ÑEÛ KHOÙ DO KEÏT VAI

MÔÛ ÑAÀU

Ñeû khoù do keït vai laø moät trong nhöõng bieán chöùng saûn khoa ñaùng sôï

vaø bi thaûm nhaát. Ñaây laø tình traïng soå thai bò ngöng treä do vai tröôùc cuûa

thai nhi bò neâm chaët döôùi xöông mu. Nguyeân taéc xöû trí keït vai laø (1)

nhaän bieát ñöôïc ngay, (2) duøng caùc thuû thuaät ñaëc bieät ñeå sanh vai bò

keït, (3) traùnh duøng löïc quaù möùc, vaø (4) taát caû phaûi ñöôïc thöïc hieän

trong moät khoaûng thôøi gian ngaén. Tæ leä ñeû khoù do keït vai khoaûng

0.2 – 1.5%.

BIEÁN CHÖÙNG CHO MEÏ VAØ CON

Ñoái vôùi meï:

- Toån thöông phöùc taïp aâm ñaïo, taàng sinh moân

- Raùch coå töû cung

- Ñôø töû cung do chuyeån daï keùo daøi

Ñoái vôùi con:

- Toån thöông ñaùm roái caùnh tay

- Ngaït, töû vong

- Gaõy xöông ñoøn

- Gaõy vaø traät khôùp xöông caùnh tay

YEÁU TOÁ NGUY CÔ

Coù moät soá yeáu toá nguy cô cuûa keït vai coù theå nhaän bieát ñöôïc tröôùc

hoaëc trong chuyeån daï. Tuy nhieân caùc yeáu toá naøy raát thöôøng gaëp,

neân cuõng khoâng höõu ích laém treân laâm saøng.Tröôùc chuyeån daï Trong chuyeån daï

Thai to Chuyeån daï giai ñoaïn 1 baát

thöôøng

Meï beùo phì Keùo daøi

Tieåu ñöôøng Ngöng treä

Thai quaù ngaøy Chuyeån daï giai ñoaïn 2 keùo daøi

Thai coù giôùi tính nam Taêng co vôùi oxytocin

Meï lôùn tuoåi Forcep trung bình, giaùc huùt trung

bình

Taêng caân quaù nhieàu trong thai kyø

Tieàn söû ñeû khoù do keït vai

Khung chaäu deït, hoaëc heïp

Tieàn söû thai to

XÖÛ TRÍ ÑEÛ KHOÙ DO KEÏT VAI

Keït vai coù theå xaûy ra baát ngôø vaø khoâng theå döï baùo tröôùc chính xaùc,

do ñoù ngöôøi thöïc hieän ñôõ sanh phaûi ñöôïc huaán luyeän toát ñeå saün

saøng ñoái phoù vôùi caáp cöùu saûn khoa naøy.

Sản phụ có nguy cơ đẻ khó do kẹt vai

Chuẩn bị sẵn sàng:dụng cụnhân lực

Chẩn đoán kẹt vai ngay lập tức

Sản phụ không có nguy cơ đẻ khó do kẹt vai

Thực hiện các biện pháp đầu tiên:cắt tầng sinh môn rộngấn trên xương muthủ thuật McRoberts

GIỮ BÌNH TĨNH La to gọi giúp đỡ

Thành công Tháo vai kẹt bị thất bại

Thực hiện các thủ thuật xoay vai:thủ thuật tháo xoắn Woodsthủ thuật lắc vai Rubin

Thành công Xoay vai thất bại

Thực hiện các thủ thuật khó:kéo cánh tay sau rabẻ gãy xương đòn

Thành công Thất bại

Thủ thuật Zavanelli

Nhấc đầu lên để sanh vai sauHạ đầu để sanh vai trướcSanh thân

Luôn cảnh giác kẹt vai

KHÔNG ẤN ĐÁY TC

Xöû trí keït vai bao goàm moät loaït caùc haønh ñoäng phaûi ñöôïc thöïc hieän chính xaùc, phoái hôïp nhòp nhaøng trong khoaûng thôøi gian ngaén.

MOÂ TAÛ CAÙC THUÛ THUAÄT

AÁn treân xöông mu

Ngöôøi phuï ñôõ sanh aán treân

xöông mu ñeå giaûi phoùng vai

keït. Löïc aán coù höôùng

cheách 45o so vôùi phöông

thaúng ñöùng. Vai thai nhi ñöôïc

ñaåy xuoáng vaø sang beân veà

Thuû thuaät McRoberts

Thuû thuaät McRoberts ñöôïc coi laø thuû thuaät ñaàu tay ñeå xöû lyù nhöõng

tröôøng hôïp ñeû khoù do keït vai. Hai chaân cuûa saûn phuï ñöôïc gaáp toái ña

leân buïng, töông töï nhö tö theá goái ngöïc. Tö theá naøy laøm thaêûng xöông

cuøng so vôùi ñoát soáng thaét löng vaø do ñoù laøm xoay khôùp mu höôùng veà

phía ñaàu, laøm giaûm goùc nghieâng töø 25-10o. Thuû thuaät naøy khoâng laøm thay ñoåi caùc ñöôøng kính thaät söï cuûa khung chaäu nhöng laøm xoay xöông mu leân treân

vaø nhôø ñoù giaûi phoùng ñöôïc vai tröôùc bò keït. Thuû thuaät naøy giuùp laøm giaûm

löïc keùo treân vai, giaûm löïc caêng treân ñaùm roái caùnh tay vaø laøm giaûm

tæ leä gaõy xöông ñoøn.

Thuû thuaät Woods

Woods ñaõ moâ taû moät kyõ thuaät giuùp giaûi phoùng vai bò keït döïa treân

moät ñònh luaät vaät lyù noåi tieáng ñöôïc aùp duïng cho oác vít. “OÁc vít coù

moät maët phaúng nghieâng hình xoaén oác lieân tuïc khôùp vaøo nhöõng

ñöôøng raõnh thích hôïp. Khi muoán thaùo oác vít nhöõng ñöôøng raõnh naøy

seõ taïo ra khaùng löïc lôùn nhaát neáu ta keùo thaúng tröïc tieáp. Do ñoù keùo

thaúng tröïc tieáp ñeå thaùo oác vít laø caùch thaùo khoù nhaát .” AÙp

duïng ñònh luaät naøy treân thöïc teá, thai nhi ñöôïc xem nhö caùi oác vít, trong

ñoù vai tröôùc vaø vai sau seõ ñi qua ba ñöôøng raõnh taïo bôûi khôùp mu, moûm

nhoâ xöông cuøng vaø xöông cuït.

Trong thuû thuaät Woods kinh ñieån daønh cho kieåu theá chaåm phaûi, baøn

tay traùi aán ôû moâng cuûa thai nhi qua thaønh buïng cuûa meï vaø ñaåy maïnh

xuoáng döôùi, cuøng luùc ñoù, hai ngoùn tay cuûa baøn tay phaûi ñaët ôû phía tröôùc

cuûa vai sau vaø ñaåy höôùng leân treân cuøng chieàu kim ñoàng hoà theo chu vi

cuûa voøng troøn taïo bôûi taàng sinh moân tôùi ngang möùc hoaëc qua vò trí 12

giôø. Thuû thuaät naøy ñeå soå vai sau. Löïc ñaåy treân moâng thai nhi neân do

chính ngöôøi laøm thuû thuaät ñaåy chöù khoâng phaûi do ngöôøi phuï ñaåy,

muïc ñích laø keát hôïp ñoàng thôøi löïc cuûa hai tay ñeå thaùo xoaén “con oác

thai nhi”. Hình treân moâ taû thuû thuaät Woods caûi tieán vôùi löïc ñaåy ñaët ôû

phía sau cuûa vai.

Thuû thuaät Rubin

Rubin pheâ bình thuû thuaät Woods kinh ñieån laøm daïng vai sau ra do thuû

thuaät vieân ñaët nhöõng ngoùn tay ôû phía tröôùc vai sau vaø ñaåy vai höôùng

veà phía löng thai nhi. Ñieàu naøy seõ laøm ñöôøng kính ngang vai lôùn hôn so

vôùi khi ta vai laïi. Rubin moâ taû hai thuû thuaät ñeå xöû lyù ñeû khoù do keït vai.

- Thuû thuaät thöù nhaát: laéc vai thai nhi qua ñöôøng buïng ñeå laøm tröôït vai

tröôùc ra khoûi choã keït vaø cho pheùp vai tìm ñöôøng kính thuaän lôïi hôn

ñeå ñi qua khung chaäu vaø xuoáng.

- Thuû thuaät thöù hai: qua ñöôøng aâm ñaïo, duøng tay kheùp vai naøo coù theå

sôø ñöôïc gaàn nhaát laïi ñeå laøm giaûm chu vi vaø ñöôøng kính ngang vai

laïi.

Hình A, B minh hoïa vai gaàn nhaát ñöôïc gaáp laïi nhaèm laøm giaûm chu vi vaø

ñöôøng kính ngang vai. Trong Hình C, vai tröôùc ñöôïc gaáp baèng caùch eùp

ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà trong kieåu theá chaåm chaäu traùi tröôùc.

Thuû thuaät keùo tay sau

Neáu ñeán luùc naøy maø vaãn chöa soå ñöôïc vai vaø neáu gaây teâ taïi choã

vaãn chöa hieäu quaû thì neân gaây meâ toaøn thaân ñeå laøm nhöõng thuû

thuaät tieáp theo. Thuû thuaät keùo caùnh tay sau ra gaây toån thöông cho thai

nhieàu hôn, nhöng ñaây laø thuû thuaät duy nhaát ñeå giaûi quyeát keït vai khi caùc thuû

thuaät khaùc ñaõ thaát baïi. Do ñoù, caàn phaûi thoâng thaïo thuû thuaät naøy.

- Ñöa tay nheï nhaøng vaøo doïc theo ñöôøng cong xöông cuøng. Neáu löng

thai nhi quay veà beân phaûi cuûa meï thì ñöa baøn tay phaûi cuûa thuû

thuaät vieân vaøo, vaø ngöôïc laïi.

- Ngoùn tay cuûa thuû thuaät vieân ñi doïc theo xöông caùnh tay cuûa thai nhi

roài aán vaøo hoá khuyûu ñeå gaäp caúng tay

- Ngoùn troû cuûa thuû thuaät vieân seõ naém laáy caúng tay cuûa beù, nheï

nhaøng vuoát leân qua ngöïc vaø maët cuûa beù roài keùo ra ngoaøi aâm

ñaïo. Sau khi ñaõ keùo caùnh tay sau ra thöôøng thì vai tröôùc seõ deã

daøng tröôït ra döôùi xöông mu. Neáu khoâng, ta coù theå sanh vai tröôùc

baèng caùch keùo xuoáng vaø ñaåy ôû treân buïng.

- Khi thai cöïc lôùn, coù khi caàn phaûi xoay vai sau (ñaõ sanh) thaønh vai

tröôùc. Moät tay giöõ caùnh tay sau, tay kia ñaët ôû sau ñaàu hoaëc ôû phía

sau vai tröôùc vaø xoay chuyeån vai sau thaønh vai tröôùc vaø laïi laëp laïi

thuû thuaät keùo caùnh tay sau ñoái vôùi vai sau môùi naøy.