonmaak’?


Een nieuwe ‘sociale kwestie’?


Enkele bedenkingen• Deeleconomie werkt participerend én

polariserend• Arbeid, vrije tijd en technologie…• Zelfstandigen en werknemers: één front? • Aantallen stijgen exponentieel• Deeleconomie wordt meer en meer big

business: netwerkeffectenprof. dr. M. De Vos pag. 29

Toekomst?

• Meer formalisme: verboden, vermoedens, criteria, nieuwe categorieën, nieuwe definities

• Meer pragmatisme: aanpassing van perspectief en indiciën


@[email protected]

DANK U


Deeleconomie en arbeidsrecht - Sharing economy and employment law

Law

Transcript of Deeleconomie en arbeidsrecht - Sharing economy and employment law