Dau thau trong mua ban qt thuc trang va giai phap tai vn
-
Upload
tran-duc-anh -
Category
Documents
-
view
99 -
download
0
Transcript of Dau thau trong mua ban qt thuc trang va giai phap tai vn
Lêi më ®Çu
Tõ khi thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ theo chñ
tr¬ng ®æi míi do §¹i héi §¶ng lÇn VI ®Ò ra, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®·
kh«ng ngõng ®æi míi toµn diÖn c¬ chÕ qu¶n lý ®Ó lµm cho c¬ chÕ
®ã thÝch øng ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ
trêng. Cïng víi sù chuyÓn ®æi ®ã nhiÒu h×nh thøc kinh doanh míi
xuÊt hiÖn, trong ®ã h×nh thøc ®Êu thÇu quèc tÕ ®· ®îc ¸p dông ®Ó
dÇn dÇn thay thÕ cho ph¬ng thøc chØ ®Þnh thÇu kh«ng cßn phï hîp
víi c¬ chÕ thÞ trêng còng nh th«ng lÖ quèc tÕ.
HiÖn t¹i ViÖt Nam lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn. Sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc vµ héi nhËp quèc tÕ lµ m¬ íc cña
toµn d©n. Trong bèi c¶nh ®ã th× ®Êu thÇu c¹nh tranh lµ mét ph¬ng
ph¸p quan träng trong viÖc tiÕp thu nguån lùc bªn ngoµi phôc vô cho
ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. §©y lµ mét lÜnh vùc míi mÎ ®èi víi ViÖt
Nam vµ cßn cã nhiÒu ®iÓm cÇn häc hái vµ hoµn thiÖn ®Ó c«ng t¸c
®Êu thÇu quèc tÕ thùc sù ph¸t huy hÕt vai trß cña m×nh trong viÖc
lùa chän nguån lùc bªn ngoµi phï hîp nhÊt cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt
níc.
XuÊt ph¸t tõ vai trß quan träng c«ng t¸c ®Êu thÇu ë ë ViÖt Nam
hiÖn nay nªn sau mét thêi gian nghiªn cøu vÊn ®Ò ®Êu thÇu t¹i ViÖt
Nam em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “§Êu thÇu trong mua b¸n quèc
tÕ, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam” lµ ®Ò tµi nghiªn
cøu cña m×nh. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, kho¸ luËn tèt
nghiÖp ®îc chia lµm 3 ch¬ng:
- Ch¬ng I: §Êu thÇu quèc tÕ mét ph¬ng ph¸p mua s¾m cã hiÖu
qu¶
- Ch¬ng II: Thùc tiÔn tæ chøc vµ qu¶n lý hoÆt ®éng ®Êu thÇu
quèc tÕ t¹i ViÖt Nam
1
- Ch¬ng III: Xu híng vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn kü thuËt tæ
chøc vµ qu¶n lý ®Êu thÇu quèc tÕ ë ViÖt Nam trong thêi gian
tíi.
Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Ph¹m Duy Liªn - Phã chñ
nhiÖm khoa ngêi ®· híng dÉn chØ b¶o em cÆn kÏ trong suèt qu¸
tr×nh lµm kho¸ luËn, sù d¹y dç ®µo t¹o cña c¸c thµy c« gi¸o trong
khoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng – trêng ®¹i häc Ngo¹i th¬ng h¬n 3 n¨m qua
®· cung cÊp nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých cho em khi nghiªn cøu vµ tr×nh
bµy néi dung kho¸ luËn tèt nghiÖp.
2
Ch ¬ng I
§Êu thÇu quèc tÕ mét ph¬ng thøc
mua s¾m cã hiÖu qu¶
I. Lý luËn chung vÒ ®Êu thÇu
I.1 Qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ®Êu thÇu quèc
tÕ
ThuËt ng÷ ®Êu thÇu ®· xuÊt hiÖn trong thùc tÕ x· héi tõ xa
xa. Theo tõ ®iÓn ViÖt Nam th× ®Êu thÇu ®îc gi¶i thÝch lµ viÖc
“®ä c«ng khai, ai nhËn lµm, nhËn b¸n víi ®iÒu kiÖn tèt nhÊt
th× ®uîc giao cho lµm hoÆc ®îc b¸n hµng (mét ph¬ng thøc
giao lµm c«ng tr×nh hoÆc mua hµng)”. Nh vËy b¶n chÊt cña
viÖc ®Êu thÇu ®· ®îc x· héi thõa nhËn nh lµ mét sù ganh ®ua
(c¹nh tranh) ®Ó ®îc thùc hiÖn mét viÖc nµo ®ã, mét yªu cÇu
nµo ®ã.
Víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam, ®Æc bÞªt
trong bèi c¶nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ hoÆch ho¸ tËp chung
sang c¬ chÕ thÞ trêng cã ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, khi cã
thÞ trêng ®Çu vµo còng nh ®Çu ra th× vÊn ®Ò ®Êu thÇu
ch¼ng nh÷ng trë thµnh mét c«ng cô trong qu¶n lý chi tiªu c¸c
nguån tiÒn cña nhµ níc mµ nã còng lµ mét s©n ch¬i cho nh÷ng
ai muèn ®îc tham gia ®¸p øng nhu cÇu mua s¾m. Thùc tÕ ®ã
®ßi hái ph¶i h×nh thµnh c¸c qui ®Þnh, h×nh thµnh mét hÖ
thèng ph¸p lý cho mét c«ng viÖc míi mÎ nhng hÕt søc cÇn thiÕt
®èi víi hoÆt ®éng kinh tÕ hiÖn nay – ®ã lµ hoÆt ®éng ®Êu
thÇu.
Cã thÓ thÊy r»ng ®Êu thÇu trong x· héi hiÖn nay bao qu¸t
nhiÒu néi dung h¬n, nã kh«ng chØ lµ mét qu¸ tr×nh lùa chän
3
nhµ thÇu ®¸p øng viÖc cung cÊp hµng ho¸, x©y dùng c¸c c«ng
tr×nh mµ bao gåm c¶ c¸c dÞch vô t vÊn. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ cã
thÓ coi ®Êu thÇu lµ mét d¹ng mua s¾m, ®ã lµ quan hÖ gi÷a
mét bªn muèn giµnh ®îc quyÒn ®¸p øng yªu cÇu ®Ó cã ®îc hîp
®ång g¾n víi lîi nhuËn.
Cïng víi sù ph¸t triÓn ngo¹i th¬ng, héi nhËp kinh tÕ, ph¸t triÓn
cña c«ng nghÖ vµ c¸c tËp ®oµn lín, ®Êu thÇu quèc tÕ trë nªn
ngµy cµng phæ biÕn. Ho¹t ®éng ®Êu thÇu quèc tÕ tËp trung
chñ yÕu vµo lÜnh vùc mua s¾m hµng ho¸, x©y dùng, cung cÊp
m¸y mãc thiÕt bÞ, dÞch vô t vÊn. Víi sù bïng næ cña Internet vµ
c«ng nghÖ th«ng tin, ®Êu thÇu quèc tÕ còng ®· më réng sang
nhiÒu lÜnh vùc nh ph¸t triÓn phÇn mÒm, c«ng nghÖ th«ng tin,
mua b¸n hµng ho¸ phæ th«ng. C«ng nghÖ th«ng tin ®îc ¸p dông
réng r·i trong ®Êu thÇu quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh
®Êu thÇu thùc hiÖn minh b¹ch vµ c«ng b»ng.
I.2 Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ ®Êu thÇu
Trªn thÕ giíi cã nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa ®Êu thÇu kh¸c nhau
chóng ta cã thÓ hiÓu ®Êu thÇu nh sau:
§Êu thÇu quèc tÕ lµ mét ph¬ng thøc giao dÞch ®Æc biÖt trong
®ã ngêi mua (ngêi gäi thÇu) c«ng bè tríc c¸c ®iÒu kiÖn mua
hµng ®Ó ngêi b¸n ( ngêi dù thÇu)b¸o gi¸ c¶ vµ c¸c ®iÒu kiÖn
tr¶ tiÒn, sau ®ã nguêi mua sÏ chän mua cña ngêi b¸o gi¸ rÎ
nhÊt vµ ®iÒu kiÖn tÝn dông phï hîp h¬n c¶ víi nh÷ng ®iÒu
kiÖn mµ ngêi mua ®· nªu.
Theo Quy chÕ §Êu thÇu ®îc ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè
88/ N§- CP ngµy 01-9-1999 cña ChÝnh phñ th× ®Êu thÇu ®îc
®Þnh nghÜa nh sau:
4
“§Êu thÇu” lµ qu¸ tr×nh lùa chän nhµ thÇu ®¸p øng c¸c yªu
cÇu cña bªn mêi thÇu.
§Êu thÇu lµ mét ph¹m trï g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸,
kh«ng cã s¶n xuÊt, kh«ng cã trao ®æi hµng ho¸ th× kh«ng cã
®Êu thÇu. §Êu thÇu thùc chÊt lµ mét h×nh thøc ®Ó ngêi mua
chän mua mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn vÒ
kü thuËt ®îc ®Æt ra vµ víi møc gi¸ cã thÓ chÊp nhËn ®îc,
trong ®iÒu kiÖn cã mét ngêi mua nhng l¹i cã rÊt nhiÒu ngêi
b¸n.
“ §Êu thÇu trong níc” lµ cuéc ®Êu thÇu chØ cã nhµ thÇu trong
níc tham dù
“ §Êu thÇu quèc tÕ” lµ cuéc ®Êu thÇu cã c¸c nhµ thÇu trong n-
íc vµ ngoµi níc tham dù
1.3 Ph©n lo¹i ®Êu thÇu
Cã nhiÒu c¸ch thøc ph©n lo¹i ®Êu thÇu kh¸c nhau tuú theo vµo
c¸c tiªu thøc ®· ®Þnh. Sau ®©y lµ sù ph©n lo¹i ®Êu thÇu theo
mét sè tiªu thøc chÝnh:
C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ néi dung cña gãi thÇu
* §Êu thÇu x©y l¾p:
§©y lµ h×nh thøc ®Êu thÇu ®îc ¸p dông phæ biÕn nhÊt t¹i
ViÖt Nam, ®îc ¸p dông trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n mµ néi
dung cña gãi thÇu x©y dùng bao gåm viÖc tæ chøc x©y dùng
c¸c c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh vµ l¾p ®Æt c¸c trang
thiÕt bÞ.
Thùc tÕ t¹i ViÖt nam nh÷ng dù ¸n sö dông vèn ng©n s¸ch
nhµ níc hay sö dông vèn vay u ®·i cña c¸c tæ chøc quèc tÕ
5
( WB, IMF, ADB, ...) thêng kÌm theo ®iÒu kiÖn lµ ph¶i tæ chøc
®Êu thÇu
* §Êu thÇu mua s¾m hµng ho¸:
Cã thÓ hiÓu ®Êu thÇu mua s¾m hµng ho¸ lµ h×nh thøc mua
hµng th«ng qua mêi thÇu nh»m lùa chän th¬ng nh©n dù thÇu
®¸p øng dîc c¸c yªu cÇu vÒ gi¸ c¶ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt
do bªn mêi thÇu ®Æt ra.
Thùc chÊt ®©y lµ h×nh thøc c¹nh tranh b¸n. §èi víi bªn mêi
thÇu ®©y lµ h×nh thøc chän hµng ho¸, nhµ cung cÊp, gi¸ c¶
vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c tèi u nhÊt. Víi nhµ thÇu thùc chÊt ®©y
lµ mét h×nh thøc tiªu thô s¶n phÈm.
Trong ®Êu thÇu mua s¾m hµng ho¸ bao cßn gåm c¸c h×nh
thøc sau:
- Chµo hµng c¹nh tranh : H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông ®èi víi
mua s¾m hµng ho¸ cã gi¸ trÞ nhá h¬n 2 tû VN§ víi yªu cÇu kü
thuËt gi¶n ®¬n vµ gi¸ c¶ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó lùa chän
nhµ thÇu.
- Mua s¾m trùc tiÕp : H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông trong trêng
hîp bæ sung hîp ®ång cò ®· thùc xong díi 1 n¨m hoÆc hîp
®ång ®ang thùc hiÖn víi ®iÒu kiÖn chØ ®Þnh thÇu cã nhu
cÇu t¨ng thªm sè lîng hµng ho¸ hoÆc khèi lîng c«ng viÖc mµ tr-
íc ®ã ®· ®îc tiÕn hµnh ®Êu thÇu nhng ph¶i b¶o ®¶m kh«ng
®îc vît møc gi¸ hoÆc ®¬n gi¸ trong hîp ®ång ®· ký tríc ®ã.
- Tù thùc hiÖn : h×nh thøc nµy chØ ®îc ¸p dông khi chØ ®Þnh
thÇu cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó thùc hiÖn cã nghÜa lµ chñ ®Çu t tù
chØ ®Þnh m×nh.
6
- Mua s¾m ®Æc biÖt : §©y lµ h×nh thøc ®îc ¸p dông ®èi víi
c¸c ngµnh hÕt sùc ®Æc biÖt mµ nÕu kh«ng cã nh÷ng quy
®Þnh riªng th× kh«ng thÓ ®Êu thÇu ®îc.
* §Êu thÇu tuyÓn chän t vÊn:
Néi dung cña gãi thÇu lµ ho¹t ®éng cung øng c¸c yªu cÇu vÒ
kiÕn thøc kinh nghiÖm chuyªn m«n cho bªn mêi thÇu trong
viÖc xem xÐt quyÕt ®Þnh kiÓm tra quy tr×nh chuÈn bÞ vµo
thùc hiÖn dù ¸n, cô thÓ nh: lËp b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi,
thÈm ®Þnh thiÕt kÕ lËp ra dù to¸n, lËp hå s¬ mêi thÇu, ph©n
tÝch ®¸nh gi¸, gi¸m s¸t thi c«ng x©y dùng, l¾p ®Æt trang
thiÕt bÞ ….
* §Êu thÇu tuyÓn chän ®èi t¸c ®Çu t :
Thc hiÖn ®Êu thÇu khi cã tõ hai nhµ ®Çu t trë lªn cïng muèn
tham gia dù ¸n hoÆc Thñ tíng ChÝnh phñ yªu cÇu.
C¨n cø vµo c¸ch thøc më thÇu
Cã thÓ chia ®Êu thÇu thµnh ba lo¹i:
* §Êu thÇu mét tói hå s¬ :
Lµ ph¬ng thøc mµ nhµ thÇu nép hå s¬ mêi thÇu trong mét tói
hå s¬. §Ò xuÊt vÒ tµi chÝnh vµ ®Ò xuÊt kü thuËt bá chung vµo
mét tói hå. Ph¬ng thøc nµy ®îc ¸p dông cho ®Êu thÇu mua
s¾m hµng ho¸ vµ x©y l¾p.
* §Êu thÇu hai tói hå s¬:
Lµ ph¬ng thøc mµ nhµ thÇu nép ®Ò xuÊt vÒ kü thuËt vµ ®Ò
xuÊt tµi chÝnh n»m trong hai tói hå s¬ riªng biÖt trong cïng
mét thêi ®iÓm. Tói hå s¬ ®Ò xuÊt kü thuËt sÏ ®îc xem xÐt tríc
®Ó ®¸nh gi¸. Ph¬ng thøc nµy chØ ®îc ¸p dông ®èi víi ®Êu
thÇu tuyÓn chän t vÊn.
7
* §Êu thÇu hai giai ®o¹n :
Giai ®o¹n 1 : C¸c nhµ thÇu nép hå s¬ dù thÇu s¬ bé ®Ó ®Ò
xuÊt vÒ kü thuËt vµ ph¬ng ¸n tµi chÝnh ( Cha cã gi¸) ®Ó bªn
mêi thÇu xem xÐt vµ th¶o luËn cô thÓ víi tõng nhµ thÇu
nh»m thèng nhÊt vÒ yªu cÇu vµ tiªu chuÈn kü thuËt ®Ó nhµ
thÇu chuÈn bÞ vµ nép hå s¬ mêi thÇu chÝnh thøc cña m×nh.
Giai ®o¹n 2 : Bªn mêi thÇu mêi c¸c nhµ thÇu tham gia trong
giai ®o¹n 1 nép hå s¬ mêi thÇu chÝnh thøc víi ®Ò xuÊt kü
thuËt ®· ®îc bæ sung hoµn chØnh trªn cïng mét mÆt b»ng
kü thuËt vµ ®Ò xuÊt chi tiÕt vÒ tµi chÝnh víi ®Çy ®ñ néi
dung vÒ tiÕn ®é thùc hiÖn, ®iÒu kiÖn hîp ®ång, gi¸ dù
thÇu.
Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông cho c¸c trêng hîp nh :
®Êu thÇu mua s¾m hoÆc x©y l¾p cã gi¸ trÞ tõ 500 tû trë
lªn; C¸c gãi thÇu mua s¾m hµng ho¸ cã tÝnh chÊt lùa chän
c«ng nghÖ thiÕt bÞ toµn bé, phøc t¹p vÒ c«ng nghÖ vÒ kü
thuËt hoÆc gãi thÇu x©y l¾p ®Æc biÖt phøc t¹p; dù ¸n thùc
hiÖn ch×a kho¸ trao tay.
C¨n cø vµo h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu
* §Êu thÇu më réng ( c¹nh tranh réng r·i )
Lµ h×nh thøc ®Êu thÇu kh«ng h¹n chÕ sè lîng nhµ thÇu tham
gia. Bªn mêi thÇu th«ng b¸o c«ng khai vÒ c¸c ®iÒu kiÖn, thêi
gian dù thÇu trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng tèi thiÓu
10 ngµy tríc khi ph¸t hµnh hå s¬ mêi thÇu. §©y lµ h×nh thøc
chñ yÕu ®îc ¸p dông trong ®Êu thÇu.
* §Êu thÇu c¹nh tranh h¹n chÕ:
8
Lµ h×nh thøc h¹n chÕ sè lîng nhµ thÇu tham gia. Bªn mêi thÇu
x¸c ®Þnh tríc danh s¸ch c¸c nhµ thÇu ®îc tham gia vµ hå s¬
mêi thÇu chØ ®îc b¸n cho c¸c nhµ thÇu nµy mµ th«i. H×nh
thøc nµy chØ ®îc xem xÐt ¸p dông khi cã mét trong c¸c ®iÒu
kiÖn sau:
- ChØ cã mét sè nhµ thÇu cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu
®ßi hái cña gãi thÇu;
- C¸c nguån vèn sö dông yªu cÇu ph¶i tiÕn hµnh ®Êu thÇu h¹n
chÕ;
- Do t×nh h×nh cô thÓ cña gãi thÇu mµ viÖc ®Êu thÇu h¹n chÕ
cã lîi thÕ.
* §Êu thÇu canh tranh h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a hay cßn gäi
lµ chØ ®Þnh thÇu:
Lµ h×nh thøc chän trùc tiÕp nhµ thÇu ®¸p øng yªu cÇu cña gãi
thÇu ®Ó th¬ng th¶o hîp ®ång. Quy chÕ ®Êu thÇu cu¨ ViÖt
Nam cã qui ®Þnh nh÷ng h×nh thøc sau ®©y ®îc ¸p dông
- Trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng do thiªn tai, ®Þch ho¹, chñ dù ¸n
cÇn x¸c ®Þnh khèi lîng vµ gi¸ trÞ t¹m tÝnh, sau ®ã ph¶i lËp
®Çy ®ñ hå s¬, dù to¸n ®îc tr×nh duyÖt theo quy ®Þnh
- Gãi thÇu cã tÝnh chÊt nghiªn cøu, thö nghiÖm, bÝ mËt quèc
gia, bÝ mËt quèc phßng.
- Gãi thÇu cã gi¸ trÞ díi l tû ®ång ®èi víi mua s¾m hµng ho¸,
díi 500 triÖu ®ång ®èi víi t vÊn.
- Gãi thÇu cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt ch¼ng h¹n c¬ quan tµi trî
yªu cÇu, cã kü thuËt vµ c«ng nghÖ phøc t¹p hoÆc yªu cÇu
®ét xuÊt.
9
- PhÇn vèn ng©n s¸ch dµnh cho dù ¸n cña c¸c c¬ quan hµnh
chÝnh sù nghiÖp ®Ó nghiªn cøu quy hoÆch ph¸t triÓn
nghµnh, quy hoÆch chung x©y dùng ®« thÞ vµ n«ng th«n.
- Gãi thÇu t vÊn lËp b¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ kh¶ thi
cña dù ¸cn ®Çu t.
Trong trêng hîp chØ ®Þnh thÇu cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ 3 néi
dung nh lý do chØ ®Þnh thÇu, kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc vÒ
mÆt kü thuËt, tµi chÝnh cña nhµ thÇu ®îc ®Ò nghÞ phª duyÖt,
vµ gi¸ trÞ vµ khèi lîng ®· ®îc ngêi cã quyÒn phª duyÖt lµm c¨n
cø cho chØ ®Þnh thÇu.
1.4 C¸c qui tr×nh ®Êu tiªu biÓu trªn thÕ giíi
Trªn c¬ së ®îc chñ dù ¸n sÏ tiÕn hµnh triÓn khai thùc hiÖn cho
tõng gãi thÇu theo h×nh lùa chän c¸c nhµ thÇu x¸c ®Þnh. Quy
tr×nh ®Êu thÇu gåm bÈy giai ®o¹n, hiÖn t¹i WB, ADB vµ ViÖt
Nam ®Òu ¸p dông quy tr×nh nµy. Cã thÓ m« t¶ kh¸i qu¸t
nh÷ng c«ng viÖc mµ nhµ thÇu vµ Bªn mêi thÇu ph¶i thùc hiÖn
trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c ®Êu thÇu th«ng qua
s¬ ®å sau:
10
Tr×nh tù ®Êu thÇu cho mét gãi thÇu
Chuaaa ChuÈn bÞ ®Êu thÇu
LËp hå s¬ mêi thÇu
Th«ng b¸o mêi thÇu
S¬ tuyÓn
Tæ chøc ®Êu thÇu
Ph¸t hµnh HSMT
LËp tæ chuyªn gia xÐt thÇu
X©y dùng tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ chi tiÕt
XÐt thÇu
§¸nh gi¸ s¬ bé
§¸nh gi¸ chi tiÕt
B¸o c¸o kÕt qu¶ ®¸nh gi¸
ThÈm ®Þnh vµ phª duyÖt kÕt qu¶ ®Êu thÇu
TÝnh ph¸p lý
Quy tr×nh
KÕt qu¶ ®Êu thÇu (®îc vµ tån t¹i)
C«ng bè kÕt qu¶ ®Êu thÇu
Tªn nhµ thÇu
Gi¸ tróng thÇu
Lo¹i hîp ®ång
11
ViÖt Nam còng ¸p dông quy tr×nh ®Êu thÇu nµy, theo N§ 88/CP
vµ N§ 14 CP nh÷ng bíc cô thÓ nh sau:
Bíc 1 : ChuÈn bÞ ®Êu thÇu
(1) LËp hå s¬
mêi thÇu
* C¨n cø :
- B¸o c¸o Nghiªn cøu kh¶ thi
- KÕ hoÆch ®Êu thÇu ®îc duyÖt
- Dù to¸n
- C¸c quy ®Þnh cã liªn quan
* Néi dung :
- Yªu cÇu: §Çy ®ñ, chÝnh x¸c, râ rµng,
kh¸ch quan, phï hîp víi c¸c c¨n cø
- C¬ cÊu: §Çy ®ñ th«ng tin vÒ mÆt kü
thuËt, tµi chÝnh, th¬ng m¹i, C¸c tiªu
chuÈn ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu vµ c¸c néi
dung kh¸c cÇn thiÕt.
(2) Th«ng b¸o
mêi thÇu
- §Êu thÇu réng r·i/s¬ tuyÓn
- B¸o phæ th«ng hµng ngµy, 3 kú liªn tôc
(3) S¬ tuyÓn - Ph¹m vi : Gãi hµng ho¸ tõ 300 tû ®ång
trë lªn, gãi x©y l¾p tõ 200 tû ®ång trë
lªn
- C¸c bíc s¬ tuyÓn gåm : lËp hå s¬ mêi
thÇu, lËp tiªu chuÈn ®¸nh gi¸, tiÕp nhËn
Hoµn thiÖn hîp ®ång
Chi tiÕt ho¸
C¸c xem xÐt kh¸c
Ký hîp ®ång
12
vµ ®¸nh gi¸ hå s¬ mêi thÇu, tr×nh
duyÖt kÕt qu¶ ®Êu thÇu, th«ng b¸o kÕt
qu¶ ®Êu thÇu.
13
Bíc 2 : Tæ chøc ®Êu thÇu
(1) LËp tæ
chuyªn gia
- Thµnh phÇn tæ
- Tiªu chuÈn
- NhiÖm vô
Bªn mêi thÇu ®Ò xuÊt, ngêi cã thÈm quyÒn hoÆc
cÊp cã thÈm quyÒn chÊp thuËn, sau ®ã bªn mêi
thÇu ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp.
(2) Ph¸t
hµnh hå s¬
mêi thÇu
- Cung cÊp miÔn phÝ hå s¬ mêi thÇu hoÆc b¸n hå
s¬ mêi thÇu kh«ng qu¸ 500,000 VN§
(3) Gi¶i
®¸p th¾c
m¾c
- Th«ng qua héi nghÞ
- Tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n
(4) X©y
dùng tæ
chøc ®Êu
thÇu chi
tiÕt
- §èi víi tuyÓn chän t vÊn : Thang ®iÓm kü
thuËt vµ thang ®iÓm tæng hîp lµ 100,1000
®iÓm
- §èi víi hµng ho¸ vµ x©y l¾p : thang ®iÓm
kü thuËt lµ 100,1000 ®iÓm v© c¸ch x¸c
®Þnh ®¸nh gi¸
B íc 3 : XÐt thÇu
1. T vÊn * §¸nh gi¸ kü thuËt : nhµ thÇu ®¸p øng yªu cÇu nÕu
®¹t ®iÓm tèi thiÓu h¬n 70%
* §¸nh gi¸ tæng hîp : ®iÓm kü thuËt vµ ®iÓm tµi
chÝnh
* XÕp h¹ng ®Ó th¬ng th¶o hîp ®ång víi nhµ thÇu
cã ®iÓm tæng hîp cao nhÊt
2. §èi víi
hµng hãa
vµ x©y l¾p
* Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ : theo ph¬ng ph¸p Gi¸ ®¸nh
gi¸, 2 bíc:
- Bíc 1 : kiÓm tra chän danh s¸ch ng¾n
- Bíc 2 : X¸c ®Þnh gi¸ ®¸nh gi¸ ®Ó xÕp h¹ng
14
* Trao cho nhµ thÇu nÕu :
- §¸p øng c¬ b¶n yªu cÇu hå s¬ mêi thÇu
- Cã gi¸ ®¸nh gi¸ thÊp nhÊt
Cã gi¸ dù thÇu nhá h¬n gi¸ gãi thÇu ®îc duyÖt
3. Gãi thÇu
quy m« nhá
* §¸nh gi¸ kü thuËt : §¹t/Kh«ng ®¹t
* X¸c ®Þnh gi¸ dù thÇu sau söa lçi vµ sai lÖnh thÊp
nhÊt.
B íc 4: ThÈm ®Þnh vµ phª duyÖt
1. Néi dung
thÈm ®Þnh
- C¨n cø ph¸p lý
- Quy tr×nh ®Êu thÇu
- KÕt qu¶ ®Êu thÇu ( kinh nghiÖm n¨ng
lùc, kh¶ n¨ng ®¸p øng cña nhµ thÇu,
gi¸ ®Ò nghÞ tróng thÇu)
- ThÈm ®Þnh kh«ng ph¶i lµ ®¸nh gi¸ l¹i
Hå s¬ mêi thÇu
2. C¬ quan vµ
thêi gian thÈm
®Þnh
- Bé KH§T thÈm ®Þnh ( tèi ®a lµ 30
ngµy)
- §¬n vÞ gióp viÖc liªn quan ( Tèi ®a lµ
20 ngµy)
- §èi víi gãi thÇu quy m« nhá ( tèi ®a lµ 7
ngµy)
3. Phª duyÖt Ngêi cã thÈm quyÒn hoÆc cÊp cã thÈm quyÒn.
B íc 5 : C«ng bè tróng thÇu
(1) §iÒu kiÖn - Cã quyÕt ®Þnh cña ngêi cã thÈm
quyÒn hoÆc cÊp cã thÈm quyÒn.
- Cã hay kh«ng cã nhµ thÇu tróng thÇu
(2) Néi dung - Tªn nhµ thÇu tróng thÇu
- Gi¸ tróng thÇu
- Lo¹i hîp ®ång
15
Bíc 6 . Hoµn thiÖn hîp ®ång
(1) Thêi gian Kh«ng qu¸ 30 ngµy kÓ tõ khi cã th«ng b¸o
tróng thÇu
(2) Néi dung - Gi¶i quyÕt c¸c néi dung tån t¹i
- Chi tiÕt ho¸ c¸c chi phÝ
- Nghiªn cøu s¸ng kiÕn, gi¶i ph¸p tèi u
do nhµ thÇu ®Ò xuÊt
(3) Nguyªn t¾c - §¶m b¶o ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña Hå
s¬ mêi thÇu
- Gi¸ ký hîp ®ång ph¶i nhá h¬n hoÆc
b»ng gi¸ tróng thÇu ®· duyÖt
(4) Gãi thÇu nhá Kh«ng cÇn ph¬ng th¶o hoµn thiÖn
Bíc 7. Ký hîp ®ång
(1) §iÒu kiÖn - Sau khi th¬ng th¶o hoµn thiÖn hîp
®ång
- CËp nhËt th«ng tin vÒ n¨ng lùc nhµ
thÇu
- Cã b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång( tríc ki
ký hîp ®ång hoÆc hîp ®ång cã hiÖu
lùc)
(2) H×nh thøc - C«ng khai
- §¹i diÖn cã thÈm quyÒn cña bªn mêi
thÇu vµ nhµ thÇu.
II. §Êu thÇu mét ph¬ng thøc mua s¾m cã hiÖu qu¶
1/ Sù cÇn thiÕt ¸p dông ®Êu thÇu mua s¾m hµng
ho¸ :
16
C¸c tæ chøc doanh nghiÖp thuéc khu vùc nhµ níc tiÕn
hµnh mua s¾m chÞu mét tr¸ch nhiÖm ®Æc biÖt lµ ®¶m
b¶o kh«ng l·ng phÝ vèn cña c«ng. Dï vèn ®ã lµ vèn lu ®éng
b×nh thêng hay tõ nguån vèn do Ng©n s¸ch nhµ níc cÊp th×
c¸c c¬ quan thùc hiÖn mua s¾m còng ph¶i sö dông vµo ®ã
®Ó mua s¾m ®îc hµng ho¸ dÞch vô ®óng nh môc tiªu ®·
®Þnh; ®óng thêi ®iÓm cÇm mua víi mét ®ång vèn bá ra
mua s¾m.
2/ / Lîi Ých cña ®Êu thÇu mua s¾m hµng ho¸ :
§èi víi Nhµ n íc :
Th«ng qua ®Êu thÇu gióp n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
nguån vèn tËp trung tr¸nh ®îc sù l·ng phÝ kh«ng ®¸ng cã
trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n do cã sù mãc ngoÆc gi÷a
bªn A vµ bªn B. Nguån lùc cña nhµ níc do tiÒn thuÕ cña
doanh nghiÖp vµ nh©n d©n ®ãng. Do ®ã ®èi mäi chÝnh
phñ viÖc sö dông nguån lùc nµy hiÖu qu¶ tiÕt kiÖm ®óng
môc ®Ých lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt vµ mét trong nh÷ng biÖn
ph¸p ®ã lµ thùc hiÖn ®Êu thÇu minh b¹ch c«ng khai. HÇu
hÕt c¸c níc ®Ò cã qui ®Þnh chi tiÕt vÒ ®Êu thÇu khi sö
dông nguån tiÒn c«ng quÜ. Mét sè níc nh Mü, Anh, Sovenia
v.v. cßn cã c¬ quan mua s¾m quèc gia ®éc lËp chÞu tr¸ch
nhiÖm ban hµnh v¨n b¶n ph¸p qui vÒ mua s¾m c«ng vµ
gi¸m s¸t ho¹t ®éng mua s¾m c«ng cña c¸c c¬ quan vµ
doanh nghiÖp nhµ níc. ViÖc qui chÕ ®Êu thÇu râ rµng minh
b¹ch c¬ quan gi¸m s¸t ®éc lËp lµ nh÷ng yÕu tè quan träng
trong viÖc gióp mét sè níc ®¶m b¶o tiÕt kiÖm trong viÖc
mua s¾m c«ng.
T¹i ViÖt Nam chóng ta cã nhiÒu v¨n b¶n ph¸p qui thÓ chÕ
ho¸ ho¹t ®éng mua s¾m c«ng trong c¸c doanh nghiÖp vµ
17
c¬ quan nhµ níc. Ho¹t ®éng ®Êu thÇu còng ®· ®îc sö dông
réng r·i vµ bíc ®Çu cã kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Theo b¸o c¸o cña
Bé KH§T vµ DiÔn ®µn doanh NghiÖp ngµy 28/3/2003 viÖc ¸p
dông ®Êu thÇu c¹nh tranh réng r·i b¾t ®Çu tõ n¨m 1996 ®·
cho thÊy møc tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ vèn ®Çu t c«ng céng. N¨m
1999 ®· tiÕt kiÖm tíi 14% so víi dù to¸n tríc thÇu. Mçi n¨m
chóng ta mua s¾m theo qui chÕ ®Êu thÇu (tõ c¸c nguån
vèn kho¶ng 3 tû USD) nghÜa lµ tiÕt kiÖm ë kh©u ®Êu thÇu
vµo kho¶ng trªn díi 300 triÖu USD /n¨m.
§Êu thÇu cßn mang l¹i cho Nhµ níc nh÷ng ®Çu t míi vÒ
c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i phôc vô thiÕt
thùc cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. §Êu thÇu
minh b¹ch t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ thÇu c¹nh tranh lµnh
m¹nh vµ ®a ra nh÷ng ph¬ng ¸n c«ng nghÖ thiÕt bÞ c¸c
®iÒu kiÖn th¬ng m¹i vµ tµi chÝnh c¹nh tranh nhÊt ®Ó chñ
®Çu t lùa chän. Qua ®ã chñ ®Çu t (trêng hîp mua s¾m
c«ng chñ ®Çu t chÝnh lµ c¸c c¬ quan/doanh nghiÖp nhµ níc)
cã thÓ chän ®îc ph¬ng ¸n vµ ®iÒu kiÖn hîp lý nhÊt. Tr¸nh
hiÖn tîng Ðp gi¸ do c¸c nhµ thÇu ph¶i c¹nh tranh ®Ó b¸n
hµng, cung cÊp dÞch vô. T¹i ViÖt Nam mÆc dï cßn cã nhiÒu
c«ng tr×nh cßn cã vÊn ®Ò, nhng t¸c dông cña ®Êu thÇu
trong viÖc lùa chän m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc lµ kh«ng thÓ phñ
nhËn. C«ng tr×nh nh nhµ m¸y xi m¨ng, ®Iön, cÇu ®êng
v.v… phÇn lín lµ kÕt qu¶ ®Êu thÇu quèc tÕ, ®· ®ang vµ sÏ
ph¸t huy t¸c dông to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt níc.
* §èi víi chñ ®Çu t :
ViÖc ¸p dông ®Êu thÇu c¹nh tranh c«ng khai lµ ph¬ng
thøc thÝch hîp nhÊt ®Ó lùa chän ®îc nhµ thÇu cã n¨ng lùc
18
®¸p øng ®îc yªu cÇu cña m×nh vÒ kü thuËt, ®¶m b¶o chÊt
lîng vµ kÕ ho¹ch ®Æt ra, ®ång thêi còng cã ®îc gi¸ thµnh
vµ ®iÒu kiÖn tÝn dông hîp lý nhÊt, tiÕt kiÖm vèn ®Çu t c¬
b¶n, thùc hiÖn ®óng tiÕn ®é c«ng tr×nh. §Êu thÇu còng cã
thÓ chèng t×nh tr¹ng ®éc quyÒn vÒ gi¸ c¶ cña nhµ thÇu.
Nh tr×nh bµy ë phÇn trªn qua c¹nh tranh ®Êu thÇu sÏ
gióp chñ ®Çu t lùa chän ®îc ph¬ng ¸n c«ng nghÖ, tµi chÝnh
vµ th¬ng m¹i phï hîp nhÊt vµ tr¸nh t×nh tr¹ng Ðp gi¸. Tµi
liÖu mêi thÇu do chñ ®Çu t chuÈn bÞ lµ c¬ së cho c¸c nhµ
thÇu chuÈn bÞ hå s¬ dù thÇu thÓ hiÖn ý chÝ vµ nguyÖn
väng cña chñ ®Çu t ®èi víi yªu cÇu thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, tµi
chÝnh vµ th¬ng m¹i. Qua ®Êu thÇu tr×nh ®é n¨ng lùc cña
c¸c nhµ thÇu thÓ hiÖn râ qua qu¸ tr×nh c¹nh tranh. Do ®ã
cã thÓ nãi ®Êu thÇu minh b¹ch gióp chñ ®Çu t lùa chän ®îc
thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, ®iÒu kiÖn th¬ng m¹i tÝn dông phï hîp
nhÊt. Tuy nhiªn viÖc nµy cßn phô thuéc vµo chÝnh b¶n th©n
chñ ®Çu t vµ ®éi ngò t vÊn gióp viÖc cã c«ng t©m, ®ñ
tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c nhµ thÇu hay
kh«ng.
* §èi víi nhµ thÇu:
§Êu thÇu lµ h×nh thøc b¶o ®¶m c«ng b»ng vµ c¬ héi t-
¬ng ®èi cho tÊt c¶ c¸c nhµ cung cÊp tiÒm n¨ng. Th«ng qua
®Êu thÇu kÝch thÝch c¸c nhµ thÇu n©ng cao tr×nh ®é,
n©ng cao chÊt lîng uy tÝn s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr-
êng. Sù c¹nh tranh trong c¸c cuéc ®Êu thÇu ®· buéc c¸c nhµ
thÇu ph¶i v¬n lªn trong hoÆt ®éng kinh doanh cña m×nh,
ph¶i nghiªn cøu, t×m hiÓu kü thÞ trêng sao cho s¶n phÈm
khi m×nh chµo ph¶i phï hîp víi ngêi mua vÒ mÆt gi¸ c¶,
tÝnh n¨ng sö dông vµ ®iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt cña níc së
19
t¹i. Còng nhê ®ã c¸c nhµ thÇu ph¶i lu«ng ®æi míi m×nh vµ
ph¶i tÝch luü nhiÒu kinh nghiÖm ®Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n
phÈm, gi¶m chi phÝ ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®îc ë nhiÒu níc
trªn thÕ giíi. ë ViÖt Nam nãi riªng nhê cã ®Êu thÇu mµ c¸c
nhµ thÇu nh TCT X©y Dùng Trêng S¬n, TCT x©y dùng Hµ
Néi, LILAMA, VINACONEX ®Òu ®· trëng thµnh vµ thêng
xuyªn cã tªn trong danh s¸ch tróng thÇu kÓ c¶ c¸c dù ¸n lín
do WB, ADB hay JBIC tµi trî.
3/ TÝnh chÊt cña ho¹t ®éng ®Êu thÇu mua s¾m hµng
ho¸ :
3.1 TÝnh b×nh ®¼ng :
TÝnh b×nh ®¼ng ®îc thÓ hiÖn ë chç mäi nhµ thÇu ®Òu
®îc ®èi xö mét c¸ch c«ng b»ng ®Ó t¹o ®îc mét m«i trêng
c¹nh tranh hoµn h¶o nhÊt. Mäi nhµ thÇu ®Òu ®îc bªn mêi
thÇu cung cÊp nh÷ng th«ng tin liªn quan mét c¸ch ®Çy ®ñ
nhÊt vµ gièng nhÊt, hä ®Òu chÞu mét c¬ chÕ thÈm ®Þnh
vµ mét thang ®iÓm thèng nhÊt, mäi h×nh thøc mãc ngoÆc,
thiªn vÞ ®Òu vi ph¹m nguyªn t¾c ®Êu thÇu.
ChØ khi nµo ®Êu thÇu tho¶ m·n tÝnh b×nh ®¼ng th×
nhµ thÇu míi cã ®îc mét m«i trêng c¹nh tranh thùc sù vµ míi
®em l¹i lîi Ých thùc sù cho chñ ®Çu t còng nh c¸c nhµ thÇu.
3.2- TÝnh nhÊt qu¸n :
Trong ®Êu thÇu mäi quyÕt ®Þnh ®a ra ®Òu kh«ng thÓ söa
®æi ®îc sau khi ®· hÕt h¹n nép hå s¬ dù thÇu, c¸c ®Ò xuÊt
cña nhµ thÇu sÏ ®îc niªm phong gi÷ kÝn cho ®Õn ngµy më
thÇu. Nép thÇu vµ më thÇu lµ nh÷ng thêi ®iÓm quan träng
rÊt dÔ bÞ l¹m dông trong qu¸ tr×nh ®Êu thÇu mua s¾m. Do
20
vËy nh÷ng vÊn ®Ò nµy ph¶i ®îc c«ng khai vµ nhµ thÇu ph¶i
®îc mêi hoÆc ®îc phÐp tham dù buæi thÇu.
Trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸, bªn mêi thÇu cã thÓ yªu cÇu
nhµ thÇu lµm râ mét sè néi dung c¬ b¶n cña hå s¬ dù thÇu,
®Æc biÖt lµ gi¸ dù thÇu.
3.3- TÝnh b¶o mËt :
§Ó ®¹t ®îc sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng, tÊt c¶ c¸c ®Ò
xuÊt vÒ tµi chÝnh, vÒ kü thuËt cña nhµ thÇu ®Òu ®îc gi÷
bÝ mËt tuyÖt ®èi, kh«ng ai trong héi ®ång xÐt thÇu ®îc
phÐp lÊy hoÆc sao chÐp hå s¬ dù thÇu sau khi ®· ®Õn tay
chñ ®Çu t…
3.4- TÝnh cã thÓ tiÕp cËn ®îc :
Bªn mêi thÇu cã tinh thÇn thiÖn chÝ, lu«n t¹o ®iÒu kiÖn
cho c¸c nhµ thÇu tiÕp cËn ®îc tíi hîp ®ång. Cô thÓ lµ : Bªn
míi thÇu lu«n s½n sµng gi¶i ®¸p th¾c m¾c cña nhµ thÇu
mét c¸ch nhanh chãng ®Çy ®ñ b»ng v¨n b¶n.
3.5- TÝnh h×nh thøc :
§Êu thÇu lµ mét qui tr×nh ph¶i lµm theo ®óng mäi thñ
tôc vµ th«ng lÖ cã tÝnh qui luËt cao mµ bªn mêi thÇu vµ nhµ
thÇu ph¶i tu©n theo ®Ó ®¶m b¶o kh«ng cã mét sai ph¹m
nµo vÒ hµnh chÝnh, kü thuËt ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ ®Êu
thÇu.
3.6- TÝnh kh¸ch quan :
§Ó lùa chän nhµ thÇu tèi u, ngoµi gi¸ c¶, bªn mêi thÇu
cÇn ph¶i xem xÐt c¸c yÕu tè kh¸c nh tÝnh n¨ng kü thuËt, ph-
¬ng thøc thanh to¸n, ®iÒu kiÖn b¶o hµnh ... C¸c tiªu chÝ
®¸nh gi¸ kh¸ch quan ph¶i ®îc v¹ch ra trong tµi liÖu ®Êu
21
thÇu, nã cÇn ®îc ¸p dông mét c¸ch kh¸ch quan vµ thêng kÌm
theo mét thang ®iÓm ®îc lîng ho¸.
4- Mét sè nguyªn t¾c cña ho¹t ®éng ®Êu thÇu
mua s¾m hµng ho¸
§Êu thÇu nãi chung vµ ®Êu thÇu mua s¾m hµng ho¸ nãi
riªng: Theo hiÖp héi quèc tÕ c¸c kü s t vÊn (FIDIC) tu©n theo
mét sè nguyªn t¾c sau :
4.1- Nguyªn t¾c c¹nh tranh c«ng khai víi ®iÒu kiÖn
ngang nhau :
Mçi cuéc ®Êu thÇu ®Òu ph¶i thùc hiÖn víi sù tham dù
cña mét sè nhµ thÇu cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó tiÕn hµnh mét cuéc
c¹nh tranh m¹nh mÏ. §iÒu kiÖn ®Æt ra víi c¸c ®¬n vÞ tróng
thÇu vµ th«ng tin cung cÊp cho hä ph¶i ngang b»ng nhau
nhÊt thiÕt kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö.
4.2- Nguyªn t¾c d÷ liÖu ®Çy ®ñ :
C¸c nhµ thÇu ph¶i nhËn ®Çy ®ñ tµi liÖu ®Êu thÇu víi c¸c
th«ng tin chi tiÕt vµ cã hÖ thèng vÒ qui m«, khèi lîng qui
c¸ch, yªu cÇu chÊt lîng c«ng tr×nh hay hµng ho¸ dÞch vô
cÇn cung øng, vÒ tiÕn ®é vµ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn.
4.3- Nguyªn t¾c ®¸nh c«ng b»ng :
C¸c hå s¬ dù thÇu ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh«ng
thiªn vÞ theo cïng mét chuÈn mùc vµ ®îc ®¸nh gi¸ bëi héi
®ång xÐt thÇu cã ®ñ t c¸ch vµ n¨ng lùc. Lý do ®Ó ®îc chän
hay bÞ lo¹i ph¶i ®îc gi¶i thÝch ®Çy ®ñ ®Ó tr¸nh sù ngê
vùc.
ViÖc tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c nãi trªn vµ nç lùc nghiªm
tóc cña mçi bªn ®· thóc ®Èy sù hîp t¸c gi÷a c¸c bªn nh»m
22
vµo môc tiªu ®¸p øng tèt nhÊt c¸c yªu cÇu vÒ chÊt lîng, tiÕn
®é tµi chÝnh cña dù ¸n vµ do ®ã ®¶m b¶o ®îc c¸c lîi Ých
chÝnh ®¸ng cho c¶ bªn mêi thÇu vµ nhµ thÇu gãp phÇn tiÕt
kiÖm c¸c nguån lùc x· héi.
Bªn c¹nh nh÷ng nguyªn t¾c do FIDIC quy ®Þnh WB vµ
ADB còng cã mét sè nguyªn t¾c sau ®©y ®èi víi dù ¸n tµi
trî cña m×nh. Theo Ng©n Hµng Ph¸p triÓn Ch©u ¸ (ADB)
th× ®Êu thÇu quèc tÕ ph¶i : Cã nguån gèc râ rµng, ®¹t tÝnh
kinh tÕ vµ hiÖu qu¶, c¸c bªn tham gai ph¶i cã c¬ héi ®Çy
®ñ, c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng.
Theo Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) th× ®Êu thÇu quèc tÕ
ph¶i cã gãi thÇu thÝch hîp, th«ng b¸o sím kh«ng ph©n biÖt
®èi xö, cã thÓ tiÕp cËn ®îc, trung lËp , ®ñ thñ tôc, bÝ mËt,
kiªn ®Þnh, kh¸c quan, kh«ng cã ®µm ph¸n tríc khi trao hîp
®ång.
III. Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i trong ®Êu thÇu quèc tÕ
§Êu thÇu quèc tÕ ®· tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi vµ
víi xu híng héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ ho¹t ®éng mua s¾m
quèc tÕ nãi chung vµ ®Êu thÇu quèc tÕ nãi riªng sÏ ngµy
cµng trë nªn quan träng. Tuy nhiªn mét tån t¹i lín nhÊt trong
ho¹t ®éng ®Êu thÇu quèc tÕ cÇn kh¾c phôc ®ã lµ tÖ tham
nhòng trong ®Êu thÇu. ViÖc tham nhòng kh«ng chØ x¶y ra
t¹i nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn mµ ë c¶ nh÷ng níc ph¸t triÓn
víi møc ®é ngµy cµng tinh vi khã ph¸t hiÖn. Víi hµng tû USD
mua s¾m hµng n¨m tÖ tham nhòng g©y thiÖt h¹i to lín cho
c¸c c«ng ty, chÝnh phñ vµ ngêi d©n.
Tham nhòng cã nhiÒu d¹ng kh¸c nhau, dÔ h×nh dung
nhÊt lµ viÖc mét nhµ thÇu cã thÓ chuyÓn tiÒn cho c¸c c¸
23
nh©n tham gia vµo viÖc ra quyÕt ®Þnh th¾ng thÇu, bá tiÒn
vµo tµi kho¶n bÝ mËt t¹i níc ngoµi, tÆng cæ phiÕu c«ng ty
hoÆc cÊp häc bæng cho ngêi th©n quen v.v. Tuy nhiªn viÖc
thanh to¸n trùc tiÕp gi÷a nhµ thÇu vµ chñ ®Çu t chØ lµ mét
trong nhiÒu h×nh thøc tham nhòng. Tham nhòng cã thÓ x¶y
ra ngay trong giai ®o¹n ban ®Çu cña qu¸ tr×nh mua s¾m
nh viÖc cè g¾ng ®a tªn c«ng ty vµo danh s¸ch nhµ thÇu h¹n
chÕ, hay khuyÕn khÝch chñ ®Çu t ®a ra ®iÒu kiÖn kü
thuËt ®Ó lùa chän mét nhµ thÇu.
ViÖc tham nhòng kh«ng chØ diÔn ra gi÷a nhµ thÇu vµ
chñ ®Çu t mµ cßn s¶y ra gi÷a nh÷ng nhµ thÇu víi nhau qua
viÖc c©u kÕt vµ cïng n©ng gi¸ thÇu. Chñ ®Çu t ®«i khi
kh«ng biÕt viÖc nµy. C¸c c«ng ty cã thÓ tho¶ thuËn tríc vÒ
viÖc chµo gi¸ cña tõng bªn, ai sÏ th¾ng thÇu vµ lîi nhuËn sÏ
®îc chia ra sao. Kh¶ n¨ng nµy cã thÓ x¶y ra khi chØ cã mét
sè Ýt c«ng ty tham gia dù thÇu vµ hä biÕt tríc nh÷ng c«ng ty
nµo sÏ dù thÇu.
Tham nhòng ®Æc biÖt nguy h¹i trong ®Êu thÇu v×
toµn bé chi phÝ ®Òu ph¶i tÝnh vµo gi¸ thÇu. Trong trêng hîp
c©u kÕt gi÷a c¸c nhµ thÇu ch¾c ch¾n gi¸ thÇu sÏ bÞ n©ng
cao. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång c¸c nhµ thÇu cã
nhiÒu c¸ch ®Ó bï ®¾p chi phÝ nh tÝnh gi¸ cao, sö dông vËt
t cã chÊt lîng thÊp h¬n hay giao hµng víi model kh¸c chi phÝ
thÊp h¬n, hoÆc cè g¾ng thay ®æi hîp ®ång vµ ph¹m vi
cung cÊp ®Ó t¨ng gi¸. T¹i ViÖt Nam chóng ta cã hiÖn tîng
c¸c nhµ thÇu bá gi¸ víi møc thÊp díi chi phÝ ®Ó cã hîp ®ång
sau ®ã thay ®æi ®iÒu kiÖn, ph¹m vi cung cÊp ®Ó t¨ng gi¸.
§Ó kh¾c phôc n¹n tham nhòng trong ®Êu thÇu quèc tÕ
nhiÒu tæ chøc quèc tÕ (Nh WB, ADB, v.v…) cã qui ®Þnh 24
®Êu thÇu nghiªm ngÆt nh»m ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch vµ
c¹nh tranh lµnh m¹nh trong ®Êu thÇu. Vµo n¨m 1993 Liªn
hîp quèc UNCITRAL phª chuÈn LuËt mÉu vÒ mua s¾m hµng
ho¸ vµ X©y dùng nh»m gióp c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c
níc ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ
trêng, ®¸nh gi¸ vµ hoµn thiÖn c¸c qui ®Þnh vÒ mua s¾m
cña m×nh. LuËt mÉu cña UNCITRAL t¬ng tù nh qui ®Þnh
cña c¸c tæ chøc ®a ph¬ng kh¸c gåm nh÷ng nguyªn t¾c c¬
b¶n cña ®Êu thÇu, c¸c qui tr×nh vÒ hµnh chÝnh vµ t ph¸p
ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ ®Êu thÇu. §©y lµ bíc tiÕn ®Çu tiªn
®Ó x©y dùng c¸c qui chÕ vµ qui tr×nh ®Êu thÇu quèc tÕ
thèng nhÊt. Vµo n¨m 1994, mét phÇn tho¶ thuËn vÒ thuÕ
quan vµ mËu dÞch cña GATT cã bao gåm tho¶ thuËn vÒ mua
s¾m cña chÝnh phñ. Tho¶ thuËn nµy cã hiÖu lùc vµo n¨m
1996 ®èi víi c¸c níc tham gia ký kÕt vµ thêng ®îc gäi lµ qui
chÕ mua s¾m cña WTO.
§Ó kh¾c phôc n¹n tham nhòng trong ®Êu thÇu quèc tÕ,
OECD khuyªn khÝch c¸c níc ¸p dông LuËt chèng tham nhòng
qui ®Þnh viÖc hèi lé c¸c quan chøc chÝnh phñ trong hay
ngoµi níc ®Òu lµ téi ph¹m h×nh sù vµ bÞ trõng trÞ nghiªm
minh. Tuy nhiªn, viÖc chèng tham nhòng trong ®Êu thÇu
kh«ng chØ cÇn cã c¸c qui ®Þnh mua s¾m tèt mµ cÇn sù
phèi hîp gi÷a c¸c bªn, cÇn cã c¬ chÕ gi¸m s¸t vµ kiÓm to¸n
hiÖu qu¶, mét hÖ thèng toµ ¸n trung thùc. C¸c c¸n bé mua
s¾m cÇn ®îc ®µo t¹o, tr¶ thï lao t¬ng xøng vµ kh«ng bÞ
¶nh hëng tõ c¸c thÕ lùc chÝnh trÞ. Ngoµi viÖc hoµn thiÖn vÒ
luËt ph¸p, c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ t ph¸p, mét xu híng chung
trªn thÕ giíi ®Ó gi¶m tham nhòng trong mua s¾m lµ viÖc
®¶m b¶o c«ng khai minh b¹ch trong ho¹t ®éng ®Êu thÇu, 25
t¹o ®iÒu kiÖn thùc sù ®Ó “d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm,
d©n kiÓm tra”.
26
Ch ¬ng II
Thùc tÕ tæ chøc vµ qu¶n lý hoÆt ®éng ®Êu thÇu
quèc tÕ t¹i ViÖt Nam
I- Vai trß ®Êu thÇu quèc tÕ ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt
Nam
Lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc
hiÖn ®¹i vµ c«ng nghiÖp, ViÖt Nam cã nhu cÇu nhËp khÈu rÊt
lín m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cña níc ngoµi, c¸c dÞch vô
t vÊn vµ nguån tµi chÝnh ngoµi níc. ChiÕn lîc ph¸t triÓn cña
ViÖt Nam nªu râ ViÖt Nam tËn dông tèi ®a nguån lùc ngoµi n-
íc cho ph¸t triÓn. §Êu thÇu quèc tÕ cã thÓ lµ mét c¸ch ®Ó
ViÖt Nam cã thÓ lùa chän cho m×nh nh÷ng m¸y mãc thiÕt
bÞ, c«ng nghÖ, dÞch vô t vÊn phï hîp víi chi phÝ hîp lý qua sù
c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c nhµ thÇu quèc tÕ.
Trong bèi c¶nh ViÖt Nam khi khu vùc nhµ níc chiÕm tû
träng rÊt lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trong nh÷ng
ngµnh kinh tÕ träng ®iÓm, th× vai trß cña ®Êu thÇu quèc tÕ
lµ ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ®¶m b¶o nguån lùc cña
quèc gia ®îc sö dông hiÖu qu¶, minh b¹ch. ViÖc nµy kh«ng
chØ gióp h¹n chÕ tham nhòng vµ l·ng phÝ mµ cßn t¹o c¬ héi
cho c¸c nhµ thÇu c¹nh tranh thùc sù lµnh m¹nh vµ b×nh
®¼ng, tõ ®ã gióp chñ ®Çu t cã c¬ héi chän ®îc nhµ thÇu phï
hîp nhÊt víi chi phÝ hîp lý nhÊt.
Cïng víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, c¸c quan hÖ kinh tÕ
ngµy cµng mËt thiÕt vµ cïng víi nã lµ nh÷ng cam kÕt ®a vµ
song ph¬ng rµng buéc quan hÖ th¬ng m¹i, kinh tÕ vµ ®Çu t
gi÷a c¸c thµnh viªn. §êi sèng kinh tÕ quèc tÕ ®îc thùc hiÖn
theo nguyªn t¾c quèc tÕ. Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c ®ã lµ
27
®Êu thÇu chÝnh phñ ph¶i minh b¹ch. Nguyªn t¾c nµy ®· ®îc
WTO nghiªn cøu triÓn khai ¸p dông ®èi víi c¸c níc thµnh viªn
tõ n¨m 19961. Khi ViÖt Nam tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ
nh WTO, minh b¹ch vÒ chÝnh s¸ch nãi chung vµ ®Êu thÇu
chÝnh phñ nãi riªng sÏ lµ mét ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam cã thÓ
gia nhËp WTO.
Ngoµi ra, ®Êu thÇu theo tiªu chuÈn quèc tÕ lµ mét ®iÒu
kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ViÖt Nam cã thÓ tËn dông ®îc nguån lùc
tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc tµi trî. C¸c nhµ tµi trî ®a ph¬ng nh
Ng©n hµng thÕ giíi, Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸, còng nh
song ph¬ng ®Òu yªu cÇu viÖc sö dông nguån lùc tµi chÝnh
cña hä theo nguyªn t¾c mua s¾m riªng theo tiªu chuÈn ®Êu
thÇu quèc tÕ. ViÖt Nam chØ cã thÓ sö dông nguån lùc quan
träng nµy nÕu c«ng t¸c ®Êu thÇu quèc tÕ trong nh÷ng dù ¸n
liªn quan ph¶i phï hîp víi qui ®Þnh cña nhµ tµi trî.
Thùc tÕ ViÖt Nam ®· sö dông ®Êu thÇu trong hÇu hÕt
nh÷ng ngµnh kinh tÕ träng ®iÓm nh ®iÖn, dÇu khÝ, hµng
kh«ng, x©y dùng v.v… §Êu thÇu ®îc sö dông cho nhiÒu môc
®Ých tõ chän nhµ thÇu, cung cÊp thiÕt bÞ vµ x©y dùng, chän
t vÊn, chän nhµ cung cÊp tµi chÝnh, chän ®èi t¸c ®Çu t cho
dù ¸n BOT quan träng. §Êu thÇu quèc tÕ ®· gióp chóng ta x©y
dùng ®Êt níc qua c¸c c«ng tr×nh lín nhµ m¸y ®iÖn, nhµ m¸y
xi m¨ng v.v… nh÷ng c«ng tr×nh nµy ®· ®ang vµ sÏ ph¸t huy
t¸c dông ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Bªn c¹nh ®ã ta thÊy
nhiÒu vô viÖc ®Êu thÇu kh«ng minh b¹ch ®· ®îc b¸o chÝ nªn
ra nh vô kiÖn vÒ chän nhµ thÇu cho s©n vËn ®éng quèc gia,
mét sè c«ng tr×nh chËm so víi tiÕn ®é dÉn ®Õn l·ng phÝ
v.v… Tãm l¹i, ®Êu thÇu quèc tÕ cã vai trß quan träng ®èi víi
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp 1
28
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ tËn dông nguån lùc bªn ngoµi phôc vô
cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. §ång thêi ®Êu thÇu minh b¹ch,
c«ng b»ng gióp ViÖt Nam sö hiÖu qu¶ nguån lùc h¹n hÑp cña
quèc gia vµ héi nhËp quèc tÕ. C«ng t¸c ®Êu thÇu bíc ®Çu ®·
ph¸t huy hiÖu qu¶ ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt níc, tuy nhiªn ®©y
lµ mét lÜnh vùc chóng ta cßn cã rÊt nhiÒu ®iÓm cÇn hoµn
thiÖn.
II - HoÆt ®éng ®Êu thÇu quèc tÕ t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng
n¨m qua
1- Sù ph¸t triÓn vµ nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc trong
®Êu thÇu quèc tÕ t¹i ViÖt Nam
1.1- Mét hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý vÒ c«ng t¸c ®Êu thÇu ®·
h×nh thµnh.
ViÖt Nam ®· ban hµnh nh÷ng quy chÕ riªng vÒ qu¶n lý
x©y dùng c¬ b¶n vµ chi tiªu thêng xuyªn. B¾t nguån tõ quy
chÕ do mét bé ban hµnh ( Bé x©y dùng) quy ®Þnh thùc hiÖn
cho 1 lÜnh vùc ( x©y l¾p) vµo n¨m 1990, ®Õn nay quy chÕ
®Êu thÇu do ChÝnh phñ ban hµnh vµ bao trïm 3 lÜnh vùc
kh«ng chØ x©y l¾p mµ cßn c¶ cung cÊp hµng ho¸ vµ tuyÓn
chän t vÊn.
Mét sè néi dung tÝch cùc cña quy chÕ ®Êu thÇu hiÖn hµnh lµ:
§èi tîng ¸p dông : qui chÕ ®Êu thÇu ®· ®îc ¸p dông réng
r·i ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t mµ quy chÕ qu¶n lý ®Çu t vµ
x©y dùng quy ®Þnh ph¶i thùc hiÖn ®Êu thÇu. C¸c dù ¸n
mµ tæ chøc kinh tÕ nhµ níc tham gia t 30% trë lªn, c¸c
dù ¸n sö dông nguån tµi trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ
hoÆc cña níc ngoµi thùc hiÖn theo ®iÒu íc ký kÕt gi÷a
hai bªn. Quy ®Þnh nµy cßn ¸p dông víi víi viÖc mua s¾m
29
®å dïng, vËt t trang thiÕt bÞ ph¬ng tiÖn lµm viÖc cña c¬
quan nhµ níc ®oµn thÓ, doanh nghiÖp nhµ níc, lùc lîng
vò trang.
H×nh thøc lùa chän nhµ thÇu phong phó : gåm 7 h×nh
thøc cô thÓ lµ §Êu thÇu réng r·i, ®Êu thÇu h¹n chÕ, ChØ
®Þnh thÇu, chµo hµng c¹nh tranh, mua s¾m trùc tiÕp, tù
thùc hiÖn vµ mua s¾m ®Æc biÖt
Ph¬ng thøc ®¸nh gi¸ : ngoµi sö dông hÖ thèng ®iÓm
theo truyÒn thèng, ®· b¾t ®Çu sö dông gi¸ ®¸nh gi¸
trong ®Êu thÇu x©y l¾p vµ hµng ho¸. §©y lµ ph¬ng
ph¸p cã tÝnh chÊt thuyÕt phôc vµ phï hîp víi quy ®Þnh
®Êu thÇu trªn thÕ giíi.
Quy ®Þnh c¸c mèc tèi ®a vµ tèi thiÓu ®èi víi mét sè
kh©u chñ yÕu thuéc qu¸ tr×nh ®Êu thÇu.
Thùc hiÖn viÖc ph©n cÊp trong ®Êu thÇu vµ c¬ chÕ 2 b-
íc : XÐt thÇu vµ thÈm ®Þnh kÕt qu¶ thÇu.
C¸c môc tiªu : C¹nh tranh, c«ng b»ng, minh b¹ch vµ hiÖu
qu¶ kinh tÕ.
1.3- N©ng cao n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm tham gia ®Êu thÇu
cña c¸c nhµ thÇu trong níc
Sù c¹nh tranh trong ®Êu thÇu ®· buéc c¸c nhµ thÇu
trong níc ph¶i tù v¬n lªn. Vµo nh÷ng n¨m 1995, 1996 trong
c¸c cuéc ®Êu thÇu quèc tÕ (thuéc lÜnh vùc x©y l¾p) c¸c nhµ
thÇu trong níc thêng tham gia víi t c¸ch lµ thµnh viªn trong
mét liªn danh do mét nhµ thÇu níc ngoµi ®øng ®Çu hoÆc
lu«n s½n sµng lµm thÇu phô.
Vµi n¨m gÇn ®©y t×nh h×nh thay ®æi h¼n. C¸c nhµ
thÇu trong níc lu«n th¾ng thÇu trong c¸c cuéc ®Êu thÇu quèc
30
tÕ thuéc nguån vèn cña WB, ADB, JBIC. Tªn c¸c nhµ thÇu nh
TCT X©y dùng C«ng tr×nh giao th«ng (Cienco1, 4, 5, 6, 8) TCT
X©y dùng Trêng S¬n, TCT x©y dùng Hµ Néi, VINACONEX,
LILAMA, LICOGI, B¹ch §»ng… thêng xuyªn cã tªn trong danh
s¸ch tróng thÇu.
1.3 HiÖu qu¶ sö dông nguån vèn (trong níc vµ tµi trî ODA) ®îc
n©ng cao
Theo b¸o c¸o cña Bé KH§T vµ DiÔn ®µn doanh NghiÖp
ngµy 28/3/2003 viÖc ¸p dông ®Êu thÇu c¹nh tranh réng r·i
b¾t ®Çu tõ n¨m 1996 ®· cho thÊy møc tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ
vèn ®Çu t c«ng céng. N¨m 1999 ®· tiÕt kiÖm tíi 14% so víi dù
to¸n tríc thÇu. Mçi n¨m chóng ta mua s¾m theo qui chÕ ®Êu
thÇu (tõ c¸c nguån vèn kho¶ng 3 tû USD) nghÜa lµ tiÕt kiÖm ë
kh©u ®Êu thÇu vµo kho¶ng trªn díi 300 triÖu USD /n¨m.
Trong ®ã mét tû lÖ kh«ng nhá lµ tõ nguån ODA mµ nhê ®Êu
thÇu míi gi¶i ng©n ®îc. MÆc dï thêi gian cßn ng¾n vµ hiÓu
biÕt vÒ ®Êu thÇu c¹nh tranh cßn h¹n chÕ nhng nh÷ng kinh
nghiÖm ®· häc ®îc vÒ thñ tôc vµ quy tr×nh mua s¾m hiÖn
®¹i ®îc ¸p dông réng r·i trong c¸c dù ¸n ODA. Møc gi¶i ng©n
ODA t¨ng tõ kho¶ng 40 triÖu USD n¨m 1993 ®Õn h¬n 1,6 tû
USD trong n¨m 2000. C¸c n¨m sau 2001, 2002 ®Òu ®¹t møc
tiÕt kiÖm b×nh qu©n kho¶ng 10% - 12% tøc lµ kho¶ng tõ 100
®Õn 300 triÖu USD so víi dù to¸n chÝnh thøc tríc khi ®Êu
thÇu.
Nhµ thÇu ®îc lùa chän qua ®Êu thÇu, ®îc ®¸nh gi¸ qua
yªu cÇu vÒ n¨ng lùc, kinh nghiÖm, c¸c yªu cÇu cô thÓ cña hå
s¬ mêi thÇu vµ dùa trªn c¬ së tiªu chÝ ®¸nh gi¸ nªn ®¶m b¶o
n¨ng lùc thùc hiÖn dù ¸n. Thªm vµo ®ã hîp ®ång ®îc ký gi÷a
31
hai bªn ®· tr¸nh ®îc ph¸t sinh tuú ý, c«ng tr×nh hoµn thµnh
®óng tiÕn ®é do tr¸ch nhiÖm cña hai bªn ®îc x¸c ®Þnh râ
rµng. Cã thÓ thÊy minh ho¹ mét sè c«ng tr×nh qua ®Êu thÇu
®îc hoµn thµnh tèt : CÇu Mü ThuËn, §êng 5, §êng Hµ Néi –
L¹ng S¬n, Hµ Néi – Vinh, TP HCM – Nha Trang, C¸c nhµ m¸y
®iÖn Phó Mü 2-1, 2-1 më réng, Phó Mü 1.
1.4- N¨ng lùc ®Êu thÇu cña ViÖt Nam ngµy cµng ®îc n©ng
cao, viÖc ®Êu thÇu ®îc ph©n cÊp vµ chuyªn s©u
Khu«n khæ qu¶n lý nguån lùc cho ®Êu thÇu kh«ng
ngõng ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam ®· thõa nhËn c¸c chÝnh s¸ch vµ
th«ng lÖ ®Êu thÇu mua s¾m c«ng tèt lµ mét trong nh÷ng
yÕu tè c¬ b¶n b¶o ®¶m qu¶n lý tèt. Mét sè lín c¸n bé ®·
tham dù nh÷ng kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n vÒ ®Êu thÇu mua
s¾m, trong ®ã cã nhiÒu kho¸ ®îc sù hç trî tÝch cùc cña Bé
KH§T, Ng©n hµng thÕ giíi, Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸. Nhê
nh÷ng kho¸ ®µo t¹o nµy vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng kinh nghiÖm
quý b¸u mµ c¸c c¸n bé ®Êu thÇu c¸c cÊp vµ céng ®ång c¸c
nhµ thÇu trong níc cã ®îc th«ng qua hoÆt ®éng ®Êu thÇu
thùc tÕ cña hä trong c¸c dù ¸n ph¸t triÓn, n¨ng lùc ®Êu thÇu
cña ViÖt Nam ®îc t¨ng cêng ®¸ng kÓ. V¨n phßng xÐt thÇu
cña bé KH§T ®· vµ ®ang lµ c¬ quan ®i ®Çu trong viÖc thóc
®Èy nh÷ng c¶i c¸ch nµy.
ViÖc ph©n cÊp trong ®Êu thÇu còng ngµy cµng ®îc
chuyªn s©u. NhiÒu néi dung thuéc qu¸ tr×nh ®Êu thÇu ®îc
giao cho c¸c bé vµ ®Þa ph¬ng, hiÖn t¹i Thñ tíng ChÝnh phñ
chØ cßn xem xÐt phª duyÖt mét sè néi dung nh :
- KÕ hoÆch ®Êu thÇu c¸c dù ¸n nhãm A gåm c¸c ngµnh
nh c«ng nghiÖp ®iÖn, dÇu khÝ, ho¸ chÊt, chÕ t¹o m¸y,
32
xi m¨ng, luyÖn kim, khai th¸c chÕ biÕn kho¸ng s¶n,
giao th«ng.
- KÕt qu¶ ®Êu thÇu c¸c gãi cã trÞ gi¸ lín thuéc nhãm A
(tõ 50 tû trë lªn).
- ChØ ®Þnh c¸c gãi thÇu thuéc dù ¸n nhãm A cã gi¸ trÞ
tõ 1 tû trë lªn.
Héi ®ång xÐt thÇu tríc ®©y ®îc thay thÕ b»ng chuyªn
gia ®ñ n¨ng lùc ®Ó xÐt thÇu. Thªm vµo ®ã lµ b¸o chÝ thêng
xuyªn c¸c th«ng tin liªn quan tíi ®Êu thÇu khiÕn c«ng luËn
còng rÊt quan t©m tíi c¸c quy ®Þnh vµ t×nh h×nh thùc hiÖn,
nh÷ng tån t¹i vµ ph¬ng híng kh¾c phôc trong ®Êu thÇu.
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc trong c«ng t¸c
®Êu thÇu ®· mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc cho nÒn kinh tÕ
ViÖt Nam, hoÆt ®éng ®Êu thÇu vÊn cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn
gi¶i quyÕt
2- Nh÷ng khã kh¨n, tån t¹i trong c«ng t¸c ®Êu thÇu
quèc tÕ t¹i Viªt Nam.
2.1 Khu«n khæ ph¸p lý vµ ®iÒu hµnh
Thø nhÊt ta cÇn xÐt ®Õn lµ v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh
cho viÖc ®Êu thÇu quèc tÕ cßn nhiÒu bÊt cËp. Nh÷ng thay
®æi do ChÝnh phñ thùc hiÖn trong nç lùc h×nh thµnh mét
khu«n khæ ph¸p luËt ®Êu thÇu rÊt Ên tîng. Tuy nhiªn mét
®iÒu râ rµng lµ nh÷ng nç lùc nµy cßn nhiÒu manh món vµ
ph©n t¸n. KÕt qu¶ lµ hoÆt ®éng ®Êu thÇu mua s¾m c«ng
®îc híng dÉn bëi nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý chång chÐo nhau,
g©y ra nhiÒu lóng tóng vµ lÉn lén. C«ng viÖc so¹n th¶o vµ
ban hµnh Ph¸p lÖnh ®Êu thÇu mua s¾m míi lµ ®¸ng hoan
nghªnh. Tuy nhiªn mét ®iÒu cha râ lµ liÖu c¸c c«ng cô ph¸p
33
luËt cã c¸c kho¶n liªn quan hiÖn hµnh cã hÕt hiÖu lùc khi ph¸p
lÖnh ®Êu thÇu ®îc ban hµnh; hoÆc c¸c v¨n b¶n vµ c¸c ®iÒu
kho¶n liªn quan cã ®îc lo¹i bá dÇn ®i khi nh÷ng v¨n b¶n híng
dÉn míi vµ v¨n b¶n díi luËt t¬ng øng víi ph¸p lÖnh míi ®îc ban
hµnh.
Ngoµi c¸c v¨n b¶n ph¸p qui chÝnh vÒ ®Êu thÇu, v× lý do lÞch
sö, LuËt Th¬ng m¹i n¨m 1997 còng cã mét phÇn vÒ ®Êu thÇu.
Néi dung nµy cã vÎ dùa vµo qui chÕ ®Êu thÇu 1996 (nghÞ
®Þnh 43CP - ®· ®îc thay thÕ b»ng nghÞ ®Þnh 88/1999/N§-
CP). V× LuËt Th¬ng m¹i còng còng qui ®Þnh c¸c ph¬ng ph¸p
®Êu thÇu vµ thñ tôc s¬ tuyÓn, nªn râ rµng trïng lÆp víi dù
th¶o Ph¸p lÖnh ®Êu thÇu. Thø bËc vÒ thÈm quyÒn LuËt lµ
trªn ph¸p lÖnh. V× vËy cã lÏ lµ nh÷ng qui ®Þnh t¹i LuËt Th¬ng
m¹i sÏ kh«ng thÓ bÞ thay ®æi bëi quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh
míi.
Mét v¨n b¶n ph¸p luËt n÷a cã liªn quan ®Õn ®Êu thÇu lµ
quyÕt ®Þnh 1037/2000/QD-BLDTBXH cña Bé Lao ®éng Th-
¬ng binh vµ X· héi ban hµnh vµo th¸ng 10 n¨m 2000 vÒ l¬ng
cña t vÊn vµ ngêi ViÖt Nam lµm viÖc trong c¸c hîp ®ång víi
doanh nghiÖp níc ngoµi. QuyÕt ®Þnh nµy kh«ng phï hîp víi h-
íng dÉn mua s¾m cña Ng©n hµng thÕ giíi, v× vËy kh«ng ¸p
dông cho c¸c dù ¸n dïng vèn cña Ng©n hµng thÕ giíi.
Thø hai lµ c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh trong ®Êu thÇu quèc
tÕ kh«ng nªu râ rµng lµ ph¬ng ph¸p ®Êu thÇu c¹nh tranh réng
r·i ph¶i ®îc xem xÐt tríc tiªn khi lùa chän ph¬ng ph¸p mua
s¾m. C¸c ngìng gi¸ trÞ gãi thÇu hµng ho¸, x©y l¾p vµ t vÊn
®îc phÐp ¸p dông chØ ®Þnh thÇu mµ kh«ng cÇn gi¶i tr×nh
xin phÐp lµ qu¸ cao. Quy chÕ 88/1999/N§-CP kh«ng cho phÐp
34
chia nhá dù ¸n ®Ó tr¸nh ®Êu thÇu. Tuy nhiªn qui ®Þnh thêng
bÞ vi ph¹m. S¬ tuyÓn lµ b¾t buéc ®èi víi hµng ho¸ nÕu trÞ gi¸
tÝnh trªn 300 tû ®ång vµ ®èi c«ng tr×nh nÕu gi¸ trÞ íc tÝnh
trªn 200 tû ®ång. §èi víi c«ng tr×nh gãi thÇu nhá h¬n, nghÞ
®Þnh 88 quy ®Þnh sö dông mét thñ tôc ®Æc biÖt cho c«ng
tr×nh vµ hµng ho¸ cã trÞ gi¸ tíi 2 tû ®ång. Ph¬ng ph¸p mua
s¾m cã thÓ lµ ®Êu thÇu c¹nh tranh réng r·i hoÆc ®Êu thÇu
h¹n chÕ – tuú quyÕt ®Þnh cña chñ ®Çu t. C¸c nhµ thÇu thuéc
tØnh hoÆc thµnh phè cña bªn mêi thÇu míi ®îc tham gia. NÕu
sè ngêi tham dù Ýt h¬n 3, th× míi mêi thªm c¸c nhµ thÇu bªn
ngoµi tØnh hoÆc thµnh phè. C¸c nhµ thÇu cña ®Þa ph¬ng sÏ
®îc hëng u ®·i nÕu hå s¬ dù thÇu bªn ngoµi tØnh hoÆc thµnh
phè. C¸c nhµ thÇu ®Þa ph¬ng sÏ ®îc hëng u ®·i nÕu hå s¬ dù
thÇu cña hä ngang víi nhµ thÇu c¸c tØnh kh¸c. ChÝnh phñ cßn
®i xa h¬n n÷a theo híng nµy- cã lÏ lµ do yªu cÇu cña mét sè
®Þa ph¬ng- b»ng viÖc cho phÐp chØ ®Þnh thÇu mµ kh«ng
cÇn xin phÐp ®èi víi c¸c gãi thÇu hµng ho¸ vµ x©y l¾p cã gi¸
trÞ díi mét tû ®ång( 65,300 USD ) theo NghÞ ®Þnh
14/2000/N§-CP th¸ng 5/2000. CÇn thÊy r»ng møc cho phÐp
chØ ®Þnh thÇu nµy lµ qu¸ cao so víi møc thêng ¸p dông ë c¸c
níc kh¸c.
Thø 3 lµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ qui chÕ kh«ng ®Ò cËp
®Õn tµi liÖu chuÈn dïng cho ®Êu thÇu. Ai còng biÕt lµ hå s¬
mêi thÇu chuÈn bao gåm th mêi thÇu, híng dÉn nhµ thÇu,
®iÒu kiÖn hîp ®ång, v.v…lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan
träng nhÊt ®Ó qu¶n lý c«ng t¸c ®Êu thÇu mua s¾m. Hå s¬
mêi thÇu chuÈn gióp cho viÖc so¹n th¶o hå s¬ mêi thÇu ®îc
dÔ dµng. Hå s¬ mêi thÇu chuÈn gióp cho nhµ thÇu dÔ dµng
35
chuÈn bÞ hå s¬ dù thÇu. Hå s¬ Mêi thÇu chuÈn gióp cho c«ng
t¸c xÐt thÇu, thÈm ®Þnh phª duyÖt ®îc dÔ dµng h¬n. Hå s¬
mêi thÇu chuÈn gióp b¶o ®¶m nhÊt qu¸n trong viÖc chÊp
hµnh quy chÕ mua s¾m trªn toµn quèc. ChÝnh phñ cã thÓ
dïng Hå s¬ Mêi thÇu chuÈn lµm c«ng cô ®Ó phæ biÕn c¸c
th«ng lÖ vµ kinh nghiÖm tèt trong mua s¾m c«ng.
Thø t lµ kh«ng cã qui ®Þnh phï hîp vÒ më thÇu vµ dù më
thÇu, thiÕu híng dÉn cô thÓ vµ phï hîp vÒ qu¶ng c¸o. NghÞ
®Þnh 88/1999/N§-CP (®iÒu 13) cho phÐp më thÇu trong vßng
48 tiÕng sau khi hÕt h¹n nép thÇu. Kho¶ng c¸ch qu¸ lín vÒ
thêi gian tõ thêi ®iÓm hÕt h¹n nép thÇu ®Õn thêi ®iÓm më
thÇu cã thÓ g©y ra mét rñi ro lµ hå s¬ dù thÇu cã thÓ bÞ më
ra tríc thêi ®iÓm më thÇu chÝnh thøc. Bëi v× c¸c hå s¬ dù
thÇu cÇn ®îc më c«ng khai ngay sau khi hÕt h¹n nép. Qu¶ng
c¸o trªn ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng lµ b¾t buéc ®èi víi
®Êu thÇu réng r·i. ViÖc c«ng bè ph¶i ®îc thùc hiÖn Ýt nhÊt 10
ngµy tríc khi ph¸t hµnh hå s¬ mêi thÇu. Tuy nhiªn, trong quy
chÕ kh«ng nªu râ lµ ph¶i ®¨ng th«ng b¸o mêi thÇu trªn mét tê
b¸o ®îc ph¸t hµnh trªn ph¹m vi toµn quèc. Quy chÕ còng
kh«ng nªu râ rµng lµ ph¶i qu¶ng c¸o mêi s¬ tuyÓn. Trªn thùc
tÕ, c¸c c¬ quan n»m ë c¸c thµnh phè lín vµ / hoÆc n»m ë ®Þa
ph¬ng nhng cã mua s¾m lín thêng ®¨ng th«ng b¸o mêi thÇu
trªn b¸o hµng ngµy ph¸t hµnh trªn ph¹m vi toµn quèc, gåm c¶
mét tê b¸o tiÕng Anh khi cÇn sù chó ý cña c¸c nhµ thÇu quèc
tÕ. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c gãi thÇu kh«ng lín, hÇu hÕt c¸c c¬
quan ®Þa ph¬ng thêng chØ ®¨ng th«ng b¸o mêi thÇu trªn
b¸o ®Þa ph¬ng m×nh, mµ c¸c tê b¸o ®Þa ph¬ng nµo thêng
chØ lu hµnh trong ph¹m vi ®Þa ph¬ng Êy. Nguyªn nh©n cña
t×nh tr¹ng nµy cã thÓ bao gåm viÖc thiÕu mét yªu cÇu râ
36
rµng trong quy chÕ 88/1999/N§-CP r»ng ph¶i qu¶ng c¸o trªn
mét tê b¸o ®îc lu hµnh trªn ph¹m vi toµn quèc, ®¨ng trªn b¸o
®Þa ph¬ng th× tiÖn vµ rÎ h¬n, hoÆc ý ®å chØ h¹n chÕ ®Êu
thÇu trong sè c¸c nhµ thÇu ®Þa ph¬ng m×nh hoÆc vµi tØnh
xung quanh.
§iÒu thø 5 cÇn ph¶i ®Ò cËp tíi chÝnh lµ thiÕu quy ®Þnh phï
hîp vÒ tÝnh hîp lÖ cña nhµ thÇu vµ vÒ m©u thuÉn vÒ lîi Ých
h¬n n÷a cã qu¸ nhiÒu qui luËt vµ qui ®Þnh kh«ng nhÊt qu¸n
víi nhau vÒ vÊn ®Ò hîp ®ång.
§©y còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu bëi v× kÓ c¶ nhng ngêi thùc hiÖn
Quy chÕ ®Êu thÇu, nh÷ng ngêi tham gia so¹n th¶o c¸c quy
®Þnh thuéc dù th¶o ®Êu thÇu vµ qui chÕ ®Êu thÇu ®Òu cßn
míi mÎ víi c«ng viÖc nµy. H¬n n÷a sù thay ®æi cña ®Êt níc,
cña nÒn kinh tÕ, cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®ßi hái ph¶i cã sù
hoµn thiÖn ®Ó ®¶m b¶o sù ®ång bé cña quy chÕ ®Êu thÇu.
2.2- C¸c thñ tôc vµ th«ng lÖ ®Êu thÇu.
Chóng ta cha cã mét sè ®Çu mèi th«ng tin duy nhÊt vµ
cã thÈm quyÒn vÒ tÊt c¶ c¸c th«ng b¸o mêi thÇu vµ quyÕt
®Þnh trao hîp ®ång còng nh c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn
®Êu thÇu nh danh s¸ch nhµ thÇu kh«ng ®îc phÐp thùc hiÖn
hîp ®ång hoÆc liªn quan tíi gian lËn hoÆc tham nhòng.ViÖc
l¹m dông trµn lan c¸c ph¬ng thøc ®Êu thÇu kÐm c¹nh tranh
nh ®Êu thÇu h¹n chÕ vµ chØ ®Þnh thÇu. §iÒu nµy ®· t¹o
®iÒu kiÖn cho th«ng ®ång vµ tham nhòng
C¸c c¬ quan qu¶n lý ë tÊt c¶ c¸c cÊp tham gia kh«ng
®Çy ®ñ hoÆc can thiÖp qu¸ møc vµo qu¸ tr×nh ®Êu thÇu
mua s¾m. HÖ thèng ®¸nh gi¸ theo ®iÓm mang tÝnh chñ
37
quan bëi v× ph¬ng ph¸p nµy ®îc quy ®Þnh trong quy chÕ
®Êu thÇu hiÖn hµnh ( NghÞ ®Þnh 88/1999/ND-CP ) h×nh nh
lµ do mét sè c¬ quan chñ chèt chÞu tr¸ch nhiÖm so¹n th¶o
quy chÕ ®Êu thÇu nh Bé KÕ hoÆch vµ §Çu t, Bé X©y dùng vµ
c¸c c¬ quan kh¸c ®· quen víi ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm. §èi víi
hµng ho¸ vµ c«ng tr×nh x©y l¾p cã gi¸ trÞ dù to¸n h¬n 2 tû
®ång/ hîp ®ång (USD 130.000), quy tr×nh xÐt thÇu c¬ b¶n
bao gåm 3 bíc. Bíc ®Çu tiªn lµ ®¸nh gi¸ s¬ bé ®Ó sµng läc
c¸c hå s¬ thÇu cã c¸c lçi râ rµng vÒ tÝnh hîp lÖ, ch÷ ký, b¶o
l·nh dù thÇu…§Æc biÖt, bíc nµy bao gåm c¶ viÖc kiÓm tra
n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm nhµ thÇu trªn c¬ së ®¹t/ kh«ng ®¹t.
C¸c hå s¬ thÇu ®¹t bíc kiÓm tra s¬ bé sÏ ®îc ®¸nh gi¸ vÒ sù
®¸p øng hå s¬ mêi thÇu b»ng h×nh thøc chÊm ®iÓm. C¸c hå
s¬ thÇu kh«ng ®¹t sè ®iÓm tèi thiÓu quy ®Þnh trong hå s¬
mêi thÇu - th«ng thêng 70 hoÆc h¬n - bÞ lo¹i bá nh lµ kh«ng
®¸p øng c¬ b¶n. ë bíc cuèi cïng, mçi hå s¬ cßn l¹i sÏ ®îc x¸c
®Þnh mét “gi¸ ®¸nh gi¸”. Nhµ thÇu cã “gi¸ ®¸nh gi¸ thÊp
nhÊt” ®îc chän ®Ó trao hîp ®ång víi ®iÒu kiÖn gi¸ thÇu
kh«ng vît qu¸ dù to¸n. Do vËy hÖ thèng ph¬ng ph¸p chÊm
®iÓm trong xÐt thÇu ®èi víi hµng ho¸ vµ c«ng tr×nh thêng
®îc coi lµ mang tÝnh chñ quan trong c¸c níc cã hÖ thèng mua
s¾m c«ng céng tiªn tiÕn còng nh c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ
chÝnh, bëi v× c¸c tiªu chÝ xÐt thÇu cã thÓ bÞ ®iÒu chØnh vµ
l¹m dông, vµ do ®ã kÕt qu¶ cã thÓ bÞ thay ®æi theo ý muèn
cña ngêi xÐt thÇu.
Trong thñ tôc ®Êu thÇu chóng ta cßn thiÕu thiÕu mét c¬
chÕ thÝch hîp ®Ó gi¶i quyÕt khiÕu n¹i. MÆc dï toµ ¸n nh©n
d©n ®îc thiÕt lËp ë cÊp tØnh, thµnh phè vµ quËn huyÖn. C¸c
toµ ¸n nh©n d©n xö lý tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò vÒ ®Êu thÇu mua
38
s¾m liªn quan tíi viÖc thùc hiÖn kh«ng ®óng nh÷ng th«ng lÖ
vÒ hµnh chÝnh, cßn c¸c toµ ¸n kinh tÕ gi¶i quyÕt c¸c vô liªn
quan tíi hîp ®ång thanh to¸n. Nh÷ng vô viÖc liªn quan tíi ®Êu
thÇu mua s¾m ë c¸c tØnh ®îc gi¶i quyÕt t¹i toµ ¸n nh©n d©n
cÊp tØnh liªn quan. Nãi chung toµ ¸n lµ n¬i cøu c¸nh cuèi cïng
vµ viÖc ph©n xö c¸c vô viÖc kinh tÕ cßn mang tÝnh chÊt tuú
tiÖn. §iÒu nµy cã thÓ mét phÇn lµ do ¶nh hëng cña c¸c c¸n bé
toµ ¸n thiÕu kiÕn thøc vÒ c¶ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng
cã tham nhòng.
Thñ tôc phª duyÖt kÕt qu¶ xÐt thÇu ®ßi hái ph¶i cã sù
phª duyÖt cña c¬ quan cã thÈm quyÒn tríc khi th«ng b¸o
tróng thÇu ®èi víi tÊt c¶ c¸c hîp ®ång g©y ra sù chËm trÔ
kh«ng cÇn thiÕt, nhÊt lµ ®èi víi c¸c gãi thÇu cã gi¸ trÞ nhá.
ChÊt lîng thiÕt kÕ thÊp, yªu cÇu kü thuËt vµ dù to¸n g©y
khã kh¨n, nhÇm lÉn vµ chËm trÔ cho c«ng t¸c xÐt thÇu, trao
hîp ®ång vµ thùc hiÖn hîp ®ång
2.3 Khu«n khæ thÓ chÕ
VÒ ph¬ng diÖn nµy chóng ta thiÕu mét c¬ quan ®éc lËp
chôi tr¸ch nhiÖm vÒ x©y dùng vµ gi¸m s¸t c¸c chÝnh s¸ch
mua s¾m ®Êu thÇu. Mét c¬ quan víi t«n chØ môc ®Ých râ
rµng vµ c¸n bé ®ñ tr×nh ®é lµ ch×a kho¸ ®Ó t¹o ra mét hÖ
thèng ®Êu thÇu mua s¾m c«ng cã hiÖu lùc. Mét c¬ quan ë
cÊp quèc gia víi mét khu«n khæ phï hîp kh«ng chØ ®a ra
träng t©m cña chÝnh s¸ch ®Êu thÇu mua s¾m mµ cßn b¶o
®¶m cho viÖc tu©n thñ cña nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã n÷a. VÒ
khÝa c¹nh nµy, viÖc thùc thi chÝnh s¸ch nªn ®îc hiÓu theo
nghÜa réng nhÊt cã thÓ - nã bao gåm c¶ viÖc thiÕt kÕ vµ
thùc hiÖn mét hÖ thèng khiÕu n¹i ®éc lËp, t vÊn cho c¬ quan
39
®Êu thÇu vÒ c¸ch hiÓu vµ ¸p dông Ph¸p lÖnh vµ nghÞ ®Þnh
vÒ ®Êu thÇu mua s¾m, qu¶n lý hÖ thèng kû luËt vµ xö ph¹t
hµnh chÝnh, gi¸m s¸t v.v…Thùc thi cã hiÖu lùc thËm chÝ cßn
trë nªn quan träng h¬n trong qu¸ tr×nh ph©n cÊp ë ViÖt
Nam. TÇm quan träng cña viÖc ¸p dông hÖ thèng nµy mét
c¸ch c«ng b»ng vµ minh b¹ch sÏ ®îc tiÕp tôc cñng cè b»ng
viÖc t¨ng sè lîng c¸c gãi thÇu ®îc xem xÐt
ChÊt lîng c«ng t¸c chuÈn bÞ, phôc vô cho viÖc ®Êu thÇu
cßn cã nh÷ng bÊt cËp nh b¸o c¸o nghiªn cøu kü thuËt, thiÕt
kÕ, dù to¸n hoÆc tæng dù to¸n, kÕ hoÆch ®Êu thÇu, Hå s¬
mêi thÇu, tiªu chÝ ®Êu thÇu…
2.4 Nguån nh©n lùc vµ n¨ng lùc ®Êu thÇu
HiÖn t¹i trong c«ng t¸c ®Êu thÇu ViÖt Nam thiÕu nghiªm
träng c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ ®Êu thÇu nh n¨ng
lùc bªn mêi thÇu, n¨ng lùc tæ chuyªn gia cña cÊp cã thÈm
quyÒn, n¨ng lùc cña c¸c c«ng ty t vÊn ®èi víi c«ng t¸c ®Êu
thÇu ë cÊp trung ¬ng vµ ®Æc biÖt lµ ®Þa ph¬ng. §éi ngò
nh©n viªn ®Êu thÇu mua s¾m hëng l¬ng theo c¬ cÊu l¬ng
cña ChÝnh phñ, c¬ cÊu nµy quy ®Þnh møc l¬ng bæng cña
c«ng chøc vµ lµ mét trong nh÷ng c¬ cÊu l¬ng thÊp nhÊt trªn
thÕ giíi. ViÖc thiÕu nghiªm träng c¸c c¸n bé cã n¨ng lùc ®îc
c¶m nhËn ë mäi cÊp. Trong khi dÊu hiÖu cho thÊy r»ng c¸c c¸n
bé ®Êu thÇu mÉn c¸n vµ trung thùc, th× l¹i kh«ng cã mét bé
luËt vÒ nguyªn t¾c xö thÕ riªng vµ hä ph¶i tu©n theo mét lo¹t
c¸c bé luËt vÒ ®¹o ®øc cho tÊt c¶ c¸c c«ng chøc nh lµ ph¸p
lÖnh c«ng chøc, ph¸p lÖnh chèng tham nhòng vµ ph¸p lÖnh
chèng l·ng phÝ nguån lùc c«ng. QuyÒn h¹n liªn quan ®Õn ®Êu
40
thÇu ®îc uû quyÒn cho c¸c c¬ quan thùc hiÖn qu¸ tr×nh vµ
c¸c thñ tôc ¸p dông ®îc quy ®Þnh kh¸ râ rµng .
Bªn c¹nh ®ã n¨ng lùc gi¸m s¸t thùc hiÖn hîp ®ång cña
c¸c c¬ quan vµ ban qu¶n lý dù ¸n cßn nhiÒu yÕu kÐm. Chóng
ta cßn thiÕu n¨ng lùc vµ c¬ së gi¸o dôc ®µo t¹o cÇn thiÕt vÒ
®Êu thÇu mua s¾m c«ng. ChÝnh nh÷ng ®iÒu trªn dÉn tíi
kh«ng cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch chuyªn nghiÖp ho¸ c¸n bé lµm
c«ng t¸c ®Êu thÇu mua s¾m
3- C¸c quy ®Þnh cã liªn quan ®Õn ®Êu thÇu quèc tÕ t¹i
ViÖt Nam
3.1C¸c quy ®Þnh cña ViÖt Nam
Nh»m t¹o ra khung ph¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp
thêng x¶y ra trong qu¸ tr×nh ®Êu thÇu, nãi kh¸c ®i nh»m t¹o
ra s©n ch¬i gi÷a ngêi mua vµ c¸c ngêi b¸n, c¸c qui ®Þnh vÒ
®Êu thÇu ®· h×nh thµnh nh mét tÊt yÕu.
Trong thùc tÕ cã nh÷ng cuéc ®Êu thÇu mua s¾m cã gi¸
trÞ nhiÒu tû ®ång, nhiÒu triÖu USD, vÝ dô hîp ®ång cung cÊp
thiÕt bÞ vµ x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn Ph¶ L¹i cã trÞ gi¸ kho¶ng
600 triÖu USD , giµn c«ng nghÖ trung t©m nghµnh dÇu khÝ ,
nhµ m¸y xi m¨ng cã gi¸ trÞ hµng tr¨m triÖu USD .. víi thêi gian
thùc hiÖn kh«ng chØ vµi th¸ng mµ cã khi ph¶i vµi n¨m. V×
vËy cÇn cã mét hÖ thèng ph¸p lý qui ®Þnh râ rµng tr¸ch
nhiÖm cña c¸c bªn tham gia ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi trong
thùc hiÖn vµ còng lµ c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng trë ng¹i
trong qua tr×nh thùc hiÖn, gi¶i quyÕt ®îc c¸c rñi ro cã thÓ
x¶y ra.
ViÖc ban hµnh c¸c quy ®Þnh ®Êu thÇu thêng do c¸c
chÝnh phñ (®Ó qu¶n lý viÖc chi tiªu trong níc), c¸c tæ chøc tµi
41
chÝnh quèc tÕ ( ®Ó qu¶n lý tiÒn cho vay), c¸c níc cã tµi trî ra
bªn ngoµi vµ mét sè tæ chøc nghiÖp vô cã liªn quan.
Díi ®©y lµ b¶ng tãm t¾t c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cho ®Êu
thÇu cña ViÖt Nam
Lo¹i v¨n b¶n
ph¸p luËt
C¬ quan ban
hµnh
Néi dung
NghÞ ®Þnh
88/1999/N§-CP
th¸ng 9/1999
ChÝnh phñ Quy chÕ ®Êu
thÇu
NghÞ ®Þnh
14/2000/NDD-CP
th¸ng 5/2000
ChÝnh phñ Söa ®æi mét sè
®iÒu trong quy
chÕ ®Êu thÇu,
ban hµnh kÌm
theo nghÞ ®Þnh
88/1999/ND-CP
th¸ng 9/1999
Th«ng t
04/2000/TT-BKH
th¸ng 5/2000
Bé kÕ hoÆch vµ
®Çu t
Híng dÉn thùc
hiÖn qui chÕ ®Êu
thÇu
QuyÕt ®Þnh
1037/2000/QD-
BLDTBXH
Th¸ng 10/2000
Bé lao ®éng th-
¬ng binh x· héi
Quy ®Þnh vÒ l-
¬ng cña chuyªn
gia vµ c«ng nh©n
ViÖt Nam lµm
viÖc theo h¬p
®ång víi nh÷ng
nhµ thÇu níc
ngoµi th¾ng thÇu
t¹i ViÖt Nam
42
Th«ng t 121/TT-
BTC th¸ng
12/2000 vµ
94/2001/TT/BTC
th¸ng 11/2001
Bé tµi chÝnh Híng dÉn thùc
hiÖn ®Êu thÇu
mua s¾m hµng
ho¸ thiÕt bÞ vµ
ph¬ng tiÖn lµm
viÖc cho c¬ quan
nhµ níc, lùc lîng
vò trang, c¸c tæ
chøc vµ doanh
nghiÖp nhµ níc sö
dông ng©n s¸ch
nhµ níc.
3.1.1Qu¸ tr×nh h×nh thµnh Qui chÕ ®Êu thÇu t¹i ViÖt Nam
§Çu n¨m 1990, trong sè nh÷ng v¨n b¶n qu¶n lý ®Çu t x©y
dùng “ Qui chÕ ®Êu thÇu trong x©y dùng “ ban hµnh kÌm
quyÕt ®Þnh cña Bé trëng Bé x©y dung cè 24/BXD _VKT
ngµy 12/2/1990. §©y lµ qui ®Þnh ®Êu thÇu trong x©y
dùng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng ( trõ c¸c c«ng tr×nh bÝ mËt
quèc gia) thuéc c¸c nguån vèn ng©n s¸ch vµ ngßi ng©n
s¸chcña c¸c tæ chøc nhµ níc.
TiÕp ®ã, cuèi n¨m 1992 lÇn ®Çu tiªn Thñ tuíng ChÝnh phñ
ban hµnh mét qui ®Þnh mang tÝnh chÊt qui ®Þnh ®Êu
thÇu ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ nhËp khÈu b»ng nguån vèn
ng©n s¸ch nhµ níc. §ã lµ quyÕt ®Þnh 91-TTg, 13/11/1002
vµ kÌm theo Quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu m¸y mãc,
thiÕt bÞ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch nhµ níc. Theo ®ã viÖc
nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ ®îc thùc hiÖn theo mét trong
hai ph¬ng thøc sau ®©y:
43
§Êu thÇu më réng hay ®Êu thÇu h¹n chÕ
Mua b¸n trùc tiÕp th«ng qua gäi chµo hµng c¹nh tranh
Vµo th¸ng 3 /1994 Bé X©y dùng ®· ban hµnh “ qui chÕ
®Êu thÇu x©y l¾p” ®Ó thay cho “ qui chÕ ®Êu thÇu trong
x©y dùng” tríc ®©y. Theo ®ã tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh x©y
dùng thuéc së h÷u nhµ níc ®Òu ph¶i thùc hiÖn theo ph¬ng
thøc ®Êu thÇu. Ph¬ng thøc chän thÇu hoÆc chØ ®Þnh
thÇu chØ ¸p dông cho c¸c c«ng tr×nh thuéc bÝ mËt quèc
gia, nghiªn cøu thö nghiÖm, cã yªu cÇu cÊp b¸ch do thiªn
tai ®Þnh häa, cã gi¸ trÞ x©y l¾p nhá h¬n 100 triÖu ®ång,
mét sè c«ng tr×nh ®Æc biÖt ®îc thñ tíng chÝnh phñ cho
phÐp.
§Õn th¸ng 4/1994 víi quyÕt ®Þnh 183-TTg cña Thñ tíng
ChÝnh phñ ngµy 16/4/1994 th× viÖc qui ®Þnh vÒ ®Êu thÇu
míi bao qu¸t mäi lÜnh vùc mua s¾m. §©y cã thÓ coi la quy
chÕ ®Êu thÇu ®Çu tiªn cña ViÖt Nam. Tõ ®ã quy chÕ ®Êu
thÇu tiÕp tôc ®îc hoµn thiÖn, bæ sung ®Ó phï hîp víi t×nh
h×nh ®Êt níc.
Trong qui chÕ ®Êu thÇu lÇn 1 víi quyÕt ®Þnh cña 183-TTg
quy ®Þnh c¸c dù ¸n dïng vèn nhµ níc ph¶i qua ®Êu thÇu.
KÕt qu¶ ®Êu thÇu cña c¸c dù ¸n dïng vèn nhµ níc cã vèn
®Çu t tõ 100 tû ®ång ph¶i th«ng qua Héi ®ång xÐt thÇu
quèc gia ®Ó tr×nh thñ tíng chÝnh phñ phª duyÖt. Chñ tÞnh
héi ®ång xÐt thÇu quèc gia lµ Chñ nhiÖm Uû ban KÕ ho¹ch
nhµ níc sau chuyÓn lµ Bé trëng Bé kÕ ho¹ch ®Çu t.
Qua thùc hiÖn mét sè víng m¾c ®· ®îc ghi nhËn vµ hoµn
thiÖn, bæ sung vµo qui ®Þnh cña qui chÕ ®Êu thÇu ban
hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh 43/1996/N§-CP vµ 93/1997/N§-
CP. §©y ®îc coi lµ quy chÕ ®Êu thÇu lÇn 2. Theo ®ã c¸c dù
44
¸n doanh nghiÖp nhµ níc tham gia sè vèn tõ 30% trë lªn, lùa
chän ®èi t¸c thùc hiÖn dù ¸n ®Òu ph¶i theo qui chÕ ®Êu
thÇu. Tuy nhiªn, thay v× c¸c héi ®ång xÐt thÇu tríc ®©y
th× sö dông c¸c tæ chuyªn gia gióp viÖc ®Êu thÇu vµ ý
kiÕn thÈm ®Þnh cña c¬ quan chc n¨ng. §iÒu quan träng lµ
b¾t ®Çu tõ qui chÕ lÇn 2, gãi thÇu ( mét thuËt ng÷ míi) ®·
trë thµnh mét ®èi tîng qu¶n lý cña c«ng t¸c ®Êu thÇu.
Qua hai n¨m thùc hiÖn quy chÕ lÇn 2, mét sè víng m¾c
trong thùc tÕ vµ mét sè biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ ®· ®ßi
hái ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh phï hîp h¬n, tiÕn bé h¬n
trong quy chÕ ®Êu thÇu. Do vËy nghÞ ®Þnh 88/1999/ND-
CP ngµy 1/9/1999 vµ ®îc bæ sung víi nghÞ ®Þnh
14/2000/N§-CP ngµy 5/5/2000 cña ChÝnh phñ ®· ®îc ban
hµnh víi qui chÕ ®Êu thÇu ®îc coi lµ lÇn 3. VÒ c¬ b¶n qui
chÕ lÇn 3 ®· lµ sù n©ng cÊp cña qui chÕ lÇn 2. Theo ®ã
c¸c thuËt ng÷ ®îc ®Ò cËp kh¸ phong phó vµ ®îc ®Þnh
nghÜa mét c¸ch ®Çy ®ñ. Tr×nh tù ®Êu thÇu ®îc t¨ng cêng
h¬n. Nh÷ng quy ®Þnh mang tÝnh ®Þnh lîng ®· xuÊt hiÖn
nh quy ®Þnh c¸c kho¶ng thêi gian tèi thiÓu hoÆc tèi ®a
cho c¸c c«ng ®o¹n, cho mçi quy tr×nh thùc hiÖn ®Êu thÇu.
Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®îc qui ®Þnh râ rµng vµ mang tÝnh
thuyÕt phôc. §Æc biÖt quy ®Þnh vÒ ®Êu thÇu ®èi víi c¸c
gãi thÇu nhá ®Òu phï hîp víi yªu cÇu cña thùc tÕ ®· thùc sù
lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng cña qui chÕ.
3.1.2Mét sè néi dung chÝnh cña quy chÕ ®Êu thÇu
§èi tîng ¸p dông
- C¸c dù ¸n ®Çu t mµ qui chÕ qu¶n lý ®Çu t vµ
x©y dùng ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh 52
45
CP & 12 CP quy ®Þnh ph¶i thùc hiÖn ®Êu
thÇu
- C¸c dù ¸n mµ tæ chøc kinh tÕ nhµ níc (C¸c
doanh nghiÖp nhµ níc) tham gia tõ 30% trë
lªn (vèn ph¸p ®Þnh ®èi víi liªn doanh, vèn
gãp ®èi víi hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh BCC,
vèn cæ phÇn nhµ níc)
- C¸c dù ¸n sö dông nguån tµi trî cña c¸c tæ
chøc quèc tÕ hoÆc cña níc ngoµi thùc hiÖn
theo ®iÒu íc ký kÕt gi÷a hai bªn.
- Lùa chän ®èi t¸c thùc hiÖn ®Çu t
- Mua s¾m ®å dïng, vËt t trang thiÕt bÞ, ph-
¬ng tiÖn lµm viÖc cña c¬ quan nhf níc, ®oµn
thÓ, doanh nghiÖp nhµ níc, lùc lîng vò trang.
H×nh thøc lùa chän nhµ thÇu : cã 7 h×nh thøc cô thÓ lµ :
- §Êu thÇu réng r·i
- §Êu thÇu h¹n chÕ
- ChØ ®Þnh thÇu
- Chµo hµng c¹nh tranh
- Mua s¾m trùc tiÕp
- Tù thùc hiÖn vµ mua s¾m ®Æc biÖt
Ph¬ng thøc ®Êu thÇu : Gåm 3 ph¬ng thøc sau ®©y
- Mét tói hå s¬
- Hai tói hå s¬
- Hai giai ®o¹n
Môc tiªu cña c«ng t¸c ®Êu thÇu : C¹nh tranh, c«ng b»ng,
minh b¹ch vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ.
Qui ®Þnh thêi gian cho c¸c c«ng viÖc chÝnh
46
- Th«ng b¸o mêi thÇu : tèi thiÓu 10 ngµy tríc khi ph¸t
hµnh hå s¬ mêi thÇu
- Thêi gian chuÈn bÞ hå s¬ mêi thÇu: tèi thiÓu lµ 30
ngµy ®èi víi thÇu quèc tÕ, tèi thiÓu lµ 15 ngµy ®èi
víi thÇu trong níc, vµ tèi thiÓu lµ 7 ngµy víi gãi thÇu
nhá
- Thêi gian xÐt thÇu: tèi ®a lµ 90 ngµy ®èi víi gãi
thÇu quèc tÕ, tèi ®a lµ 60 ngµy ®èi víi gãi ®Êu
thÇu trong níc.
- Thêi gian xÐt thÇu : §èi víi gãi thÇu quèc tÕ tèi ®a
lµ 90 ngµy, ®èi víi gãi thÇu trong níc tèi ®a lµ 60
ngµy
- Thêi gian thÈm ®Þnh kÕt qu¶ thÇu : ®èi víi gãi
thÇu do thñ tíng chÝnh phñ xem xÐt quyÕt ®Þnh tèi
®a lµ 30 ngµy, ®èi víi c¸c gãi thÇu cßn l¹i tèi ®a lµ
20 ngµy.
- ViÖc më thÇu kh«ng muén h¬n 48 tiÕng kÓ tõ khi
®ãng thÇu ( trõ ngµy nghØ)
Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu
- §èi víi ®Êu thÇu tuyÓn chän t vÊn: Sö dông thang
®iÓm 100,1000 ®Ó ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu qua 2
bíc.Hå s¬ dù thÇu ®Çu ®¹t yªu cÇu vÒ mÆt kü
thuËt( ®¹t tõ 70% ®iÓm vÒ kü thuËt) vµ cã ®iÓm
tæng hîp ( vÒ kü thuËt kh«ng thÊp h¬n 70% vµ vÒ
tµi chÝnh kh«ng cao h¬n 30%)cao nhÊt sÏ ®îc ®Ò
nghÞ tróng thÇu.
- §èi víi thÇu mua hµng hã vµ x©y l¾p : viÖc ®¸nh
gi¸ ®îc thùc hiÖn qua 2 bíc :
47
+ Bíc 1: XÐt vÒ mÆt kü thuËt, hå s¬ dù thÇu cã ®iÓm
tèi thiÓu tõ 70% trë lªn ®îc coi lµ ®¸p øng c¬ b¶n yªu
cÇu cña hå s¬ mêi thÇu.
+ Bíc 2: X¸c ®Þnh gi¸ ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ thÇu thuéc
danh s¸ch ng¾n ®Ó xÕp h¹ng. Hå s¬ dù thÇu cã ®¸nh
gi¸ thÊp nhÊt sÏ ®îc tróng thÇu.
- Kh«ng sö dông gi¸ xÐt thÇu vµ gi¸ sµn trong qu¸
tr×nh ®¸nh gi¸
Gãi thÇu qui m« nhá: nh÷ng gãi thÇu mua hµng hãa
hoÆc x©y l¾p cã gi¸ nhá h¬n 2 tû ®ång ®îc gäi lµ gãi
thÇu qui m« nhá. ViÖc thùc hiÖn ®Êu thÇu cho gãi thÇu
qui m« nhá ®îc qui ®Þnh ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu do víi c¸c
gãi lín. Ch¼ng h¹n viÖc lËp hå s¬ mêi thÇu, tiªu chÝ
®¸nh gi¸, tiªu chÝ tróng thÇu, c¸c lo¹i b¶o l·nh…
3.2C¸c qui ®Þnh cña nhµ tµi trî.
3.2.1Quy ®Þnh chung vÒ ®Êu thÇu quèc tÕ
Môc ®Ých cña ®Êu thÇu c¹nh tranh quèc tÕ lµ nh»m
th«ng b¸o ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi cho tÊt c¶ nh÷ng ngêi dù thÇu
cã kh¶ n¨ng vµ ®ñ t c¸ch hîp lÖ ®Êu thÇu b×nh ®¼ng ®Ó
cung cÊp c¸c hµng ho¸ vµ c«ng tr×nh x©y l¾p cÇn mua.
ChÝnh tõ môc ®Ých nµy Ng©n hµng ThÕ Giíi, Ng©n hµng
®Çu t ph¸t triÓn Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng (ADB), Ng©n hµng
hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n (JBIC) ®· ®Ò ra c¸c qui ®Þnh sau
®©y cho c¸c dù ¸n vay vèn cña m×nh.
Lo¹i vµ qui m« hîp ®ång
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i nªu râ lo¹i hîp ®ång sÏ ®îc ký kÕt
vµ bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n dù kiÕn phï hîp cho hîp ®ång ®ã.
C¸c lo¹i hîp ®ång phæ biÕn nhÊt quy ®Þnh viÖc thanh to¸n
48
trªn c¬ së trän gãi, ®¬n gi¸, chi phÝ cã thÓ hoµn tr¶ ®îc céng
c¸c lo¹i chi phÝ, hoÆc hçn hîp c¸c thÓ lo¹i ®ã. C¸c trêng hîp
®ång thanh to¸n theo thùc chi chØ ®îc Ng©n hµng chÊp
thuËn trong trêng hîp ngo¹i lÖ nh c¸c rñi ro cao hoÆc khi chi
phÝ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh tríc ®îc mét c¸ch t¬ng ®èi chÝnh
x¸c. C¸c hîp ®ång lo¹i nµy cÇn cã mét sè yÕu tè khuyÕn
khÝch hîp lý ®Ó h¹n chÕ chi phÝ .
Quy m« vµ ph¹m vi cña tong hîp ®ång cô thÓ ph¶i phô
thuéc vµo tÇm cì, tÝnh chÊt vµ ®Þa ®iÓm cña dù ¸n ®ßi hái
nh÷ng h¹ng môc kh¸c nhau vÒ thiÕt bÞ vµ c«ng tr×nh x©y
l¾p th× th«ng thêng cã c¸c hîp ®ång riªng rÏ vÒ cung øng vµ
vµ/hoÆc l¾p ®Æt c¸c h¹ng môc kh¸c nhau vÒ thiÕt bÞ, nhµ
m¸y vµ c«ng tr×nh.
§èi víi dù ¸n ®ßi hái nhiÒu c«ng tr×nh x©y l¾p vµ h¹ng
môc thiÕt bÞ t¬ng tù nhng t¸c biÖt nhau th× cã thÓ mêi thÇu
theo ph¬ng ¸n hîp ®ång lùa chän kh¸c nhau ®Ó thu hót sù
quan t©m cña c¸c c«ng ty lín vµ nhá. C¸c c«ng ty nµy ®îc
phÐp ®Êu thÇu cho tong hîp ®ång riªng lÎ hoÆc ®Êu thÇu
cho nhãm hîp ®ång gièng nhau tuú theo ph¬ng ¸n lùa chän
cña hä. TÊt c¶ c¸c ®¬n dù thÇu vµ nhãm dù thÇu sÏ cã cïng
mét h¹n nép cuèi cïng, ®îc më vµ ®¸nh gi¸ cïng mét lóc ®Ó
quyÕt ®Þnh ®¬n dù thÇu ®a ra ph¬ng ¸n cã chi phÝ ®îc
®¸nh gi¸ lµ thÊp nhÊt ®èi víi bªn vay.
Trong mét sè trêng hîp nh c¸c quy tr×nh ®Æc biÖt, d©y
chuyÒn s¶n xuÊt cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau hoÆc c«ng
tr×nh x©y l¾p cã tÝnh chÊt ®Æc bÞªt, Ng©n hµng cã thÓ
chÊp nhËn hoÆc yªu cÇu ph¬ng thøc hîp ®ång ch×a kho¸
trao tay, trong viÖc ®ã viÖc thiÕt kÕ, cung cÊp vµ l¾p ®Æt
thiÕt bÞ vµ viÖc x©y dùng mét nhµ m¸y hoÆc c«ng tr×nh
49
c«ng nghiÖp hoµn chØnh ®îc thù hiÖn theo mét hîp ®ång.
HoÆc lµ bªn vay cã thÓ chôi tr¸ch nhiÖm viÖc thiÕt kÕ, sau
®ã mêi thÇu ký hîp ®ång d¹ng tr¸ch nhiÖm duy nhÊt ®Ó
cung øng vµ l¾p ®Æt tÊt c¶ thiÕt bÞ c«ng tr×nh x©y l¾p cÇn
thiÕt. C¸c lo¹i hîp ®ång thiÕt kÕ x©y dùng hoÆc hîp ®ån
qu¶n lý còng cã thÓ ®îc chÊp nhËn nÕu phï hîp.
§Êu thÇu hai giai ®o¹n
ViÖc thiÕt kÕ chi tiÕt cho thiÕt bÞ vµ c«ng tr×nh cÇn cung
cÊp vµ x©y dùng, kÓ c¶ chuÈn bÞ c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ hå
s¬ mêi thÇu th«ng thêng thùc hiÖn tríc khi mêi thÇu cho c¸c
hîp ®ång chÝnh. Tuy nhiªn, trong trêng hîp c¸c hîp ®ång ch×a
kho¸ trao tay hoÆc hîp ®ång cho c¸c nhµ m¸y lín, phøc t¹p
hoÆc c¸c c«ng tr×nh cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt th× viÖc chuÈn
bÞ tríc ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu kü thuËt cã thÓ la kh«ng nªn lµm
hoÆc kh«ng thùc tÕ. Trong c¸c trêng hîp nh vËy nªn sö dông
thñ tôc ®Êu thÇu hai giai ®o¹n. Giai ®o¹n mét mêi c¸c nhµ
thÇu ®a ra ®Ò xuÊt kü thuËt cha cã gi¸ trªn c¬ së thiÕt kÕ
s¬ bé hoÆc yªu cÇu tÝnh n¨ng sö dông. C¸c ®Ò xuÊt nµy sÏ
®îc lµm râ vµ yªu cÇu chØnh vÒ mÆt th¬ng m¹i. Giai ®o¹n 2
mêi thÇu b»ng hå s¬ gäi thÇu ®· ®iÒu chØnh l¹i, c¸c nhµ
thÇu nép ®¬n dù thÇu gåm ph¬ng ¸n kü thuËt hoµn chØnh
vµ gi¸ chµo. Thñ tôc mua s¾m nµy còng phï hîp víi lo¹i thiÕt
bÞ cã tiÕn bé kü thuËt nhanh chãng nh m¸y tÝnh, ®iÖn tö
hoÆc c¸c hÖ thèng viÔn th«ng.
Th«ng b¸o vµ qu¶ng c¸o
ViÖc th«ng b¸o ®óng lóc vÒ c¸c c¬ héi ®Êu thÇu lµ cùc kú
quan träng trong ®Êu thÇu c¹nh tranh quèc tÕ. §èi víi c¸c dù
¸n cã mua s¾m theo thÓ thøc nµy, bªn vay ph¶i chuÈn bÞ nép
50
vµo Ng©n hµng mét dù th¶o th«ng b¸o chung vÒ mua s¾m.
Ng©n hµng sÏ thu xÕp viÖc ®¨ng th«ng b¸o ®ã trªn b¸o Kinh
Doanh Ph¸t triÓn cña Liªn HiÖp quèc. Th«ng b¸o ®ã ph¶i cã
th«ng tin vÒ vÒ bªn vay hoÆc bªn sÏ vay sè tiÒn vµ môc ®Ých
cña kho¶n vay, quy m« mua s¾m theo thÓ thøc ®Êu thÇu
c¹nh tranh quèc tÕ, tªn vµ ®Þa chØ c¬ quan chôi tr¸ch nhiÖm
viÖc mua s¾m cña bªn vay. CÇn nªu râ ngµy sÏ ph¸t hµnh hå
s¬ s¬ tuyÓn hoÆc mêi thÇu liªn quan kh«ng ®îc ph¸t hµnh
sím h¬n 8 tuÇn so víi ngµy ®¨ng ký th«ng b¸o. H»ng n¨m,
th«ng b¸o chung vÒ mua s¾m ph¶i ®îc ®iuÒ chØnh vµ ®¨ng
l¹i cho tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ c«ng tr×nh x©y l¾p cßn l¹i
cha ®îc mua s¾m.
Céng ®ång quèc tÕ còng ph¶i ®îc th«ng b¸o kÞp thêi vÒ
c¸c c¬ héi ®Êu thÇu c¸c hîp ®ång cô thÓ. V× vËy th«ng b¸o
s¬ tuyÓn hay mêi thÇu ph¶i ®îc qu¶ng c¸o trªn Ýt nhÊt mét tê
b¸o ph¸t hµnh trªn ph¹m vi toµn quèc t¹i níc vay tiÒn. C¸c
th«ng b¸o mêi thÇu hoÆc s¬ tuyÓn nµy còng ph¶i ®îc göi tíi
nh÷ng ngêi ®· bµy tá sù quan t©m dù thÇu b»ng c¸ch ®¸p l¹i
th«ng b¸o chung vÒ mua s¾m. ViÖc ®¨ng t¶i c¸c th«ng b¸o
nµy trªn b¸o kinh doanh vµ ph¸t triÓn cña liªn hiÖp quèc còng
®îc khuyÕn khÝch. Bªn vay tiÒn còng ph¶i göi c¸c th«ng b¸o
®ã tíi c¸c ®¹i sø qu¸n vµ c¸c ®¹i diÖn th¬ng m¹i cña c¸c níc
cã c¸c nhµ cung øng vµ nhµ thÇu. Ngoµi ra ®èi víi c¸c hîp
®ång lín, chuyªn nghµnh hoÆc hîp ®ång quan träng th× bªn
vay cßn ph¶i qu¶ng c¸o c¸c th«ng tin mêi s¬ tuyÓn hay mêi
thÇu trªn b¸o Kinh Doanh Ph¸t TriÓn hoÆc c¸c tê th«ng tin th-
¬ng m¹i lu hµnh réng r·i trªn thÕ giíi. ViÖc th«ng b¸o ph¶i ®îc
lµm sím ®Ó cã ®ñ thêi gian cho c¸c nhµ thÇu cã thÓ nhËn ®-
51
îc hå s¬ tuyÓn hoÆc gäi thÇu, chuÈn bÞ vµ nép ®¬n dù s¬
tuyÓn hoÆc dù ®Þnh thÇu cña hä.
S¬ tuyÓn ngêi dù thÇu
ViÖc s¬ tuyÓn lµ cÇn thiÕt cho c¸c c«ng tr×nh x©y l¾p lín vµ
phøc t¹p hoÆc trong bÊt kú trêng hîp nµo kh¸c mµ chi phÝ cao
cho viÖc chuÈn bÞ ®¬n dù thÇu chi tiÕt cã thÓ kh«ng khuyÕn
khÝch c¹nh tranh, nh thiÕt bÞ thiÕt kÕ theo yªu cÇu, nhµ m¸y
c«ng nghiÖp, c¸c nhµ m¸y chuyªn ngµnh. §iÒu nµy còng sÏ b¶o
®¶m chØ göi th«ng tin th«ng b¸o mêi thÇu cho nh÷ng nhµ
thÇu trong níc, nÕu ®îc phÐp. ViÖc s¬ tuyÓn ph¶i dùa hoµn
toµn vµo kh¶ n¨ng vµ nguån lùc cña c¸c nhµ thÇu ®Ó thùc
hiÖn tèt mét hîp ®ång cô thÓ cã tÝnh ®Õn kinh nghiÖm vµ
kªts qu¶ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång tríc ®©y cña hä, n¨ng lùc
cña hä vÒ con ngêi, m¸y mãc, thiÕt bÞ x©y dùng hoÆc chÕ
t¹o vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh.
Th«ng b¸o mêi s¬ tuyÓn thÇu cho c¸c hîp ®ång cô thÓ hoÆc
nhãm c¸c hîp ®ång t¬ng tù ph¶i qu¶ng c¸o vµ th«ng b¸o nh
m« t¶ trong c¸c phÇn trªn. Ph¹m vi cña hîp ®ång vµ c¸c yªu
cÇu râ rµng vÒ n¨ng lùc chuyªn m«n ph¶i ®îc göi cho tÊt c¶
nh÷ng ngêi ®· ®¸p l¹i th«ng b¸o mêi s¬ tuyÓn . TÊt c¶ nh÷ng
ngêi ®· xin s¬ tuyÓn vµ ®¸p øng ®îc c¸c tiªu chuÈn ®· ®Ò ra
ph¶i ®îc tham gia ®Êu thÇu. Bªn vay ph¶i th«ng b¸o cho tÊt
c¶ nh÷ng ngêi ®· nép ®¬n biÕt kÕt qu¶ s¬ tuyÓn. Ngay sau
khi s¬ tuyÓn xong, hå s¬ mêi thÇu ph¶i ®îc cÊp cho c¸c nhµ
thÇu ®ñ tiªu chuÈn. §èi víi viÖc s¬ tuyÓn cho c¸c nhãm hîp
®ång sÏ ®îc trao trong mét kho¶ng thêi gian, cã thÓ h¹n møc
vÒ sè lîng hoÆc tæng gi¸ trÞ trao cho bÊt kú mét nhµ thÇu
nµo dùa trªn c¬ së nguån lùc cña nhµ thÇu ®ã. Danh s¸ch c¸c
c«ng ty tróng s¬ tuyÓn trong nh÷ng trêng hîp nh vËy ph¶i ®îc
52
®Þnh kú cËp nhËt. Nh÷ng th«ng tin nhµ thÇu ®· ®a ra khi
nép hå s¬ s¬ tuyÓn ph¶i ®îc kiÓm tra vµ kh¼ng ®Þnh l¹i khi
trao hîp ®ång. Nhµ thÇu nµo ®îc coi lµ kh«ng cßn n¨ng lùc
hoÆc nguån lùc ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng hîp ®ång n÷a th×
sÏ kh«ng ®îc trao hîp ®ång.
3.2.2- Hå s¬ mêi thÇu
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i cung cÊp tÊt c¶ nh÷ng th«ng tin
cÇn thiÕt ®Ó nhµ thÇu chuÈn bÞ ®¬n dù thÇu c¸c hµng ho¸
vµ c«ng tr×nh x©y l¾p cÇn cung cÊp. MÆc dï chi tiÕt vµ ®é
phøc t¹p cña hå s¬ mêi thÇu thay ®æi theo quy m« vµ tÝnh
chÊt cña gãi thÇu vµ hîp ®ång dù kiÕn, hå s¬ mêi thÇu thêng
bao gåm: th«ng b¸o mêi thÇu, mÉu ®¬n dù thÇu, mÉu hîp
®ång, ®iÒu kiÖn hîp ®ång, yªu cÇu kü thuËt vµ b¶n vÏ, danh
s¸ch hµng ho¸ hoÆc b¶ng kª khèi lîng, thêi h¹n giao hµng
hoÆc hoµn thµnh c«ng tr×nh, c¸c phô lôc cÇn thiÕt nh c¸c
mÉu biÓu vÒ c¸c lo¹i b¶o l·nh kh¸c nhau. C¬ së ®Ó ®¸nh gi¸
vµ chän ®¬n dù thÇu ®îc ®¸nh gi¸ lµ cã chi phÝ thÊp nhÊt
ph¶i nªu râ trong phÇn chØ dÉn cho ngêi dù thÇu vµ / hoÆc
yªu cÇu kü thuËt. NÕu cÇn ph¶i thu phÝ hå s¬ mêi thÇu, th×
phÝ ®ã ph¶i hîp lý vµ chØ tÝnh chi phÝ hå s¬ mêi thÇu, th×
phÝ ®ã ph¶i hîp lý vµ chØ tÝnh chi phÝ ®Ó in vµ göi hå s¬
mêi thÇu tíi ngêi dù thÇu. Møc phÝ kh«ng ®îc qu¸ cao tíi møc
kh«ng khuyÕn khÝch ®îc c¸c nhµ thÇu ®ñ n¨ng lùc tham gia.
Bªn vay ph¶i sö dông Hå s¬ mêi thÇu chuÈn (SBD) phï
hîp do Ng©n hµng ph¸t hµnh, khi cÇn thiÕt cã thÓ söa ®æi ë
møc tèi thiÓu mµ Ng©n hµng chÊp nhËn ®îc ®Ó nªu c¸c vÊn
®Ò ®Æc thï cña tõng níc vµ dù ¸n. BÊt kú söa ®æi nµo sÏ chØ
®îc nªu ë phÇn d÷ liÖu mêi thÇu hoÆc d÷ liÖu hîp ®ång,
53
hoÆc ®iÒu kiÖn ®Æc thï hîp ®ång. Kh«ng ®îc thay ®æi c¸c
c©u ch÷ chuÈn trong SBD cña Ng©n hµng. Khi kh«ng cã hå
s¬ mêi thÇu chuÈn thÝch hîp ®· ®îc ph¸t hµnh, Bªn vay ph¶i
dïng c¸c ®iÒu kiÖn chung hîp ®ång vµ c¸c mÉu hîp ®ång
chuÈn kh¸c ®îc quèc tÕ c«ng nhËn vµ ®îc Ng©n hµng chÊp
nhËn.
HiÖu lùc cña ®¬n dù thÇu vµ b¶o l·nh dù thÇu
Nh÷ng ngêi dù thÇu ph¶i nép ®¬n dù thÇu cã gi¸ trÞ
trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®îc quy ®Þnh trong hå
s¬ mêi thÇu, ®ñ ®Ó Bªn vay cã kh¶ n¨ng hoµn thµnh viÖc so
s¸nh vµ ®¸nh gi¸ c¸c ®¬n dù thÇu, xem xÐt c¸c kiÕn nghÞ
trao hîp ®ång víi Ng©n hµng ( nÕu HiÖp ®Þnh vay yªu cÇu)
vµ lµm c¸c thñ tôc phª duyÖt cÇn thiÕt ®Ó hîp ®ång cã thÓ
®îc trao trong kho¶ng thêi gian ®ã .
Cã thÓ ph¶i cã b¶o l·nh dù thÇu ®Ó b¶o vÖ Bªn vay ë
møc ®é hîp lý khi cã nh÷ng ®¬n dù thÇu thiÕu tr¸ch nhiÖm,
víi sè tiÒn ®îc quy ®Þnh trong hå s¬ mêi thÇu, nhng kh«ng
®îc qu¸ cao v× sÏ kh«ng khuyÕn khÝch ®îc ngêi dù thÇu, tuú
lùa chän cña ngêi dù thÇu, ph¶i lµ sÐc b¶o chi (certified check
), th tÝn dông hoÆc b¶o l·nh cña mét ng©n hµng uy tÝn. Ngêi
dù thÇu ph¶i ®îc phÐp nép b¶o l·nh ng©n hµng ph¸t hµnh tõ
mét ng©n hµng hä lùa chän ë bÊt kú níc nµo ®ñ tiªu chuÈn
hîp lÖ. B¶o l·nh dù thÇu ph¶i cßn nguyªn gi¸ trÞ trong thêi gian
bèn tuÇn sau khi hÕt h¹n hiÖu lùc cña ®¬n dù thÇu ®Ó Bªn
vay cã ®ñ thêi gian hµnh ®éng nÕu cÇn ph¶i tÞch thu b¶o
l·nh dù thÇu. B¶o l·nh dù thÇu ph¶i ®îc tr¶ l¹i cho nh÷ng ngêi
dù thÇu khi ®· x¸c ®Þnh ®îc lµ hä sÏ kh«ng ®îc trao hîp ®ång
.
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i râ rµng
54
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i nãi râ viÖc cho phÐp vµ khuyÕn
khÝch ®Êu thÇu c¹nh tranh quèc tÕ. Nã ph¶i ®îc nªu râ rµng
vµ chÝnh x¸c c«ng tr×nh sÏ x©y dùng, ®Þa ®iÓm cña c«ng
tr×nh, c¸c hµng ho¸ vµ thiÕt bÞ cÇn cung cÊp…H¬n n÷a khi
cÇn thiÕt hå s¬ ph¶i nªu râ yªu cÇu thö nghiÖm, c¸c tiªu
chuÈn, c¸c ph¬ng ph¸p sÏ ®îc dïng ®Ó kiÓm tra. C¸c b¶n vÏ
ph¶i nhÊt qu¸n víi thuyÕt minh yªu cÇu kü thuËt.
Ngoµi yÕu tè gi¸, hå s¬ mêi thÇu còng ph¶i nªu râ tÊt c¶
c¸c yÕu tè kh¸c sÏ dïng ®Ó ®¸nh gi¸ thÇu vµ c¸ch ®Þnh lîng
hoÆc ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè ®ã nh thÕ nµo. NÕu ngoµi ph¬ng
¸n chÝnh cã cho phÐp chµo thÇu thªm c¸c ph¬ng ¸n thay thÕ
kh¸c vÒ thiÕt kÕ, nguyªn vËt liÖu, thêi h¹n hoµn thµnh, ®iÒu
kiÖn thanh to¸n v.v., th× ph¶i nªu râ ®iÒu kiÖn chÊp nhËn c¸c
ph¬ng ¸n ®ã vµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ thÇu.
Mäi ngêi dù thÇu ®Òu ph¶i ®îc cung cÊp nh÷ng th«ng
tin nh nhau vµ ph¶i cïng ®îc b¶o ®¶m c¬ héi b×nh ®¼ng
trong viÖc nhËn th«ng tin bæ sung kÞp thêi . Bªn vay ph¶i t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nh÷ng ngêi cã thÓ dù thÇu ®Õn th¨m
®Þa ®iÓm dù ¸n. §èi víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng hoÆc
hîp ®ång cung øng phøc t¹p, ®Æc biÖt khi ®ßi hái ph¶i c¶i t¹o
l¹i c«ng tr×nh hoÆc thiÕt bÞ hiÖn cã , th× cã thÓ tæ chøc héi
nghÞ tríc dù thÇu (pre-bid conference) ®Ó ®¹i diÖn Bªn vay
tr¶ lêi c¸c yªu cÇu gi¶i thÝch cña nh÷ng ngêi sÏ dù thÇu. Biªn
b¶n cña héi nghÞ nµy ph¶i ®îc göi cho tÊt c¶ nh÷ng ngêi sÏ dù
thÇu vµ mét b¶n göi cho Ng©n hµng. Mäi th«ng tin bæ sung,
gi¶i thÝch, söa lçi hay ®iÒu chØnh hå s¬ mêi thÇu ph¶i ®îc
göi ®Õn tõng ngêi ®· nhËn hå s¬ mêi thÇu ban ®©ï vµo thêi
gian thÝch hîp tríc ngµy hÕt h¹n nép ®¬n dù thÇu ®ñ ®Ó c¸c
55
nhµ thÇu cã thÓ lµm nh÷ng viÖc cÇn thiÕt. NÕu cÇn th× ph¶i
kÐo dµi thªm h¹n cuèi cïng nép ®¬n dù thÇu.
C¸c tiªu chuÈn
C¸c tiªu chuÈn vµ yªu cÇu kü thuËt dïng trong hå s¬ mêi
thÇu ph¶i khuyÕn khÝch c¹nh tranh tíi møc réng nhÊt mµ vÉn
b¶o ®¶m ®îc c¸c tÝnh n¨ng thiÕt yÕu hoÆc c¸c yªu cÇu kh¸c
cña hµng ho¸ vµ/ hoÆc c«ng tr×nh cÇn mua s¾m. Trong
chõng mùc tèi ®a cã thÓ ®îc, Bªn vay ph¶i nªu râ c¸c tiªu
chuÈn ®· ®îc quèc tÕ c«ng nhËn nh nh÷ng tiªu chuÈn do Tæ
chøc Tiªu chuÈn Quèc tÕ ban hµnh mµ thiÕt bÞ, nguyªn vËt
liÖu hoÆc kü thuËt chÕ t¹o ph¶i tu©n theo. Trêng hîp nh÷ng
tiªu chuÈn quèc tÕ nh vËy kh«ng cã hoÆc kh«ng phï hîp th×
cã thÓ nªu c¸c tiªu chuÈn quèc gia. Trong tÊt c¶ c¸c trêng hîp
®ã , hå s¬ mêi thÇu ph¶i nªu râ r»ng c¸c thiÕt bÞ, nguyªn vËt
liÖu hay kü thuËt chÕ t¹o ®¹t c¸c tiªu chuÈn kh¸c mµ vÒ c¬
b¶n lµ t¬ng ®¬ng víi tiªu chuÈn ®· quy ®Þnh còng sÏ ®îc
chÊp nhËn.
ViÖc sö dông tªn nh·n hiÖu
Yªu cÇu kü thuËt ph¶i dùa trªn c¬ së c¸c ®Æc tÝnh kü
thuËt vµ/ hoÆc yªu cÇu vÒ tÝnh n¨ng sö dông . CÇn tr¸nh nãi
®Õn c¸c tªn nh·n hiÖu, sè ca-ta-l« hoÆc c¸c c¸ch ph©n lo¹i t-
¬ng tù. NÕu cÇn ph¶i trÝch dÉn tªn nh·n hiÖu hoÆc sè ca-ta-
l« cña mét nhµ s¶n xuÊt nµo ®ã th× míi nªu râ vµ ®Çy ®ñ
yªu cÇu kü thuËt ®îc th× ph¶i nãi thªm “ hoÆc t¬ng ®¬ng”
sau ®ã. Yªu cÇu kü thuËt ®ã ph¶i cho phÐp chÊp thuËn viÖc
chµo c¸c hµng ho¸ cã ®Æc tÝnh t¬ng tù vµ cã tÝnh n¨ng sö
dông vÒ c¬ b¶n lµ t¬ng ®¬ng c¸c lo¹i hµng ho¸ ®· nªu.
C¸ch chµo gi¸
56
§¬n dù thÇu hµng ho¸ ph¶i chµo trªn c¬ së gi¸ CIF (c¶ng
®Õn) hoÆc CIP (n¬i ®Õn)cho tÊt c¶ nh÷ng hµng ho¸ do níc
ngoµi chµo vµ EXW (gi¸ xuÊt xëng, gi¸ t¹i cæng nhµ m¸y,
hoÆc gi¸ xuÊt kho) ®èi víi hµng ho¸ chµo tõ trong níc(cã s½n
hoÆc ®îc chÕ t¹o hay l¾p r¸p trong níc, kÓ c¶ nh÷ng hµng
ho¸ ®· nhËp khÈu tríc ®©y).Ngêi dù thÇu ph¶i ®îc phÐp bè
trÝ vËn t¶i biÓn hoÆc vËn t¶i b»ng c¸ch kh¸c vµ b¶o hiÓm tõ
bÊt kú nguån hîp lÖ nµo. NÕu yªu cÇu ngêi dù thÇu ph¶i thùc
hiÖn c¶ vËn t¶i ®êng bé , l¾p ®Æt, ch¹y thö hoÆc c¸c dÞch
vô t¬ng tù, nh trong trêng hîp hîp ®ång “cung cÊp vµ l¾p
®Æt” th× ngêi dù thÇu ph¶i chµo thªm c¸c dÞch vô ®ã vµo
trong ®¬n dù thÇu.
Trêng hîp c¸c hîp ®ång ch×a kho¸ trao tay, ngêi dù thÇu
ph¶i ®a gi¸ nhµ m¸y ®· ®îc l¾p ®Æt xong, bao gåm toµn bé
chi phÝ cung cÊp thiÕt bÞ, vËn t¶i biÓn vµ trong níc, b¶o hiÓm
vËn chuyÓn, l¾p ®Æt, nghiÖm thu ch¹y thö, còng nh c¸c c«ng
tr×nh cã liªn quan vµ tÊt c¶ c¸c dÞch vô kh¸c cã trong ph¹m vi
hîp ®ång nh thiÕt kÕ, b¶o dìng, vËn hµnh v.v. Gi¸ ch×a kho¸
trao tay ph¶i bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i thuÕ nhËp khÈu, c¸c lo¹i
thuÕ vµ phÝ kh¸c, trõ khi ®îc quy ®Þnh kh¸c vµ nªu râ trong
hå s¬ mêi thÇu.
Nh÷ng ngêi dù thÇu c¸c hîp ®ång c«ng tr×nh x©y l¾p
ph¶i chµo gi¸ ®¬n vÞ hoÆc gi¸ trän gãi ®Õn khi c«ng tr×nh
hoµn thµnh vµ ho¹t ®éng ®óng tÝnh n¨ng yªu cÇu. Nh÷ng gi¸
®ã ph¶i bao gåm thuÕ xuÊt nhËp khÈu, c¸c lo¹i thuÕ vµ phÝ
kh¸c. Ngêi dù thÇu ph¶i ®îc phÐp lÊy tÊt c¶ c¸c lo¹i ®Çu vµo
(trõ lao ®éng kh«ng cã kü n¨ng) tõ bÊt kú nguån hîp lÖ nµo
®Ó hä cã thÓ chµo ®îc ®¬n dù thÇu c¹nh tranh nhÊt.
§iÒu chØnh gi¸
57
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i ghi râ gi¸ chµo thÇu ph¶i lµ gi¸ cè
®Þnh hoÆc cã ®iÒu chØnh gi¸ (lªn hoÆc xuèng) nÕu cã thay
®æi vÒ chi phÝ trong c¸c thµnh phÇn chÝnh cña hîp ®ång nh
lao ®éng, thiÕt bÞ, vËt liÖu vµ nhiªn liÖu. C¸c ®iÒu kho¶n vÒ
®iÒu chØnh gi¸ thêng lµ kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi c¸c hîp ®ång
®¬n gi¶n vÒ giao hµng ho¸ hoÆc hoµn thµnh c«ng tr×nh x©y
l¾p trong vßng 18 th¸ng. Nhng c¸c ®iÒu kho¶n ®ã lµ cÇn
thiÕt cho c¸c hîp ®ång c«ng tr×nh x©y l¾p kÐo dµi trªn 18
th¸ng. Tuy nhiªn, trong th«ng lÖ th¬ng m¹i, mét vµi lo¹i thiÕt
bÞ cã gi¸ cè ®Þnh kh«ng phô thuéc vµo thêi gian giao hµng;
trong c¸c trêng hîp ®ã, c¸c ®iÒu kho¶n vÒ ®iÒu chØnh gi¸ lµ
kh«ng cÇn thiÕt.
Gi¸ hîp ®ång cã thÓ ®iÒu chØnh theo c«ng thøc (hoÆc
c¸c c«ng thøc). C¸c c«ng thøc nµy t¸ch tæng gi¸ trÞ hîp ®ång
ra c¸c thµnh phÇn cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc b»ng c¸c chØ sè gi¸
c¶ ®îc quy ®Þnh cho tõng thµnh phÇn. Mét c¸ch kh¸c lµ ®iÒu
chØnh gi¸ trªn c¬ së c¸c b»ng chøng (kÓ c¶ c¸c ho¸ ®¬n thùc
tÕ) do nhµ cung øng hoÆc nhµ thÇu cung cÊp. Nªn dïng ph-
¬ng ph¸p ®iÒu chØnh gi¸ theo c«ng thøc h¬n lµ ph¬ng ph¸p
dùa vµo chøng tõ. Ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh gi¸ sÏ ®îc sö dông,
c«ng thøc ®iÒu chØnh (nÕu ®îc ¸p dông)vµ ngµy ¸p dông
ph¶i ®îc nªu râ trong hå s¬ mêi thÇu. NÕu ®ång tiÒn thanh
to¸n kh¸c víi nguån ®Çu vµo vµ c¸c chØ sè t¬ng øng, th× ph¶i
¸p dông mét hÖ sè ®iÒu chØnh trong c«ng thøc ®Ó tr¸nh
®iÒu chØnh sai.
VËn chuyÓn vµ b¶o hiÓm
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i cho phÐp c¸c nhµ cung øng vµ nhµ
thÇu thu xÕp vËn t¶i vµ b¶o hiÓm tõ bÊt kú nguån hîp lÖ nµo.
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i nªu râ lo¹i vµ ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm mµ
58
ngêi dù thÇu ph¶i cung cÊp. Båi thêng ®îc thanh to¸n trong
b¶o hiÓm vËn t¶i Ýt nhÊt ph¶i lµ 110% gi¸ trÞ hîp ®ång b»ng
®ång tiÒn trong hîp ®ång hoÆc b»ng mét ®ång tiÒn tù do
chuyÓn ®æi ®Ó cã thÓ thay thÕ nhanh chãng nh÷ng hµng
ho¸ bÞ mÊt hoÆc h h¹i. §èi víi c«ng tr×nh x©y l¾p, thêng ph¶i
dïng quy t¾c b¶o hiÓm mäi rñi ro cña nhµ thÇu. §èi víi c¸c dù
¸n lín cã nhiÒu nhµ thÇu t¹i mét c«ng trêng, Bªn vay cã thÓ
thu xÕp b¶o hiÓm toµn bé dù ¸n. Khi ®ã, Bªn vay ph¶i cho
®Êu thÇu b¶o hiÓm ®ã.
Trong trêng hîp ngo¹i lÖ khi Bªn vay muèn dµnh viÖc vËn
t¶i vµ b¶o hiÓm hµng nhËp khÈu cho c¸c c«ng ty trong níc
hoÆc bÊt kú nguån hîp lÖ nµo kh¸c th× ngoµi gi¸ CIF (t¹i c¶ng
n¬i ®Õn) hoÆc gi¸ CIP (t¹i n¬i ®Õn) nh ®· nªu trong ®o¹n
2.21 ra, ngêi dù thÇu ph¶i chµo gi¸ FOB (t¹i c¶ng xÕp hµng lªn
tµu) hoÆc gi¸ CFR (t¹i c¶ng n¬i ®Õn). ViÖc lùa chän ®¬n dù
thÇu ®îc ®¸nh gi¸ lµ cã chi phÝ thÊp nhÊt( lowest evaluated
bid ) ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸ CIF hoÆc gi¸ CIP, nhng Bªn vay cã
thÓ ký hîp ®ång theo ®iÒu kiÖn FOB hoÆc CFR vµ tù thu xÕp
viÖc vËn t¶i vµ / hoÆc b¶o hiÓm. Trong trêng hîp nµy, rót vèn
tõ vèn vay Ng©n hµng ®Ó thanh to¸n sÏ ph¶i h¹n chÕ ë møc
gi¸ FOB hoÆc CFR. NÕu Bªn vay kh«ng muèn mua b¶o hiÓm
trªn thÞ trêng th× ph¶i chøng minh cho Ng©n hµng lµ cã s½n
c¸c nguån lùc ®Ó cã thÓ thanh to¸n ngay b»ng mét ®ång
tiÒn chuyÓn ®æi tù do cho nh÷ng kho¶n båi thêng cÇn thiÕt
®Ó thay thÕ nh÷ng hµng ho¸ bÞ mÊt hoÆc h h¹i.
C¸c ®iÒu kho¶n vÒ tiÒn tÖ
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i nªu râ ®ång tiÒn hoÆc nh÷ng
®ång tiÒn mµ ngêi dù thÇu ph¶i dïng ®Ó chµo gi¸ thÇu; c¸ch
chuyÓn ®æi c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau sang mét ®ång tiÒn
59
chung ®Ó so s¸nh c¸c ®¬n thÇu vµ nh÷ng ®ång tiÒn sÏ dïng
®Ó thanh to¸n hîp ®ång.
Lo¹i tiÒn dù thÇu .
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i nªu râ r»ng nh÷ng ngêi dù thÇu cã
thÓ chµo gi¸ thÇu b»ng ®ång tiÒn cña bÊt kú níc thµnh viªn
nµo. NÕu ngêi dù thÇu muèn cã th× cã thÓ chµo gi¸ thÇu nh
mét tæng sè gåm nhiÒu phÇn b»ng c¸c ngo¹i tÖ kh¸c nhau, víi
®iÒu kiÖn lµ gi¸ chµo thÇu kh«ng gåm qu¸ ba ®ång ngo¹i tÖ.
H¬n n÷a, Bªn vay cã thÓ yªu cÇu ngêi dù thÇu nªu mét phÇn
gi¸ thÇu gåm c¸c chi phÝ t¹i níc vay b»ng ®ång tiÒn cña níc
vay.
Trong hå s¬ mêi thÇu c«ng tr×nh x©y l¾p, Bªn vay cã thÓ
yªu cÇu ngêi dù thÇu nªu gi¸ chµo thÇu hoµn toµn b»ng néi
tÖ, cïng víi yªu cÇu thanh to¸n tèi ®a b»ng ba ngo¹i tÖ tuú lùa
chän cña hä cho nh÷ng ®Çu vµo dù kiÕn ®a tõ bªn ngoµi níc
bªn vay vµo( ngêi dù thÇu cã thÓ ph¶i liÖt kª c¸c ®Çu vµo
®ã). PhÇn ngo¹i tÖ nµy ph¶i nªu b»ng tû lÖ phÇn tr¨m cña
tæng gi¸ chµo thÇu, cïng víi tû gi¸ hèi ®o¸i sÏ ®îc sö dông ®Ó
tÝnh to¸n.
§iÒu kiÖn vµ c¸ch thanh to¸n
§iÒu kiÖn thanh to¸n ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ th¬ng m¹i
quèc tÕ ¸p dông cho c¸c hµng ho¸ vµ c«ng tr×nh x©y l¾p cô
thÓ.
(a) Hîp ®ång cung øng hµng ho¸ ph¶i quy ®Þnh thanh to¸n
xong toµn bé sau khi giao hµng vµ kiÓm ®Þnh, nÕu cã yªu
cÇu, ®èi víi hµng ho¸ ghi trong hîp ®ång, trõ c¸c hîp ®ång
bao gåm l¾p ®Æt vµ nghiÖm thu ch¹y thö th× mét phÇn
tiÒn cã thÓ thanh to¸n sau khi nhµ cung øng ®· hoµn thµnh
mäi nghÜa vô cña m×nh theo hîp ®ång. ViÖc dïng th tÝn
60
dông ®îc khuyÕn khÝch ®Ó b¶o ®¶m thanh to¸n nhanh
chãng cho nhµ cung øng. Trong c¸c hîp ®ång lín vÒ thiÕt
bÞ vµ nhµ m¸y ph¶i cã ®iÒu kho¶n vÒ t¹m øng phï hîp; ®èi
víi c¸c hîp ®ång thùc hiÖn trong mét thêi gian dµi ph¶i cã
®iÒu kho¶n thanh to¸n theo tiÕn ®é s¶n xuÊt hoÆc l¾p
r¸p.
(b) Hîp ®ång c«ng tr×nh x©y l¾p ph¶i quy ®Þnh trong c¸c
trêng hîp thÝch hîp c¸c kho¶n tiÒn t¹m øng ®Ó huy ®éng,
t¹m øng cho thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu cña nhµ thÇu, c¸c
kho¶n thanh to¸n ®Þnh kú theo tiÕn ®é vµ c¸c kho¶n tiÒn
ë møc hîp lý gi÷ l¹i ®Ó thanh to¸n sau khi nhµ thÇu ®·
hoµn thµnh mäi nghÜa vô trong hîp ®ång .
BÊt kú mét kho¶n øng tríc nµo ®Ó huy ®éng vµ nh÷ng
chi tiªu t¬ng tù ®îc tr¶ sau khi ký hîp ®ång hµng ho¸ hoÆc
c«ng tr×nh ph¶i liªn quan ®Õn sè tiÒn dù tÝnh cho c¸c
kho¶n chi ®ã vµ ph¶i ®îc quy ®Þnh trong hå s¬ mêi thÇu.
Sè tiÒn vµ thêi ®iÓm t¹m øng c¸c kho¶n kh¸c, nh nguyªn
vËt liÖu ®· chë tíi c«ng trêng ®Ó ®a vµo c«ng tr×nh, còng
ph¶i ®îc quy ®Þnh râ. Hå s¬ mêi thÇu ph¶i quy ®Þnh râ
vÒ bÊt kú b¶o l·nh nµo cÇn cho viÖc t¹m øng.
Hå s¬ mêi thÇu ph¶i nªu râ ph¬ng thøc vµ ®iÒu kiÖn
thanh to¸n ®a ra; cã cho phÐp dïng ph¬ng thøc vµ ®iÒu
kiÖn thanh to¸n kh¸c hay kh«ng, vµ nÕu cã th× trong c¸c tr-
êng hîp nµo. Ph¬ng thøc thanh to¸n ph¶i tÝnh ®Õn c¸c thñ
tôc hiÖn cã ®Ó rót vèn vay Ng©n hµng, nh m« t¶ trong Phô
lôc 3.
§iÒu kiÖn hîp ®ång
Hîp ®ång ph¶i quy ®Þnh râ quy m« c«ng tr×nh ph¶i
thùc hiÖn, hµng ho¸ cÇn cung cÊp, quyÒn vµ nghÜa vô cña
61
Bªn vay vµ nhµ thÇu hoÆc nhµ cung øng, chøc n¨ng vµ
quyÒn h¹n cña kü s, kiÕn tróc s hoÆc c¸n bé qu¶n lý x©y
dùng nÕu Bªn vay tuyÓn dông ®Ó gi¸m s¸t vµ qu¶n lý hîp
®ång. Bªn vay tuyÓn dông ®Ó gi¸m s¸t vµ qu¶n lý hîp
®ång. Bªn c¹nh c¸c ®iÒu kiÖn chung cña hîp ®ång, ph¶i
quy ®Þnh thªm c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ liªn quan ®Õn hµng
ho¸ hoÆc c«ng tr×nh cÇn mua s¾m vµ ®Þa ®iÓm cña dù
¸n.
B¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång
Hå s¬ mêi thÇu cho c«ng tr×nh x©y l¾p ph¶i yªu cÇu
b¶o l·nh thùc hiÖn víi sè tiÒn ®ñ ®Ó b¶o vÖ Bªn vay khi
nhµ thÇu vi ph¹m hîp ®ång.B¶o l·nh nµy ph¶i ®îc cung cÊp
díi d¹ng tr¸i phiÕu(preformance bond) hoÆc b¶o l·nh ng©n
hµng theo mÉu vµ sè tiÒn do Bªn vay quy ®Þnh trong hå
s¬ mêi thÇu. Sè tiÒn tr¸i phiÕu hoÆc b¶o l·nh Ng©n hµng
cã thÓ kh¸c nhau tuú theo d¹ng b¶o l·nh, tÝnh chÊt vµ tÇm
cì cña c«ng tr×nh. Mét phÇn cña b¶o l·nh thùc hiÖn nµy
ph¶i ®îc kÐo dµi qu¸ ngµy hoµn thµnh c«ng tr×nh ®Ó bao
trïm thêi gian chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý vÒ sai sãt hoÆc
thêi h¹n b¶o dìng c«ng tr×nh ®Õn tËn ngµy Bªn vay tiÕp
nhËn h¼n c«ng tr×nh. Mét c¸ch kh¸c lµ hîp ®ång cã thÓ
quy ®Þnh cho gi÷ l¹i mét tû lÖ phÇn tr¨m trong tæng sè
tiÒn cña tõng lÇn thanh to¸n ®Þnh kú cho ®Õn bµn giao
c«ng tr×nh. Nhµ thÇu cã thÓ ®îc phÐp thay thÕ kho¶n tiÒn
gi÷ l¹i nµy b»ng mét b¶o l·nh t¬ng ®¬ng sau khi nghiÖm
thu t¹m thêi.
§èi víi hîp ®ång cung cÊp hµng ho¸, nhu cÇu vÒ b¶o l·nh
thùc hiÖn phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thÞ trêng vµ th«ng lÖ
th¬ng m¹i cña tõng mÆt hµng cô thÓ. Nhµ cung øng hoÆc
62
s¶n xuÊt cã thÓ ph¶i nép mét b¶o l·nh ng©n hµng ®Ó b¶o
®¶m trêng hîp hîp ®ång kh«ng ®îc thùc hiÖn. Lo¹i b¶o l·nh
nµy víi mét sè tiÒn thÝch hîp còng cã thÓ bao gåm c¶
nghÜa vô b¶o hµnh. Mét c¸ch kh¸c, mét tû lÖ phÇn tr¨m
cña c¸c lÇn thanh to¸n sÏ ®îc gi÷ l¹i ®Ó b¶o ®¶m nghÜa vô
b¶o hµnh, c¸c yªu cÇu l¾p ®Æt vµ ch¹y thö. Sè tiÒn b¶o
l·nh hoÆc tiÒn gi÷ l¹i ph¶i ë møc hîp lý.
§iÒu kho¶n thëng vµ ®Òn bï thiÖt h¹i
Khi viÖc giao hµng hoÆc hoµn thµnh c«ng tr×nh chËm
hay viÖc hµng ho¸ hoÆc c«ng tr×nh kh«ng ®¸p øng ®îc
yªu cÇu tÝnh n¨ng t¸c dông cã thÓ sÏ g©y ra tèn kÐm thªm
vÒ chi phÝ cho Bªn vay hoÆc gi¶m thu nhËp hay c¸c Ých lîi
kh¸c cña Bªn vay th× trong ®iÒu kiÖn hîp ®ång ph¶i cã
®iÒu kho¶n vÒ ®Òn bï thiÖt h¹i hoÆc quy ®Þnh t¬ng tù
b»ng mét sè tiÒn hîp lý. Hîp ®ång còng cã thÓ cã quy
®Þnh tiÒn thëng cho nhµ thÇu hoÆc nhµ cung øng do hoµn
thµnh c«ng tr×nh hoÆc giao hµng tríc thêi h¹n nªu trong hîp
®ång nÕu sù hoµn thµnh sím nµy mang l¹i lîi Ých cho Bªn
vay.
BÊt kh¶ kh¸ng
§iÒu kiÖn hîp ®ång ph¶i quy ®Þnh râ r»ng viÖc c¸c bªn
kh«ng hoµn thµnh nghÜa vô cña m×nh theo hîp ®ång sÏ
kh«ng bÞ coi lµ vi ph¹m hîp ®ång nÕu viÖc kh«ng hoµn
thµnh ®ã lµ do kÕt qu¶ cña mét sù kiÖn bÊt kh¶ kh¸ng ®îc
nªu trong ®iÒu kiÖn hîp ®ång.
LuËt ¸p dông vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp
§iÒu kiÖn hîp ®ång ph¶i cã c¸c quy ®Þnh vÒ luËt sÏ ¸p
dông vµ thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp. Träng tµi th¬ng m¹i
quèc tÕ cã thÓ cã c¸c u ®iÓm so víi c¸c ph¬ng ph¸p gi¶i
63
quyÕt tranh chÊp kh¸c. Do vËy, Bªn vay nªn quy ®Þnh sö
dông lo¹i träng tµi nµy trong c¸c hîp ®ång mua s¾m hµng
ho¸ vµ c«ng tr×nh x©y l¾p . Kh«ng ®îc chØ ®Þnh Ng©n
hµng lµm träng tµi vµ còng kh«ng ®îc yªu cÇu Ng©n hµng
chØ ®Þnh träng tµi.Trong trêng hîp c¸c hîp ®ång x©y l¾p,
hîp ®ång cung øng + l¾p ®Æt vµ hîp ®ång ch×a kho¸ trao
tay, quy ®Þnh vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¶i bao gåm c¶
nh÷ng c¬ chÕ nh héi ®ång gi¶i quyÕt tranh chÊp hoÆc
träng tµi ®îc thiÕt lËp ®Ó ®Èy nhanh viÖc gi¶i quyÕt tranh
chÊp.
3.2.3Më thÇu, xÐt thÇu vµ trao hîp ®ång
Thêi gian chuÈn bÞ ®¬n dù thÇu
Thêi gian cho phÐp chuÈn bÞ vµ nép ®¬n dù thÇu ®îc x¸c
®Þnh trªn c¬ së xem xÐt cÈn thËn c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ cña
dù ¸n, quy m« vµ møc ®é phøc t¹p cña hîp ®ång. Th«ng th-
êng ®èi víi ICB, thêi gian ph¶i cho phÐp lµ kh«ng díi s¸u tuÇn
tÝnh tõ ngµy mêi thÇu hoÆc ngµy b¾t ®Çu ph¸t hå s¬ mêi
thÇu, tÝnh tõ ngµy nµo muén h¬n. §èi víi c¸c c«ng tr×nh x©y
dùng lín hoÆc thiÕt bÞ phøc t¹p, kho¶ng thêi gian nµy thêng
kh«ng ®îc díi mêi hai tuÇn ®Ó cho c¸c nhµ thÇu cã triÓn väng
cã thÓ tiÕn hµnh kh¶o s¸t tríc khi nép ®¬n dù thÇu. Trong c¸c
trêng hîp ®ã, Bªn vay nªn tæ chøc häp tríc ®Êu thÇu (pre bid
conference) víi nh÷ng ngêi dù thÇu vµ cho hä ®i th¨m thùc
®Þa. Nh÷ng ngêi dù thÇu ph¶i ®îc phÐp nép ®¬n dù thÇu
b»ng c¸ch ®a tËn tay hoÆc chuyÓn qua bu ®iÖn. Ngµy giê
hÕt h¹n vµ ®Þa ®iÓm nhËn ®¬n dù thÇu ph¶i ®îc ghi râ
trong th«ng b¸o mêi thÇu.
Thñ tôc më thÇu
64
Thêi ®iÓm më thÇu ph¶i cïng lóc víi thêi ®iÓm hÕt h¹n
nhËn ®¬n dù thÇu hoÆc ngay sau ®ã vµ ph¶i ®îc c«ng bè
cïng víi ®Þa ®iÓm më thÇu trong th«ng b¸o mêi thÇu. Bªn
vay ph¶i më tÊt c¶ c¸c ®¬n dù thÇu vµo thêi gian vµ ®Þa
®iÓm ®· c«ng bè. C¸c ®¬n dù thÇu ph¶i ®îc më c«ng khai,
cã nghÜa lµ nh÷ng ngêi dù thÇu hay ®¹i diÖn cña hä ph¶i ®îc
phÐp cã mÆt. Tªn cña ngêi dù thÇu vµ tæng sè tiÒn cña tõng
®¬n dù thÇu, hoÆc c¸c ®¬n dù thÇu chµo ph¬ng ¸n thay thÕ
nÕu ®· yªu cÇu hoÆc ®îc phÐp, ph¶i ®îc ®äc to vµ râ, cã ghi
biªn b¶n sau khi më. Mét b¶n sao biªn b¶n më thÇu ph¶i ®îc
nhanh chãng göi cho Ng©n hµng. Nh÷ng ®¬n dù thÇu nhËn
®îc sau thêi ®iÓm quy ®Þnh trªn vµ nh÷ng ®¬n dù thÇu
kh«ng ®îc më vµ ®äc t¹i buæi më thÇu sÏ kh«ng ®îc xem xÐt.
Lµm râ hoÆc söa ®æi ®¬n dù thÇu
Trõ khi cã quy ®Þnh kh¸c nªu, ngêi dù thÇu sÏ kh«ng bÞ
yªu cÇu hoÆc ®îc phÐp söa ®æi ®¬n dù thÇu cña m×nh sau
khi hÕt h¹n nhËn ®¬n dù thÇu. Bªn vay cã thÓ yªu cÇu ngêi
dù thÇu lµm râ thªm khi cÇn ®Ó ®¸nh gi¸ ®¬n dù thÇu cña
ngêi ®ã, nhng kh«ng ®îc yªu cÇu hoÆc cho phÐp ngêi dù
thÇu thay ®æi néi dung hoÆc gi¸ dù thÇu cña hä sau khi më
thÇu. Yªu cÇu gi¶i thÝch cña Bªn vay vµ tr¶ lêi cña ngêi dù
thÇu ph¶i b»ng v¨n b¶n.
B¶o mËt
Sau khi më thÇu c«ng khai, c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn
viÖc kiÓm tra, lµm râ vµ ®¸nh gi¸ ®¬n dù thÇu, vµ c¸c kiÕn
nghÞ vÒ tróng thÇu kh«ng ®îc tiÕt lé cho ngêi dù thÇu hay
nh÷ng ngêi kh¸c kh«ng liªn quan chÝnh thøc ®Õn qu¸ tr×nh
nµy cho ®Õn khi ngêi tróng thÇu ®îc th«ng b¸o trao hîp
®ång.
65
KiÓm tra hå s¬ dù thÇu
Bªn vay ph¶i x¸c ®Þnh xem c¸c ®¬n dù thÇu (i) cã ®¸p
øng c¸c tiªu chuÈn hîp lÖ theo môc 1.6 cña Híng dÉn nµy hay
kh«ng; (ii) ®· ®îc ký ®óng yªu cÇu cha;(iii) cã kÌm c¸c b¶o
l·nh theo yªu cÇu kh«ng; (iv) vÒ c¬ b¶n cã ®¸p øng c¸c yªu
cÇu cña hå s¬ mêi thÇu kh«ng; (v) nh×n chung cã vÊn ®Ò g×
kh«ng. NÕu mét ®¬n dù thÇu nµo ®ã kh«ng ®¸p øng vÒ c¬
b¶n, nghÜa lµ cã nh÷ng sai lÖch hoÆc h¹n chÕ ®¸ng kÓ so víi
c¸c ®iÒu kho¶n, ®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu kü thuËt nªu trong hå
s¬ mêi thÇu, th× ®¬n dù thÇu ®ã sÏ kh«ng ®îc xem xÐt tiÕp.
Ngêi dù thÇu kh«ng ®îc phÐp söa ch÷a hoÆc rót bá c¸c sai
lÖch hoÆc h¹n chÕ ®¸ng kÓ ®ã khi c¸c ®¬n dù thÇu ®· ®îc
më.
§¸nh gi¸ vµ so s¸nh c¸c ®¬n dù thÇu
Môc ®Ých cña ®¸nh gi¸ c¸c ®¬n dù thÇu lµ x¸c ®Þnh
phÝ tæn Bªn vay ph¶i chÞu ®èi víi tõng ®¬n dù thÇu b»ng
c¸ch so s¸nh c¸c ®¬n dù thÇu trªn c¬ së c¸c chi phÝ ®· ®îc
®¸nh gi.Tuú thuéc vµo ®iÒu 2.57, ®¬n dù thÇu ®îc ®¸nh gi¸
lµ cã chi phÝ thÊp nhÊt ( lowest evaluated cost), nhng kh«ng
nhÊt thiÕt ph¶i lµ ®¬n dù thÇu cã gi¸ chµo thÊp nhÊt, ph¶i ®-
îc chän ®Ó trao hîp ®ång.
Gi¸ chµo thÇu ®· ®äc khi më thÇu ph¶i hiÖu chØnh nÕu
cã lçi vÒ sè häc. §Ó phôc vô môc ®Ých ®¸nh gi¸, còng ph¶i
®iÒu chØnh nh÷ng sai lÖch hoÆc h¹n chÕ kh«ng c¬ b¶n vµ
cã thÓ ®Þnh lîng. Khi ®¸nh gi¸ thÇu, kh«ng xÐt tíi c¸c quy
®Þnh vÒ ®iÒu chØnh gi¸ hîp ®ång ¸p dông trong thêi gian
thùc hiÖn hîp ®ång.
§¸nh gi¸ vµ so s¸nh ®¬n dù thÇu ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸
CIF hoÆc CIP cho viÖc cung cÊp hµng nhËp khÈu vµ gi¸ EXW
66
cho hµng ho¸ ®îc chµo tõ trong níc Bªn vay, cïng víi gi¸ l¾p
®Æt, ®µo t¹o, ch¹y thö vµ c¸c dÞch vô liªn quan kh¸c.
Ngoµi yÕu tè gi¸, hå s¬ mêi thÇu ph¶i quy ®Þnh cô thÓ
c¸c yÕu tè liªn quan ®îc xem xÐt khi ®¸nh gi¸ thÇu vµ c¸ch ¸p
dông c¸c yÕu tè nµy ®Ó x¸c ®Þnh ®¬n dù thÇu ®îc ®¸nh gi¸
lµ cã chi phÝ thÊp nhÊt. §èi víi hµng ho¸ vµ thiÕt bÞ, c¸c yÕu
tè kh¸c cÇn ®îc xem xÐt cã thÓ bao gåm chi phÝ vËn t¶i néi
®Þa vµ b¶o hiÓm ®Õn ®Þa ®iÓm quy ®Þnh, lÞch thanh to¸n,
thêi h¹n giao hµng, chi phÝ vËn hµnh, hiÖu qu¶ vµ tÝnh t¬ng
thÝch ( compatibility) cña thiÕt bÞ, dÞch vô sau b¸n hµng vµ
phôc tïng thay thÕ, huÊn luyÖn, an toµn vµ lîi Ých vÒ mÆt m«i
trêng. C¸c yÕu tè ngoµi gi¸ c¶ sö dông ®Ó x¸c ®Þnh ®¬n dù
thÇu ®îc ®¸nh gi¸ lµ thÊp nhÊt, ë møc ®é thùc tÕ cã thÓ ®îc,
cÇn ®îc quy ®æi thµnh tiÒn hoÆc mét hÖ sè vÒ møc ®é
quan träng trong c¸c ®iÒu kho¶n vÒ ®¸nh gi¸ ®¬n dù thÇu
cña hå s¬ mêi thÇu.
Trong c¸c hîp ®ång c«ng tr×nh hoÆc ch×a kho¸ trao tay,
nhµ thÇu chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÊt c¶ thuÕ nhËp khÈu, c¸c lo¹i
thuÕ vµ phÝ kh¸c, vµ ngêi dù thÇu ph¶i tÝnh c¶ c¸c yÕu tè
nµy trong khi chuÈn bÞ ®¬n dù thÇu. ViÖc ®¸nh gi¸ vµ so
s¸nh thÇu ph¶i dùa trªn c¬ së nµy. §¸nh gi¸ thÇu vÒ c«ng
tr×nh x©y dùng ph¶i hoµn toµn b»ng tiÒn. BÊt kú thñ tôc nµo
quy ®Þnh r»ng c¸c ®¬n dù thÇu thÊp hoÆc cao h¬n mét møc
gi¸ ®îc x¸c ®Þnh tõ tríc th× bÞ lo¹i ngay lµ kh«ng ®îc chÊp
nhËn. NÕu thêi gian lµ yÕu tè quan träng, th× trÞ gi¸ cña viÖc
hoµn thµnh sím ®èi víi Bªn vay cã thÓ ph¶i kÓ ®Õn theo
nh÷ng tiªu chuÈn nªu trong hå s¬ mêi thÇu, nhng chØ khi
®iÒu kiÖn cña hîp ®ång cã ®iÒu kho¶n ph¹t t¬ng øng khi
kh«ng ®¸p øng ®óng.
67
Bªn vay ph¶i lµm b¸o c¸o chi tiÕt vÒ ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh
®¬n dù thÇu, nªu râ c¸c lý lÏ cô thÓ lµm c¬ së cho khuyÕn
nghÞ trao hîp ®ång.
¦u tiªn cho trong níc
Theo yªu cÇu cña Bªn vay vµ theo c¸c ®iÒu kiÖn ph¶i ®îc
tho¶ thuËn trong HiÖp ®Þnh vay vµ nªu râ trong hå s¬ mêi
thÇu, cã thÓ quy ®Þnh mét møc u ®·i nhÊt ®Þnh trong qu¸
tr×nh ®¸nh gi¸ thÇu ®èi víi:
(a) Hµng ho¸ s¶n xuÊt t¹i níc vay khi so s¸nh ®¬n dù
thÇu chµo nh÷ng mÆt hµng ®ã víi nh÷ng ®¬n dù thÇu
chµo hµng s¶n xuÊt ë níc ngoµi; vµ
(b) C¸c c«ng tr×nh x©y l¾p t¹i c¸c níc thµnh viªn cã
møc thu nhËp quèc d©n (GNP) tÝnh theo ®Çu ngêi díi
møc ®· ®îc x¸c ®Þnh khi so s¸nh ®¬n dù thÇu cña c¸c
nhµ thÇu hîp lÖ trong níc víi c¸c nhµ thÇu níc ngoµi.
Khi u ®·i trong níc ®îc phÐp ¸p dông ®èi víi hµng ho¸
s¶n xuÊt trong níc hoÆc c¸c nhµ thÇu trong níc, th× c¸c ph-
¬ng ph¸p vµ c¸c giai ®o¹n nªu trong Phô lôc 2 cña Híng dÉn
nµy sÏ ®îc ¸p dông ®Ó ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh ®¬n dù thÇu.
Gia h¹n hiÖu lùc cña ®¬n dù thÇu
Bªn vay ph¶i hoµn tÊt viÖc ®¸nh gi¸ thÇu vµ trao hîp
®ång trong thêi gian hiÖu lùc cña ®¬n dù thÇu ®îc quy
®Þnh tõ ®Çu ®Ó kh«ng cÇn thiÕt ph¶i gia h¹n thªm hiÖu lùc.
ViÖc xin kÐo dµi thªm thêi gian hiÖu lùc cña ®¬n dù thÇu,
nÕu lµ cÇn thiÕt trong trêng hîp ngo¹i lÖ ®Æc biÖt, ph¶i ®îc
®Ò nghÞ b»ng v¨n b¶n göi ®Õn tÊt c¶ nh÷ng ngêi dù thÇu tr-
íc ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc. Thêi gian kÐo dµi ph¶i lµ thêi gian tèi
thiÓu cÇn thiÕt ®Ó hoµn tÊt viÖc ®¸nh gi¸, xÐt duyÖt vµ trao
hîp ®ång. Trong trêng hîp hîp ®ång gi¸ cè ®Þnh, ®Ò nghÞ
68
kÐo lÇn thø hai vµ c¸c lÇn tiÕp theo chØ ®îc phÐp khi cã kÌm
theo mét c¬ chÕ ®iÒu chØnh thÝch hîp ®èi víi gi¸ ®· chµo
®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng thay ®æi vÒ chi phÝ cho ®Çu vµo cña
hîp ®ång trong thêi gian gia h¹n. Khi cã ®Ò nghÞ kÐo dµi thêi
h¹n hiÖu lùc cña ®¬n dù thÇu th× tÊt c¶ nh÷ng ngêi dù thÇu
kh«ng bÞ yªu cÇu vµ còng kh«ng ®îc phÐp thay ®æi gi¸ ®·
chµo (gi¸ c¬ së ) hoÆc c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c trong ®¬n dù thÇu
cña hä. Ngêi dù thÇu cã quyÒn tõ chèi ®Ò nghÞ kÐo dµi hiÖu
lùc ®¬n dù thÇu mµ kh«ng bÞ mÊt b¶o l·nh dù thÇu, cßn
nh÷ng ngêi dù thÇu ®ång ý kÐo dµi thêi h¹n hiÖu lùc ®¬n dù
thÇu cña hä sÏ ®îc yªu cÇu gia h¹n b¶o l·nh dù thÇu cña hä
thªm mét thêi gian thÝch hîp.
§¸nh gi¸ n¨ng lùc nhµ thÇu sau khi xÐt thÇu
NÕu nh÷ng ngêi dù thÇu cha ®îc s¬ tuyÓn tríc, Bªn vay
cÇn x¸c ®Þnh xem ngêi dù thÇu cã ®¬n dù thÇu ®îc ®¸nh
gi¸ lµ cã chi phÝ thÊp nhÊt cã n¨ng lùc ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu
qu¶ hîp ®ång nh ®· chµo trong ®¬n dù thÇu hay kh«ng. C¸c
tiªu chuÈn ph¶i ®¹t ph¶i nªu trong hå s¬ mêi thÇu vµ nÕu ng-
êi dù thÇu kh«ng ®¹t c¸c tiªu chuÈn ®ã th× ®¬n dù thÇu cña
hä sÏ bÞ lo¹i. Trong trêng hîp ®ã, Bªn vay ph¶i x¸c ®Þnh t¬ng
tù nh vËy ®èi víi ngêi dù thÇu ®îc ®¸nh gi¸ lµ thÊp nhÊt tiÕp
theo.
Trao hîp ®ång.
Bªn vay ph¶i trao hîp ®ång trong thêi h¹n hiÖu lùc cña
®¬n dù thÇu cho ngêi dù thÇu ®¸p øng ®óng tiªu chuÈn n¨ng
lùc vµ cã ®¬n dù thÇu ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ (i) vÒ c¬ b¶n ®¸p
øng ®óng hå s¬ mêi thÇu vµ (ii) cã gi¸ chµo ®îc ®¸nh gi¸ lµ
cã chi phÝ thÊp nhÊt. Ngêi dù thÇu sÏ kh«ng bÞ ®ßi hái ph¶i
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c c«ng viÖc kh«ng nªu trong hå s¬ mêi
69
thÇu hay buéc ph¶i söa ®æi ®¬n dù thÇu kh¸c ®i so víi khi
nép lóc ®Çu nh lµ mét ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc tróng thÇu.
B¸c bá tÊt c¶ c¸c ®¬n dù thÇu
Hå s¬ mêi thÇu thêng quy ®Þnh r»ng Bªn vay cã thÓ b¸c
bá tÊt c¶ c¸c ®¬n dù thÇu. ViÖc b¸c bá tÊt c¶ c¸c ®¬n dù thÇu
lµ ®óng khi thiÕu sù c¹nh tranh hiÖu qu¶ hoÆc c¸c ®¬n dù
thÇu vÒ c¬ b¶n lµ kh«ng ®¸p øng. Tuy nhiªn, viÖc thiÕu c¹nh
tranh kh«ng ph¶i chØ ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së sè lîng ngêi dù
thÇu. NÕu tÊt c¶ c¸c ®¬n dù thÇu ®Òu bÞ b¸c bá, Bªn vay ph¶i
xem xÐt l¹i nh÷ng nguyªn nh©n chøng minh cho viÖc b¸c bá
®ã vµ xem xÐt viÖc söa ®æi ®iÒu kiÖn hîp ®ång, thiÕt kÕ vµ
yªu cÇu kü thuËt, ph¹m vi cña hîp ®ång hoÆc hçn hîp c¸c vÊn
®Ò nµy tríc khi mêi thÇu l¹i.
NÕu viÖc b¸c bá tÊt c¶ c¸c ®¬n dù thÇu lµ do thiÕu c¹nh
tranh, th× ph¶i xem xÐt viÖc qu¶ng c¸o réng r·i h¬n. NÕu
viÖc b¸c bá lµ do phÇn lín hoÆc tÊt c¶ ®¬n dù thÇu kh«ng
®¸p øng th× cã thÓ mêi thÇu l¹i tõ c¸c c«ng ty ®· qua s¬
tuyÓn tríc hoÆc khi ®îc Ng©n hµng ®ång ý th× chØ mêi c¸c
c«ng ty ®· nép ®¬n dù thÇu trong lÇn tríc.
Kh«ng ®îc b¸c bá tÊt c¶ c¸c ®¬n dù thÇu vµ mêi thÇu l¹i
vÉn b»ng hå s¬ mêi thÇu vµ mÉu hîp ®ång nh cò chØ v×
môc ®Ých duy nhÊt lµ ®¹t ®îc gi¸ thÇu thÊp h¬n. NÕu gi¸ cña
®¬n dù thÇu ®îc ®¸nh gi¸ lµ ®¸p øng ®óng vµ thÊp nhÊt cao
h¬n nhiÒu so víi møc dù kiÕn tríc khi ®Êu thÇu cña Bªn vay,
th× Bªn vay ph¶i ®iÒu tra nguyªn nh©n dÉn tíi gi¸ cao qu¸
møc nh vËy vµ xem xÐt viÖc mêi thÇu l¹i nh ®· m« t¶ ë c¸c
®o¹n trªn. Mét c¸ch kh¸c lµ Bªn vay cã thÓ ®µm ph¸n víi ngêi
dù thÇu cã ®¬n dù thÇu ®îc ®¸nh gi¸ lµ thÊp nhÊt ®Ó cè
g¾ng ®¹t ®îc mét hîp ®ång ®¹t yªu cÇu b»ng c¸ch gi¶m bít
70
ph¹m vi cung cÊp hoÆc c«ng viÖc (scope) vµ/ hoÆc ph©n bæ
l¹i rñi ro vµ tr¸ch nhiÖm ®Ó cã thÓ lµm gi¶m gi¸ hîp ®ång.
Tuy vËy, viÖc gi¶m ®¸ng kÓ ph¹m vi cung cÊp hoÆc söa ®æi
nhiÒu vÒ hîp ®ång cã thÓ ®ßi hái ph¶i mêi thÇu l¹i.
Ph¶i xin ý kiÕn vµ ®îc Ng©n hµng ®ång ý tríc khi b¸c bá
tÊt c¶ c¸c ®¬n dù thÇu vµ mêi thÇu l¹i hay ®µm ph¸n víi ngêi
dù thÇu cã ®¬n dù thÇu ®îc ®¸nh gi¸ lµ cã chi phÝ thÊp nhÊt.
Trªn ®©y lµ mét sè quy ®Þnh cña c¸c nhµ tµi trî lín t¹i
ViÖt Nam nh : Ng©n hµng ThÕ Giíi (WB), Ng©n hµng ph¸t
triÓn Ch©u ¸ (ADB), Ng©n hµng hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n
( JBIC). C¸c quy ®Þnh trªn chØ ¸p dông ®èi víi mét sè dù ¸n
mµ c¸c Ng©n hµng trªn cho vay tiÒn, tuy nhiªn viÖc ®Ò ra c¸c
qui ®Þnh trªn gióp ViÖt Nam thùc hiÖn ®Êu thÇu Quèc tÕ
hiÖu qu¶ h¬n vµ h¹n chÕ bít tiªu cùc vµ tham nhòng cã thÓ
x¶y ra.
71
Ch ¬ng III
Xu híng vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn kü thuËt, tæ
chøc vµ qu¶n lý ®Êu thÇu quèc tÕ ë ViÖt Nam trong
thêi gian tíi
A- Xu híng ph¸t triÓn ®Êu thÇu trong hoÆt ®éng mua s¾m ë
ViÖt Nam
Nh ®· tr×nh bµy ë trªn ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n
chuyÓn ®æi kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang “ NÒn kinh
tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa “ v× vËy muèn
ph¸t triÓn ®Êu thÇu trong hoÆt ®éng mua s¾m ë ViÖt Nam
sÏ ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn vµ ¸p dông nhiÒu h¬n n÷a.
§iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ tèc ®é gia t¨ng ®Çu t nhanh chãng
tõ c¶ khu vùc t nh©n còng nh nhµ níc ®Æc biÖt trong lÜnh
vùc c«ng nghiÖp. Trong tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2002 tèc ®é
t¨ng trëng GDP b×nh qu©n ®¹t 8.33% vµ tèc ®é gia t¨ng
®Çu t ®¹t 16%2. Xu híng t¨ng trëng ®Çu t vµ GDP tõ n¨m
1995 – 2002 ®îc thÓ hiÖn râ t¹i h×nh díi ®©y. Theo chiÕn lîc
ph¸t triÓn kinh tÕ n¨m 2000 – 2010 cña §¶ng, GDP sÏ t¨ng gÊp
2 vµo n¨m 2010 (víi tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh ®¹t
7.5%/n¨m) vµ tû träng ®Çu t trªn 30% GDP. Trong sè ®ã ®Çu
t cho ho¹t ®éng c«ng nghiÖp sÏ chiÕm tû träng lín. Víi triÓn
väng kinh tÕ vµ ®Çu t nµy, ho¹t ®éng mua s¾m quèc tÕ
ch¾c ch¾n sÏ nhén nhÞp h¬n vµ ®ãng gãp tèt h¬n n÷a vµo
sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt níc.
2 Nguån Thêi b¸o kinh tÕ 2002 – 2003.
72
MÆc dï nÒn kinh tÕ cã dÊu hiÖu kh¶ quan cho thÊy ho¹t
®éng ®Êu thÇu quèc tÕ sÏ ph¸t triÓn h¬n, tuy nhiªn mét hiÖn
tîng ®¸ng lu t©m lµ hiÖu qu¶ ®Çu t cha cao thÓ hiÖn ë chØ
sè ICOR cña nÒn kinh tÕ cã xu híng liªn tôc t¨ng (n¨m 2003 lµ
3.3% cao gÊp 2,3 lÇn so víi 1995)3. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña
cña viÖc nµy lµ yÕu kÐm trong viÖc sö dông vµ qu¶n lý vèn
®Çu t cña nhµ níc. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vèn ®Çu t cña nhµ
níc cÇn c¶i c¸ch m¹nh mÏ trong c«ng t¸c ®Êu thÇu vµ qu¶n lý
®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®Æc biÖt lµ t¹i c¸c doanh nghiÖp
nhµ níc. §©y lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ sau ®©y lµ mét sè
®iÓm ViÖt Nam cã thÓ ¸p dông ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c nµy.
1- ViÖt Nam cÇn hoµn thiÖn mét c¬ chÕ thùc hiÖn ®ñ
m¹nh cã nghÜa lµ cÇn ph¶i thµnh lËp ngay mét c¬ quan
®Êu thÇu mua s¾m c«ng ®éc lËp b¸o c¸o trùc tiÕp lªn 3 Nguån Thêi b¸o kinh tÕ 2002 – 2003.
73
cÊp l·nh ®¹o cao nhÊt cña chÝnh phñ. B¶o ®¶m ®ñ
nguån lùc lµ mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt chñ chèt ®¶m
b¶o sù thµnh c«ng cña C¬ quan nµy.
2- Ph¸p lÖnh ®Êu thÇu mua s¾m c«ng cÇn ph¶i ®îc hoµn
chØnh vµ mau chãng ban hµnh, chÝnh v× vËy ChÝnh phñ
cÇn h¹n chÕ viÖc sö dông c¸c ph¬ng ph¸p mua s¾m Ýt
c¹nh tranh, b¾t buéc ph¶i sö dông th«ng b¸o mêi thÇu vµ
quyÕt ®Þnh tróng thÇu. Ph¸p lÖnh ®Êu thÇu nµy ®· ®îc
so¹n th¶o vµ dù kiÕn cho ra ®êi vµo cuèi n¨m 2001, nh-
ng ®Õn nay vÉn cha ban hµnh. ViÖc chËm chÔ nµy do cã
qu¸ nhiÒu ý kiÕn cha thèng nhÊt, phiÒn hµ trong kh©u
chuÈn bÞ, phª duyÖt. ChÝnh v× vËy viÖc ban hµnh sím
ph¸p lÖnh nµy lµ mong muèn chung cña nhiÒu cÊp nhiÒu
ngµnh vµ ®iÒu nµy còng phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña thêi
®¹i.
3- ChÝnh phñ nªn x©y dùng mét tê th«ng tin s¾m c«ng
b»ng hai h×nh thøc b¸o in vµ ®iÖn tö ®ª th«ng b¸o vµ
qu¶ng c¸o vÒ c¸c c¬ héi ®Êu thÇu vµ t¹o ra tÝnh minh
b¹ch trong viÖc trao hîp ®ång.
4- ViÖc x©y dùng híng dÉn thùc hiÖn quy ®Þnh cña ph¸p
luËt vÒ ®Êu thÇu mua s¾m lµ v« cïng cÇn thiÕt ®èi víi
ViÖt Nam tring giai ®o¹n nµy. ChÝnh phñ cÇn ph¶i gi¶i
thÝch râ rµng c¸c ph¬ng ph¸p vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông c¸c
ph¬ng ph¸p mua s¾m kh¸c nhau, gi¶i thÝch râ c¸ch x¸c
®Þnh vµ ®¸nh gi¸ trong qu¸ tr×nh xÐt thÇu ®ång thêi
nªn tinh gi¶n quy tr×nh ®¸nh gi¸.. ChÝnh phñ nªn ban
hµnh c¸c v¨n b¶n híng dÉn nµy.
5- Hå s¬ thÇu chuÈn lµ mét yÕu tè v« cïng quan träng ®Ó
ph¸t triÓn hoÆt ®éng ®Êu thÇu quèc tÕ t¹i ViÖt Nam.
74
V× vËy ChÝnh phñ nªn x©y dùng hå s¬ mêi thÇu cho t
vÊn, hµng ho¸ vµ c«ng tr×nh vµ b¸o c¸o ®¸nh gi¸ thÇu
theo mÉu tiªu chuÈn Quèc tÕ vµ b¾t buéc c¸c nhµ thÇu
ph¶i sö dông c¸c hå s¬ nµy.
6- ChÝnh phñ cÇn x©y dùng n¨ng lùc ®µo t¹o vÒ ®Êu thÇu
mua s¾m nghÜa lµ ph¶i thiÕt kÕ m« h×nh ®µo t¹o vµ
c¬ chÕ tµi chÝnh bÒn v÷ng.
B- C¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn kü thuËt, tæ chøc vµ qu¶n
lý ®Êu thÇu quèc tÕ ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi
I- Hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý
1- V¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Êu thÇu
ViÖc thùc hiÖn c¸c qui chÕ ®Êu thÇu ®· mang l¹i hiÖu
qu¶ thiÕt thùc. Tuy nhiªn cßn mét sè vÊn ®Ò tån t¹i thuéc quy
chÕ ®Êu thÇu hiÖn hµnh ®ang ®îc nghiªn cøu ®Ó ®a vµo dù
th¶o ph¸p lÖnh ®Êu thÇu.ViÖc so¹n th¶o ph¸p lÖnh ®Êu thÇu
lµ mét bíc ®¸ng hoan nghªnh trong viÖc c¶i c¸ch c¸c v¨n b¶n
ph¸p luËt vÒ ®Êu thÇu. NÕu ®îc ban hµnh,ph¸p lÖnh nµy sÏ lµ
mét mèc quan träng trong c¶i c¸ch hoÆt ®éng ®Êu thÇu. Mét
sè gi¶i ph¸p ®· ®îc ®Ò cËp trong dù th¶o ®Êu thÇu nh sau:
Thø nhÊt cÇn ph¶i t¨ng cêng ph©n cÊp trong ®Êu thÇu.
Ph©n cÊp trong ®Êu thÇu lµ mét vÊn ®Ò quan träng vµ nh¹y
c¶m, ®ång thêi cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt ®Õn hÖ thèng tæ
chøc. HiÖn ®ang cã nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau xung quanh vÊn
®Ò nµy. Cã ý kiÕn cho r»ng hiÖn nay chñ ®Çu t ®îc giao
nhiÒu quyÒn h¹n, song mét sè l¹i thiÕu n¨ng lùc vµ kh«ng chôi
tr¸ch nhiÖm g× hay tr¸ch nhiÖm kh«ng ®îc qui ®Þnh râ rµng.
75
Do vËy nhiÒu ý kiÕn ®Ò nghÞ ph¶i t¨ng cêng tr¸ch nhiÖm cña
chñ ®Çu t. Mét sè ý kiÕn kh¸c l¹i cho r»ng quy tr×nh ®Êu
thÇu hiÖn nay lµ qu¸ rêm rµ, kÐo dµi, qua nhiÒu bíc phª
duyÖt, trong khi ®ã qua mét thêi gian thùc hiÖn qui chÕ ®Êu
thÇu n¨ng lùc cña c¸n bé ViÖt Nam ®Òu ®· trëng thµnh nªn
®Ò nghÞ t¨ng cêng ph©n cÊp h¬n n÷a cho chñ ®Çu t tõ viÖc
quyÕt ®Þnh kÕ hoÆch ®Êu thÇu, danh s¸ch tham gia ®Êu
thÇu, danh s¸ch xÕp h¹ng c¸c nhµ thÇu vÒ kü thuËt, kÕt qu¶
®Êu thÇu, néi dung hîp ®ång… TÊt nhiªn viÖc thùc hiÖn cña
chñ ®Çu t ph¶i theo ®óng ph¸p lÖnh ®Êu thÇu vµ chôi sù
gi¸m s¸t kiÓm tra cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng theo quy ®Þnh
trong ph¸p lÖnh ®Êu thÇu. Theo híng nµy c¬ quan qu¶n lý
nhµ níc c¸c cÊp chØ nªn thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc
lµ: Ban hµnh chÝnh s¸ch, híng dÉn vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn.
Thø 2 lµ ph¶i ®Èy m¹nh tÝnh c«ng khai trong ®Êu thÇu.
§©y lµ mµ kh¸ nhiÒu ý kiÕn ®· thÓ hiÖn sù ®ång t×nh bëi
quy chÕ ®Êu thÇu hiÖn hµnh còng chØ míi quy ®Þnh th«ng
b¸o mêi thÇu trong trêng hîp ®Êu thÇu réng r·i vµ th«ng b¸o
tróng thÇu ®îc c«ng bè c«ng khai, cßn nhiÒu néi dung kh¸c
vÉn cha c«ng khai, do vËy h¹n chÕ sù gi¸m s¸t cña c¸c nhµ
thÇu còng nh cña c«ng luËn.
¥ mét sè níc, nhiÒu th«ng tin liªn quan ®Õn c«ng t¸c
®Êu thÇu ®îc c«ng khai ho¸ vµ ®îc ®¨ng t¶i trªn mét tê ®Æc
san cña chÝnh phñ. Häc tËp kinh nghiÖm nµy chÝnh phñ nªn
giao cho mét c¬ quan ®îc xuÊt b¶n mét ®Æc san chuyªn vÒ
®Êu thÇu cña ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn c«ng khai ho¸ ®Êu
thÇu. C¬ quan phô tr¸ch ®Æc san nªn lµ c¬ quan ®¶m nhiÖm
c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra c«ng t¸c ®Êu thÇu. §Æc san cÇn
bao gåm c¸c néi dung nh th«ng b¸o mêi thÇu (cho ®Êu thÇu
76
réng r·i), th«ng tin vÒ ®Êu thÇu h¹n chÕ, kÕt qu¶ tróng thÇu
vµ kÕt qu¶ chØ ®Þnh thÇu, danh s¸ch c¸c nhµ thÇu bÞ cÊm
tham gia ®Êu thÇu, bÞ buéc chem. Døt hîp ®ång hoÆc kh«ng
®ñ kh¶ n¨ng hoµn thµnh hîp ®ång ®· ký.
Thø 3 trong viÖc c¶i c¸ch nµy lµ vÊn ®Ò khiÕu n¹i vµ xö
lý vi ph¹m ph¶i ®îc ®a thµnh néi dung quan träng cña ph¸p
lÖnh ®Êu thÇu. Theo kinh nghiÖm cña mét sè níc th× viÖc xö
lý khiÕu n¹i trong ®Êu thÇu ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong luËt
mua s¾m do c¸c träng tµi ®¶m nhiÖm. Träng tµi kh«ng nhÊt
thiÕt ph¶i lµ chuyªn nghiÖp, nhng cÇn ®éc lËp víi bªn mêi
thÇu còng nh ®èi víi c¸c nhµ thÇu cã khiÕu n¹i. Tuy nhiªn viÖc
nµy ®ang lµ míi mÎ ®èi víi chóng ta nªn cÇn ®îc th¶o luËn kü
®Ó viÖc quy ®Þnh trong ph¸p lÖnh ®Êu thÇu chÊm døt ®îc
t×nh tr¹ng xö lý khiÕu n¹i thêng kÐo dµi nh hiÖn nay.
Thø 4 cÇn ®Ò cËp tíi trong vÊn ®Ò nµy lµ vÊn ®Ò gi¸
sµn trong ®Êu thÇu. HiÖn nay d luËn x· héi ®ang cã nh÷ng ý
kiÕn kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nªn hay kh«ng nªn quy ®Þnh gi¸
sµn trong ®Êu thÇu. Mét sè ý kiÕn kh¸c cho r»ng do kh«ng
quy ®Þnh gi¸ sµn nªn mét sè gãi thÇu cã gi¸ tróng thÇu qu¸
thÊp sÏ ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng c«ng tr×nh do bít xÐn vËt t,
nh©n c«ng, kÐo dµi thêi gian thùc hiÖn. Mét sè th× cho r»ng
®Êu thÇu lµ ph¶i c¹nh tranh, do ®ã khi gi¸ tróng thÇu thÊp
hoÆc thËm chÝ qu¸ thÊp, song ®îc lµm râ hoÆc cã ®iÒu
kho¶n g¾n tr¸ch nhiÖm trong hîp ®ång ®îc ký th× vÉn chÊp
nhËn ®îc. §iÒu quan träng lµ ph¶i n©ng cao tr¸ch nhiÖm gi¸m
s¸t thi c«ng cña chñ ®Çu t hoÆc t vÊn gi¸m s¸t. Do vËy kh«ng
nªn quy ®Þnh gi¸ sµn trong ®Êu thÇu nhng ph¶i cã biÖn ph¸p
cÇn thiÕt ®Ó xö lý c¸c trêng hîp ®îc trao hîp ®ång nhng thùc
77
hiÖn keo dµi hoÆc cè t×nh t¹o ra c¸c ph¸t sinh v« lý. CÇn x¸c
®Þnh vai trß cña c¸c c¬ quan giao vèn, vai trß c¸c hiÖp héi,
xem xÐt h×nh thøc xö lý kh«ng cho dù thÇu tiÕp ®èi víi c¸c
nhµ thÇu thùc hiÖn tåi.
§iÓm cuèi cïng cÇn ph¶i xem xÐt lµ chÕ tµi xö ph¹t c¸c vi
ph¹m ph¸p lÖnh §Êu thÇu vµ c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra.
Chóng ta nªn ph¶i cã møc ph¹t cho c¸c hnhµ vi vi ph¹m ph¸p
lÖnh ®Êu thÇu tuú theo møc ®é nh ë mét sè níc ®· lµm, cã
nh thÕ míi ®¶m b¶o mäi ngêi sÏ thùc hiÖn theo ®óng ph¸p
lÖnh ®Êu thÇu. §ång thêi víi c¬ chÕ ph©n cÊp m¹nh h¬n th×
viÖc kiÓm tra, thanh tra ph¶i ®îc n©ng lªn mét bíc vµ tiÕn
hµnh thêng xuyªn kÞp thêi, song kh«ng ®Ó anh hëng tíi tiÕn
®é thùc hiÖn ®Êu thÇu.
Tãm l¹i ®Ó c¶i tiÕn c«ng t¸c ®Êu thÇu vÒ mÆt ph¸p lý
nµy chóng ta cÇn sím ban hµnh Ph¸p lÖnh ®Êu thÇu víi nh÷ng
néi dung tiªn tiÕn h¬n, ®Èy m¹nh sù c¹nh tranh, t¨ng cêng
c«ng khai ho¸, cã chÕ tµi xö lý vi ph¹m râ rµng song còng cÇn
dÔ hiÓu, dÔ sö dông, dÔ kiÓm tra.
2- Nh÷ng qui ®Þnh ®èi víi c«ng chøc nhµ níc
GÇn ®©y uû ban thêng vô quèc héi ®· ban hµnh 3 ph¸p
lÖnh míi cã liªn quan tíi c¸c vÊn ®Ò ®Êu thÇu. Ph¸p lÖnh c«ng
chøc quy ®Þnh t c¸ch ®¹o ®øc cña c¸n bé c«ng chøc nhµ níc
trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh vµ ®Ò ra
nh÷ng tiªu chuÈn hä ph¶i tu©n thñ khi thùc hiÖn nhiÖm vô
cña m×nh. Ph¸p lÖnh qui ®Þnh c«ng chøc ph¶i siªng n¨ng vµ
ph¶i hoµn toµn v× lîi Ých cña nhµ níc. NhiÖm vô vµ quyÒn lîi
cña c¸n bé c«ng chøc nhµ níc ®îc miªu t¶ chi tiÕt vµ nh÷ng
hoÆt ®éng cña c«ng chøc nhµ níc kh«ng ®îc lµm ®îc miªu t¶.
78
Ph¸p lÖnh còng ®Ò cËp ®Õn ®iÒu kiÖn lµm viÖc, ®µo t¹o,
lu©n chuyÓn, nghØ hu vµ nh÷ng vÊn ®Ò nh xö ph¹t khi vi
ph¹m luËt.
Ph¸p lÖnh vÒ tiÕt kiÖm vµ chèng l·ng phÝ yªu cÇu c«ng
chøc nhµ níc ph¶i tu©n thñ c¸c ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kinh tÕ vµ
hiÖu qu¶ trong sö dông nguån vèn c«ng. Ph¸p lÖnh nµy quy
®Þnh vèn vµ tµi s¶n nhµ níc vÒ c¬ b¶n lµ ng©n s¸ch nhµ níc
bao gåm c¶ viÖn trî níc ngoµi. C¸c h×nh ph¹t ®îc qui ®Þnh
®èi víi c«ng chøc g©y l·ng phÝ c«ng.
Ch¬ng III cña ph¸p lÖnh c«ng chøc cã qui ®Þnh gi¶i
quyÕt xung ®ét lîi Ých nh cÊm c«ng chøc së h÷u vµ së h÷u
c«ng ty t nh©n, nhng vÉn cha cã quyÕt ®Þnh chung h¬n cÊm
c«ng chøc tham gia vµo lÜnh vùc mµ hä hoÆc ngêi th©n cña
hä cã lîi Ých riªng t, lîi Ých kinh tÕ hoÆc lîi Ých kh¸c. CÇn ban
hµnh mét ®¹o luËt vÒ hµnh vi ®¹o ®øc nh mét c«ng cô ®Ó
t¹o nªn nhËn thøc trong khu vù nhµ níc.VÊn ®Ò xung ®ét lîi
Ých nªn ®îc gi¶ quyÕt chi tiÕt h¬n trong ph¸p lÖnh ®Êu thÇu
hoÆc trong ph¸p lÖnh chèng tham nhòng.
T×nh tr¹ng nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh cïng
mét vÊn ®Ò lµ mét tån t¹i chung trong hÖ thèng ph¸p luËt cña
ViÖt Nam. C¸c c«ng cô ph¸p lý trïng lËp, chång chÐo t¹o nªn sù
long tóng, lÉn lén vµ kh«ng ch¾c ch¾n. Nh ®· ®Ò cËp ë trªn
nh÷ng vÊn ®Ò nµy cÇn ®îc rµ so¸t l¹i vµ nh÷ng trïng lÆp
chång chÐo ®ã cÇn ®îc l¹o bá.
3- Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng
Mét vÊn ®Ò bøc xóc chung ë ViÖt Nam trong ®Êu thÇu
chÝnh lµ vÊn ®Ò tham nhòng. C¸ch nh×n nhËn nµy t¹o lµ mét
®éng lùc t¹o nªn ph¸p lÖnh chèng tham nhòng (Sè
79
03/1998/PLUBTVQH10, th¸ng 2 – 1998) vµ c¸c v¨n b¶n híng
dÉn thùc hiÖn liªn quan (nghÞ ®Þnh 64/1998/N§-CP). C¸ch
nh×n nhËn ®ã ®· ®îc c¸c quan chøc cao cÊp cña chÝnh phñ,
§¶ng, giíi kinh doanh trong níc vµ níc ngoµi vµ céng ®ång tµi
trî ViÖt Nam cïng chia sÎ. C¸c nhµ kinh doanh trong níc vµ níc
ngoµi ®Òu nhËn thÊy sù phøc t¹p cña thñ tôc cÊp phÐp, sù
kh«ng râ rµng cña viÖc ra quyÕt ®Þnh t¹o c¬ héi cho tham
nhòng lµ nh÷ng rµo c¶n cho viÖc kinh doanh.
Tµi liÖu §iÒu tra kh¶ n¨ng c¹nh tranh toµn cÇu gÇn ®©y
cho thÊy nh÷ng thñ tôc kh«ng râ rµng, viÖc thiÕu th«ng tin,
tÝnh tuú tiÖn quan liªu trong mét bé phËn c¸n bé vµ sù chËm
trÔ kÐo dµi lµ nh÷ng yÕu tè khiÕn ViÖt Nam bÞ khu vùc t
nh©n ®¸nh gi¸ xÕp h¹ng gÇn thÊp nhÊt trong sè 58 níc vÒ
kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Tuy nhiªn møc ®é vµ quy m« tham
nhòng còng nh tham nhòng chñ yÕu lµ ë ®Þa ph¬ng ®Òu cha
râ. ChÝnh phñ cho r»ng mÆc dï tham nhòng lµ vÊn ®Ò lín nh-
ng chñ yÕu ë c¸n bé cÊp trung vµ cÊp thÊp. ViÖc ViÖt Nam
xÐt xö vµo ®Çu th¸ng 12/2002 kho¶ng 150 nh©n vËt cã liªn
quan ®Õn mét b¨ng thÕ giíi ngÇm khÐt tiÕng ë phÝa Nam cho
thÊy sù tham nhòng cña mét sè c¸n bé cÊp t¬ng ®èi cao.
Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng lµ vò khÝ chñ yÕu cña
ChÝnh phñ ®Ó chèng tham nhòng. VÒ liªn quan ®Õn ®Êu
thÇu ph¸p lÖnh nµy cÊm mét lo¹t c¸c hµnh ®éng tham nhòng,
trong ®ã hèi lé vµ l¹m dông quyÒn chøc lµ liªn quan nhÊt.
Ph¸p lÖnh nµy bæ sung thªm vµo c¸c c«ng cô ph¸p lý nªu trªn
b»ng c¸ch m« t¶ nhiÖm vô cña c«ng chøc vµ qui tr×nh thi vµ
xö ph¹t. Cã thÓ nãi vÒ néi dung vµ cÊu tróc ph¸p lÖnh nµy gÇn
®¹t ®Õn tiªu chuÈn quèc tÕ. Nh vËy c«ng cô ph¸p lý th× ®·
80
cã , hiÖn nay th¸ch thøc ®èi víi chÝnh phñ lµ vÊn ®Ò thùc
hiÖn.
4- LuËt hîp ®ång
§Õn nay ViÖt Nam cha cã mét bé luËt hîp ®ång thèng
nhÊt vµ ®Çy ®ñ nªn viÖc ®iÒu chØnh c¸c vÊn ®Ò liªn quan
®Õn hîp ®ång dùa vµo c¸c ®iÒu kho¶n liªn quan mét sè luËt
kh¸c nh luËt d©n sù, luËt th¬ng m¹i, luËt ®Çu t níc ngoµi vµ
ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ n¨m 1989. Trong mét sè trêng hîp
thËm chÝ dùa vµo v¨n b¶n quy ®Þnh cña ®Þa ph¬ng. VÝ dô
quyÕt ®Þnh 789Q§UB 8/4/95 cña Hµ Néi híng dÉn viÖc x©y
dùng, xem xÐt, phª duyÖt vµ qu¶n lý dù ¸n vèn ®Çu t níc
ngoµi.
VÊn ®Ò hîp ®ång ®îc bao trïm lín nhÊt trong ph¸p lÖnh
hîp ®ång kinh tÕ. Ph¸p lÖnh nµy bao trïm “ tho¶ thuËn hoÆc
v¨n b¶n liªn quan tíi s¶n xuÊt trao ®æi hµng hãa, cung cÊp
dÞch vô, nghiªn cøu vµ ¸p dông bÝ quyÕt khoa häc kü thuËt
hoÆc c¸c tho¶ thuËn kinh doanh kh¸c.” Tuy nhiªn, c¸c néi
dung nh viÖc x©y dùng hîp ®ång vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp
cßn cha ®Çu ®ñ vµ kh«ng nhÊt qu¸n víi mét sè ®iÒu kho¶n
liªn quan trong dù th¶o ph¸p lÖnh ®Êu thÇu mua s¾m.
ViÖc cã nhiÒu luËt chi phèi vÊn ®Ò hîp ®ång lµ mét rµo
c¶n ®èi víi sù hiÓu biÕt cña c«ng chóng vÒ tÝnh ph¸p lý cña
hîp ®ång. Trong ®Êu thÇu nh÷ng lóng tóng vÒ mÆt ph¸p lý
cã lÏ lµ lý do lµm cho c¸n bé nhµ níc ngi¹ sö dông hîp ®ång nh
lµ mét c«ng cô hiÖu qu¶ ®Ó qu¶n lý hîp ®ång. Do ®ã, vÊn
®Ò chÊt lîng thÊp trong mua s¾m ®Êu thÇu l¹i cµng t¨ng.
ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn lo¹i bá c¸c qui ®Þnh trïng lÆp liªn
81
quan ®Õn viÖc x©y dùng vµ néi dung cña hîp ®ång. VÒ l©u
dµi nªn x©y dùng mét luËt hîp ®ång míi.
Mét gi¶i ph¸p dÔ dµng h¬n nhng vÉn hiÖu qu¶ lµ viÖc ¸p
dông hîp ®ång chuÈn nh lµ mét phÇn cña hå s¬ mêi thÇu
chuÈn. Nh÷ng mÇu hîp ®ång chuÈn tèt nh mÉu cña Ng©n
hµng thÕ giíi hay Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ rÊt s½n
chÝnh phñ nªn tham kh¶o ®Ó so¹n mÉu hîp ®ång cña m×nh.
II- Hoµn thiÖn c¸c quy tr×nh kü thuËt trong ®Êu
thÇu.
C¸c chÝnh s¸ch vµ th«ng lÖ ®Êu thÇu mua s¾m lµ nh÷ng chØ
tiªu quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý, tÝnh hiÖu qu¶ vµ kÕt qu¶
thùc hiÖn nguån lùc c«ng. Tríc 1994 vµ tríc khi viÖn trî ®îc nèi
l¹i, ViÖt Nam kh«ng cã quy ®Þnh toµn diÖn vÒ ®Êu thÇu c¹nh
tranh réng r·i. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh mét khu«n khæ ®Êu
thÇu mua s¾m hiÖn ®¹i cho chi tiªu c«ng ë ViÖt Nam dùa trªn
c¬ së ®Êu thÇu c¹nh tranh ®îc b¾t ®Çu sau lÇn ®¸nh gi¸
hoÆt ®éng mua s¾m c«ng ë ViÖt Nam lÇn thø 1 n¨m 1994.
Cho ®Õn nay nh÷ng biÖn ph¸p hoµn thiÖn vµ kü thuËt ®Êu
thÇu ngµy cµng ®îc quan t©m h¬n vµ lµm cho ®Êu c¹nh
tranh ë ViÖt Nam trë thµnh c¬ së cho c¬ chÕ thÞ trêng trong
mua s¾m. Nh÷ng biÖn ph¸p hoµn thiÖn kü thuËt sau ®©y cã
thÓ gãp phÇn lµm hoµn thiÖn c¬ chÕ ®Êu thÇu quèc tÕ t¹i
ViÖt Nam.
1- KÕ hoÆch ®Êu thÇu
Theo qui chÕ 88/1999/N§-CP, tríc khi tiÕn hµnh mêi thÇu,
c¬ quan qu¶n lý dù ¸n ph¶i cã kÕ hoÆch ®Êu thÇu vµ hå s¬
82
mêi thÇu ®· cã cÊp thÈm quyÒn phª duyÖt. Cã rÊt nhiÒu lo
ng¹i vÒ chÊt lîng cña kÕ hoÆch ®Êu thÇu vµ hå s¬ mêi thÇu,
®Æc biÖt lµ sù ph©n c«ng gãi thÇu, dù to¸n, thiÕt kÕ vµ yªu
cÇu kü thuËt, ph¬ng ph¸p vµ tiªu chÝ xÐt thÇu, n¨ng lùc nhµ
thÇu vµ ®iÒu kiÖn hîp ®ång. Mét ®iÒu râ rµng lµ chÊt lîng
kÐm cña kÕ hoÆch ®Êu thÇu vµ hå s¬ mêi thÇu ¶nh hëng
xÊu tíi qu¸ tr×nh mua s¾m, vÝ dô nh gi¶m chÊt lîng c¸c hå s¬
dù tÇu cña c¸c nhµ thÇu, viÖc xÐt thÇu khã h¬n vµ bÞ chËm
trÔ, trao hîp ®ång sai, chi phÝ t¨ng vµ thùc hiÖn hîp ®ång bÞ
chËm trÔ do ph¶i thay ®æi thiÕt kÕ vµ nhu cÇu xin vèn bæ
sung. Cuèi cïng tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy dÔ dÉn tíi chÊt lîng
thÊp cña c«ng tr×nh vµ thiÕt bÞ.
ChÊt lîng kü thuËt vµ thiÕt kÕ kÐm ph¶n ¸nh mét phÇn
chÊt lîng c¸n bé kü thuËt hiÖn cã ë ViÖt Nam hoÆc hÖ thèng
dÞch vô t vÊn bao gåm c¶ c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý vµ quy
®Þnh vÒ møc phÝ t vÊn. Trong khi x©y dùng n¨ng lùc ®Ó
n©ng cao kü n¨ng kü thuËt cña t vÊn lµ mét gi¶i ph¸p dµi h¹n,
cÇn sím rµ so¸t l¹i toµn bé nghµnh t vÊn. VÝ dô nh quy ®Þnh
hiÖn hµnh vÒ phÝ t vÊn lµ mét c¶n trë ®èi víi viÖc ph¸t triÓn
mét nÒn c«ng nghiÖp t vÊn ®éc lËp dùa trªn c¬ së kinh tÕ
thÞ trêng. HiÖn t¹i t vÊn thêng ®îc chØ ®Þnh vµ thùc chÊt
kh«ng cã mét sù c¹nh tranh nµo. trong nhiÒu trêng hîp, t vÊn
cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi bªn thÇu vµ chñ dù ¸n. V× t vÊn
kh«ng ®éc lËp nªn trong trêng hîp chÊt lîng c«ng viÖc kÐm hä
kh«ng ph¶i chôi tr¸ch nhiÖm gièng nh t vÊn ®éc lËp.
T×nh h×nh trªn cã thÓ ®îc c¶i thiÖn h¬n b»ng viÖc
cung cÊp hå s¬ mêi thÇu chuÈn, b¸o c¸o xÐt thÇu chuÈn vµ
nh÷ng v¨n b¶n híng dÉn kh¸c nhau nh ®· nãi phÇn trªn. Tuy
83
nhiªn viÖc nµy kh«ng thÓ thay thÕ cho ®µo t¹o. §µo t¹o ph¶i
®îc tiÕn hµnh song song víi viÖc thùc hiÖn nh÷ng bíc nµy.
VÒ dµi h¹n, ChÝnh phñ nªn dõng viÖc ®iÒu tiÕt thiÕu tù
nhiªn thÞ trêng t vÊn ®éc lËp. DÇn dÇn, gi¶i ph¸p nµy sÏ cho
phÐp mét ngµnh c«ng nghiÖp t vÊn ®éc lËp vµ cã chuyªn
m«n thùc sù ph¸p triÓn.
Mét biÖn ph¸p trung h¹n cã thÓ lµ n©ng cÊp hÖ thèng
hiÖn cã hoÆc x©y dùng míi mét hÖ thèng kiÓm tra vµ tiªu
chuÈn chÊt lîng ®Ó gióp so¹n th¶o c¸c yªu cÇu vµ thiÕt kÕ kü
thuËt. ViÖc ®µo t¹o c¸n bé lµm ®Êu thÇu nªn bao gåm c¶ néi
dung kiÓm tra chÊt lîng vµ tiªu chuÈn kü thuËt cña lÜnh vùc
liªn quan. §iÒu nµy gióp x¸c ®Þnh vµ lo¹i bá nh÷ng sai sãt th-
êng gÆp liªn quan ®Õn c¸c chi tiÕt vµ thiÕt kÕ kü thuËt. C¸c
chuyªn gia cã tr×nh ®é kü thuËt cao trong nh÷ng lÜnh vùc
kh¸c nhau cã thÓ so¹n th¶o tµi liÖu yªu cÇu kü thuËt tèi thiÓu
cho tõg lÜnh vùc liªn quan. Nh÷ng tµi liÖu ®ã cÇn ®îc phæ
biÕn cho c¸n bé kü thuËt vµ ®Êu thÇu trong lÜnh vùc liªn
quan.
2- Ph¬ng ph¸p ®Êu thÇu
§èi víi dù ¸n sö dông vèn ODA, viÖc lùa chän ph¬ng thøc
mua s¾m tu©n thñ theo qui ®Þnh cña nhµ tµi trî. Ph¬ng ph¸p
mua s¾m thêng ®îc sö dùng cho dù ¸n nµy lµ ®Êu thÇu quèc
tÕ. NghÞ ®Þnh 52/N§-CP ph©n lo¹i c¸c dù ¸n ®Çu t thµnh c¸c
nhãm A, B, vµ C theo tiªu chuÈn liÖt kª trong phô lôc III- A. C¸c
dù ¸n nhãm A do thñ tíng chÝnh phñ phª duyÖt, trõ nh÷ng tr-
êng hîp ®· ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ uû quyÒn. TÊt c¶ c¸c dù ¸n
ODA ®îc ph©n vµo lo¹i nhãm nµy. ViÖc phª duyÖt c¸c dù ¸n
nhãm B vµ C ®îc giao cho cÊp Bé trëng vµ Chñ tÞch uû ban
84
nh©n d©n thµnh phè hoÆc cÊp thÊp h¬n tuú theo quy m«
cña dù ¸n.
Theo Bé KÕ hoÆch vµ §Çu t, 70% sè hîp ®ång sö dông
vèn trong níc ®îc thùc hiÖn kh«ng ph¶i b»ng ph¬ng ph¸p ®Êu
thÇu c¹nh tranh réng r·i, bao gåm ®Êu thÇu h¹n chÕ, chµo
hµng c¹nh tranh, chØ ®Þnh thÇu vµ tù thùc hiÖn. MÆc dï nghÞ
®Þnh quy ®Þnh ®Êu thÇu réng r·i lµ ph¬ng ph¸p chñ yÕu ®Ó
lùa chän nhµ thÇu, nhng trong thùc tÕ c¸ch quy ®Þnh trong
nghÞ ®Þnh lµm cho cã thÓ sö dông ®Êu thÇu h¹n chÕ nh lµ
ph¬ng ph¸p chÝnh mµ vÉn nhÊt qu¸n víi nghÞ ®Þnh. Do vËy,
trong phÇn lín c¸c trêng hîp, kh«ng thÊy cã sù liªn quan gi÷a
ba yÕu tè lµ ph¬ng thøc lùa chän nhµ thÇu, quy m« gãi thÇu
vµ cÊp phª duyÖt. §©y lµ mét vÊn ®Ò quan träng mµ ChÝnh
phñ cÇn xem l¹i.
VÊn ®Ò chñ yÕu ë ®©y lµ lùa chän ph¬ng thøc ®Êu
thÇu h¹n chÕ hay ph¬ng thøc ®Êu thÇu réng r·i vµ cÊp nµo cã
thÓ quyÕt ®Þnh viÖc nµy. Kinh nghiÖm cho thÊy r»ng viÖc
cho phÐp tù do lùa chän sÏ dÉn ®Õn viÖc l¹m dông mét c¸ch
cã hÖ thèng vµ nhiÒu quan chøc sÏ t×m c¸ch liªn kÕt víi mét
sè nhµ thÇu ®Ó thu lîi c¸ nh©n lµm h¹i ®Õn lîi Ých c«ng. Mèi
lo ng¹i nµy kh«ng ph¶i lµ míi vµ rÊt phï hîp víi nh÷ng níc cã Ýt
kinh nghiÖm h¬n nhng tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý
nhµ níc thÊp
ViÖt Nam cã c¶ hai mèi lo ng¹i trªn, liªn quan tíi kinh
nghiÖm vµ tr¸ch nhiÖm. ViÖt Nam cÇn hÕt søc h¹n chÕ sö
dông c¸c ph¬ng ph¸p mua s¾m kh¸c kh«ng ph¶i lµ ®Êu thÇu
réng r·i. BiÖn ph¸p lµ quy ®Þnh ®Êu thÇu réng r·i lµ ph¬ng
ph¸p chÝnh vµ b¾t buéc ®èi víi c¸c gãi thÇu cã gi¸ trÞ lín h¬n
mét ngìng tiÒn ®îc x¸c ®Þnh trong quy chÕ. Trêng hîp ®Êu
85
thÇu réng r·i kh«ng ph¶i lµ ph¬ng ph¸p phï hîp th× ph¶i cã
gi¶i tr×nh t¹i sao kh«ng phï hîp vµ t¹i sao mét ph¬ng ph¸p Ýt
c¹nh tranh h¬n, nh ®Êu thÇu h¹n chÕ, l¹i phï hîp h¬n. Gi¶i
tr×nh nµy ph¶i ®a vµo kÕ hoÆch ®Êu thÇu vµ ph¶i ®îc cÊp
cã thÈm quyÒn phª duyÖt.
ChÝnh phñ nªn quy ®Þnh râ mèi liªn hÖ gi÷a gi¸ trÞ gãi
thÇu, ph¬ng ph¸p mua s¾m vµ cÊp phª duyÖt. Nªn ®a vµo
d¹ng b¶ng cho dÔ hiÓu, riªng cho hµng ho¸, c«ng tr×nh vµ
dÞch vô. Tr×nh tù vµ thñ tôc ®Êu thÇu mua s¾m râ rµng sÏ
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi thóc ®Èy tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ
tÝnh minh b¹ch. Cïng víi quy ®Þnh râ rµng vµ tèt h¬n ®èi víi
c«ng t¸c lu gi÷ hå s¬ vµ tµi liÖu ®Êu thÇu, c«ng t¸c kiÓm tra
phª duyÖt tríc vµ sau khi ký hîp ®ång, c¶i tiÕn nµy sÏ lµ mét
c¸ch h÷u hiÖu lùc ®Ó gi¸m s¸t viÖc sö dông nguån vèn c«ng.
3- Qu¶ng c¸o
Qu¶ng c¸o trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®ai chóng lµ
b¾t buéc ®èi víi ®Êu thÇu réng r·i. Nhng gÇn ®©y, Phßng
Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ( VCCI ) ®· tiÕn hµnh
mét cuéc ®iÒu tra ®èi víi c¸c thµnh viªn cña m×nh ®Ó ®¸nh
gi¸ tÝnh hiÖu lùc cña LuËt Doanh nghiÖp. GÇn 1/ 4 sè tr¶ lêi
cho r»ng hä kh«ng tham gia vµo “c¸c c¬ héi” ®Êu thÇu mua
s¾m c«ng do thiÕu th«ng tin. B¶n b¸o c¸o cßn cho biÕt thªm
lµ “ ®iÒu phæ biÕn lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i mÊt chi phÝ ®Ó
cã ®îc th«ng tin vÒ ®Êu thÇu tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý. §iÒu
nµy x¶y ra víi 30% sè doanh nghiÖp tham gia ®Êu thÇu víi chi
phÝ trung b×nh lµ 1 triÖu ®ång”. §iÒu nµy cã vÎ liªn quan
®Õn b¸o c¸o cña Bé KÕ hoÆch vµ §Çu t ®· nªu ë môc 38 lµ
70% c¸c gãi thÇu dïng vèn trong níc kh«ng dïng ph¬ng thøc
86
®Êu thÇu réng r·i, mµ dïng c¸c ph¬ng ph¸p ®Êu thÇu kh«ng
ph¶i qu¶ng c¸o nh ®Êu thÇu h¹n chÕ vµ chØ ®Þnh thÇu.
ChÝnh phñ cÇn rµ so¸t l¹i NghÞ ®Þnh 88/1999/N§-CP ®Ó nªu
râ lµ ®èi víi c¸c gãi thÇu ®Êu thÇu réng r·i, qu¶ng c¸o s¬
tuyÓn vµ mêi thÇu b¾t buéc ph¶i ®¨ng trªn mét tê b¸o ®îc
ph¸t hµnh trªn ph¹m vi toµn quèc. Quy ®Þnh nµy sÏ lµm t¨ng
sù c¹nh tranh vµ tiÕt kiÖm cho ng©n s¸ch nhµ níc.
ChÝnh phñ còng nhËn thÊy r»ng tÝnh minh b¹ch lµ rÊt quan
träng ®èi víi mua s¾m c«ng. Do vËy, dù th¶o Ph¸p lÖnh ®Êu
thÇu ®a ra mét tiÕn bé ®¸ng kÓ vÒ yªu cÇu qu¶ng c¸o ®Êu
thÇu. Cô thÓ lµ, tÊt c¶ c¸c th«ng tin quan träng vÒ ®Êu thÇu
ph¶i ®îc c«ng bè trªn mét tê Th«ng tin mua s¾m c«ng cña
chÝnh phñ. ChÝnh phñ nªn xem xÐt nh÷ng néi dung sau cña
tê th«ng tin mua s¾m c«ng:
Cung cÊp sím nh÷ng th«ng tin chung vÒ c¬ héi ®Êu
thÇu trong t¬ng lai dùa trªn kÕ hoÆch ®Êu thÇu ®· ®îc
duyÖt;
Qu¶ng c¸o tÊt c¶ c¸c th«ng b¸o mêi thÇu ®èi víi c¸c gãi
thÇu cã gi¸ trÞ lín h¬n mét ngìng gi¸ trÞ theo quy ®Þnh.
Lóc ®Çu, ngìng nµy cã thÓ ®Æt cao. Sau ®ã nªn h¹ dÇn
xuèng;
C«ng bè danh s¸ch nh÷ng nhµ thÇu ®îc chän ®Ó dù
®Êu thÇu h¹n chÕ;
C«ng bè kÕt qu¶ xÐt thÇu, bao gåm tªn nhµ thÇu, néi
dung gãi thÇu vµ gi¸ trÞ hîp ®ång;
C«ng bè danh s¸ch nhµ thÇu bÞ cÊm dù thÇu do cã hµnh
vi gian lËn hoÆc tham nhòng;
87
Mçi th«ng b¸o mêi thÇu chuÈn cã thÓ dùa theo tiªu chuÈn
cña UNCITRAL ®iÒu 25 ®Ò xuÊt néi dung tèi thiÓu ®èi
víi mêi thÇu.
ChÝnh phñ nªn xem xÐt kh¶ n¨ng ph¸t hµnh tê th«ng tin
nµy c¶ díi d¹ng b¸o ®iÖn tö, sau khi ®· h×nh thµnh tê
th«ng tin in trªn giÊy. Tê th«ng tin bíc ®Çu cã thÓ chØ ¸p
dông cho c¸c hîp ®ång lín vµ thµnh phè lín. Sau ®ã rót kinh
nghiÖm ®Ó më réng h¬n vÒ néi dung vµ ®Þa lý.
4- Hå s¬ mêi thÇu chuÈn
Hå s¬ mêi thÇu chuÈn bao gåm th mêi thÇu, híng dÉn
nhµ thÇu, ®iÒu kiÖn hîp ®ång, v.v…lµ mét trong nh÷ng c«ng
cô quan träng nhÊt ®Ó qu¶n lý c«ng t¸c ®Êu thÇu mua s¾m.
Tõ khi c¸c nhµ tµi trî lín nh Ng©n hµng ThÕ giíi Ng©n hµng
ph¸t triÓn Ch©u ¸, Ng©n hµng hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n nèi l¹i
tµi trî cho ViÖt Nam n¨m 1994, ®Êu thÇu trë thµnh yªu cÇu
b¾t buéc trong c¸c dù ¸n ®îc tµi trî. Hå s¬ mêi thÇu chuÈn
cña nhµ tµi trî lµ b¾t buéc ®èi víi c¸c gãi thÇu ®Êu thÇu quèc
tÕ (ICB). C¸c Ng©n hµng nµy ®· so¹n th¶o mÉu hå s¬ b»ng
tiÕng ViÖt dïng cho ®Êu thÇu c¹nh tranh trong níc (NCB) vÒ
hµng ho¸ vµ x©y l¾p. 8 n¨m qua, th«ng qua viÖc ®Êu thÇu
trong c¸c dù ¸n sö dông vèn cña c¸c nhµ tµi trî lín, nhiÒu ban
qu¶n lý dù ¸n vµ c¸c nhµ thÇu trong níc ®· trë nªn quen thuéc
víi hå s¬ mêi thÇu theo chuÈn mùc quèc tÕ. Tõ n¨m 1996,
®Êu thÇu còng ®· trë thµnh yªu cÇu ®èi víi c¸c gãi thÇu t¬ng
®èi lín dïng vèn trong níc. Sè lîng vµ gi¸ trÞ cña c¸c gãi thÇu
lo¹i nµy t¨ng lªn nhanh chãng. §iÒu nµy lµm n¶y ra yªu cÇu
ph¶i sím cã c¸c tµi liÖu mÉu chuÈn cña ChÝnh phñ nh Hå s¬
mêi thÇu vµ b¸o c¸o xÐt thÇu. C¸c tµi liÖu nµy còng cã thÓ
88
gãp phÇn gióp hµi hoµ thñ tôc mua s¾m cña chÝnh phñ vµ c¸c
nhµ tµi trî. Trong khi chê ®îi ChÝnh phñ ban hµnh mÉu chuÈn,
mét sè ngµnh cã nhiÒu kinh nghiÖm ®Êu thÇu ®· tù so¹n lÊy
hå s¬ mÉu cña m×nh dùa trªn c¸c mÉu chuÈn cña c¸c nhµ tµi
trî.
ChÝnh phñ nªn sím hoµn thiÖn c¸c hå s¬ mÉu nµy ®Ó cã thÓ
dïng cho c¸c gãi thÇu dïng vèn trong níc. Nªn dïng thö trong
mét hai n¨m lÊy kinh nghiÖm ®Ó hoµn thiÖn tiÕp. ChÝnh phñ
còng nªn so¹n c¸c tµi liÖu mÉu kh¸c nh b¸o c¸o xÐt thÇu, hå
s¬ Mêi thÇu cho c«ng tr×nh x©y dùng lín, tµi liÖu s¬ tuyÓn,
v.v…
5- XÐt thÇu
C¬ quan mêi thÇu chÞu tr¸ch nhiÖm xÐt thÇu. C¸c bé,
ngµnh cã khèi lîng mua s¾m lín hµng n¨m nh nghµnh ®iÖn
hay giao th«ng thêng cã c¸c ®¬n vÞ chuyªn qu¶n lý dù ¸n.
C¸c ®¬n vÞ nµy thêng cã tæ vµ c¸n bé chuyªn tr¸ch vÒ mua
s¾m ®Êu thÇu. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c c¬ quan kh¸c thêng
kh«ng cã mét khèi lîng mua s¾m thêng xuyªn. C¸c c¬ quan
nµy khi nµo ph¶i mua s¾m ®Êu thÇu th× míi lËp ra tæ c«ng
t¸c t¹m thêi theo tõng vô viÖc. C¸ch tæ chøc thêng lµ lËp ra
mét nhãm c«ng t¸c, bao gåm ®¹i diÖn cña côc vô chñ chèt
trong mét bé hay uû ban nh©n d©n ( thêng lµ kÕ hoÆch, tµi
chÝnh, x©y dùng vµ c¬ quan chuyªn nghµnh kü thuËt liªn
quan) ®Ó ®¶m b¶o quyÕt ®Þnh trao hîp ®ång ®a ra phï hîp
víi chÝnh s¸ch vµ lîi Ých cña tÊt c¶ c¸c c¬ quan. C¸ch lµm nµy
®«i khi ¶nh hëng ®Õn yªu cÇu lµ xÐt thÇu ph¶i dùa vµo tiªu
chuÈn xÐt thÇu nªu trong Hå s¬ mêi thÇu.
89
Ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm trong xÐt thÇu ®èi víi hµng ho¸
vµ c«ng tr×nh thêng ®îc coi lµ mang tÝnh chñ quan trong c¸c
níc cã hÖ thèng mua s¾m c«ng céng tiªn tiÕn còng nh c¸c
nhµ tµi trî quèc tÕ chÝnh, bëi v× c¸c tiªu chÝ xÐt thÇu cã thÓ
bÞ ®iÒu chØnh vµ l¹m dông, vµ do ®ã kÕt qu¶ cã thÓ bÞ thay
®æi theo ý muèn cña ngêi xÐt thÇu. V× vËy, c¸c nhµ tµi trî
chÝnh cho ViÖt Nam nh WB, ADB vµ JBIC ®Òu kiÕn nghÞ
kh«ng sö dông ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm trong xÐt thÇu.
ChÝnh phñ ViÖt Nam ®îc khuyÕn nghÞ xem xÐt ®a ra ph¬ng
ph¸p xÐt thÇu trªn c¬ së chi phÝ thÊp nhÊt t¬ng tù nh ph¬ng
ph¸p ®ang ®îc WB vµ ADB sö dông, do ph¬ng ph¸p nµy ®·
chøng tá lµ c¸ch lµm tèt nhÊt trong mua s¾m c«ng céng. Trªn
thùc tÕ, nhiÒu c¬ quan mêi thÇu ®· quen thuéc víi ph¬ng
ph¸p nµy qua viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c mua s¾m trong c¸c dù
¸n do WB tµi trî. NÕu v× lý do nµo ®ã mµ ph¬ng ph¸p chÊm
®iÓm cÇn ®îc tiÕp tôc sö dông, ph¬ng ph¸p xÐt thÇu dùa
trªn chi phÝ thÊp nhÊt ®îc khuyÕn nghÞ bæ sung thªm vµ cho
phÐp c¸c c¬ quan mêi thÇu lùa chän mét trong hai ph¬ng
ph¸p.
Cã mét quan niÖm kh¸ phæ biÕn, ®Æc biÖt trong ngµnh
x©y dùng, lµ nÕu mét hå s¬ thÇu cã gi¸ qu¸ thÊp, vÝ dô 10%
hoÆc h¬n so víi gi¸ dù to¸n gãi thÇu, th× nhµ thÇu ®ã hoÆc
lµ kh«ng nghiªm tóc hoÆc lµ thiÕu kinh nghiÖm, do ®ã sÏ
kh«ng thÓ thùc hiÖn hîp ®ång ®ã vµ hîp ®ång dÔ bÞ chËm
trÔ, t¨ng chi phÝ hoÆc chÊt lîng thÊp. Trong khi c¸c quy ®Þnh
kh«ng cho phÐp lo¹i bá mét hå s¬ thÇu chØ v× gi¸ “qu¸ thÊp”,
trªn thùc tÕ, nhiÒu c¬ quan mêi thÇu ®Æc biÖt c¸c chñ ®Çu
t c«ng tr×nh x©y l¾p thêng t×m c¸c lý do ®Ó lo¹i bá c¸c hå
90
s¬ thÇu nh vËy vµ ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm lµ c«ng cô h÷u
hiÖu ®Ó lµm ®iÒu ®ã.
Mét vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn trêng hîp c¸c hå s¬ thÇu
®¸p øng nhng chµo gi¸ vît qu¸ dù to¸n. VÒ nguyªn t¾c, gi¸ trÞ
dù to¸n hoÆc tû lÖ thay ®æi gi¸ cho phÐp kh«ng ®îc tiÕt lé
cho c¸c nhµ thÇu. Trong trêng hîp nªu trªn, NghÞ ®Þnh
88/1999/N§-CP cho phÐp bªn mêi thÇu yªu cÇu nhµ thÇu chµo
gi¸ l¹i ®Ó cã ®îc gi¸ thÊp h¬n dù to¸n ®îc duyÖt. §©y lµ mét
c¸ch thuËn tiÖn ®Ó “gi¶i quyÕt vÊn ®Ò”. Tuy nhiªn, c¸ch ®ã
sÏ ¶nh hëng xÊu ®Õn toµn bé tÝnh tin cËy cña hÖ thèng mua
s¾m ®Êu thÇu quèc gia. V× vËy, chÝnh phñ ViÖt Nam cÇn
xem xÐt l¹i quy ®Þnh nµy vµ xo¸ bá nã trong c¸c söa ®æi
trong t¬ng lai hoÆc trong quy chÕ míi.
6- Qu¸ tr×nh Xem xÐt vµ Phª duyÖt cuèi cïng
Mua s¾m trong mét dù ¸n ®Çu t trong nhãm A, víi gi¸ trÞ
gãi thÇu trªn h¹n møc quy ®Þnh trong nghÞ ®Þnh, sÏ ph¶i
tu©n theo nh÷ng bíc ®¸nh gi¸ vµ xem xÐt sau:
C¬ quan tæ chøc thÇu ®¸nh gi¸ thÇu gåm mét nhãm xÐt
thÇu ®Æc biÖt vµ chuÈn bÞ b¸o c¸o ®¸nh gi¸ thÇu;
B¸o c¸o ®¸nh gi¸ ®îc c¬ quan tæ chøc thÇu tr×nh lªn bé
chñ qu¶n hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng nh uû ban nh©n
d©n ®Ó xÐt duyÖt;
Bé chñ qu¶n xem xÐt b¸o c¸o ®¸nh gi¸. Thêng lµ bæ
nhiÖm mét ban gåm c¸c c¸n bé tõ c¸c vô cã tr¸ch nhiÖm
nh kÕ hoÆch, ph¸p chÕ vµ tµi chÝnh xem xÐt b¸o c¸o ®¸nh
gi¸ thÇu;
B¸o c¸o ®¸nh gi¸ víi ý kiÕn ®¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ cña bé
l¹i ®îc göi lªn Bé KÕ hoÆch vµ §Çu t . Bé KÕ hoÆch vµ §Çu
91
t ( V¨n phßng xÐt thÇu) tiÕn hµnh xem xÐt lÇn thø hai
( thÈm ®Þnh ) b¸o c¸o ®¸nh gi¸. §«i khi, vÝ dô trêng hîp cã
tranh chÊp hoÆc khiÕu n¹i, Bé KÕ hoÆch vµ §Çu t sÏ tham
vÊn vµ lÊy ý kiÕn nhÊt trÝ tõ c¸c bé vµ c¸c c¬ quan cã liªn
quan kh¸c nhau tríc khi tr×nh kiÕn nghÞ phª duyÖt lªn Thñ
tíng ChÝnh phñ ®Ó phª duyÖt lÇn cuèi cïng.
V¨n phßng Thñ tíng xem xÐt kiÕn nghÞ cña Bé KÕ hoÆch
vµ §Çu t. §«i khi, vÝ dô trêng hîp cã tranh chÊp hoÆc khiÕu
n¹i, V¨n phßng Thñ tíng sÏ lÊy ý kiÕn cña c¸c vô trong chÝnh
phñ còng nh c¸c bé liªn quan tríc khi ra quyÕt ®Þnh cuèi
cïng.
§èi víi c¸c hîp ®ång nhá (nhãm B vµ C), c¸c thñ tôc trªn sÏ ®îc
tiÕn hµnh, trõ cÊp ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng sÏ lµ bé hoÆc uû
ban nh©n d©n.
HÖ thèng ®¸nh gi¸ vµ phª duyÖt hiÖn t¹i ®èi víi c¸c hîp ®ång
lín lµ mét quy tr×nh ®¸nh gi¸ vµ xem xÐt nhiÒu cÊp lµm tèn
rÊt nhiÒu thêi gian vµ do ®ã dÉn ®Õn nhiÒu chËm trÔ trong
viÖc trao hîp ®ång. Do sè ngêi tham gia ®¸nh gi¸ lín vµ mÊt
nhiÒu thêi gian, nªn trong qu¸ tr×nh nµy dÔ x¶y ra viÖc sö
dông kh«ng ®óng, g©y søc Ðp, thao tóng vµ rá rØ th«ng tin.
KiÕn nghÞ lµ quy tr×nh nµy cÇn ®îc tinh gi¶n:
Ph©n cÊp quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm phª duyÖt vµ cho phÐp
mçi bé chñ qu¶n ( hoÆc Uû ban Nh©n d©n) lµ cÊp phª
duyÖt cao nhÊt;
Xo¸ bá quy tr×nh ®¸nh gi¸ nhiÒu cÊp; thay vµo ®ã tinh
gi¶n quy tr×nh ®¸nh gi¸ b»ng c¸ch x©y dùng mét hÖ thèng
hai bËc - (i) c¬ quan ®Êu thÇu chÞu tr¸ch nhiÖm ®¸nh gi¸;
vµ (ii) bé chñ qu¶n hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng chÞu
tr¸ch nhiÖm xem xÐt lÇn cuèi vµ phª duyÖt;
92
¸p dông ®¸nh gi¸ sau ®èi víi c¸c gãi thÇu díi mét ngìng
gi¸ trÞ nµo ®ã ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ vµ bæ xung vµo hÖ thèng
chØ ®¸nh gi¸ tríc hiÖn t¹i.
M« t¶ nh÷ng quy ®Þnh ®¸nh gi¸, gåm c¶ n¨ng lùc vµ ®¹i
diÖn cÇn thiÕt cho c«ng t¸c ®¸nh gi¸, tr¸ch nhiÖm ®èi víi
quy tr×nh vµ tµi liÖu b¾t buéc vµ lu gi÷ hå s¬ cÇn thiÕt.
¸p dông c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ cho viÖc lu gi÷ hå s¬ nh
®· ®îc gi¶i thÝch trong Híng dÉn vÒ LuËt mÉu cña
UNCITRAL.
III- Khu«n khæ thÓ chÕ
1- C¬ quan ®Êu thÇu ®éc lËp
ViÖc ph¶i cã mét c¬ quan chÝnh s¸ch vÒ ®Êu thÇu mua
s¾m chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t lµ ®iÒu rÊt cÇn
thiÕt. Mét c¬ quan víi t«n chØ môc ®Ých râ rµng vµ c¸n bé
®ñ tr×nh ®é lµ ch×a kho¸ ®Ó t¹o ra mét hÖ thèng ®Êu thÇu
mua s¾m c«ng cã hiÖu lùc. Mét c¬ quan ë cÊp quèc gia víi
mét khu«n khæ phï hîp kh«ng chØ ®a ra träng t©m cña
chÝnh s¸ch ®Êu thÇu mua s¾m ( vµ lu«n cËp nhËt chóng cho
phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c ®îc quèc tÕ c«ng nhËn) mµ cßn
b¶o ®¶m cho viÖc tu©n thñ cña nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã n÷a.
VÒ khÝa c¹nh nµy, viÖc thùc thi chÝnh s¸ch nªn ®îc hiÓu theo
nghÜa réng nhÊt cã thÓ - nã bao gåm c¶ viÖc thiÕt kÕ vµ
thùc hiÖn mét hÖ thèng khiÕu n¹i ®éc lËp, t vÊn cho c¬ quan
®Êu thÇu vÒ c¸ch hiÓu vµ ¸p dông Ph¸p lÖnh vµ nghÞ ®Þnh
vÒ ®Êu thÇu mua s¾m, qu¶n lý hÖ thèng kû luËt vµ xö ph¹t
hµnh chÝnh , gi¸m s¸t v.v…
NhiÒu níc ®· thµnh lËp c¬ quan t¬ng tù víi kÕt qu¶ tèt
®Ñp . Mü, Anh, Canada, §øc, Thôy §iÓn vµ Ph¸p ®Òu ®· thµnh
93
lËp c¬ quan ®Êu thÇu nh vËy ë c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau cña
chÝnh phñ. Mét vµi nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn vµ chuyÓn
®æi nh Ba-lan, Ex-t«-nia, Georgia, Ma-lai-xia, Slo-va-kia ®·
nhËn thøc ®îc sù cÇn thiÕt vµ thµnh lËp nh÷ng ®¬n vÞ nµy.
Trong khi V¨n phßng XÐt thÇu Quèc gia thuéc Bé KÕ
hoÆch vµ §Çu t cho ®Õn nay ®· vµ ®ang lµm mét c«ng viÖc
rÊt ®¸ng khen ngîi, th× giê ®©y ®· ®Õn lóc chÝnh phñ ViÖt
Nam ph¶i thµnh lËp mét c¬ quan ®Êu thÇu mua s¾m ë cÊp
quèc gia (V¨n phßng ®Êu thÇu mua s¾m c«ng).
V¨n phßng ®Êu thÇu mua s¾m c«ng cÇn ph¶i cã nh÷ng
®Æc ®iÓm chÝnh nh
§éc lËp víi c¸c béchñ qu¶n b»ng c¸ch b¶o ®¶m r»ng V¨n
phßng mua s¾m c«ng b¸o c¸o lªn cÊp chÝnh trÞ cao nhÊt
( nh Thñ tíng hoÆc Phã Thñ tíng),cÊp trªn cña c¸c bé chñ
qu¶n. ViÖc nµy lµ ®Ó gi¶m bít ¸p lùc vµ thao tóng tõ c¸c bé
ë cïng mét cÊp b¸o c¸o. Chñ tÞch V¨n phßng Mua s¾m c«ng
ph¶i ®îc cÊp cao nhÊt cña chÝnh phñ nh Chñ tÞch níc hay
Thñ tíng bæ nhiÖm.
T¸ch chøc n¨ng ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t khái ho¹t ®éng ®Êu
thÇu mua s¾m. Do vËy, ®Ó tr¸nh bÊt kú sù xung ®ét nµo
vÒ lîi Ých, V¨n phßng §Êu thÇu Mua s¾m c«ng kh«ng nªn
tham gia vµo bÊt kú ho¹t ®éng nµo liªn quan ®Õn ®Êu
thÇu mua s¾m thùc tÕ, bao gåm c¶ xem xÐt vµ phª duyÖt
v.v…tríc khi hîp ®ång ®îc ký kÕt.
Tr¸ch nhiÖm/nghÜa vô cña v¨n phßng ph¶i ®îc quy ®Þnh
râ rµng trong luËt ph¸p . LuËt ph¸p ph¶i quan t©m tíi viÖc
x©y dùng luËt vµ quy ®Þnh t«n chØ môc ®Ých râ rµng cho
V¨n phßng §Çu thÇu Mua s¾m c«ng.
94
QuyÒn thùc thi cña v¨n phßng §Êu thÇu Mua s¾m c«ng
ph¶i ®îc trao quyÒn cÇn thiÕt ®Ó thùc thi luËt ph¸p. VÝ
dô, nã ph¶i cã kh¶ n¨ng ®îc tiÕp cËn hå s¬ tµi liÖu ë bÊt
kú cÊp nµo, ¸p ®Æt xö ph¹t hµnh chÝnh, tiÕn hµnh ®iÒu
tra, yªu cÇu th«ng tin cho môc ®Ých thèng kªv.v…
V¨n phßng §Êu thÇu Mua s¾m c«ng ph¶i ®îc chÝnh phñ hç
trî ®ñ nguån lùc ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®îc giao.
2- Nguån Nh©n lùc vµ N¨ng lùc §Êu thÇu
NhiÒu vÊn ®Ò c¶n trë kÕt qu¶ ®Çu t cã thÓ lµ do
nh÷ng khã kh¨n mang tÝnh hÖ thèng mµ trong ®ã n¨ng lùc
qu¶n lý dù ¸n lµ träng t©m. Mét cuéc ®iÒu tra cña c¸c nhµ
tµi trî cho thÊy r»ng c¸c ®¬n vÞ qu¶n lý dù ¸n lµ qu¸ t¶i vµ
ho¹t ®éng díi nhiÒu h¹n chÕ cña c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi,
bao gåm c¶ viÖc gi¸m s¸t thõa, nh÷ng quy ®Þnh m©u thuÉn
víi nhau, kh«ng ®ñ c¸n bé vµ nguån lùc vµ ®îc ®µo t¹o h¹n
chÕ vÒ nh÷ng th«ng lÖ hiÖn ®¹i. Gi¶i ph¸p híng tíi ph©n cÊp
tr¸ch nhiÖm chi tiªu chñ yÕu ®îc thóc ®Èy b»ng viÖc t¨ng
khèi lîng c«ng viÖc liªn quan tíi ho¹t ®éng hîp ®ång trªn toµn
quèc cña ChÝnh phñ trung ¬ng. Sù ph©n cÊp cã hiÖu qu¶
®ßi hái ph¶i cã n¨ng lùc ®Êu thÇu mua s¾m ë tÊt c¶ c¸c
cÊp , gåm c¶ 10.000 x· . §· cã sù nhÊt trÝ chung r»ng rÊt cÇn
ph¶i x©y dùng n¨ng lùc ë tÊt c¶ c¸c cÊp. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò
lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc c¸ch tiÕp cËn tèt nhÊt vµ møc ®é
nguån lùc cÇn thiÕt.
Mét kho¶n viÖn trî cña Ng©n hµng ThÕ giíi cho x©y
dùng n¨ng lùc ®Êu thÇu mua s¾m ®· hç trî x©y dùng mét
ch¬ng tr×nh ®µo t¹o quèc gia. MÆc dï míi ®îc thµnh lËp
trong thêi gian gÇn ®©y, nhng Khoa qu¶n trÞ Kinh doanh tr-
95
êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n (NEU) ®· x©y dùng c¸c kho¸
®µo t¹o ng¾n h¹n mµ ®Êu thÇu mua s¾m ®îc gi¶ng d¹y nh
mét phÇn cña m«n qu¶n lý dù ¸n. Tuy nhiªn, hä nhËn thÊy
r»ng hä kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu ®µo t¹o vµ hä thiÕu
gi¸o tr×nh, tµi liÖu gi¶ng d¹y vµ n¨ng lùc gi¶ng d¹y. Theo
®¸nh gi¸ cña nhµ trêng, nhu cÇu vÒ ®µo t¹o qu¶n lý dù ¸n vµ
®Êu thÇu mua s¾m ®ang t¨ng lªn vµ viÖc ph©n cÊp sÏ
khiÕn nhu cÇu t¨ng h¬n n÷a.
B¶n th©n Trêng Kinh tÕ Quèc d©n bÞ qu¸ t¶i vµ cÇn
ph¶i thuª chuyªn gia ®Ó b¾t ®Çu qu¸ tr×nh nµy mét c¸ch cã
hÖ thèng vµ nghiªm tóc. Mét trong nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu
cÇn thùc hiÖn lµ x©y dùng mét chiÕn lîc ®µo t¹o. ChiÕn lîc
nµy cã thÓ bao gåm nh÷ng yÕu tè nh:
Ph©n tÝch nhu cÇu ®µo t¹o, bao gåm tÊt c¶ c¸c tr×nh ®é
ë c¸c møc c¬ b¶n, chuyªn gia vµ qu¶n lý. Ph©n tÝch nµy
nªn bao gåm c¸c cÊp trung ¬ng, tØnh, huyÖn vµ x· ®· thùc
hiÖn ph©n cÊp hoµn toµn.
§Ò c¬ng thiÕt kÕ c¸c kho¸ häc ng¾n h¹n vµ dµi h¹n vµ néi
dung cña c¸c kho¸ häc ®ã. ViÖc nghiªn cøu c¸c tæ chøc
®µo t¹o hiÖn cã nh Trung t©m ®µo t¹o quèc tÕ Turin, Italy
hoÆc ESAMI hoÆc UNDP lµ h÷u Ých ®Ó häc hái vÒ viÖc
thiÕt kÕ c¸c ch¬ng tr×nh ®µo t¹o.
Ph©n tÝch mét m« h×nh cung cÊp ®µo t¹o. Gîi ý ®îc ®a
ra lµ thµnh lËp mét Trung t©m ®µo t¹o ®Êu thÇu mua
s¾m ë trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n trªn c¬ së nh÷ng
kinh nghiÖm ®· thu ®îc t¹i ®ã. Trong khi gîi ý nµy ch¾c lµ
mét ph¬ng ¸n tèt, th× còng nªn ®a c¸c tæ chøc cung cÊp
®µo t¹o kh¸c vµo trong chiÕn lîc vµ xem xÐt c¸c m« h×nh
kh¸c tríc khi ®a ra lùa chän cuèi cïng.
96
Ph¶i x©y dùng mét m« h×nh tµi trî. CÇn ph¶i cã ®Çu t ®Ó
thiÕt lËp ph¬ng tiÖn ®µo t¹o, mua s¾m tµi liÖu vµ gi¸o
tr×nh, c«ng nghÖ th«ng tin sö dông cho ®µo t¹o vµ n©ng
cao tr×nh ®é gi¸o viªn. Chi phÝ thêng xuyªn cña mét trung
t©m ®µo t¹o vµ m« h×nh tµi trî cÇn thiÕt.
Cuèi cïng lµ mét kÕ hoÆch hµnh ®éng víi c¸c ho¹t ®éng
vµ khung thêi gian.
Mét khÝa c¹nh kh¸c ®Ó x©y dùng mét nhãm h¹t nh©n
nh÷ng chuyªn gia ®Êu thÇu cã kü n¨ng ë ViÖt Nam lµ mét hÖ
thèng c¸c khuyÕn khÝch. Mét m« h×nh ViÖt Nam cã thÓ ¸p
dông lµ hÖ thèng chøng nhËn cho c¸n bé ®Êu thÇu mua s¾m
, gièng nh hÖ thèng hiÖn cã ®èi víi kiÓm to¸n viªn. HÖ thèng
nµy cã thÓ cã ba cÊp: C¬ b¶n, chuyªn viªn vµ chuyªn gia vµ
nªn cã mèi liªn kÕt râ rµng gi÷a c¸c ch¬ng tr×nh ®µo t¹o
hiÖn cã víi hÖ thèng chøng nhËn, c¬ héi th¨ng tiÕn nghÒ
nghiÖp vµ møc l¬ng. C¬ héi nghÒ nghiÖp tÊt nhiªn lµ cã tõ
c¸c c¬ quan ®Êu thÇu vµ sÏ phô thuéc vµo c¸ch hä tæ chøc
ho¹t ®éng ®Êu thÇu. Môc tiªu dµi h¹n h¬n lµ x©y dùng mét
®éi ngò chuyªn viªn ®Êu thÇu chuyªn tr¸ch vµ b¾t buéc ph¶i
cã mét chuyªn gia ®Êu thÇu ®îc chøng nhËn lµ ngêi chÞu
tr¸ch nhiÖm hµng ®Çu ®èi víi qu¸ tr×nh ®Êu thÇu mua s¾m
tõ x©y dùng kÕ hoÆch ®Õn ký hîp ®ång. Chuyªn gia ®Êu
thÇu mua s¾m nµy cÇn ph¶i dùa vµo c¸c chuyªn viªn kü
thuËt, tµi chÝnh v.v…nhng chuyªn gia ®Êu thÇu ph¶i chÞu
tr¸ch nhiÖm cuèi cïng.
Tãm l¹i, nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu cho vÊn ®Ò nµy lµ:
X©y dùng mét chiÕn lîc ®µo t¹o ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè
nh ph©n tÝch nhu cÇu ®µo t¹o, thiÕt kÕ c¸c ch¬ng tr×nh
97
®µo t¹o, m« h×nh cung cÊp ®µo t¹o vµ kÕ hoÆch hµnh
®éng.
X©y dùng mét hÖ thèng chøng nhËn, hç trî cho viÖc ph¸t
triÓn mét ®éi ngò c¸n bé ®Êu thÇu mua s¾m trong dÞch
vô d©n sù.
Lµm cho viÖc trë thµnh mét chuyªn gia ®Êu thÇu mua
s¾m trë nªn hÊp dÉn ®èi víi con ®êng ph¸t triÓn sù
nghiÖp cña c«ng chøc b»ng c¸ch liªn kÕt nh÷ng kÕt qu¶
®µo t¹o ®¹t ®îc víi c¬ héi c«ng viÖc vµ l¬ng. §iÒu nµy nªn
®îc kÕt hîp víi ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch dÞch vô d©n sù trong
t¬ng lai.
Ph©n tÝch khèi lîng c«ng viÖc trong c¸c c¬ quan ®Êu thÇu
vµ tËp trung c«ng viÖc vµo mét sè Ýt h¬n c¸n bé chuyªn
tr¸ch.
3- Tr¸ch nhiÖm tµi chÝnh trong khu vùc c«ng
Tr¸ch nhiÖm tµi chÝnh trong khu cùc c«ng lµ mét khÝa
c¹nh quan träng trong khu«n khæ qu¶n lý nhµ níc. Tr¸ch
nhiÖm nµy bao gåm c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh minh b¹ch vµ ®¸ng
tin cËy vÒ c¸c hoÆt ®éng ®Êu thÇu, mét hÖ thèng ho¸ ®¬n
vµ quyÕt to¸n nh»m lµm gi¶m viÖc sö dông l·ng phÝ hoÆc
l¹m dông c«ng quü, mét c¬ chÕ x¸c minh c¸c th«ng tin do
chÝnh phñ cung cÊp b»ng mét c¬ quan thø 3. HiÖn nay tr¸ch
nhiÖm vµ chÊt lîng qu¶n lý tµi chÝnh chung cña ViÖt Nam cßn
cha ®¹t ®îc nh÷ng tiªu chuÈn tèi thiÓu cña LuËt Minh b¹ch
vÒ tµi chÝnh cña Quü tiÒn tÖ quèc tÕ, tuy nhiªn ChÝnh phñ
®· cam kÕt sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng tiªu
chuÈn nµy. ChÝnh v× vËy ChÝnh phñ nªn thùc hiÖn nh÷ng
biÖn ph¸p c¶i tæ ®¸ng kÓ ®Ó n©ng cao tÝnh minh b¹ch cña
98
ng©n s¸ch nh kiÓm so¸t mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt ph¸p
luËt trong chi tiªu, x©y dùng c¸c c¬ quan chôi tr¸ch nhiÖm
gi¶i tr×nh tµi chÝnh vµ mét ®éi ngò c¸n bé cã tr¸ch nhiÖm
trong viÖc nµy, ®ång th¬× ®Ò nghÞ Ng©n hµng ThÕ Giíi,
Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ hç trî viÖc thùc hiÖn mét hÖ
thèng qu¶n lý tµi chÝnh thèng nhÊt.
IV- C¶i c¸ch c¸c doanh nghiÖp nhµ n íc
Trong c¸c hîp ®ång do doanh nghiÖp nhµ níc thùc hiÖn
®· cho thÊy r»ng c¸c quan hÖ giao dÞch gi÷a c¬ quan chñ
qu¶n víi nhµ thÇu lµ kh«ng s©u s¸t. MÆc dï c¸c doanh nghiÖp
nhµ níc dêng nh ®éc lËp vÒ mÆt tµi chÝnh, qu¶n lý vµ ph¸p
lý chóng vÉn n»m trong ph¹m vi cña c¬ quan thùc hiÖn.
Trong khu«n khæ thÓ chÕ do c¸c luËt chi phèi doanh nghiÖp
nhµ níc quy ®Þnh, tÝnh tù chñ vÒ ph¸p lý vµ tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp nhµ níc cã thÓ thiÕt lËp. Tuy nhiªn vÉn cã mèi
quan hÖ phô thuéc gi÷a doanh nghiÖp nhµ níc vµ c¬ quan
thùc hiÖn. Ngµnh c«ng nghiÖp t vÊn non trÎ cña ViÖt Nam
thËm chÝ con phô thuéc h¬n vµo c¸c bé chuyªn nghµnh hoÆc
tæng c«ng ty. Trong mét sè nghµnh nh n¨ng lîng, giao th«ng
hoÆc ph¸t triÓn tµi nguyªn níc, chÝnh phñ hoÆt ®éng ®éc
quyÒn th«ng qua mét sè Ýt c«ng ty díi sù ®iÒu hµnh cña c¸c
bé chuyªn nghµnh liªn quan hoÆc tæng c«ng ty víi c¸c quy
®Þnh chÆt chÏ vÒ phÝ vµ tiÒn c«ng, v× vËy khu vùc t nh©n
non nít bÞ lo¹i ra. Khã kh¨n chÝnh cña Doanh nghiÖp nhµ níc
ë ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò phô thuéc. V× vËy muèn tho¸t khái
t×nh tr¹ng nµy cÇn ph¶i c¬ cÊu l¹i doanh nghiÖp nhµ níc vµ
c¸c viÖn nhµ níc vÒ së h÷u vµ qu¶n lý. Ch¼ng h¹n nh ®Èy
m¹nh viÖc t¸ch c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vµ c¸c viÖn ra khái
99
sù qu¶n lý trùc tiÕp cña c¸c bé vµ Uû ban nh©n d©n. §©y lµ
c«ng viÖc cÇn ®îc coi lµ mét bé phËn trong c¶i c¸ch tæng
thÓ c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh.
Mét viÖc v« cïng quan träng n÷a lµ cæ phÇn ho¸ c¸c
Doanh nghiÖp nhµ níc vµ c¸c viÖn theo híng trë thµnh hoµn
toµn ®éc lËp vÒ mÆt ph¸p lý, tµi chÝnh vµ qu¶n lý ®Ó t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ®¬n vÞ nµy tham gia ®Êu thÇu
trong mét thÞ trêng më mét c¸ch c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng
víi tÊt c¶ c¸c nhµ cung cÊp hµng ho¸, nhµ thÇu x©y dùng vµ
c¸c c«ng ty t vÊn kh¸c.
Nãi tãm l¹i hoÆt ®éng ®Êu thÇu vÉn cßn cha chuyªn
nghiÖp ë ViÖt Nam. §éi ngò nh©n viªn ®Êu thÇu mua s¾m h-
ëng l¬ng theo c¬ cÊu l¬ng cña ChÝnh phñ, c¬ cÊu nµy quy
®Þnh møc l¬ng bæng cña c«ng chøc vµ lµ mét trong nh÷ng
c¬ cÊu l¬ng thÊp nhÊt trªn thÕ giíi. NhËn xÐt phæ biÕn hiÖn
nay lµ doanh nghiÖp nhµ níc chiÕm u thÕ trong ®Êu thÇu
®Æc biÖt lµ trong ngµnh x©y dùng th«ng qua mèi quan hÖ
vµ gi¸ dù thÇu rÊt thÊp. ViÖc ®ã hoÆc sÏ khiÕn c«ng ty
th¾ng thÇu bÞ thiÖt h¹i, ®ßi hái trî gi¸ Èn, tho¶ hiÖp vÒ chÊt
lîng c«ng tr×nh ®îc c«ng tr×nh hoÆc söa ®æi ®¸ng kÓ ®¬n
®Æt hµng khiÕn viÖc mua s¾m kh«ng mang tÝnh chÊt c¹nh
tranh. Tuy nhiªn viÖc ¸p dông ®Êu thÇu c¹nh tranh réng r·i ®·
gióp tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ vèn ®Çu t c«ng céng, tÝch luü ®îc
nhiÒu kinh nghiÖm ,c¸c quy chÕ ®îc ®iÒu chØnh tèt vµ thi
hµnh cã hiÒu lùc h¬n. ChÝnh v× vËy ®Êu thÇu c¹nh tranh ®-
îc xem lµ mét phíng ph¸p mua s¾m cã hiÖu qu¶ ®em l¹i lîi
Ých cho nhiÒu bªn tham gia, gãp mét phÇn ®¸ng kÓ trong
c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
100
101
KÕT LUËN
HoÆt ®éng ®Êu thÇu trong mua s¾m t¹i ViÖt Nam mÆc dï
míi ®îc ®æi míi c¸ch ®©y 7 n¨m (tõ n¨m 1996) nhng
nh÷ng thµnh tùu mµ nã ®¹t ®îc cho ®Õn nay lµ rÊt ®¸ng
kÓ. Mét khu«n khæ ph¸p lý vµ thÓ chÕ ®Êu thÇu mua
s¾m c«ng phï hîp ®· ®îc thiÕt lËp. §Êu thÇu c¹nh tranh trë
thµnh nguyªn t¾c ®èi víi hîp ®ång sö dông vèn nhµ níc.
Trªn thùc tÕ, trong thêi gian qua nhê cã ®Êu thÇu c¹nh
tranh mµ ViÖt Nam ®· tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ vèn ®Çu t c«ng
céng tõ 10% ®Õn 14% so víi møc dù to¸n chi phÝ tríc ®Êu
thÇu. Nh÷ng c¬ héi tham nhòng trong qu¸ tr×nh mua s¾m
gi¶m ®i, chÊt lîng hµng hãa c«ng tr×nh vµ dÞch vô mua
s¾m th«ng qua ®Êu thÇu t¨ng lªn, n¨ng lùc ®Êu thÇu cña
ViÖt Nam ®îc t¨ng cêng ®¸ng kÓ. Vµ ®iÒu nµy ®· thóc
®Èy sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.
ViÖt Nam ®· thõa nhËn r»ng viÖc ¸p dông ®Êu thÇu
c¹nh tranh réng r·i b¾t ®Çu tõ n¨m 1996 ®· gióp t¨ng
nh÷ng lîi Ých kinh tÕ vµ x· héi, c¸c quy chÕ ®îc ®iÒu
chØnh tèt h¬n vµ thi hµnh cã hiÖu lùc h¬n. Nh÷ng kho¶n
lîi Ých nµy cßn t¨ng lªn nhiÒu lÇn nÕu ch¬ng tr×nh cæ
phÇn ho¸ quèc gia ®îc ®Èy nhanh vµ chÝnh phñ chuyÓn
nhanh sang mét hÖ thèng mua s¾m ®Êu thÇu theo ®Þnh h-
íng thÞ trêng phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c ®· ®îc chÊp nhËn
trªn toµn thÕ giíi.
§îc sù híng dÉn tËn t×nh cña c¸c thµy c« gi¸o trêng §¹i
häc ngo¹i th¬ng, em ®· m¹nh d¹n ®a ra vÊn ®Ò“§Êu thÇu
trong mua b¸n quèc tÕ, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn t¹i
102
ViÖt Nam”. Do cha cã ®iÒu kiÖn ®i s©u h¬n tõng dù ¸n cô
thÓ, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn
®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy, c« gi¸o ®Ó ®Ò tµi
®îc hoµn thiÖn h¬n.
Mét lÇn n÷a em xin c¶m ¬n thÇy gi¸o – TiÕn sÜ Ph¹m
Duy Liªn, ngêi ®· híng dÉn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh viÖc
nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi nµy.
103
Tµi liÖu tham kh¶o
1- ViÖt nam – hÖ thèng §Êu thÇu mua s¾m c«ng
(Ng©n hµng thÕ giíi th¸ng 10- 2002)
2- Kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th¬ng
(Trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ng – Vò H÷u Töu)
3- Tµi liÖu vÒ ®Êu thÇu
(Bé kÕ hoÆch ®Çu t th¸ng 11/2002)
4- Quy chÕ ®Êu thÇu
( NghÞ ®Þnh 88/1999/N§-CP ChÝnh phñ)
5- Híng dÉn mua s¾m b»ng vèn vay IBRD vµ tÝn dông
IDA
( Ng©n hµng thÕ giíi - 1999)
6- Híng dÉn mua s¾m hµng ho¸
(Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ -1999 )
7-Híng dÉn ®¸nh gi¸ vµ ®Êu thÇu ®èi víi c¸c dù ¸n
ODA cña Ng©n hµng hîp t¸c ®Çu t NhËt B¶n
( Ng©n hµng hîp t¸c ®Çu t NhËt B¶n – 2000)
8- Tµi liÖu ®Êu thÇu quèc tÕ vµ trong níc
(Bé giao th«ng vËn t¶i – 2003)
9- Kinh tÕ 2002 –2003 ViÖt Nam, ThÕ giíi
(Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam)
10- B¸o diÔn ®µn doanh nghiÖp ngµy 28/3/2003
(Bé th¬ng m¹i)
104