De wielergeschiedenis van Kristus-Koning

Over de Elfstedenronde

& de koersen van een doodgewone wijk

Op zondag 18 juni 2017 vindt er een Brugge een nieuwe Elfstedenronde

plaats. Een legendarische koers: zoveel is duidelijk. Kristus-Koning heeft

de geschiedenis van de ronde mee bepaald. We plukten informatie over

het wielerfeest en aanverwante koersen uit het Brugse Stadsarchief en

verzamelden anekdotes bij buurtbewoners.

Het is 1943 als de eerste Elfstedenronde in Vlaanderen gereden wordt. Te

midden van de Tweede Wereldoorlog vormt het evenement een

aangename verstrooiing voor de bewoners van Brugge en tal van andere

West-Vlaamse gemeenten. Oostkamp, Lichtervelde, Roeselare, De Haan:

ze zien er de karavaan allemaal passeren. De ronde vindt traditioneel in

de maand maart plaats, bij het krieken van de lente. Jong en oud troepen

samen om de profrenners aan het werk te zien.

Ook de wijk Kristus-Koning is nauw betrokken bij het verhaal, omdat de

Elfstedenronde er een aantal keer finisht. Buurtbewoner Ignace Carlier

(85) uit de Karel de Stoutelaan weet het nog alsof het gisteren was.

“Bakkerij De Leu was in de jaren ’50 en ’60 nauw betrokken bij de

jaarlijkse Elfstedenronde’, zegt hij breed glimlachend. ‘Het was een

wielerwedstrijd voor beroepsrenners die jaarlijks in 11 West-Vlaamse

steden passeerde. De start en aankomst lag in Brugge, vlak voor de deur

van De Leu. Vandaag is dat bakkerij Lucas. Ik ging als jonge gast graag

kijken, want het was het evenement van het jaar. De Belgische

deelnemers voor de Ronde van Frankrijk waren zelfs van de partij, zoals

Jan Adriaenssens. Wij zaten destijds samen in het leger. Adriaenssens

reed de Ronde van Frankrijk tijdens zijn legerdienst en nam dus ook deel

aan het criterium. Dat waren tijden!”

Luidsprekers en microreportages

Om het verhaal nog beter in kaart te krijgen, duiken we in het Brugse

Stadsarchief. Een beduimelde bruine doos met opschrift “Machtigingen

Rijwielkoersen” schetst hoe de wielerwedstrijd op poten wordt gezet, en

het leven in Kristus-Koning extra elan geeft. De Elfstedenronde was

immers gekoppeld aan een reeks kleinere wielerwedstrijden, voor

amateurs en professionelen. Zo vinden we tussen stapels documenten de

aanvraag voor de Elfstedenronde van 1953 terug. Het is de vereniging

‘Koninklijke Brugse Velosport’ (KBV) die zich achter het gebeuren schaart

en aan de stad de nodige logistieke medewerking vraagt (zie laatste

pagina’s). Er is volgens de organisatie nood aan extra politiebewaking en

men wil het zwembad Jan Guilini ter beschikking stellen aan de

wielrenners. Gedurende de wedstrijd worden er ‘door middel van

luidsprekers microreportages over de doortochten’ afgespeeld. Deze

bijdragen informeren toeschouwers aan de zijlijn over het verloop van de

wedstrijd.

Wasbeurt in het zwembad

De Burgemeester en het

Schepencollege geven – voor de

edities voor en na 1952 – positief

advies over het gebeuren: de koers

kan doorgaan met vertrek op de

Markt, en finish in de Karel de

Stoutelaan. Voor een som van 200

frank krijgt de KBV het stedelijke

zwembad ter beschikking, zodat de

renners zich na aankomst kunnen

wassen. Alleen de ‘betalende zone’

voor wielerfans waar KBV naar

hengelt, blijkt in die periode niet zo

makkelijk af te dwingen. In een

antwoord aan de KBV stelt de politie

‘dat vele personen niet naar de wijk

Kristus-Koning komen om de

wielerverrichtingen te volgen. Zelfs

inwoners van de wijk ondervinden

vaak moeilijkheden om zich naar hun

woningen te begeven zonder inkomgeld te betalen.’

Inkomgeld wordt dus niet de standaard. Toch brengt de Elfstedenronde in

Kristus-Koning heel wat volk op de been. In een politieverslag uit 1954

lezen we dat ‘in afwachting van de aankomst van de Elfstedenronde, al

allerhande andere koersen op touw gezet worden’. In

verschillende verslagen duikt in deze context de ‘Grote Prijs

Gabriël Deleu voor liefhebbers op’: een kortere wedstrijd voor

amateurwielrenners. Het is wederom Bakkerij De Leu die zijn

naam aan het gebeuren koppelt. De Leu heeft in die jaren ook

de eer om de officiële Elfstedenronde voor zijn deur te zien

finishen. Vanaf 1958 zijn er echter geen duidelijke linken meer

naar Gabriël Deleu: de Elfstedenronde blijft bestaan, maar

trekt vanaf dat moment niet meer door de wijk Kristus-Koning.

Prijzenpot & budgettering

Het zijn vooral de vroege naoorlogse jaren die de

Elfstedenronde het meest weerklank geven. Het Laatste

Nieuws is de grootste sponsor van het wielerfeest. De

economie bloeit en er wordt fors geïnvesteerd in het

evenement. De organisatie voorziet in 1954 maar liefst ’50.000

frank aan prijzen en duizenden franken premieën’. Daarnaast

maken laureaten ook kans op naturaprijzen, gaande van een

‘radio pick-up’ over een ‘televisie SBR’ tot een ‘wasmachien

van het merk MAGIC’. Een fikse prijzenpot dus, en ook voor de

organisatie worden kosten noch moeite gespaard. Een van de

aanvraagdocumenten vermeldt ‘inrichtingskosten strekkende

tot 250.000 frank’ – omgerekend in euro: een slordige €6.200.

Charcuterie Defever

Eind jaren ’50 verdwijnt de officiële Elfstedentocht voorgoed

uit Kristus-Koning: de tocht loopt vanaf dan onder andere via

de Markt en deelgemeente Sint-Kruis naar het West-Vlaamse

binnenland en de kuststreek. Toch betekent het ‘verschoven’

parcours niet het einde van de wielergeschiedenis in Kristus-

Koning. De wijk ziet jaar na jaar tal van andere kleine en

grotere criteria voorbijsnellen. Zo zijn er in de jaren ’60 en ‘70

vermeldingen van koersen voor velomotoren, koersen voor

beginnelingen en de Omloop der Polders voor Nieuwelingen.

Die laatste wedstrijd wordt ook wel ‘Prijs der Charcuterie

Defever genoemd’, naar een slagerij in Steenstraat 72 die het

feest sponsort. De Prijs-Defever doet onder andere de Karel

de Stoutelaan, de Filips de Goedelaan, de Scheepsdalelaan en

de Houtkaai aan. Daarna rijden de nieuwelingen de wijk uit,

richting Dudzele.

Verleden & heden

De allerlaatste Elfstedenronde met start in Brugge, wordt

gereden in 1989. Daarna valt het doek over de wedstrijd,

maar op 18 juni van dit jaar komt het verhaal opnieuw tot

leven. Na de start van de Elfstedenronde op de Markt van

Brugge doorkruisen de profrenners de hele provincie. Op een

traject van 198 kilometer zullen ze maar liefst 17 kasseistroken

overbruggen. Ze keren uiteindelijk via Bredene, De Haan en

Zuienkerke terug richting Brugge, met een bijzonder

symbolische passage in ‘onze’ Karel de Stoutelaan. De

geschiedenis van de Elfstedenronde herleeft in Kristus-Koning.

“Renners fristen zich op in de boeie”

Diane Van den Dorpe is vertrouwd met de wijk Kristus Koning

en het koersverleden. Ze woont in de Karel de Stoutelaan.

Dianes vader runde daar destijds het café ‘Nieuw Hof van

Bourgondië’, op nummer 28. Vandaag is badkamerwinkel

Bubbles & co er gevestigd.

“Het is bakkerij De Leu die Elfstedenronde effectief naar

Kristus Koning heeft gehaald”, beaamt Diane. “Mijn vader

runde in die periode zijn café op nummer 28 en was behoorlijk

nauw betrokken bij dat verhaal. Het is natuurlijk een heel eind

geleden, maar ik herinner me dat ik als klein meisje, de

renners in mijn vaders café zag binnenkomen en buitengaan.

Achteraan was er een ‘boeie’ of werkplaats. Daar was

stromend water: de wielrenners konden er zich opfrissen na

de rit.”

De details over die momenten kan Diane zicht niet zo goed

herinneren, maar het verschil met de huidige wielrennerij blijft

haar wel bij. “De coureurs mochten zich wassen en verpozen,

maar ze deden het lang niet allemaal. Sommige mannen

kwamen letterlijk over de streep, en gingen daarna direct naar

huis. Terwijl die sportmannen tegenwoordig hun bed en hun

halve huishouden meehebben, als ze aan een koers

deelnemen. Het zijn écht andere tijden hé…”

In 1965 sloot café ‘Nieuw Hof van Bourgondië de deuren.

Tegen de tijd was de Elfstedenronde al verdwenen uit Kristus-

Koning. “Ik ben, denk ik, een van de weinige mensen hier die

het nog heeft meegemaakt als kind”, besluit Diane. “Heel wat

mensen uit die periode zijn er niet meer, of hebben Kristus

Koning verlaten. Maar het is fijn dat de Elfstedenronde nog

eens terugkeert. Als ze voor die dag zo’n pop-up bar voorzien,

kunnen ze hem misschien Nieuw Hof van Bourgondië

noemen?” (lacht)

Tekst: Benedikte Van Eeghem - www.benevaneeghem.be

De Elfstedenronde vroeger en nu!

Bezoek de tentoonstelling tot 2 juli

Nog tot 2 juli is er in het Brugse stadsarchief een

tentoonstelling met als titel "In het wiel van de Flandriens: de

Elfstedenronde vroeger en nu".

Je leert er nog veel meer over de Elfstedenronde van vroeger

en nu. Ga zeker een kijkje nemen!

Brugs Stadsarchief, inkom Burg 11A.

Open elke dag van 9.30 – 12.30 en van 13.30 – 17u.

www.focus-wtv.be/sport/tentoonstelling-over-de-elfstedenronde