`deda enis~ kvalze - sulakauri.edu.geƒ“ედა-ენის... · qmedi pirebi arian rogorc...

`deda enis~ kvalze

maswavleblis wigni

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis, mecnierebis, kulturisa

da sportis saministros mier 2018 wels.

nino gordelaZe

gvanca Cxenkeli

nino gordelaZe

gvanca Cxenkeli

konsultanti nino ramiSvili

`deda enis~ kvalze

maswavleblis wigni

redaqtori rusudan gorgaZe

teqnikuri dizaineri lado lomsaZe

© bakur sulakauris gamomcemloba, 2018

yvela ufleba daculia.

Sps `bakur sulakauris gamomcemloba~

misamarTi: daviT aRmaSeneblis 150, Tbilisi 0112

tel.: 291 09 54, 291 11 65

elfosta: [email protected]

ISBN 978-9941-30-002-8

GEORGIAN FOR THE 1ST GRADE

Teacher’s book

© Sulakauri Publishing, 2018

All rights reserved.

Tbilisi, Georgia

www.sulakauri.ge

iakob gogebaSvilis „deda enis“ arsi .............................................................................................4

iakob gogebaSvilis `deda enis~ ganaxlebuli gamocema .....................................................7

winasaanbano periodi .............................................................................................................................9

saanbano periodi ...................................................................................................................................11

anbanis Semdgomi periodi ..................................................................................................................12

anbanis Semdgomi periodis saswavlo Temebis CamonaTvali .................................................... 14

eleqtronuli resursebis wyaroebi da maTi gamoyenebis gzebi ..................................16

erovnuli saswavlo gegma ..................................................................................................................18

saxelmZRvanelos Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan .....................................24

ganviTarebisa da swavlis ramdenime Teoria .........................................................................29

rekomendaciebi swavlebis meTodikaSi

kiTxvis swavleba (ia kutalaZe, Sefasebisa da gamocdebis erovnuli centri,) .................34

wakiTxulis gaazreba, `kiTxuloben, magram gageba uWirT~,

Tamar jayeli, saswavlo gegmebis centri ......................................................................................38

Sefasebis sistema ...................................................................................................................................47

I klasis moswavleebis TviTSefaseba ..........................................................................................49

winasaanbano periodis samuSao .....................................................................................................51

anbanisa da anbanis Semdgomi periodis samuSao

weris ramdenime meTodi ......................................................................................................................62

zepiri Semajameblebi ..........................................................................................................................65

rubrikis Sefasebis kriteriumebi ...............................................................................................67

sanimuSo gakveTilebi

winasaanbano periodi ...........................................................................................................................68

saanbano periodi .................................................................................................................................104

anbanis Semdgomi periodi ................................................................................................................. 111

savarjiSo rveulSi mocemuli ZiriTadi aqtivobebis aRwera ....................................118

zogierTi savarjiSos pasuxebi ....................................................................................................121

masala dafidan gadasawerad da aso-bgerebze savarjiSod .........................................123

ramdenime sityvis ganmarteba...................................................................................................... 125

moswavlis wignSi mocemuli andazebis axsna ........................................................................126

damatebiTi sakiTxavi ........................................................................................................................129

Semajamebeli savarjiSoebi ...........................................................................................................132

danarTi 1 – moswavleTa Sefasebis furclebis nimuSebi ..............................................139

danarTi 2 – suraTebiani baraTebi da Sesabamisi aqtivobebi .....................................145

sarCevi

4

iakob gogebaSvilis „deda enis“ arsi

ukve as welze metia, rac saqarTveloSi iakob gogebaS-

vilis mier Seqmnilia „deda ena“ patara mkiTxvelisaT-

vis mSobliuri enis Sesaswavlad. es unikaluri wigni im-

saxurebs, rom tradicia gagrZeldes. am memkvidreobis

SenarCuneba Zalze mniSvnelovania saxel mwifoebrivad,

radgan qveynis kulturul warsuls warmoaCens; amasTan,

bavSvisTvis SesaniSnavi aRmoCena iqneba is faqti, rom

misi ojaxis ufrosi wevrebic amave wigniT swavlobdnen,

maTac ician, uyvarT da axsovT `deda ena~.

rac ufro swrafad midis win cxovreba, saxelmZRvane-

lo miT ufro male berdeba, amitom is mudmiv ganaxlebasa da gaumjobesebas moiTxovs.

TviTon iakob gogebaSvilic ganuwyvetliv xvewda Tavis „deda enas“. gogebaSvilis Sem-

degac, bunebrivia, am wignSi cvlilebebi moxda da kvlavac moxdeba, magram ucvleli unda

darCes misi agebis mecnieruli principi, asoTa swavlebis Tanamimdevroba, swavlebis me-

Todika: mokled rom vTqvaT, iakob gogebaSvilis saxelmZRvanelos unikaluroba.

ratom aris is unikaluri? ganmartebisTvis warmovaCinoT sxvadasxva aspeqti:

gogebaSvilma pirvelma miagno am wignisaTvis zedgamoWril saxelwodebas – „deda

enas“, romelic dedamiwis, dedaboZis, dedaqalaqis da sxva amgvari sityvebis analogiiT

aris Sedgenili da erT sityvad kravs or yvelaze axlobel cnebas.

man pirvelma miagno genialur palindroms – im or patara asos, romelTa gadasma-gad-

mosmac mTel frazas qmnis da bavSvs erTbaSad xiblavs, erTbaSad agrZnobinebs, Tu ra

jadosnur samyaroSi Sehyavs igi mSobliur anbans, „ai ias“.

gogebaSvilma ganaviTara da danerga wera-kiTxvis swavleba qarTul enaze analizur-

sinTezuri meTodiT. rogorc specialistebi aRniSnaven, es Rvawli gansakuTrebul adg-

ils akuTvnebs mas qarTuli wera-kiTxvis swavlebis meTodikis istoriaSi. iakob gogebaS-

vilma aso-bgeraTa swavlebis Tanamimdevroba asoTa moxazulobis simartive-sirTules

dauqvemdebara da amiT didad gaaadvila maTi Seswavla. wera-kiTxvis erTad swavleba na-

karnaxevia TviT qarTuli enis bunebidan, qarTulSi xom rogorc vwerT, iseve vkiTxulobT.

gogebaSvilma „deda enas“ SesZina enciklopediuri xasiaTi, raTa am wigniT bavSvs mar-

to wera-kiTxva ki ar eswavla, aramed samSoblos bunebasa da istoriasac gascnoboda,

xalxis yofasac dahkvirveboda. sagangebod aRsaniSnavia am wignis didaqtikuri mxare:

yoveli fraza, SerCeuli leqsi Tu moTxroba emsaxureba mizans, rom bavSvs pasuxismge-

bloba Zaldautaneblad gauRvivos, marTali, patiosani da kacTmoyvare gaizardos.

gogebaSvili zedmiwevniT icavs yvela eTikur-moralur normas: mis TxzulebebSi mo-

qmedi pirebi arian rogorc vaJebi, ise gogonebi, Tanabrad. arasodes aris gamwvavebuli

religiuri Tema, piriqiT, wigns xazgasmiT aweria: `yvela sarwmunoebis qarTvelTaT-

vis~. cxadia, iseTi gamWriaxi da humanisti pirovneba, rogoric gogebaSvili iyo, iTval-

iswinebda saqarTvelos yoveli kuTxis Taviseburebas, istoriul beds. igi eniT, dedae-

niT kravda, amTlianebda Tavis qveyanas; qveynis yvela kuTxis bavSvi erTad iRebda xelSi

wigns, saxelad `deda ena~.

„deda enis“ kidev erTi umniSvnelovanesi Rirseba misi enaa. iakobs ekuTvnis pirvelo-

ba axal qarTul saliteraturo enaze saxelmZRvaneloebis Seqmnis saqmeSi. misi saxelmZ-

5

Rvaneloebi dawerili iyo saqarTvelos yvela kuTxis mcxovrebTaTvis gasagebi eniT,

maTSi yvela poulobda nacnob samyaros. gasaocaria erTdroulad enis aseTi sisadave,

siRrme da xatovaneba. Zalze sagulisxmoa mkvlevar zurab WumburiZis SeniSvna: iyo dro,

roca iseTi Zveli da saWiro sityvac ki, rogoricaa jejili, Turme bevrs ar esmoda. aki

usayvedura gogebaSvils erT-erTma recenzentma: es sityva dasavleT saqarTveloSi ar

ician da „deda enaSi“ rad ixmareo. „nuTu TviTon leqsi dResaviT cxadad ara hyofs, rom

jejili hqvia axlad amosuls mwvane yanasa?“ – upasuxebda amaze i. gogebaSvili. lapara-

kia „deda enaSi“ dabeWdil leqsze: „izarde, mwvane jejilo, dapurdi, gaxdi yanao“. marT-

lac, am konteqstSi jejils araviTari ganmarteba aRar sWirdeba da misi mniSvneloba

leqsTan erTad samudamod aRibeWdeba bavSvis mexsierebaSi. ZiriTadad, swored aseT

„moxdenil konteqstSia mocemuli axal-axali sityvebi „dedaenaSi“. man kargad icoda,

romeli sityva rodis da ra saxiT miewodebina moswavlisTvis da romeli sityvis xmare-

bisagan Seekavebina Tavi. iakob gogebaSvili sityvis mniSvnelobis naTelsayofad konte-

qstTan erTad xSirad mimarTavda sinonimebsac. Tu saqme gaZneldeboda, „deda enas“ dar-

Tul patara leqsikonsac iSveliebda.

rogorc mkvlevari guram ramiSvili aRniSnavs, unikaluria gogebaSvilis enobrivi

alRo. sityvebis didi umravlesoba, romlebic man `deda enaSi~ Seitana, qarTuli enis

`maradiuli~ nawilia, xolo maTi SenarCuneba enis ekologiis dacvas niSnavs.

xalxuri Semoqmedebis nimuSebs gogebaSvili krebda umTavresad Tavis mSobliur

qarTlSi, romlis mkvidrTa metyvelebac yvelaze axlosaa saliteraturo enasTan. ma-

gram es masala sruliad ucvleli saxiT ver Sevidoda „deda enaSi“. gogebaSvili didi

taqtiTa da zomierebis dacviT arCevda folklorul nimuSebs, zog rames cvlida peda-

gogiuri miznebis Sesabamisad, teqsts xvewda enobrivad, magram ise ki, rom mas xalxuri

metyvelebis surneli ar dahkleboda. swored ase SerCeulma da daxvewilma masalam gan-

sazRvra gogebaSvilis wignis enobrivi profili, mianiWa mas genialuri sisadave, sicx-

ade, momxiblaoba.

mweralTagan „deda enaSi“ TvalsaCino adgili eTmoba axali qarTuli saliteraturo

enis fuZemdeblebis – ilia WavWavaZis, akaki wereTlis – Semoqmedebis nimuSebs. Tumca,

gogebaSvils am saxelovan mweralTa TxzulebebSic Sehqonda zogierTi cvlileba, na-

karnaxevi pedagogiuri Tu lingvisturi mosazrebebiT. meTodur niuansebs gogebaSvili

didi yuradRebiT azustebda, xvewda, raTa martividan rTulisaken svla bavSvisTvis

bunebrivi, sasurveli da saxaliso yofiliyo.

bunebrivia, saxelmZRvaneloSi yvelaze metia TviTon iakob gogebaSvilis mier dawer-

ili, Targmnili an gadmokeTebuli masala. udavoa, rom gogebaSvili uniWieresi sabavSvo

mweralia, esec erT-erTi mniSvnelovani mizezia imisa, rom Znelia, mis wigns metoqeoba

gauwios sxva avtorma.

`deda enis“ unikaluroba ganpirobebulia imiTac, rom iakob gogebaSvilis Semoqme-

debiT midgomaSi Serwymulia mecnierisa da mwerlis niWi, enobrivi alRo. igi saTanado

naxatiT iwyebs bavSvisaTvis sityvis gacnobas da Semdeg, ganawyobs ra naweris aRsaqme-

lad, mTlianad awvdis am sityvis grafikul xats; amas mosdevs kiTxvis gaiolebisTvis

bunebrivi etapi – sityvis marcvlebad dayofa; Semdgomi nabijia aso-bgerebad sityvis

daSla, rasac mohyveba umciresi nawilis – Sesaswavli asos calke gamoyofa. yoveli asos

Seswavla ganmtkicebulia saTanado frazebisa da winadadebebis sakiTxavi nawiliT. fra-

zebiT, winadadebebiT iwyeba c, t, w, W, j, J da h asoebis Seswavla.

rogorc aRvniSneT, gogebaSvilma anbanis Seswavla patara mkiTxvels unikaluri mi-

gnebiT daawyebina – misi ài ia~ xom ukve winadadebaa. misaTiTebeli sityva ài~-s wyalo-

biT Semdgom asoebTanac axerxebs avtori aRweriTi winadadebebis Sedgenas. ài ias~

6

mosdevs aranakleb momxiblavi migneba: TiTisa da TiTas analogia , – adamianis moqnili

TiTebis mimsgavsebiT darqmeuli saxeli `TiTa~, yurZnis grZelmarcvlovani jiSisa...

kargi pedagogi ganavrcobs am SesaniSnav Sedarebas da bavSvs auxsnis, rom qarTul enaSi

iTqmis: xelis mtevani, yurZnis mtevani. amasTan, `a~ da `i~ asoebis moxazvis Semdeg `T~-s

werac uadvildeba... amgvarad, iakob gogebaSvilis meTodis safuZveli xelisa da gonebis

erToblivi varjiSia.

aRsaniSnavia, rom dRes pedagogikaSi gaCnda mosazreba, rom ufro efeqturia da-

balansebuli (e. w. kombinirebuli), midgoma, romelic moicavs aso-bgeraTa mimarTebiT

swavlebas da, amasTanave, eyrdnoba e.w. mTlianobis meTods.

iakob gogebaSvili Tavis `deda enaSi~ swored amgvari – kombinirebuli midgomis saSu-

alebas gviqmnis. amitomac aris mis mier Sedgenili saxelmZRvanelo aseTi mimzidveli da

dResac Sedegiani.

gamoyenebuli literatura:zurab WumburiZe, iakob gogebaSvilis „deda ena“;

guram ramiSvili, `dedaenis Teoria~

7

iakob gogebaSvilis `deda enis~ ganaxlebuli gamocema

`deda enam~, romlis Seqmnas iakob gogebaSvilma ramdenime aTeuli weli Sealia, sabo-

loo saxe 1912 wlis gamocemisaTvis miiRo (anu 36 wlis Semdeg misi pirveli gamocemidan)

da momdevno ramdenime wlis ganmavlobaSic gamoiyeneboda saswavlo procesSi. mogviane-

biT igi sxva wignebiT Canacvlda, Tumca samarTlianad miCneulia, rom mis bazaze, goge-

baSvilis meTodis mixedviT momzadda v.ramiSvilis `dedaena~, romelic e.w. sabWoTa pe-

riodSi aTwleulebis manZilze wera-kiTxvis swavlebis erTaderTi saxelmZRvanelo iyo

saqarTveloSi.

rac Seexeba iakob gogebaSvilis `deda enas~, igi ucvleli saxiT daibeWda am 35 wlis

winaT, magram skolaSi praqtikulad ar danergila. mizezi, ris gamoc iakob gogebaSvilis

`deda ena~ saswavlo procesSi pirvandeli saxiT aRar gamoiyeneba, savsebiT gasagebia: am

aswlovan wignSi dRes ukve dagrovda iseTi enobrivi formebi, romlebic Tanamedrove

qarTul enaSi aRar gvxvdeba. garda amisa, `deda enis~ Sav-TeTri ilustraciebi da pol-

igrafiuli xarisxi, rac Tavis droze mowinave teqnologiebis gamoyenebiT Sesrulda,

cxadia, aRar akmayofilebs Tanamedrove saxelmZRvanelos moTxovnebs.

Cven gadavwyviteT, mogvemzadebina iakob gogebaSvilis `deda enis~ ganaxlebuli

gamocema, sadac SenarCunebuli iqneboda teqstualuri masala imgvarad, rom mciredi

redaqtireba Cautardeboda mxolod im enobriv formebs, romlebic Tanamedrove qar-

TulSi Secvlilia. bunebrivia, Sav-TeTri ilustraciebi Seicvleboda feradi naxate-

biT ise, rom ilustraciaTa stilistika metismetad gansxvavebuli ar yofiliyo. garda

amisa, imisaTvis, rom wigni Tanamedrove saganmanaTleblo standartebTan (upirveles

yovlisa ki erovnul saswavlo gegmasTan) Sesabamisi yofiliyo, gaCnda damatebiTi gver-

debic, sadac kiTxvis, weris da zepirmetyvelebis ganmaviTarebeli savarjiSoebia moT-

avsebuli. magaliTad, me-7 gverdze Semodis aso `x~, xolo rveulSi misi Sesabamisi gver-

di eTmoba savarjiSoebis bloks.

iakob gogebaSvilis `deda enis~ saboloo, 1912 wlis gamocema ori nawilisagan Sedge-

ba: pirvel, momcro nawilSi (qvesaTauriT `qarTuli anbani~) mocemulia mxolod saanba-

no periodis masala (gavixsenoT, rom im dros am wigns erTi saswavlo weli eTmoboda);

meore, ufro mozrdil wigns (qvesaTauriT `anbanis Semdgom sakiTxavi wigni~), romelSic

mravali sxva dasxva tipis teqstia anbanisSemdgomi periodisaTvis, ori weli eTmoboda.

`deda enis~ ganaxlebuli gamocemac ori nawilisagan Sedgeba (es nawilebi erT wignSia

Tavmoyrili): pirvels `qarTuli anbani~ hqvia, xolo meores – `deda enis kvalze~. pirve-

li nawili mihyveba gogebaSvilis gamocemas; kerZod, ucvlelia asoebis Semotanis rigi.

es ki Zalze mniSvnelovania. gogebaSvilis „deda ena“ xom wera-kiTxvis Semswavleli wig-

nia. swored weris TvalsazrisiT aris unikaluri asoTa aseTi Tanmimdevroba: gogebaS-

vils Cinebulad aqvs daculi principi – martividan rTulisaken, yoveli momdevno asos

moxazulobas aadvilebs winas codna (sxvaTa Soris, 2009 wlamde, anu Cven mier Sesrule-

bul pirvel gamocemamde arc erT Semdgenels, romelic miiCnevs, rom wigni gogebaSvi-

lis meTodis mixedviT moamzada, ar daucavs asoebis Semotanis iakobiseuli rigi); Ziri-

Tadad SenarCunebulia agreTve: mTavari sityva, riTac ixsneba axali aso-bgera; sityvebi

da frazebi, romlebic kiTxvaSi savarjiSodaa gankuTvnili; gverdis boloSi mocemuli

asoebisa da sityvebis gamoweris nimuSebi. aq Setanili yvela cvlileba Tanamedrove

bavSvis interess eqvemdebareba.

imisaTvis, rom TvalsaCino iyos gansxvaveba Zvelsa da axal gamocemebs Soris, Se-

8

vadaroT, rogor Semodis aso `x~ 1912 wlis gamocemaSi da rogor gamoiyureba igive teq-

sti axal gamocemaSi:

1912 wlis gamocema ganaxlebuli gamocema

15

qa

rT

ul

i a

nb

an

i

x

Txa

T x a

x

ax. xa–xa. Ti–xa.

Txa. a–xi. a–xi–a.

ai Tixa. ai Txa. aTi Txa. asi Txa.

ai xaxa. Txis xaxa. ai Tasi. Tixis Tasi.

ai xis Tasi. ai saaTi. saaTi xisaa.

ai xis saaTi. ai TaTias Txa.

i aT

winamdebare saxelmZRvanelos meore nawilSic umTavresad iakob gogebaSvilis `deda enidan~ aRebuli teqstebia. aqac teqstebSi Catarebulia aucilebeli saredaqcio cvli-lebebi. arsebiTi gansxvaveba mxolod savarjiSoebSia. nimuSisaTvis SevadaroT erTi da igive teqsti Zveli da axali redaqciiT:

1. ra hqvia Citis saxls?

2. Citis Svils ras vuwodebT?

3. raze gaukeTebia bude Cits?

4. arwivi Citia Tu didi frinveli?

Citi patara frinvelia.

SoSia, mercxali, beRura, SaSvi, bulbuli

Citebi arian.

qori didi frinvelia.

bude

(aRwera)

es Citis budea. bude momrgvaloa, jams

hgavs. gakeTebulia buCqze.

budeSi vxedavT oTx bartys. bartyebs

pirebi daRebuli aqvT, saWmels elian,

aqeT-iqiT ic qi rebian. deda Citi

mofrenila, moutania wvri li matli da

niskartiT uWiravs. unda, matli bartys

Caudos pirSi.

49

savarjiSoebi

wv Cit .

re

bu

si

ga

za

fx

ul

is

Se

mo

sv

la

1

49

1912 wlis gamocema ganaxlebuli gamocema

kata da Zexvebi

erTi mSieri kata sakuWnaoSi SeZvra. iq

xarixaze gemrieli Zexvebi ekida. katas

Tvalebi gaubrwyinda, kbilebi aukawkawda

da Zexvis SeWma daapira. mag ram mas

imedi gaucruvda, Zexvebi Zalian

maRla ekida. katam xan kedelze

acoceba scada, xan maRla axtoma, xan

sacodavad aknavlda, iq neb Sevecodo

romelime Zexvs da TviTonve

Camovardeso. kata verafers gaxda.

bolos ukan gamob runda da Tavis

dasamSvideblad daiCxavla: „mar Tla,

dRes xom paraskevia, kidev kargi,

Zexvi ar vWame da marxva ar gavtexeo“.

savarjiSoebi

1. risi imedi gauCnda msunag katas?

2. ra yofila xarixa?

3. ratom gaucruvda imedi katas?

kata ver Seswvda Zexvsao, paraskevia dResao.

sa WnaoSi bevri Zexv .

moifiqre sapirispiro sityva:

marxva Seinaxa – marxva .

imedi gauCnda – imedi .

re

bu

si

4

fr

in

ve

le

bi

da

cx

ov

el

eb

i

le

qs

eb

sa

da

mo

Tx

ro

be

bS

i

69

9

teqstebi, romlebic ver daetia pirvelklaselTaTvis gankuTvnil wignSi, gadava me-ore klasis saxelmZRvaneloSi, xolo mozrdili moculobis SemecnebiTi teqstebis na-wili me-3 da me-4 klasebis wignebSic moxvdeba.

saxelmZRvanelos komponentebiimisaTvis, rom `deda ena~ Tanamedrove moTxovnebTan srulad Sesabamisi iyos, buneb-

rivia, sakmarisi araa mxolod saredaqcio cvlilebebi moswavlisaTvis gankuTvnil wignSi – saWiro gaxda kidev ramdenime komponentis damateba. esenia, upirveles yov-lisa, maswavleblisaTvis gankuTvnili meToduri saxelmZRvanelo (anu maswavleblis wigni) da ori damatebiTi rveuli, amaTgan erTi dednis funqcias asrulebs da darTuli aqvs saweri bade wignSi mocemuli gadasaweri davalebebisaTvis; meore ki uSualo kav-SirSia moswavlis wignTan, masSi warmodgenilia damatebiTi savarjiSoebi. es rveuli gankuTvnilia maswavleblis xelmZRvanelobiT klasSi samuSaod.

rogorc mogexsenebaT, pirvel klasSi swavleba sam periodad iyofa: winasaanbano, saanbano da anbanisSemdgomi periodebi.

winasaanbano periodi

winasaanbano periodSi maswavlebeli jer `deda enas~ anu moswavlis wigns ar iyenebs, am periodis mizania moswavleTa momzadeba wignze gadasasvlelad da es, ZiriTadad, ori mimarTulebiT xdeba: varjiSi metyvelebaSi da motorikis ganviTareba qarTuli weris tra diciuli badis farglebSi. aqtivobaTa orive es tipi savarjiSoebis rveulisa da maswavleblis wignis daxmarebiT sruldeba. savarjiSoebis rveulis pirvel 18 gverdze zeda nawilSi moTavsebulia Tematuri suraTebi (maTi meSveobiT maswavlebeli atarebs saubrebs saTanado Temaze da aRawerinebs moswavleebs am suraTebs). es Temebia:

1. Semodgoma;2. skola;3. Sinauri cxovelebi da frinvelebi;4. gareuli cxovelebi da frinvelebi;5. ojaxi;6. quCa;7. TamaSi;8. wignis maRaziaSi;9. zamTari;10. sporti;11. zafxuli;12. xelovneba (scena).

rveulis qveda nawilSi moTavsebulia gogebaSviliseuli bade (misi zomebi absolu-turi sizustiT emTxveva 1912 wlis gamocemas) da am badeSi gamosaweri sxvadasxva ele-mentebi. erTaderTi gansxvaveba isaa, rom 1912 wlis gamocemaSi badis xazebi Sav fonze TeTrad moCans, ganaxlebul gamocemaSi ki – TeTr fonze lurjad. garda amisa, sagange-bod gamuqebulia mTavari xazi, SemdgomSi e.w. calxaziani rveulis RerZi. iwyeba yvelaze martivi elementiT (mokle vertikaluri xazi badis SuaSi) da TandaTanobiT rTuldeba.

i i

10

aseTia savarjiSoebis rveulis erT-erTi gverdi. igi winasaanbano periodisTvisaa gankuTvnili.

12

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

ojaxi

aRwere

gverdis zeda naxe-

varSi Tematuri sura-

Tia moTavsebuli.

gverdis qveda

nawili motorikis

savarjiSoebs

eTmoba.

winasaanbano periodi 3 kviras grZeldeba. es periodi ara marto anbanisaTvis momza-debas sWirdeba, aramed zogadad skolasTan Seguebasac. Tematuri saubrebis daxmarebiT maswavlebeli ecnoba bavSvebs, arkvevs maTi momzadebis dones, avarjiSebs metyvelebaSi specialuri savarjiSoebis meSveobiT. sanam rveulSi elementebis gamoweras daawye-binebdes, bunebrivia, jer acnobs im elementarul normebs, romelTa dacvac aucile-belia weris procesSi: rogor unda ijdes gamarTulad, rogor daiWiros xelSi kalami da a.S. amis Semdeg uxsnis, ra aris gamosaweri, jer aCvenebs dafaze, mere akeTebinebs da-moukidebladac da Tan individualurad yvelasTan midis da naxulobs, rogor muSaoben. am dros maswavlebelma kidev erTxel unda auxsnas moswavles, rogor dajdes, rogor daiWiros kalami, sad gaavlos xazi; Seaqos moswavle da moeridos negatiuri Sefasebebis gamoTqmas (àr varga~, ùSnod wer~ da a.S.); amis nacvlad unda waaxalisos bavSvebi, aRniS-nos maTi warmatebebi (`yoCaR, Zalian kargad gamogdis~, ài, es kargad gamogsvlia, aba, kidev erTxel scade~ da a.S.).

winasaanbano periodSi unda Sesruldes, aseve, fonemuri codnis SesaZenad Sedgenili savarjiSoebic. es savarjiSoebi Tavmoyrilia maswavleblis wignSi (gv. 17-25). garda ami-sa, moswavlis rveulis wina gverdebi gankuTvnilia amave miznis misaRwevad:

naxati da sityva; gamoicani sityvis pirveli bgera; ipove sityvebi erTnairi pirveli bgerebiT; gauriTme sityva.

cxadia, miTiTebas moswavleebs maswavlebeli waukiTxavs.amasTan, maswavleblis wignSi Setanilia patara moTxrobebi winasaanbano periodisT-

vis. mosmena, mosmenilis gaazreba, SekiTxvis Camoyalibeba umniSvnelovanesi unaria da aucilebelia, misi ganviTareba win uswrebdes wera-kiTxvis swavlebas.

11

saanbano periodi

swavlis dawyebidan 3 kviraSi moswavleebi gadadian saanbano periodze, viwyebT an-banis Seswavlas.

28

qa

rT

ul

i a

nb

an

i

C

kameCi

ka me Ci

k a m e C i

C

Co–xa. Ci–Ti. Ci–ri. Cu–mi.

Can–Ta. far–Ca. Car–Co.

fa–Cu–Ci. Co–Co–ri. Ci–ne–Ti.

ai CiTis CanTa. Ciri CanTaSi Seinaxe.

is CarCo visia? nikosi. es zari Cemia.

is CanTa Senia. es mzias faCuCia.

oTxi CoCori Zovs. Sors muxa moCans.

kameCi muxasTan aris.

es farCa Cinuria. CineTi Sorsaa.

a o39

qa

rT

ul

i a

nb

an

i

Cawere:

gadaiwere:

kameCi

CanTa

gaxaze sammarcvliani sityvebi:

Seadgine sami sityva:

fafa

ri

daasaxele, ra xatia da Cawere pirveli aso:

ra

kameCi CineTi farCa faCuCi

damarcvle: ramdeni marcvalia?

ai moCuxCuxe ru.

ai ia

`deda enaSi~ yoveli

axali aso calkea

gamotanili, raTa

ufro mkafiod

gamoCndes. iqve

moTavsebulia naxati.

saTanado naxatis qveS iakob

gogebaSvilis mier Sedgenili

teqstebia. yvela teqsti

adaptirebulia Tanamedrove

normebis mixedviT.

savarjiSo rveuli sagangebod

daemata ganaxlebul gamocemas,

raTa wigni erovnul saswavlo

gegmas srulyofilad

Seesabamebodes.

rveulSi sxvadasxva tipis

savarjiSoebi calke Car-

CoTia gamoyofili da zeda

mar cxena kuTxeSi specia-

luri simbolo axlavs.

asosa da sityvis gamoweris

nimuSebi ZiriTadad mihyveba

1912 wlis gamocemas.

yoveli asos Seswavlas, daaxloebiT, 2-3 sagakveTilo saaTi eTmoba, anu kviraSi Seiswavleba 2 an maqsimum 3 aso (radgan sul kviraSi 7 saaTia).

wera asoebis Seswavlis, gacnobis paralelurad iwyeba. gamosaweri asoebisa da sit-yvebis nimuSebi mocemulia rogorc `deda enaSi~ Sesabamisi gverdis qveda nawilSi, aseve weris rveulSic.

SeniSvna 1:

saxelmZRvanelos saanbano nawilSi srulad SenarCunebulia iakob gogebaSviliseuli asoTa Tanamimdevroba da e.w. Tauri sityvebic (garda sityvisa uremi, romelic gadata-nilia damatebiT sakiTxavSi). redaqtirebulia mxolod momdevno sakiT xavi teqstebi; yve-la cvlileba eqvemdebareba Tanamedrove saliteraturo enis normebs. aseve amoRebuli da Canacvlebulia dReisaTvis arqaizmad qceuli leqsikuri erTeulebi.

moswavlis wigni moswavlis rveuli

12

SeniSvna 2:

winasaanbano periodSi zamTris Temis Seswavlisas sasurvelia, moiZioT da klasSi moaw-yoT multfilm `guda gudas~, saanbano periodSi ki – `ai ia~-s Seswavlis Semdeg – mult-film `bomboras~ Cveneba.

asoebis – n, R, p da w-s Seswavlis Semdeg moswavleebs waakiTxeT damatebiTi sakiTxavi teqstebi, romlebic mocemulia moswavlisave wignSi.

anbanisSemdgomi periodi

`deda enis~ meore nawili, romelsac `deda enis kvalze~ vuwodeT, iakob gogebaSvilis mier Sedgenili sakiTxavi teqstebis krebulia. damatebulia mxolod savarjiSoTa sis-tema da ramdenime Tvisebrivad Sesabamisi teqsti. mTeli es sakiTxavi masala mowesrige-bulia Tematurad. Temebis CamonaTvali ixileT gv. 14-15-ze.

bavSvis saTvale

– mami, mec miyide saTvale! – sTxova mamas

katom.

– rad ginda, Svilo? –

hkiTxa mamam.

– SensaviT wignebi unda

vikiTxo! – auxsna pawia

katom.

– kargio, – Sehpirda mama

da uyida anbani.

ra moindoma patara bavSvma?

ra unda iswavlo, wakiTxva rom SeZlo?

wigni saukeTeso saCuqaria.

furclebi aqvs buCqiviT,

ikereba qudiviT,

laparakobs kaciviT.

pasuxi: w

ma wigns a erebs.

savarjiSoebi

re

bu

si

gamocana

sw

av

li

s s

iy

va

ru

li

2

55

savarcxliani ofofi

(aRwera)

ofofi cxovrobs mindorsa da tyeSi,

amitom gareuli frinveli hqvia. ofofi

patara frinvelia, niskarti ki grZeli

aqvs. tani wvrili da mogrZo aqvs, bolo

– grZeli. Tavze lamazi qoCori asxia.

ofofis qoCors savar c xe -

li hqvia! am savar cxels xan

gaSlis da xan dakecavs. ofofs

Wreli bumbuli aqvs. CvenTan

mofrinavs gazafxulze.

Semodgomaze ki kvlav Tbil

qveynebSi mifrinavs.

ratom aris ofofi gareuli frinveli?

aRwere ofofis niskarti, qoCori da bumbuli.

1. kidev ra gareuli frinveli ici?

2. „gugus“ romeli frinveli iZaxis?

erT lamaz wiTel yvavils guguliskaba hqvia.

daxate guguliskabebiani mindori.

savarjiSoebi

bu

ne

bi

s S

vi

le

bi

3

61

moswavlis wignis gverdis zeda

kideSi miTiTebulia Temis ri-

giTi nomeri da saxeli.

uklebliv yvela teq-

sti iakob gogebaSvi-

lis Sedgenilia.

teqstTan dakavSirebuli

savarjiSoebi Casmulia erTian

CarCoSi da iqve miTiTebulia

savarjiSoTa rubrikebi.

saxelmZRvanelos am nawilSi Tavmoyrilia sakmaod bevri teqsti. im SemTxvevaSi, Tu ar eswreba yvela teqstis Seswavla, SegiZliaT, morCenili teqstebi daavaloT ardadegebze sakiTxavad, an Tavad waukiTxoT gakveTilze.

13

Temebis Seswavlas sxvadasxva dro eTmoba. savarjiSoebis rveulSi gamoyofilia wignis am monakveTis swavlebisas Sesasrulebeli davalebebi. savarjiSoTa sistema mravalfer-ovania: mocemulia yvela iseTi tipis savarjiSo, romliTac SesaZlebelia erovnuli sas-wavlo gegmiT gaTvaliswinebuli Sedegebis miRweva. savarjiSoTa tipebi Sesabamisi sim-boloebiTaa aRWurvili:

gamoicani gamotove-

buli aso, sityva,

gamocana ...

gadaiwere rveulSi

Seadgine sityvebi

miaqcie yuradReba!

daimaxsovre!

SekiTxva waikiTxe andaza

gamoicani rebusi

daxate

zepirad Sesasrule-

beli sxvadasxva tipis

savarjiSo

ai ia

moawyveT Cveneba

ekranis logoTi aRniSnulia nawarmoebebi, romelzec gadaRebulia asakisTvis Sesabamisi filmi an multfilmi, an saerToa (emTxveva) personaJi da Tema (magaliTad, „Svlis nukris naambobi“ da „bembi“) an filmi exeba Temas, romelic gaSlilia Sesaswavl TavSi; anac Seqmnilia audiospeqtakli, audiozRapari (magaliTad, zRapari `rwyili da WianWvela~ vebgverdze: https://soundcloud.com/audio-archives-of-georgia)

Tu moswavlis wignSi nawarmoebis saTaurTan mocemulia miTiTebuli niSani, es imas niS-navs, rom saxelmZRvanelos avtorebis rekomendaciiT, maswavlebelma, sasurvelia, moiZios miTiTebuli videomasala, mokle informacia filmis gamoSvebis wlis, reJisoris Tu sxva mniSvnelovan ambebisa da pirovnebebis Sesaxeb da am nawarmoebis Seswavlis Semdeg aCvenos moswavleebs klasSi. Cveneba SeiZleba 2 sagakveTilo saaTsac gagrZeldes. qvemoT mocemulia videomasalis damuSavebisas sagakveTilo procesSi dasmuli SekiTxvebisa da gansaxorcie-lebeli aqtivobebis nimuSebi:

• sad gawyda filmis Cveneba? ra iyo pirvel nawyvetSi? igulisxmeba Sinaarsi;• emTxveva Tu ara nawarmoebisa da ekranizaciis saTauri? da Tu aris gansxvaveba,

imsjelon, romeli versia moswonT da ratom;• videomasalaSi (filmSi, multfilmSi...) ra aris mocemuli gansxvavebulad? damate-

bulia an aklia personaJi Tu ambavi; Secvlilia finali... aqve gaimarTeba msjeloba reJisoris fantaziiT Seqmnil masalaze;

• SesaZlebelia Sefasdes kostiumebi da daisvas kiTxvebi, romel personaJs ra tipis tansacmeli ufro mouxdeboda da ratom;

• Seiqmnas filmis afiSa da mosawvevi filmze dasaswrebad TanatolebisTvis;• Seiqmnas filmis reklama: moswavleebis CarTulobiT daiweros scenari romelSic Caer Tveba

bavSvebis mier xmaTa umravlesobiT arCeuli musika. maswavlebelma saboloo produqti vid-eoze aRbeWdos. an: gakeTdes sareklamo plakati CanaxatebiTa da slogane biT.

• daidgas kostiumirebuli speqtakli am nawarmoebis mixedviT. sasurvelia, am kos-tiumebis mxatvrebi Tavad moswavleebi iyvnen. magaliTad, Cveulebrivi tansacmeli qaRaldis elementebiT iyos SefuTuli.

rebusi

!

SeaerTe xaziT

14

gazafxulis Semosvla

1. ia

2. *** (Tebervali dadgao) (xalxuri)

3. bude

4. *** (marti kabas keravdao) (xalxuri)

swavlis siyvaruli

5. *** (yayaCosa siwiTliTa) (xalxuri)

6. xuTi TiTi

7. xuTi xmovani: a, e, i, o, u

8. nucas skola

9. bavSvis saTvale

10. marcvali

11. msunagi da bejiTi

bunebis Svilebi

12. Citi niblia (xalxuri)

13. kakana qaTami

13. savarcxliani ofofi

14. yurcqvita kurdReli

15. didi da mSvidobiani kameCi

16. patara cxovelebi

17. ras ra hyavs?

cxovelebi leqsebsa da moTxrobebSi

20. Citi da vaso

21. kameCis pasuxi

22. *** (kameCi wevs da icoxnis) (xalxuri)

23. vano, kato da Citi

24. kata da Zexvebi

25. jiuti Txebi

26. kuda xari da buzebi

27. pepela da futkari

28. Citi da mela (xalxuri)

anbanis Semdgom periodSi saswavlo Temebisa da

am TemebSi Setanili teqstebis Tanamimdevroba aseTia:

6

T i a

o o

a i o o. .

o T a i

a i a a. .

weris meore rveuli – dedani gaTvlilia saanbano pe-riodze. yoveli asos nimuSebis Semdeg gamoyofilia Tavisufali sivrce da ramdenime carieli gverdic erTvis. a nbanis Semdgom periodSi Sesasrulebeli wer-iTi da va lebebi mocemulia moswavlis wignSi.

Tu dedani ar aRmoCndeba sakmarisi, cxadia, SesaZle-belia Cveulebrivi, badiani, carieli rveulis gamoyen-ebac.

SeniSvna:kolegebo, iakob gogebaSvilis mier saxelmZ-

RvaneloSi Setanili zogierTi andaza Znelad aRsaqme-lia patarebisaTvis. samagierod, am rTuli Sinaarsis teqstis wakiTxva Tqven dagexmarebaYYT, SeamowmoT, ram-denad aiTvises moswavleebma kiTxvis teqnika. ra Tqma unda, Cveni mizania, patarebma andazebis gaazrebac Se-Zlon. Tu isini Tavad ver gaumklavdebian am amocanas, daexmareT, auxseniT, raTa ar gaizepiron gauazreblad.

15

oTxi dro

29. weliwadis oTxi dro

29. ra droa? (xalxuri)

30. mecxvare da marti

igav-arakebi

31. qori da ixvi

32. koRo da lomi

33. gvriti da mtredi

34. iremi

35. mwyeri da Ramura

ca da miwa

36. *** (mze dedaa Cemi) (xalxuri)

37. *** (didsa, maRalsa) (sulxan-saba orbeliani)

37. JuJuna wvima movida (xalxuri)

38. *** (izarde, mwvane jejilo)

(ioseb daviTaSvili)

kargi da cudi

39. mamlis bolo

40. daufiqrebeli saqcieli

41. sabralo moxuci qali

42. xe da lerwami

43. msxali

44. Zmoba (sulxan-saba orbeliani)

45. brZnuli azrebi (SoTa rusTaveli, vaJa-

fSavela)

46. me waval! (marijani (mariam aleqsiZe)

iyo da ara iyo ra

47. cixe-darbazi

48. Txa da venaxi (xalxuri)

47. SesaZlebelia? (xalxuri)

istoriuli ambebi

48. mefe vaxtang gorgasali

49. Tamar mefe

50. mefe erekle

aba, gamoicani!

51. leqs-gamocanebi

52. Tavsatexi

53. dro

sityvis kona

54. qarTuli leqsikoni

55. asoTa saxelebi da patara leqsikoni

56. xuTfurcela

damatebiTi sakiTxavi

57. saanbano periodis teqstebi

58. rwyili da WianWvela

kolegebo, auxseniT moswavleebs, rom am saxelmZRvanelos yoveli na-

warmoebi, romelic wignSi Setanilia avtoris gvaris miTiTebis gareSe,

Seqmnilia iakob gogebaSvilis mier. maTi simravlis gamo, miTiTebulia

mxolod sxva avtorTa gvarebi. wigni mTlianad eyrdnoba gogebaSvilis

`deda enas~.

16

eleqtronuli resursebis wyaroebi da maTi

gamoyenebis gzebi:

saswavlo procesSi saxelmZRvanelos paralelurad rekomendebulia sxvadasxva eleqtronuli

resursis gamoyeneba. romelTa mopovebac SesaZlebelia Semdeg saitebze:

http://www.buki.ge

http://kids.ge

http://kargiskola.ge

magaliTad: saxelmZRvaneloSi mocemuli Tematuri ilustraciebis garda, gakveTilis gamo-

sawvev fazebze SegiZliaT gamoiyenoT „kargi skolisgan“ momzadebuli Tematuri posterebi:

dabadebis dRe, eqskursia, maRazia, sofelSi, Teatri, darbazi, klasi, oTaxi, sezonebi, zooparki...

amave saganmanaTleblo veb portalzea:

samuSao baraTebi,

kompiuteruli TamaSebi,

samuSao furclebi da

moswavlis audiowignebi...

sxvadasxva unaris gasaviTareblad sainteresoa kids.ge-ze mocemuli Tematuri gasaferadeble-

bi - xili da bostneuli, Sinauri cxovelebi da frinvelebi... TamaSebi: ipove gansxvaveba da msgavs-

eba, ipove damaluli nivTebi da a. S.

sasargebloa buki.ge-ze warmodgenili saganmanaTleblo TamaSebi da saxaliso davalebebi: asos

amocnoba, marcvlebis gamTlianeba, winadadebebis awyoba, sinonimebis da omonimebis dawyvileba,

krosvordebi, rebusebi, „vin ra inatra“, mauglisTan da Cxikv zaqarasTan erTad Tavsatexebis

daZleva da a. S.

17

istis gamoyeneba

amonaridi ist-is standartidan:

`informaciuli da sakomunikacio teqnologiebis (ist) gareSe dRes warmoudgenelia progresi

saxelmwifo da sazogadoebrivi moRvaweobis nebismier sferoSi.

informaciuli da sakomunikacio teqnologiebis swavlebaSi ganisazRvra ori midgoma. esenia:

a) ist-i, rogorc damoukidebeli sagani, b) ist-i, rogorc integrirebuli sxva saswavlo disci-

plinebSi. (esg)

Cven SemTxvevaSi, ra Tqma unda, gvainteresebs meore midgoma, istis gamoyeneba qarTulis swav-

lebisas. kerZod ki, standartis mixedviT:

mimarTuleba: ist resursebis Seqmna

is teqn. I.3. moswavles SeuZlia ist produqtis Sesaqmneli saSualebebis gamoyeneba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

• iyenebs saxatav da teqstur redaqtorebs maswavleblis mier Catarebuli saswavlo aqtivobisas;

• amzadebs da gamoscems originalur namuSevars eleqtronul formatSi (magaliTad, qmnis nax-

ats);

• iyenebs ist-s sagamomcemlo da sxva SemoqmedebiT saqmianobaSi (magaliTad, teqstur redaqtorSi

qmnis dabadebis dRis misaloc baraTs);

• qmnis Tavisi asakobrivi jgufisaTvis Sesabamisi cifruli formatis produqts rogorc indi-

vidualurad, agreTve TanaklaselebTan erTad; aseve maswavleblis an mSoblis daxmarebiT

(magaliTad, garemos dacvis Sesaxeb proeqtis damxmare, TvalsaCino masala)~.

amis gaTvaliswinebiT, maswavlebels SeuZlia gamoiyenos aseTi aqtivobebi: daexmaros moswav-

leebs Seqmnan Seswavlili nawarmoebebis ilustraciebi grafikul redaqtorSi, dabeWdon mcire

teqsti teqstur redaqtorSi, neTbuqis veb-kameris saSualebiT Caweron xmovani teqsti da gaake-

Ton namuSevrebis prezentaciebi.

wlis bolos SesaZlebelia aseve weriTi davalebis paralelurad moswavleebma maswavleblis

daxmarebiT, dabeWdon martivi winadadebebi, naswavli leqsebi an enis gasatexebi...

18

erovnuli saswavlo gegma

qarTuli ena da literaturastandarti

I klasi. wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

ქართ. დაწყ. (I).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო სამეტყველო ქცევის გამოვლენა ნაცნობ საკომუნიკაციო სიტუაციაში.

ქართ.დაწყ. (I).2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა, გაგება-გააზრება და გადმოცემა.

ქართ. დაწყ. (I).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ტექსტის თემის, მასში განხილული საკითხების მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი ქცევის შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.

ქართ. დაწყ. (I).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება; მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო ნორმების დაცვა.

ქართ. დაწყ. (I).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ. დაწყ.(I).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს გაწაფულად კითხვა.

ქართ.დაწყ.(I).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა და გაგება-გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით მოწოდებული ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის) ურთიერთადაკავშირება.

ქართ.დაწყ.(I).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული ტექსტების ინტერპრეტირება ვერბალური და არავერბალური გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან პირიქით.

ქართ.დაწყ.(I).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.

ქართ.დაწყ. (I).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მაორგანიზებელი ელემენტების, სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების ამოცნობა.

ქართ.დაწყ.(I).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკურ და სემანტიკურ მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.

ქართ.დაწყ.(I).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ. დაწყ. (I).13. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა ნაცნობ თემატიკაზე.

ქართ. დაწყ. (I).14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების ადეკვატურად გამოყენება; კალიგრაფიისა და მართლწერის საბაზისო ნორმების დაცვა.

ქართ. დაწყ. (I).15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

19

mimarTuleba: zepirmetyveleba

ქართ. დაწყ. (I).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო სამეტყველო ქცევის გამოვლენა ნაცნობ

საკომუნიკაციო სიტუაციაში.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• სწორად რეაგირებს ნაცნობ სამეტყველო სიტუაციებში;

• გასაგებად გამოხატავს სათქმელს;

• გადმოსცემს ფაქტებს;

• საჭიროების მიხედვით, ადეკვატურად ცვლის სამეტყველო როლებს (უსმენს სხვებს, სვამს/

პასუხობს შეკითხვებს);

• ასრულებს მასწავლებლის მარტივ ზეპირ ინსტრუქციებს;

• ამოიცნობს და მიზნის შესაბამისად იყენებს მეტყველების ვერბალურ და არავერბალურ

საშუალებებს (ჟესტებს, მიმიკასა და სხვ.).

ქართ.დაწყ. (I).2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების

მოსმენა, გაგება-გააზრება და გადმოცემა.


• ისმენს და ადეკვატურად აღიქვამს მარტივ ინფორმაციას ნაცნობ თემაზე;

• ამოიცნობს ზღაპარს დასაწყისისა და დასასრულის ფორმულების მიხედვით („იყო და არა იყო

რა“; „ჭირი იქა, ლხინი აქა“...);

• ამოიცნობს ფაქტების/მოქმედებების თანამიმდევრობას ტექსტში;

• ამოიცნობს კონკრეტულ ინფორმაციას;

• აკავშირებს ერთმანეთთან ტექსტში მოცემულ კონკრეტულ ინფორმაციას (მასწავლებლის

დახმარებით ან დამოუკიდებლად);

• ამოიცნობს მოსმენილი მხატვრული ტექსტის პერსონაჟის ემოციურ მდგომარეობას

(მხიარული, მოწყენილი, გაკვირვებული და ა. შ.);

• ილუსტრაციებს უკავშირებს მოსმენილ ტექსტს და განალაგებს მათ მოქმედებათა

თანამიმდევრობის მიხედვით;

• გადმოსცემს ნაცნობი ტექსტის/ტექსტის ეპიზოდის შინაარსს (მარტივი საყრდენების

გამოყენებით ან მათ გარეშე).

ქართ. დაწყ. (I).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ტექსტის თემის,

მასში განხილული საკითხების მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი ქცევის

შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.


• იხსენებს მოსმენილის მსგავს ამბავს, ცდილობს ახსნას, რით ჰგავს იგი მოსმენილს;

• აფასებს პერსონაჟსა და მის საქციელს (კეთილია / ბოროტია; კარგად მოიქცა / ცუდად მოიქცა

და ა.შ.);

• აფასებს მოსმენილს (მომეწონა / არ მომეწონა), ცდილობს ნათქვამის ახსნას.

ქართ. დაწყ. (I).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება; მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო

ნორმების დაცვა.


• მკაფიოდ გამოთქვამს ბგერებს/ მარცვლებს სიტყვაში;

• განარჩევს მსგავსი ჟღერადობის მარცვლებს/სიტყვებს;

• ადეკვატურად იყენებს აქტიურ ლექსიკას;

• პაუზით გამოყოფს სიტყვებს ერთმანეთისგან;

• მეტყველებისას იყენებს წინადადების მოდალობებს (თხრობას, შეკითხვას, თხოვნას,

ბრძანებას) და შესაბამის ინტონაციას;

• იყენებს საკავშირებელ სიტყვებს (და, რომ, მაგრამ...);

20

• ამოიცნობს და სათანადოდ იყენებს სამეტყველო ეტიკეტის ენობრივ ფორმულებს (მისალმება,

დამშვიდობება, ბოდიშის მოხდა, მადლობის გადახდა და ა. შ.);

• წინადადების დასრულებას გამოხატავს პაუზით და შესაბამისი ინტონაციით;

• თავს არიდებს პარაზიტი ჩანართების („ესე იგი“, „დიახ“, „მნა-მნა“...) გამოყენებას სამეტყველო

პაუზების დროს;

• მეტყველებს გაბმულად (შეფერხებების გარეშე), მკაფიოდ და გასაგებად.

ქართ. დაწყ. (I).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება

მიზნის შესაბამისად.


• სვამს შეკითხვებს უცნობი სიტყვის მნიშვნელობის, კონკრეტული ფაქტის/ინფორმაციის

დასაზუსტებლად;

• მიზნის შესაბამისად იყენებს საყრდენებს (მაგ., მინიშნებებს, ილუსტრაციებს, შეთავაზებულ

მარტივ სქემას, ინსტრუქციასა და სხვ.).

დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:

• სიტუაციური/როლური თამაშები, ჯგუფური აქტივობები (მოსწავლეთათვის სხვადასხვა

სამეტყველო როლის შეთავაზებით);

• ინტერაქცია (კითხვა-პასუხი) ნაცნობი ტექსტის/თემის შესახებ;

• თხრობა, საუბარი კონკრეტულ ფაქტებზე წინასწარ მიცემული მარტივი გეგმის/ინსტრუქციის

საფუძველზე (მაგ., საუბარი ყოველდღიური საქმიანობის შესახებ რუბრიკებით: „დილა“,

„შუადღე“, „საღამო“);

• პერსონაჟის განსახიერება (შესაბამისი ხმის ტემბრით, ჟესტებით, მიმიკით, ინტონაციით,

რიტმული მოძრაობებით) და/ან განსახიერებული პერსონაჟის ამოცნობა;

• ილუსტრაციის აღწერა მოქმედების დასახელებით, საგნებისა და მათი განლაგების (წინ, უკან,

ზევით, ქვევით, მარჯვნივ, მარცხნივ) აღნიშვნით;

• მოსმენილი ტექსტის ცალკეული მონაკვეთის/მონაკვეთების მიხედვით ილუსტრაციების

შექმნა და დასათაურება

• და სხვა.

mimarTuleba: kiTxva

ქართ. დაწყ.(I).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს გაწაფულად კითხვა.


• სიტყვებში გამოყოფს და წარმოთქვამს მარცვლებს, მარცვლებში – ბგერებს;

• სიტყვებს შლის ბგერებად, ბგერებს აერთიანებს სიტყვებად;

• თავისუფლად ცნობს ხშირად გამოყენებული სიტყვის ორთოგრაფიულ ხატს;

• ნაცნობ ასოებს ამთლიანებს მარცვლებად, მარცვლებს - სიტყვებად;

• თავისუფლად კითხულობს ნაცნობ სიტყვებს;

• თავისუფლად კითხულობს ანბანის ყველა ასოს;

• ხმამაღლა (მთლიანი სიტყვებით ან დამარცვლით) კითხულობს და იგებს მარტივი

წინადადებებით შედგენილ მცირე ზომის სხვადასხვა ტიპის ტექსტებს;

• ხმამაღლა კითხვისას სწორად მონიშნავს წინადადების საზღვრებს ტექსტში, იცავს პაუზას;

• ცდილობს სათანადო ინტონაციით გამოხატოს წინადადების მოდალობა (თხრობითი და

კითხვითი წინადადებების);

• აგრძელებს სხვის მიერ დაწყებულ კითხვას სათანადო ადგილიდან.

ქართ.დაწყ.(I).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების

წაკითხვა და გაგება-გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით მოწოდებული

ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის) ურთიერთადაკავშირება.

21


• ამოიცნობს ტექსტში მოცემულ კონკრეტულ ინფორმაციას (ვინ, სად, როდის, რამდენი,

როგორ...);



• ამოიცნობს მარტივი სახის პრაგმატული ტექსტების (მაგ., მისალოცი/მოსაწვევი ბარათის,

რეკლამის, გამაფრთხილებელი აბრის, სხვ.) დანიშნულებას, ადრესატს;

• გამოაქვს დასკვნა ნაწარმოებში წამოწეულ ზნეობრივ და მორალურ საკითხებზე/თემებზე (მაგ.,

სიზარმაცე ცუდია, უნდა იყო მეგობრული...);

• იგებს და ასრულებს მარტივი ენით დაწერილ სამ- ან ოთხსაფეხურიან ინსტრუქციებს (მაგ.,

იცავს უსაფრთხოების წესებს, ქმნის მარტივ ნაკეთობას და სხვ.);

• დამოუკიდებლად იგებს სავარჯიშოს/დავალების პირობას;

• ერთმანეთთან აკავშირებს ტექსტში მოცემულ კონკრეტულ ინფორმაციასა და ილუსტრაციას.

ქართ.დაწყ.(I).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული ტექსტების ინტერპრეტირება

ვერბალური და არავერბალური გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან

პირიქით.


• ხატავს/აფერადებს წაკითხული ნაწარმოების ცალკეულ ეპიზოდს/პერსონაჟს;

• წარმოადგენს მხატვრული ტექსტის პერსონაჟს სათანადო ხმის ტემბრით, ინტონაციით, ჟესტ-

მიმიკით (ნაწარმოების ინსცენირების, როლური თამაშის დროს);

• ილუსტრაციაზე დაყრდნობით ჰყვება ამბავს.

ქართ.დაწყ.(I).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების

გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.


• წაკითხული ტექსტის მიმართ გამოხატავს პირად დამოკიდებულებას (მომეწონა/არ მომეწონა);

• ვერბალური თუ არავერბალური ტექსტებით გადმოცემულ ამბავს უკავშირებს საკუთარ

გამოცდილებას (მაგ., მე როგორ მოვიქცეოდი/მოვიქეცი ანალოგიურ სიტუაციაში);

• აფასებს პერსონაჟის საქციელს (კარგად/ცუდად მოიქცა; კეთილია, ზარმაცია და ა.შ.).

ქართ.დაწყ. (I).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ტექსტების მაორგანიზებელი ელემენტების, სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების

ამოცნობა.


• განარჩევს ერთმანეთისაგან წიგნის გარეკანს, თავფურცელს, სათაურს, ძირითად ტექსტს,

ავტორის გვარსა და სახელს, ტექსტის ბოლოს მოცემულ კითხვებს, სხვ.;

• ამოიცნობს ტექსტის მაორგანიზებელ ელემენტებს (სათაურს, ილუსტრაციას, აბზაცს,

წარწერას, ლოგოს, ტიპოგრაფიულ მახასიათებლებს, მაგ., მსხვილ შრიფტს და სხვ.);

• ამოიცნობს ტექსტის, აბზაცის, სტროფის, წინადადების დასაწყისსა და დასასრულს;

• განარჩევს მარტივი სახის პრაგმატული ტექსტების (წერილის, მისალოცი ბარათის, სხვ.)

სტრუქტურულ ელემენტებს (მიმართვას, ძირითად ტექსტს, ხელმოწერას), ამოიცნობს მათს

ფუნქციას.

ქართ.დაწყ.(I).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების

ლექსიკურ და სემანტიკურ მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.


• განარჩევს წინადადებათა მოდალობებს (თხრობით, კითხვით, ბრძანებით წინადადებებს);

• ცდილობს უცნობი ლექსიკური ერთეულების, ენობრივი ფორმების მნიშვნელობის გააზრებას

22

(სხვათა დახმარებით);

• ამოიცნობს სასვენ ნიშნებს (წერტილს, კითხვის ნიშანს, ძახილის ნიშანს).

ქართ.დაწყ.(I).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის

შესაბამისად.


• სიტყვის/წინადადების/მონაკვეთის უკეთ გასაგებად უბრუნდება წაკითხულს;

• კონტექსტზე დაყრდნობით ცდილობს ამოიცნოს უცნობი სიტყვის მნიშვნელობა ან მიმართავს

მასწავლებელს/მშობელს;

• ილუსტრაციაზე დაყრდნობით გამოთქვამს ვარაუდს, რაზე/ვისზე შეიძლება იყოს ნაწარმოები;

• საჭიროებისამებრ იყენებს საყრდენებს/მინიშნებებს (ილუსტრაციას, მარტივ გეგმას, სხვ.);

• საჭიროებისამებრ იყენებს მულტიმედიურ რესურსებს (ნეტბუქის მასალას).

დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:

• სიტყვებში ნაცნობი ასოების პოვნა და მათი შესაბამისი ბგერების წარმოთქმა;

• სხვადასხვა სიტყვის ორთოგრაფიული ხატების შედარება, საერთო მარცვლების, ასოების

პოვნა;

• ასოებისაგან სიტყვის, მოკლე წინადადების შედგენა მოძრავი ანბანის გამოყენებით;

• სიტყვაში გამოტოვებული ასოს აღდგენა, წინადადებაში - გამოტოვებული სიტყვისა;

• სიტყვათა ჩამონათვალში მითითებული სიტყვის პოვნა;

• სიტყვის გრაფიკული ხატისა და სურათის დაკავშირება;

• საბავშვო წიგნების, ჟურნალების დათვალიერება-განხილვა ილუსტრაციებზე, მსხვილ

შრიფტსა და სხვა ფორმალურ მახასიათებლებზე დაკვირვების მიზნით;

• რებუსების ამოხსნა;

• მიჯრით მიწყობილი სიტყვების ხაზით გამოყოფა;

• გრძელ სიტყვაში მოკლე სიტყვის ამოცნობა;

• აბზაცში წინადადებების, წინადადებაში სიტყვების რაოდენობის დათვლა;

• ინტერაქცია (კითხვა-პასუხი) წაკითხული ტექსტების თემის, მხატვრული ტექსტების

პერსონაჟების შესახებ (მათი ქცევის შეფასების მიზნით);

• ნაცნობი ტექსტის ალტერნატიული სათაურის მოფიქრება;

• ამბის (ზღაპრის, მცირე ზომის მოთხრობის) დასასრულის შეცვლა;

• ილუსტრაციების დასათაურება;

• წაკითხული ტექსტის მიხედვით აპლიკაციების, კოლაჟების შექმნა;

• ლექსიკური სავარჯიშოები (მაგ.,საპირისპირო მნიშვნელობის მქონე სიტყვების დაკავშირება:

ცუდი - კარგი, ბოროტი - კეთილი);

• წაკითხული ტექსტის სახელდახელო ინსცენირება


mimarTuleba: wera

ქართ. დაწყ. (I).13. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა ნაცნობ თემატიკაზე.


• წერს მარტივ წინადადებებს, ფრაზებს, მცირე ზომის ტექსტებს ნაცნობ თემებზე, გასაგებად

გადმოსცემს აზრს;

• ავსებს ტექსტში ნაკლულ ინფორმაციას;

• წარწერას უკეთებს ილუსტრაციას;

• წერილობით პასუხობს მარტივ კითხვებს;

• წერს და აფორმებს მარტივი სახის პრაგმატულ ტექსტებს (მოდელის, საყრდენების,

მინიშნებების გამოყენებით).

23

ქართ. დაწყ. (I).14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების ადეკვატურად გამოყენება; კალიგრაფიისა და მართლწერის საბაზისო ნორმების დაცვა.


• აღწერს კონკრეტული ასოს ზედა/ქვედა/შუა ნაწილებს (მაგ., სად არის სწორი ხაზი, რგოლი,

რკალი, საით მრგვალდება რკალი, რამდენი რკალია და ა.შ.);

• იცავს ხაზოვან სისტემაში ასოების განლაგების პრინციპს;

• ხელის სწორი მოძრაობით წერს ანბანის ყველა ასოს შესაბამისი მიმართულებით;

• დამოუკიდებლად წერს სიტყვებს, რომელთა ორთოგრაფიული ხატი მისთვის ნაცნობია;

• წერს აკურატულად, იცავს კალიგრაფიის საბაზისო პრინციპებს (მანძილს ასოებს, სიტყვებს,

სტრიქონებს შორის, სხვ.);

• სათანადოდ იყენებს საგნების, მათი თვისებებისა და მოქმედების გამომხატველ სიტყვებს;

• სიტყვების დასაკავშირებლად მართებულად იყენებს კავშირებს (და, მაგრამ...);

• სათანადოდ იყენებს სასვენ ნიშნებს წინადადების ბოლოს (წერტილს, კითხვის ნიშანს).

ქართ. დაწყ. (I).15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.


• იყენებს მოდელს, მითითებებს/საყრდენებს (ტექსტების შედგენისა და სათანადოდ

გაფორმების მიზნით);

• სიტყვის დაწერამდე ჩუმი ხმით წარმოთქვამს მას (დასაწერ სიტყვას);

• სიტყვის წერისას ჩუმი ხმით ასახელებს გამოსაყვანი ასოს შესაბამის ბგერას;

• ხმადაბლა, დამარცვლით გადაიკითხავს ნაწერს შეცდომების აღმოჩენისა და გასწორების

მიზნით.

•

დავალებათა/აქტივობათა ნიმუშები:

• ნაცნობი ასოს მოხაზულობის ჰაერში გამოსახვა (ხელის სწორი მოძრაობით);

• ასოების გამოძერწვა, გაფერადება, გამოწერა წერტილების შეერთებით;

• სიტყვების/წინადადებების გადაწერა (წიგნიდან, დაფიდან);

• ნაცნობ თემაზე/საკითხზე მოცემული სიტყვებისგან წინადადებების შედგენა და დაწერა;

• მასწავლებლის მიერ მოცემული სიტყვების მიხედვით მარტივი წინადადებების შედგენა;

• წინადადების/მცირე ზომის ტექსტის შედგენა ნაცნობ თემაზე საყრდენების (ჩარჩო-

კონსტრუქციების) გამოყენებით ან მათ გარეშე („ჩემი ოჯახი”, „ჩემი მეგობარი” და სხვ.);

• კარნახით წერა (ასოების, მარცვლების, სიტყვების, წინადადებების);

• ნაცნობი თემატიკის მარტივ ტექსტში ნაკლული ინფორმაციის შევსება;

• მარტივი სახის მცირე ზომის პრაგმატული ტექსტების (მისალოცი/მოსაწვევი ბარათის,

წერილის, საყიდლების სიის, დღის რეჟიმის, გამაფრთხილებელი აბრის, საყვარელი კერძების

მენიუს) შედგენა მოდელის, მინიშნებების/საყრდენების გამოყენებით;

• მარტივი კითხვარის შევსება ბიოგრაფიული და/ან სხვა მონაცემებით (მაგ., „მე მქვია...“, „მე

მიყვარს...“, სხვ.);

• არეული რიგით მოწოდებული სიტყვებისგან წინადადების/მცირე ზომის პრაგმატული ტექსტის

შედგენა (მაგ., გამაფრთხილებელი აბრის შექმნა სიტყვებისგან: „წესები, მოძრაობის, დაიცავი“)


24

ga

kv

eT

il

eb

is

a

da

Te

me

bi

s d

a-

sa

xe

le

ba

saswavlo drois xangrZlivoba (sT)

ze

pi

rm

et

yv

el

eb

ak

iT

xv

aw

er

a

I.1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო სამეტყველო ქცევის

გამოვლენა ნაცნობ საკომუნიკაციო სიტუაციაში.

I.2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა, გაგება-გააზრება და

გადმოცემა.

I.3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების

გამოხატვა ტექსტის თემის, მასში განხილული საკითხების

მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი

ქცევის შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.

I.4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-

სინტაქსური კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება;

მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო

ნორმების დაცვა.

I.5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი

სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

I.6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს გაწაფულად კითხვა.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა და გაგება-

გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით

მოწოდებული ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის)

ურთიერთადაკავშირება.

I.8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული

ტექსტების ინტერპრეტირება ვერბალური და არავერბალური

გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან

პირიქით.

I.9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ

პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის

და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მაორგანიზებელი ელემენტების,

სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების

ამოცნობა.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკურ და სემანტიკურ

მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.

I.12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების

გამოყენება მიზნის შესაბამისად.


სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა

ნაცნობ თემატიკაზე.

I.14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი

ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული

ელემენტების ადეკვატურად გამოყენება; კალიგრაფიისა და

მართლწერის საბაზისო ნორმების დაცვა.

I.15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების

გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

wi

na

sa

an

ba

no

p

er

io

di

21

sa

an

ba

no

p

er

io

di

96

an

ba

ni

sS

em

dg

om

i

pe

ri

od

i

93

Te

ma

– g

az

af

xu

-l

is

Se

mo

sv

la

1. i

a

2. *

** (

Te

be

rv

ali

dad

gao

)

sax

el

mZ

Rv

ane

lo

s S

es

abam

is

ob

a e

ro

vn

ul

sas

wav

lo

ge

gm

asT

an

25

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

3. b

ud

e

4. *

** (

mar

ti

kab

as

ke

rav

dao

)

Te

ma

– s

wa

vl

is

s

iy

va

ru

li

5. *

** (

yay

aCo

sa

si-

wiT

liT

a)

6. x

uT

i T

iTi

7. x

uT

i x

mo

van

i: a

, e

, i,

o,

u

8. n

uc

as s

ko

la

9. b

avS

vis

saT

val

e

10

. mar

cv

ali

11

. ms

un

agi

da

b

ej

iTi

Te

ma

– b

un

eb

is

S

vi

le

bi

12

. nib

lia

13

. kak

ana

qaT

ami

14

. sav

arc

xl

ian

i o

fo

fi

15

. yu

rc

qv

ita

ku

rd

Re

li

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

16

. did

i d

a m

Sv

ido

-b

ian

i k

ame

Ci

17

. pat

ara

cx

ov

el

-e

bi

18

. ras

ra

hy

avs

?

TEe

ma

– c

xo

ve

l

eb

i l

eq

se

bs

a d

a

mo

Tx

ro

be

bS

i

19

. Cit

i d

a v

aso

20

. kam

eCi

s p

asu

xi

21

. van

o,

kat

o d

a Ci

ti

22

. kat

a d

a Z

ex

ve

bi

23

. jiu

ti

Tx

eb

i

24

. ku

da

xar

i d

a b

uz

eb

i

25

. pe

pe

la

da

fu

t-

kar

i

26

. Cit

i d

a m

el

a

Te

Ema

– o

Tx

i d

ro

27

. we

liw

adis

oT

xi

dr

o

28

. ra

dr

oa?

29

. me

cx

var

e d

a m

art

i

TEe

ma

– i

ga

v

ar

ak

eb

i

30

. qo

ri

da

ixv

i

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

31

. ko

Ro

da

lo

mi

32

. gv

rit

i d

a m

tr

ed

i

33

. ir

em

i

34

. mw

ye

ri

da

Ram

ur

a

Eem

a –

ca

da

mi

wa

35

. ***

(m

ze

de

daa

Ce

mi)

36

. ***

(d

ids

a,

maR

als

a)

37

. Ju

Ju

na

wv

ima

mo

vid

a

38

. ***

(iz

ard

e,

mw

van

e j

ej

ilo

)

Te

ma

– k

ar

gi

da

c

ud

i

39

. mam

lis

bo

lo

40

. dau

fiq

re

be

li

saq

cie

li

41

. sab

ral

o m

ox

uc

i q

ali

42

. xe

da

le

rw

ami

43

. ms

xal

i

44

. Zm

ob

a

45

. br

Zn

ul

i az

re

bi

46

. me

wav

al!

Te

ma

– i

yo

da

ar

a

iy

o r

a

47

. cix

e-d

arb

azi

28

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

48

. Tx

a d

a v

en

axi

49

. Se

saZ

le

be

lia

?

Te

Ema

– i

st

or

iu

l

i a

mb

eb

i

50

. me

fe

vax

tan

g

go

rg

asal

i

51

. Tam

ar m

ef

e

52

. me

fe

er

ek

le

Re

Ema

– a

ba

, g

am

oi

c

an

i!

52

. le

qs

-gam

oc

ane

bi

53

. Tav

sat

ex

i

54

. dr

o

29

ganviTarebisa da swavlis ramdenime Teoria

sagnis swavlebis procesSi gasaTvaliswinebelia ganviTarebis Teoriebi, romlebSic

maswavleblebma SeiZleba aRmoaCinon TavianTi yoveldRiuri praqtikis elementebi. es

Teoriebi exmareba maswavlebels sagnis swavlebisa da davalebebis Sesrulebisas gaiT-

valiswinon moswavleze orientirebuli midgomebis specifika, rac gulisxmobs samizne

asakis Taviseburebebs.

swavlebisas mniSvnelovania moswavlis asaki. bavSvis zrdasTan erTad izrdeba misi

unari, gaakontrolos sakuTari sxeuli. mas TandaTanobiT ufro didxans SeuZlia erT

adgilze jdoma da yuradRebis koncentracia. Tumca umcrosi saskolo asakis bavSvebi

jer kidev ar arian fizikurad bolomde momwifebuli da maT isev sWirdebaT fizikuri

aqtiuroba. am asakis bavSvi erT adgilze didxans jdomiT ufro iRleba, vidre sirbiliT,

xtunviT... amitom umcrosi saskolo asakis bavSvebi xSirad unda iyvnen CarTuli aqtiur

saqmianobaSi. asakTan erTad maT uviTardebaT wvrili motoruli unarebi.

fizikuri ganviTarebis erT-erTi mniSvnelovani aspeqtia tvinis da nervuli sistemis

ganviTareba. tvinis TandaTanobiTi momwifeba, romelic erTvis bavSvebis mzard Sesa-

Zleblobas, Seimecnon da gamoscadon samyaro, xels uwyobs maTi kognituri unarebis

ganviTarebas. mag., kiTxvisas bavSvis Tvalebidan informacia jer mis tvins gadaecema,

sadac muSavdeba informacia.

swavlebis umniSvnelovanesi mizani moswavleTa kognituri ganviTarebis xelSewyo-

baa. kognituri ganviTareba gulisxmobs moswavleTa azrovnebis, SemecnebiTi da gansjis

unarebisa da inteleqtualuri SesaZleblobebis ganviTarebas.

ganviTarebis Teoriebi:

Jan piaJe (kognituri Teoriis erT-erTi avtori. Sveicarieli fsiqologi)

Jan piaJem SeimuSava sami saganmanaTleblo principi, romlebic dResac gavlenas

axdens maswavleblis momzadebasa da saklaso muSaobaze:

aRmoCenebiT swavleba mza codnis zepiri gadacemis nacvlad, maswavlebelma xeli

unda Seuwyos moswavles aRmoCenebiT aTvisebaSi. am dros sasurvelia:1.sTxoveT

moswavleebs Seadaron sagnebi maTi mdebareobis, formis, ferebis, Tvisebebis

mixedviT; 2. sTxoveT moswavleebs daamowmon TavianTi daskvnebi da pasuxebi; 3.axa-

li masalis axsnisas SeecadeT jer Tavad axsnan da gaakeTon daskvnebi.

bavSvebis swavlebisadmi mzadyofnis mimarT gulisxmiereba - piaJes yovelTvis

sjeroda, rom Sesabamisi saswavlo gamocdileba bavSvis mocemuli momentisaTvis

damaxasiaTebel azrovnebas emyareba. maswavlebeli usmens moswavles, unergavs

gamocdilebas, romelic maT xels uwyobs aamoqmedon maT mier aRmoCenili sqemebi,

romlebic savaraudod ewinaaRmdegeba maT Sexedulebebs.

aTviseba da individualuri gansxvavebebi - piaJe Tvlis, rom yvela bavSvi ganviTare-

bas erTi da imave TanmimdevrobiT, magram gansxvavebuli siCqariT gadis. amitom

maswavlebelma muSaoba moswavleebTan individebisa da patara jgufebisTvis unda

dagegmos da ara mTeli klasisTvis.

lev vigotski (rusi fsiqologi da pedagogi)

vigotskim bavSvis fsiqologiaze muSaobisas yuradReba miaqcia im faqts, rom Semec-

nebiTi ganviTareba mxolod maSin xdeba, rodesac bavSvi SeiTvisebs axal unarebs. is amas

axerxebs ara mxolod misi cxovrebiseuli gamocdilebiT, aramed zogadad cxovrebaSi

30

arsebuli codnis Sedegad. man gamoyo kognituri ganviTarebis ori zona: aqtualuri da

potenciuri. aqtualuri zona gansazRvravs damoukideblad amocanis gadawyvetisaTvis

bavSvis SesaZleblobebs. potenciuri zona gansazRvravs im amocanis xasiaTs, romelsac

bavSvi amoxsnis xelmZRvanelis an Tavisze ufro unariani Tanatolis daxmarebiT. am or

zonas Soris gansxvavebas vigotskim ganviTarebis uaxlesi zona uwoda.

ganviTarebis uaxloesi zona gulisxmobs im amocanaTa da moqmedebaTa mravalfer-

ovnebas, romelTa Sesruleba bavSvs damoukideblad mxolod mozrdili adamianebis an

Tanatolebis daxmarebiT SeuZlia. erToblivad muSaoba xels uwyobs aramarto moswav-

leTa kognitur ganviTarebas, aramed maT socialur ganviTarebasa da motivaciis amaR-

lebasac. TanaklaselebTan sxvadasxva Temis ganxilva maT ufro efeqturi socialuri

unar-Cvevebis SeZenaSi exmareba.

hovard gardneri mravalmxrivi inteleqtis Teoria:hovard gardners miaCnia, rom adamianebs aqvT cxra erTmaneTisgan gansxvavebuli una-

ri, anu mravalmxrivi inteleqti: lingvisturi/enobrivi inteleqti; logikur-maTema-

tikuri; sivrciTi; musikaluri; fizikur-kinesTetikuri (sxeulebrivi); interperson-

aluri (pirovnebaTSorisi); intrapersonaluri (Sidapirovnuli); naturalisturi. misi

azriT yvela bavSvs gaaCnia rvave tipis inteleqti da SeuZlia maTi sakmaod maRal don-

eze ganviTareba. roca bavSvebi skolaSi pirvelad midian, maT ukve Camoyalibebuli aqvT

swavlis wesebi: isini swavlis dros zogierT inteleqts ufro metad iyeneben, vidre sx-

vebs. unda gvaxsovdes, rom moswavleTa umravlesobas maRali gonebrivi unarebi erT-

droulad ramdenime sferoSi gaaCniaT. swored amitom dauSvebelia moswavlis erTi

inteleqtis sferoSi klasificireba. aucilebelia, rom maswavlebelma iseT saswavlo

aqtivobebs mimarTos, romlebic bavSvis unarebs aramxolod erTi, aramed sxvadasxva

mimarTulebiT ganaviTarebs.

gardnerma daasrula muSaoba mecxre inteleqtze. esaa egzistencialuri inteleqti,

romelsac miekuTvneba adamianis azrovnebis midrekileba da miswrafeba iseTi funda-

menturi sakiTxebisadmi, rogorebicaa yofiereba, maradisoba, sicocxle da sikvdili.

gardneri gvirCevs, gakveTilebi ise davgegmoT, rom inteleqtis rac SeiZleba met

sferoze gavamaxviloT yuradReba. mag., maswavlebels SeuZlia gakveTilis nawili dauT-

mos leqciis kiTxvasa da dafaze weras(enobrivi inteleqti); laparakis dros iyenebs

Jestebs (fizikur-kinesTetikuri); ritmulad akeTebs aqcents sxvadasxva sityvebsa

da frazebze (musikaluri inteleqti); xatavs dafaze an TvalsaCinoebas aCvenebs bavS-

vebs (sivrculi inteleqti); xSirad asmeninebs musikas(musikaluri inteleqti); aZlevs

moswavleebs saSualebas, rom axlad SeZenili codna daukavSiron sakuTar gamocdile-

basa da emociebs (intrapersonaluri); moswavleebs erTmaneTTan komunikaciis SesaZle-

blobis saSualebas aZlevs. mag., jgufSi, wyvilebSi muSaoba (interpersonaluri); masa-

las akavSirebs bunebasTan (naturalisturi).

gardneri gvafrTxilebs, rom yovelTvis ar aris SesaZlebeli TiToeuli inteleqtis

yvela saganze an Temaze efeqturad morgeba.

konstruqtivisturi Teoria:fsiqologTa umravlesoba miiCnevs, rom maswavlebels ar SeuZlia moswavles uSu-

alod gadasces codna. moswavlem TviTon unda aagos codna gonebaSi. maswavlebeli mas

mxolod exmareba codnis agebaSi. amisTvis mas SeuZlia gamoiyenos swavlebis iseTi me-

Todebi, romlebic axal informacias moswavlisaTvis sainteresosa da mniSvnelovans

gaxdis; misces moswavleebs codnis aRmoCenisa da axali ideebis ganxorcielebis Sesa-

31

Zlebloba da aswavlos maT swavlis efeqturi strategiebis gamoyeneba.

swavlis Teoriebs, romlebic swavlas gansazRvraven, rogorc gamocdilebidan cod-

nis agebas, swavlis konstruqtivistuli (ageba) Teoriebi ewodeba. am Teoriis ZiriTa-

di principi aris, rom moswavleebma TviTon aagon codna samyaros Sesaxeb. maT TviTon

unda aRmoaCinon da gardaqmnan rTuli informacia imisTvis, rom axali codna gaiTavi-

son. moswavleebi aqtiur rols asruleben swavlis procesSi, sadac maswavleblis roli

moswavlis megzurobiTa da rCevis micemiT Semoifargleba.

Tanamedrove konstruqtivistuli azrovneba efuZneba piaJesa da vigotskis naSrome-

bs. isini Tvlidnen, rom kognitur cvlilebas mxolod maSin aqvs adgili, roca arsebuli

codna diskomforts (wonasworobis darRveva) ganicdis axali informaciis safuZvelze.

am dros bavSvi cdilobs Secvalos sqema, is iwyebs ufro rTuli da daxvewili azrovnebis

procesis gamoyenebas da gadadis ganviTarebis ufro maRal doneze. es mudmivi procesia

da am dros xdeba „codnis ConCxis“ ageba - konstruireba (damoukideblad, aRmoCenebis

gziT).

vigotski da piaJe yuradRebas amaxvilebdnen swavlis procesis socialur bunebazec.

vigotski xazs usvams swavlis socialur xasiaTs. misi azriT, bavSvebi swavloben moz-

rdil adamianebTan da ufro kompetentur TanatolebTan komunikaciis Sedegad. am dros

bavSvebi iZenen codnas, rasac damoukideblad ver SeZlebdnen. saklaso oTaxSi codnis

socialurad ageba moicavs moswavleebisa da maswavleblis erTobliv, aqtiur muSaobas,

romelic axali informaciisa da movlenebis ukeT gagebas isaxavs miznad. maswavlebelma

moswavleebs SeiZleba daavalos muSaoba wyvilebSi an patara jgufebSi, raTa maT ganix-

ilon, axsnan, gaaanalizon, gamoikvlion da ikamaTon sxvadasxva Temebze. erToblivad

muSaoba xels uwyobs aramarto moswavleTa kognitur ganviTarebas, aramed maT social-

ur ganviTarebasa da motivaciis amaRlebasac.

gamoyenebuli literatura: ganviTarebisa da swavlis Teoriebi

(damxmare saxelmZRvanelo, 2011 w.

avtorebi: naTia janaSia, naTela imedaZe, sofio gorgoZe)

saxelmZRvanelos Sedgenisas, pirvel yovlisa, gaviTvaliswineT bavSvis asakobrivi

Taviseburebebi, rac mniSvnelovania sasurveli Sedegis misaRwevad. umcrosi saskolo

asakis moswavlisTvis (gansakuTrebiT pirvelklaselTaTvis) aucilebelia:

mravalferovani aqtivobebi, raTa saswavlo procesi ar gaxdes uintereso;

wvrili motorikis gasaviTarebeli savarjiSoebi;

kognituri (saazrovno) unarebis ganviTarebisTvis saWiro davalebebi da savarji-

Soebi;

am asakSi moswavlisTvis mniSvnelovania aRmoCeniT swavla. man sakuTar codnasa da

gamocdilebaze dafuZnebiT unda aRmoaCinos da daamuSaos axali sakiTxebi. es SesaZle-

blobas miscems maT ukeT gaiazron axalSeZenili codna. maswavlebelma unda miawodos

moswavles mxolod aucilebeli masala da misces maT saSualeba daakvirdnen, gamoTqvan

TavianTi mosazreba, daukavSiron TavianT gamocdilebas. amisTvis maswavlebelma unda

gamoiyenos muSaobis sxvadasxva forma, strategia, rac xels Seuwyobs moswavleebSi

saWiro unarebis ganviTarebas.

Sedegis misaRwevad mniSvnelovania davexmaroT moswavleebs miRebuli informacia

myar da funqciur codnan gardaqmnan. sasurvelia saswavlo masalis etapobrivad da

mravalmxrivad damuSaveba. axali sakiTxebis, cnebebis gansxvavebul konteqstSi ganx-

ilva.

32

swavla - swavlebis efeqtiani procesisTvis mniSvnelovania moswavlis motivacia.

motivaciis asamaRleblad moswavleebs unda gauCndeT winsvlis SegrZneba. amisaTvis

TiToeul moswavles, miuxedavad maTi akademiuri miRwevebisa, unda mivceT etapobrivi

progresirebis saSualeba sakuTar SesaZleblobebsa da codnaze dayrdnobiT. am dros

mniSvnelovania sworad SeirCes davalebaTa sirTulis done. zedmetad rTuli, dau-

Zleveli davaleba moswavleebs winsvlis imeds daukargavs.

swavlebisas mniSvnelovania iseTi aqtivobebis gamoyeneba, romlebic ganuviTarebs

maT dakvirvebis unars: aRwera, xatva, msgavseba-gansxvavebis povna, zRaprebis, leqseb-

is, moTxrobebis mosmena da SeTxzva, gamocanebisa da rebusebis gamocnoba da sxv. aseTi

aqtivobebi exmareba moswavles obieqturi masalis gardaqmnasa da sagnis obieqturi

Tvisebebis aRqmaSi.

am asakis bavSvis yuradReba mWidrodaa dakavSirebuli azrovnebasTan, mas uWirs

yuradRebis koncetrireba misTvis gaugebar, bundovan masalaze. amitom mniSvnelo-

vania yoveli gakveTili moswavleTa momzadebis donis Sesabamisad warimarTos. Cvens

saxelmZRvaneloSi Tematika isea SerCeuli da dalagebuli, rom axali masala moswavlis

codnasa da gamocdilebas eyrdnoba da mis bunebriv gagrZelebas warmoadgens.

umcrosi saskolo asakis bavSvebs uCndebaT logikuri azrovnebis niSnebi, romlebic

konkretulia. maTi msjeloba emyareba konkretul magaliTebsa da pirad gamocdilebas.

amitom, axsnisas upiratesoba unda mivaniWoT konkretuli magaliTebis gamoyenebas.

maT uWirT Teoriuli codnis gageba. isini ukeT igeben masalas sxvadasxva aqtivobe-

biT: dakavSirebiT, gadaadgilebiT, kombinaciiT.

davalebebisa da sagakveTilo scenarebis Sedgenisas Cven es principebi maqsimalu-

rad gaviTvaliswineT. Cvens yvela rekomendacias maswavlebeli SemoqmedebiTad unda

miudges klasis, moswavlis saWiroebebidan gamomdinare.

sagnis swavlebisas mniSvnelovania yuradReba gamaxvildes gamWol unarebze. moswav-

leebs unda SeeZloT moZiebuli informaciidan mniSvnelovani sakiTxebis gamoyofa.

maT unda SeZlon am informaciis daxarisxeba, damuSaveba da gamoyeneba. sargebloba

moaqvs im codnas, romelic konceptualurad aris gaazrebuli da SesaZlebelia misi

praqtikuli, SemoqmedebiTi da kritikuli gamoyeneba. amitom Cveni erT-erTi mTavari

amocanaa, movamzadoT moswavle SemoqmedebiTi da kritikuli azrovnebisTvis, raTa man

SeZlos informaciis mopoveba, gaanalizeba, kritikuli gansja, Sefaseba da gamoyeneba

Tavisi amocanebis gansaxorcieleblad.

dawyebiT safexurze mSobliuri enis swavleba emsaxureba aucilebeli unar-Cvevebis

Camoyalibebas zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris mimarTulebiT.

dawyebiT safexurze mniSvnelovania teqstebis nairsaxeoba, sxvadasxva saxis mxat-

vruli da aramxatvruli teqstebi. am asakis moswavlisTvis aucilebelia iseTi Tema-

turi garemo, romelic daexmareba mas cxovrebiseuli urTierTobebisTvis saWiro

gamocdilebis SeZenaSi. mniSvnelovania, moswavleebi daeuflon mxatvruli, sainforma-

cio-SemecnebiTi da pragmatuli teqstebis aRqmis, gagebis, damuSavebis sabaziso unar-

Cvevebs. aseve mniSvnelovania moswavleTa SemoqmedebiTi unarebis ganviTareba (axali

teqstebis Seqmna, TviTgamoxatva).

moswavleTa asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, dawyebiT klasebSi Ziri-

Tadi aqcenti unda gakeTdes bunebrivi enobrivi unarebis koreqciasa da Semdgom gan-

viTarebaze., leqsikuri maragis gamdidrebaze; zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris

kulturis gamomuSavebaze (sawyis doneze).

swavla - swavlebis procesSi moswavleTa zepirmetyvelebis unarebis ganviTarebas

sistemuri da Tanamimdevruli xasiaTi unda mieces. mosmenilis zepirad gadmocema/

Txroba, masze azris gamoTqma, piradi damokidebulebis gamoxatva da sxva, rac xels

uwyobs gageba-gaazrebis procesebs. mosmenili teqstobrivi masalis enobriv-gamomsax-

33

velobiTi saSualebebisa da Seswavlili sityvebis aqtiurad gamoyenebiT ki TandaTano-

biT mdidrdeba moswavleTa leqsikuri maragi, ixveweba maTi gemovneba.

sagangebo yuradReba unda mieqces moswavleTa fonologiuri unar-Cvevebis ganvi-

Tarebas, rac kiTxvisa da marTlmetyvelebis safuZvels warmoadgens. Tavis mxriv, es

codna xels uwyobs marTlwerisa da , zogadad, weriTi metyvelebis unar-Cvevis gan-

viTarebas. mniSvnelovania aseve moswavleTa orToepiuli (marTlwarmoTqmis) unar-

Cvevebis Camoyalibeba da ganviTareba.

sawyis etapze kiTxvis swavlebis upirvelesi mizania moswavleebSi werilobiTi te-

qstis gaSifrvis unaris (gaSifrva, igive dekodireba - sityvis grafikuli xatis, anu

asoebis amocnoba da maTi dakavSireba Sesabamis bgerasTan; bgerebis sityvad gamTli-

aneba da sityvis mniSvnelobasTan dakavSireba). swored es unari aZlevT maT saSualebas,

SeiZinon codna da miiRon informacia sxvadasxva tipisa da daniSnulebis teqstebidan.

kiTxvis swavlebis saboloo mizania wakiTxulis gaazreba, rac gulisxmobs mkiTxvelis

aqtiur monawileobas kiTxvis procesis samive etapze: kiTxvis dawyebamde, kiTxvis

drosa da kiTxvis Semdeg.

wakiTxulis gageba-gaazreba mniSvnelovanwilad damokidebulia leqsikur maragze.

amdenad, leqsikuri maragis Sevseba-gamdidrebaze zrunvas swavlis sawyis etapzeve sa-

gangebo yuradReba unda mieqces.

moswavleebi weras pirvelsave wels swavloben. weraSi kargi Sedegebis misaRwevad

aucilebelia, moswavleebma weron xSirad da mizanmimarTulad. nebismieri tipis weri-

Ti samuSao (asoebis, sityvebis, winadadebebis gamowera; mcire zomis teqstebis Seqmna)

Tavdapirvelad maswavleblis xelmZRvanelobiT unda warimarTos, sayrdenebis, miniS-

nebebis gamoyenebiT Tu modelis mixedviT. mravalferovani weriTi davalebebi, mkafio

da gasagebi instruqciebi xels uwyobs moswavleebs kaligrafiis daxvewaSi, weraSi ga-

wafvaSi. garda amisa, isini aqtiurad CaerTvebian weris samive etapSi: weris dawyebamde,

weris procesi, weris Semdeg.

swored, es principebi iyo CvenTvis amosavali saxelmZRvanelos Seqmnisas. Cven mier

Seqmnili saxelmZRvanelo xels Seuwyobs moswavleebSi, rogorc sagnobrivi codnis

SeZenasa da gaRrmavebas, ise sxvadasxva saswavlo- socialuri unar-Cvevis ganviTarebas.

mravalferovani teqstebi (aRweriTi, sainformacio, literaturuli, didaqtikuri

xasiaTis); leqsikuri Tu sxva tipis savarjiSoebi da davalebebi daexmareba moswavleebs

zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris unar-Cvevebis ganviTarebaSi, Camouyalibebs maT

literaturul gemovnebas; ganuviTarebs SemoqmedebiT unars. saxelmZRvanelo gaT-

vlilia yvela tipis moswavleze da iTvaliswinebs maT aqtiur CarTvas saswavlo pro-

cesSi.

sxvadasxva saxis saswavlo resursma moswavleebSi unda ganaviTaros azrovneba,

SemoqmedebiToba, dakvirveba, kvleva, esTetikuri gemovneba... . aseve xeli unda Seuwyos

moswavleebSi informaciis vizualurad miRebasa da gagebas, swavlis, analizis, kvlevis

da sxva unar-Cvevebis Camoyalibebasa da ganviTarebas.

damxmare saSualebebi, masalebi da resursebi unda Seesabamebodes gakveTilis miz-

ans. maswavlebelma gakveTilis dagegmvis dros pirvel rigSi unda gaiTvaliswinos Tu

ra saxis resursi sWirdeba da rogor gamoiyenos isini miznobrivad da efeqtianad.

warmatebuli da Sedegze orientirebuli swavlebisaTvis gamosayenebeli saganm-

anaTleblo resursebis efeqtianobisTvis maswavlebelma unda gaiTvaliswinos ramden-

ime faqtori: SearCios resursi ise, rom gauRvivos moswavleebs motivacia, interesi;

resursebma xeli unda Seuwyos moswavles naswavlis ukeT gageba- gaazrebaSi; resursma

xeli unda Seuwyos moswavles iswavlos gamocdilebis safuZvelze, praqtikiT (swavla

keTebiT); resursi unda daexmaros moswavleebs imis gacnobierebaSi Tu ra iswavles

erTmaneTisgan da maswavleblisgan.

34

rekomendaciebi swavlebis meTodikaSi

1. kiTxvis swavleba

fonetikuri meTodi

am midgomis mTavari Tezaa – saukeTeso gza kiTxvis swavlisTvis aris gza nawilidan mTelisken. fonetikuri meTodis mixedviT, patarebi kiTxvis swavlisas pirvel rigSi cdiloben, gaiazron enis umciresi komponenti da Semdeg ukve gadadian mTliani teqstis gaazrebaze (adamsi, 1990; stali, 1998). am midgomaSi ZiriTadi aqcenti nacnobi sityvebis maragisa da axali sityvebis Seswavlis meSveobiT fonetikuri elementebis Seswavlaze keTdeba.

fonetikuri meTodis mixedviT, bavSvi pirvel rigSi swavlobs im sityvebs, romleb-Sic erTsa da imave fonetikur komponentebs vxvdebiT, rogoricaa, magaliTad, fonema d sityvebSi: daTvi, doli, devi. am elements Tavad bavSvi aRmoaCens, radganac igi kiT-xulobs im sityvebs, romlebic Seicavs konkretul fonetikur elements. Semdeg etapze bavSvi swavlobs, Tu rogor ganasxvaos es fonema sxva fonemebisgan. magaliTad, is kiTxu-lobs sityvebs – daTvi, merxi, doli da iRebs gadawyvetilebas imis Taobaze, iwyeba Tu ara es sityvebi erTi da imave aso-bgeriT, rogorc pirvelad micemuli sityvebi (daTvi, doli, devi). amis Semdeg mas moeTxoveba, Seadginos sityvebi, romlebic mis mier Seswav-lili fonemebisgan Sedgeba. xolo mas Semdeg, rac bavSvi am safexursac gadalaxavs, mas dasWirdeba, iswavlos, Tu rogor SeiZleba ganazogados es yvelaferi axali sityvebis kiTxvisas da, saboloo jamSi, naswavli gamoiyenos – waikiTxos ukve mTliani winadade-bebi da ara calkeuli sityvebi. imis nacvlad, rom Seswavlil iqnas izolirebulad calkeuli aso-bgerebi, maTi Seswavla konteqstSi xorcieldeba.

maswavlebeli, rogorc wesi, swavlebas nacnobi sityvebiT iwyebs, romelTa foneti-kuri elementebi bavSvisaTvis nacnobia da Semdeg amatebs axal sityvebs, romlebSic igive aso-bgerebi SeiZleba iyos. roca bavSvebi swavlas iwyeben nacnobi sityvebiT. maT unda SevaswavloT gariTmvis principic, rac xels Seuwyobs fonetikuri cnobierebis ganviTarebas.

fonetikuri meTodiT gaTvaliswinebuli aqtivobebisTvis erTi gakveTilis ganma-vlobaSi didi drois daTmoba, SesaZloa, patarebisTvis mosawyeni gaxdes, amitomac is masala, romelic swavlebis dros gamoiyeneba, rac SeiZleba mimzidveli da saintereso unda iyos. fonetikis swavleba ar unda davides uazro savarjiSoebis gakeTebasa da gazepirebamde. cxadia, eqsplicituri swavleba fonetikuri cnobierebis Camosayalibe-blad, aseve anbanis principebis aTviseba unda gagrZeldes manam, sanam es yvelaferi av-tomatizmSi ar gadaizrdeba.

amerikis SeerTebul StatebSi bavSvTa janmrTelobisa da ganviTarebis nacionaluri instituti 30 wlis ganmavlobaSi atarebda kvlevebis serias. miuxedavad imisa, rom kvle vebi mkafiod adasturebs fonetikis swavlebis mniSvnelobas, aseve naTlad Cans, rom gansakuTrebiT mniSvnelovania wakiTxulidan azris gamotanis, motivaciis da kiTx-visagan siamovnebis miRebis faqtorebi, rac mTliani enis midgomisas aqcentirebulia. amis gamo gaCnda mosazreba, rom ufro efeqturia dabalansebuli (e. w. kombinirebuli), midgoma, romelic moicavs aso-bgeraTa mimarTebiT swavlebas da, amasTanave, eyrdnoba e.w. mTlianobis meTods.

iakob gogebaSvili Tavis `deda enaSi~ swored amgvari – kombinirebuli midgomis saSu-alebas gviqmnis. amitomac aris mis mier Sedgenili saxelmZRvanelo aseTi mimzidveli da dResac Sedegiani.

35

fonemuri codna

fonemebi iseTi sametyvelo bgerebia, romelTa urTierTCanacvlebis Sedegad ic-vleba sityvis mniSvneloba. mag. qarTulSi fonemebia z – s – zari – sari sxvadasxva sit-yvaa, q – k– qari – kari aseve gansxvavebuli mniSvnelobis sityvebia.

fonemebis gacnobierebis unari sxvadasxva aspeqts moicavs:

sityvis pirveli bgeris gamoyofa – ra bgeraze iwyeba sityva; sityvebSi pirveli bg-

eris igiveoba (mag., baRi, bali, banani)

sityvaSi pirveli da bolo bgeris gamoyofa – mag. sityvaSi fanjara pirveli bgeraa f,

bolo – a.

bgerebis sityvad gaerTianeba – mag., T x a – Txa; v a S l i – vaSli.

sityvis bgerebad daSla – mag., Taro – T a r o.

mecnieruli kvlevis mixedviT, bavSvebi, romlebsac kargad ganviTarebuli aqvT fone-mebis gacnobierebis unari, advilad iTviseben kiTxvasa da marTlweras. amitom didi mniSvneloba aqvs jer kidev skolamdel asakSi aRniSnuli unaris ganviTarebaze zrunvas. Cveni erT-erTi rekomendacia swored skolamdeli aRzrdis sistemas exeba, sadac gan-sakuTrebuli yuradReba unda mieqces bavSvis saskolo mzaobis formirebasa da bavSvis fonologiuri cnobierebis ganviTarebas.

bavSvebis fonologiuri cnobiereba SeiZleba gamovlindes Semdeg moqmedebebSi:

gariTmva: mag., puri-yuri, kedeli-mWedeli;

sityvebSi marcvlebis gamoyofa: mag., forToxali – for-To-xa-li;

sityvebSi pirveli da bolo marcvlis gamoyofa: mag., karada, pirveli marcvalia ka-,

bolo marcvalia – da.

sityvaSi erTi bgeris an erTi marcvlis ise Secvla, rom axali sityva gamovides. mag.,

boli-bali; Toxi-Tofi; Tavi-TaTi.

ras gveubneba mecnieruli kvlevebi fonemuri gacnobierebis unaris ganviTarebis Sesaxeb? fonemuri gacnobierebis unari SesaZlebelia gavarjiSdes da daswavlil iqnas. am unaris stimulireba da gavarjiSeba aumjobesebs bavSvebis kiTxvis unars da wakiTxu-lis gaazrebas. fonemuri gacnobierebis unaris ganviTarebis Sedegad bavSvebi swrafad da Tavisuflad kiTxuloben rTul sityvebsac ki, avtomatizebuli xdeba sityvebis wa-kiTxva, amitom maT ukve SeuZliaT meti yuradRebis gamaxvileba wakiTxulis Sinaarsze. garda amisa, am unaris ganviTareba xels uwyobs marTlweris aTvisebas.

maswavleblebi mravalferovan saswavlo meTodebs iyeneben moswavleTaTvis foneme-bis gacnobierebis unaris ganviTarebisa da gavarjiSebis mizniT. kerZod, kvlevebis mixedviT, yvelaze gavrcelebuli da efeqturi savarjiSoebia:

fonemis izolacia – sityvaSi erTi bgeris cnoba. mag.: ra aris pirveli bgera sityvaSi `Tavi~?

fonemis identuroba – sxvadasxva sityvaSi erTi da imave bgeris cnoba. mag.: romeli bgeraa erTnairi Semdeg sityvebSi: kata, komSi, kedeli?

fonemebis kategorizacia – sxvadasxva sityvaSi sawyisi bgeris gamorCeva da amis mixedviT sityvebis klasifikacia. mag.: romeli sityva iwyeba gansxvavebuli bgeriT: TiTi, Taro, tafa.

fonemebis gaerTianeba – fonemebis Tanmimdevrobis mosmena da maTi erT sityvad gaer-Tianeba, Semdeg Cawera da wakiTxva. mag.:

maswavlebeli: ra sityva iqneba Z-a-R-l-i?bavSvebi: ZaRli.maswavlebeli: axla CavweroT am sityvis bgerebi: Z (CawereT) a, R, l, i.amis Semdeg maswavlebeli TviTon wers dafaze sityvas `ZaRli~.maswavlebeli: axla ki wavikiTxoT, ra davwereT: ZaRli.

36

fonemebis segmentacia – sityvis bgerebad daSla, an sityvaSi Semavali bgerebis daT-vla. mag.:

maswavlebeli: ramdeni bgeraa sityvaSi `Toxi~?bavSvebi: 4 bgeraa.maswavlebeli: ra bgerebia?bavSvebi: T o x i.maswavlebeli: axla CavweroT es bgerebi T (CawereT), o, x, i.maswavlebeli: axla wavikiTxoT, ra CavwereT?

fonemis gamokleba (waSla) – axali sityvis miReba sityvaSi erTi fonemis gamoklebiT. mag.: maswavlebeli: ra sityvas miviRebT, Tu sityvas `Sveli~ gamovaklebT pirvel bgeras `S~? (veli)

fonemis damateba – axali sityvis Seqmna arsebul sityvaze fonemis damatebiT. mag.:maswavlebeli: ra sityvas miviRebT, Tu sityvas `Sveli~ gamovaklebT pirvel bgeras `S~?fonemis damateba – axali sityvis Seqmna arsebul sityvaze fonemis damatebiT. mag.:maswavlebeli: ra sityvas miviRebT, Tu sityvas `alami~ davamatebT pirvel bgeras `k~?bavSvebi: `kalami~.

fonemis Secvla – axali sityvis Seqmna sityvaSi erTi fonemis SecvliT. mag.:maswavlebeli: sityvaSi `qva~ `q~ SevcvaloT `r~ bgeriT, ra sityvas miviRebT?bevSvebi: `rva~.fonemebis gacnobierebis unaris gavarjiSeba metad mniSvnelovania jer kidev skola-

mdel asakSi, sanam bavSvi anbanis asoebs iswavlis. kvlevebis mixedviT, gansakuTrebiT Se-degiania am unaris ganviTareba anbanis asoebis dauflebasTan erTad.

fonemebis gacnobierebis unaris stimulireba gansakuTrebiT efeqturia, Tu erTi saswavlo wlis periodSi saSualod 20 saaTi eTmoba fonemebis gacnobierebis unaris gan-viTarebis programas, rac xels uwyobs moswavleebs wera-kiTxvis aTvisebaSi.

aso-bgeriTi mimarTebis swavleba

aso-bgeriTi mimarTebis swavleba gulisxmobs fonemebisa da grafemebis Sesatyviso-bis swavlebas werisa da kiTxvis dros.

aso-bgeriTi mimarTebis swavleba exmareba moswavleebs anbanis principis gagebasa da gamoyenebaSi. bavSvebi swavloben, rom arsebobs myari da gansazRvruli kavSiri daweril asoebsa da gamoTqmul bgerebs Soris.

aRmoCnda, rom aso-bgeriTi mimarTebis sistematuri da Tanmimdevruli swavleba:• SemdgomSi aumjobesebs wakiTxulis gaazrebas;• gansakuTrebiT sasargebloa kiTxvis problemebis mqone bavSvebisaTvis (fonemebis

gacnobierebis unaris gavarjiSebasTan erTad, igi kiTxvis problemebis prevenciis kargi saSualebaa).

aso-bgeriTi mimarTebebis swavlebis programebi mravalferovania da maswavleblebi gansxvavebul midgomas iyeneben, Tumca yvela maTganis mizania bavSvebisTvis sityvebis dekodirebis (amokiTxvis) swavleba aso-bgeriTi kavSirebis daswavlis gziT.

aso-bgeriTi mimarTebis swavlebis programebia:sinTezuri – bavSvebi swavloben, Tu rogor unda gardaqmnan asoebi bgerebad da ro-

gor unda gaaerTianon es bgerebi sityvebad;analitikuri – bavSvebi swavloben aso-bgeriT kavSirebs daswavlili sityvebis ana-

lizis safuZvelze. am dros ar xdeba sityvebis calkeul bgerebad gamoTqma.analogiaze dafuZnebuli – bavSvebi swavloben nacnobi sityvebis nawilebis gamoyen-

37

ebas, ucnobi sityvebis fonemebad danawevrebas da fonemebisgan sityvebis Sedgenas am fonemebis Sesatyvisi asoebis CaweriT.

marTlweris gamoyeneba – bavSvebi swavloben sityvebis fonemebad danawevrebas da fonemebisgan sityvebis Sedgenas am fonemebis Sesatyvisi asoebis CaweriT.

kiTxvis moqniloba

moqniloba gulisxmobs teqstis zustad da swrafad wakiTxvas. moqniloba metad mniS-vnelovani unaria, radgan warmoadgens xids sityvebis cnobasa da maTi mniSvnelobis gagebas Soris. Sesabamisad, am unaris mqone mkiTxveli erTdroulad cnobs sityvas da igebs mis mniS-vnelobas; is ar aris koncentrirebuli sityvebis dekodirebaze (aso-bgeriTi mimarTebis dadgenaze) da amitom misi yuradReba mimarTulia mniSvnelobasa da teqstSi gadmocemul azrebze; aseve, advilad amyarebs azrobriv kavSirs teqstis sxvadasxva nawilebs Soris.

moqnilobis xarisxi icvleba da damokidebelia imaze, Tu ras kiTxulobs adamiani – nacnob Tu ucnob teqsts, teqsts ucnobi da rTuli sityvebiT da a. S.

arsebobs kiTxvis moqnilobis gasaumjobesebeli ori strategia:

xmamaRali ganmeorebiTi kiTxva: moswavleebi teqstis nawilebs xmamaRla kiTxuloben

da maswavleblisgan mkafio ukukavSirs iReben;

Cumi kiTxva, kiTxva „TavisTvis“: moswavleebi Cumad da damoukideblad kiTxuloben.

bavSvebi teqstis nawilebis ramdenjerme xmamaRla wakiTxvisas, maswavleblis daxmare-

biT mniSvnelovnad aumjobeseben kiTxvis temps, sizustes, sityvebis amocnobis unars.

maswavleblebi klasSi xSirad iyeneben xmamaRali kiTxvis meTods, rodesac rigrigobiT

akiTxeben moswavleebs. magram es meTodi ar aumjobesebs moqnilobas, radganac TiTo

moswavle mxolod erTxel kiTxulobs teqstis mcire nawils. xmamaRali ganmeorebiTi

kiTxvis dros ki moswavleebi ramdenjerme kiTxuloben teqstis erTsa da imave nawilebs,

sanam moqnilobis garkveul xarisxs ar miaRweven.

kiTxvis moqnilobis gaumjobeseba, pirvel rigSi, SesaZlebelia moswavleTaT-

vis kargi kiTxvis magaliTis CvenebiT. aucilebelia, maswavlebelma teqstis nawyveti gamoTqmiT waukiTxos klass da Semdeg sTxovos moswavleebs, waikiTxon igive teqsti. bunebrivia, ramdenjerme erTi da imave teqstis wakiTxva mosawyenia. Sesabamisad, SeiZle-ba gakveTilze sxvadasxva tipis situaciis mofiqreba, sadac ramdenjerme erTi da imave teqstis wakiTxva ar iqneba mosabezrebeli. am TvalsazrisiT sasargebloa zRaprebi, sa-dac frazebi meordeba. mag., zRapari „cixe-darbazi“. aseve „Txam venaxi SeWama“, „rwyili da WianWvela“.

kiTxvis moqnilobaze muSaoba unda gagrZeldes kiTxvis avtomatizebul Cvevad gadaqcevamde.

kiTxva ar aris avtomatizebuli Tu:• ucxo teqstis wakiTxvisas moswavle SecdomiT, an saerTod ver amoicnobs leqsikuri

erTeulebis 10 %-s;• ver kiTxulobs gamoTqmiT da Sesabamisi intonaciiT;• xmamaRla wakiTxvis Semdeg moswavles uWirs azris gamotana wakiTxulidan. Zalian

mniSvnelovania, rom xmamaRla sakiTxavi teqsti iyos:• martivi (dasaSvebia, rom 20 sityvaSi 1 sityvis amokiTxva iyos gaZnelebuli);• mokle (50-dan 200 sityvamde, e. i. izrdeba moswavleTa asakis Sesabamisad);• saintereso da cnobismoyvareobis aRmZvreli.

moqnilobaSi savarjiSod gansakuTrebiT kargia leqsebi.

38

arsebobs xmamaRali ganmeorebiTi kiTxvis ramdenime meTodi:

bavSvi-ufrosis kiTxva: am dros bavSvi da ufrosi erTmaneTs enacvlebian kiTxvisas. pirvelad kiTxulobs ufrosi da aCvenebs magaliTs. Semdeg ki bavSvi ramdenjerme kiTxu-lobs imave teqsts xmamaRla ufrosis daxmarebiT.

gunduri kiTxva: anu unisonSi kiTxva, rodesac maswavlebeli da bavSvebi erTad kiTx-uloben mokle teqsts. jer maswavlebeli kiTxulobs teqsts da Semdeg sTxovs moswav-leebs, masTan erTad xmamaRla waikiTxon ramdenjerme (3-4-jer).

wyvilSi kiTxva: ori moswavle ukiTxavs erTmaneTs xmamaRla, rigrigobiT. am dros kargia, Tu wyvilSi gansxvavebuli unaris mkiTxvelebi arian, radganac kargi mkiTxveli exmareba sust mkiTxvels.

mkiTxvelTa Teatri: moswavleebi swavloben piesas, sadac dialogebia. gakveTilze in-awileben rolebs da kiTxuloben dialogebs. aseTi situacia kargi safuZvelia erTi da imave teqstis ramdenjerme wakiTxvisaTvis. es meTodi aseve saxalisos xdis kiTxvas.

radganac gakveTilis dro SezRudulia aRniSnuli varjiSisTvis, metad mniSvnelo-vania, amgvar aqtivobebSi ojaxis wevrebis CarTva. amitom xSirad maswavleblebi saxlSi mSoblebs sTxoven, waukiTxon bavSvs teqsti xmamaRla. kargi kiTxvis magaliTi zrdis bavSvis interess wignis mimarT.

kiTxvis moqnilobis Semowmeba xdeba moswavlis xmamaRali kiTxvisas misi intonaciis, pauzebisa da tempis SefasebiT. moqnilobis xarisxi maRalia, Tu moswavle:• kiTxulobs eqspresiulad: intonaciiT, saWiro pauzebiT sasven niSnebTan;• kargad igebs wakiTxulis Sinaarss.

amerikeli specialistebis mier gamoqveynebuli asakobrivi normis mixedviT, pirveli

klasis bolos moswavlis kiTxvis standartia wuTSi 60 sityvis sworad wakiTxva; meore

klasis bolos – 90-100 sityva wuTSi, xolo saSualod 114 sityva – mesame klasis bolos.

(Put Reading FirsT The research building blocks of Reading Instruction. Narional institute of Lit-

eracy).

fragmentebi gamocdebis erovnuli centris mier momzadebuli masalidan`wigniereba~, PIRLS kvleva – 2006 saqarTveloSi

avtori ia kutalaZe

2. wakiTxulis gaazreba:

kiTxuloben, magram gageba uWirT

pirveli nawili

statiis avtori – Tamar jayeli

2007 wels erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centrma Caatara kvleva VII kla-sis moswavleTa kiTxvis unaris Sesafaseblad mSobliur enasa da literaturaSi (ix. erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris kvlevebi, Tbilisi, 2007 w.: gv. 189-215).

kiTxvis unaris Sesamowmeblad SeirCa mxatvruli da informaciuli teqstebi. ramde-nadac tradiciulad mxatvruli teqstis kiTxvas wamyvani adgili eWira qarTuli enisa da literaturis gakveTilze, mosalodneli iyo, rom moswavleTa didi umravlesoba io-lad daZlevda teqstTan dakavSirebul kiTxvebs, magram kvlevis Sedegebma sxva suraTi aCvena: miRwevis oTxive doneze (saSualoze dabali, saSualo, saSualoze maRali, maRa-li) moswavleebs uWirT teqstis siRrmiseuli analizi. magaliTad, moswavleTa umrav-lesobisaTvis problemas warmoadgens: mxatvruli nawarmoebis saTauris gageba nawar-

39

moebis arsis safuZvelze; teqstSi dasmuli problemuri sakiTxis gaanalizeba mTliani teqstis gaazrebis safuZvelze; personaJis daxasiaTeba teqstis gaazrebaze dayrdno-biT; saxeobrivi metyvelebiT gadmocemuli informaciis amocnoba da gaanalizeba da sxv. (ix. erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris kvlevebi, Tbilisi, 2007 w., gv. 189-215). moswavleTa umetesoba analizisa da Sefasebis unars, ZiriTadad, teqstis zedapirze mocemuli informaciisken warmarTavs, rac imas niSnavs, rom isini mxatvrul teqsts aRiqvamen, rogorc mxolod zedapirze mocemuli informaciis gadmocemis saSu-alebas.

rac Seexeba sainformacio teqsts, aqac analogiuri mdgomareobaa. moswavleebs uWirT amoicnon, gaaanalizon is informacia, romelic teqstis Sinaarsidan gamomdinareobs, magram mis zedapirze ar aris mocemuli. magaliTad, maTTvis problemuria mTliani teq-stis gaazrebis safuZvelze daskvnebis gamotana, teqstis miznisa da auditoriis amoc-noba, Semajamebeli abzacis gaazreba da sxva (ix. erovnuli saswavlo gegmebisa da Se-fasebis centris kvlevebi, Tbilisi, 2007 w., gv. 189-215).

sagulisxmoa Cveni centris mier Catarebuli is kvlevac, romlis obieqtebic pirvel-

klaselebi iyvnen. kiTxvasTan dakavSirebiT sakmaod mZime suraTi gamoikveTa (ix. erovnu-

li saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris kvlevebi, Tbilisi, 2007 w., gv. 85-102).

unda aRvniSnoT, rom kiTxvis unari, dawyebiT safexurze, Seafasa gamocdebis

erovnulma centrma jer kidev 2003 wels, rodesac man Caatara saswavlo procesis sax-

elmwifo Sefaseba mSobliur enaSi (ix. saxelmwifo Sefasebis Sedegebi qarTul enasa da

literaturaSi (winaswari angariSi) 2004 w., aseve http://naec.ge/ saxelmwifo Sefaseba qar-

Tul enaSi). aseve 2006 wels Catarda pirlsis saerTaSoriso kvleva. kvlevis Sedegebi SegiZliaT ixi loT Semdeg misamarTze:

http://naec.ge/files/765_PIRLS-2006.pps.kvlevis Sedegad gamoikveTa analogiuri problemebi: oTxwledis dasrulebisas

moswavleTa didi umravlesoba axerxebs eqspliciturad mocemuli informaciis amoc-nobas, magram problemas warmoadgens iseTi saazrovno operaciebi, rogorebicaa teq-stis sxvadasxva nawilebs Soris logikuri kavSirebis amocnoba, varaudisa da faqtis erTmaneTisagan garCeva, azris dasabuTeba teqstSi eqspliciturad mocemuli argu-mentebis povnis gziT, sakuTari codnisa da teqstSi mocemuli faqtebis dakavSirebis safuZvelze daskvnis gakeTeba. sagulisxmoa kvlevis Sedegad gamovlenili erT-erTi daskvna: oTxwledis dasrulebisas moswavleTa 18% iseTi sirTulis teqstebs, rogoric saswavlo saxelmZRvaneloebSia warmodgenili, kiTxulobs, magram ver igebs.

kiTxvaSi arsebul problemebs, cxadia, araerTi mizezi aqvs. am statiaSi Cven mxolod erT-erT maTganze SevaCerebT yuradRebas. es gaxlavT Cumi da xmamaRali kiTxvis teqni-

kis gamoyenebasTan dakavSirebuli problema.

socialur praqtikaSi xmamaRali kiTxva zepir sakomunikacio situacias gulisxmobs – mkiTxveli ama Tu im komunikaciuri mizniT gadascems informacias msmenels. es aqtivoba SeiZleba sruliad sxvadasxva mizniT (informaciis Setyobineba, garToba, garkveuli emociuri zegavlenis moxdena, codnis gadacema, azris/gancdis gaziareba da sxv.) da sxvadasxva konteqstSi ganxorcieldes, magaliTad, ojaxur wreSi, rodesac ufrosi ukiTxavs bavSvs an moxucs, poeziis saRamoze, konferenciaze da sxv. yvela SemTxvevaSi, adresati, anu is, visTvisac aris informacia gankuTvnili, aris msmeneli, romlis amoca-naa informaciis mosmena-gaazreba. ase rom, socialur praqtikaSi, anu funqciurad, xmamaRali kiTxva sakiTxavi ki ara, zepiri aqtivobaa.

davubrundeT skolas, kerZod ki swavlebis pirvel wlebs. skolaSi faqtobrivad pi-

rveli dReebidanve gamoiyeneba xmamaRali kiTxvis teqnika. rodesac mkiTxveli maswav-

lebelia, maSin xmamaRali kiTxva inarCunebs Tavis funqcias: maswavlebels hyavs msme-

neli, romelsac sityvieri gziT gadascems informacias. ra xdeba maSin, rodesac teqsts

xmamaRla kiTxuloben moswavleebi? aseT SemTxvevaSi xmamaRali kiTxva komunikaciur

funqcias kargavs, ramdenadac ar arsebobs msmeneli; yvelas win udevs da Tvals adevnebs

im teqsts, romelsac erT-erTi maTgani „kiTxulobs“. maS, risTvis vakiTxebT moswavle-

40

ebs xmamaRla? pasuxi erTia: imisTvis, rom kiTxva iswavlon. dasadgenia, ras vgulisxmobT

kiTxvaSi da namdvilad vaswavliT Tu ara imas, rasac vgulisxmobT.

amis dasadgenad, vnaxoT, ra xdeba, roca mozardi xmamaRla kiTxulobs teqsts. moviS-veliebT frangi eqspertebis mier gamoyenebul Cumi da xmamaRali kiTxvis SedarebiT sqe-mas (ix. “la lecture, apprentis-sage, evaluation, perfectionnement”, Alain Bentola, Brigitte Chevelier,

Daniel Falcoz-Vigne; NATHAN 2000).

Cumi kiTxva

xmamaRali kiTxva anu gaxmovaneba

teqsti mxedveloba mexsiereba

teqsti mxedveloba mexsiereba

vokaluri simebi smena

rogorc sqemidan Cans, Cumi kiTxvisas Tvali aRiqvams werilobiT kods da pirdapir tvins gadascems. tvini axdens mis dekodirebas. Cumi kiTxva pirdapiria, funqciuri (ase kiTxulobs zrdasruli adamiani) da qmediTi (Cumi kiTxvis teqnikiT mkiTxveli oTxjer ufro swrafad kiTxulobs).

xmamaRali kiTxvisas informacia tvinamde pirdapir ki ara, SemovliTi gziT midis. Tvali aRiqvams werilobiT kods, gadascems mas vokalur simebs, simebi axmovanebs da ga-dascems smenas, tvini bgeras aRiqvams da akavSirebs mas werilobiT kodTan, anu asosTan. rogorc vxedavT, xmamaRali kiTxvisas, goneba dakavebulia asoebis bgerebTan dakavS-

irebiT. moswavle xanmokle mexsierebaSi imaxsovrebs jer erTi asos saTanado bgerasTan kavSirs, Semdeg – meorisas, mesamisas, meoTxisas da amasobaSi pirveli aviwydeba. amdens veRar itevs xanmokle mexsiereba, amitom brundeba ukan, rom pirveli gaixsenos. sanam sityvis boloSi gadis, misi xanmokle mexsiereba isea gadatvirTuli, rom mozardi Si-naarsis aRqmas veRar axerxebs, igi dakavebulia grafofonetikuri kavSirebis damyare-biT. amitomacaa, rom xSir SemTxvevaSi, moswavle verc ambobs, ra sityva „waikiTxa“. re-alurad, man ki ar waikiTxa (anu Sinaarsi ki ar gaiazra), aramed asoebi bgerebad gadaaqcia, dawerili niSnebi xmovan niSnebad gardaqmna, anu gaaxmovana.

vfiqrobT, aqedan naTeli xdeba, rom xmamaRali kiTxvisas Cven moswavleebs werilo-

biTi teqstis gagebaze ki ara, mis gaxmovanebaze vavarjiSebT. teqstis gaxmovaneba ki mis gageba-gaazrebas ar gulisxmobs. SesaZlebelia, moswavlem sruliad uSecdomod waikiT-xos teqsti, magram es sruliadac ar niSnavs imas, rom man gaigo Sinaarsi. am mxriv, niSan-doblivia zemoT motanili kvlevis Sedegi: moswavleTa garkveuli raodenoba „kiTxu-lobs, magram ver igebs“, rac imas niSnavs, rom moswavleebi werilobiT kods axmovaneben, magram ver kiTxuloben, anu ver iazreben Sinaarss. frangi mkvlevari evelin Sarme Tavis sagulisxmo statiaSi „xmamaRali kiTxva aris Tu ara kiTxva?“ SeniSnavs, roca moswavlis xma uSualod mihyveba Tvalebis moZraobas, maSin igi kiTxulobs imas, rasac xedavs da ara imas, rasac iazrebs. xmamaRali kiTxvisas mas ar uviTardeba Sinaarsis gageba-wvdomi-saTvis aucilebeli saazrovno unar-Cvevebi, rac sruliad bunebrivia: mTeli yuradReba

41

gadatanilia lingvisturi erTeulebis xmovan (da ara semantikur) aspeqtze.Tu gvsurs, moswavleebs ganvuviTaroT Sinaarsis gaazreba-gaanalizebis unari, Tu

gvsurs kiTxvisas avamoqmedoT saazrovno unarebi, aucilebelia, rom Sinaarsis gagebaze

muSaobisas moswavleebs Cumi kiTxvis teqnika gamovayenebinoT.

cxadia, Cumi kiTxvis teqnikis damkvidreba araviTar SemTxvevaSi ar niSnavs saswavlo

procesidan xmamaRali kiTxvis teqnikis gandevnas. sakiTxi sxvagvarad dgas: aucilebe-lia, gvesmodes, ras vakeTebT, rogor vakeTebT da risTvis vakeTebT. Sesabamisad, ras vaswavliT moswavleebs, gaazrebas Tu gaazrebulis gadacemas. Tu gaazrebas vaswavliT,

maSin Cumi kiTxvis teqnikas unda mivmarToT. Tu gaazrebulis gadacemas vaswavliT, ma-

Sin – xmamaRali kiTxvisas. xmamaRali kiTxva aucilebeli aqtivobaa, romelic avsebs da

amdidrebs kiTxvis process, magram araviTar SemTxvevaSi ar SeiZleba misi kiTxvasTan,

kiTxvis swavlasTan gaigiveba. ar SeiZleba erTdroulad vimuSaoT kiTxvis unarisa da

xmamaRali kiTxvis unaris ganviTarebaze. mniSvnelovania, rom erTmaneTSi ar avurioT es ori tipis swavleba. klasSi maswavlebelma unda imuSaos:

* an kiTxvis unaris ganviTarebaze – aseT SemTxvevaSi, moswavle swavlobs Sinaarsis gaazrebas, mis konstruirebas;

* an xmamaRali kiTxvis unaris ganviTarebaze – aseT SemTxvevaSi, moswavle swavlobs gaazrebuli Sinaarsis naTlad gadacemas sxvisTvis. amis ganxorcieleba seriozul momzadebas iTxovs: moswavlem unda gaiazros, Tu ra Sinaarsis gadacema unda, ra aris misi komunikaciuri mizani/Canafiqri (erTi da igive teqsti sxvadasxva mkiTxvelma SeiZ-leba sxvadasxvagvarad waikiTxos da, Sesabamisad, man sxvadasxva zegavlena moaxdinos msmenelze), unda SearCios saTanado saSualebebi (intonacia, logikuri maxvili, pau-za, metyvelebis tempi, xmis tembri da simaRle, Jestikulacia), unda imuSaos diqciasa da gamoTqmaze. es iTxovs wakiTxulis axali kuTxiT wakiTxvas da dafiqrebas imaze, Tu rogor waikiTxavs teqsts, rom ukeTesad gamoxatos, gamokveTos is, risi gadacemac unda mkiTxvels am teqstiT. am TvalsazrisiT, xmamaRali kiTxva ufro SemoqmedebiTi

aqtivobaa, vidre aRqmiTi.

xmamaRali kiTxvis teqnikis gamoyeneba kiTxvis, rogorc gageba-gaazrebis unaris, gasaviTareblad sazianoa araerTi TvalsazrisiT:

xmamaRali kiTxvisas umcrosklaselebi Sinaarss ver igeben, rac imas niSnavs, rom

kiTxvis procesi maTTvis sruliad daclilia Sinaarsisagan. uSinaarso aqtivoba, rome-

lic isedac did Zalisxmevas iTxovs umcrosklaselebisgan, kiTxvis process ukidure-

sad mosabezrebels xdis, rac, Tavis mxriv, uaryofiTad moqmedebs rogorc motivaciaze,

ise mosalodnel Sedegebze. Tu ramdenad mosabezrebelia Sinaarsisagan daclili kiTx-

vis procesi, amis gageba ar gagviWirdeba, Tu Tavad wavikiTxavT Sinaarsisagan daclil

frazebs da warmovidgenT, rom Cvengan yoveldRe moiTxoven aseTi teqstebis kiTx-

vas. gTavazobT, Tqven Tavze gamoscadoT, rogoria kiTxva, roca azri ver gamogaqvT: rdaklolulianebi fardokuropWyobudi mamgvdortebos Zniaxurstag. dglovigergibo-di mrikunltriTa da drubzatan midopraje gadmoRrifrudgan. tckrizbadobluTitebi gadfronultunebi avamzidebulebune...

teqstis gasaazreblad xmamaRali kiTxvis teqnikis gamoyeneba aris aqtivoba, rome lic xels uwyobs pasiuri mkiTxvelisTvis damaxasiaTebeli qcevebis Camoyalibebas – teqs-tis gaxmovanebaSi garTuli moswavle moelis, rom teqstSi Cadebuli ideebi TavisTavad gadaiSleba mis Tvalwin. zemoT motanilma kvlevebma aCvena kidec, rom Cveni moswav-leebis did umetesobas pasiuri mkiTxvelis qcevebi axasiaTebs. isini aRiqvamen teqstis zedapirze eqspliciturad mocemul informacias, magram uWirT SemecnebiTi unarebis warmarTva Sinaarsis siRrmiseuli aspeqtebisaken. uWirT imitom ki ara, rom amis SesaZ-lebloba ar aqvT, aramed imitom, rom saswavlo procesi maTi SemecnebiTi unarebis ga-movlenasa da amoqmedebas ver uwyobs xels, uqmad tovebs potenciebs.

unda gaviTvaliswinoT, rom komunikaciis mizniT xmamaRali kiTxva sakmaod kom-pleqsuri aqtivobaa da misi ganxorcieleba araerT faqtorzea damokidebuli. marTlac, mkiTxvels teqsti gaazrebuli unda hqondes, ris gareSec igi saTanadod verc gadascems

42

Sinaarss; mas ganviTarebuli unda hqondes zepirmetyvelebis unari da, Sesabamisad, iyos sakmarisad Tamamic; unda axerxebdes xmisa da Tvalis koordinirebul marTvas – Tval-

ma winaswar unda aRiqvas werilobiTi niSnebi, daamyaros kontaqti auditoriasTan da,

vidre xmis saSualebiT gaagrZelebs msmenelTan urTierTobas, kvlav unda miubrundes

werilobiT wyaros. rogorc vxedavT, xmamaRali kiTxva erTdroulad araerTi unar-Cve-

vis gamoyenebas moiTxovs.

amitomac aris, rom zogierTi eqsperti xmamaRal kiTxvaze, rogorc komunikaciur

unar ze, muSaobis dawyebas me-2 klasis bolodan an me-3 klasidan miiCnevs gamarTlebu-

lad, rodesac moswavle dauflebulia teqstis gageba-gaazrebis elementarul sabazo

unar-Cvevebs.

yovelive zemoT Tqmulidan gasagebi xdeba, rom xmamaRal kiTxvaze muSaobisas mx-

olod iseTi teqstis gamoyenebaa rekomendebuli, romlis Sinaarsic moswavleebisaTvis

nacnobia. motivaciis amaRlebis TvalsazrisiT, SeiZleba, moswavleebs vTxovoT Tvi-

Tonve SearCion is nawyveti/teqsti, romlis wardgenis survilic eqnebaT klasis winaSe. ar aris aucilebeli, rom es teqsti miekuTvnebodes skolaSi gavlil masalas.

evelin Sarmes rekomendaciiT, imisTvis, rom moswavle daeuflos xmamaRal kiTxvas, sasurvelia, CamovuyaliboT saamiso qcevebi da mivaCvioT TvalebiT teqstis aRqmas, vidre ityodes imas, rasac xedavs. amisTvis aseT savarjiSos iyeneben: mozardi Cumad

kiTxulobs frazas, gaiazrebs mas, Semdeg msmenels Sexedavs da frazas zepirad ambobs.

aseT SemTxvevaSi ambobs imas, rac gaiazra da ara imas, rasac misi Tvali xedavs.

meore nawili

warmatebuli mkiTxvelis fundamenti dawyebiT safexurze iyreba.mniSvnelovani faqtori, romelic uzrunvelyofs kiTxvis warmatebul swavlebas,

aris moswavleTa Cayeneba aqtiuri mkiTxvelis poziciaSi. amis gansaxorcieleblad, sa-survelia, kiTxvis procesi etapebad daiyos:

– pirvel etapze, sasurvelia, moswavleebs SevTavazoT kiTxvis winmswrebi aqtivobebi,

iqneba es saTaursa da suraTze muSaoba – maT Soris kavSiris danaxva, maTze dayrdnobiT

varaudebis gamoTqma, Tu moswavleTa codnisa da gamocdilebis gaaqtiureba teqstSi

ganxilul sakiTxebTan mimarTebaSi. kiTxvis winmswrebi aqtivobebi, erTi mxriv, gamo-iwvevs moswavleTa interess teqstis mimarT, meore mxriv, isini amzadebs maT Sinaarsis aRsaqmelad, mis gasaazreblad.

– meore etapze, sasurvelia, teqstis samuSao monakveTebad dayofa da am monakveTebis

gaazrebaze orientirebuli sakiTxavi amocanebis dasma. roca moswavles konkre tuli sakiTxavi amocana aqvs dasmuli, igi teqstTan midis konkretuli mizniT da xdeba aqti-uri mkiTxveli. yovelTvis unda avaridoT Tavi umcrosklaselTaTvis iseTi zogadi sak-

iTxavi davalebis micemas, rogoricaa „waikiTxeT teqsti“ an kidev: „waikiTxeT teq sti da

amoiwereT ucnobi sityvebi“. es niSnavs yovelgvari daxmarebis gareSe moswavleTa daye-nebas dauZleveli an ukiduresad mZimed dasaZlevi amocanis winaSe. teqsti gacilebiT me-tia, vidre sityvebis grova. teqstis gageba gulisxmobs ara sityvebis, aramed maT Soris arsebuli gramatikuli Tu semantikuri kavSirebis gaazrebas. SeiZleba teqstis yvela sityva nacnobi iyos, magram azri mainc ver gamovitanoT. da piriqiT, SeiZ leba garkveuli raodenoba sityvebisa ar gvesmodes, magram teqstis Sinaarsi mainc gaviazroT. imisTvis, rom moswavlem ipovos ucnobi sityvebi, man teqsti unda waikiTxos, anu man unda aamo-qmedos sxvadasxva donis saazrovno unari, raTa Caswvdes teqstSi gadmocemul faqtebs, movlenebs, personaJebis qcevis motivebs, winadadebebsa Tu teq stis sxvadasxva nawilebs Soris arsebul azrobriv, logikur kavSirebs da sxva. anu, TiTqos martivi davaleba – waikiTxe teqsti da amoiwere ucnobi sityvebi – sinamdvileSi gulisxmobs mravaljeradi saazrovno operaciis ganxorcielebas, romelic moswavlis mxridan Zalian did Zal-isxmevas moiTxovs. ase rom, zogadi instruqciebiT (waikiTxe teqsti, amoiwere ucnobi sityvebi) patara mkiTxvelebs marto vtovebT Zalian rTuli amocanebis winaSe, rac

43

cxadia, uaryofiTad moqmedebs maT motivaciaze. amitomaa Za lian mniSvnelovani etapo-brivi sakiTxavi amocanebis micema. sakiTxav amocanebSi vgulis xmobT teqstis Sinaarsze orientirebul sxvadasxva tipis davalebas. es SeiZleba iyos kiTxvebi, romelTa pasuxic moswavleebma teqstSi unda moZebnon; aseve, arCeviTi pasu xebidan swori variantis Ser-Ceva; abzacis dasaTaureba, an saTaurebis Sesabamis abzacebTan dakavSireba; informaci-is dajgufeba garkveuli kriteriumis mixedviT (mag., msgavsebisa da gansxvavebis povna) da sxva. ara aqvs gadamwyveti mniSvneloba imas, Tu davalebis romel tips gamoviyenebT. mTavaria, kiTxvis procesSi moswavles mivceT konkretuli amocanebi, Tundac iyos Si-naarsze orientirebuli kiTxvebi. ubralod, sasurvelia, rom kiTxvebi iyos mraval-ferovani da mimarTuli azrovnebis unaris sxvadasxva donisaken, iqneba es konkretuli detalebis amocnoba, teqstis sxvadasxva nawils Soris arsebuli azrobrivi kavSiris dadgena, daskvnebis gamotana, Sinaarsis ganzogadeba, interpretacia Tu movlenebis, qcevebis Sefaseba.

SevniSnavT, rom aucilebelia, dasmul kiTxvebze pasuxi moswavleebma Cumi kiTxvis

gziT, damoukideblad ipovon teqstSi da Semdeg warmoadginon klasis winaSe.

Zalian mniSvnelovania agreTve, dro davuTmoT warmodgenili pasuxebis Sedareba-

gaanalizebas. mas Semdeg, rac erT-erTi moswavle pasuxs gascems romelime kiTxvas, maswavlebeli aucileblad ikiTxavs, aris Tu ara gansxvavebuli azri/pasuxi. pasuxis mosmenisas moswavleebs mouwodebs, daasabuTon sakuTari variantebi, risTvisac moswav-leebi miubrundebian teqsts da warmarTaven Zalisxmevas mis gasaazreblad. maswavlebe-li ecdeba, rom swori pasuxebis amocnobisa da maTi gaanalizebis procesSi Caabas mTeli klasi. aseTi midgoma iwvevs moswavleTa Sinagani motivaciis gazrdas da maT gaaqtiure-bas kiTxvis procesSi, rac, Tavis mxriv, dadebiTad moqmedebs Sedegebzec. rac Seexeba ucnob sityvebs, maTi mniSvnelobac monakveTebis garCevis procesSi gairkveva.

aqve SevniSnavT imasac, rom moswavleTa pasuxebis Sedareba-gaanalizebis procesi

kargi saSualebaa gaubedavi/pasiuri moswavleebis gasaaqtiureblad. maswavlebeli au-

cileblad miaRebinebs maT monawileobas am procesSi. im moswavleebs, romlebsac ar

aqvT pasuxi, azrTa sxvadasxvaobis SemTxvevaSi, hkiTxavs, Tu vis mosazrebas emxrobian.

sust moswavleebs sakuTari Tavis ndoba aqvT dakarguli da aseTi midgomiT maswavlebe-li saSualebas miscems, TandaTanobiT daibrunon sakuTari SesaZleblobebisadmi rwmena da gaaqtiurdnen.

– momdevno etapze, mas Semdeg, rac erTi monakveTi damuSavdeba am wesiT, sasurvelia,

momdevno monakveTis damuSavebamde moswavleebs wakiTxulze dafuZnebiT gamovaTqmevi-

noT TavianTi mosazrebebi movlenaTa ganviTarebis SesaZlo variantebze. cxadia, maswav-lebeli miiRebs varaudebis ara nebismier variants, aramed mxolod im variantebs, rom-lebic wakiTxulis Sinaarsidan gamomdinareobs, mis logikur gagrZelebas warmoadgens. aseTi tipis aqtivoba moswavles uviTarebs kritikul azrovnebas, aseve, metyvelebis un-ars da, amas garda, uRvivebs interess momdevno pasaJebis mimarTac. momdevno monakveT-ebis damuSaveba moxdeba imave wesiT.

meore mniSvnelovani faqtori, romelic uzrunvelyofs kiTxvis warmatebul swavle-bas, gaxlavT saboloo, grZelvadiani miznis ganxorcielebamde misasvleli gzis etapob-rivad dagegmva moswavleTa SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT. yoveli moswavlis win-svlas rom Seuwyos xeli, aucilebelia, maswavlebelma TiToeul maTgans daZlevadi miznebi dausaxos da, Sesabamisad, daZlevadi amocanebi SesTavazos. moswavleebi SesaZ-leblobebis mixedviT Zalian gansxvavdebian erTmaneTisagan. amdenad, mniSvnelovania, maswavlebelma aamoqmedos iseTi meToduri aparati, romelic daexmareba mas TiToeuli moswavlis SesaZleblobaTa Sefasebasa da kiTxvis Sesabamisi individualuri programis SemuSavebaSi, raTa moswavleebs sirTuleebis etapobrivad daZlevis saSualeba misces.

ra sWirdeba aseTi meToduri aparatis amoqmedebas?pirvel rigSi, saWroa iseTi tipis davalebebis gamoyeneba, romlebic maswavlebels

ganmaviTarebeli Sefasebis Catarebis saSualebas miscems, vgulisxmobT rveulSi indi-

44

vidualurad Sesasrulebel sakiTxav davalebebs. marTlac, zepiri, koleqtiuri xasi-aTis sakiTxavi aqtivoba, anu iseTi, rogoric zemoT aRvwereT, naklebad iZleva TiToeu-li moswavlisaTvis winsvlis, miRwevebisa Tu saWiroebebis dadgenis, agreTve, saTanado zomebis misaRebad maTi susti da Zlieri mxareebis gansazRvris saSualebas. amdenad, au-cilebelia iseTi sakiTxavi amocanebis dasma, romlebsac moswavle rveulSi Seasrulebs. es maswavlebels saSualebas miscems, gadaamowmos, Tu rogor arTmevs Tavs moswavle ama Tu im sirTulis/tipis sakiTxav amocanas.

amas garda, gasaTvaliswinebelia yvela, ase vTqvaT, qveunari, romelTa dauflebasac

gulisxmobs kiTxvis unar-Cveva. es qveunarebia: Sinaarsis amocnoba, mxedvelobiTi aR-

qmis siswrafe, mxedvelobiTi mexsiereba; asoebis, marcvlebis, bgerebis funqcionirebis

wvdoma, anu kombinaciaTa aRqma-gaazreba-warmoeba; werilobiTi kodis winaswar aRqma,

Sinaarsis winaswar ganWvreta da konteqstis gaTvaliswineba, informaciis damaxsovreba,

teqstis nawilebs Soris arsebuli kavSirebis amocnoba; maswavlebels saSualeba unda hqondes, gadaamowmos, vin rogor eufleba ama Tu im unars, vis romeli unaris gasavi-Tareblad esaWiroeba damatebiTi daxmareba. amdenad, maswavlebels xelT unda hqondes savarjiSoTa mravalferovani speqtri, romliTac is SeZlebs moswavleebs konkretuli unari gauvarjiSos.

gTavazobT kiTxvis unarebsa Tu qveunarebze mimarTul savarjiSoTa nimuSebis erT nawils, romelic amovkrifeT frangi specialistebis wignebidan: (Jeux pour lire, Michel

martin; Hachette; La LECTURE, APPRENTISSSAGE, IVALUATION, PERFECTONNMENENT, Alain

Bentolila, Brigitte Chevalier, Daniel Falcoz-Vigne; Nathan, 2000).amocnobaze mimarTuli savarjiSoebi:

1. kiTxvis erTi monakveTis dasrulebisas SeiZleba aseTi TamaSi SevTavazoT: moswav-

leebs veubnebiT, rom isini arian maZieblebi da Sinaarsze dayrdnobiT unda ipovon zo-

gierTi sityva. piroba: ipove ama da am gverdze sityva, romelic aRiSnavs amas da amas.– sxva varianti: ama da am gverdze ipove ori yvavilis (an sami cxovelis da sxva) saxeli;

– sxva varianti: ramdeni cxovelis saxelia ama da am gverdze? gadmoiwere.

2. moswavleebs urigdebaT Seswavlili teqstis qseroasli. maT xazi unda gausvan erTi semantikuri velis mqone sityvebs (saTamaSo, cxovelebi, tansacmeli da sxva). piroba: xazi gausviT cxovelebis aRmniSvnel sityvebs.

3. maswavlebeli dafaze xatavs naxatebis erT wyebas da qveS miuwers saTanado saxels, zogierTs – SecdomiT. piroba: gadaiwere mxolod im naxatebis sityvebi, romlebic nax-ats esadageba.

4. maswavlebeli xatavs naxats, romelic Seesabameba wakiTxuli teqstis Sinaarss; gverdiT wers ramdenime msgavs winadadebas. piroba: ipove, romeli winadadeba Seesabame-ba naxats da gadaiwere.

5. maswavlebeli amzadebs ramdenime msgavs naxats, moswavleebs ki daurigebs mxolod

erTi naxatis werilobiT aRweras. piroba: ipove, romeli naxatia aRwerili da gaaferade

(mag. saxls wiTeli saxuravi aqvs. saxlis win tanmaRali xea. saxlis gverdiT baRia).

6. maswavlebeli wakiTxuli teqstidan SearCevs abzacs, romelic naxatis Seqmnis SesaZ-leblobas iZleva. piroba: ama da am gverdze waikiTxe abzaci, romelic iwyeba ase: „...“ da daxate.

7. wakiTxuli teqstis or variants sTavazobs moswavleebs. erT-erTSi mcire cvlile-bebia Setanili. piroba: gadaiwere sityvebi, romlebic aklia teqsts 2; gadaiwere sityve-bi, romlebic damatebulia teqstSi 2.

8. klasSi wakiTxul teqsts maswavlebeli gadawers da SigadaSig Seaparebs sxva wina-dadebebs. piroba: gaxaze winadadebebi, romlebic wakiTxul Sinaarss ar Seesabameba.

savarjiSoebi Tvalis gasavarjiSeblad:

1. maswavlebeli dafaze Camowers sityvebs, romelTa wakiTxvazec moswavleebma winas-

war ivarjiSes. moswavleebs ki aZlevs erT an ormarcvlian sityvebs. piroba: ipove did

sityvebSi patara sityvebi da gausvi xazi (magaliTad: xe ali da ia ki Tu ar. maxe; Tvali;

45

daTvi; galia; zooparki; arwivi; TuTiyuSi da sxva).

2. maswavlebeli sTavazobs moswavleebs CamoTvlili sityvebis or sias. piroba: daakav-Sire an Semoxaze erTnairi sityvebi.

3. moswavleebma teqstidan unda gadmoiweron sityvebi konkretuli instruqciis

mixedviT. piroba: gadaiwere sityvebi, romlebic iwyeba „b“ asoze; gadaiwere sityvebi, romlebsac defisi aqvT; gadaiwere oTxasoiani sityvebi da sxva.

4. moswavleebi gadaiweren dafidan 5-6 sityvas. Semdeg maswavlebeli am 6 sityvidan karnaxobs ors an sams. moswavleebma es sityvebi unda miuweron saTanado sityvebs.

5. sityvaTa CamonaTvalidan moswavleebma unda amoicnon da gadmoiweron „idumali“

sityva. piroba: idumali sityva iwyeba „T“ asoTi da sruldeba aso „a“-Ti; an iwyeba „s“

asoTi da aRniSnavs cxovels da sxva.

savarjiSoebi informaciis damaxsovrebaze – teqstis mTlianobaSi aRqma-gagebisas mniSvnelovan rols TamaSobs mexsiereba. amdenad, saWiroa damaxsovrebis unaris gavar-jiSebac.

1. moswavle kiTxulobs erT winadadebas. Semdeg mas sTavazoben am winadadebis sam variants, unda amoicnos, romelia mis mier manamde wakiTxuli varianti.

2. moswavle orjer kiTxulobs teqsts. Semdeg mas vTavazobT imave teqsts, saidanac amoRebulia sakvanZo sityvebi. man sityvebi unda aRadginos (SeiZleba iqve mivceT im sityvebis ganmartebebi, romliTac ixelmZRvanelebs, Tuki sityva ver gaixsena).

3. furclis erT mxares ukve Seswavlili teqstis monakveTia, ukana mxares igive mo-

nakveTi mcireodeni cvlilebebiT – moswavlem unda ipovos es cvlilebebi. mniSvnelova-

nia, rom es ori varianti erTi furclis or gverdze iyos ganTavsebuli.

savarjiSoebi asoebis, marcvlebis, bgerebis kombinaciaTa aRqma-warmoebaze:

1. maswavlebeli moswavleebs aZlevs gansxvavebul sam marcvals, romlebic sam svetadaa

ganawilebuli (magaliTad: ga, ti, go) da sityvaTa CamonaTvals. am sityvebSi erT-erTi

marcvali mainc unda iyos warmodgenili. moswavleebma es sityvebi Semadgeneli marcv-

lebis mixedviT saTanado svetSi unda gadaanawilon. (ciga, toti, gogra).

2. moswavleebma wakiTxul teqstSi unda Semoxazon, rac SeiZleba, meti sityvebi, rom-lebic Sedgeba winaswar gansazRvruli marcvlisagan.

3. moswavleebma sityvaTa CamonaTvalSi mocemuli sityvebi unda ganalagon anbanuri rigiT (anbani xelmisawvdomi unda iyos).

4. maswavlebeli moswavleebs aZlevs ramdenime asos (4, 5, 6). maT gansazRvrul droSi

(sam wuTSi) unda Seadginon yvelaze grZeli sityva. meore varianti: sam wuTSi unda ip-

ovon gansazRvruli raodenobis sam, oTxasoiani sityva.

5. maswavlebeli wers dafaze sityvas. moswavleebma 10 wuTSi unda Seadginon, rac SeiZ-

leba, meti raodenobis sityva am asoebis gamoyenebiT.

6. moswavleebs vaZlevT zmniswinebsa da sawyisebs. maTi gamoyenebiT moswavleebma unda awarmoon zmnebi (mag.; gada, wamo, ga; – svla, xtoma, tareba da sxva).

savarjiSoebi winaswar ganWvretis unaris gasaviTareblad:

1. ukve wakiTxuli teqstidan amovagdebT yovel meSvide sityvas. moswavleebma xarve-zebi unda Seavson. SeiZleba savarjiSos garTuleba yoveli mexuTis an meoTxis amogdeb-iT. V da VI klasis moswavleebisaTvis SeiZleba ucxo teqsti gamoviyenoT. moswavleebi jer mTlianad unda gaecnon naklul teqsts, Semdeg ecadon konteqstze dayrdnobiT na-kluli adgilebis aRdgenas.

2. mocemulia sami-oTxi sveti, TiTo svetSi ori sityvaa. yoveli svetidan erTi sityva unda airCios, rom winadadeba gamovides. SesaZlebelia mxolod erTi varianti;

3. moswavles sTavazoben komiqss, romlis buStulebi carielia; naxatebze dafuZne-biT unda Seadginos teqsti da buStulebSi Caweros.

4. mzaddeba cxrili, sadac svetebad erTi tipis sityvebia CamoTvlili. moswavleebma

46

winadadebebi unda aagon TiTo svetidan TiTo sityvis SerCeviT. mravali kombinaciaa

SesaZlebeli, Tumca zogierTi gaumarTlebelia. ase rom, moswavle meqanikurad ver imo-

qmedebs, man gaazrebulad unda waikiTxos da SearCios monacemebi. es strategia dife-

rencirebis saSualebas iZleva: zogs SeuZlia meti winadadeba Seadginos, zogs – naklebi.

1 2 3 4

• dRes

• diliT

• xval

• guSin

• saRamos

• biZaCemi

• Cemi kata

• gio

• nuca da lali

• skolaSi

• sofelSi

• saxlSi

• maRaziaSi

• wava.

• wavlen.

• dabrundeba.

• saqmianobs.

• gaemgzavreba.

gvinda yuradReba SevaCeroT kiTxvis aRmaval da daRmaval midgomebze, romlebic

aqtualuria I-II klasis pedagogikisaTvis. naxevar saukuneze metia am midgomebis avkar-

gianobaze cxare polemika imarTeboda. mogexsenebaT, rom:

– kiTxvis aRmavali meTodi gulisxmobs svlas nawilidan mTelisaken, asodan sityvi-

saken. moswavleebi sityvas danawevrebulad, aso-aso an damarcvliT kiTxuloben, Semdeg

amTlianeben da amoicnoben mis Sinaarss. es aris sworxazovani, danawevrebuli midgo-

ma. mis gansaxorcieleblad aucilebelia, moswavle cnobdes wasakiTxi sityvebis yvela

asos.

– kiTxvis daRmavali anu mTlianobis meTodi ki gulisxmobs sityvis mniSvnelobis

amocnobas misi danawevreba-damarcvlis gareSe. amis gansaxorcieleblad moswavle moiS-

veliebs sxvadasxva miniSnebas (nacnobi asoebi, erTnairi asoebi, sityvis sigrZe da sxva),

konteqsts, ilustracias, mixvedrilobas. am gziT sityvis Sinaarsis amocnobis Semdeg

moswavlis yuradRebas mimarTaven am sityvis Semadgeneli asoebisaken. swored amitom

ewodeba am midgomas daRmavali: es aris svla mTelidan nawilisaken, sityvidan asosaken.

daRmavali meTodis SemTxvevaSi moswavle jer mTlians aRiqvams da Semdeg anawevrebs mas

(es aris aradanawevrebuli, arasworxazovani midgoma).

didi xani ar aris, rac es polemika miwynarda. am midgomebis praqtikul gamoyenebasTan dakavSirebiT didi gamocdileba dagrovda da gaCndnen specialistebi, romlebmac dan-erges kiTxvis aRmavali da daRmavali midgomebis integrirebulad gamoyenebis meTodi. Catarebulma gamokvlevebma Zalian kargi Sedegebi aCvena.

(ixile gazeTebi: `axali ganaTleba~, 2008 weli, 10-16 aprili. `dialogi~, N7 2008 weli, erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri. )

SeniSvna: statiaSi muqi SriftiT gamokveTilia pasaJebi, romelTa gacnobac, Cveni azriT, gansakuTrebiT sasargeblo iqneba dawyebiT safexurze swavlebis procesSi.

47

Sefasebis sistemazogadi rekomendaciebi

axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT, dawyebiT klasebSi (I-IV klasebSi) niSnebiT

Sefaseba aRar aris; wliuri SAefaseba xdeba CaTvlebis Semdegi sistemiT:• warCinebiT CaeTvala;• CaeTvala;• pirobiT CaeTvala.es imas niSnavs, rom dawyebiT safexurze mos wavleebs aradamakmayofilebeli Sefaseba

ar eZlevaT.pirvel klasSi swavlebisas, maswavlebels, ra Tqma unda, yovel gakveTilze SeuZlia

zepirad, sityvierad Seafasos esa Tu is moswavle.sityvieri Sefasebisas unda vecadoT, ufro metad SevaqoT da wavaxalisoT moswavle,

vidre gavakritikoT. saerTod dauSvebelia sayvedurebi, muqara da Sercxvena.CaGTvlebis sistema maswavlebelma unda gamoiyenos semestrebis bolos. anu semestris

dasasruls TiToeul moswavles ewereba romelime Sefaseba – warmatebiT CaeTvala, CaeTvala an pirobiT CaeTvala.

warCinebiT CaeTvala ewereba moswavles, Tu is semestris ganmavlobaSi sistematurad:

• yuradRebiT iyo CarTuli samuSao procesSi;

• davalebebs asrulebda sworad da advilad poulobda Secdomebs;

• svamda logikur kiTxvebs;

• exmareboda Tanaklaselebs wyvilebSi an jgufebSi muSaobis dros;

• prezentaciis dros saubrobda garkveviT da argumentirebulad.

CaeTvala ewereba moswavles, Tu is semestris ganmavlobaSi:

• yuradRebiT iyo CarTuli samuSao procesSi;

• cdilobda, davalebebi Seesrulebina sworad;

• xels ar uSlida Tanaklaselebs wyvilebSi an jgufebSi muSaobis dros.

pirobiT CaeTvala ewereba moswavles, Tu is semestris ganmavlobaSi wina (CaTvlis) kriteri-

umebsac ki ver akmayofilebda.

semestruli Sefasebebis safuZvelze maswavlebels sagnis wliuri Sefaseba gamohyavs. am dros Tanabrad gasaTvaliswinebelia I da II semestrebis Sefasebebi. magram bolo semes-tris Sefasebas meti wona aqvs wliuris gamosaangariSeblad.

wliuri Sefasebisas maswavlebels SeuZlia (da sasurvelic aris) gaiTvaliswinos moswavlis progresi. magaliTad, Tu semestruli Sefasebebi aseTia: CaeTvala da war-CinebiT CaeTvala, moswavles wliur SefasebaSi SeiZleba daeweros warCinebiT CaeTvala.

ras niSnavs Sefaseba?Zalian xSirad, rodesac Sefasebaze saubroben, maswavleblebi SefasebaSi niSnebs gulisxmoben. sinamdvileSi e.w. niSnebi Sefasebis sistemis erT-erTi kerZo SemTxvevaa. im SemTxvevaSic ki, rodesac bavSvi Sinaa, igi gamudmebiT iRebs ama Tu im xasiaTis Sefase-bas: es SeiZleba iyos mSoblis Seqeba kargi saqcielisaTvis; mcire SeniSvna da a.S.

Sefaseba saswavlo procesis ganuyofeli nawilia. uniSno swavlebis drosac ki maswav-lebeli sxvadasxva saSualebis gamoyenebiT afasebs, sworad pasuxobs Tu ara moswavle, Seesabameba Tu ara misi saqcieli klasSi dadgenil wess, sWirdeba Tu ara gaumjobeseba moswavlis unars da a.S. am yvelafris gakeTeba SesaZlebelia verbaluri (sityvieri) xerxebiT.

Sefasebis kargad gaazrebuli sistemis gareSe verc erTi moswavle Sedegebs ver gaaumjobesebs. dawyebiT klasebSi, sadac moqmedebs Sefasebis uniSno sistema, gansa-

48

kuTrebiT mniSvnelovania mravalferovani, pozitiuri (rodesac pedagogi cdilobs, aRniSnos moswavlis warmateba da ara warumatebloba. erTi sityviT, waxalisebaze da ara dasjaze orientirebuli) midgoma.

SefasebaTa sxvadasxva saxe

a) zepiri (sityvieri) Sefaseba

Sefasebis am saxes maswavlebeli gamudmebiT iyenebs (ara mxolod bavSvis akademiuri

moswrebis Sesafaseblad, aramed misi saqcielisac). amitom Zalian mniSvnelovania, rom maswavlebeli iyos Tanmimdevruli, gulwrfeli da samarTliani. igi unda Seecados, xSir-xSirad waaxalisos moswavleebi, Tanac ise, rom gamudmebiT erTi da igive leqsika ar gamoiyenos. bunebrivia, dauSvebelia yvirili da sxvagvari Zaladoba bavSvze. rogorc ityvian, `gvelsa xvreliT amoiyvans ena tkbilad moubari~. pozitiur midgomas saboloo Sedegis TvalsazrisiT veraferi Seedreba.

b) komentirebuli Sefaseba

bavSvis Sefaseba xSirad mSobels aranakleb ainteresebs. aseT dros gansakuTrebiT mniS-

vnelovania, rom maswavlebeli moswavlis rveulis gasworebisas garkveul komentarebs werdes – aRniSnavdes moswavlis progress an regress (magaliTad, `yoCaR, naweri gagi-umjobesebia~, `davaleba srulyofiladaa Sesrulebuli~, `ecade, ufro lamazad wero~ da a.S.). garda amgvari komentarebisa, sasurvelia ufro vrceli komentarebis dawerac specialur furcelze, romelic mSoblisTvisaa gankuTvnili. es SeiZleba semestris an saswavlo wlis bolosac gakeTdes.

saswavlo wlis bolos gakeTebul komentarebSi aucileblad unda aisaxos moswavlis

mier erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli Sedegebis miRwevis done.

mimdinare Sefaseba

garda zepiri, sityvieri Sefasebebisa, mimdinare Sefasebebi moswavlis rveulSi unda

aisaxos. mTavaria, mokle komentarebi niSnebs ar daemsgavsos (ase magaliTad, erT-erTi maswavlebeli yovelTvis werda mxolod sam sxvadasxva sityvas: `yoCaR~, `kargia~ da `ara uSavs~. Tanac am sityvebs niSnebis magivrad iyenebda. bunebrivia, araviTari mniSvneloba ara aqvs, erTsa da imave davalebaSi moswavle `yoCaRs~ miiRebs Tu `friads~). swored amitomaa Zalian mniSvnelovani, rac SeiZleba mravalferovani leqsikis gamoyeneba da zogjer ufro vrceli (araerTsityviani) komentaris gakeTeba.

semestruli da wliuri Sefaseba

imisaTvis, rom oficialuri Sefaseba gaakeTos (vTqvaT, `CaeTvala~), aucilebelia mas-

wavlebelma Sedegebi Seudaros erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruls. garda wli-uri Sefasebis formalurad gamoyvanisa (ix. zemoT), sasurvelia, wlis bolos gakeTdes vrceli komentirebuli Sefaseba, romlis daxmarebiTac SesaZlebeli iqneba imis garkve-va, ramdenad efeqturad iqna miRweuli esg-Ti gansazRvruli Sedegebi.

49

standartis mixedviT, dawyebiT klasebSi gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces Semdeg unar-Cvevebs:

• xmamaRali kiTxva;• Cumi kiTxva (martivi sakiTxavi

amocanebis damoukideblad gadaWra);• gamowera;• gadawera;• karnaxiT wera; • warmosaxvis unari;• epizodebis Txroba;• Sinaarsis vrclad da mokled gad-

mocema;• Sinaarsis gadmocema sakvanZo sityve-

bze dayrdnobiT;• teqstis interpretireba (Sinaarsis

gadmocema sakuTari sityvebiT);• msjeloba;• gamomxatvelobiTi kiTxva.

sasicocxlo unar-Cvevebi:

• SemoqmedebiToba;• TanamSromloba (mewyvilesTan, jgu-

fis wevrebTan);• saswavlo aqtivobebSi monawileobis

xarisxi.

unar-Cvevebi fasdeba Semdegi davale-bebiT:

• dasmul kiTxvebze pasuxis gacema;• sxvadasxva tipis leqsikuri savarji-

Soebi;• diskusiis mowyoba problemur sak-

iTxTan dakavSirebiT;• sxvadasxva tipis sakiTxavi da mosas-

meni amocanebis gadaWra; • sxvadasxva tipis zepiri aqtivobis

Sesruleba damoukideblad, mewyvil-esTan erTad an jgufurad;

Sefasebis komponentebi

I klasis moswavleebis TviTSefaseba

dawyebiT safexurze umniSvnelovanesia moswavleebSi iseTi socialuri unaris gan-viTareba, rogoricaa sakuTari qcevis Sefaseba (TviTSefaseba). TviTSefasebis unar-is ganviTareba xels uwyobs moswavleebSi saswavlo motivaciis amaRlebas da swavlis unar – Cvevebis ganviTarebas. am unaris ganviTarebis xelSemwyobia maswavleblis obieq-turi Sefaseba. obieqturi da koreqtuli Sefasebis SemTxvevaSi moswavles (miTumetes pirvelklasels) ar eSinia Secdomebis daSvebis, uyalibdeba sakuTari Secdomebis aR-moCenis, gaazrebisa da koreqtirebis Cveva. swored maswavleblis koreqtulma Sefasebam SeiZleba gansazRvros moswavlis swrafva warmatebisken da Camouyalibos maT TviTSe-fasebis unari.

ra unda moimoqmedos amisTvis maswavlebelma?erT-erTi upirvelesi pirobaa kargad gaazrebuli, mravalferovani da pozitiuri Se-

fasebis sistema. swored am tipis midgoma aris moswavleebSi TviTSefasebis unaris gan-viTarebis sawindari.

maswavlebelma unda gamoiyenos rogorc zepiri, ise werilobiTi Sefaseba (ara mxo-lod akademiuri moswrebis Sesafaseblad, aramed misi saqcielisac). swavla – swavlebis procesSi zepiri Sefasebis dros, maswavlebelma garda erTsityviani Sesaqebi sityvebi-sa (yoCaR, kargia), unda mimarTos mokle komentarebs, romlebic martivi, moswavlisTvis gasagebi eniT unda Camoayalibos. komentarebi Sefasebis kriteriumebidan unda gamom-dinareobdes. kriteriumebi ki erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli Sedegebis miR-wevis dones unda akmayofilebdes. sasurvelia, maswavlebelma xSirad hkiTxos moswav-les, Tu ratom miiRo man esa Tu is Sefaseba. ra Secdoma dauSva da rogor SeiZleba amis gamosworeba.

50

gTavazobT nimuSs, Tu rogor SeiZleba maswavlebelma Seafasebinos sakuTari naweri moswavles:

masawavlebeli: giorgi, asoebis bade samnawiliania, sam sarTuls mogvagonebs. romel `sarTulebze~ iwereba aso „l“?

giorgi: Sua da qveda (pirvel) sarTulze .maswavlebeli: ramden ujraSi iwereba es aso?(daiTvale)giorgi: samSi.maswavlebeli: daakvirdi, Sen rogor giweria?giorgi: me miweria or ujraSi.maswavleblis rekomendacia: giorgi, Seecade, daakvirde bades (daiTvalo ujrebi) da

sworad Cawero aso „l“ badeSi. Tavdapirvelad kiTxvebis daxmarebiT SeafasebineT sakuTari naSromi. SemdgomSi Ta-

vad moaZebnineT Secdoma sakuTar nawerSi. Seecados, damoukideblad axsnas, ra SeeSala da rogor unda gamoasworos.

msgavsi midgoma gamoiyeneT moswavleTa TviTSefasebisas Txrobis, kiTxvis, msjelo-bis... dros. bunebrivia, magaliTs moswavle maswavleblisagan unda iRebdes. es ki im SemTxvevaSia SesaZlebeli, Tu maswavlebeli xSirad afasebs mas komentarebiT.

winasaanbano, saanbano da anbanis Semdgomi Sefasebis furclebis nimuSebi ixileT

danarTSi (gv. 139)

51

winasaanbano periodis samuSao

masala maswavleblisaTvis

winasaanbano periods sami kvira (15 saswavlo dRe) daeTmoba. swavlebis am monakveTSi moswavleebs mosmenisa da metyvelebis unarebi unda ganuviTardeT.

zepirmetyvelebis unaris ganviTarebas – marTlmetyvelebis ZiriTadi wesebis dacva-sa da sityvis maragis gamdidrebas – isaxavs miznad moswavlis rveulSi SemoTavazebuli Temebi, Sesabamisi ilustraciebiT. suraTebis aRwera da Tematuri saubari winasaanbano periodis erT-erTi ZiriTadi samuSaoa. (ixileT gakveTilis nimuSis aRwera, gv. 26) Tema Semodgoma.

garda amisa, amave periodSi unda SeiZinos moswavlem e. w. fonologiuri unarebi; bavSvma unda gaacnobieros:

sametyvelo bgera → marcvali → sityva → winadadeba. sametyvelo bgeris (igive,

fonemis) Sesaxeb codnis SeZena da fonologiuri unaris ganviTareba, samomavlod, xels

Seuwyobs rogorc swrafad kiTxvis aTvisebas, ise marTlweras.

gTavazobT savarjiSoebs moswavleTaTvis bgerebis (fonemebis) gacnobierebis unaris

gasaviTareblad da gasavarjiSeblad.

fonemuri codnis SeZena winasaanbano periodSi(savarjiSoTa aTi tipi)

dro: yovel gakveTilze, daaxloebiT 10 wuTi.

Sesavali: saubris Tema - sityva da bgera

maswavlebeli:

– SexedeT am naxatebs da gamoicaniT sityvebi!

(miuTiTeT moswavlis rveulis saTanado gverdi (gv. 4), sasurvelia, sityvisa da naxa-tis kavSiris gacnobiereba erTmarcvliani da ormarcvliani sityvebiT daviwyoT).

moswavleebi: ia, xe, mze, bude, Citi.

maswavlebeli:

– Tqven xuTive sityva sworad daasaxeleT! naxatebis daxmarebiT sityvebi gamoicaniT!

„ia“ sityvaa. daakvirdiT, ra gesmiT, rodesac me am sityvas xmamaRla vambob? i a

rodesac moswavleebi daSlian sityvas bgerebad – „i“ da „a“, auxseniT:„i“ da „a“ bgerebia. sityva bgerebs aerTianebs.

sityvaSi „ia“ ori bgeraa da a.S.

zepiri savarjiSo 1. mizani - sityvaSi pirveli bgeris gamoyofa

(viwyebT xmovnebiT)dasviT SekiTxva:ra bgeraze iwyeba sityva: „ia“? (i), ài~? (a), ìremi“? (i), àli“? (a), ìxvi“? (i), àivani~?

(a)...

maswavlebeli:

– axla gamoicaniT, ra bgeraze iwyeba sityva:

a) ezo (e),b) erTi (e),g) ori (o),d) ormo (o),

52

e) uro (u),v) uremi (u)...

(gaimeoreT: a, i, e, o, u).(gadavdivarT Tanxmovnebze) warmoTqviT sityva `ca“ da dasviT SekiTxva:– ra bgera gesmiT `a“-s win? (c)warmoTqviT sityva `xe“ da dasviT SekiTxva:– ra bgera gesmiT `e“-s win? (x)

aseve ganagrZeT:– Citi (C), bude (b).dasviT SekiTxva: – ra bgeriT iwyeba sityva `mze“? (m) aseve: mTa, gza.

gaagrZeleT varjiSi sityvaSi pirveli bgeris gamoyofaze;Tu moswavleebs am davalebis mosmeniT Sesruleba gauWirdebaT, moiSvelieT naxatebi

(moswavlis rveuli, gv. 5), TvalsaCino sagnebi: CanTa, merxi, wigni, kalami, dafa.

maswavlebeli:

–ra bgeraze iwyeba sityva: „CanTa“? (C) „merxi“? (m) „wigni“? (w) da a.S.

zepiri savarjiSo 2.

cnobierdeba sityvebSi pirveli bgeris igiveoba

warmoTqviT sityva, magaliTad, mze. (m)sTxoveT moswavleebs, daasaxelon pirveli bgera;Semdeg gaixsenon, kidev romeli sityva iwyeba amave bgeriT?muTiTeT TvalsaCino nivTebi, sagnebi saklaso oTaxSi da Tan xmamaRla CamoTvaleT:1. – dafa, wigni, skami, merxi.

2. – Weri, kedeli, fanjara, mina.

gaimeoreT: mze, merxi, mina.samive sityva „m“ bgeraze iwyeba!Semdeg sTxoveT moswavleebs, gaixsenon sxva iseTi sityvebic, romlebic „m“ bgeriT iw-

yeba.(miwa, me, mama, magida, mamali, mela...)

zepiri savarjiSo 3

erTi bgeris Secvla sityvasac Secvlis!

cnobierdeba bgeris (fonemis) arsi.

ganawyveT moswavleebi, daakvirdnen, ra Zala hqonia erT bgeras!CamoTvaleT sityvebi:zari, kari, dari, bari, tari, sari...

gaameorebineT es sityvebi moswavleebsac.auxseniT maT, rom erTi bgeris Secvlam sityva Secvala.

moiSvelieT naxatebi: (moswavlis rveuli, gv. 8)nax. 1. bu

nax. 2. ku

dasviT SekiTxva:nax. 1. gamoicaniT sityva da warmoTqviT, romeli bgeraa pirveli? (b)nax. 2. ra aris am sityvis pirveli bgera? (k)

53

nax. 4, 5 (beli) (baWia). dasviT SekiTxva:

–romeli bgeriT iwyeba es „sityvebi“? (b).(daexmareT: daTvis ... , kurdRlis ...)

nax. 3 (kvici) . dasviT SekiTxva:

–es sityva romeli bgeriT iwyeba? (k).(daexmareT: cxenis ... ).

gansamtkicebeli TamaSi bgerebze „b“ da „k“

Tqven mianiSneT sityva, romelic unda gamoicnon da warmoTqvan:patara cxovelebs, frinvelebs qarTul enaSi Sesaferisi sityvebiT gamovxatavT;

swrafad daasaxeleT maTi pirveli bgera!

CamoTvaleT:a) daTvis ... b(eli)

b) kurdRlis ... b(aWia)

g) cxenis ... k(vici)

d) katis ...k(nuti)

e) cxvris ... b(atkani) an k(ravi)

v) Citis ... b(artyi)

zepiri savarjiSo 4.

gansxvavebuli bgeris gamorCeva

maswavlebeli:

– mousmineT, romeli sityva iwyeba gansxvavebuli bgeriT?

sityvaTa rigi CamoTvaleT da damoukideblad apovnineT:1. bade, bude, beli, guli.

2. Tavi, TiTi, Tma, Tvali, xeli.

3. ca, civi, cxeli, wyali.

da a. S.

daasaxeleT sityva da ikiTxeT: – pirvelad ra bgera gesmiT? magaliTad: didi (d), TiTi (T) da ase Semdeg.didi yuradReba unda mieqces gansxvavebas mJRer da yru bgerebs Soris: b – f, d – T,

g – q. avarjiSeT maT warmoTqmaSi; sityvebic SeaSveleT:bari fari

gori qori

devi Tavi

bamba fafa

gorgali qanqara

zepiri savarjiSo 5.

vivarjiSoT sityvaSi erTi bgeris Secvlasa da axali sityvis miRebaze:

magaliTebi:Zma – xma

weli – xeli

salami – kalami

balaxi – talaxi

54

SesaZlebelia naxatebis gamoyenebac ( gv. 10) maswavlebeli ambobs sityvas, moswavle

gamoicnobs naxats. mniSvnelovania, rom sityva gasariTmia:

dardi (vardi)Taro (taro)qoCori (CoCori)qari (zari)basri (kasri)nazi (vazi)

e) varjiSi pirveli bgeris gamoklebiT axali sityvis miRebaze:

ra sityvas miviRebT, Tu sityvas „mgeli“ pirvel bgeras gamovaklebT? (geli)* Sveli (veli)* Rori (ori)* cali (ali)* Tavi (avi)* kvici (vici)* gunda (unda)

savarjiSo 6.

sityvaSi bolo bgeris gamoyofa

maswavleblis SekiTxva:1. riT dasrulda sityva?

ia / mze / bu / dro / burTi

2. ipoveT gansxvavebuli bolo bgera:

xeli, Tavi, Tvali, Tma (a)kedeli, Weri, WaRi, Taro (o)Wia, kalia, kodala, ku (u)rko, wero, dro, bude (e)mela, Zera, tura, mgeli (i)

auxseniT: a, i, e, o, u xmovnebia. (xmovani bgerebia)qarTul enaSi 5 xmovania.

* ramdenjer gesmiT a xmovani am sityvaSi?

(Tu gauWirdebaT, damarcvliT moasmenineT).karada, magida, kalaTa, baraTi...

* ramdenjer gesmiT o xmovani?

Robe, gogona, gogra, godori...

* ramdenjer gesmiT i xmovani?

biliki, bibini, sirbili, quxili...

* ramdenjer gesmiT e xmovani?

Rame, saxe, enZela, meetle...

(3)

(3)

(1)

(1)

(3)

(3)

(2)

(1)

(2)

(3)

(1)

(2)

(2)

(2)

(3)

(2)

55

* ramdenjer gesmiT u xmovani?

bubuni, zuzuni, guguni..

TamaSebi codnis gansamtkiceblad:

a) sakuTari saxelebis pirveli bgera

yvelam unda warmoTqvas sakuTari saxelis mxolod pirveli bgera.b) cxovelebi dasaxelebul bgeraze

maswavlebeli asaxelebs bgeras, bavSvebi moifiqreben cxovels:J (Jirafi)Z (Zroxa)T (Txa)l (lomi)c (cxvari) da a. S.

g) sityvis gamocnoba:

ra unda iyos pirveli bgera, sityva rom gamovides?

maswavlebeli ambobs: bavSvebi:–aTvi daTvi–xunela Txunela–azuna zazuna–iangi niangi–odala kodala–ulbuli bulbuli–aSvi SaSvi–elia melia da a. S.

d) ra unda iyos bolo bgera, sityva rom gamovides?

kengur– (u)martorq– (a)behemoT– (i)mimin– (o)yanC– (a)pingvin– (i)spil– (o)tb– (a)wyar– (o)mdinar– (e)nakadul– (i)r– (u)

zepiri savarjiSo 7.

sityvaSi bgerebis daTvla

maswavlebeli:

ramdeni bgera gesmis?

sTxoveT moswavleebs, ramdeni bgerac esmiT, imdeni wertili dasvan.

a (1)

(2) (2) (2)

56

ia (2)gia (3)maia (4)

me (2)mze (3)zRva (4)

ai (2)ali (3qali (4)galia (5)

sityvis bgerebad daSla

maswavlebeli: bavSvebi:ia i / agia g / i / amaia m / a / i / ame m / emze m / z /ezRva z / R / v /amTa m / T / amiwa m / i / w /agalia g / a / l / i / a

* bgerebis sityvad gamTlianeba

maswavlebeli:d / a

Z / m / a

g / u / l / i

T / v / a / l / i

bavSvebi:daZmaguli da a. S.

zepiri savarjiSo 8.

sityvaSi bgeris SecvliT axali sityvis miReba

maswavlebeli: 1. sityvaSi „bali“ bgera l SevcvaloT „R“ bgeriT.

ra sityvas miviRebT? (baRi)2. sityvaSi „nazi“ bgera n SevcvaloT „x“ bgeriT. (xazi).

magaliTebi:

qudi – kudi

toli – doli

buzi – kuzi

xmovnis Secvla:

qori – qari

xeli – xali

57

culi – celi

zepiri savarjiSo 9.

sityvis damarcvla (marcvlebis daTvla)

maswavlebeli:

– daakvirdiT, i - a

sityvaSi ramdeni xmovanicaa, imdeni marcvalia.

i-a (2)mi–wa (2)xe (1)bu-ne-ba (3)da (1)gu-da (2)zRa-pa-ri (3)

maswavlebeli:

romelia am sityvis pirveli marcvali?

kibeRobe kaliagaliabalaxitalaxi

romelia am sityvis bolo marcvali?

ra gesmiT sityvis bolos?

mdinare

nakaduli

mcenare

yvavili

mindori

RiRilo

zepiri savarjiSo 10.

marcvlis gamocnoba

maswavlebeli:

– romeli marcvali unda daematos boloSi, sityva rom gamovides?

savarcxe–(li)xelosa-(ni)makrate-(li)patro-(ni)da. a. S.

– ra unda iyos pirveli marcvali, sityva rom gamovides?

(mianiSneT, rom tansacmelia):

-ba (ka)-rangi (pe)-yelo (sa)

58

-jaki (pi)-laTi (xa)da a. S.II. saubris Tema:

bgera– marcvali – sityva - winadadeba

1 maswavlebeli:

– ramdeni bgera gesmiT? dasviT imdenive wertili:

Citi . . . .– ramdeni marcvali gesmiT?

daxateT imdenive rkali:

Ci/ti ) )

– ramdeni sityva gesmiT?

gaavleT imdenive xazi:

Citi _

Semdegi nimuSi:a) beRura . . . . . .beRura ) ) )beRura _

2 dasviT SekiTxva:

– ramdeni sityva gesmiT?

da warmoTqviT: beRura Citia.

sTxoveT moswavleebs, gaavlon imdenive xazi.

– –beRura patara Citia.

– – – auxseniT:– sityvebiT winadadebas vadgenT.hkiTxeT: – ramdeni sityvaa am winadadebaSi?

patara beRura totze zis. (4).xis wverze Citi zis. (4)qari xes arxevs. (3)

3 waikiTxeT da dasviT SekiTxva: – ramdeni winadadeba moismineT? a) mze amovida. adamianebma gaiRviZes. (2)b) saxlSi siCumea. bavSvi iZinebs. mTvare oTaxs anaTebs. (3)

sTxoveT moswavleebs, gamoyon winadadebebi mosmenili monaTxrobidan:wvims.

miwa dasvelda.

qali quCaze gadadis. (3)

dawereT dafaze winadadebebi da SeuqmeniT moswavleebs winadadebaze vizualuri warmodgena erTmaneTisagan gamoyofili sityvebisa da wertilis daxmarebiT:

1 2 1 2 3 1 2 3 4 1

59

ia yvavilia. beRura patara Citia. Citma xeze bude gaikeTa. wvims.. . / . . . / . . . . / .bavSvebs daaTvlevineT:winadadebebis raodenoba (4);winadadebaSi sityvebis raodenoba;

sityvaSi asos (anu dawerili bgeris) raodenoba.

sTxoveT, ipovon:mokle winadadeba, grZeli winadadeba.

mokle sityva, grZeli sityva;

winasaanbano periodis damatebiT aqtivobaTa aRwera

garda weriTi (motorikis ganmaviTarebeli) savarjiSoebisa, umniSvnelovanesia met-yvelebaSi varjiSi, radgan es aqtivobebi exmareba ara mxolod metyvelebis ganviTare-bas, aramed wera-kiTxvisaTvis momzadebasac. aqtivobaTa saxeebia:

• enis gasatexis gameoreba:

fifqi fifqavs, fifqi fifqavs, miwas fifq-fifq daafifqavs.ori mrgvali rgoli rgol-rgol gadargolda.SaSvma SaSxi SabaTamde sansla, sansla, ver Sesansla.xan avarcxna, xan Cavarcxna, bolos marcxniv gadavarcxna.

• ama Tu im bgeraze dawyebuli sityvebis mofiqreba:

dayaviT klasi jgufebad. warmoTqviT bgera, romelze aaliaso...

aivaniauzi...

dawyebu li sityvebic unda moifiqron bavSvebma. dafis erT mxa res CamowereT I jgufis mier mofiqrebuli sityvebi. dafis meore mxares II jgufis mier mofiqrebuli sityvebi. TamaSis bolos daiTvaleT sityvebi. gamarjvebulia is jgufi, romelmac meti sityva moifiqra.

• gariTmva:warmoTqviT sityva, mag., `doli~. Semdeg dasviT SekiTxva:- romeli hgavs am sityvas, burTi Tu goli? (xeli – saxli Tu veli; fari – qolga Tu kari; bari – qurqi Tu qari; feri – Tvali Tu qeri; dari – CarCo Tu xari; qudi – tani Tu kudi; da a. S.)

60

Zvirfaso kolegebo, rogorc mogexsenebaT, am asakis bavSvebisTvis mniSvnelovania keTebiT swavla, rac xels uwyobs maTi motivaciis gazrdas, TanamSromlobas, damouk-ideblad gadawyvetilebis miRebas...

gTavazobT ramdenime nimuSs.

wignis damzadebakolegebo, winasaanbano periodis dasrulebisas moswavleebs daamzadebineT „didi

wignebi“. moswavleebma wignSi Tavi unda mouyaron da Tematurad ganalagon ganvlil TavSi („Semodgoma“) Seswavlili masala. raxan moswavleebma jer ar ician wera, unda gamoiyenon naxatebi.

am aqtivobiT moswavleebi SeZleben:• miRebuli/Seswavlili informaciis gaaqtiurebas da gamoyenebas;• arsebul codnaze dayrdnobiT TvalsaCino masalis damoukideblad (maswavleb-

lis mciredi daxmarebiT) Seqmnas;• jgufSi muSaobis wesebis dacvas, TanamSromlobas;• motorikis ganviTarebas (xatva, gaferadeba).

am tipis aqtivobebi xels Seuwyobs:• moswavleebis CarTulobas sagakveTilo procesSi;• sakuTari xeliT Seqmnili vizualuri masaliT sixarulis gancdas;• ganvlili masalis ukeT gaazrebas;• vizualur - sivrciTi inteleqtis ganviTarebas;• Sinagani motivaciis gazrdas;• damoukidebel azrovnebas;• sxvadasxva sagnis integrirebas (qarTuli enis leqsika, xelovneba, buneba).

resursi:feradi fanqrebi, makrateli, mozrdili furclebi (feradi an TeTri), lenti, mSrali

webo.kolegebo, gakveTilis dawyebamde uTxariT, rom am gakveTilze maT unda Seqmnan „wig-

ni“ bunebaze (daarqviT „bunebis wigni“). msvleloba;1. SekiTxvebis dasmiT CamoaTvlevineT moswavleebs wignis Semadgeneli nawile-

bi (yda, furclebi...). Semdeg gaaxseneT ganvlili Tema „Semodgoma“. CamoaTvlevineT Semodgomis xili da bostneuli.

2. auxseniT, rom unda Seqmnan „wigni“, romelic bunebas Seexeba da Sig Seva maT mier naswavli da daxatuli xili/bostneuli;

3. dayaviT klasi jgufebad (3 jgufad. Tu klasi mcirericxovania, or jgufad);4. pirvel jgufs daavaleT „wignis“ ydis gaformeba.sasurvelia, ydaze TiTo an ori saxeobis xili/bostneuli daixatos. SesaZlebelia,

yda foTlebiT an sxva detalebiT damSvendes. mTavaria, saqme ganawildes jgufis wevre-bze Tanabrad. dasrulebisas Tavad gaanawilon ydaze naxatebi dasawebeblad;

5. meore jgufis moswavleebma daxaton xili (vaSli, msxali, yurZeni, broweuli, kom-Si, qliavi...); mesame jgufis moswavleebma daxaton bostneuli (pomidori, kitri, boloki, badrijani, bulgaruli wiwaka...);

6. SeaxseneT, rom naxatebi unda gaaferadon Sesabamis frad;7. yvela moswavlem calke furcelze unda daxatos, Semdeg gamoWras da naxati wignis

Sesabamis gverdze daakras. amitom SeaxseneT, rom naxati arc Zalian didi unda iyos da arc Zalian patara;

8. moswavleebma Tavad airCion dasaxati obieqti. Tqven ki gaakontroleT, erTi da igive ar daxaton; naxatebi gaanawilon sam-oTx gverdze;

61

9. SeaxseneT, rom dawebebisas wignis gverdis marcxena mxares datovon mindori. wignis akinZvisas am mindvris zeda da qveda adgilebi unda gaixvritos da lentiT Seikras;

10. akinZuli wigni gamodeT saklaso oTaxSi, TvalsaCino adgilas.SesaZlebelia msgavsi „wignis“ Seqmna Sinaur da gareul cxovelebsa da frinvelebze.

Tu fiqrobT, rom daxatvas ver SeZleben, sTxoveT xelovnebis maswavlebels gaumzados moswavleebs cxovelebisa da frinvelebis konturebiani naxatebi, romlebsac isini Ta-vad gaaferadeben da gamoWrian.

herbariumis SeqmnagTavazobT kidev erT aqtivobas – Semodgomis ferebi. Semodgomaze, rodesac xeebs

foTlebi uwiTldeba da uyviTldeba, daavaleT moswavleebs, moitanon skolaSi xis foT-lebi (sasurvelia, daadginoT, romeli xisaa).

resursi: didi formatis furceli, webo.

Segrovebuli foTlebi daawyveT magidaze. erTnairi foTlebi erTad daawyobineT moswavleebs. daasaxelon, romeli xis foTlebi moitanes. Tu romelime foToli bev-ria, guli rom ar dawydeT bavSvebs, ise movaTavsoT formatze, rom davatioT (mag. mara-osaviT). SeecadeT, yvela moswavlem miiRos monawileoba. TiTo moswavlem TiTo foTo-li mainc daawebos. gamzadebuli plakati gamoakariT TvalsaCino adgilas da dausviT moswavleebs SekiTxvebi:

1. daasaxeleT miTiTebuli foToli, romeli xisaa? ra ferisaa? ra formisaa? ufro mrgvalia, Tu mogrZo?

2. ratom scviva xes foToli? weliwadis romel dros scviva?3. CamoTvaleT xeebis saxelebi; 4. ratom unda movuaroT xeebs, mcenareebs?5. Tqven Tu gaqvT ezoSi, saxlSi xeebi/mcenareebi? CamoTvaleT.

anbanis dasrulebisas SesaZlebelia moswavleebs daaxatvinoT asoebi didad, gaaferadebinoT, gamoaWrevinoT da daawebebinoT foTlebis msgavsad did formatze. daasaxelebineT TiToeuli aso. maT saklaso oTaxSi sakuTari xeliT Seqmnili anbani eqnebaT.

SesaZlebelia, daamzadebinoT misaloci baraTebic. erTi Tabaxis furceli erT bar-aTs eyofa. moswavleebma Tavad gaaformon da daweron teqsti.

62

anbanisa da anbanis Semdgomi periodis samuSao

weris ramdenime meTodi

1. dafidan gadawera

dafidan gadawera uviTarebs moswavleebs yuradRebis unars; gadawyvetilebis da-moukideblad miRebis unars (moswavlem unda waikiTxos sityva; daimaxsovros; Caweros rveulSi saTanado adgilas; sityvebs Soris gamotovos ori ujra; winadadebis daw-eris SemTxvevaSi ar daaviwydes wertilis dasma); xels uwyobs moswavleebSi sufTad da lamazad weris Cvevis Camoyalibebas.

es davaleba miscems moswavleebs SesaZleblobas miaRwion Semdeg Sedegebs:qarT. dawy. (I).14. indikatorebi: 1.damoukideblad wers sityvebs, romelTa or-

Tografiuli xati misTvis nacnobia; 2. wers akuratulad, icavs kaligrafiis sabaziso principebs (manZils asoebs, sityvebs, striqonebs Soris);

qarT. dawy. (I).15. indikatorebi: 1.sityvis daweramde Cumi xmiT warmoTqvams mas (da-sawer sityvas); 2. xmadabla, damarcvliT gadaikiTxavs nawers Secdomebis aRmoCenisa da gasworebis mizniT.

msvleloba:

moswavleebi unda moemzadon werisTvis: gadaSalon rveulebi, moamzadon kalmebi.amasobaSi, maswavlebeli dafaze wers teqsts. sasurvelia teqsti iyos mokle da nac-

nobi (Tavdapirvelad ramdenime sityva SeiZleba gadavawerinoT, Semdeg TandaTan gar-Tuldes. gadaiweron andaza, amonaridi romelime naswavli gakveTilidan, maTTvis nac-nobi sityvebiT Sedgenili mokle winadadebebi);

maswavlebeli akiTxebs dafaze daweril teqsts mTel klass(gundurad), Semdeg calkeul moswavles akiTxebs;

svams SekiTxvas: bavSvebo yvela sityvis mniSvneloba gesmiT? (aaxsnevinos moswav-leebs. sasurvelia maswavlebelma gadaamowmos da moswavleebs, romlebic ar aqtiuro-ben sagangebod hkiTxos sityvebis mniSvneloba.saWiroebis SemTxvevaSi maswavlebeli auxsnis.);

amis Semdeg, moswavleebi CamoTvlian wesebs: weras viwyebT kidedan; sityvebs So-ris ori ujra unda gamovtovoT; winadadebis bolos wertili iwereba; unda davweroT lamazad da sufTad;

iwyeben weras (davalebis Sesasruleblad gamoiyos 15 wuTi). weris damTavrebis Semdeg iwyeba Secdomebis gasworeba.

Secdomebis gasworeba:

Secdomebis gasworebis ori varianti SeiZleba gamoiyenos maswavlebelma: 1.Seagrovos nawerebi, gaasworos, sworad gamouweros SecdomiT dawerili sityva an winadadeba, Sem-deg gakveTilze daurigos da gamoawerinos. 2.moswavleebma Tavad Seasworon TavianTi naweri.

sasurvelia, ZiriTadad meore varianti gamoiyenos maswavlebelma.moswavleebma weris damTavrebis Semdeg unda gadaikiTxon naweri, Seadaron arsebul

teqsts da aRmoaCinon(arsebobis SemTxvevaSi) Secdoma(gamotovebuli aso, SecdomiT dawerili winadadeba). sasurvelia maswavlebelma waakiTxos ramdenime moswavles Tu ra Seaswora man da ratom. ikiTxos, aqvs Tu ara vinmes msgavsi Secdoma daSvebuli. maswavle-belma mTeli klasi unda CarTos msjelobaSi. Semdeg, maswavlebelma SecdomiT dawerili sityva/winadadeba moswavles gamoawerinos imave gakveTilze (visac ar aqvs daSvebuli

63

Secdoma misces sxva davaleba: daxaton/waikiTxon);Secdomebis gasworeba SeiZleba nebismieri weriTi samuSaos Semdeg Catardes. mTavar-

ia, zustad gansazRvroT, ra tipis Secdomebs gaasworeben bavSvebi.es meTodi exmareba moswavleebs sakuTari Secdomis aRmoCenasa da adekvaturad rea-

girebaSi; xels uwyobs Secdomebis gasworebis unaris Camoyalibebas, zrdis motivacias da aviTarebs damoukideblad swavlis unar - Cvevebs. uyalibebs Secdomebisadmi adekva-tur damokidebulebas (Secdomis daSveba da misi Sesworeba saswavlo procesis Tanamde-vi nawilia). am meTodis meSveobiT moswavle swavlobs aqtiurad, „keTebiT“. moswavleebs uviTardebaT zepiri da weriTi metyveleba, TviTSefaseba, urTierTSefaseba, Tanam-Sromloba.

2. kiTxvebze pasuxi

kiTxvebze - pasuxi mniSvnelovani meTodia da miscems moswavleebs SesaZleblobas mi-aRwion Semdeg Sedegebs:

qarT. dawy. (1).13. indikatorebi: 1.wers martiv winadadebebs, frazebs, mcire zomis te-qstebs nacnob Temebze, gasagebad gadmoscems azrs; 2.werilobiT pasuxobs martiv kiTx-vebs;

qarT. dawy. (1). 15. indikatorebi: 1. xmadabla, damarcvliT gadaikiTxavs nawers Sec-domebis aRmoCenisa da gasworebis mizniT.

kiTxvebze pasuxi uviTarebs moswavleebs:• adekvaturi da konkretuli pasuxebis moZiebis unars;• informaciis amocnobis unars; • maswavleblis mier dasmuli kiTxvebis meSveobiT arsebiT sakiTxebze yuradRebis

gamaxvilebis unars.• maRali saazrovno donis kiTxvebi xels uwyobs moswavlis kognitur ganviTarebas

da CarTulobas saswavlo procesSi (kognituri ganviTareba gulisxmobs moswav-lis azrovnebis, SemecnebiTi Tu gansjiTi unarebisa da inteleqtualuri SesaZle-blobebis ganviTarebas).

pirvel klasSi am meTodis gamoyeneba Tavdapirvelad, mxolod, zepiri saxiT unda Ses-ruldes. Semdeg(anbanis Semdeg periodSi) werilobiTac. moswavlis wignSi anbanis Semdeg sakiTxav nawilSi yvela gakveTils axlavs SekiTxvebi. teqstis Seswavlis Semdeg moswav-leebma zepirad unda gascen SekiTxvebs pasuxi, Tu maswavlebeli CaTvlis saWirod, weri-lobiTac. maswavlebeli unda darwmundes, rom kiTxvac da pasuxic yvelasTvis gasagebia. maswavlebelma SeiZleba ramdenime kiTxvaze gaaceminos moswavleebs zepiri pasuxi, ma-gram mxolod erTi - ori pasuxi daawerinos.

msvleloba:

gadaaSlevineT rveulebi da dasviT SekiTxva, ramdenime moswavlem gasces pasuxi;Semdeg maswavlebelma gaimeoros is kiTxva (saWiroebis SemTxvevaSi SekiTxvis peri-

frazi gaakeTos, raTa misces dasafiqreblad sakmarisi dro yvela moswavles, maT Soris imaTac, visi tempic dabalia. ), romelzec moswavleebma werilobiT unda Camoayalibon pasuxi.

moswavleebma damoukideblad unda daweron. weris dros SeiZleba dasvan kiTxva, au-cileblad upasuxeT;

weris dasrulebisas waakiTxeT ramdenime moswavles pasuxebi (Tu mcirericxovani klasia, waakiTxeT yvelas).

ikiTxeT, vis aqvs gansxvavebuli pasuxi gacemuli.araswori pasuxis SemTxvevaSi sxva moswavles SeasworebineT; sTxoveT, moiZion te-

qstSi swori pasuxis damadasturebeli winadadeba.aseTi tipis gakveTils, SeiZleba mTeli sagakveTilo dro dasWirdes, rac gamarTle-

bulia meTodis efeqtianobiT.

64

3. leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis (winadadebis ) Sedgena

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis (winadadebebis) Sedgenis meTodi exmare-ba moswavles konteqstisaTvis adekvaturi erTeulebis SerCevisa da gamoyenebis unaris CamoyalibebaSi; leqsikuri maragis gamdidrebaSi; specifikuri terminologiis SerCeva-gamoyenebaSi.

teqstis SedgenaSi igulisxmeba winadadebis Sedgenac. am meTods SeiZleba mivmarToT pirveli klasis meore naxevridan, mas Semdeg, rac moswavles wera - kiTxva damoukide-blad SeeZleba. meTodi ori sxvadasxva mizniT gamoiyeneba:

1. leqsikuri erTeulebis konteqstis adekvaturad gamoyeneba;

2. konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli da aramxat-

vruli teqstis Seqmnisas.

es meTodi miscems moswavleebs SesaZleblobas gavidnen Semdeg Sedegebze:

qarT. dawy. (1). 13. indikatorebi:1.wers martiv winadadebebs, frazebs, mcire zomis te-qstebs nacnob Temebze, gasagebad gadmoscems azrs;

qarT. dawy. (1). 14. indikatorebi: saTanadod iyenebs sagnebis, maTi Tvisebebisa da mo-qmedebis gamomxatvel sityvebs; saTanadod iyenebs sasven niSnebs winadadebis bolos (wertils, kiTxvis niSans);

qarT. dawy. (1). 15. indikatorebi: 1. gadaikiTxavs nawers Secdomebis aRmoCenisa da gas-worebis mizniT.

am meTodis gamoyenebiT moswavleebi SeZleben:• weris procesSi saTanadod gamoiyenon sagnebis, maTi Tvisebebisa da moqmedebebis

gamomxatveli sityvebi;• aagon martivi winadadebebi maswavleblis mier micemuli sityvebiT;• daaxasiaTon maTTvis nacnobi adamianebi da movlenebi;• teqstis Sedgenisas gamoiyenon axlad Seswavlili sityvebi da frazebi;• Tanmimdevrulad gadmoscen faqtebi, movlenebi;• Sesaferisi leqsikis gamoyenebiT Seadginon martivi dargobrivi teqstebi (klima-

tis aRwera, geografiuli garemos aRwera, weliwadis romelime drois aRwera da sxv.)

• sxvadasxva saganSi SeZenili codnis safuZvelze Seqmnan mcire zomis Txzuleba (mag., „Semodgoma“, „Sinauri cxovelebi“ da sxv.)

1. leqsikuri erTeulebis gamoyeneba konteqstis adekvaturad

meTodis es varianti gulisxmobs, rom moswavleebma unda Seadginon winadadebebi ukve naswavli da damuSavebuli sityvebiT.

msvleloba:

maswavlebeli dafaze wers moswavleebisaTvis ukve axsnil, naswavl leqsikur er-Teulebs .

moswavleebma unda Seadginon winadadebebi damoukideblad, risTvisac eZlevaT garkveuli dro.

weris dasrulebis Semdeg maswavlebeli waakiTxebs moswavleebs maT mier Sedgenil winadadebebs;

maswavlebeli miscems SesaZleblobas moswavleebs gamoxaton TavianTi azri Tanak-laselis mier Sedgenil winadadebaze (momewona, ar momewona – axsnan TavianTi mosazre-ba) da Tavadac gaakeTebs komentarebs moswavleebis mier Sesrulebul samuSaoze.

am meTodis gamoyeneba mizanSewonilia pirvelklaselebTan mas Semdeg, rac moswav-leebi wera-kiTxvas damoukideblad SeZleben. manamde, sasurvelia winadadebebi zepirad

65

Seadginon. aucileblad unda gaiTvaliswinoT maTi SesaZleblobebi: daviwyoT martivi davalebiT (mag., SeadgenineT erTi - ori winadadeba) da TandaTan gaarTuleT.

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli da aramxatvruli teqstis Seqmna.

msvleloba:

• weris dawyebamde moswavleebi maswavleblis daxmarebiT SearCeven Temas da dafaze Camoweren am TemasTan dakavSirebul sityvebs;

• moswavleebi am sityvebis gamoyenebiT weren informaciul an aRweriT teqsts;• informaciuli teqstis Sesaqmnelad maswavlebeli sTxovs, gaixsenon sxva sagnebSi

miRebuli codnac ( mag., bunebismetyvelebaSi, xelovnebaSi, musikaSi, maTematikaSi. gaaCnia Temas);

• aRweriTi teqstis Seqmnisas ki maswavlebeli sTxovs maT aRweron sagani da daurTon TavianTi gamocdileba (is, rac Tavad unaxavT, gaugoniaT) da damokidebuleba(moswonT, ar moswonT, uyvarT...).

zepiri Semajameblebi

Zvirfaso kolegebo, Zalian mniSvnelovania zepiri metyvelebis unaris ganviTareba moswavleebSi. amisTvis aucilebelia mivceT maT SesaZlebloba imetyvelon, moyvnen, aR-weron, gamoxaton Tavisi azri, emocia.

gTavazobT sami tipis zepiri Semajamebeli gakveTilis nimuSs:1.Semajamebeli rome-lime Tavis (mag., „gazafxulis Semosvla“, „bunebis Svilebi“, „frinvelebi da cxovelebi leqsebsa da moTxrobebSi“, „oTxi dro“, „ca da miwa“) dasrulebisas; 2. prezentacia konk-retul Temaze; 3. aRwera.

sasurvelia Semajamebels dawyvilebuli gakveTili dauTmoT.

mosalodneli Sedegebi:qarT. dawy. (1).1. indikatorebi: 1. gasagebad gamoxatavs saTqmels; 2. gadmoscems

faqtebs; 3. asrulebs maswavleblis martiv zepir instruqciebs; qarT.dawy.(1).2. indikatorebi: 1. akavSirebs erTmaneTTan teqstSi mocemul konkre-

tul informacias;qarT. dawy. (1). 5. indikatorebi: 1. miznis Sesabamisad iyenebs sayrdenebs (mag., miniS-

nebebs, ilustraciebs...).am tipis davalebebi uviTarebs moswavleebs: fantaziis, warmosaxvis, dakvirvebis,

damaxsovrebis, sakuTari azris gadmocemis unarebs;

gTavazobT erT-erTi Tavis („gazafxulis Semosvla“) Semdeg

Sesasrulebel zepir Semajamebels:

am Tavis dasrulebis Semdeg moamzadeT ramdenime kiTxva, romlebic am Tavidan

daskvnis gamotanis saSualebas miscems moswavleebs. kiTxvebis Sedgenisas gamoiyeneT saanbane periodSi ganvlili masalac; winaswar gamzadebuli gqondeT patara baraTebze dawerili dasaxati sagani (mag., ia, gvirila, yayaCo, mercxali, beRura, kodala, ofofi, foTlovani xe - muxa, wiwvovani xe - naZvi). baraTebi CayareT kalaTaSi an yuTSi; moswav-leebs unda hqondeT saxatavi furclebi da feradi fanqrebi.

msvleloba:

dasviT SekiTxvebi. amas 10 15 wuTi dauTmeT:

66

– ra emarTeba bunebas gazafxulze? (iRviZebs, xeebs foTlebi gamosdis, yvavilebi iSleba...)

– rodis iRviZebs buneba?(TebervalSi. gaaxseneT leqsi; „Tebervali dadgao...“)– bavSvebo, gazafxulis romel TveSi iqargeba yvavilebiT mTa da bari?(aprilSi.

gaaxseneT leqsi: „Tebervali beravdao...“)– daasaxeleT mindvris yvavilebi(ia, yayaCo, gvirila..., aRweron).– ra emarTebaT foTlovan xeebs gazafxulze?(gamosdiT xasxasa, mwvane foTlebi) Ca-

moTvaleT isini (muxa, Wadari, nekerCxali, tirifi...). – ras vuwodebT wiwvovan xeebs? ratom?(maradmwvanes. maT wiwvebi ar scvivaT da

zamTarSic mwvane feri aqvT) CamoTvaleT (naZvi, fiWvi).– rogor iqcevian Citebi gazafxulis dadgomisTanave?(budes ikeTeben)– romeli frinveli gvaxarebs gazafxulis Semosvlas?(mercxali)CamoTvaleT sxva

frinvelebic (ofofi, kodala, beRura...).– CamoTvaleT gazafxulis Tveebi.– SeadareT erTmaneTs gazafxuli da Semodgoma. maswavlebeli dawers dafaze or

sityvas „Semodgoma“ da „gazafxuli“. moswavleebi rig-rigobiT daasaxeleben jer Semodgomis dasaxasiaTebel sityvebs (bevri xilia, frinvelebi mifrinaven Tbil qveyneb-Si, xeebs foTlebi scviva, grila...), Semdeg - gazafxulis (buneba iRviZebs, xeebs foT-lebi gamosdis, frinvelebi mofrinaven Tbili qveynebidan da ikeTeben budes, mindvrebi yvavilebiT irTveba, mze anaTebs da Tbila...). saWiroebis SemTxvevaSi maswavlebeli kiTx-vebiT daexmareba moswavleebs.

– giyvarT gazafxuli? ratom?amis Semdeg amoaRebineT TiToeul moswavles kalaTidan baraTi (visac ra Sexvdeba, is

daxatos). mieciT instruqcia: bavSvebo, amoiReT kalaTidan baraTi, waikiTxeT. daxateT is, rac weria baraTze, gaaferadeT.

Tu klasSi bevri moswavlea SesaZlebelia ganmeordes naxati. mTavaria dasaxati sagani iyos nacnobi moswavleebisTvis. yvelam miaweros naxats saxeli. ganusazRvreT dro (15 wT.);

xatvis dasrulebisas gamoiZaxeT TiToeuli moswavle (Tu ori erTnairi naxatia, orive gamovides) dafasTan. waradginon daxatuli aRweron. aucileblad daukavSiron gazafxuls. SeaxseneT rom is, rac maT daxates gazafxuls exeba. saWiroebis SemTxvevaSi SeeSveleT SekiTxvebiT.

Tematuri prezentacia SearCieT ramdenime Tema: mag., „Cemi ojaxi“, „Cemi megobari“, „avtoportreti“. dawereT

samive Tema dafaze. moswavleebs unda hqondeT saxatavi furceli da fanqrebi.

msvleloba:gaunawileT moswavleebs Temebi. maT unda Seqmnan amorCeuli Temis Sesaferisi naxati

(daxaton ojaxis wevrebi; Tavisi megobari; avtoportreti); dro 15 wT.dasrulebis Semdeg gamoiZaxeT dafasTan moswavleebi, romlebsac erTnairi Tema

aqvT. gamoakariT dafaze maTi naxatebi da sTxoveT moswavleebs rig-rigobiT mouTxron klass vin daxates da ra SeuZliaT moyvnen maT Sesaxeb („ojaxi“ - unda daasaxelon ojaxis wevrebi, miuTiTon naxatze vin vin aris, daaxasiaTon isini; daasaxelon megobari da daax-asiaTon, aRweron; daaxasiaTon da aRweron TavianTi Tavi).

aRweramomzadebuli gqondeT sxvadasxva Sinaarsis mqone ramdenime TvalsaCinoeba (plakatebi,

suraTebi, romlebzec gamosaxuli iqneba maTTvis nacnobi sagnebi, siuJetebi. SesaZlebelia winasaanbano periodSi gamoyenebuli aRsaweri TvalsaCinoebis gamoyenebac). gakveTilis dawyebisas gamoakariT klasSi. Tu klasi mcirericxovania, sjobs TiToeul moswavles sx-vadasxva naxati Sexvdes. moswavleebs evalebaT gamovidnen da rac SeiZleba zustad aRweron is, rac naxatze/plakatzea gamosaxuli: CamoTvalon naxatze gamosaxuli sagnebi; maTi moq-medebebi da mdebareoba (marjvniv, marcxniv, zeviT, qveviT, SuaSi); ferebi; raodenoba.

67

rubrikis Sefasebis kriteriumebi

mimarTuleba zepirmetyveleba

aRwera

1. asaxelebs ilustraciaze gamosaxul sagnebs da maT moqmedebebs; (damoukideblad, miTiTebiT, daxmarebiT).

2. asaxelebs sagnebis mdebareobas (win, ukan, marjvniv, marcxniv, zemoT, qvemoT, Sua-Si), zomas, raodenobas, ferebs; ( damoukideblad, miTiTebiT, daxmarebiT).

3. metyvelebs gabmulad, mkafiod da gasagebad. ( damoukideblad, miTiTebiT, dax-marebiT).

Txroba

1. gadmoscems ambavs Tanmimdevrulad; (damoukideblad, miTiTebiT, daxmarebiT)2. Txrobisas leqsikur erTeulebs iyenebs adekvaturad; (damoukideblad, miTiTe-

biT, daxmarebiT).3. metyvelebs gabmulad, mkafiod da gasagebad. (damoukideblad, miTiTebiT, dax-

marebiT).

mimarTuleba kiTxva

xmamaRali kiTxva

1. kiTxulobs xmamaRla (aso-aso, mTliani sityvebiT an damarcvliT); (kargad, saSu-alod, sustad).

2. xmamaRla kiTxvisas sworad moniSnavs winadadebis sazRvrebs teqstSi, icavs in-tonacias; (damoukideblad, miTiTebiT, daxmarebiT).

3. agrZelebs sxvis mier dawyebul kiTxvas saTanado adgilidan. (damoukideblad, mi-TiTebiT, daxmarebiT).

Cumi kiTxva

1. amoicnobs teqstSi mocemul konkretul informacias (vin, sad, rodis, ramdeni, rogor...); (damoukideblad, miTiTebiT, daxmarebiT)

2. akavSirebs erTmaneTTan teqstSi mocemul informacias; (damoukideblad, miTiTe-biT, daxmarebiT)

3. gamoaqvs daskvna nawarmoebidan (es kargi saqcielia, unda iyo megobruli...); (da-moukideblad, miTiTebiT, daxmarebiT)

4. gamoxatavs damokidebulebas nawarmoebis, personaJis mimarT. (damoukideblad, mi-TiTebiT, daxmarebiT)

mimarTuleba wera

asoebisa da sityvebis gamowera

1. xelis swori moZraobiT wers anbanis yvela asos Sesabamisi mimarTulebiT; (damouk-ideblad, miTiTebiT, daxmarebiT).

2. wers akuratulad, icavs manZils asoebs, sityvebs Soris; (damoukideblad, miTiTe-biT, daxmarebiT).

3. aRwers TiToeuli asos zeda/qveda/Sua nawilebs; (damoukideblad, miTiTebiT, daxmarebiT).

nacnobi leqsikuri erTeulebiT winadadebebis Sedgena 1. wers martiv winadadebebs da icavs manZils asoebsa da sityvebs Soris; (damoukide-

blad, miTiTebiT, daxmarebiT).2. weris procesSi saTanadod iyenebs sagnebis, maTi Tvisebebisa da moqmedebis gamomx-

atvel sityvebs; (damoukideblad, miTiTebiT, daxmarebiT).3. adekvaturad iyenebs winadadebaSi miTiTebul leqsikur erTeulebs. (damoukide-

blad, miTiTebiT, daxmarebiT).

68

sanimuSo gakveTilebi

winasaanbano periodi

Tema – Semodgoma (2 sT)

I saaTigakveTilis mosalodneli Sedegebi:


1. qarT. dawy. (1).1. moswavlem unda SeZlos saTanado sametyvelo qcevis gamovlena nacnob sakomunikacio situaciaSi;









2. qarT. dawy. (1).2. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis mosmena;


3. qarT. dawy. (1).4. moswavlem unda SeZlos nacnobi leqsikisa da enobriv-sintaqsuri konstruqciebis saTanadod gamoyeneba; marTlmetyvelebisa da sametyvelo etiketis sa-baziso normebis dacva;








4. qarT. dawy. (1).5. moswavlem unda SeZlos zepirmetyvelebis nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis Sesabamisad;





mimarTuleba: wera

1. qarT. dawy. (1).14. moswavlem unda SeZlos kaligrafiis sabaziso normebis dacva (vgulisxmobT asoTa detalebis moxazvas).



mizani – moswavles SeuZlia:

saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; suraTis aRwera; sagnebis dasaxeleba; adamianebis moqmedebebis amocnoba; ferebis dasaxeleba;

damokidebulebis gamoxatva da sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; mosme-nili sityvis bgerebad daSla da mosmenili bgerebiT sityvis Seqmna; xazebis gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

resursi: rveuli, sawer-kalami, TvalsaCinoeba (plakati sxvadasxva xiliT), dafa, carci, feradi fanqrebi, saxatavi furclebi.

leqsikuri maragi: kalaTa, urika, vazi, venaxi, rTve li, mtevani, `mziani daria~, `cdilobs, mowyvitos~, marjvniv, marcxniv, mJave, tkbili.

1. Sesavali (5 wT)

Zvirfaso kolegebo, dausviT SekiTxvebi moswavleebs da SeecadeT, yvela CarToT am aqtivobaSi.

– weliwadis ra droa axla?– weliwadis am dros civa, cxela Tu Tbila?– dRes daria Tu avdaria? – rogor gvacvia Semodgomaze? (Tbilad, xalvaTad).

2. aRwera (10-15 wT)

sTxoveT moswavleebs, gadafurclon savarji-Soebis rveuli saTanado gverdze da dausviT SekiTx-vebi:

– vis xedavT naxatze?– ramdeni bavSvia? ramdeni ufrosi? ramdeni xea?– ras akeTeben bavSvebi?– xeebs ra asxia?– bavSvebi raSi awyoben vaSls?– ra aris vazi?– vaSlis xeebi marjvniv xatia Tu marcxniv? vazi?– rogori amindia?– rogor fiqrobT, weliwadis romeli droa nax-

atze? rogor mixvdi?

SesTavazeT moswavleebs, iqneb romelimem da-moukideblad aRweros suraTi. SeaqeT.

sTxoveT moswavleebs, gamoxaton TavianTi azri. dausviT SekiTxvebi:

– giyvarT xili?garda vaSlisa da yurZnisa, romelixili iciT? amaTgan romeli ufro gemrielia?

– weliwadis romeli dro giyvarT yvelaze metad, Semodgoma Tu zamTari? ratom?visac survili eqneba, moayoleT ambavi rTvelTan, xilTan, sofelTan, weliwadis

drosTan dakavSirebiT. SeaqeT.

3. gaariTmineT:

Tqven daasaxeleT sityva (magaliTad, bali) da ori variantidan SearCevineT romeli ufro hgavs bgerebiT (atami Tu msxali?). aseve: sityva „xazi“, variantebi: yurZeni, vazi. sityva `veli“, variantebi: rTveli, kalaTa, xeli.

4. xatva (5 wT)

daaxatvineT moswavleebs xili (vaSli, msxali, yurZeni, sazamTro...) an foTlebi.TviTon gadawyviton, risi daxatva surT. aucileblad gaaferadon. dasrulebisas

SeagroveT naxatebi. Tu ver moaswreben daxatvas, daavaleT, saxlSi daasrulon.

5

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

Semodgoma

aRwere

69

70

II saaTi1. Sesavali (5-10 wT)

naxatebi gamofineT. moswavleebma aRweron, rac daxates. daasaxelon sagani, aRniSnon forma, feri, zoma, gemo, raodenoba. mag.: es vaSlia. vaSli didia, mrgvali, wiTeli, tkbi-li.

aucileblad SeafaseT. gasaxaliseblad gaixseneT gamocanebic: `gareT – atlasi, Sig-niT – aTasi“(broweuli). „asi, asi, aslamazi, asi kaba macvia, abreSumis qoCori Tavze gad-amvarcxnia“ (simindis taro).

2. bgera, aso, sityva (15 wT)

mimarTeT moswavleebs:– bavSvebo, gavixsenoT sityvebi SemodgomasTan dakavSirebiT.yvela moswavle CarTeT. yvelam unda Tqvas erTi sityva mainc. Semdeg amoarCieT yve-

laze mokle sityva da bgerebad daaSlevineT moswavleebs. mkafiod da nela warmoTqviT sityva, moswavlem ki gamoyos bgerebi (magaliTad, b/a/l/i). TiToeuli sityvis war-moTqmis Semdeg daaTvlevineT, ramdeni bgeraa am sityvaSi. es sityva dafaze dawereT da miuTiTeT daweril sityvaze. Semdeg SeamowmeT da maTTan erTad daTvaleT asoebi. miaqcevineT yuradReba: ramdeni bgerac warmoTqves, imdenive aso weria dafaze. Semdeg, piriqiT, sityva bgerebad warmoTqviT, xolo moswavlem unda SeaerTos da sityva Seqmnas.

moswavleebma unda ganasxvaon bgerisa da asos mimarTeba da unda gaacnobieron, rom garkveuli bgerebiT/asoebiT sityvebis Seqmna SeiZleba. Tu sityvas vambobT, bgerebi gvesmis. nawerSi ki asoebia da male Cven maT Seswavlas daviwyebT. SeecadeT, TamaSis saxe misceT am aqtivobas.SeasrulebineT saxaliso aqtivoba: daasaxelon, romeli xili iwyeba „a“ bgeraze (atami, aluCa, alubali, askili, ananasi...).

3. wera – 10 wT

gaavleT dafaze vertikaluri xazebi (mokle da grZeli). gaamaxvilebineT yuradReba mimarTulebasa da sidideze (mokle, grZeli).

badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli, kidev erTxel daakvirdnen vertikalur xazebs da daiwyon wera. CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri aqtivo-bis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezs SeamCnevT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi.

Tema – skola (2 sT)











71

















mimarTuleba: wera





saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; sura-Tis aRwera; sagnebis dasaxeleba da maTi ganlagebis (win, ukan, zeviT, qveviT, marjvniv, marcxniv ) dadgena; adamianebis moqmedebebis amocnoba; damokidebulebis gamoxatva da sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; mosmenili sityvis bgerebad daSla da mosmenili bgerebiT sityvis Seqmna; vertikaluri xazebis gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

leqsikuri maragi: merxi, Tanaklaseli, saklaso oTaxi, derefani, biblioTeka, pirve-li klasi, saskolo nivTebi, sagani, yda, ilustracia.

resursi: rveuli, sawer-kalami, TvalsaCinoeba (kedelze gamokruli naxatebiani an-bani, plakati/saskolo nivTebis calkeuli naxati/saklaso oTaxSi arsebuli saskolo aveji...), dafa, carci, feradi fanqrebi, saxatavi furclebi.

1. Sesavali (5 wT)

kolegebo, misalmebis Semdeg dausviT SekiTxvebi moswavleebs da SeecadeT, yvela CarToT am aqtivobaSi.

– bavSvebo, SemaxseneT, Tqven romel klasSi xarT?– weliwadis ra dros iwyeba swavla?– ramdeni bavSvia Cvens klasSi? – ramdeni gogonaa? ramdeni biWi? – ramdensarTuliania Cveni skola? Tqven romel sarTulze xarT?

72

2. aRwera (10-15 wT)

sTxoveT moswavleebs, gadafurclon savarjiSoebis rveuli saTanado gverdze da dausviT SekiTxvebi:

– vis xedavT naxatze?– ramdeni bavSvia? ramdeni ufrosi? ramdeni merxia?– ras akeTeben bavSvebi?– ras akeTebs maswavlebeli?– ra udevT bavSvebs merxze?– ra kidia dafaze?– fanjara marjvniv aris Tu marcxniv? – ra devs maswavleblis magidaze?– rogor fiqrobT, ra gakveTili utardebaT naxatze

moswavleebs? rogor mixvdiT?SesTavazeT moswavleebs, iqneb romelimem damouk-

ideblad aRweros suraTi. Semdeg aRweron TavianTi sak-laso oTaxi. SeaqeT.

sTxoveT moswavleebs, gamoxaton TavianTi azri. dausviT SekiTxvebi:

– mogwonT skolaSi siaruli? ra mogwonT yvelaze metad skolaSi? ratom?

- ra hqvia Sens gverdiT mjdom Tanaklasels?- romelia Tqveni sayvareli wigni? zRapari?visac survili eqneba, moayoleT sayvareli personaJis, zRapris Sesaxeb. SeaqeT.

3. xatva (8 wT)

daaxatvineT moswavleebs maswavlebeli, Tanaklaseli, sakuTari Tavi anu avtopor-treti, skola, saklaso oTaxi...

TviTon gadawyviton, risi daxatva surT. aucileblad gaaferadon. dasrulebisas SeagroveT naxatebi. Tu ver moaswreben daxatvas, daavaleT, saxlSi daasrulon.

4. didaqtikuri leqsi (7 wT)

gTavazobT guram koberiZis orstriqonian sabavSvo leqss: „warwera samkiTxveloSi“

damsvreli ydis Tu yuisa,

wignebTan yvela tyuisa.

es patara leqsi waukiTxeT, aaxsnevineT sityvebi. savaraudod ar ecodinebaT sity-va „yua“, auxseniT: yua aris zogierTi sagnis sqeli kide, magaliTad, puris yua, mWadis, yve lis sqeli kide. am SemTxvevaSi, wignis orive ydis SemaerTebeli nawili igulisxmeba. amasac yua hqvia. jer TqviT zepirad pirveli striqoni da gaameorebineT, mere – meore. amis Semdeg orive striqoni erTad Tqvan. ikiTxeT: vin ityvis leqss damoukideblad? msurvels aucileblad aTqmevineT da SeaqeT.

esaubreT, rogor unda moepyras wignebs mkiTxveli.

II saaTi1. Sesavali (5-10 wT)

naxatebi gamofineT. moswavleebma aRweron, rac daxates. daasaxelon sagani, aRweron, daaxasiaTon. mag.: es Cemi skolaaa. skola orsarTuliania. win ezo aqvs, sadac xeebia.

aucileblad SeafaseT. (Sefasebis dros unda aRniSnoT ra mogewonaT. Zalian koreq-tulad unda uTxraT, ra unda gamoasworon).

7

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

aRwere

skola

73


mimarTeT moswavleebs:– bavSvebo, gavixsenoT sityvebi skolasTan dakavSirebiT.yvela moswavle CarTeT. yvelam unda Tqvas erTi sityva mainc. Semdeg amoarCieT yve-

laze mokle sityva da bgerebad daaSlevineT moswavleebs. mkafiod da nela warmoTqviT sityva, maT ki gamoyon bgerebi (magaliTad, d/a/f/a). TiToeuli sityvis warmoTqmis Sem-deg daaTvlevineT, ramdeni bgeraa am sityvaSi. es sityvebi dafaze dawereT da miuTiTeT daweril sityvaze. Semdeg SeamowmeT da maTTan erTad daTvaleT asoebi. Semdeg, piriqiT, sityva bgerebad warmoTqviT, xolo moswavlem unda SeaerTos da sityva Seqmnas.

moswavleebma unda ganasxvaon bgerisa da asos mimarTeba da unda gaacnobieron, rom garkveuli bgerebiT/asoebiT sityvebis Seqmna SeiZleba. wina gakveTilze Tqven ganu-marteT asosa da bgeris sxvaoba (Tu sityvas vambobT, bgerebi gvesmis. nawerSi ki asoe-bia). gamoikiTxeT, vis axsovs es sxvaoba. kiTxvebiT daexmareT. SeaxseneT, gaimeoreT wina gakveTilze micemuli ganmarteba.

SeasrulebineT saxaliso aqtivoba: daasaxelon Tqven mier SerCeul bgeraze dawyebu-li sityvebi, romlebsac saklaso oTaxSi xedaven (magaliTad, romeli sityva iwyeba „d“, „m“, „w“, `r“ bgerebze? – dafa, merxi, wigni, rveuli).

ukve dasaxelebul sityvaTagan SearCieT 3-4 mokle sityva, CamowereT dafaze da sTxoveT moswavleebs, daiTvalon. Semdeg amoarCieT yvelaze mokle sityvebi (2) da bger-ebad daaSlevineT. mkafiod da nela warmoTqviT sityva, moswavlem ki daasaxelos bgere-bi. TiToeuli sityvis warmoTqmis Semdeg daaTvlevineT, ramdeni bgeraa am sityvaSi. miu-TiTeT dafaze daweril sityvaze. Semdeg SeamowmeT da maTTan erTad daTvaleT asoebi. Semdeg, piriqiT, sityva bgerebad warmoTqviT, xolo moswavlem unda SeaerTos da sityva Seqmnas.

moswavleebma unda ganasxvaon bgera da aso da kidev erTxel gaacnobieron, rom gar-kveuli bgerebiT/asoebiT sityvebis Seqmna SeiZleba.

3. wera (10 wT)

dawereT dafaze rveulSi mocemuli gamosaweri nimuSi. gaamaxvilebineT yuradReba mimarTulebaze (zemodan qvemoT),

badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli, kidev erTxel daakvirdnen nimuSs da daiwyon wera. CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezs SeamCnevT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi.

codnis ganmtkiceba

(leqsika, motorika, fonologia) (1 sT)

gakveTilis mosalodneli Sedegebi:








74


















mimarTuleba: wera




• mizani – moswavles SeuZlia:

saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; war-moTqmul sityvaSi pirveli bgeris amocnoba; mosmenili sityvis bgerebad daSla da mos-menili bgerebiT sityvis Seqmna; vertikaluri xazebis gamowera badeSi (motorikis gan-viTareba).

resursi: rveuli, sawer-kalami, TvalsaCinoeba (avejis, WurWlisa da saskolo nivTeb-is plakatebi), dafa, carci.

1. Sesavali (5 wT)

misalmebis Semdeg moswavleebs CamoaTvlevineT aveji, WurWeli da saskolo nivTebi. amisaTvis moswavleebi dayaviT sam jgufad. pirvelma jgufma daasaxelos aveji, meorem – WurWeli, mesamem – saskolo nivTebi.

2. sityvaSi pirveli bgeris amocnoba (10 wT)

dafaze gamokrulia avejis, WurWlisa da saskolo nivTebis plakatebi: gundurad amoicnon avejis/WurWlis/saskolo nivTebis aRmniSvneli sityvebi. Semdeg kidev erTx-el daakvirdnen gamokrul naxatebs, individualurad amoicnon, ra xatia, daasaxelon pirveli bgera. SeZlebisdagvarad yvela CarTeT aqtivobaSi. maT mier dasaxelebuli sityvebidan amoirCieT ramdenime da dawereT dafaze (magaliTad: dafa, skami, qvabi). sas-urvelia, nacnobi da erT an ormarcvliani sityvebi iyos. daweril sityvebSic (dafasTan gamoiyvaneT bavSvebi) TiTi daadon pirvel asos.am aqtivobaSi yvela unda CaerTos.

kidev erTxel ganumarteT: bgera iTqmis, aso iwereba. dausviT SekiTxva:

75

– ramdeni asoa pirvel, meore, mesame da a.S. sityvaSi? Semdeg ikiTxeT:– ra unda iyos pirveli bgera, sityva rom gamovides? CamoTvaleT: -afa, -ovzi, -kami

(dafa, kovzi, skami).

3. wera (10 wT)

gadaSalon rveulebi da gamoweron wina gakveTilebze gamowerili mokle da grZeli vertikaluri xazebi, TiTo xazi.

yoveli aqtivobis Semdeg SeaqeT da SeafaseT. mag.: – nika, Zalian momwons Seni xazebi, yoCaR! miaqcie yuradReba, ar gascdes Sua ujras.

4. TamaSi (5 wT)

bolo xuTi wuTi dauTmeT TamaSs. moswavleebi jerjerobiT kargad ar icnoben erT-maneTs da zogjer yvelas saxelic ki ar axsovT. Tanaklaselebis saxelebis advilad dasamaxsovreblad SegiZliaT saxaliso TamaSi SesTavazoT. daayenoT mwkrivSi, pirvelma mowafem Tqvas Tavisi saxeli. meorem gaimeoros da daamatos Tavisi. mesamem gaimeoros orives saxeli da daamatos Tavisi da a.S. bolo moswavle, Tu iqneba yuradRebiT, aucile-blad daasaxelebs yvelas saxels. aseTi mxiaruli da sasargeblo aqtivobiT dasruldeba gakveTili. es aqtivoba yuradRebis, mosmenis, moTminebis unarebs aviTarebs.

Tema – Sinauri cxovelebi da frinvelebi (2 sT)






















4. qarT. dawy. (1).5. moswavlem unda SeZlos zepirmetyvelebis nacnobi strategiebis

76

gamoyeneba miznis Sesabamisad;• სვამს შეკითხვებს უცნობი სიტყვის მნიშვნელობის, კონკრეტული ფაქტის/ინფორმაციის




mimarTuleba: wera





saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; suraTis aRwera; Sinauri cxovelebis, frinvelebis da maTi naSierebis dasaxeleba; Sinaur cxov-elTa da frinvelTa ferebis da safarvelis dasaxeleba; damokidebulebis gamoxatva da sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; mosmenili/gagonili sityvis bgerebad daSla da mosmenili bgerebiT sityvis Seqmna; horizontaluri da kuTxovani xazebis gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

leqsikuri maragi: Zroxa – xbo, boCola; Rori – goWi; Txa – cikani, Tikani; cxvari – batkani, bekeka; qaTami – dedali – wiwila; bati – WuWuli; ixvi – WuWuli; indauri – Wuki; sakenki; salafavi; bumbuli; frTa; rqa.

resursi: rveuli, sawer-kalami, TvalsaCinoeba (plakati Sinauri cxovelebiT/frin-velebiT), dafa, carci, feradi fanqrebi, saxatavi furclebi.

1. Sesavali (5 wT)

kolegebo, misalmebis Semdeg moswavleebs dausviT SekiTxvebi da SeecadeT, yvela CarToT am aqtivobaSi:

– gyavT Tu ara Sinauri cxoveli saxlSi? (savaraudod daasaxeleben ZaRls, katas, raime frinvels: qaTams, bats an ixvs. vinc sofelSi cxovrobs – Zroxas, Rors, cxens...).

– ra hqvia Tqvens `megobars~? (mosalodnelia, umete-sad, ZaRlis saxelebi: „bombora“, „mura“...)

– romeli cxoveli gindaT, rom gyavdeT? – mouvliT Tu ara maT? rogor?

2. aRwera Tqveni daxmarebiT (10 wT)

amis Semdeg gadaaSlevineT rveuli, daakvirdnen naxats da Tqveni kiTxvebis daxmarebiT daasaxelon cxovelebi, frinvelebi da sagnebi.

– ra hqvia frinvels, romelic xis Robeze wamoskupe-bula?

– daasaxeleT cxovelebi, romlebsac rqebi aqvT!(Zroxa da Txa)– ras uyris gogona qaTamsa da wiwilebs?(sakenks)– ra hqvia aq daxatul or erTnair frinvels?(bati)– ra ewodeba Roris saWmels?(savaraudod, Tqveni daxmareba dasWirdebaT; auxseniT

mniSvneloba sityvisa – salafavi)

9

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

Sinauri cxovelebi da frinvelebi

aRwere

77

– romeli frinveli/cxovelia marcxniv? romeli marjvniv? romeli SuaSi?am aqtivobaSi yvela moswavle CarTeT.

3. aRwera damoukideblad (10 wT)

hkiTxeT moswavleebs, vis aqvs survili, damoukideblad aRweros naxati. Tu raime gamorCeba, sxva moswavleebs mimarTeT. SeaqeT da SeafaseT.

4. damokidebuleba – gamocdileba (5 wT)

aTamaSeT „naSieriT cxovelis/frinvelis gamocnoba“: Tqven etyviT sityvas:“ xbo“, bavSvebi gamoicnoben „Zroxas“(„CoCori“ – „viri“; „kvici“ – „cxeni“; „Wuki“ – „indauri“; „wiwila“ – „qaTami“ ). sTxoveT, gamoxaton TavianTi damokidebuleba daxatuli cxovel-ebis mimarT. dausviT SekiTxvebi:

– ginaxavT es cxovelebi da frinvelebi sadme? sxva romeli Sinauri cxoveli/frin-veli ginaxavT? CamoaTvlevineT Sinauri cxovelebi/frinvelebi.

visac survili eqneba, moayoleT sakuTari gamocdilebidan raime ambavi. SeaqeT.

5. xatva (5 wT)

daaxatvineT moswavleebs romelime cxoveli/frinveli. TviTon gadawyviton, risi daxatva surT. aucileblad gaaferadon. dasrulebisas SeagroveT naxatebi. Tu ver moaswreben daxatvas, daavaleT, saxlSi daasrulon.

II saaTi1. Sesavali (15 wT)

klasSi/saxlSi daxatuli naxatebi gamofineT. moswavleebma aRweron, rac daxates. daasaxelon sagani, aRniSnon safarvelis feri, daaxasiaTon. mag.: es Zroxaa, misi kani/be-wvi yavisferia, aqvs rqebi…...

aucileblad SeafaseT (Sefasebis dros unda aRniSnoT, ra mogewonaT. Zalian koreq-tulad unda uTxraT, ra unda gamoasworon).

dausviT SekiTxvebi:– ra hqviaT Zroxis, Roris, qaTmis...Svilebs anu naSierebs? SeiZleba sxva Sinauri

cxovelis/frinvelis naSierebic daasaxelon. gaaaqtiureT zemoT miTiTebuli leqsi-kuri maragi.

– ra ferisaa rveulSi daxatuli cxoveli/frinveli? Seadaron TavianT daxatuls da aRniSnon gansxvaveba. ikiTxeT, ratom daxates ase.


mimarTeT moswavleebs:– bavSvebo, CamoTvaleT Sinauri cxovelebi/frinvelebi. TiToeul dasaxelebul

sityvaze gamoayofineT pirveli bgera, hkiTxeT: raze iwyeba?yvela moswavle CarTeT. yvelam unda Tqvas erTi sityva mainc. CamowereT dafaze amaT-

gan ori yvelaze mokle sityva, sasurvelia, dainaxon grafikuli xati da gaacnobieron, rom sityvis Cawera SesaZlebelia. es sityvebi saTiTaod waikiTxeT. Semdeg es sityvebi bgerebad daaSlevineT moswavleebs: mkafiod da nela warmoTqviT sityva, moswavlem ki gamoTqvas gagonili bgerebi. TiToeuli sityvis warmoTqmis Semdeg daaTvlevineT, ram-deni bgeraa am sityvaSi. miuTiTeT dafaze daweril sityvaze. Semdeg SeamowmeT da axla maTTan erTad daTvaleT asoebi. bolos ikiTxeT, gamoicnon, ra sityva dagviweria da-faze?

moswavleebma unda ganasxvaon bgera da aso da unda gaacnobieron, rom garkveuli bgerebiT/asoebiT sityvebis Seqmna SeiZleba. SeecadeT, TamaSis saxe misceT am aqtivobas. girCevT SearCioT sityvebi: xbo, xari, kata.

78

3. wera (10 wT)

gadaaSlevineT rveuli da miuTiTeT (dawereT dafaze maT rveulebSi mocemuli nimu-Si) mimarTuleba (zemodan qvemoT; marjvniv – marcxniv), badis romel nawilSi iwereba (ze-moT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). savarjiSoebis rveulSi kidev erTxel daakvird-nen nimuSs, ramdenime moswavlem aRweros gamosaweri nimuSebi (mokle xazia, iwereba Sua nawilSi…) da daiwyon wera. CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezi SeamCnieT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi.

daavaleT, saxlSic gamoweron.

Tema – gareuli cxovelebi da frinvelebi (2 sT)



























mimarTuleba: wera


79




saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; suraTis aRwera; gareuli cxovelebis, frinvelebis da maTi naSierebis dasaxeleba; cxovelTa da frinvelTa ferebis da safarvelis dasaxeleba; damokidebulebis gamoxatva da sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; mosmenili/gamoTqmuli sityvis bgerebad daSla da bgerebiT sityvis Seqmna; xazebis gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

leqsikuri maragi: kurdReli – baWia; daTvi – beli; bu – marTve, Citi – bartyi. soko; tye; toti; fesvi; kenwero; foTlovani tye; daburuli tye; mtacebeli cxovelebi; bewvi; ruxi.

resursi: rveuli, sawer-kalami, TvalsaCinoeba (plakati gareuli cxovelebiTa da frinvelebiT), dafa, carci, feradi fanqrebi, saxatavi furclebi.

1. Sesavali (5 wT)

Zvirfaso kolegebo, misalmebis Semdeg dausviT SekiTxvebi moswavleebs da SeecadeT, yvela CarToT am aqtivobaSi.

– xom ar gyavT saxlSi kurdReli? (zogs SeiZleba aR-moaCndes).

– saxelic xom ar daarqviT Tqvens kurdRels?– zooparkSi Tu xarT namyofi? soflad, tyeSi Tu gi-

naxavT romelime gareuli cxoveli/frinveli?

2. aRwera maswavleblis daxmarebiT (10 wT)

amis Semdeg gadaaSlevineT rveuli, daakvirdnen na xats da Tqveni kiTxvebis daxmarebiT daasaxelon cxovelebi, frinvelebi da sagnebi.

– ra hqvia frinvels, romelic xis totze wamoskupe-bula?

– naxatis marjvena/marcxena mxares, romel cxovels xedavT?

– rogori xeebia tyeSi? (foTlovani, didi, maRali)– daTvis ukan ra xeebia? (naZvebi)– ra ewodeba naZvis „foTols“? (wiwvi)– bu xis kenweroze zis Tu xis totze?– xeebis ZirSi, fesvebTan ra aris amosuli? (soko)


hkiTxeT moswavleebs, vis aqvs survili, damoukideblad aRweros naxati. Tu raime gamorCeba, sxva moswavleebs mimarTeT. SeaqeT da SeafaseT.


sTxoveT moswavleebs, gamoxaton TavianTi damokidebuleba tyis mimarT. dausviT SekiTxvebi:

– yofilxarT daburul tyeSi? (auxseniT, rom tye SeiZleba iyos meCxeri, daburuli)– sxva romeli gareuli cxoveli/frinveli ginaxavT?

11

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

gareuli cxovelebi da frinvelebi

aRwere

80

CamoaTvlevineT gareuli cxovelebi/frinvelebi. (axseneT: zRarbi, ku, mela, ciyvi....)hkiTxeT:

– romeli cxoveli binadrobs xeze? – romeli gamoirCeva buTquna kudiT? (ciyvi) grZeli kudiT? (melia) – romel frinvels sZinavs dRisiT, RamiT fxizlobs? (bu)– romeli cxoveli iZinebs zamTrobiT Tavis bunagSi?visac survili eqneba, moayoleT sakuTari gamocdilebidan raime ambavi. SeaqeT.

5. xatva (5 wT)

daaxatvineT moswavleebs romelime gareuli cxoveli/frinveli.TviTon gadawyviton, ris daxatva surT. aucileblad gaaferadon. dasrulebisas Sea-

groveT naxatebi. Tu ver moaswreben daxatvas, daavaleT, saxlSi daasrulon.


klasSi/saxlSi daxatuli naxatebi gamofineT. moswavleebma aRweron, daasaxelon, daaxasiaTon rac daxates. mag.: es TeTri kurdRelia, mas grZeli yurebi aqvs…. SeekiTxeT, kidev ra feris SeiZleba iyos kurdReli? (Savi, ruxi)

aucileblad SeafaseT. Sefasebis dros unda aRniSnoT, ra mogewonaT. Zalian koreq-tulad unda uTxraT, ra unda gamoasworon.

dausviT SekiTxvebi:– ra hqviaT kurdRlis, daTvis, bus... „Svilebs“/naSierebs? SeiZleba sxva gareuli

cxovelis/frinvelis naSierebic daasaxelon. ramdenjerme gameorebiT kargad SeaTvisebineT sityvaTa semantikuri wyvilebi:

kurdRlis baWia, daTvis beli, meliis lekvi, mglis lekvi, lomis bokveri. bus marTves dasaxeleba gauWirdebaT, amitom Tqven auxseniT, rom bus marTve hyavs, aseve arwivsac marTve hyavs.

– ra ferisaa rveulSi daxatuli cxovelis bewvi/frinvelis bumbuli?


mimarTeT moswavleebs:– bavSvebo, CamoTvaleT gareuli cxovelebi/frinvelebi. TiToeul sityvaze gamoay-

ofineT pirveli bgera.hkiTxeT: raze iwyeba?yvela moswavle CarTeT. yvelam unda Tqvas erTi sityva mainc. CamowereT ramdenime

mokle sityva dafaze da sTxoveT, daiTvalon. Semdeg bgerebad daaSlevineT moswav-leebs. mkafiod da nela warmoTqviT sityva, moswavlem ki daasaxelos bgerebi. TiToeuli sityvis warmoTqmis Semdeg daaTvlevineT, ramdeni bgeraa am sityvaSi. miuTiTeT dafaze daweril sityvaze. Semdeg SeamowmeT da axla maTTan erTad daTvaleT asoebi. moswavlem unda gamoicnos, ra sityva dagiweriaT.

moswavleebma unda ganasxvaon bgera/aso da unda gaacnobieron, rom garkveuli bgere-biT da asoebiT sityvebis Seqmna SeiZleba. girCevT dafaze dasawerad SearCioT sityvebi; bu, daTvi, beli.

3. wera (10 wT)

dawereT dafaze gamosaweri xazebi. gaamaxvilebineT yuradReba mimarTulebaze (zemodan qvemoT; marjvniv - marcxniv), badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli, kidev erTxel daakvirdnen nimuSs, ramdenime moswavlem aRweros gamosaweri nimuSebi(daxrili xazia, iwereba Sua nawilSi…) da daiwyon wera. CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezi SeamCnieT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi.

81

codnis ganmtkiceba


























mimarTuleba: wera


აღწერს კონკრეტული ასოს ზედა/ქვედა/შუა ნაწილებს (მაგ., სად არის სწორი ხაზი, რგოლი, რკალი,

საით მრგვალდება რკალი, რამდენი რკალია და ა.შ.);.


saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; asoebis amocnoba; gamofenili naxatebidan erTi da imave bgeriT dawyebuli sityvebis amocnoba; nimuSis gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

resursi: rveuli, kalami, TvalsaCinoeba (gareuli frinvel-cxovelTa plakatebi), dafa, carci, anbani.

1. Sesavali (5 wT)

waukiTxeT moswavleebs nino nakaSiZis patara moTxroba `fisos daaviwyda, rogor

82

eTxova saWmeli~ (gv. 72). gamoaTqmevineT azri (momewona/ ar momewona). aucileblad ikiTxeT, ratom moewonaT an ar moewonaT mosmenili nawarmoebi.

2. sityvaSi pirveli da bolo bgeris amocnoba (10 wT)

daasaxelebineT bavSvebs dafaze gamokruli gareuli frinvelebis/cxovelebis aRm-niSvneli sityvebi. SeZlebisdagvarad, yvela CamoTvlis. daakvirdnen gamokrul nax-atebs, amoicnon ra xatia, daasaxelon pirveli da bolo bgerebi. daweril sityvebSi (da-fasTan gamoiyvaneT) TiTi daadon pirvel da bolo asos.

kidev erTxel ganumarteT: bgera, aso. bgera iTqmis, aso iwereba. dausviT kiTxva:– ramdeni asoa pirvel( meore, mesame da a.S.) sityvaSi? axla ki ikiTxeT: ra unda iyos pi-

rveli bgera, sityva rom gamovides? CamoTvaleT: -odala, - ulbuli, -aSvi, -anCa, -ingvini, -orola (kodala, bulbuli, SaSvi, yanCa, pingvini, torola).

Semdeg warmoTqviT sityvebi: beli, mgeli, bu, mamali, bati. aRmoaCinon, erTnairi pir-veli bgera romel sityvebSia. gaakeTon daskvna. mag. beli, bu da bati iwyeba `b~-ze. mgeli da mamali `m~-ze.amis Semdeg aRmoaCinon da daasaxelon `i~-ze damTavrebuli sityvebi; CamoTvaleT: daTvi, mela, spilo, mgeli.

gamoiyeneT saxaliso aqtivoba: dasviT SekiTxva: ra unda iyos bolo bgera, sityva rom gamovides? CamoTvaleT da daelodeT pasuxs: kengur-, spil-, avaz-, martorq-, behemoT-.

3. xazebis gamowera (10 wT)

gadaSalon rveulebi da gamoweron wina gakveTilebze gamowerili nimuSebi. TiTo xazi.

yoveli aqtivobis Semdeg SeaqeT da SeafaseT. magaliTad: – nino, Zalian momwons Seni xazebi, yoCaR! miaqcie yuradReba, ar gascdes Sua ujras.

4. TamaSi (10 wT)

bolo aTi wuTi dauTmeT TamaSs. wina gakveTilebze maT iswavles gareuli frinvel-ebi/cxovelebi. am sityvebis kargad dasamaxsovreblad da maragis gasaaqtiureblad, SegiZliaT saxaliso TamaSi SesTavazoT. moswavleebi mwkrivSi daayeneT( Tu klasi mrav-alricxovania, SeadgineT 10-12 bavSviani gundi da daayeneT mwkrivSi. pirvelma mwkrivma daasaxelos cxovelebi, meorem - frinvelebi.). pirvelma mowafem Tqvas gareuli cxov-elis/frinvelis saxeli. meorem gaimeoros da daamatos axali. mesamem gaimeoros orives dasaxelebuli da daamatos Tavisi da a.S. bolo moswavle, Tu iqneba yuradRebiT, auci-leblad daasaxelebs yvela CamoTvlil cxovels/frinvels. aseTi mxiaruli da sasarge-blo aqtivobiT dasruldeba gakveTili. sasurvelia, jer gareul cxovelebze „iTama-SoT~, Semdeg – gareul frinvelebze.

savaraudo „mwkrivi“:1. daTvi, mela, mgeli, lomi, spilo, vefxvi, kurdReli, kenguru, maimuni, Jirafi...2. bu, arwivi, qori, yvavi, SaSvi, bulbuli, TuTiyuSi, kodala, gareuli bati, ixvi...Tu aerevaT da gareulis nacvlad Sinaurs daasaxeleben, mainc SeaqeT, rom es sityva

gaaxsenda, magram sTxoveT, Secvalos.

Tema – ojaxi (1 sT)




83
























mimarTuleba: wera





saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparaki-sas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; su-raTis aRwera; suraTze gamosaxuli ojaxis wevrebis dasaxeleba da maTi moqmedebebis amocnoba; avejis da WurWleulis dasaxeleba; damokidebulebis gamoxatva da sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; nimuSis mixedviT gamowera badeSi (motorikis gan-viTareba).

leqsikuri maragi: sastumro oTaxi, samzareulo, CamCa, jami, gazqura, winsafari, tax-ti, kamodi, savarZeli, kubebi, iataki, xaliCa.

resursi: rveuli, kalami, TvalsaCinoeba (plakati avejiT, WurWliT), dafa, carci, feradi fanqrebi, saxatavi furclebi, mosasmeni masala

1. Sesavali (5 wT)

kolegebo, misalmebis Semdeg mimarTeT moswavleebs: – nika/maia, ganmimarteT, ra aris ojaxi? CamoTvale Seni ojaxis wevrebi. ramdeni da/

84

Zma gyavs? (ar dausvaT konkretuli kiTxva mSoblebze, SeiZleba raime problema iyos, amitom sjobs, Tavad daasaxelon.)

– gyavT Tu ara bebia, babua/papa, dideda?esaubreT moswavleebs ojaxis mniSvnelobaze. ojaxis

wevrebis erTmaneTisadmi siyvarulze, mzurvelobaze, Tanadgomaze. moiSvelieT anda za: `cxra Zmam erTi Txi-lis guli gaiyoo~. ganumarteT, rom Zmebma, debma (mego-brebma) yvelaferi Tanabrad unda gaiyon. ar gamoiCinon sixarbe da erTmaneTs gaunawilon, rac aqvT.

2. aRwera maswavleblis daxmarebiT (7wT)

amis Semdeg gadaaSlevineT rveuli, daakvirdnen nax-ats da Tqveni kiTxvebis daxmarebiT daasaxelon, vis da ras xedaven.

– romel oTaxSi dgas axalgazrda qali da ras akeTebs?(samzareuloSi, gazis qurasTan amzadebs sad-ils). ra aqvs mifarebuli qals kabaze? (winsafari). Seni

azriT, vin aris is am bavSvebisTvis?– CamoTvale aveji, romelic oTaxis marjvena/marcxena mxares dgas.(marjvniv – kamo-

di, savarZeli; marcxniv – taxti, magida) – ras akeTeben ojaxis sxva wevrebi?– ra WurWels xedavT samzareuloSi? (qvabi, CamCa, jami). CamoTvaleT, kidev ra Wur-

Weli SeiZleba iyos samzareuloSi?– ra devs sawer magidaze?– riT TamaSobs biWi? (kubebiT)– sad zis biWi? (iatakze) ra afenia iatakze? (xaliCa)– ra kidia marjvena kedelze? (naxati) ra kidia pirdapir kedelze? (saaTi)


hkiTxeT moswavleebs, vis aqvs survili, damoukideblad aRweros naxati. Tu raime gamorCeba, sxva moswavleebs mimarTeT. saWiroebis SemTxvevaSi daexmareT. miaqcieT yuradReba, sityvebi sworad gamoTqvan. Secdoma ar SeusworoT, jer moswavleebs gaame-orebineT, SeiZleba isini Tavad mixvdnen da Seusworon. SeaqeT da SeafaseT.

4. mosmena (5 wT)

waukiTxeT moswavleebs marijanis moTxroba `amanaTi~ (gv. 72) da dausviT SekiTxvebi, rom gaigoT, rogor gaiazres nawarmoebi, moewonaT Tu ar moewonaT...


sTxoveT moswavleebs (visac survili aqvs), moyvnen ojaxze, ojaxis wevrebis saqmi-anobaze, dRis ganrigze.

6. wera (5 wT)

gamowereT dafaze rveulSi mocemuli nimuSi. gaamaxvilebineT yuradReba mimarTule-baze (zemodan qvemoT; marjvniv – marcxniv).

badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli, kidev erTxel daakvirdnen nimuSs, ramdenime moswavlem aRweros gamosaweri nimuSebi(daxrili xazebia, gadajvaredinebulia, iwereba badis Sua nawilSi…) da daiwyon wera. aRweris zepiri nimuSi Tqvengan unda iswavlon. rac ufro gasagebi da „martivi“ iqneba Tqven mier miwodebuli informacia gamosawer xazebsa da rkalebze, miT ukeT SeZleben moswavleebi maT damoukideblad aRweras. Tu kargad ecodinebaT, ra ro-

12

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

ojaxi

aRwere

85

gor unda gaakeTon, TviTSefasebac gauadvildebaT, rac warmatebis sawindaria.CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri

aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezi SeamCnieT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi.

Tema – quCa (1 sT)



























mimarTuleba: wera





saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; suraTis

86

aRwera; suraTze gamosaxuli fexiT mosiaruleTa CamoTvla da maTi moqmedebebis amoc-noba; transportis sxvadasxva saxeobis dasaxeleba; quCaSi moZraobis wesebis CamoTvla; sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; mosmenili sityvis bgerebad daSla da mosmenili bgerebiT sityvis Seqmna; rkalebis gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

leqsikuri maragi: trotuari, SuqniSani, zebra gadasasvleli, mgzavri

resursi: rveuli, sawer-kalami, TvalsaCinoeba (plakati transportis sxvadasxva sax-eobiT), dafa, carci.

1. Sesavali (5 wT)

Zvirfaso kolegebo, misalmebis Semdeg TiTo eul moswavles CamoaTvlevineT quCaSi moZraobis wesebi (ga-dasvla mxolod `zebraze~ SeiZleba, mwvane Suqze unda gadavideT, wiTelze velodebiT, ar SeiZleba quCaSi nagvis dayra, ar SeiZleba quCaSi yvirili...)

am aqtivobaSi yvela CarTeT. Semdeg gadaaSlevineT rveuli da dausviT SekiTxvebi:

– nika/maia, CamoTvale transportis is saxeoba, rome-lsac naxatze xedav. ramdeni msubuqi manqanaa? ramdeni mgzavri Cans mikroavtobusSi?

– ramdeni qali, kaci da bavSvia quCaSi? ras akeTeben?– Tqven romel quCaze/ubanSi cxovrobT? aRweron

Ta vianTi quCa.– rodis SeiZleba quCaze gadasvla (ra feris Suqi

unda ainTos)?– sad unda gadavides moqalaqe? (sadac ̀ zebraa~ daxa-

zuli)


hkiTxeT moswavleebs, vis aqvs survili, damoukideblad aRweros naxati. zogadad erTi da igive moswavleebi aqtiuroben xolme. CarTeT danarCenebic. Tu damoukideblad gauWirdaT aRwera, kiTxvebis dasmiT SeeSveleT. Tu romelimes raime gamorCeba, sxva moswavleebs mimarTeT. saWiroebis SemTxvevaSi Tqven daexmareT. SeaqeT da SeafaseT.


sTxoveT moswavleebs (visac survili aqvs), moyvnen Tavisi piradi gamocdilebidan raime, rac quCas, transports, mogzaurobas exeba.

4. wera (10 wT)

dawereT dafaze rkalebi. gaamaxvilebineT yuradReba mimarTulebaze (zemodan qve-moT; marjvniv – marcxniv).

badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli, kidev erTxel daakvirdnen nimuSs, ramdenime moswavlem aRweros gamosaweri nimuSebi(patara rkalebia, es rkali marjvniv iyureba, is ki zeviT, iwereba Sua nawilSi…) da daiwyon wera. aRweris zepiri nimuSi Tqvengan unda iswavlon. aucile-blad mosTxoveT moswavleebs aRweron is, rasac akeTeben. daexmareT SekiTxvebiT: daTo/mariam, ras wer? (me vwer rkalebs) badis romel nawilSi iwereba es rkali? (es rkali iwer-eba Sua nawilSi) Sua nawilis marjvena Tu marcxena mxares? (marcxena mxares).

CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezi SeamCnieT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi.

13

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

quCa

aRwere

87


mimarTeT moswavleebs:– bavSvebo, SexedeT plakats da amoicaniT ra xatia? (manqana, avtobusi, matarebeli,

TviTmfrinavi, vertmfreni, mikroavtobusi). SeuZliaT daamaton. hkiTxeT, ra bgeraze iwyeba maT mier dasaxelebuli sityva.

yvela moswavle CarTeT. dasaxelebuli sityvebidan amoirCieT erTi yvelaze mokle sityva(manqana), daamateT „gza“, „quCa“ da dawereT dafaze. mkafiod da nela warmoTqviT dawerili sityva, moswavlem ki daasaxelos bgerebi. TiToeuli sityvis warmoTqmis Sem-deg daaTvlevineT sityvaSi Semavali bgerebis raodenoba. amis Semdeg Tavad Seamowmon. mividnen dafasTan da daiTvalon sityvis asoebi.

moswavleebma unda ganasxvaon bgera da aso da unda gaacnobieron, rom garkveuli bge-rebiT, asoebiT sityvebis Seqmna SeiZleba. SeecadeT, TamaSis saxe misceT am aqtivobas.

codnis ganmtkiceba


























mimarTuleba: wera


88


საით მრგვალდება რკალი, რამდენი რკალია და ა.შ.);mizani – moswavles SeuZlia:

saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; sityvaSi bgerebis raodenobis amocnoba; wina gakveTilebze naswavli/gagonili sityvebiT wina-dadebis Sedgena zepirad; nimuSis gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

resursi: rveuli, sawer-kalami, TvalsaCinoeba (plakatebi WurWliT, avejiT, trans-portiT da sxvadasxva asakis adamianebiT), dafa, carci.

1. Sesavali (5 wT)

misalmebis Semdeg mimarTeT moswavleebs: – bavSvebo, kedelze gamokrulia qarTuli anbani. daasaxeleT aso, romelsac amoic-

nobT (Tqven miuTiTeT asoze, moswavleebma daasaxelon).

2. sityvaSi bgerebis daTvla (10 wT)

dafaze gamokrulia ramdenime plakati, romlebzec xatia: babua/papa, magida, taxti/divani, saaTi, jami, manqana, quCa, avtobusi. jer mTelma klasma amoicnos dafaze gamokru-li/daxatuli naxati. Semdeg amoirCieT mokle sityva, mag., quCa da sTxoveT moswavleebs, amoicnon, ramdeni bgeraa am sityvaSi. sTxoveT, Cumad daiTvalon, mieciT erTi-ori wuTi. roca mzad iqnebian, mieciT niSani da Semokran taSi imdenjer, ramdeni bgeracaa sityvaSi. amis Semdeg individualurad gaakeTebineT es savarjiSo. am aqtivobas TamaSis saxe mieciT da SeecadeT, yvela CarToT.

3. rkalebis gamowera (8 wT)

gadaSalon rveulebi, gaaxseneT, ra gamoweres wina gakveTilebze, aCveneT nimuSi da-faze, Semdeg rveulSi. gamoweron rkalebi damoukideblad. TiTo xazi.

4. winadadebis Sedgena (12 wT)

amoirCieT dafaze gamokruli plakatebidan romelime sityva (saaTi), warmoTqviT da ikiTxeT:

– ramdeni sityva vTqvi? (erTi)Semdeg warmoTqviT mokle winadadeba, romelSic sityva „saaTi“ iqneba: saaTi wikwi-

kebs. dasviT SekiTxva: – axla ramdeni sityva vTqvi? moswavleebs aTqmevineT TiToeuli sityva cal-calke. Semdeg auxseniT, rom es wina-

dadebaa. winadadebaSi SeiZleba iyos erTi, ori, sami... sityva. winadadeba raRacas gveu-bneba, masSi azria.Sesadareblad SegiZliaT ramdenime sityva TqvaT (manqana, quCa, midis) da daanaxoT, rom uazrod naTqvami sityvebis CamonaTvali ar aris winadadeba. amis Sem-deg survilis mixedviT amoacnobineT dafaze gamofenili romelime naxati da Seadgeni-neT winadadebebi. daaTvlevineT Sedgenil winadadebaSi Semavali sityvebis raodenoba.am aqtivobaSi, SeZlebisdagvarad, yvela moswavle CarTeT.

Tema – TamaSi (1 sT)



1. qarT. dawy. (1).1. moswavlem unda SeZlos saTanado sametyvelo qcevis gamovlena

89

nacnob sakomunikacio situaciaSi;• სწორად რეაგირებს ნაცნობ სამეტყველო სიტუაციებში;























mimarTuleba: wera





saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; suraTis aRwera; sagnebis dasaxeleba; adamianebis moqmedebebis amocnoba; ferebis dasaxeleba; damokidebulebis gamoxatva da sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; mosmeni-li sityvis bgerebad daSla da mosmenili bgerebiT sityvis Seqmna; gamowera badeSi (mo-torikis ganviTareba).

resursi: rveuli, sawer-kalami, TvalsaCinoeba (plakati – saTamaSo moedani), dafa, carci, feradi fanqrebi, saxatavi furclebi.

leqsikuri maragi: sasrialo, saqanela, `klasobana~, `gaSeSobana~, `daWerobana~, `wre-Si burTi~, Tojina, lego.

Sesavali (5 wT)

misalmebis Semdeg dausviT SekiTxva moswavleebs:

90

– bavSvebo, riTi erTobiT Tavisufal dros? ras Ta-maSobT? CamoTvaleT Tqveni sayvareli TamaSi, saTama-So.

savaraudod, yvela bavSvi xalisiT CaerTveba am aqtivobaSi.

aRwera (10 wT)

Semdeg gadaaSlevineT rveulebi da sTxoveT, daak-virdnen naxats. dausviT SekiTxvebi:

– bavSvebo, vis xedavT suraTze? sad arian bavSvebi?– ras akeTeben? ras TamaSobs gogona da biWi naxatis

marjvena mxares? (`klasobanas~) savaraudod, ar ecodi nebaT es TamaSi. Tu romelime

moswavlem icis, aaxsnevineT TamaSis wesebi, Tu ara, Tqven auxseniT (ori moTamaSea, rigrigobiT TamaSoben. jer erTi isvris brtyel qvas, mere meore. qva ujraSi unda moxvdes. bavSvi am qvamde askinkilaTi unda mi-

vides, aiRos qva, isev askinkilaTi unda dabrundes da Tu yvelaferi sworad gamouva, qva isrolos Semdeg ujraSi. iq, sadac ori ujra gverdigverdaa, ori fexiT unda daxtes.)

– ra uWiravs patara biWs xelSi naxatis marcxena mxa res?– ra uWiravs gogonas naxatis SuaSi? (Tojina) – ramdeni bavSvi qanaobs saqanelaze? ramdeni srialebs? CamoaTvlevineT ezos TamaSebi (`daWerobana~, `daxuWobana~, `wreSi burTi~, `gaSeSo-

bana~...). kargi iqneba, Tu aRweren TamaSs.SesTavazeT moswavleebs, iqneb romelimem damoukideblad aRweros suraTi. SeaqeT.gaariTmineT: es saxaliso savarjiSoa. daasaxeleT sityva (magaliTad, saxlobana) da

ori variantidan SearCevineT, romeli ufro hgavs bgerebiT (`daWerobana~, `gaSeSobana~ Tu wuwaoba). aseve: sityva „saxtunela“, variantebi: „saqanela“, „burTi“.

3. sityva, bgera, aso (5 wT)

mimarTeT moswavleebs:– bavSvebo, SexedeT plakats, romel saganzec migiTiTebT, daasaxeleT da TqviT im

sityvis pirveli bgera. dasaxelebuli sityvebidan amoirCieT mokle sityvebi (mag., kata, gogo, biWi, burTi...) da daaSlevineT bgerebad.

mkafiod da nela warmoTqviT sityva, moswavlem ki gamoyos bgerebi (magaliTad, b/u/r/T/i). TiToeuli sityvis warmoTqmis Semdeg daaTvlevineT, ramdeni bgeraa am sityvaSi. es sityvebi dafaze dawereT da miuTiTeT daweril sityvaze. Semdeg SeamowmeT da maTTan erTad daTvaleT asoebi. Semdeg, piriqiT, sityva bgerebad warmoTqviT, xolo moswavlem unda SeaerTos da sityva Seqmnas.

4. xatva – aRwera (15 wT)

daaxatvineT moswavleebs saTamaSoebi (burTi, Tojina, manqana...).TviTon gadawyviton, risi daxatva surT. aucileblad gaaferadon.dasrulebisas gamoiyvaneT TiToeuli moswavle dafasTan, daanaxon Tanaklaselebs

TavianTi namuSevari da aRweron. Tu ramdenime bavSvs erTi da igive saTamaSo aqvs daxat-uli, erTad gamoiZaxeT dafasTan da sTxoveT rigrigobiT, Zalian mokled aRweron (daasaxelon feri, forma). sasurvelia, yvelam miiRos monawileoba.

14

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

aRwere

TamaSi

91

Tema – wignis maRazia (1 sT)



























mimarTuleba: wera





saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; sura-Tis aRwera; sagnebis dasaxeleba da maTi ganlagebis (win, ukan, zeviT, qveviT, marjvniv, marcxniv ) dadgena; adamianebis moqmedebebis amocnoba; damokidebulebis gamoxatva da sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan.

leqsikuri maragi: Taro, yda, naxati, ilustracia, gamyidveli, myidveli, salaro, nax-

atebiani/dasuraTebuli wignebi, sabavSvo wignebi.

92

resursi: rveuli, kalami, dafa, carci, feradi fan-qrebi, saxatavi rveuli/furclebi.

1. Sesavali-aRwera (10 wT)

kolegebo, misalmebis Semdeg dausviT SekiTxvebi moswavleebs da SeecadeT, yvela CarToT am aqtivobaSi. Tavdapirvelad bavSvebma Tqveni daxmarebiT aRweron.

– bavSvebo, yofilxarT Tu ara wignebis maRaziaSi? ra wigni giyidia? rogori wignebi mogwonT (ilustrirebu-li, lamazydiani, sabavSvo enciklopedia, zRaprebi...)? aucileblad moayoleT. Semdeg gadaaSlevineT rveuli saTanado gverdze da SeekiTxeT:

– vis xedavT suraTze? (qali, kaci, bavSvi an babua/papa da SviliSvili, gamyidveli.)

– ragori wignebi awyvia? (feradi, lamazydiani, sa-bavSvo...)

– vin axlavs biWs? (babua/papa)– romelia myidveli? (babua/papa da SviliSvili) – romelia gamyidveli? (qali)– maRaziaSi rogor unda mimarTo gamyidvels, roca raimes yidva ginda, magaliTad,

wignis? (gamarjoba, qalbatono. gaqvT Tu ara qarTuli zRaprebis wigni? maCveneT, Tu SeiZleba. ra Rirs? sad gadavixado? (salaroSi)

visac survili eqneba, damoukideblad aRweros suraTi.

2. roluri TamaSi (15 wT)

SesTavazeT moswavleebs roluri TamaSi – „wignis maRaziaSi“. gamoyaviT magida (Tu saklaso oTaxSi gaqvT wignebis Taro an karada, magida axlos miadgiT, viTom wignebis maRaziaa). gaunawileT rolebi. savaraudod yvelas moundeba monawileobis miReba. am-itom myidveli ramdenime iyos: magaliTad, deda, mama, ori Svili. erTdroulad xuTi moswavle miiRebs monawileobas rolur TamaSSi. auxseniT, rom isini dedasTan/mamasTan/babuasTan erTad midian wignis sayidlad. mag., zRaprebis wignis an sabavSvo enciklo-pediis... ramdenime monawilis SemTxvevaSi Tavad gadawyviton, vis romeli wignis yidva unda. SeaxseneT urTierTobisTvis saWiro leqsika: myidveli – Tu SeiZleba, momawodeT, qalbatono... gamyidveli – axlave, romeli mogawodoT? gadaixadeT salaroSi. pirvel jerze Tqveni daxmareba dasWirdebaT. es meTodi axalisebs saswavlo process da zrdis motivacias moswavleebSi.

3. xatva (10 wT)

daaxatvineT moswavleebs wignis yda. aucileblad yvelam gaukeTos ydas CarCo, romelsac survilis mixedviT gaaferadebs da gaaformebs. raxan maT ar ician wera, Caxa-ton ydaSi, rac undaT da gaaferadon. sasurvelia, naxatma miaxvedros sxva, Tu ra wignia. magaliTad, Tu wigni cxovelebzea, daaxaton cxoveli, Tu frinvelebzea – frinveli...

Tavdapirvelad, rom ar daibnen, sasurvelia, Tqven ganusazRvroT ramdenime tipis wigni da maT amoirCion.

aucileblad gaaferadon. dasrulebisas SeagroveT naxatebi. Tu dro dagrCebaT, bavSvebma waradginon TavianTi namuSevrebi. Tu droSi iqnebiT SezRuduli, amis gakeTeba xelovnebis gakveTilzec SeiZleba. yovelTvis sasurvelia, moswavlis mier Sesrulebul samuSaos mohyves raime saxis reagireba (iqve Seswordes da Sefasdes, gamoikras da Sefas-des) da moswavles SeeZlos Tavisi namuSevris Cveneba (wardgena), wakiTxva... .

15

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

aRwere

wignis maRaziaSi

93

Tema – zamTari (2 sT)



























mimarTuleba: wera





saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; suraTis aRwera; sagnebis dasaxeleba; adamianebis moqmedebebis amocnoba; ferebis dasaxeleba; damokidebulebis gamoxatva da sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; zamTris Tveebis CamoTvla; mosmenili sityvis bgerebad daSla da mosmenili bgerebiT sityvis Se-qmna; gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

resursi: rveuli, kalami, TvalsaCinoeba (plakati zamTris peizaJiT), dafa, carci

94

leqsikuri maragi: ciga, Txilamuri, fifqi – bardnis, lolua, gunda – gundaoba, Tov-li – Tovs, qurTuki, xelTaTmani, yinavs, dekemberi, ianvari, Tebervali.

1. Sesavali (5 wT)

misalmebis Semdeg dausviT SekiTxva moswavleebs:– bavSvebo, giyvarT zamTari? ratom?– daasaxeleT zamTris pirveli/meore/mesame Tve

(daexmareT moswavleebs, warmoTqviT pirveli marcva-li da maT daasrulon. magaliTad: dek... ian...).

– aRwereT zamTris amindi. (Tovs, civa, yinavs, fifqe-bia, xeebze loluebia)

– rogor gacviaT zamTarSi? (Tbilad) CamoTvaleT zamTris tansacmeli (qurTuki, xelTaTmani, qudi, Sarfi...).

– rogor erTobiT zamTarSi, roca Tovlia? (vgun-daobT, cigiT/TxilamuriT vsrialebT, ezoSi TovliT Tovlis babuas vakeTebT...)

aucileblad gaaaqtiurebineT zemoT CamoTvlili leqsika.

savaraudod, yvela bavSvi xalisiT CaerTveba am aqti-vobaSi.

gaaxaliseT patara leqsiT; bolo sityva maT unda gamoicnon:Tovli, Wyapi, avdari,

aseTia ...... (zamTari)!

2. aRwera (10 wT)

Semdeg gadaaSlevineT rveulebi da sTxoveT daakvirdnen naxats. dausviT SekiTxvebi:– bavSvebo, vis xedavT suraTze? sad arian bavSvebi?– ras akeTeben?– saba/elene, aRwere romelime bavSvis Cacmuloba.(erT gogonas acvia yviTeli Ceqma,

Ria yavisferi qurTuki, axuravs TeTri qudi da ukeTia TeTri xelTaTmanebi)– ramdeni xea naxatze? aRwere xeebi. (xeebs foTlebi ara aqvT. zamTrobiT xeebs foT-

lebi scviva) – risi cxviri aqvs Tovlis babuas? ratom stafilo da ara kartofili/xaxvi...? (sta-

filo grZelia da cxvirs hgavs; xaxvi da kartofili advilad ar damagrdeba)– ra uWiravs biWs xelSi naxatis marjvena mxares? (gunda)– vardisferqudian bavSvs ra saTamaSo aqvs wamoRebuli? (gorgolaWebiani ixvi)moaZebnineT naxatze gogona, romelic cigiT srialebs. yvelam daados TiTi, Tqven

CamoiareT da SeamowmeT. SesTavazeT moswavleebs, iqneb romelimem damoukideblad aRweros suraTi. SeaqeT.


– bavSvebo, daasaxeleT zamTarTan dakavSirebuli sityvebi (civa, Tovli, gunda, lol-ua, fifqi, ciga, Txilamuri, gundaoba, xelTaTmani...).

dasaxelebuli sityvebidan amoirCieT mokle sityvebi (mag., ciga, gunda, Tovli, fif-qi), dawereT dafaze. Semdeg daaSlevineT bgerebad. mkafiod da nela warmoTqviT sityva, moswavlem ki gamoyos bgerebi (magaliTad, c/i/g/a). TiToeuli sityvis warmoTqmis Sem-deg daaTvlevineT, ramdeni bgeraa am sityvaSi. Semdeg gamoiyvaneT dafasTan da daaTv-levineT sityvaSi Semavali asoebis raodenoba. ikiTxeT:

– bavSvebo, sworad daasaxela daTom asoebis raodenoba? gundurad daaTvlevineT asoebi. amis Semdeg, imave sityvebis bgerebi warmoTqviT,

xolo moswavlem unda SeaerTos da sityva Seqmnas. CarTeT yvela moswavle.

16

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

aRwere

zamTari

95

4. wera (10 wT)

wina gakveTilze maT ar gamouweriaT gadabmuli rkalebi da patara rgolebi. gadaaSlevineT rveulebi wina gakveTilis („wignis maRazia“) nimuSis gverdze. jer Tqven dawereT dafaze. gaamaxvilebineT yuradReba mimarTulebaze (viwyebT badis Sua nawi-lis zeda xazidan da sam ujraSi gadabmulad vwerT patara rkalebs). miuTiTeT kedelze gamokrul anbanze da ikiTxeT: daakvirdiT asoebs da mipasuxeT, romeli asos nawils hgavs gamosaweri nimuSi? (aso `l~) Semdeg, kidev erTxel daakvirdnen nimuSs da daiwyon wera. CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezs SeamCnevT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi.


kolegebo, misalmebis Semdeg moswavleebs CamoaTvlevineT Semodgomis da zamTris Tveebi. Tqven daexmareT gaxsenebaSi: daasaxeleT sityvis pirveli marcvali, moswav-leebma ki daaboloon. mag., seq... oq...

Semdeg dasviT SekiTxvebi:– bavSvebo, gaixseneT zamTarSi romeli dResaswaulia? (axali weli)– rogor vemzadebiT axali wlisTvis? (vrTavT naZvis xes, mzaddeba gozinayi...)– sad da rogor SexvdiT axal wels? giyvarT es dResaswauli? ratom?– bavSvebo, kidev erTxel CamoTvaleT sityvebi, romlebic zamTars ukavSirdeba. (ciga,

Txilamuri, naZvis xe, gunda, Tovli, fifqi, lolua, qudi, xelTaTmani, Tovs, yinavs...). am sityvebis gasaaqtiureblad SeadgenineT winadadebebi.

– bavSvebo, dafiqrdiT da iseTi winadadeba moifiqreT, romelSic iqneba Tqven mier CamoTvlili romelime sityva. winadadeba zamTarze unda iyos.

SeZlebisdagvarad yvela moswavles aTqmevineT winadadeba. aucileblad SeaqeT da SeafaseT. magaliTad:

– dito/maka, Zalian kargi winadadeba mogifiqrebia, sworad warmoTqvi yvela sityva. Cans, yvela sityvis mniSvneloba gesmis. yoCaR!

– erekle/nato, kargi winadadebaa. mixaria, ciga rom gamoiyene winadadebaSi. SeiZleba cigiT srialis magivrad cigiT kataoba Tqvas. pirdapir ar SeusworoT. jer

ecadeT, miaxvedroT. hkiTxeT: – wina gakveTilze, suraTis aRwerisas, ras vambobdiT? biWi cigiT... ras Svreba? unda gaixsenos da gipasuxoT – srialebs. Tu ver gipasuxaT, klass mimarTeT. savarau-

dod ityvian swor zmnas – srialebs. amis Semdeg kidev erTxel aTqmevineT winadadeba.– daimaxsovre! unda Tqva, bavSvi cigiT srialebs. gaameorebineT, SeaqeT!

2. xatva (5-7 wT)

gadaSalon saxatavi rveulebi da daaxatvineT patara da didi ovaluri rgolebi. nimu-Si dauxateT dafaze. erTi rigi patara rgolebi daxaton, meore – didi. patara rgolebi gaaferadon sxvadasxvafrad. CamouareT, saWiroebis SemTxvevaSi daexmareT, SeaqeT. aux-seniT, rom sjobs erTi xelis mosmiT daxaton. dasrulebisas yvela moswavlem saTiTaod daasaxelos ferebi, romlebic gamoiyena patara rgolebis gasaferadeblad.

3. wera (10-13 wT)

dawereT dafaze gamosaweri rgolebi. gaamaxvilebineT yuradReba, badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). gadaaSlevineT savarjiSoe-bis rveuli, kidev erTxel daakvirdnen nimuSs da daiwyon wera. CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezs SeamCnevT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaum-jobeson Sedegi. aseve moiqeciT meore nimuSis gamowerisas.

gakveTilis bolos SegiZliaT aCvenoT multfilmi `guda-guda~.

96

Tema – sporti (1 sT)



























mimarTuleba: wera





saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; suraTis aRwera; suraTze gamosaxul moTamaSeTa raodenobis CamoTvla, sportis saxeobis amoc-noba, sportis sxvadasxva saxeobis CamoTvla, sakuTari gamocdilebis dakavSireba Temas-Tan; mosmenili sityvis bgerebad daSla da mosmenili bgerebiT sityvis Seqmna; rkalebis gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

leqsikuri maragi: CogburTi, tanvarjiSi, Cogani, sportis saxeoba, gulSematkivari

97

resursi: rveuli, sawer-kalami, dafa, carci.

1. Sesavali (5 wT)

Zvirfaso kolegebo, misalmebis Semdeg ikiTxeT, vin dadis sportze. moswavleebs CamoaTvlevineT sportis sxvadasxva saxeoba (fexburTi, kalaTburTi, CogburTi, wyalburTi, curva, tanvarjiSi, ragbi...).

am aqtivobaSi yvela CarTeT. Semdeg gadaaSlevineT rveuli da dausviT SekiTxvebi:

– bavSvebo, ras xedavT naxatze? (fexburTis moedans, bavSvebi fexburTs TamaSoben)

– nika/maia, ramdeni moTamaSea? ramdeni mayurebelia?– sportis, romeli saxeoba giyvarT? – sportis, romel saxeobaSi iyeneben burTs?– ra formisaa fexburTis, wyalburTis, kalaTbur-

Tis burTebi? (mrgvali) ragbis? (ovaluri, rogorc ga-mosaweri rgolebi)

– CogburTis TamaSis dros burTis garda ra sWird-eba adamians, rom iTamaSos? (Cogani)

savaraudod, ar ecodinebaT Coganis mniSvneloba. dauxateT, advili dasaxatia.


sasurvelia, SeZlebisdagvarad yvelam aRweros damoukideblad naxati. Tu romelime moswavles damoukideblad gauWirdeba aRwera, kiTxvebis dasmiT SeeSveleT. Tu rome-lime moswavles raime gamorCeba, sxva moswavleebs mimarTeT. saWiroebis SemTxvevaSi Tqven daexmareT. SeaqeT da SeafaseT.


sTxoveT moswavleebs (visac survili aqvs), mohyvnen Tavisi piradi gamocdilebidan raime, rac sports exeba: SeiZleba romelime daswrebia TamaSs da gagiziaroT STabe-Wdilebebi an dadis sportis romelime saxeobaze da amis Sesaxeb surs moyola. sasurve-lia, moswavlem Tavisi damokidebuleba (momwons/ar momwons) raime movlenis/adamianis an sasaubro obieqtis mimarT axsnas (dafiqrdi, ratom fiqrobs ase?).

4. wera (10 wT)

Semdegi aqtivoba aris wera. dawereT dafaze gamosaweri nimuSi. gaamaxvilebineT yuradReba mimarTulebaze (zemodan qvemoT; marjvniv – marcxniv).

badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli, kidev erTxel daakvirdnen nimuSs, ramdenime moswavlem aRweros gamosaweri nimuSebi (badis Sua nawilidan qveda nawilSi Camodis swori xazi, bolovde-ba rkaliT, romelic cota grZeldeba isev swori, mokle xaziT). aRweris zepiri nimuSi Tqven unda miawodoT. savaraudod, aRwera damoukideblad gauWirdebaT, amitom daus-viT SekiTxvebi: saidan iwyeba wera? (badis Sua nawilidan) sad mTavrdeba? (badis qveda nawilSi) swori xazi ujris marjvena mxaresaa Tu marcxena? (marjvena) amis Semdeg daiwyon wera. meore nimuSic amis msgavsad SeasrulebineT.

CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezi SeamCnieT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi. weris dasrulebisas dausviT SekiTxva;

– bavSvebo, daakvirdiT anbanis asoebs. vin ityvis, romeli asos nawilebi gamowereT dRes? yvela msurvels daasaxelebineT savaraudo aso.

17

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

aRwere

sporti

98


mimarTeT moswavleebs:– bavSvebo, kidev erTxel mipasuxeT, ras TamaSoben bavSvebi naxatze? (fexburTs) gaimeoreT sityva da dasviT SekiTxva: – rogori TamaSia „fexburTi“? sxeulis, romel nawils iyeneben? (fexs) rogor mix-

vdiT? (unda Tqvan, rom sityvam „uTxra“/sityvidan) CamoTvaleT sxva sityvebic: xelburTi, wyalburTi, CogburTi da ikiTxeT ramdeni

sityva esmiT da ras migvaniSnebs es sityvebi? (xelburTi – xeliT TamaSoben, wyalburTi – wyalSi TamaSoben, CogburTi – CoganiT TamaSoben)

– bavSvebo, romeli sityva meordeba am sityvebSi (isev CamoTvaleT garkveviT da nela)? (burTi)

SeaqeT da dawereT „burTi“ dafaze. mkafiod da nela warmoTqviT dawerili sityva, moswavlem ki daasaxelos bgerebi. Semdeg daaTvlevineT sityvaSi Semavali bgerebis raodenoba. amis Semdeg Tavad Seamowmon. mividnen dafasTan da daiTvalon sityvis asoe-bi. SeecadeT, TamaSis saxe misceT am aqtivobas.

6. leqsi (5 wT)

kolegebo, gTavazobT guram koberiZis mokle, sabavSvo leqss „burTs uTqvams“. waukiTxeT moswavleebs:

gulSi wyenam gamkenwlao,

biWma rom ver amkenwlao.

ikiTxeT, romeli sityva ver gaiges? savaraudod, gamkenwla/amkenwla iqneba. SeiZleba, romelime bavSvma axsnas, Tu ver SeZles, Tqven auxseniT (akenwla – fexiT burTis ramden-jerme/bevrjer asrola. „gulSi wyenam gamkewlao“ – gulSi wyenam gamiara, mewyina).

Semdeg TqviT erTi striqoni da gaameorebineT mTel klass, Semdeg – meore da isic gaameorebineT. amis Semdeg orive striqoni erTad aTqmevineT mTel klass. ikiTxeT, iqneb, romelime moswavles moundes leqsis damoukideblad Tqma. Tu ramdenime msurve-li iqneba, aucileblad yvelas aTqmevineT. SeaqeT.

Tema – zafxuli (2 sT)














99














mimarTuleba: wera





saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; suraTis aRwera; sagnebis dasaxeleba; adamianebis moqmedebebis amocnoba; ferebis dasaxeleba; damokidebulebis gamoxatva da sakuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; zafxu-lis Tvebis CamoTvla; mosmenili sityvis bgerebad daSla da mosmenili bgerebiT sityvis Seqmna; gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

resursi: rveuli, sawer-kalami, TvalsaCinoeba (plakati zafxulis peizaJiT), dafa, carci.

leqsikuri maragi: cxela, mze acxunebs, virujebi, plaJi/zRvis sanapiro, qolga, Crdili, qviSa, niCabi, sa-curao rgoli, gasaberi leibi, auzi, ivnisi, ivlisi, ag-visto, mdinare, tba.

1. Sesavali (5 wT)

misalmebis Semdeg dausviT SekiTxva moswavleebs:– bavSvebo, giyvarT zafxuli? ratom?– daasaxeleT zafxulis pirveli/meore/mesame Tve.Tqven daiwyeT, bavSvebma daasrulon:– ivn... ivl... ag...– aRwereT zafxulis amindi. (mze acxunebs, cxela...)– rogor gacviaT zafxulSi? (xalvaTad/Txlad) Ca-

moTvaleT zafxulis tansacmeli (mzis qudi, Sorti, maisuri, sarafani...).

– rogor erTobiT zafxulSi? (vwuwaobT, vcuravT, ezoSi vTamaSobT, dasasveneblad mivdivarT...)

18

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

aRwere

zafxuli

100

aucileblad gaaaqtiurebineT zemoT CamoTvlili leqsika.savaraudod, yvela bavSvi xalisiT CaerTveba am aqtivobaSi.

2. aRwera (10 wT)

Semdeg gadaaSlevineT rveulebi da sTxoveT, daakvirdnen naxats. dausviT SekiTxvebi:– bavSvebo, vis xedavT suraTze? sad arian bavSvebi?– ras akeTeben? (curaven, Wyumpalaoben zRvaSi, irujebian/ mzes eficxebian/ mzis

abazanebs iReben, qviSiT saxls aSeneben)– saba/elene, aRwere romelime bavSvis Cacmuloba. (erT gogonas acvia yviTeli sara-

fani, meores – wiTeli TeTrkoplebiani sacurao kostiumi, biWebs acviaT sacurao trusebi: erTs – TeTri, meores – yviTeli, mesames – lurji; erT gogonas Tavze qudi axuravs)

– ramdeni bavSvia sanapiroze/plaJze? ramdenia zRvaSi? – rogori amindia: mziani Tu moRrubluli? (mziani) ratom fiqrob ase? (zogierTi

bavSvi qolgis qveS zis, CrdilSi)– ori biWi qviSiT TamaSobs. ra uWiravs erT biWs xelSi? (patara niCabi) SesTavazeT moswavleebs, iqneb romelimem damoukideblad aRweros suraTi. SeaqeT.


bavSvebo, daasaxeleT zafxulTan dakavSirebuli sityvebi (mze, cxela, zRva, mdina-re...). dasaxelebuli sityvebidan amoirCieT mokle sityvebi (mag., zRva, mze, cxela), dawe-reT dafaze. Semdeg daaSlevineT bgerebad.

mkafiod da nela warmoTqviT sityva, moswavlem ki gamoyos bgerebi (magaliTad, z/R/v/a). TiToeuli sityvis warmoTqmis Semdeg daaTvlevineT, ramdeni bgeraa am sityvaSi. Semdeg gamoiyvaneT dafasTan da daaTvlevineT sityvaSi Semavali asoebis raodenoba. gundurad daaTvlevineT asoebi (Tqven miuTiTeT asoze, maT daiTvalon). amis Semdeg, igive sityvebis bgerebi warmoTqviT, xolo moswavlem unda SeaerTos da sityva Seqmnas. CarTeT yvela moswavle.

4. wera (10 wT)

am gakveTils axlavs sami tipis gamosaweri, amitom gayaviT. pirvel gakveTilze gamo-awerineT ori nimuSi, meoreze – erTi. dawereT dafaze gamosaweri rkali (aso „l“-s fexi) da auxseniT, rom es rkali sam ujraSi iwereba, badis qveda nawilSi. gaamaxvilebineT yuradReba mimarTulebaze (weras viwyebT marcxnidan da mivemarTebiT marjvniv). gamo-awerineT rveulSi. Semdeg meore nimuSze gadadiT. weris damTavrebis Semdeg, miuTiTeT kedelze gamokrul anbanze da ikiTxeT: daakvirdiT asoebs da mipasuxeT, romeli asos nawils hgavs gamosaweri nimuSi? (aso `l~, aso `W~) nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezs SeamCnevT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaum-jobeson Sedegi.


kolegebo, misalmebis Semdeg moswavleebs CamoaTvlevineT gazafxulis da zafxulis Tveebi. dasviT SekiTxva:

– bavSvebo, kidev erTxel CamoTvaleT sityvebi, romlebic zafxuls ukavSirdeba. (mze, zRva, cxela, auzi, sanapiro, virujebi...).

am sityvebis gasaaqtiureblad SeadgenineT winadadebebi. amjerad Tqven SearCieT ramdenime sityva (mcxunvare, mze, Crdili, zRva)

– bavSvebo, dafiqrdiT da iseTi winadadeba moifiqreT, romelSic iqneba Cem mier Ca-moTvlili romelime sityva. winadadeba zafxulze unda iyos.

SeZlebisdagvarad yvela moswavles aTqmevineT winadadeba. aucileblad SeaqeT da

101

SeafaseT. magaliTad:– dito/maka, Zalian kargi winadadeba mogifiqrebia, sworad warmoTqvi yvela sityva.

Cans, yvela sityvis mniSvneloba gesmis. yoCaR!– erekle/nato, kargi winadadebaa. mixaria, sityva „mcxunvare“ rom gamoiyene wina-

dadebaSi. SeiZleba „mcxunvare mzis“ magivrad – „cxunvare mze“ Tqvas. pirdapir ar SeusworoT,

arc aRniSnoT. jer ecadeT miaxvedroT. hkiTxeT: – erekle/nato, kidev erTxel Tqvi, rogori mze iyo? miTxari pirveli sityvis pirveli

bgera. Tu isev SecdomiT ityvis, sxva bavSvebi CarTeT. dausviT SekiTxva: – Tqvenc ase fiqrobT? SeiZleba sworad Tqvas romelimem. am SemTxvevaSi SeaqeT da mTel klass gaameorebi-

neT gundurad. – bavSvebo, daimaxsovreT! unda TqvaT „mcxunvare“.

2. xatva (5-7 wT)

gadaSalon saxatavi rveulebi da daaxatvineT zRva, mdinare an tba, romlebic maT unaxavT (sofelSi, qalaqSi, mogzaurobisas). dasrulebisas yvela moswavlem saTiTaod daasaxelos, romeli zRva/mdinare/tba daxata. SeiZleba icodnen saxelebi. SeaxseneT, rom saqarTveloSi aris Savi zRva, saqarTvelos dedaqalaqSi, TbilisSi Camoedineba mtkva ri.

3. wera (10-13 wT)

dawereT dafaze gamosaweri nimuSi. gaamaxvilebineT yuradReba, badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). daakvirdnen anbans da amoicnon, romeli asos nawilia gamosaweri (`J~). gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli, kidev erTxel daak-virdnen nimuSs da daiwyon wera. CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxn-eveT, SeaqeT. nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezs SeamCnevT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi. aseve moiqeciT meore nimuSis gamowerisas.

Tema – xelovneba (1 sT)














102














mimarTuleba: wera



საით მრგვალდება რკალი, რამდენი რკალია და ა.შ.);


saTqmelis gasagebad gadmocema; sxvisi mosmena, dasmul SekiTxvebze pasuxi da kiTx-vis dasma; konkretuli informaciis amocnoba; bgerebis mkafiod gamoTqma; laparakisas mkafiod, gabmulad, gasagebad metyveleba da leqsikis adekvaturad gamoyeneba; suraTis aRwera; suraTze gamosaxul adamianTa raodenobis CamoTvla, sakravebis dasaxeleba, sa-kuTari gamocdilebis dakavSireba TemasTan; mosmenili sityvis bgerebad daSla da mos-menili bgerebiT sityvis Seqmna; rkalebis gamowera badeSi (motorikis ganviTareba).

leqsikuri maragi: scena, mReris, ukravs, pianino, doli, salamuri, gitara, Conguri, simi, klaviSi.

resursi: rveuli, sawer-kalami, dafa, carci, TvalsaCi-noeba (plakati sxvadasxva instrumentiT).

1. Sesavali (10 wT)

Zvirfaso kolegebo, misalmebis Semdeg ikiTxeT, vin mReris/cekvavs? romeli simRera uyvarT, yofilan Tu ara koncertze/TviTon Tu gamosulan scenaze, ician Tu ara dakvra raime instrumentze. moswavleebs alapa-rakeT am Temebze, mousmineT, daasmevineT kiTxvebi bavSvebs (iqneb ramem daainteresoT, SesTavazeT SekiTx-vis dasma), moswavleebs CamoaTvlevineT sxvadasxva in-strumenti (pianino, roiali, salamuri, gitara, Con-guri, violino, doli, sayviri...). miuTiTeT plakatze, amoicnon instrumentebi. aRmoaCinon gansxvaveba piani-nosa da gitaras Soris/dolsa da salamurs Soris (gita-ras simebi aqvs, pianinos – klaviSebi; dolze xelis mte-vans vartyavT, salamurs/sayvirs unda CavberoT).

am aqtivobaSi yvela CarTeT. Semdeg gadaaSlevineT 19

wi

na

sa

an

ba

no

sa

va

rj

iS

oe

bi

aRwere

xelovneba

103

rveuli da dausviT SekiTxvebi:– bavSvebo, ras xedavT naxatze? ramdeni gogoa? ramdeni – biWi?– sad dganan bavSvebi? – ra instrumentze ukravs biWi? – usmenT Tu ara musikas? mogwonT?


sasurvelia, SeZlebisdagvarad yvelam aRweros damoukideblad naxati. Tu romelime moswavles damoukideblad gauWirdeba aRwera, kiTxvebis dasmiT SeeSveleT. Tu rome-lime moswavles raime gamorCeba, sxva moswavleebs mimarTeT. saWiroebis SemTxvevaSi Tqven daexmareT. SeaqeT da SeafaseT.

3. wera (7 wT)

am gakveTils axlavs gamosaweri oTxi nimuSi. sasurvelia, gavyoT da or nawilad davaw-erinoT. SualedSi SevTavazoT msubuqi aqtivoba.

dawereT dafaze gamosaweri nimuSi. gaamaxvilebineT yuradReba mimarTulebaze (mxo-lod zemoT;zemodan qvemoT; marjvniv – marcxniv).

badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli, kidev erTxel daakvirdnen nimuSs, ramdenime moswavlem aRweros gamosaweri nimuSebi (badis Sua nawilSi, erT ujraSi iwereba, klaknilia; meore – zeda nawilidan iwyeba, Camodis Suamde, jer patara, daxrili xazia, Semdeg swori). aRweris zepiri nimuSi Tqven unda miawodoT. savaraudod, aRwera damoukideblad gauWirdebaT, amitom dausviT SekiTxvebi: saidan iwyeba wera? (badis Sua nawilidan) sad mTavrdeba? (badis qveda nawilSi) swori xazi ujris marjvena mxaresaa Tu marcxena? (marjvena) amis Semdeg daiwyon wera. meore nimuSic amis msgavsad SeasrulebineT.

CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezi SeamCnieT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi. weris dasrulebisas dausviT SekiTxva:

– bavSvebo, daakvirdiT anbanis asoebs. vin ityvis, romeli asos nawilebi gamowereT dRes? yvela msurvels daasaxelebineT savaraudo aso.

4. mxiaruli aqtivoba (5 wT)

cota xans daasveneT moswavleebi. rveulebi gadaSlili hqondeT. dausviT SekiTxva:– bavSvebo, romelime Tqvengani mReris? Tu klasSi aRmoCndeba aseTi moswavle (Sei-

Zleba ramdenime aRmoCndes), gamoiyvaneT da amRereT.Tu klasSi ar aRmoCndebian „momRerlebi“, gaameorebineT wina gakveTilebze naswavli

ori patara leqsi: „warwera samkiTxveloSi“ da „burTs uTqvams“. aTqmevineT gundura-dac da individualuradac.

5. wera (8 wT)

daubrundiT weras. dawereT dafaze gamosaweri nimuSi. gaamaxvilebineT yuradReba mimarTulebaze (Suidan qvemoT, marjvniv – marcxniv).

badis romel nawilSi iwereba (zemoT, SuaSi, qveviT Tu mTel sigrZeze). gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli, kidev erTxel daakvirdnen nimuSs, ramdenime moswavlem aRweros gamosaweri nimuSebi(iwereba badis Sua da qveda nawilebSi, ori rkalia gadabmuli: didi da patara; meore nimuSi – zeda nawilSi, marcxniv patara rgolia, meore rgoli didia da Sua nawilis mTel ujraSi iwereba). aRweris zepiri nimuSi Tqven unda miawodoT. sava-raudod, aRwera damoukideblad gauWirdebaT, amitom dausviT SekiTxvebi: saidan iwyeba wera? (badis Sua nawilidan) sad mTavrdeba? (badis qveda nawilSi) rkalebi ujris mar-jvena mxaresaa Tu marcxena? (marjvena) TiToeuli nimuSis daxasiaTebis Semdeg gamoaw-erineT.

CamouareT moswavleebs, daakvirdiT, daexmareT, gaamxneveT, SeaqeT. nebismieri

104

aqtivobis Semdeg SeafaseT. Tu raime xarvezi SeamCnieT, jer SeaqeT, Semdeg ki urCieT, rogor gamoasworon an gaaumjobeson Sedegi. weris dasrulebisas dausviT SekiTxva; bavSvebo, daakvirdiT anbanis asoebs. vin ityvis, romeli asos nawilebi gamowereT dRes? yvela msurvels daasaxelebineT savaraudo aso.

saanbano periodi

asobgera x (2 sT)

































105

mimarTuleba: kiTxva

1. qarT. dawy. (I).6. moswavlem unda SeZlos gawafulad kiTxva.• სიტყვებში გამოყოფს და წარმოთქვამს მარცვლებს, მარცვლებში – ბგერებს;












2. qarT. dawy. (1).10. moswavlem unda SeZlos sxvadasxva tipis teqstebis maorganize-beli elementebis, struqturuli dakompoziciuri maxasiaTeblebis amocnoba.




წარწერას, ლოგოს, ტიპოგრაფიულ მახასიათებლებს, მაგ., მსხვილ შრიფტს და სხვ.).

3. qarT. dawy. (I).11. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis leqsikur da semantikur mxareze, enobriv formebze dakvirveba.





mimarTuleba: wera

1. qarT. dawy. (I).13. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis mcire zomis martivi teqstebis Seqmna nacnob Tematikaze.


გადმოსცემს აზრს.

2. qarT. dawy. (I).14. moswavlem unda SeZlos nacnobi leqsikis, naswavli enobriv-sin-taqsuri konstruqciebisa da struqturuli elementebis adekvaturad gamoyeneba; ka-ligrafiisa da marTlweris sabaziso normebis dacva.










3. qarT. dawy. (I).15. moswavlem unda SeZlos weris nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis Sesabamisad.



მიზნით.


aso-bgera `x~-s amocnoba; sityvebis damarcvliT wa kiTxva; marcvlebis xmovani da

106

Tanxmovani asoebis amocnoba; winadadebebis intonaciiT wakiTxva; nimuSis mixedviT asos, sityvis sworad dawera; Sesrulebul savarjiSoebSi Secdomebis aRmoCena (TviT-Sefaseba).

resursi: saxelmZRvanelo, rveuli, sawer-kalami, dafa, carci, TvalsaCinoeba, moZ-ravi anbani.

I saaTi1. Sesavali (5 wT)

moswavleebs gamokrul anbanze miuTiTeT da sTxoveT, TqvenTan erTad waikiTxon anbanis asoebi.

warmoTqvan naswavli Tanxmovani da xmovani aso-bgerebi.

2. amocnoba (10 wT)

dawereT dafaze aso `x~ da aRwereT:– iwereba badis or nawilSi. iwyeba zeda nawilSi da

mTavrdeba Sua nawilSi (gasaxaliseblad am nawilebs SeiZleba sarTulebic vuwodoT). aqvs mrgvali muceli. iwereba erT ujraSi. romeli aso unda mivuweroT `x~-s, rom marcvali Seiqmnas?

dawereT dafaze da waakiTxeT yvelas: xa

i a

i

Tqveni daxmarebiT ganmarton moswavleebma, ratom aris `ax~, `ix~, `xa~, `xi~ mar cvlebi. daexmareT kiTxve-biT:

– x Tanxmovania Tu xmovani?– a da i Tanxmovnebia Tu xmovnebi?– a da x erTad ras qmnis? (i da x, x da a, x da i)– marcvalSi ramdeni xmovani unda iyos?– CamoTvaleT x-ze dawyebuli sityvebi (xe, xeli,

xari, xma, xmauri, xarxari...).

3. sityvebis bgerebad daSla (5 wT)

dawereT dafaze aso `x~-ze dawyebuli sityvebi: xe, Txa da daaSlevineT. mkafiod da nela TqviT sityva ̀ xe~. sTxoveT romelime moswavles, daSalos es sityva bger-ebad. dafaze dawerils aafareT xeli. roca daSlis, ga-moaCineT naweri da hkiTxeT:

– aso `x~ pirveli asoa sityvaSi Tu meore?aseve daaSlevineT sityva `Txa~. sityvebi `xaxa~ da `Tasi~ ar dauweroT dafaze. daSa-

lon da zepirad Tqvan, bgera `x~ pirvel adgilzea sityvaSi, meoreze Tu mesameze.4. kiTxva (10 wT)

waakiTxeT `deda enis~ Sesabamisi gverdis teqsti gagrZelebiT, TiTis gayolebiT. Ti-Toeul moswavles erTi sityva an erTi wina dadeba waakiTxeT.

5. wera (5 wT)

daakvirdnen savarjiSoebis rveulSi daweril asos da miamsgavson. SeaxseneT erTi ujris gamotoveba asoebs Soris.

werisas SeaqeT, saWiroebis SemTxvevaSi miexmareT, auxseniT ufro kargad. gaxsovdeT, isini nerviuloben, roca ar gamosdiT.

15

qa

rT

ul

i a

nb

an

i

x

Txa

T x a

x

ax. xa–xa. Ti–xa.

Txa. a–xi. a–xi–a.

ai Tixa. ai Txa. aTi Txa. asi Txa.

ai xaxa. Txis xaxa. ai Tasi. Tixis Tasi.

ai xis Tasi. ai saaTi. saaTi xisaa.

ai xis saaTi. ai TaTias Txa.

i aT

26

qa

rT

ul

i a

nb

an

i

Cawere:

daasaxele, ra xatia da Cawere sityva:

i a i.

moZebne: x

xanZari

maxvili

xoxobi

saxli

xeli

Toxi

Seadgine sityvebi:

T

Ti

xa

si

a

xa

xi

a

T

107

saSinao davaleba: waikiTxon teqsti, gadaiweron dedanSi Sesabamisi davaleba.

II saaTi

1. Sesavali (10 wT)

gadaaSlevineT savarjiSoebis rveuli saTana do gverdze da gaakeTebineT savarji-Soebi: sit yvebis Sedgena da sityvebis Cawera. jer zepirad daasaxelon kvadratebSi Caw-erili aso da marcvlebi. Semdeg SeaerTon xazebiT kvadratebSi ise, rom sityva gamov-ides. nimuSi dafaze dauxazeT:

T

a xa

xi

erTad msxdomma moswavleebma namuSevari gadaamowmon erTmaneTTan. waakiTxeT da dawereT dafaze. gadaamowmeT, yvelas sworad aqvs Tu ara SeerTebuli.

meore savarjiSos Sesrulebamde daasaxelebineT moswavleebs, ra xatia CarCoSi. sity-va ramdenime moswavles daaSlevineT da CaawerineT. CamoiareT da SeamowmeT. Tu rome-lime moswavles gamotovebuli aqvs aso, SeasworebineT.

2. kiTxva (15 wT)

miubrundiT `deda enas~, oTx striqonad ganTavsebul winadadebebs. waakiTxeT gagr-ZelebiT, gamoiyeneT amorCevis meTodic:

– nika, waikiTxe mesame striqonis pirveli winadadeba.– nino, waikiTxe meoTxe striqonis mesame winadadeba.daaTvlevineT, ramdeni sityvaa pirvel striqonSi. ramdeni sityvaa pirveli striqonis

pirvel winadadebaSi. ramdeni marcvalia ama Tu im sityvaSi da a. S.

3. wera (10 wT)

savarjiSo rveulSi Sesabamis gverdze Cawerili sityvebi jer waakiTxeT, Semdeg gamo-awerineT. SeaxseneT, rom yoveli sityvis Semdeg ori ujra unda gamotovon. Semdeg Caw-eron sityvebi nimuSis mixedviT. SeamowmeT namuSevrebi. SeaqeT.

saSinao davaleba: waikiTxon teqsti; gamoweron dedanSi Sesabamisi davaleba.kolegebo, rogorc iciT, wigns darTuli aqvs damatebiTi sakiTxavi. Tqveni Sexedu-

lebisamebr, waakiTxeT moswavleebs aso-bgera `x~-xe damatebiTi sakiTxavi (moswavlis wigni, gv. 107).

asobgera u (2 sT)






108




























mimarTuleba: kiTxva

1. qarT. dawy. (I).6. moswavlem unda SeZlos gawafulad kiTxva.• სიტყვებში გამოყოფს და წარმოთქვამს მარცვლებს, მარცვლებში – ბგერებს;
















წარწერას, ლოგოს, ტიპოგრაფიულ მახასიათებლებს, მაგ., მსხვილ შრიფტს და სხვ.).

109

3. qarT. dawy. (I).11. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis leqsikur da semantikur mxareze, enobriv formebze dakvirveba.





mimarTuleba: wera



გადმოსცემს აზრს.

2. qarT. dawy. (I).14. moswavlem unda SeZlos nacnobi leqsikis, naswavli enobriv-sin-taqsuri konstruqciebisa da struqturuli elementebis adekvaturad gamoyeneba; ka-ligrafiisa da marTlweris sabaziso normebis dacva.













მიზნით.


aso-bgera u-s amocnoba; aso-bgera u-s wakiTxva sit yvaSi; aso-bgera u-s dawera; sityvebis damarcvliT wakiTxva.

resursi: saxelmZRvanelo, kalami, dafa, carci, moZravi anbani, TvalsaCinoeba, rveu-li.

I saaTi 1. Sesavali (3-5 wT)

moswavleebma amoikiTxon anbanis yvela aso. ked-elze gakrulia qarTuli anbani da Tqveni daxmarebiT, Zvirfaso maswavleblebo, moswavleebi asaxeleben asoebs. Semdeg CamoaTvlevineT is xmovnebi, romlebic iswavles. am aqtivobam tempSi unda Caiaros.

2. amocnoba-wakiTxva (10 wT)

dawereT dafaze `u~ da auxseniT, rogor iwe reba.maswavlebeli – bavSvebo, es bolo xmovania; iwereba

or ujraSi; iwyeba Sua `sarTulze~ da Camodis qveda `sarTulze~; aqvs `rqa“.

ecadeT, moawonoT aso. hkiTxeT, ras amsgavseben.moifiqron u bgeraze dawyebuli sityvebi (urika, 18

qa

rT

ul

i a

nb

an

i

u

uTo

u To

u T o

u

su. Tu. Tu–Ta. Ta–Tu.

xu–Ti. u–To.

es TuTaa. is uToa. ai TaTus uTo.

ai xuTi TiTi. ai xuTi uTo. ai oTxi xe.

ai aTi TuTa. es TuTa sososia. su, sese!

is TiTaa Tu TuTa? is TuTis xea.

ai xuTi xe. ai TaTus saxe. es TaTias uToa.

aT T

110

unagiri, uremi, ulvaSi...). da wereT ramdenime sityva dafaze: uTo, ku, TuTa, xuTi da waakiTxeT gundurad. dausviT SEekiTxvebi:

– ramdeni xmovania pirvel sit yvaSi?– CamoTvaleT es xmovnebi (u, o).– ramdeni marcvalia? ratom fiqrobT ase? (Tu sityvaSi ori xmovania, is sityva ormar-

cvliania.)gadaaSlevineT savarjiSo rveuli 29-e gverdze. auxseniT I savarjiSo. sTxoveT, Sea-

srulon. CamoiareT da SeamowmeT.

3. wera (5 wT)

rveulis 29-e gverdze Caweron aso `u~. saWiroebis SemTxvevaSi daexmareT.

4. kiTxva (15 wT)

waakiTxeT `deda enis~ me-10 gverdze mocemuli teqs-ti, gaagrZelebineT, waakiTxeT TiTis gayolebiT, waak-iTxeT calkeul moswavles amorCeviT.

maswavlebeli: – nika, waikiTxe pirveli sityva.– ramdeni xmovania?– ramdenmarcvliania?– nino, waikiTxe meore winadadeba.– ramdeni sityvaa? da a. S.teqstSi gvxvdeba kiTxviTi da brZanebiTi winadade-

bebi. aucileblad SeaCereT yuradReba sasven niSnebze. teqstis wakiTxvamde dawereT orive niSani dafaze da ikiTxeT, iqneb romelime moswavlem icodes ra niSnebia.

Semdeg dausaxeleT da auxseniT, rom kiTxvis niSani kiTxviTi winadadebis bolos iwereba. Zaxilis niSani ki brZanebiTi winadadebis bolos daismis. Tavad dasviT SekiTxva. gaamax-vileT yuradReba intonaciaze. daasmevineT moswavleebs kiTxvebi. erTma dasvas kiTxva, meorem upasuxos. uTxariT, rom pirveli winadadeba kiTxviTia, meore – TxrobiTi. daw-ereT dafaze ramdenime kiTxviTi winadadeba:

es aTi TiTia? is uToa Tu Toxi? is TaTus xea?

jer Tavad waikiTxeT, Semdeg waakiTxeT moswavleebs. miaqcieT yuradReba intonacias. kiTxviTi sityviT dawyebuli winadadebebi zepirad TqviT (aso “r“,“v“ jer ar ician). nino, ramdeni wlis xar? am SemTxvevaSi maxvili kiTxviT sityvaze modis. moafiqrebineT moswavleebs wyvilebSi winadadebebi zepirad. erTma hkiTxos rame, meorem upasuxos. Ta-vad maT ganmarton (Tqveni daxmarebiT) Tqven mier dasmuli SekiTxvebi:

– ratom hqvia kiTxviTi da TxrobiTi winadadebebi?– ra iwereba ama Tu im winadadebis bolos?brZanebiTi winadadebis magaliTebic uTxariT: maka, modi aq! es savarjiSo Sin Seasru-

leT! nika, kargad were!ganumarteT, rom Zaxilis niSani daismis maSin, roca vinmes veZaxiT, vavalebT mas rames,

an vuwodebT (kargad moiqeci!).rveulis 29-e gverdze gaakeTebineT meore savarjiSo (sityvebis Sedgena). gaafrTxi-

leT, ar wamoiZaxon. imu Saon wyvilebSi, Tu romelime moswavles ara hyavs mewyvile, gadasviT sxvebTan an Tqven miujeqiT. CamoiareT da SeamowmeT. waakiTxeT Sedgenili sityvebi. SeaqeT.

29

qa

rT

ul

i a

nb

an

i

Cawere:

guguli

culi

daasaxele, ra xatia da Cawere sityva:

Cawere gamotovebuli aso:

To T Ta x Ti.

moZebne: u

bumbuli

burTi

buxari

Ramura

muxli

sarTuli

Seadgine sami sityva:

Ta

Tuu

To

Ti

iT

ai ia

111

II saaTi

1. Sesavali (5-7 wT)

CamoaTvlevineT `u~-ze dawyebuli sityvebi da daamarcvlineT.Tqven daasaxeleT sityvebi, moswavleebma imdenjer Semokran taSi, ramdeni marcvali-

caa.

2. kiTxva (10 wT)

waakiTxeT gagrZelebiT, TiTis gayolebiT. Tu klasSi bevri moswavlea, amorCeviTac waa kiTxeT.

maswavlebeli – nika, waikiTxe me-3 striqonis pirveli winadadeba.– nino, waikiTxe me-2 striqonis mesame wina dadeba da a. S.

3. gamotovebuli asos Cawera (5-7 wT)

rveulis 29-e gverdze gaakeTebineT savarjiSoebi „Cawere gamotovebuli aso“ da „Cawere, ra xatia“.

maswavlebeli:– bavSvebo, romeli aso aklia? CawereT.– ra xatia?– sandro, daSale bgerebad sityva xuTi.– CawereT.CamoiareT da SeamowmeT. SeafaseT naweri, SeaqeT.

4. wera (10 wT)

dedanSi sityvis Cawera (gv. 10). jer waakiTxeT. gaarkvion, ramdeni asoa da marcvalia sityvaSi. gamo weron 2-jer: jer wyvetili xazebis daxmarebiT, Semdeg ki damoukideblad. SeaxseneT, rom sityvasa da sityvas Soris unda gamotovon ori ujra. CamoiareT da Sea-mowmeT. SeafaseT.

damatebiTi sakiTxavi teqsti mocemuli moswavlis wignSi 107-e gverdze.

anbanis Semdgomi periodi

istoriuli ambebi„mefe vaxtang gorgasali“ (2 sT)











112



2. qarT. dawy. (I).3. moswavlem unda SeZlos piradi damokidebulebis gamoxatva teqstis Temis, masSi ganxiluli sakiTxebis mimarT; mxatvruli nawarmoebis personaJ(eb)is, misi/maTi qcevis Sefaseba da sakuTari Tvalsazrisis axsna.



და ა.შ.);

















mimarTuleba: kiTxva

1. qarT. dawy. (I).6. moswavlem unda SeZlos gawafulad kiTxva.• ხმამაღლა (მთლიანი სიტყვებით ან დამარცვლით) კითხულობს და იგებს მარტივი






2. qarT. dawy. (I).7. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis wakiTxva da gageba-gaazreba; teqstSi verbaluri da araverbaluri formiT mowodebuli informaciis (mag., ilustraciisa da teqstis) urTierTadakavSireba.







3. qarT. dawy. (I).9. moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstis mimarT piradi damok-idebulebis gamoxatva da axsna; teqstis Temis da/an masSi ganxiluli konkretuli sak-iTxebis Sefaseba.




113





5. qarT. dawy. (I).12. moswavlem unda SeZlos kiTxvis nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis Sesabamisad.





mimarTuleba: wera




• წერილობით პასუხობს მარტივ კითხვებს.





მიზნით.


teqstis wakiT xva da Sinaarsis gaazreba; Tavisi damokidebulebis gamoxatva wakiTxu-li teqstis mimarT; axali sityvebis gamoyenebiT sagnis, movlenis damoukideblad aRwe-ra; leqsis sworad gadawera rveulSi.

resursi: saxelmZRvanelo, sawer-kalami, rveuli, TvalsaCinoeba; dafa, carci, fera-di fanqrebi, saxatavi furclebi.

I saaTi

Sesavali (5-10 wT)

Zvirfaso kolegebo, sasurvelia, kedelze gamokruli gqondeT mefeebis portretebi (daviTis, Tamaris).

mimarTeT moswavleebs: – bavSvebo, daasaxeleT, romeli qarTveli mefe iciT?savaraudod, daasaxeleben Tamar mefes da daviT aR-

maSenebels. SeiZleba vaxtangic axsenon.– vin icis, rogor daarsda Tbilisi? Tu romelime moswavlem icis legenda Tbilisze,

moayo leT. miexmareT kiTxvebiT. Tqvenc daumateT in-formacia da bolos gadaaSlevineT saxelmZRvanelo sa-Tanado gverdze.

2. teqstze muSaoba (15 wT)

waakiTxeT saTauri. sTxoveT, gamoTqvan va raudi, ris Sesaxeb SeiZleba iyos teqsti. Semdeg Tqven waikiTxeT. gamoiyeneT Cumi kiTxvis meTodi da klass waakiTxeT. Sem-deg ki xmamaRla waakiTxeT teqsti ramdenime moswavles.

mefe vaxtang gorgasali

mefe vaxtang gorgasalma saqar Tvelos

dedaqalaqi – Tbilisi – daaarsa. vaxtangi

Cinebuli meomari iyo. is qarTvelTa jars

saTaveSi edga da Tavis samefos mtrisagan

icavda. vaxtang mefem mTel kavkasiaSi

gaiTqva saxeli.

xalxuri leqsi gviambobs:

vaxtang mefe RmerTs uyvarda,

cidan Camoesma reka,

ialbuzze fexi Sedga,

didma mTebma iwyes dreka.

savarjiSoebi

1. romelma mefem daaarsa qalaqi Tbilisi?

2. rogori meomari iyo vaxtang mefe?

ialbuzi kavkasionis qedis umaRlesi mwverva-

lia.

ipove rukaze kavkasionis qedi.

gadaiwere leqsi da zepirad iswavle.

daxate Tovliani mwvervali.

102

is

to

ri

ul

i a

mb

eb

i

10

114

hkiT xeT, ra ver gaiges. auxseniT yvela gaugebari sit yva. savaraudod ikiTxaven, ra aris ialbuzi da kavkasia. sanam ialbuzs auxsnideT, jer waikiTxeT xmamaRla leqsi da kidev erTxel ikiTxeT, ra SeiZ leba iyos ialbuzi.

3. xatva (10 wT)

ramdenime moswavlem aRweros ialbuzi, Semdeg daaxatvineT. Tu dro dagrCebaT, leqsi gundurad aTqmevineT. Tqvenc ayeviT. daavaleT, leqsi gadaweron rveulebSi.

II saaTi

1. Sesavali (5 wT)

ikiTxeT, vinmem Tu daimaxsovra leqsi zepirad. gamoiyvaneT da aTqmevineT. waakiTxeT gundurad.

2. kiTxva-aRwera (20 wT)

gadaSalon wignebi saTanado gverdze da dasviT SekiTxvebi:– romelma mefem daaarsa qalaqi Tbilisi? (Tbilisi daaarsa vaxtang gorgasalma).– giorgi, moZebne teqstSi is adgili, sadac weria es da waikiTxe.– rogori meomari iyo vaxtang mefe? (vaxtangi kargi meomari iyo/Cinebuli meomari

iyo/Zlieri meomari iyo).– Tamar, waikiTxe teqstSi meore winadadeba.am meTodiT amoakiTxvineT teqstidan sxvadasxva winadadeba.daaxasiaTebineT moswavleebs vaxtang gorgasali. saWiroebis SemTxvevaSi daexmareT

SekiTxvebiT.– ra gaakeTa man? (daaarsa qalaqi Tbilisi).– rogori mefe iyo? (mamaci mebrZoli. mtrisagan icavda qveyanas. Ronieri iyo. RmerTs

uyvarda).gakveTilis bolos SeaqeT moswavleebi.

3. wera (10 wT)

airCion teqstidan romelime winadadeba da gadaweron dedanSi. weris dasrulebis Semdeg waakiTxeT da hkiTxeT, ratom airCies es winadadeba. Tu dro darCa, waakiTxeT, vin ra dawera.

Tema: istoriuli ambebi„Tamar mefe“ (2 sT)













2. qarT. dawy. (I).3. moswavlem unda SeZlos piradi damokidebulebis gamoxatva teqstis

115

Temis, masSi ganxiluli sakiTxebis mimarT; mxatvruli nawarmoebis personaJ(eb)is, misi/maTi qcevis Sefaseba da sakuTari Tvalsazrisis axsna.



და ა.შ.);

















mimarTuleba: kiTxva

1. qarT. dawy. (I).6. moswavlem unda SeZlos gawafulad kiTxva.• ხმამაღლა (მთლიანი სიტყვებით ან დამარცვლით) კითხულობს და იგებს მარტივი






2. qarT. dawy. (I).7. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis wakiTxva da gageba-gaazreba; teqstSi verbaluri da araverbaluri formiT mowodebuli informaciis (mag., ilustraciisa da teqstis) urTierTadakavSireba.







3. qarT. dawy. (I).9. moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstis mimarT piradi damok-idebulebis gamoxatva da axsna; teqstis Temis da/an masSi ganxiluli konkretuli sak-iTxebis Sefaseba.







116


5. qarT. dawy. (I).12. moswavlem unda SeZlos kiTxvis nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis Sesabamisad.





mimarTuleba: wera




• წერილობით პასუხობს მარტივ კითხვებს.





მიზნით.

• mizani – moswavles SeuZlia:

teqstis damarcvliT an mTliani sityvebiT wakiTxva da Sinaarsis gageba; damokide-bulebis gamoxatva wakiTxulis mimarT; leqsis mkafiod, saTanado intonaciiT zepirad Tqma; martivi winadadebebiT, Tanmimdevrulad gadmoscen leqsidan da teqstidan miRe-buli informacia.

resursi: saxelmZRvanelo, sawer-kalami, dafa, carci, TvalsaCinoeba (Tamar mefis romelime freskis reproduqcia an naxati).

I saaTiSesavali: (10 wT)

dawereT dafaze `Tamar mefe~ da dasviT SekiTxvebi:– vin iyo Tamar mefe? rogori iyo?pasuxebi CamowereT dafaze:

Tamar mefe

lamazi

wmindanididi xnis win cxovrobda

qali

saqarTvelos mefe

sasurvelia, daamatoT mcire informacia: Tamar mefem daaarsa kldeSi nakveTi qalaqi varZia. iqve aris misi erT-erTi freska. Tamarze arsebobs xalxuri leqsebi. xalxurma leqsebma zepiri saxiT moaRwia Cvenamde. am leqsebis avtori ar aris cnobili. auxseniT, ra aris freska.

teqstze muSaoba (15 wT)

waakiTxeT saTauri. Tqven waukiTxeT teqsti da leqsi TqviT zepirad. Semdeg waakiT-xeT moswavleebs gag rZelebiT. wakiTxvis Semdeg hkiTxeT, ra ver gaiges, auxseniT gauge-

117

bari sityvebi. dausviT SekiTxvebi saxel mZRvanelodan. sasurvelia, yvela moswavlem miiRos kiTxvaSi monawileo-ba. gamoi yeneT amorCeviT kiTxvis meTodi:

– nika, waikiTxe meore winadadeba.– Tamar, waikiTxe bolo winadadeba.– sandro, moZebne teqstSi is winadadeba, romelSic

laparakia Tamaris gonierebaze da silamazeze.– nino, waikiTxe leqsis meore striqoni da axseni.– giorgi, Sen bolo ori striqoni waikiTxe da axseni.

3. wera (10 wT)

sTxoveT moswavleebs, dedanSi gadaweron leqsi. SeaxseneT leqsis Caweris wesi. SeamowmeT namuSevari. bo-los waakiTxeT leqsi ramdenime moswavles da SeaqeT.

saSinao davaleba: iswavlon teqsti da leqsi kargad kiTxviT; III, IYYV, da V SekiTxvebs gascen sruli pasuxi da Caw-eron dedanSi. SekiTxvebis gadawera ar aris saWiro.


Tu romelime moswavlem icis leqsi zepirad, aTqmevineT. ikiTxeT, moewonaT TUu ara leqsi, ratom moewonaT. Semdeg isev dawereT dafaze `Tamar mefe~ da daaxasiaTebineT erTi-ori sityviT. moswavleebma unda gamoiyenon teqstidan da leqsidan miRebuli in-formacia. CamowereT:

Tamar mefeWkviani

keTili

mzes hgavs.

xalxs uyvarda.yvaviliviT lamazi.

surnelovan iasaviT mSvenieri.

win miuZRoda jars.

2. informaciis Tanamimdevrulad gadmocema (10 wT)

daaxasiaTebineT Tamar mefe (3-4 winadadeba). maT Tanamimdevrulad unda gadmoscen teqstidan da leqsidan miRebuli informacia. rac Sei-Zleba bevrma moswavlem daaxasiaTos. saWiroebis SemTx-vevaSi, jer klass mimarTeT daxmarebisTvis, Semdeg Tqven daexmareT. Seasrulon savarjiSoebis gverdze mocemuli davaleba. sTxoveT, xazebiT daakavSiron msgavsi sityve-bi erTmaneTTan. Tu damoukideblad muSaoba gauWirdaT, daexmareT.

3. damoukidebeli samuSao (15 wT)

gadaaSlevineT rveulebi, daawerineT saTauri, sTxoveT, daaxasiaTon Tamar mefe. moitoveT 5 wuTi davalebis Sesamowmeblad. waakiTxeT TavianTi naweri da SeafaseT sityvierad. SeaqeT.

saSinao davaleba: iswavlon leqsi zepirad. ga-daiweron dedanSi wignis savarjiSoebis gverdidan bolo ori winadadeba.

Tamar mefe

meTormete saukuneSi Cveni qveynis

mefes, giorgis, hyavda erTaderTi Svili –

Tamari. amitomac saqarTvelos mefe gaxda

qali. Tamar mefe ganTqmuli iyo WkuiT,

silamaziT da sikeTiT. igi win miuZRoda

jars omSi da yovelTvis gamarjvebuli

brundeboda. Tamar mefe Zalian uyvarda

xalxs. mas araerTi mSvenieri leqsi

miuZRvnes.

***

Tamar, lamazo yvavilo,

surnelovano iao,

silamaze da siturfe

mzisgan gadagiRiao.

xalxuri

103

is

to

ri

ul

i a

mb

eb

i

10

savarjiSoebi

1. romel saukuneSi cxovrobda Tamar mefe?

2. ratom gaamefes Tamari?

3. riTi gaiTqva saxeli mefe Tamarma?

4. romel yvavils Seadares leqsSi Tamar

mefe?

5. ratom adarebs xalxi Tamars mzes?

6. ra erqva Tamar mefis mamas?

gadaiwere leqsi rveulSi.

ipove msgavsi sityvebis wyvili:

mefe mebrZoli

meomari mamuli

samSoblo xelmwife

1.

2.

3.

bagrationi saqarTvelos mefeTa gvaria.

Tamar mefe daviT aRmaSeneblis SvilTaSvili

iyo.

daakvirdi, sad aklia wertili?

Tamar mefe Zalian uyvarda xalxs mas araer-

Ti mSvenieri leqsi miuZRvnes

104

is

to

ri

ul

i a

mb

eb

i

10

118

savarjiSo rveulSi mocemuli ZiriTadi aqtivobebis aRwera

(saanbano periodi)

gavecnoT rveulSi Setanili rubrikebis nimuSebs:

1. Cawere – (s)dawereT dafaze axali aso, magaliTad „s“. ikiTxeT, ra asoa, miuTiTeT mimarTulebaze,

badeSi romel `sarTulze~ iwereba (zeda da Sua), moawoneT aso, SeekiTxeT, ras agonebT aso „s“, Semdeg gadaaSlevineT savarjiSo rveuli saTanado gverdze da CaawerineT. Se-axseneT, daakvirdnen nimuSs. daakvirdiT, rogor weren, SeaqeT, saWiroebis SemTxvevaSi daexmareT (miujeqiT da Tqveni xeliT SemoaxazvineT), gaamxneveT. SeaxseneT, rom yoveli asos Semdeg erTi ujra unda gamotovon.

2. Cawere – (ai saaTi).waakiTxeT winadadeba da hkiTxeT:– bavSvebo, ramdeni sityvaa winadadebaSi?– ratom weria boloSi wertili?– ramdeni ujra unda gamotovoT sityvaSi asos Semdeg?–ramdeni ujra unda gamotovoT sityvis Semdeg winadadebaSi?waakiTxeT jer pirveli sityva, Semdeg meore. amis Semdeg daiwyon Cawera. Tqven daakvir-

diT, rogor weren, SeaqeT, saWiroebis SemTxvevaSi daexmareT, gaamxneveT.

3. moZebne (T)savarjiSoebis gverdze mocemulia winadadebebi. bevri aso maT jer ar uswavliaT.

mniSvnelovania, amoicnon is aso, romlis Seswavlasac im dRes apireben. maT unda SeamC-nion aso, amoikiTxon da Semoxazon an gaxazon. Tu moswavleebs aqvT feradi fanqrebi, gaaferadon aso „T“. es maTTvis TamaSia, Tanac imaxsovreben axal asos da swavloben mis amokiTxvas sxvadasxva nimuSidan.

4. daasaxele, ra xatia da Cawere pirveli aso:

jer daasaxelon naxati, Semdeg daaSlevineT sityva. mag. sami – s a m i. hkiTxeT, romelia pirveli aso? pasuxis Semdeg CaawerineT. ramdenime msgavsi savarjiSos gakeTebis Semdeg damoukideblad CaawerineT pirveli aso da Semdeg SeamowmeT.

imave wesis dacviT Seasrulon msgavsi savarjiSoebi, rodesac meore, mesame an bolo asoa Casaweri.

5. daasaxele, ra xatia da Cawere:

moswavleebma unda daasaxelon, rac xatia. Semdeg ki daaSlevineT es sityva erT-or moswavles. ikiTxeT:

– ramdeni bgera gesmiT?– daasaxele pirveli bgera.– daasaxele meore bgera.amis Semdeg Caweron badeSi sityva. CamoiareT da SeamowmeT. Tu romelime moswavles

SeeSleba (gamorCeba aso an arasworad Cawers), SeusworeT.

6. damarcvle: megeliTad, TavTavi Tav-Ta-vi / Cawere ramdeni marcvalia? waakiTxeT sityva. hkiTxeT:– ramdeni xmovania sityvaSi?– daasaxeleT.

119

– ramdeni marcvalia? rogor mixvdi?Semdeg gaacaniT wesi: bavSvebo, me vityvi sityvas, Tqven imdenjer SemohkariT taSi,

ramdeni marcvalicaa am sityvaSi (raodenoba CaawerineT ujraSi).waakiTxeT marcvlebad: mag. Savi Sa-vi; Toki To-ki. amis Semdeg SegiZliaT es savarji-

Soebi rveulSi CaawerinoT.

7. gamoicani erTmarcvliani sityva: mTa, sura, mze, vazi, ru.dawereT dafaze sityvebi. waakiTxeT moswavleebs. maT unda Tqvan, ramdeni xmovani asoa

ama Tu im sityvaSi da TviTon daaskvnan, erTi xmovnis SemTxvevaSi ramdenmar cvliania sit-yva.

8. moifiqre aso da gamova sityva:

maunda dauzustoT, rom mosafiqrebeli aso Tanxmovania.

aTqm evineT variantebi da CaawerineT. Semdeg hkiTxeT:– ramdeni sityva gamovida?– ramdenmarcvliani sityvebia? rogor mixvdi?waikiTxeT miRebuli sityvebi.

9. Seadgine 5 sityva:

moswavleebs amoakiTxvineT ovalSi o

si

To

Taxi

oT

Tasi ...

Cawerili sityva, Semdeg ki marcvlebi. hkiTxeT: – ratom aris „si“, „Ti“, „Ta“ marcvlebi?– ramdeni asoa am marcvlebSi?sasurvelia, isari gamoiyenon. Tavidan gauWirdebaT, Semdeg mieCvevian. sityvebi waa-

kiTxeT. SegiZliaT, rveulebSic CaawerinoT.savaraudod, unda Seadginon Semdegi sityvebi: Tasi, oTxi Toxi, oTaxi

10. Cawere meore sityva: adamians RamiT sZinavs, dRisiT RviZavs.jer ramdenime moswavles waakiTxeT winadadeba. Semdeg daaTvlevineT, ramdeni sity-

vaa am winadadebaSi. meore sityva (RamiT) damoukideblad CaawerineT. SeamowmeT. aras-wori pasuxis SemTxvevaSi, SeasworebineT.

11. gamoicani da Cawere: vaSre, vaSre, ver gavaSre.waakiTxeT gamocana. gamoicnon pasuxi (ena) da Caweron. dasviT kiTxvebi:– ramdeni asoa sityvaSi?– ramdeni xmovania? CamoTvale.– ramdeni Tanxmovania? daasaxele.– am sityvaSi „n“ romel adgilzea, pirvelze Tu meoreze?– pirveli aso daasaxeleT.– bolo aso daasaxeleT.am kiTxvebis meSveobiT SeamowmeT, ramdenad sworad daweres moswavleebma sityva.

mieciT saSualeba, TviTon Seasworon Secdoma.

12. Cawere sityvebi: maswavlebeli: – bavSvebo, ra xatia? – ramdeni sityvaa?– ramdenmarcvliania pirveli sityva?– CawereT jer pirveli sityva, Semdeg – meore.moswavleebi Caweren pirvel sityvas „oTxi“. waakiTxeT. Semdeg meore sityvas Caweren

„Txa“. waakiTxeT orive erTad da SeaxseneT, rom wertili unda dasvan.

120

13. gamoicani erTmarcvliani sityva: Ta ma Z x (mTa, Zma, xe, Ze)maswavlebeli:– ramdeni xmovani asoa erTmarcvlian sityvebSi?– pirvel sityvaSi xmovani aklia Tu Tanxmovani?– gamoicani da Cawere.moswavleebi asaxeleben da weren asos. Semdeg akiTxebT sityvebs da kiTxvis daxmare-

biT TviTon ayalibeben wess, rom erTmarcvlian sityvebSi mxolod erTi xmovani asoa.

14. Seavse xmovnebiT:

CamoaTvlevineT xmovnebi. Seavson sityvebi xmovnebiT. daaTvlevineT xmovnebi Ti-Toeul sityvaSi da ikiTxeT, ramdenmarcvliania sityva. daamarcvlineT zepirad.

15. daasrule sityvebi:

wab – –wkep – –maswavlebeli: – bavSvebo, sityvebs aklia bolo 1 marcvali. aba, gamoicaniT.roca gamoicnoben, CaawerineT. SeiZleba wkepla ver gamoicnon. daexmareT gamocno-

baSi da auxseniT mniSvneloba.

16. Seadgine sityvebi:

sasurvelia, am savarjiSosTvis moswavleebs hqondeT moZravi anbani. am SemTxvevaSi sityvebis awyoba wyvilebSia SesaZlebeli. daawyobineT moswavleebs mocemuli asoebi merxze. orma moswavlem erTad Seadginos sityvebi. Semdeg yvelas waakiTxeT. Tu moZravi anbani ar gaqvT, maSin zepirad ivarjiSeT. vinc pirveli moifiqrebs sityvas, imas aTqmevi-neT.

121

zogierTi savarjiSos pasuxebi

1. savarjiSoebis rveuli:

1. daasaxele, ra xatia da Cawere:

gv. 24. TaTi, TiTa gv. 28. saxe, xe, oTxi gv. 32. SeSa, SoSia gv. 41. Rori, koRo, Ramura gv. 43. qoTani, aqlemi, qali gv. 44. qolga, gemi, Tagvi gv. 45. bu, oboba, beli gv. 47. yuri, yba, loya gv. 49. tye, toti, tba gv. 50. warbi, wamwami, Subli

2. daasrule sityva: gv. 40. Tavi, TavTavi

3. Seadgine oTxi sityva:

gv. 27. Toxi, oTxi, osi, sio gv. 32. SuSa, muSa, SoTi, aTi gv. 33. koka, mixaki, Toki, mamiko; (an saxelebi: kaxa, Toma, maka, makako) gv. 34. komSi, Tavi, TaTi, TavTavi gv. 35. oTaxi, ofofi, fiso, Zafi

4. Seadgine sami sityva:

gv. 39. fara, fari, fafari

5. ise daalage asoebi, rom miiRo sityva:

gv. 43. qva, rqa, qafi

gv. 44. guli, gvari, gagra, gemi 6. daasaxele, ra xatia da Caiwere pirveli aso:

gv. 39. CarCo, CanTa, CoCori

7. Cawere eqvsi aso da Seadgine 6 sityva: gv. 46. kari, xari, dari, sari, bari, qari

8. Seadgine sityvebi:

gv. 48. ca, ceri, kvici, cvari gv. 53. koRo, rto, Jolo, jejili, Jirafi, finjani, Wia, kaJi, Wa, tba gv. 54. haeri, rehani, hava, qori, wiwila, Jangi, jari

9. krosvordi:

gv. 59. 1– marti, 2 – aprili, 3 – maisi

122

10. Seafase Seni pasuxi: gv. 60. 1– naZvs, 2 – vards, 3 – Txils, 4 – siminds, 5 – yurZens, 6 – alubals gv. 62. 1– mimino, 2 – cxvari, 3 – zuTxi, 4 – koRo, 5 – iremi, 6 – vefxvi, 7 – viri,

8 – indauri gv. 67. 1– zRarbs, 2 – aqlems, 3 – loms, 4 – cxvars, 5 – kus gv. 68. sapirispiro sityva: 1– mSiSara, 2 – zanti, 3 – mkvaxe, 4 – pawawina. gv. 68. msgavsi sityva: 1– sakvirveli, 2 – ganieri, 3 – uamravi, 4 – Ronieri. 11. gamocana:

gv. 69. kari, magida; yinuli, wyali, wvima.

2. `deda enis~ savarjiSoebi:

1. gaixsene sapirispiro sityva: gv. 50. zarmaci – bejiTi, cru – marTali gv. 61. marxva Seinaxa – marxva gatexa, imedi gauCnda – imedi gadaewura, imedi

gaucruvda.

2. rebusebi:

gv. 41. mzewvia Citia. gv. 47. maia wigns aTvalierebs. gv. 49. sakuTari saxeli. gv. 61. sakuWnaoSi bevri Zexvia. gv. 70. kakabma qoris xasiaTi isurva; kurdRlis baWia Cemze metad moxerxebulia. gv. 74. Ramuras TvalTvali sCvevia; CoCori dacxra da axla mSvidia. gv. 82. lerwami bumbuliviT msubuqia.

3. gamocana:

gv. 47 wigni gv. 63. nemsi da Zafi gv. 67. 12 Tve 4. gamoicani:

gv. 54. cxovelia; Sinauri gv. 55. kameCi gv. 63. mSromeli gv. 66. ze, Si, ze, Si gv. 72. gvriti, mtredma, daxmarebis, dacinva, maxe, SeniSna, dascini, gadagxdeba. gv. 100. Tavsatexi – sworia b

5. krosvordi:

gv. 52. 1– qaTami, 2 – bati, 3 – ixvi

123

masala dafidan gadasawerad da ]aso-bgerebze savarjiSod

guram koberiZis sabavSvo leqsebi krebulidan `bu, xari da buxari~

1. mofereba

katam lekvs uTxra,

ukacravado,

ver mogefere

ukawravado.

2. dilis nami

dilis nami samyurebs

hkidebs sam-sam sayures,

mze ki balaxs mocvaruls

tovebs xelebmocaruls.

3. Tolia

Tolia Tevzs aSinebs,

talRebs aSalaSinebs,

Tan margalits sadafSi

daeZebs zRvis sardafSi.

[aso `S~-s Seswavlisas]

4. warwera samkiTxveloSi

damsvreli

ydis Tu

yuisa,

wignebTan

yvela

tyuisa.

[aso `y~-s Seswavlisas]

124

5. qor-wiwila

es wiwila pawia

qorma caSi aswia,

ar davuTmeT, avtexeT

erTi gawamawia.

ambobs qori flidio:

– frenas vaswavlidio!

6. burTs uTqvams

gulSi wyenam

gamkenwlao,

biWma rom ver

amkenwlao.

[aso `w~-s Seswavlisas]

7. lias TuTiyuSi

– Cemo lia, adre gemze

me vcxovrobdi galiaSi,

xan viyavi meqsikaSi,

xanac portugaliaSi;

vecnobodi italias,

avstralias, brazilias...

– ratom ar var TuTiyuSi?

axrCobs gulSi brazi lias.

{kargia aso `l~-s Seswavlisas]

8. mowyenili skola

gulmxurvale agvistov,

ivniso da ivliso,

mowyenili skola wuxs,

CemTan viRa ivliso;

moiwyines merxebma,

moiwyina zarmaco,

grZelo ardadegebo,

arvin gagvizarmaco.

125

ramdenime sityvis ganmarteba

1. ali – cecxlis mnaTi nawili‚ romelic cecxlmodebuli sagnis Tavze

Cans‚ – cecxlis ena

2. biliki – sacalfexo, viwro gza

3. ganTiadi – gaTenebis dasawyisi (gariJraJi, alioni)

4. delgma – kokispiruli wvima, Tavsxma

5. maSa – orad mokecili iaraRi risime Casavlebad, mosaWerad an asaRe-

bad (nakverCxlis asaRebad, natexi Saqris asaRebad).

6. uremi – tvirTis gadasazidi orborbliani Zveleburi saSualeba,

romelic cocxali gamwevi Zalis (xarebis) meSveobiT gadaadgildeba.

7. xarixa – or sayrdens Soris gadebuli Zeli.

8. CamiCi – igivea, rac qiSmiSi.

9. fuCeCi – simindis taroze Semoxveuli foTlebi.

10. Sara – soflis gza.

11. namgali – xelis mokletariani samuSao iaraRi, aqvs rkaliseburi

forma da mWreli piri, iyeneben saTibad, samkalad.

12. qafqiri – daxvretili didi kovzi moxarSuli saWmlis mSralad amo-

saRebad.

13. jara – xeliT samuSavebeli martivi manqana, iyeneben matylis dasar-

Tavad, Zafis sagrexad an dasaxvevad.

jarasaviT trialebs (gamoTqma) – mardad, cocxlad saqmianobs.

14. furi – zrdasruli msxvilfexa dedali cxoveli.

15. kaJi – Zalian magari qva, gamoiyeneboda cecxlis dasanTebad.

16. fardagi – matylis msxvili Zafis qsovili iatakze dasafenad an ke-

delze dasakidad.

126

moswavlis wignSi mocemuli andazebis axsna

gv. 31

vinc moiTmens, is moigebs.sulswrafoba, mouTmenloba adamians araswor saqciels Caadeninebs, rac SeiZleba

sananebelic ki gauxdes. amitom adamianma unda gamoimuSaos moTminebis unari. is mas au-

cileblad gamoadgeba.

zarmacisaTvis yoveli dRe uqmea. am andaziT imas mimarTaven, vinc zarmacobs da yovelTvis imizezebs raRacas, rom ar

imuSaos/iswavlos: xan daRlilia, xan raRac stkiva, xan ki dasvenebis dRea da xvalisTvis

gadadebs xolme saqmes.

gv.32

Tagvma Txara, Txarao, kata gamoTxarao. Tagvma imdeni qna, sanam Tavis mters, katas ar Cauvarda xelSi. zogjer, adamianic ase

iqceva: ar moisvenebs xolme, sanam raime ubedurebas ar gadaeyreba.

sadac Sevardeni budobs, mtredi ver gaixarebso.

Sevardeni maRla kldeze budobs, sadac mtredis adgili ar aris. Sevardeni mtace-

beli, daundobeli frinvelia. Tavisi basri klanWebiT msxverplze nadirobs. mtredi ki,

mSvidobismoyvare da uwyinaria. andaza gveubneba:

samwuxarod, sadac daundoblobaa, iq mSvidoba da sikeTe fexs ver ikidebs.

gv.33

kaci kacis wamalia.adamians gasaWiris dros (roca is avad aris, uWirs, dardiania, dacva sWirdeba...) me-

ore adamianis daxmareba ise sWirdeba, rogorc avadmyofs wamali.

wina kaci ukana kacis xidia. axali saqmis wamowyeba yovelTvis Znelia. erTi kacis mier gakvaluli gza meores yo-

velTvis daexmareba.

gv.34

urems rom mets daudeben, Wrials daiwyebs.zedmeti tvirTiT damZimebuli uremi kargad veRar moZraobs; es andaza gadataniTi

mniSvnelobiT niSnavs: nu aiReb Sens Tavze imaze mets, ris gakeTebasac ver SeZleb/gagi-

Wirdeba!

Tu maspinZeli ar mReris, stumarsac moewyineba. igulisxmeba maspinZlis kargi daxvedra. maspinZeli ar unda daxvdes stumars moRu-

Suli, ar unda agrZnobinos Tavisi gasaWiri (aq ar igulisxmeba megobari, romelsac, pi-

riqiT, SeiZleba gauziaros Tavisi wuxili) is unda Seecados, asiamovnos stumars Tavisi

daxvedriT.

gv.35

127

asjer gazome, erTxel gaWeri.andaza gveubneba: sanam raime gadawyvetilebas miiReb, Zalian kargad dafiqrdi.

cudad jdomas cudad Sroma sjobia.usaqmurobas umniSvnelo saqmis keTebac ki sjobs.

xerxi sjobia Ronesa, Tu kaci moigonebsa. zogjer adamians Ronis gamoyeneba ar Svelis, saWiroa gonebiT gadaWras sakiTxi .

magaliTad, gaixseneT zRapari „nacarqeqia“ - is ar iyo Ronieri, samagierod moxerxebu-

li, sazriani iyo da daamarcxa kidec Zlieri, Ronieri devi.

gv.37

mela kvdeboda da Tavi saqaTmisaken mihqondao.melas ise uyvars qaTami, rom sikvdilis drosac ar iSlis masze fiqrs. zogierT adami-

ans gamouval, mZime mdgomareobaSic ki, cudi saqmisaken uWiravs Tvali.

madli hqeni, qvaze dade, gaiare, win dagxvdeba. sikeTis gakeTeba Tu ginda, arasdros ifiqro da moiTxovo samagiero. sikeTe aucile-

blad dagifasdeba.

gv.45

swavla sinaTlea, uswavleloba - sibneleo.

uswavleli, ucodinari adamianisTvis Zalian Znelia cxovreba. swavluli da uswavle-

li adamianebis cxovreba ise gansxvavdeba erTmaneTisgan, rogorc sinaTle da sibnele.

gv.51

frinvels frTebi amSvenebs, adamians - gonebao. frinveli frTebis gareSe verafers gaakeTebs. ver ifrens, ver gadaadgildeba. adami-

anic xelfexSekrulia gonebis, Wkuis, ganaTlebis gareSe.

gv.54

qaTamma wyali dalia da RmerTs Sexedao. Tu dakvirvebixarT, qaTami wylis dalevisas Tavisda uneblieT zeviT, cisken wevs

Tavs, TiTqos wylis dalevisTvis RmerTs madlobas eubneba. andaza gveubneba: nu ggonia,

rom yvelaferi RvTis wyalobaa.

gv.56

adre amdgarsa kurdRelsa ver daeweva mwevari.

mwevari monadire ZaRlia, romelic Zalian swrafad darbis. miuxedavad amisa, kurdRe-

li Tu fxizlad iqneba, mwevari mas ver daeweva. andaza gveubneba: yvela saqmes droulad

unda gakeTeba. ar Rirs gadadeba.Tu saqmes ar gadadeb, mogebuli darCebi.

gv.66

buzi bevri bzuiso, futkarTan yvela tyuiso.futkari bevrs Sromobs: aSenebs fiWas, moipovebs neqtars, gadaamuSavebs da agrovebs

Tafls. is Sromismoyvarea da aravis awuxebs bzuiliT: naxeT, ramdens vSromobo. buzi ki

mTeli dReebi bzuis da Semawuxebelia. man, rac ar unda ibzuos futkars ver Seedreba da

ver ajobebs. asea zogi adamianic: vinc bevrs muSaobs, naklebs laparakobs da ar awux-

128

ebs sxvas baqi-buqobiT. zogierTi ki mxolod trabaxobs da yurs uWedavs sxvebs Tavisi

mciredi saqmianobiT.

gv.70

marti Tu win gelis, zamTars nurc aqeb da nurc aZagebo.iciT Tu ara, ras amboben martze? – marti giJiao. es imitom, rom arasdros ici, ro-

gori amindi iqneba martSi: SeiZleba dacxes, SeiZleba moTovos an qari amovardes. amitom

andazac gvafrTxilebs: sanam marti ar Caivlis, nu gegoneba, rom zamTari damTavrda da

axla mxolod kargi amindebi iqneba. gaixsene, ra daemarTa mecxvares moTxrobaSi „mecx-

vare da marti“?

saqmis keTebisas sanam yvelaze rTul etaps ar gadalaxav, nu ifiqreb, rom is warmate-

biT moagvare.

gv.71

TivaSi cecxli ar daimalebao. Tivas Tu cecxli moekida, aaldeba da yvela SeamCnevs. cudi, uRirsi saqcielic ad-

vili SesamCnevia.

gv.72

ori kurdRlis madevari verc erTs ver daiWerso. Cveni personaJis( qori) msgavsad or rames erTdroulad nu moindomeb, or saqmes erT-

droulad nu SeeWidebi! SeiZleba arc erTi gamogivides da arc meore.

gv.73

nu dascini sxvasao, gadagxdeba Tavsao. dacinva cudia! sxvas guls stken. Tanac, SeiZleba Tavad SegemTxvas is, rac sxvas dau-

wune, ris gamoc sxvas dascine. am igav - arakSic xom asea, koRom dascina loms, romelmac

ver SesZlo misi mogerieba, magram gzad Tavad gaeba obobis qselSi, saidanac Tavi ver

daiZvrina.

gv.82

tyuilis mTqmels marTalsac ar daujerebeno. Cveni gmiris msgavsad, Tu matyuaras saxels daimkvidreb, arasdros dagijereben. yve-

la ityvis: ar daujeroT, is xom matyuaraa.

gv.86

cxra Zmam erTi Txilis guli gaiyoo.Zmebma, debma, megobrebma yvelaferi Tanabrad unda gaiyon, Tundac mciredi. sixarbe

ar unda gamoiCinon. es patara moTxrobac amis magaliTia: Zmebi erTmaneTs unawileben

Tavis sarCos.

gv.88

avi ZaRli arc TviTon Wams da arc sxvas aWmevso. moTxrobaSi naambobi ambavi adamianebze SeiZleba gadavitanoT. Zunwi TavisTvis

gamousadegar nivTs arc TviTon xmarobs da arc sxvas ar uTmobs.

129

damatebiTi sakiTxavi

mosmena – wakiTxulis gaazreba

amanaTi

mamam bavSvebs agarakze amanaTi gamougzavna. ra ar iyo am patara yuTSi:

moqarguli perangebi, ferad-feradi windebi, tyavis lamazi fexsacmelebi da

Sokoladi.

dedam yvelas Tavisi kuTvnili gadasca da mere Tqva:

– aba, Sokoladi Tanabrad gavanawiloT, rom yvelas TiTo fila ergos!

– ara! bebos meti unda misceT! – wamoiZaxa ucbad yvelaze umcrosma biWikom.

– ratom, biWiko? me ra, Tqvenze meti mada maqvs Tu yvelaze ufrosi rom var?! –

SeekiTxa gakvirvebuli da kmayofili bebo.

– me vici Seni Cveuleba! Sen Sokolads CvenTvis Seinaxav! erTsac ar moakleb!

yvelas gaecina da zedmeti Sokoladi sul bebias gadasces.

marijani

fisos daaviwyda, rogor eTxova saWmeli

erT dilas patara gogonas daaviwyda, fisosaTvis rZe daesxa.

fisos ki Zalian Sioda. undoda, gogonasTvis eTxova, maWame rameo, magram ver gaix-

sena, rogor eTxova.

atirda patara fisunia da gaiqca ezoSi.

ezoSi cxeni idga, dainaxa fisunia da hkiTxa:

– ra gatirebs, sabralo fisunia?

– Zalian mSia, damaviwyda, rogor vTxovo saWmeli gogonas.

– midi gogonasTan da uTxari: – xvi-xvi-xvi-xvii da maSinve gaWmevs, me yovelTvis ase

vTxov, roca Wama minda, – daiWixvina cxenma.

– ara, ase cxenebi Txouloben, katebma sul sxvanairad unda iTxovon, – upasuxa fisom

da gaiqca.

gzaze Zroxa Semoeyara. Seecoda Zroxas fisunia da hkiTxa:

– ratom tiri, patara fiso?

– Zalian mSia da me ki damaviwyda, rogor unda vTxovo gogonas saWmeli.

– aba, amisaTvis ra gatirebs. gaiqeci gogonasTan da uTxari: – mu, mu, muu, meti

araferi da maSinve gaWmevs.

– ara, ara. ase Zroxebi Txouloben, katebma raRac sxvanairad ician Txovna, – miugo

fisuniam da gaiqca.

mamali Semoeyara. atirebuli kata rom dainaxa, gaCerda da hkiTxa:

– fiso, fiso, ra gatirebs?

– imitom vtiri, rom Zalian mSia da me ki damaviwyda, rogor vTxovo gogonas saWmeli.

– aba, amisaTvis ras tiri. midi gogonasTan da daiyvire: yiy-li-yoo da maSinve gaW-

mevs.

– ara, ase mamlebi Txouloben saWmels, katebma sxvanairad unda iTxovon, - uTxra

katam da gaiqca. beRelTan rom miirbina, beRlidan didi, Savi kata gamovida, dainaxa

atirebuli fiso da hkiTxa:

130

– ra gatirebs?

– rogor ra matirebs, Zalian mSia da me ki damaviwyda, rogor vuTxra gogonas, maWame-

meTqi.

– wadi gogonasTan da uTxari: – miau, – uTxra mas didma, Savma katam.

gauxarda fisos , moagonda, rogor unda eTxova saWmeli, maSinve gaiqca da did

katasaviT daiknavla:

– miau, miau, miau!

– vai, vai, ra momivida, rogor damaviwyda fisosaTvis rZis mirTmeva, – Tqva Sewux-

ebulma gogonam. maSinve gaiqca, moarbenina lambaqi da dausxa rZe. fisom Sesvlipa rZe,

gamxiarulda da akrutunda.

nino nakaSiZe

ankesi

patara nuca saxlis win TamaSobda, dainaxa, rom ufros Zmas, kowos, ankesisTvis Zafi

gamoubams da sadRac midis.

– sad midixar, kowo? – hkiTxa nucam.

– saTevzaod mivdivar, ginda wagiyvano?

– minda, minda! – gauxarda nucas.

– wavideT, magram jer Sen gaiqeci da Tarodan Seni patara kolofi CamoiRe.

nuca gaiqca, gamoitana kolofi da oriveni gaudgnen gzas.

– bostanSi ratom mivdivarT? mdinare xom iqiT aris? – daayara kiTxvebi nucam.

– uh, amden kiTxvaze erTbaSad rogor gipasuxo?

– maS, kargi, jer miTxari – Tevzs rogor daiWer?

– ai, am ankesiT, – kowom aCvena ankesi.

– ra grZeli Zafi aqvs gamobmuli, Tanac rogori Savia!

nucam waavlo xeli ankess.

– Cvens fexmard cxens gamovaZre fafaridan, es Zua Zalian magaria da ar gawydeba,

rodesac didi Tevzi wamoegeba ankess da gaswevs. Tu Zua ar gaqvs, rasakvirvelia, magari

Zafic SeiZleba.

amasobaSi bavSvebi bostanSi mividnen. kowom amoCiCqna nakeliani miwa, Wiayelebi

amoiyvana da nucas kolofSi Casxa.

– ai, Turme ratom wamovsulvarT aqeT! – Tqva nucam da amoioxra, Tavis lamaz

kolofSi Wiayelebi rom dainaxa.

mdinaris pirad kowom Wiayela ankesis kauWs wamoacva da wyalSi CauSva.

nuca Zmis gverdiT Cacucqda, man dainaxa, rogor gamocurdnen Tevzebi Wiayelisaken.

Tevzebi jer Soridan ucqerodnen, Semdeg erTi gaTamamda da eca Wiayelas.

nucam sixarulisagan verc ki moaswro dayvireba, kowom swrafad amoswia bambukis

joxi da Tevzi moxsna ankess. Semdeg isev gaukeTa Wiayela da meore adgilas CauSva.

ankesi axla aRar Canda, radgan aq ufro Rrma iyo wyali. zedapirze Zafze gamobmuli

sacobi dacuravda. uceb sacobi Seqanda, kowom maSinve amoswia ankesi maRla da axla

kidev ufro mozrdili Tevzi amoiyvana.

saRamomdis kowom wvrili Tevzebis garda, mozrdilebic blomad daiWira.

saRamo xans da-Zma saxlisaken wamovida.

nino nakaSiZe

131

dasviT SekiTxvebi

1. ra aRmoCnda kowos ankesis Savi Zafi?

2. ratom Casxa kolofSi Wiayelebi biWma?

3. bambukis joxi, grZeli Zafi an Zua, sacobi – kidev ra nawilebi aqvs ankess?

4. ra daniSnuleba aqvs sacobs?

5. saidan vxvdebiT, rom da-Zma qalaqSi ki ara, soflad cxovrobs?

SearCie ori miniSneba.

guliTadi megobrebi

erT tyeSi cxovrobdnen Sveli, yvavi, Tagvi da ku.

erTxel kum dainaxa, rom yvavi badeSi gabmuliyo, farTxalebda, undoda Tavis gaTa-

visufleba, magram amaod.

ku Seexvewa Tagvs:

_ Tagunav, miSvele, gaaTavisufle yvavi!

Tagvma mardad miirbina badesTan, gadaRrRna bawari, gaaTavisufla yvavi. yvavma mad-

loba uTxra Tagunias da kus. ku, Tagunia da yvavi damegobrdnen, yoveldRe xvdebodnen

erTmaneTs wyarosTan da uambobdnen TavianT Tavgadasavals. erTxel, rodesac yvavi

haerSi dasrialebda da Tan Cveulebrivad Cxaoda, man dainaxa, rom Sveli monadiris mier

dagebul maxeSi motanebuliyo. saCqarod gaeSura wyarosaken, sadac erTad iyvnen ku da

Tagunia, uambo, ra gaWirvebaSi iyo Sveli.

maSinve gaeSurnen Svlisaken.

yvavi mifrinavda, Tagvi tye-tye mieSureboda. kuc maT gezs gahyva, magram, rasakvir-

velia, Zlier CamorCa amxanagebs. yvavi da Tagvi TiTqmis erTsa da imav dros mividnen

maxesTan. Tagvi maSinve Seudga saqmes: Tokebs RrRnida; yvavi ki Cahkravda xolme Tokis

wveroebs niskarts da xsnida kvanZebs. Zneli samuSao iyo.

Cqarobdnen _ monadires ar moeswro. is iyo, gaaTavisufles Sveli da kidec gamoCnda

monadire. Sveli isariviT daeSva tyeSi, Tagunia SeumCnevlad gacunculda balaxebSi,

yvavi afrinda xeze da iqidan daiwyo yureba, ra seiri iqnebao.

uceb SeniSna, rom ku mxolod axla wamosweodaT da mibobRavda maxisaken, magram Seas-

wro monadires Tvali da gaCerda.

monadire Zalian gajavrebuli iyo, rom Sveli xelidan gausxlta, daswvda kus da

gamoaxvia xelsaxocSi. yvavi maSinve gaeSura amxanagebisaken da Seatyobina , ra ubedure-

bac SeemTxva kus.

Svelma erTi xerxi moigona kus dasaxsnelad. uTxra amxanagebs. yvelas moewona da

maSinve Seudgnen saqmes.

Sveli wavida da dawva im gzaze, romelzedac monadires unda gamoevlo, Tavi mo-

imkvdaruna. yvavi daajda zevidan da zantad kortnida. monadirem dainaxa Sua gzaze

gaSxlarTuli Sveli, romelsac yvavi uniskartebda, eWvic ar Sehparvia, rom cocxalia.

gaswia misken, ku xelsaxocianad gzis pirad dado da mivida SvelTan.

manam monadire Svels aTvalierebda, yvavma gamoxsna xelsaxoci, gaaTavisufla ku da

masTan erTad miimala tyeSi.

balaxebidan iskupa Tagvma da monadires saxeloSi SeuZvra. monadirem igrZno, rom

raRac dacocavs mis tanze. SeSinebulma daiwyo Coxis gaxda. Sveli wamovarda zeze da

elvis siswrafiT gaqanda tyisaken. monadires siCqariT xeli saxeloSi gaexlarTa da

roca gaiZro Coxa, ukve gvian iyo. Sveli aRarc Canda.

132

Tagvi maSinve miimala.

amnairad gadaarCines ku.

mas Semdeg ufro damegobrdnen da am oTx megobars xSirad naxavdiT tyeSi erTad

moseirnes.

irodion evdoSvili

dasviT SekiTxvebi

1. am moTxrobaSi mweralma cxovelebis damegobreba aRwera. ra TvisebebiT

gamoirCeva ku? (aRniSne misi ori Tviseba).

2. riTi hgvanan erTmaneTs: ku, Taguna, yvavi da Sveli?

3. imsjeleT, rogor adasturebs mwerali am moTxrobiT mosazrebas, rom Zala

marTlac erTobaSia.

4. ra bedi ewia monadires, romelsac Svlis daWera surda?

5. moTxrobis bolos mwerali ambobs: `mas Semdeg ufro damegobrdnen~. Seni az-

riT, ratom gaZlierda ufro megobroba?

Semajamebeli samuSao

aqve gTavazobT sam Semajamebel samuSaos, romlebic SegiZliaT gadaamravloT da

daurigoT moswavleebs.

pirveli da meore Semajamebeli samuSaoebi CaatareT anbanis Seswavlis dasrulebis

Semdeg, ki saswavlo wlis dasasruls, rodesac mosavleebs yvela andaza da gamocana

ukve eqnebaT Seswavlili.

msgavsi tipis Semajamebeli samuSaoebi Tavadac SegiZliaT SeqmnaT da maTi saSuale-

biT periodulad SeamowmoT moswavleTa codna.

Semajamebeli samuSao ¹ 1

1. ipove xmovnebi da gaaferade wiTlad:

2. ipove sityvebSi ori erTnairi xmovani da Semoxaze:

oqtomberi Tebervali WianWvela kenguru aprili

3. ramdeni xmovania sityvaSi? Semoxaze swori cifri:

fafuki – 1 2 3 mamali – 1 2 3 mercxali – 1 2 3

buzi – 1 2 3 xma – 1 2 3 vaSli – 1 2 3

4. gamoicani da Cawere gamotovebuli aso:

merc ali Ta Tavi ko Si bu buli

5. Cawere bolo aso:

warb orm en kld

6. Cawere pirveli aso:

ma ko Ta ma

7. sityvaSi ramdeni marcvalia? Semoxaze swori cifri:

Txa – 1 2 3 fafari – 1 2 3 wigni – 1 2 3

saxeli gvari


saxeli gvari

1. upove yvavils feri:

yayaCo lurji

gvirila wiTeli

ia TeTri

2. xazebiT SeaerTe swori gamoTqmebi:

bayayi galobs

buzi yiyinebs

cxeni bzuis

bulbuli Wixvinebs

3. upove naSiers mSobeli:

kata bokveri

ZaRli kozaki

aqlemi lekvi

lomi knuti

4. amaTgan romelia cxoveli? Semoxaze:

qaTami mtredi iremi arwivi yvavi

5. amaTgan romelia frinveli? Semoxaze:

lomi xari lokokina ofofi ku


saxeli gvari

1. daasrule andaza:

Tagvma Txara Txarao, kata .

2. Cawere gamotovebuli sityva:

buzi bevri bzuiso, yvela tyuiso.


xerxi sjobia , Tu kaci moigonebsa.


cudad jdomas cudad sjobiao.

5. Cawere gamotovebuli sityvebi:

Sori moiare, mSvidobiT midio.

6. daasrule andaza:

zarmacisTvis yoveli dRe .

7. gamoicani da pasuxi Cawere:

gareT – atlasi,

SigniT – aTasi.

139

danarTi 1

moswavleTa Sefasebis furclebis nimuSebi

140

წინა

საან

ბანო

პერ

იოდ

ის მ

ოსწ

ავლ

ეთა

შეფ

ასებ

ის ფ

ურ

ცლის

ნიმ

უში

ზეპ

ირსი

ტყვ

იერ

ების

, კით

ხვის

და

წერ

ის მ

იმარ

თუ

ლებ

ით მ

ოსწ

ავლ

ეებს

შეუ

ძლია

თ:

ზეპ

ირსი

ტყვ

იერ

ება

კით

ხვა

წერ

ა

მო

სწავ

ლის

სახ

ელი,

გვა

რი

სამეტყველო ეტიკეტის ენობრივი ფორმულების სათანადოდ გამოყენება

სივრცითი მიმართებების დასახელება და პრაქტიკულად ჩვენება

შესასწავლი თემის ლექსიკის ათვისება და სათანადოდ გამოყენება

ნაწერის და ნახატის ერთმანეთთან დაკავშირება

სხვადასხვა დამწერლობის ნიმუშის გარჩევა

წერა-კითხვის მიმართულების ჩვენება

სტრიქონის და სიტყვის გამოყოფა, სიტყვის ორთოგრაფიული ხატის ამოცნობა კონკრეტული ერთმარცვლიანი და ორმარცვლიანი სიტვების და მისათითებელი სიტყვის ამოცნობა

ნიმუშის მიხედვით კონტურების დასრულება

არეების გამოყოფა-გაფერადება

სწორი ხაზების გავლება

რგოლის, რკალის და სხვადასხვა ელემენტის გამოწერა

წერის ბადის ათვისება

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

მოსწ

ავლ

ეები

ს შე

საფ

ასებ

ლად

ცხრ

ილში

შეგ

იძლ

იათ

გამ

ოიყ

ენო

თ შ

ემდ

ეგი

პირ

ობი

თი

ნიშნ

ები:

ძლევ

ს სრ

ულ

ყოფ

ილად

+

ძლევ

ს სა

შუალ

ოდ

√

საჭი

რო

ებს

დამ

ატებ

ით მ

უშა

ობა

ს _

141

საან

ბანო

პერ

იოდ

ის მ

ოსწ

ავლ

ეთა

შეფ

ასებ

ის ფ

ურ

ცლის

ნიმ

უში

ზეპ

ირსი

ტყვ

იერ

ების

, კით

ხვის

და

წერ

ის მ

იმარ

თუ

ლებ

ით მ

ოსწ

ავლ

ეებს

შეუ

ძლია

თ:

ზეპ

ირსი

ტყვ

იერ

ება

კით

ხვა

წერ

ა

მო

სწავ

ლის

სახ

ელი,

გვ

არი

სამეტყველო ეტიკეტის ენობრივი ფორმულების სათანადოდ გამოყენება

სივრცითი მიმართებების დასახელება და პრაქტიკულად ჩვენება

შესასწავლი თემის ლექსიკის ათვისება და სათანადოდ გამოყენება

ნაცნობ თემაზე მარტივი ინფორმაციის გადმოცემა

სურათის აღწერა და ილუსტრაციაზე დაყრდნობით ვარაუდის გამოთქმა

ბგერების მკაფიოდ გამოთქმა სიტყვაში

ანბანის ყველა ასოს ამოკითხვა

ასოების მარცვლებად და მარცვლების სიტყვებად გამთლიანება და ამოკითხვა

სიტყვის და მარტივი წინადადებების ამოკითხვა

ხმამაღლა კითხვა

მცირე ზომის ტექსტის ამოკითხვა და გაგება

წაკითხული ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ხაზოვან სისტემაში ასოს გამოწერა სწორი მოძრაობით, შესაბამისი მიმართულებით და მანძილის დაცვით

ნაცნობი სიტყვის და მარტივი წინადადებების გამოწერა

გადაწერა წიგნიდან, დაფიდან რვეულში

კარნახით ჩაწერა ასოების და მარტივი სიტყვების

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

მოსწ

ავლ

ეები

ს შე

საფ

ასებ

ლად

ცხრ

ილში

შეგ

იძლ

იათ

გამ

ოიყ

ენო

თ შ

ემდ

ეგი

პირ

ობი

თი

ნიშნ

ები:

ძლევ

ს სრ

ულ

ყოფ

ილად

+

ძლევ

ს სა

შუალ

ოდ

√

საჭი

რო

ებს

დამ

ატებ

ით მ

უშა

ობა

ს _

142

მოსწ

ავლ

ის თ

ვით

შეფ

ასებ

ის ფ

ორ

მის

ნიმუ

ში

მო

სწავ

ლის

სახ

ელი,

გვა

რი

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

--

ჩემი

აზ

რით

, ძა

ლია

ნ კა

რგა

დ

საშუ

ალო

დ

მჭირ

დებ

ა დ

ამატ

ებით

ი მუ

შაო

ბა

საკლ

ასო

და

საში

ნაო

დავ

ალებ

ებს

ყოვე

ლთ

ვის

ვასრ

ულ

ებ

ვკ

ითხუ

ლო

ბ ტ

ექსტ

ს ხმ

ამაღ

ლა

და

გარ

კვევ

ით

ვი

წერ

დაფ

იდან

ან

წიგნ

იდან

რვე

ულ

ში ს

იტყვ

ებს

და

წინა

დად

ებებ

ს გა

რკვ

ევით

ვპას

უხო

ბ მა

სწავ

ლებ

ლის

შეკ

ითხვ

ებს

მო

ნაწი

ლეო

ბას

ვიღ

ებ ჯ

გუფ

ურ

მუ

შაო

ბაში

და

შემი

ძლია

პრ

ეზენ

ტაც

ია მ

ოცე

მულ

ი დ

ავალ

ების

ვმუ

შაო

ბ მე

წყვი

ლეს

თან

ერ

თად

და

ვიზ

იარ

ებ მ

ის ა

ზრ

საც

აზ

რს

გამო

ვთქვ

ამ ნ

ასწა

ვლ მ

ოთ

ხრო

ბაზ

ე, ლ

ექსზ

ე

ვიმა

ხსო

ვრებ

ახა

ლ ნ

ასწა

ვლ ს

იტყვ

ებს

ვქ

მნი

ილუ

სტრ

აცია

ს დ

ა ვს

აუბრ

ობ

მის

ირგვ

ლივ

ახალ

მას

ალას

ყო

ველ

თვი

ს ვი

გებ

ვასრ

ულ

ებ ჩ

ემს

პერ

სონა

ლუ

რ კ

ომპ

იუტ

ერში

მას

წავლ

ებლ

ის მ

ოცე

მულ

დავ

ალებ

ას

მა

სწავ

ლებ

ლის

კო

მენტ

არი:

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

-

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

-

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

-

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

-

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

-

143

მოსწ

ავლ

ის ს

აბო

ლო

ო შ

ეფას

ების

ფო

რმი

ს ნი

მუში

მო

სწავ

ლის

სახ

ელი,

გვა

რი

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

--

სრ

ულ

ყოფ

ილად

სა

შუალ

ოდ

სა

ჭირ

ოებ

ს დ

ამატ

ებით

მუ

შაო

ბას

ზეპ

ირსი

ტყვ

იერ

ება

მეტ

ყველ

ებს

გაბმ

ულ

ადშე

ფერ

ხებე

ბის

გარ

ეშე

მკაფ

იოდ

და

გასა

გება

დ

ად

ეკვა

ტუ

რად

იყენ

ებს

აქტ

იურ

ლექ

სიკა

ს

ამო

იცნო

ბს დ

ა სა

თან

ადო

დ ი

ყენე

ბს ს

ამეტ

ყველ

ო ე

ტიკ

ეტის

ენო

ბრივ

ფო

რმუ

ლებ

ს

გად

მოსც

ემს

ნაცნ

ობი

ტექ

სტის

/ტექ

სტის

ეპი

ზო

დის

შინ

აარ

სს

აფ

ასებ

ს პე

რსო

ნაჟს

ა დ

ა მი

ს სა

ქციე

ლს

კი

თხვ

ა

თავ

ისუ

ფლ

ად კ

ითხუ

ლო

ბს ნ

აცნო

ბ სი

ტყვ

ებს

ხმ

ამაღ

ლა

(მთ

ლია

ნი ს

იტყვ

ებით

ან

დამ

არცვ

ლით

) კით

ხულ

ობს

და

იგებ

ს მა

რტ

ივი

წინა

დად

ებებ

ით შ

ედგე

ნილ

მცი

რე

ზო

მის

სხვა

დას

ხვა

ტიპ

ის ტ

ექსტ

ებს

ცდილ

ობს

სათ

ანად

ო ი

ნტო

ნაცი

ით გ

ამო

ხატ

ოს

წინა

დად

ების

მო

დალ

ობა

(თხრ

ობი

თი

და

კით

ხვით

ი წი

ნად

ადებ

ების

)

ამო

იცნო

ბს ტ

ექსტ

ში მ

ოცე

მულ

კო

ნკრ

ეტუ

ლ ი

ნფო

რმა

ციას

(ვინ

, სად

, რო

დის

, რამ

დენ

ი,

რო

გორ

...)

იგებ

ს დ

ა ას

რუ

ლებ

ს მა

რტ

ივი

ენით

დაწ

ერილ

სამ

- ან

ოთ

ხსაფ

ეხუ

რია

ნ ინ

სტრ

უქც

იებს

(მაგ

., იც

ავს

უსა

ფრ

თხო

ების

წეს

ებს,

ქმნ

ის მ

არტ

ივ ნ

აკეთ

ობა

ს დ

ა სხვ

.)

დამ

ოუ

კიდ

ებლ

ად ი

გებს

სავ

არჯ

იშო

ს/დ

ავალ

ების

პირ

ობა

ს

ერთ

მანე

თთ

ან ა

კავშ

ირებ

ს ტ

ექსტ

ში მ

ოცე

მულ

კო

ნკრ

ეტუ

ლ ი

ნფო

რმა

ციას

ა დ

ა ილ

უსტ

რაც

იას

წა

კით

ხულ

ი ტ

ექსტ

ის მ

იმარ

თ გ

ამო

ხატ

ავს

პირ

ად დ

ამო

კიდ

ებუ

ლებ

ას (მ

ომე

წონა

/არ

მო

მეწო

ნა)

განა

რჩე

ვს ე

რთ

მანე

თის

აგან

წიგ

ნის

გარ

ეკან

ს, თ

ავფ

ურ

ცელ

ს, ს

ათაუ

რს,

ძირ

ითად

ტექ

სტს,

ავ

ტო

რის

გვა

რსა

და

სახე

ლს,

ტექ

სტის

ბო

ლო

ს მო

ცემუ

ლ კ

ითხვ

ებს,

სხვ

.

ამო

იცნო

ბს ტ

ექსტ

ის მ

აორ

განი

ზებ

ელ ე

ლემ

ენტ

ებს

(სათ

აურ

ს, ი

ლუ

სტრ

აცია

ს, ა

ბზაც

ს,

წარ

წერ

ას, ლ

ოგო

ს, ტ

იპო

გრაფ

იულ

მახ

ასია

თებ

ლებ

ს, მ

აგ.,

მსხვ

ილ შ

რიფ

ტს

და

სხვ.

)

საჭი

რო

ების

ამებ

რ ი

ყენე

ბს მ

ულ

ტიმ

ედიუ

რ რ

ესუ

რსე

ბს (ნ

ეტბუ

ქის

მასა

ლას

)

წერ

ა

ხელ

ის ს

წორ

ი მო

ძრაო

ბით

წერ

ს ან

ბანი

ს ყვ

ელა

ასო

ს შე

საბა

მისი

მიმ

ართ

ულ

ებით

წერ

ს აკ

ურ

ატუ

ლად

, იცა

ვს კ

ალიგ

რაფ

იის

საბა

ზის

ო პ

რინ

ციპე

ბს (მ

ანძი

ლს

ასო

ებს,

სიტ

ყვებ

ს,

სტრ

იქო

ნებს

შო

რის

, სხვ

.)

სათ

ანად

ოდ

იყე

ნებს

სას

ვენ

ნიშნ

ებს

წინა

დად

ების

ბო

ლო

ს

წერ

ს მა

რტ

ივ წ

ინად

ადებ

ებს,

ფრ

აზებ

ს, მ

ცირ

ე ზ

ომი

ს ტ

ექსტ

ებს

ნაცნ

ობ

თემ

ებზ

ე, გ

ასაგ

ებად

გა

დმო

სცემ

ს აზ

რს

წერ

ილო

ბით

პას

უხო

ბს მ

არტ

ივ კ

ითხვ

ებს

144

წერ

ს დ

ა აფ

ორ

მებს

მარ

ტივ

ი სა

ხის

პრაგ

მატ

ულ

ტექ

სტებ

ს (მ

ოდ

ელის

, საყ

რდ

ენებ

ის,

მინი

შნებ

ების

გამ

ოყე

ნები

თ)

სხვა

უნა

რ-ჩ

ვევე

ბი

გა

მოირ

ჩევა

შემ

ოქმ

ედებ

ითო

ბით

ჯგუ

ფში

და

მეწყ

ვილ

ესთ

ან მ

უშა

ობი

სას

თან

ამშრ

ომლ

ობი

თ

მა

ღალ

ი ჩა

რთ

ულ

ობი

თ ს

აგაკ

ვეთ

ილო

პრ

ოცე

სში

სა

კუთ

არი

ნამუ

შევრ

ის პ

რეზ

ენტ

აციი

ს უ

ნარ

ით

danarTi 2

suraTebiani baraTebi da Sesabamisi aqtivobebi

saxaliso aqtivobebi suraTebiani baraTebiT

Zvirfaso kolegebo, maswavleblis wignSi mocemuli naxatebi SegiZliaT gamoiyenoT

saxaliso aqtivobebisTvis. SemoTavazebuli aqtivobebi TamaSiT swavlas gulisxmobs.

winasaanbano periodiaqtivoba 1

naxatebi daWeriT baraTebad warweris gareSe (warwerebi calke gamoWeriT, Semdgom-

Si gamogadgebaT). dayaviT klasi jgufebad (3 jgufad). I jgufs daurigeT Sinauri da

gareuli cxovelebi, II jgufs - Sinauri da gareuli frinvelebi, III jgufs ki - xili da

bostneuli. mieciT instruqcia: maT unda daajgufon gareuli da Sinauri cxovelebi/

frinvelebi, xili da bostneuli da SeZlon dasaxeleba. amisTvis mieciT 5-7 wT. amis

Semdeg gamoiyvaneT dafasTan jer pirveli jgufis moswavleebi. TiToeulma wevrma jer

Sinauri cxovelebi daasaxelon da aCvenon bavSvebs naxati, Semdeg - gareuli cxovel-

ebi. aseve moiqcnen meore da mesame jgufebis moswavleebic. Tu romelime jgufis wevrs

SeeSleba sxva jgufis moswavleebs SeasworebineT.

aqtivoba 2

kalaTaSi (yuTSi) moaTavseT xilis, bostneulis da yvavilebis baraTebi. moswavlee-

bi rigrigobiT gamovidnen, amoiRon erTi baraTi, daasaxelon da aRweron (feri, forma,

mwarea, mJave Tu tkbili).

meore da mesame jerze gamoiyeneT transportis, avejis, WurWlis da saojaxo

nivTebis baraTebi.

aqtivoba 3

mTel klass daanaxeT baraTi. maT swrafad unda daasaxelon rasac dainaxaven. sasur-

velia avejis, WurWlisa da saojaxo nivTebis baraTebze gaavarjiSoT. es TamaSi swra-

fad amocnobazea.

aqtivoba 4

kalaTSi CayareT sxvadasxva baraTi (mag. xili da bostneuli an Sinauri da gareuli

cxovelebi/frinvelebi. aveji da WurWeli an WurWeli da saojaxo nivTebi). , gayaviT

klasi or jgufad. sxvadasxva mxares daayeneT moswavleebi. erTi jgufis mxares, da-

fasTan ori skami dadgiT, meore mxaresac ori. kalaTa oTaxis SuaSi mdgar magidaze

moaTavseT. erTi skami xilisTvis iqneba gankuTvnili, meore - bostneulisTvis (orive

mxarisTvis erTnairad). rom ar aerioT, skamebi raime niSniT gamoyaviT (raxan kiTxva ar

ician miakariT erTs romelime xili, meores bostneuli). bavSvebi rigrigobiT gamovid-

nen jer erTi jgufidan, mere - meoredan da amoiRon baraTi. Tu SexvdebaT xili, dadon

xilis skamze, Tu SexvdebaT bostneuli - bostneulis skamze. bolos gaacaniT mTel

klass ramdenad kargad gaarTves Tavi am davalebas.

anbanis Semdgomi periodi

aqtivoba 5

anbanis dasrulebisas amuSaveT wyvilebSi. TiTo wyvils mieciT eqvsi sxvadasxva Tema-

tikis baraTi da dasaxeleba. maT unda mouZebnon naxats Sesabamisi sityva. mieciT dro

(5-7 wT.). dasrulebisas yvelam rigrigobiT aCvenos klass naxati daasaxelos sityva,

romelic SeurCia. am „TamaSSi“ yvela unda CarToT.

gareuli cxovelebi da frinvelebi

zebra

mela

maimuni

Jirafi

behemoTi

martorqa

vefxvi

aqlemi

daTvi

iremi

siraqlema

lomi

bu

mgeli

kodala

ofofi

Sinauri cxovelebi da frinvelebi

ZaRli

bati

kata

viri

Zroxa

Txa

xari

Rori

mamali

indauri

qaTami

ixvi

yvavilebi

ia

yayaCo

enZela

gvirila

varditita

iasamanimzesumzira

transporti

avtobusi

gemi

avtomobili

matarebeli

TviTmfrinavivertmfreni

traqtori velosipedi

navimotocikleti

satvirTo manqana troleibusi

xili da bostneuli

vaSli

alubali

atami

yurZeni

nesvi

marwyvi

forToxali

Jolo

msxali

kakali

broweuli

komSi

xaxvi

kartofili

boloki

wiwaka

stafilo

simindi

Warxali

niori

aveji

skami

divani

magida

savarZeli

tumbosawoli

karada Taro

cocximtversasruti

saojaxo nivTebi

televizoriuTo

WurWeli

Tasi

qvabi

Caidani

tafa

dana da Cangali

qafqiri

finjani da kovzi

CamCa

qoTanidoqi

Wiqasura

`deda enis~ kvalze - sulakauri.edu.geƒ“ედა-ენის... · qmedi pirebi arian rogorc...

Documents

Transcript of `deda enis~ kvalze - sulakauri.edu.geƒ“ედა-ენის... · qmedi pirebi arian rogorc...