De Belgische drugwetgeving en drugbeleid Serge Seghers AZ Groeninge Kortrijk.

De Belgische drugwetgevingen drugbeleid

Serge Seghers

AZ Groeninge Kortrijk

Het drugsfenomeen

• Gezondheid

• Sociaal

• Veiligheid

• Economie

• Internationaal

‘ multidimentioneel ‘

Het drugsfenomeen

• Gezondheid-----)gezondheidsbeleid

• Sociaal----)sociaal beleid

• Veiligheid-----)strafrechterlijk beleid

• Economie-----)economisch beleid

• Internationaal-----)buitenlands beleid

meerdere beleidsdomeinen

Het drugsfenomeen

• Epidemiologie• Preventie• Hulpverlening• Repressie - druggebruikers - druggerelateerde criminaliteit - drugproductie en drugshandel - penitentiair beleid

Het drugsfenomeen

• Federaal

• Gemeenschappen

• Provinciaal

• Lokaal

meerdere beleidsniveau’s

Het drugsfenomeen

• Nood aan een globaal , geïntegreerde benadering

• Nood aan horizontale en verticale beleidsafstemming

De drugwetgeving in Belgïe

Beleid (=) Wetgeving

De Belgische drugwetgeving

• De drugwetgeving bepaalt wat strafbaar is wat een misdrijf is + de straffen• Het drugbeleid wordt bepaald door

(federale) beleidsnota drugs + circulaires - geen juridische waarde - bepaalt de beleidsprioriteiten


• Wet van 24 februari 1921 = ‘de drugwet’ = een kaderwet gewijzigd door de wet van 9 juli 1975

Wet van 3 mei 2003

• Koninklijke besluiten (K.B.) voeren de drugwet uit


HISTORIEK :

- vooral uitvoering van internationale verdragen

- de moeizame vertaling van een beleid


INTERNATIONALE VERDRAGEN :

- vooral in lijn met de VN-verdragen * het opiumverdrag van Den Haag 1912 * het opiumverdrag van Genève 1925 * enkelvoudig verdrag van New York 1961 inzake verdovende middelen * het verdrag van Wenen 1971 inzake psychotrope stoffen * het verdrag van Wenen 1988 tegen de sluikhandel van verdovende middelen en psychotrope stoffen (+ lijst precursoren)


VN-drugverdragen :

- basisidee = prohibitie - partijen hebben de verplichting te

voorzien in *strafbaarstelling bezit cannabis en

andere illegale drugs *strafrechterlijke of administratieve

reactie op bezit ervan


VERTALING VAN HET BELEID :

- Federale drugsnota 2001 : beleidsmatige basis

- aanpassing drugwetgeving juni 2003

vernieuwde strafrechterlijke reactie tav

druggebruikers en cannabisgebruikers in

het bijzonder

Het Belgisch drugbeleid

Federale Drugnota 2001 (vervolg) :

- bezit van cannabis blijft strafbaar

- onderscheid cannabis – andere illegale drugs in de wet

- sterkere bescherming van minderjarigen

- onderscheid inbreuken om eigen gebruik te bekostigen - uit winstbejag

- onderscheid 3 categoriën van misdrijven


Wat is strafbaar + welke straffen

Wet van 3 mei 2003

K.B. 16 mei 2003

Ministeriële omzendbrief 16 mei 2003


Art. 2 bis § 1 Drugwet : Koning kan onderscheid maken tussen categoriën

K.B. 16 mei 2003 : onderscheid 3 categoriën


eerste categorie : invoer vervaardiging vervoer aanschaf bezit van slaap – en verdovende middelen voor persoonlijk

gebruik + teelt cannabis voor persoonlijk gebruik


tweede categorie :

misdrijven eerste categorie die gepaard gaan met verzwarende omstandigheden uit de Drugwet


Verzwarende omstandigheden :

- t.a.v. minderjarigen

- gezondheid – fysieke gevolgen

- deelneming vereniging


Verzwarende omstandigheden (vervolg) : - tav minderjarigen : hoe jonger minderjarige

hoe groter strafverzwaring - nefaste gevolgen voor de gezondheid : ongeneeslijk lijkende ziekte,blijvende

arbeidsongeschiktheid,volledig verlies van gebruik van een orgaan ,zware verminking, dood

- lidmaatschap van een vereniging : al of niet als leidende persoon


gekozen voor versterking van de bescherming van minderjarigen :

- strenger optreden voor feiten tav minderjarigen (VO)

- uitgebreid huiszoekingsrecht voor politie : te allen tijde de lokalen bezoeken waar illegale drugs worden gebruikt in aanwezigheid van minderjarigen


derde categorie :

misdrijven uit de eerste categorie gepleegd voor ander doel dan voor eigen gebruik


derde categorie (vervolg) : uitvoer doorvoer nieuw in 2003 = makelarij dealerschap verkoop het te koop stellen afleveren opslaan van slaap- en verdovende middelen met of

zonder verzwarende omstandigheden


art. 3 Drugwet :

- het vergemakkelijken van druggebruik

- aanzetten tot druggebruik


art 3 Drugwet (vervolg) :

§ 2 het vergemakkelijken van druggebruik : - uitz. : dokters,… - winst maken of niet speelt geen rol - geld lenen ,auto uitlenen om drugs te kopen - ‘het ter beschikking stellen van een lokaal’ (jeugdhuis)


art 3 Drugwet (vervolg) :

§ 2 aanzetting tot druggebruik

- elke vorm van aanzetting : voorstellen ,

louter aanbieden van drugs

- de plaats heeft geen belang

- de aanzetting is als dusdanig strafbaar,

opvolging is niet vereist


art. 3 Drugwet (vervolg) :

§ 4 misbruik door beoefenaars van de

geneeskunst

doelgroep:dokters,veeartsen,apothekers,

beoefenaars paramedisch beroep

discussie omtrent begrip ‘misbruik’


STRAFFEN :

art. 2 ter Drugwet :

- lichtere straffen voor cannabis

- zwaardere straffen voor andere

misdrijven


art 2 ter Drugwet (vervolg) : - lichtere straffen voor cannabis : * eerste categorie : - eerste overtreding : geldboete 15-25 E - herhaling binnen 1 jaar na veroordeling: geldboete 26 -50 E - herhaling binnen 1 jaar na tweede veroordeling : gevangenisstraf 8 d – 1 j en geldboete 50 -100 E * cannabis + openbare overlast : gevangenisstraf 3 m – 1 j en/of geldboete 1000 – 100 000 E


- zwaardere straffen voor andere misdrijven:

* eerste categorie doch andere middelen dan cannabis - voor persoonlijk gebruik

* tweede categorie (cat 1 + VO)

* derde categorie


• zwaardere straffen voor andere misdrijven (vervolg) art 2 bis Drugwet : * eerste cat. + derde cat.(zonder VO) : gevangenisstraf 3 m – 5 j en geldboete 1000 – 100 000 E (evt . verzachtende omstandigheden ) * tweede cat. + derde cat. (met VO) : opsluiting van 5-10 /10-15/15-20 j naargelang ernst


• art. 3 Drugwet inzake vergemakkelijken of aanzetten tot druggebruik + misbruik door beoefenaars van de geneeskunst :

gevangenisstraf 3 m – 5 j en

geldboete 1000 – 100 000 E


• art. 4 Drugwet : bijkomende straffen

- sluiting van de inrichting

nieuw art. 9 bis Drugwet : uitbreiding bevoegdheid burgemeester

- geen straf , bestuurlijke maatregel

- sluiting pand voor 6 maand -

eenmaal verlengbaar


art. 4 Drugwet (vervolg) : - ontzetting uit bepaalde rechten - beroepsverbod - exploitatieverbod - aanplakking en openbaarmaking gerechtelijke beslissing - bijzondere verbeurdverklaring : voertuigen ,toestellen, instrumenten ,zaken gediend of bestemd om drugmisdrijven te plegen of er het voorwerp van uit maken ook wanneer niet de eigendom van de veroordeelde !


art. 6 Drugwet : verschoningsgronden voor drugmisdrijven - er is een strafbaar feit + de persoon is schuldig - in functie van verklikking – oprollen van netwerken - gevolgen : * strafuitsluiting – geen straf * strafvermindering – lichtere straf


art. 11 Drugwet :

§ 1 vaststelling van het bezit van een gebruikershoeveelheid van cannabis

dat niet vergezeld gaat met openbare overlast of met problematisch gebruik ---) wordt slechts tot anonieme registratie door de politie overgegaan


art. 11 Drugwet (vervolg) :

§ 2 : onder problematisch gebruik wordt verstaan :

gebruik dat gepaard gaat met een graad van verslaving die de gebruiker niet langer de mogelijkheid biedt zijn gebruik te controleren en dat zich uit door psychische en lichamelijke symptomen


art. 11 Drugwet (vervolg) : § 3 : wordt als openbare overlast beschouwd : het bezit van cannabis in eenstrafinrichting , in een opvoedingsinstituut of in het gebouw van een maatschappelijkeinstelling of in hun onmiddellijke omgeving ,of op andere plaatsen waar minderjarigen

samenkomen voor onderwijs ,sport en andere gezamenlijke bezigheden


‘ sleutelbegrippen ‘

gebruikershoeveelheid

problematisch gebruik

openbare overlast


sleutelbegrippen (vervolg) :

- goed begrip noodzakelijk voor correcte toepassing van de nieuwe wetgeving

- met behulp van deze begrippen wordt bepaald of maar vooral ook hoe

moet opgetreden worden (opsporing,vervolging en straftoemeting)


sleutelbegrippen (vervolg) :• Bezit cannabis voor persoonlijk gebruik :

‘ gebruikershoeveelheid ‘

- niet nader bepaald in de wet

noch in het K.B.

- wel in MC 16 mei 2003 :

in 1keer of binnen 24 uur

3 gram of 1 plant


sleutelbegrippen (vervolg) : • Problematisch gebruik :

- art. 11 § 2 Drugwet : politie is hiervoor niet opgeleid - K.B. 16 mei 2003 : geen gevaarsnotie – enkel testbatterij (‘onder invloed’) - MC 16 mei 2003 : gevaarsnotie (voor zichzelf of de samenleving) + testbatterij --) Wet op het wegverkeer 16 maart 1999 strafbaarstelling rijden onder invloed van illegale drugs



• Openbare overlast :

- art 11 § 3 Drugwet : verwijst naar VN verdrag van ’88 – eigenlijk bedoeld om handelaars aan te pakken

- K.B 16 mei 2003 : geen omschrijving

- MC 16 mei 2003 : verwijst eveneens naar VN verdrag ’88


sleutelbegrippen (vervolg) : - onduidelijkheid - onvoldoende omschreven - geen uniformiteit ----) arrest van arbitragehof 20 oktober 2004 - vernietiging van art 11 Drugwet - + de concepten ‘problematisch gebruik’ en

‘openbare overlast’ = vernietiging van de kern van het gewijzigde

strafrechtelijk beleid



arrest arbitragehof (vervolg) :

- argumentatie : vaag en onnauwkeurig

- interpretatie ---) rechtsonzekerheid

- in strijd met het legaliteitsbeginsel in strafzaken : belang van de voorzienbaarheid van de wetgeving : de burger moet precies weten welk gedrag wanneer strafbaar is

De Belgische drugwetgeving Wat staat ons te doen ?

----) aanpassing Wet en Omzendbrief

- Drugwet : voorbereiding nog steeds niet vervangen : juridisch vacuüm

- MC 25 januari 2005 =gemeenschappelijke richtlijn Minister van Justitie en college van Procureur-generaal : overgangsrichtlijnen enkel m.b.t. cannabis

Het Belgisch drugbeleid• MC januari 2005 (vervolg) : - persoonlijk gebruik : bezit van een hoeveelheid cannabis van

maximum drie gram of één geteelde plant , zonder enige aanwijzing voor verkoop of handel

- VO art. 2 bis Drugwet - verstoring openbare orde : bezit cannabis in strafinrichting of instelling voor jeugdbescherming bezit cannabis in onderwijs- of gelijkaardige instelling of in

onmiddellijke omgeving ostentatief bezit cannabis op openbare plaats of plaats die

toegankelijk is voor het publiek - massabijeenkomsten : tijdelijke en specifieke richtlijnen mogelijk

Het Belgische drugbeleid

Drugwetgeving

niet =

Drugbeleid


Ministeriële circulaire/omzendbrief/richtlijn ~ drugs - gaan uit van het college van Procureur-

Generaal - vaak samen met de Minister van Justitie - bepaalt opsporings- en vervolgingsbeleid - richtlijnen van en voor de parketten - bepaalt enkel beleid van parket ; niet van de rechter ~scheiding der machten (rechter onafhankelijk en onpartijdig)


de strafrechtelijke afhandeling drugzaken

= de toepassing van de wetgeving in de

praktijk

het strafrecht is enkel van toepassing op

meerderjarigen (minderjarigen : Wetgeving op de jeugdbescherming)


de strafrechtelijke afhandeling drugzaken

(vervolg) :

opsporing

vervolging

straftoemeting

strafuitvoering


de strafrechtelijke afhandeling/alternatieven voor een misdrijf ~drugzaken

(vervolg) :

opsporing :

- gebeurt door politie

- stelt (V)PV op

- alternatief mogelijk


SR afhandeling/alternatieven (vervolg) : vervolging : - gebeurt door Openbaar Ministerie of Parket - leiding van (opsporings)onderzoek bij

Procureur des Konings - zeer grote beslissingsmacht in het al of niet

vervolgen - heel wat beleidsruimte tussen sepot en

vervolging = alternatieven - soms gerechtelijk onderzoek met leiding bij de

onderzoeksrechter (alternatieven)


SR afhandeling/alternatieven (vervolg) :

straftoemeting :

- in de rechtbank

- beoordelen van een zaak door strafrechters

- aantal alternatieven


SR afhandeling/alternatieven (vervolg) : strafuitvoering : - domein van de uitvoerende macht (Minister van Justitie) - ook de rechterlijke macht * Comissie VI * strafuitvoeringsrechtbanken - alternatieven


SR : voor meerderjarigen voor minderjarigen : - bezit van een gebruikershoeveelheid cannabis : in theorie altijd PV ---) jeugdparket - Wet op de jeugdbescherming : geen straffen maar maatregelen vanaf 16 jaar ‘uithandengeving’ (als misdrijf omschreven feiten)


• Huidig opsporingsbeleid :

- bezit van cannabis voor persoonlijk gebruik door een meerderjarige

- zonder verzwarende omstandigheden

- zonder verstoring van de openbare orde

----) VPV + geen inbeslagname

----) alternatief : politiesepot


• Huidig opsporingsbeleid (vervolg) : Vereenvoudigd PV : - notitienummer - plaats en datum van de feiten - aard van de feiten (type,hoeveelheid

product) - volledige identiteit van de dader - samenvatting van versie van de feiten ---) Parket ontvangt een lijst , 1 x per maand


• Huidig opsporingsbeleid (vervolg) :

- tav andere hoeveelheden cannabis en illegale drugs :

---) steeds PV + Parket


• Huidig opsporingsbeleid (vervolg) :

ook op niveau gerechtelijk onderzoek

door onderzoeksrechter alternatieven :

vb . Vrijheidsberoving

alternatief : vrijheid onder voorwaarden


• Huidig vervolgingsbeleid :

- bezit van cannabis voor persoonlijk

gebruik- zonder VO noch verstoring

openbare orde

---) laagste prioriteit in vervolging

- bezit + VO of verstoring openbare orde

---) wel een prioriteit

Het Belgisch drugbeleidFederale drugnota 2001 :

- tav druggebruikers – detailhandel 3 centrale principes : 1) SR optreden = ultimum remedium uitz. : rijden onder invloed maatschappelijke overlast 2) meer oriëntatie naar de hulpverlening 3) gebruik mag geen reden zijn tot verschoning van crimineel gedrag - tav drugproductie – drughandel : repressie

Het Belgisch drugbeleid• In lijn met de VN-verdragen , maar met meer aandacht voor

gezondheidsaspect en harmreduction -----) ~ Europese richtlijnen * Raad van europa : Pompidou groep * Schengen uitvoeringsovereenkomst 19 juni 1990 * de Europese Unie : verdrag van Maastricht 1992 oprichting EWDD 1993 oprichting Europol drugs unit 1994 verdrag van Amsterdam 1997 Europese actieplannen sinds 1996

Het Belgisch drugbeleid• Europese Unie : - 1967 EG ‘fusieverdrag ‘ : gegroeid vanuit EEG –EGKS-Euratom supranationale samenwerking wetgevende bevoegdheden bindend voor alle lidstaten economische – monetaire integratie beslissing bij meerderheid (>1/2) - 1970 EPS : ook intergouvermentele samenwerking elke lidstaat behoudt bevoegdheid beslissing bij unanimiteit


• Oriëntatie naar de hulpverlening ---) stelsel therapeutisch advies - nieuw - vroeger in sommige parketten ,nu wettelijke basis - in elke fase van de strafprocedure - via case manager justitie - peilen naar aard en noodzaak behandeling - in praktijk niet toegepast - enkel pilootproject proefzorg parket Gent i.s.m. drughulpverlening (verruimde toepassing) - LAT-relatie of shotgun wedding ?


• Huidig vervolgingsbeleid (vervolg) :

- heel wat beleidsruimte tussen sepot en

vervolging op niveau OM= alternatieven

* therapeutisch advies

* praetoriaanse probatie

* minnelijke schikking

* bemiddeling in strafzaken


• Huidige straftoemeting :

beoordelen van een zaak door strafrechter

alternatieven : probatie – opschorting

probatie – uitstel

art 9 Drugwet : uitbreiding van dit systeem


• Huidige strafuitvoering :

- valt onder verantwoordelijkheid van de

uitvoerende macht (Minister van Justitie)

- ook de rechterlijke macht :

* commissie voorwaardelijke invrijheidsstelling

* strafuitvoeringsrechtbanken

alternatieven : voorwaardelijke en voorlopige invrijheidsstelling


Harm reduction strategieën :

- spuitenruil : art. 3 § 2 Drugwet

- medicinaal gebruik van cannabis

- behandeling met vervangingsmiddelen

- gecontroleerde heroïneverstrekking


BESLUIT


Besluit :

vervolgingsbeleid in praktijk in Vlaanderen :

- criteria voor de beoordeling van een dossier : aard van de feiten

aard van het product

fase van het gebruik


Besluit (vervolg) :

- vervolgingsbeleid :

* bezit van een gebruikershoeveelheid cannabis ( + teelt in grote parketten )

+ experimenteren met andere illegale drugs (met uitz. van heroïne)

---) geen prioriteit

---) sepot


• Besluit (vervolg) :

vervolgingsbeleid :

* feiten in functie van winstbejag :

geen onderscheid tussen cannabis en andere illegale middelen

---) vervolging

---) en meestal onderzoeksrechter


besluit (vervolg) :

vervolgingsbeleid :

- op het niveau Parket : klassieke SR afhandeling (sepot,vervolging) met slechts beperkte toepassing van alternatieven : waarom ?


Besluit (vervolg) : vervolgingsbeleid : waarom ? : * gebrek aan mensen en middelen - therapeutisch advies - pretoriaanse probatie - minnelijke schikking - bemiddeling in strafzaken * sterk geloof in het ter zitting brengen van drugdossiers - reële stok achter de deur - voorwaarden strikter en stipter opvolgen door justitie

assistent :probatie –opschorting en –uitsel


• Besluit (vervolg) : - centrale doelstelling nieuwe wetgeving : > druggebruikers uit het “harde strafrecht” houden > bezit cannabis persoonlijk gebruik = laagste prioriteit > vermijden van effectieve straffen voor alle gebruikers + stimuleren van alternatieven voor bestraffen (hulpverlening)


Besluit (vervolg) : - in de praktijk : > geen alternatieven (toegepast) geen hulpverlening gevaar voor strengere bestraffing > meest fundamentele wijziging betreft de straffen * lichtere straf voor persoonlijk bezit cannabis * zwaardere straf voor alle andere feiten – ook voor persoonlijk bezit van andere illegale drugs > de nieuwe drugwetgeving is er een van zalven en slaan !

Het Programma

Opleidingsonderdeel Vakgroep

Titularis A D E SEM

VAN SUBSTANTIE TOT GEDRAG

Drugs: voorkomen en werking FW03 Jan Van Bocxlaer 6 120 4 J

Drugtesting en rijden onder invloed GE06 Alain Verstraete 4 90 3 J

Psychiatrische diagnostiek van middelengerelateerde stoornissen

GE13 Kurt Audenaert 6 120 4 J

EPIDEMIOLOGIE - PREVENTIE

Epidemiologie - Preventie GE12 Lea Maes 12 270 9 J

DE SOCIOLOGIE VAN HET MIDDELENGEBRUIK

Organisatie, financiering en toegankelijkheid van de eerstelijnsgezondheidszorg met bijzondere aandacht voor sociaal-economische gezondheidsverschillen

GE21 Sara Willems 4 90 3 J

Middelengebruik en verslaving: gezondheidssociologische aspecten

PS04 Sara Willems 4 90 3 J

Sociologie van het druggebruik RE08 Tom Decorte 6 150 4 J

OPVANG EN BEHANDELING

Opvang, begeleiding en behandeling van middelenmisbruik

PP10 Eric Broekaert 16 360 12 J

WETGEVING EN BELEID

Gezondheidsrechtelijke aspecten van het drugsfenomeen RE08 Tom Balthazar 4 90 3 J

Drugsbeleid in internationale en Europese institutionele en regelgevende context

RE08 Gert Vermeulen 4 90 3 J

Het Belgisch drugsbeleid en de wetgeving RE08 Brice De Ruyver 8 180 6 J

Het drugsfenomeen in de strafrechtsbedeling RE08 Tom Vander Beken 8 180 6 J

Bestuurskundige aspecten van het integraal drugsbeleid RE08 Paul Ponsaers 4 90 3 J

A= contacturen per jaar

http://users.ugent.be/~bdruyver/vakinhoud.php

http://www.hetdrugsfenomeen.be/lesgevers.php#boc

http://www.hetdrugsfenomeen.be/lesgevers.php#boc

http://users.ugent.be/~bdruyver/vakinhoud.php#drugtest

http://users.ugent.be/~bdruyver/vakinhoud.php#drugtest

http://www.hetdrugsfenomeen.be/lesgevers.php#ver



http://users.ugent.be/~bdruyver/vakinhoud.php#psych

http://users.ugent.be/~bdruyver/vakinhoud.php#psych

http://www.hetdrugsfenomeen.be/lesgevers.php#aud



http://users.ugent.be/~bdruyver/vakinhoud.php#epidem


Dank voor jullie lang volgehouden

aandacht !

Vragen zijn welkom

De Belgische drugwetgeving en drugbeleid Serge Seghers AZ Groeninge Kortrijk.

Documents

Transcript of De Belgische drugwetgeving en drugbeleid Serge Seghers AZ Groeninge Kortrijk.