DAMJUULAH SONIN 7

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð 1

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð

2-ð í¿¿ðò

2-ð í¿¿ðò

3-ð í¿¿ðò

7-ð í¿¿ðò

7-ð í¿¿ðò

12-ð í¿¿ðò

Öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷èéã òàñðàëòã¿é, íàéäâàðòàé äàìæóóëàõ íü áèäíèé ýðõýì çîðèëãî ìºí.

Авилгатай тэмцэх газраас сургалт зохион

байгууллаа

ИнженерИйн байгууламжИйн

гүйцэтгэх гэрээнд гарын үсэг зурлаа

110/35/10 кВ-ын “хайлааст” дэд станцын

110 кВ-ын Ихб-Ийг нүүлгэн ШИлжүүлэх ажИл

ЯВагдаж байна

“Эрүүл агаар-Эрч хүч 2013” спорт явган

аяллын тЭмцЭЭний дүн

Диспетчерийн зохицуулалтын

2013 оны 7 дугаар сарын ажлын

тайлан

усанд эмИйн чанар, орох өдөр

Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 2009 онд 110 кВ-ын “Хайлааст” дэд станцыг шинээр барьж ашиглалтад оруулсан. Тус дэд станц ашиглалтад орсоноор Улаанбаатар хотын төвийн болон хойд хэсгийн нийт 50 гаруй мянган хэрэглэгчдийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээний ачаалал хөнгөрч, хэвийн ажиллах боломжтой болсон боловч ашиглалтын техникийн шаардлага хангаагүй үүднээс Улсын комисс хүлээн аваагүй бөгөөд энэ хугацаанд манай компани ашиглалт, засварын ажлыг хариуцан ажилласаар байсан.

2009 оноос өнөөг хүртэл уг дэд станцад гэмтэл байнга гарч байгаа бөгөөд өвлийн улиралд газар хөлдөж, зуны улиралд газар гэсч хөрсний суулт байнга хөдөлгөөнд байснаас шалтгаалан 110 кВ-ын ИХБ-ийн бүх тулгуур УСО-нууд 30 цэгт 25-70 см түлхэгдэн өндөрссөн, хазайсан 4 тоноглолоос тосны шүүрэлттэй, кабелийн тунель доош сууж ус тогтсон, микропроцессорын хамгаалалтын

ОХУ-ЫН ИМПОРТЫН ЦАХИЛГААН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ЧАДЛЫН ДЭЭД ХЭМЖЭЭГ 210 МВò ХҮРТЭЛ НЭМЭГДҮҮЛЛЭЭ

Улс орны нийгэм, эдийн засгийн хөгжилтэй уялдаад сүүлийн жилүүдэд цахилгааны ачаалал огцом ихсэж, өвлийн их ачааллын цагуудад дотоодын эх үүсвэрийн хүчин чадал хүрэлцэхгүй болж байгаа учраас ОХУ-аас авах импортын цахилгаан эрчим хүчний чадлын дээд хэмжээг нэмэгдүүлэх шаардлага тулгараад байгаа билээ.

Энэ ажлын хүрээнд ЦДҮС ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал Ж.Равдандоржийн санаачлагаар 2013 оны 7-р сарын 18-нд ОХУ-ын Улаан – Үд хотноо ОХУ-ын “Россети”, “ФСК ЕЭС”, “МЭС Сибири” “ИНТЕР РАО”, “ВЭК”, “СО ЕЭС”, “Бурятское РДУ” компаниуд мөн Монгол улсын ЭХЯ, “ДҮТ” ХХК, “ЦДҮС” ТӨХК оролцсон Орос – Монголын эрчим хүчний төлөөлөгчдийн томоохон уулзалт боллоо. Энэхүү зөвлөгөөнөөс Монголын цахилгаан эрчим хүчний чадлын дээд хэмжээг 210 МВт хүртэл өсгөх шийдвэр гарсан юм.

Сүүлийн арваад жилийн турш импортын цахилгаан эрчим хүчний дээд хэмжээг 175 МВт-аас дээш нэмэгдүүлэх хүсэлтийг Оросын талд удаа даараа тавин зөшөөрүүлж чадаагүй асуудлыг энэхүү уулзалтаар 210 МВт хүртэл нэмэгдүүлж чадсан нь Монголын эрчим хүчний салбарт томоохон үйл явдал болж байна.

С.Мандахтөр

байгалийн онц аюултай үзэгдлийн улмаас хэнтий аймгийн мөрөн суманд гарсан аваарыг богино хугацаанд сэргээн засварлалаа

2013 оны 7 дугаар сарын 5-ны өдрийн 17 цаг 53 минутанд Цахилгаан дамжуулах үндэсний сүлжээ ТӨХК-нийн 110 кВ-ын Бор-Өндөр дэд станцад Бор-Өндөр-Өндөрхааны агаарын шугамын реле хамгаалалт ажиллаж зайн болон газардлагын гүйдлийн 1-р шат, МТЗ хамгаалалтаар тасарч, дахин залгах автоматикаар залгах команд өгөгдсөн боловч хамгаалалтын хурдасгах хэлхээгээр /ускорение/ тасарчээ. Гэмтлийн цэг заагч МИР А фаз 140 км-т заасан. Бор-Өндөр дэд станцаас шуурхай ажиллагаанд заагдсаны дагуу диспетчер инженер нэг удаа 110 кВ-н Өндөрхаан АШ-г залгасан боловч амжилтгүй болсон.

Гарсан тасралтын дагуу 18.30 минутанд Өндөрхаан талаас бригад ЦДАШ-д үзлэгт гарсан. Үзлэгээр 19.30 минутанд Хэнтий

аймгийн Мөрөн сумын нутаг дэвсгэрт буюу Өндөрхаан хотоос 20 орчим километрын зайд Хажуу Ухаагаас Дойт толгойн ойролцоо газар байрлах Бор-Өндөр-Өндөрхааны 110 кВ-н ЦДАШ-н № 512-с № 525 хооронд БЗ-110 маркийн 13 ширхэг төмөр бетон тулгуур унаж, нэг тулгуур хазайсан байсныг илрүүлэн Өндөр-Хаан дэд станцын диспетчерт мэдээлсэн. Тухайн үеийн цаг агаарын байдал: Хүчтэй хуй салхи, аадар бороотой, мөндөр орсон.

Үүссэн аваарийн нөхцөл байдлын талаар онцгой байдлын үед мэдээлэх журмын дагуу компанийн удирдлага болон ДҮТ ХХК, ЭХЯ, Хэнтий аймгийн Онцгой байдлын хэлтэс зэрэгт тухай бүрт мэдэгдсэн.

2013 оны 7 дугаар сарын 29-ний өдөр хуралдсан ЦДҮС ТӨХК-ийн ТУЗ-ийн хурлаар “Говийн бүсийн салбар”-ыг Өмнөговь аймгийн Тавантолгойн нүүрсний уурхайг түшиглэн байгуулахаар шийдвэрлэлээ. Ингэснээр Монгол улсын нутаг дэвсгэрийн өмнөд хэсэг Өмнөговь аймгийн хэрэглэгчид болон Оюутолгой, Тавантолгой, Цагаан суварга, Нарийн сухайт зэрэг стратегийн ач холбогдол бүхий томоохон аж ахуйн нэгж, компаниудыг цахилгаан эрчим хүчээр хангах ажлыг “Цахилгаан дамжуулах үндэсний сүлжээ” ТӨХК хариуцахаар болж байна.

Мөн хурлаар техник, тоног төхөөрөмжийн хэвийн, найдвартай ажиллагааг хангах зайлшгүй шаардлагыг үндэслэн тус компанийн бүтэц, зохион байгуулалтад өөрчлөлт оруулан 2013 оны 8 дугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн “Реле хамгаалалт, автоматикийн хэлтэс”-ийг байгуулахаар шийдвэрлэлээ.

Г.Сүхбаатар

ТУЗ-ийн хурлаар шинэ хэлтэс, бүсийн салбар байгуулахаар шийдвэрлэлээ

110/35/10 кВ-ЫН “ХАЙЛААСТ” ДЭД СТАНЦЫН 110 КВ-ЫН ИХБ-ИЙГ НҮҮЛГЭН ШИЛЖҮҮЛЭХ АЖИЛ ҮрГЭЛЖИЛЖ БАЙНА

2ш дэлгэц цайрсан гэх мэт олон гэмтлүүд гарснаар “Эрчим хүчний тухай” хуулийн 25.1.12 заалт, “Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм” /ААД/-ийн 1.1.2, 1.4.16 заалтууд, “Эрчим хүчний тоног төхөөрөмж, байгууламжийн техник ашиглалтын дүрэм” /ТАД/-ийн 1.2.6, 1.2.13 заалтууд тус тус зөрчигдөн, цаашид ашиглалтын үйл ажиллагаа явуулахад хүндрэлтэй болж аваари, саатал, осол зөрчил гарах нөхцөл бүрдсээр байлаа.

Үргэлжлэл 2 нүүрт



¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð2


Хэðэглэгчдийг ò¿ðгэí шууðхай цахилгааí эðчим х¿чээð хаíгасаí òалааð:

19.56 цагт 110 кВ-ын Өндөрхаан шугамын гэмтэл гарсан хэсгийг салган тусгаарлаж Бор-Өндөр дэд станцаас 110/10 кВ –н Баянмөнх дэд станцыг хүчдэл өгч хэрэглэгчдийг тэжээсэн.

20.37 цагт ДБЭХС /Дорнод ДЦС/ –ийн 110 кВ-ын Баруун-Урт дэд станцаас Өндөрхаан дэд станцад хүчдэл өгч Хэнтий аймгийн төв Өндөрхааны цахилгаан хангамжийг сэргээсэн.

110/35/6 кВ –н Өндөрхаан дэд станцХүчдлийн түвшин 127/38,5/6,5 кВАчаалал 2,5 МВт

Хүчдлийн түвшин бууруулах зорилгоор Чойбалсан дэд станцад реактор залгасны дараа Өндөрхаан дэд станцад хүчдлийн түвшин 122/37/6,3 кВ болсон.

Сэðгээí босголòыí ажлыí зохиоí байгуулалòыí òалааð:

20.00 цагт ЦДҮС ТӨХК –ийн компанийн төв байран дээр Гамшгийн үед авах өндөржүүлсэн бэлэн байдлын дагуу бүх хэлтсийн дарга, ажилтнуудад зарлан бүрэлдэхүүн яаралтай цугларсан.

ЦДҮС ТӨХК–нийн гүйцэтгэх захирал Ж.Равдандоржийн А/83 тоот тушаалаар Тэргүүн дэд захирал бөгөөд ерөнхий инженер Ц.Жаргалсайханаар ахлуулсан

ажлын хэсэг, аваарь устгах ажлын штаб байгуулагдан ажиллаж эхэлсэн. ДХШХ–ийн инженер Соронзонболдыг яаралтай томилж явуулав.

22.00 цагт Тэргүүн дэд захирал бөгөөд ерөнхий инженер Ц.Жаргалсайханаар ахлуулсан ажлын хэсэг, сэргээн босгох ажлын штабын хурлаас төлөвлөгөө гарган шуурхай ажиллалаа.

24.00 цагт сэргээн босгох ажлын штабын хуралд ЭХЯ-ны Бодлого хэрэгжилтийн газрын Эрчим хүчний хэлтсийн дарга Д.Чимэддорж оролцож үүрэг даалгавар өгөв.

5.00 цагт Сэргээн босгох ажлын штабын гишүүд байгалийн онц аюултай үзэгдэл болсон газар нутаг руу хөдлөв.

Байгалийí оíц аюулòай ¿зэгдэл болсоí газаðò явагдсаí сэðгээí босголòыí ажлыí явц:

VII/06 байдлаар:

Улаанбаатар салбарын бригад, Зүүн-Өмнөд бүсийн салбарын Чойрын бригад мөн Дарханы шугамын бригад тулгуур унасан газарт ирж ажлаа эхэлсэн

Гүйцэтгэх захирал Ж.Равдандорж, штабын дарга Ц.Жаргалсайхан нар бүх ажилтнуудыг цуглуулан, Гүйцэтгэх Захирлын тушаалыг танилцуулан, ажлын сүлжээ графикийг мөрдөн, аваарийг богино хугацаанд арилгах даалгавар өгсөн. Мөн ажлын хэсэг хуралдаж, хийх ажил, бригад, машин механизмаа хуваарилан, цаашид

авах арга хэмжээгээ тодорхойлов. ЭХЯ-ны Бодлого хэрэгжилтийн газрын Эрчим хүчний хэлтсийн дарга Д.Чимэддорж, мэргэжилтэн Л.Ганхуяг нар ирж тулгуур унасан аваарийн байдалтай танилцав.

VII/07 байдлаар:ЭХЯ-ны албан тушаалтнууд сэргээн

босголтын ажлын график, түүний гүйцэтгэл, төлөв, сайдын тушаалыг танилцуулав. 3 бригадын 70 орчим хүн нүх ухан, хуучин тулгууруудыг буулгаж шинэ тулгууруудыг босгож эхэлсэн. 21:00 цаг гэхэд 10 тулгуурыг бүрэн босгосон

VII/08 байдлаар: Өглөөний 05 цагийн орчимд бригадууд

ажлаа эхэлсэн. ТБС, УБС, ЗӨБС-ын бригад тулгуур босгож, ЗӨБС-1, Чойр, Өндөр-Хааны бригад Вышкатай утас өлгөх ажилд тус тус орсон. 11:30 цаг гэхэд тулгуурт утас өлгөх ажил дууссан.

12:19 цагт эхний утсыг татав14:00 цагт бүх тулгуурын утсыг татаж

чангалж дуусгав. 18:00 цагт хяналтын бригад ажлын

байрыг шалгаж хүчдэл авахад бэлэн болгосон.

18:50 цагт сэргээн босголтын ажил бүрэн дууссан тухай мэдээлэл хийсэн.

19:47 цагт туршилтын хүчдэл өгсөн.21:18 цагт хэвийн байдалд оруулж

залгасан.21:20 цагт хэрэглэгчдэд цахилгаан өгсөн.Сэргээн босголтын ажил VII/06-ны 05:38-

аас VII/08-ны 18:30-ын хооронд хийгдсэн бөгөөд төлөвлөсөн өдрөөс 1 хоногийн өмнө хийж дууссан. Нийтдээ 61 цагийн дотор хийсэн байна.

Энэ ажилд нийт 91 ажилтан, төмөр бетон тулгуур зөөх 2 краз трайлер, газар ухах булах экскаватор 2, газар ухах 2 кат, хүнд даацын машин механизм ачигч трайлер 2, 25 тн даацтай кран 4, өргөгч машин 3, ачааны болон шатахуун тээврийн машин 3/шинээр шатахуун тээврийн машин худалдаж авсан/, бага оврын ачааны машин 3, хүн тээврийн машин 6, хөнгөн тэрэг 5 зэрэг нийт 32 техник, машин механизмын бие бүрэлдэхүүнтэйгээр байнгын аюулгүй байдлын хянагчийн хяналтан доор ажилласан.

Шугамд гарсан гэмтлийг устгах ажлыг зохион байгуулахдаа цаасан дээр бус бодитоор компанийн хэмжээнд зохион байгуулан, ажилтнууд, машин техник, багаж хэрэгсэл, орон байрны хангалт зэргийг шалгасан нь үр дүнд хүрч цаашдаа алслагдсан газар, томоохон хэмжээний ажил хийх үед автомашин механизмуудыг шаардлагатай бензин болон дизель түлшээр хослон хангах шатахуун тээврийн машин авсан.

Хэнтий аймгийн Хөгжил, бодлогын хэлтсийн дарга Эрдэнэбаатар, Хэнтийн аймгийн ЦТС-ний дарга Өлзийсайхан, Онцгой байдлын хэлтсийн дарга, хурандаа Батжаргал нар аваарийг богино хугацаанд техникийн өндөр зохион байгуулалттайгаар засварлаж баяр наадмын өмнө хэвийн ажиллагаанд оруулсанд талархлаа илэрхийлж, манай компанийн хамт олонд дурсгалын зүйл гардуулалаа.

ДХШХ

АВИЛГАТАЙ ТЭМЦЭХ ГАзРААС СУРГАЛТ зОХИОН БАЙГУУЛЛАА

Авилгатай тэмцэх газраас баталсан удирдамжийн дагуу тус байгууллагын Авлигын эсрэг хууль, Нийтийн албанд болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэнд хяналт тавих, хувийн ашиг сонирхлын урьдчилсан мэдүүлэг, ашиг сонирхлын

зөрчилгүй гэдгээ илэрхийлэх, зөрчил үүссэн тухай мэдэгдлийн маягт, тэдгээрийн шийдвэрлэлтийн бүртгэлийг хянах, мэдүүлгийг бүртгэх, хадгалах эрх бүхий албан тушаалтны үйл ажиллагааг сайжруулах зорилгоор мэдүүлгийн бүрдүүлэлтийн үйл ажиллагаанд хяналт шалгалтыг явууллаа.

Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль мөрдөгдөж эхэлснээс хойш тус байгууллагад томилогдсон 11 албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын урьдчилсан мэдүүлгийг хянуулаагүй томилсон, мэдүүлгээ хуульд заасан хугацаанд гаргааүй 5, мэдүүлгийн маягтад гарын үсэг зурж баталгаажуулаагүй 22 албан тушаалтан, мөн бусад зөрчлүүд илэрчээ.Компанийн гүйцэтгэх захирал Ж.Равдандорж нь нэн дариу уг зөрчлийг арилгах тал дээр анхаарлаа хандуулан Авилга хариуцсан эрх бүхий албан тушаалтанг орон тооны болгон томилж, Авлигын эсрэг хууль, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль, тогтоомжийг хэрэгжүүлж цаашид давтан зөрчил гаргахгүй ажиллахыг даалгасан байна.

Авилгатай тэмцэх газраас албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө орлогын мэдүүлгийн 2013 оны бүрдүүлэлтийг цахим хэлбэрээр зохион байгуулж байгаатай холбогдуулан 07 дугаар сарын 18-нд Авилгатай тэмцэх газрын Хяналт Шалгалт, Дүн Шинжилгээний хэлтсийн комиссар Н.Мөнхбаярыг урин авчирч сургалтыг зохион байгуулжээ. Сургалтанд салбарын ерөнхий нягтлангууд, мэдүүлэг гаргах албан тушаалтны жагсаалтанд багтсан ажилтнууд хамрагдаж амжилттай болж өнгөрлөө.

Эрх бүхий албан тушаалтан Г.Лхагвасүрэн

Монгол Улсын Засгийн газрын 118 дугаар тогтоол, “Шинэ бүтээн байгуулалт” хөтөлбөрийн хүрээнд Хөгжлийн банкны санхүүжилтээр 2013-2014 онд эрчим хүчний салбарт хийгдэх инженерийн дэд бүтцийн барилга байгууламжийн угсралтын ажлыг гүйцэтгэх гэрээнд Эрчим хүчний Яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Д.Дэлгэрцогт, Хөгжлийн банкны тэргүүн дэд захирал С.Сандагдорж нар болон гүйцэтгэгч 10 аж ахуйн нэгжийн удирдлагууд гарын үсэг зурлаа.

Ингэснээр Улаанбаатар хотод шинээр баригдах орон сууцны хороолол, нийгмийн болон инженерийн дэд бүтцийн барилга байгууламж, шугам сүлжээний асуудал шийдэгдэж, хэрэглэгчид дулаан, цахилгааны найдвартай эх үүсвэрээр хангагдах боломж бүрдэнэ.

Ялангуяа Шинэчлэлийн Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн нэг зорилт болох

Улаанбаатар хотын гэр хороолллыг дахин төлөвлөх, орон сууцжуулах, хувийн сууцны хотхон барихад шаардлагатай инженерийн дэд бүтцийн барилга байгууламжууд баригдана.

Цаашид 2014 онд эрчим хүчний салбарт бүтээн байгуулалтын томоохон төсөл хөтөлбөрүүд шат дараатай хэрэгжихээр төлөвлөгдөж байгаа билээ.

Монгол Улсын Засгийн газрын шийдвэрийн дагуу Эрчим хүчний Яамны захиалгаар эрчим хүчний салбарт хийгдэж байгаа бүтээн байгуулалтын ажлууд нь улс орны эдийн засгийн бүхии л салбарын хөгжлийг түргэтгэх, эрчим хүчний аюулгүй байдлыг хангах, дулаан цахилгаанаар хэрэглэгчдийг найдвартай хангахад томоохон хувь нэмэр оруулсан бүтээн байгуулалтын ажил болж байна.

energy.mn

ИнженерИйн байгууламжИйн гүйцэтгэх гэрээнд гарын үсэг зурлаа

байгалийн онц аюултай үзэгдлийн улмаас хэнтий аймгийн мөрөн суманд гарсан аваарыг богино хугацаанд сэргээн засварлалаа

Түрүүч нь I нүүрт

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð 3


Гүйцэтгэгч “Автоматик” ХХК-д ашиглалт, аюулгүй ажиллагааны шаардлага хангахгүй байгаа гэмтлийг арилгах талаар 7 удаа албан тоотоор, утсаар байнга мэдэгдэж байсан боловч тодорхой ямар нэгэн арга хэмжээ аваагүй, түүнчлэн захиалагч ЭХГ, МХГ-т удаа дараа албан тоотоор хандаж байсан болно.

Тус станцын одоогийн ашиглалтын байдал нь үйлдвэрлэлийн осол, хүний эрүүл мэнд, амь насанд аюул учруулахуйц нөхцөл байдал үүссэн, найдвартай ажиллагаа алдагдах нөхцөл байдал бий болсон зэргээс, тус дэд станцын ашиглалтын байдалд Мэргэжлийн хяналтын байгууллага, ЭХЯ, нийслэл холбогдох байгуулагуудын хамтарсан хяналт шалгалтыг 2011, 2012 онуудад газар дээр нь явуулж ажиллаж байсан. Бүр Мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас тус станцын үйл ажиллагааг зогсоох хүртэл шийдвэр гарч байсан болно.

2012 оны 8 дугаар сарын 20-нд Эрчим хүчний газарт тус асуудлаар холбогдох газруудын төлөөлөгчид хуралдан 110/35/10 кВ-ын Хайлааст дэд станцын хүчин чадлыг 2*25МВА болгож нэмэгдүүлэх, ус намаг бүхий газраас холдуулж, 35/10кВ-ын хуучин “Од” дэд станцын суурин дээр нүүлгэн шилжүүлэх нь зүйтэй гэж шийдвэр гарсан. ЭХГ-ын дээрх шийдвэрийн дагуу, тус компаниас №34/2012 тоот техникийн нөхцөлийг гаргасны дагуу 2012 онд “Хайлааст” дэд станцын хүчин чадлыг нэмэгдүүлэн 2*25МВА хүчин чадалтай трансформатораар сольсон.

2012 оны 9 дүгээр сарын 3-ны өдрийн №34/2012 тоот техникийн нөхцөл, ЭХЯ-ны 2012 оны 9 дүгээр сарын 26-ны өдрийн №2012/74 тоот зургийн даалгаврын дагуу “Эрчим корпораци” ХХК-иар ажлын зургийг хийлгэхэд, ажлын төсөвт өртөг 1,2 тэрбум төгрөг болсон.

2013 оны 1 дүгээр сарын 30-ны өдрийн №02/2013 тоот техникийн нөхцөл, ЭХЯ-ны 2013 оны 2 дугаар сарын 7-ны өдрийн №2013/06Ц тоот зургийн даалгаврын дагуу “Эрчим корпораци” ХХК-ийн ажлын зургийн дагуу 110 кВ-ын ИХБ-ыг нүүлгэн шилжүүлэх явцад дэд станцын хойно байрлах гэр хороололын айл өрхүүд 110 кВ-ын ЦДАШ-ын трасст орохоор болсон.

ЭХЯ-аас 2013 оны 6 дугаар сарын 14-ны өдрийн №50/2013 тоот техникийн нөхцөл, ЭХЯ-ны 2013 оны 6 дугаар сарын 18-ны өдрийн №2013/24Ц тоот зургийн даалгаврын дагуу “Баясал төгс” ХХК-тай гэрээ байгуулан ажлын зургийг хийлгэхэд нүүлгэн шилжүүлэх ажлын төсөвт өртөг 800 сая төгрөг болсон байгаа.

Өвлийн их ачаалал эхлэхээс өмнө энэ асуудлыг шийдвэрлэхгүй бол тус дэд станцын цахилгаан эрчим хүчний найдвартай ажиллагаа алдагдаж Улаанбаатар хотын хойд хэсэг болох Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Дарь эх, Долоон буудал, Чингэлтэй, Сэлбэ, Дамбадаржаа, Яргайтын зуслангийн чиглэлийн 50 гаруй мянган хэрэглэгчид буюу 40 гаруй МВт цахилгаан эрчим хүч хязгаарлагдах нөхцөл бүрдсэнээс гадна тухайн дэд станцад ажиллаж буй ажилтнуудын эрүүл мэнд, амь насанд аюул учрах, станцын найдвартай ажиллагаа алдагдах онц нөхцөл бүрдсэн байсан.

2013 оны 6 дугаар сарын 18-ны өдөр “Хайлааст” дэд станцад ЭХЯ-ны Бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Ц.Баярбаатар тэргүүтэй комисс ажиллаж тус станцын ашиглалтын байдалтай танилцаж, хөрсний гулгалтаас гарсан байгалийн онц ноцтой байдал үүссэн, мөн борооны улирал эхлэн үер усны аюулд орох байгалийн давагдашгүй онц нөхцөл үүссэн гэж үзэн, нүүлгэн шилжүүлэх хөрөнгийг холбогдох газарт тавьж яаралтай шийдвэрлүүлэх, нүүлгэх ажлыг цаг алдалгүй эхлэх шийдвэр гаргасан.

Үүний дагуу ЭХЯ-ны сайдын 2013 оны 07 сарын 29-ны 104 тоот тушаал гарч тус компанийн удирдлагын шийдвэрээр компани болон Улаанбаатар салбарын ИТА, мэргэжлийн ажилтнууд хийх ажлын төлөвлөгөө болон гүйцэтгэх багийн бүтэц, зохион

байгуулалтыг гарган, 2013 оны 07 сарын 01-нээс 08 дугаар сарын 26-ны хооронд тус станцыг нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг өөрсдийн хүчээр эхлүүлээд байгаа бөгөөд одоогийн байдлаар нүүлгэн шилжүүлэх ажил 90 гаруй хувийн гүйцэтгэлтэй хийгдэж байна. Төслийн талбайд тус компанийн 70 гаруй ИТА, мэргэжлийн ажилтнууд өдөр бүр 06 цагаас 22 цагийн хооронд ажиллаж байна.

“Хайлааст” дэд станцын 110 кВ-ын ИХБ-ийг нүүлгэн шилжүүлэхэд, 2013 оны ТЗБАХ-ний төлөвлөгөөнд 300 сая төгрөг суулгасан бөгөөд дутагдаж байгаа 500 сая төгрөгийг Нийслэлийн төсвөөс шийдвэрлэж өгөхөөр болсон юм.

Ажлын явцад 2013 оны 07 дугаар сарын 31-ний өдрийн үүрийн 03.00 цагаас 2013 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн оройн 00.00 цаг хүртэл нийт 48 цагийн турш Улаанбаатар хотын төвийн болон хойд

хэсэг болох Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Дарь эх, Долоон буудал, Чингэлтэй, Сэлбэ, Дамбадаржаа, Яргайтын зуслангийн чиглэлийн 45 мянган хэрэглэгчдийг цахилгаан эрчим хүчээр хязгаарлах байсан ч манай ажиллагсад шуурхай ажилласны дүнд төлөвлөсөн хугацаанаасаа 5 цагийн өмнө буюу 08 сарын 01-ний өдрийн 17.00 цагт хэрэглэгчдийг цахилгаанаар бүрэн хангасан.

Энэ ажлын явцад өөрсдийн ажил албаа зохицуулж, нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг сайн зохион байгуулсан компанийн болон Улаанбаатар салбарын ИТА, ажилтнууддаа талархал илэрхийлэхийн дашрамд “Эрчим хүчний баяр”-ын мэндийг дэвшүүлж, цаашдынх нь ажилд амжилт, амьдралд нь хамгийн сайн сайхныг хүсэн ерөөе.

110/35/10 кВ-ын “Хайлааст” дэд станц

110/35/10 кВ Хайлааст дэд станцын хуучин план зураг

110/35/10 кВ-ын “Хайлааст” дэд станц

110/35/10 кВ Хайлааст дэд станцын шинэчилсэн план зураг

110кВ-ынИХБ-ийн хуучин байдал

110кВ-ын ИХБ-ийн хуучин байдал

110кВ-ын хүчдлийн трансформаторын суурь хазайсан байгаа нь

110кВ-ын ИХБ-ийн хуучийн байдал

Зун газар гэсэх үед ус гарч, өвөл хөлдөлт үүссэний улмаас УСО, порталууд дээшээ 1-1,5м хүртэл өргөгдсөнөөс тусстанцын шуурхай ажиллагааны ажилтнууд 110 кВ-ын салгуурт үйлдэл хийхэд хүндрэл учирч зориулалтын бус тавцандээр гарч ажил гүйцэтгэж байна.

110 кВ-ын ИХБ-ийн I секцийн тоноглолын суурилуулананхдагч хэлхээний холболтуудыг хийж байна

110/35/10 кВ-ын трансформаторыг зөөж шинээр барьсансуурин дээр суурилууллаа

ҮТХ-ИЙН ЗУРАГ, ЭКСПЕРТИЙН АХЛАХ ИНЖЕНЕР Д.МӨНХЗАЯА

110/35/10 кВ-ЫН “ХАЙЛААСТ” ДЭД СТАНЦЫН 110 КВ-ЫН ИХБ-ИЙГ НҮҮЛГЭН ШИЛЖҮҮЛЭХ АЖИЛ ҮрГЭЛЖИЛЖ БАЙНА

Түрүүч нь I нүүрт

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð4


110/35/10 кВ-ын “Хайлааст” дэд станцад хөрсний гулгалтаас үүссэн байгалийн онц ноцтой байдал, борооны улирал эхэлсэнтэй холбоотойгоор үер усны аюулаас үүдэн дэд станцын найдвартай ажиллагаа алдагдаж тухайн дэд станцад ажиллаж буй ажилтнуудын эрүүл мэнд, амь насанд аюул учрах, улмаар Улаанбаатар хотын хойд хэсэг болох Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Дарь-Эх, Долоон буудал, Чингэлтэй, Сэлбэ, Дамбадаржаа, Яргайтын зуслангийн чиглэлийн 40 гаруй мянган хэрэглэгчид

цахилгаан эрчим хүчээр хязгаарлагдах, байгалийн давагдашгүй онц нөхцөл үүсээд байна. Энэ асуудлаар Эрчим хүчний сайдын 106 тоот тушаал гарч тус дэд станцыг нүүлгэн шилжүүлэх /намаггүй газарт шилжүүлэн зөөх/ ажлыг 2013 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс хийж эхэлсэн ба 7 сарын 31-ний байдлаар ажлын явц 80 %-тай буюу 110/35/10 кВ-ын нэг секцийг бүрэн шилжүүлэн зөөж ачаалал шилжүүлээд байна.

Гэмтэл устгалтаар:• Нийт9шгэмтэлбүртгэгдсэнээс6гэмтэл

устгаж, 3 гэмтэл устгагдаагүй байна. ЗА-нд 3, РХХТА-нд 2, АА-нд 2, Цагаан Хорол ХХК-д 2 гэмтэл бүртгэгдсэн байна.

• Хайлааст 35 кВ-ын хүчдэлийнтранформатор гал хамгаалагч шатсаныг сольж тавьсан.

• Улаанбаатар дэд станцын ДХТ-1-ынүндсэн бакны хийн реле гэмтэлтэй байсныг засаж хэвийн болгон хүчдэл дор залгасан.

• Цэвэрлэх дэд станцын АЧР-ын релесолих ажил хийгдлээ.

• НалайхдэдстанцынБаянзүрхфидэрээс600/5 гүйдлийн трансформатор авч, 300/5-аар солих, ИХБ-3-д уг гүйдлийн трансформатор тавин угсралт, монтажийн ажил хийж хяналтын тоолуур ажилд оруулсан.

Ашиглалтын түвшин, найдвартай ажиллагааг дээшлүүлэх чиглэлээр:• Зуны горимын АЧР-н тавил тавих ажил

хийгдэв.• Налайх дэд станцын Уурхай-А гаргалга

РХА-ын тавил өөрчилсөн.• Системийн хэмжээнд явагддаг зуны

бага ачааллын хэмжилтийг тогтоогдсон цагуудад авч дүн мэдээг нэгтгэн ДҮТ ХХК -д хүргүүлсэн.

• 112, 117, 203 АШ-ын тасралтын үедажилласан РХА-ны дүгнэлтийг гаргасан.

• 2014ондТЗБАХ-гээрхийхажлуудыннэртөрөл, зардлын дүн, хугацааг гаргах ажил хийгдэж байгаа.

• Дэдстанцуудынрадиохолбоогграфикындагуу шалгаж, 15 станцын гар радио холбооны батерейг сольсон.

4 Бусад ажлааð:• Дорнод-2 107, 108, 109,110-н тоолуурыг

А1800 2 урсгалтай тоолуураар сольж тавьсан

• Туул дэд станцын 10 кВ оролт-1,2 дээрбайгаа тоолуурыг бэлтгэл яч№ 34,36 дээр тавьсан.

• Налайх дэд станцын 10 кВ-ын АЧР-ын реленд тавил тохиргоо хийж АЧР-ын хэлхээг шалгахад хэвийн байсан бөгөөд RP&A ХХК-тай хамтран АЧР-ын функц бүхийн SEL-751A маягийн реле суурилуулсан.

• Туул дэд станцаас буусан 35 кВ-ынгүйдлийн трансформаторыг хэмжсэн.

• Зуны бага ачааллын хэмжилтийн дараатоолуур уншуулах ажлыг хийсэн

• Дэд станцууд ИХБ-уудын зэрлэг өвсзулгаах ажил хуваарийн дагуу хийгдэж байна

• Салхин паркийн д/с-ын ажилтай дэдстанцуудын ША-ны хүмүүсээ газар дээр нь танилцуулах аялал хийв.

ЗААА-ны ахлах бөгөөд сургалт хариуцсан мэргэжилтэн А.Насанжаргал

Óëààíáààòàð ñàëáàð

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð 5


1. засваðыí алба: Дэд сòаíц7-р сард төлөвлөгөөний дагуу 110/10

кВ-ын Ерөө, 110/6 кВ-ын Бугант, Толгойт дэд станцуудын урсгал засвар, 110/6 кВ-ын Үйлдвэр дэд станцын их засварын ажил тус бүр хийж гүйцэтгэлээ. 110/6 кВ-ын Давхар дэд станцын өргөтгөл шинэчлэлийн ажлыг Ойгон Нуур Энерги ХХК гүйцэтгэж 110 кВ-ын ил хувиарлах байгууламжийн тоноглолын угсралтын ажил бүрэн хийгдсэн.

Агаарын шугам:Ардын хувьсгалын их баяр наадам

тохиолдуулан салбарын нийт АШ-д баярын өмнөх эргүүл үзлэг хийсэн ба 6, 7-р саруудад дуу цахилгаантай бороо их хэмжээгээр орсны улмаас АШ-н тасралт ихсэж байгаатай холбогдуулан ээлжит бус эргүүл үзлэгүүд хийгдлээ.Үүнд:• 110кВ-н 113, Дархан, ¯йлдвэр-А,Б, АШ-

уудад нийт уртад ээлжит үзлэг • ÎрхонАШ-ндтасралтынзондээлжитбус

өндрийн үзлэг • 114,115,116,БаясгалантАШ-ннийтурт

208-р АШ-д хэсэгчилсэн байдлаар ИТА-н үзлэг.

• 220кВ-нСД-257,258-рАШ-нд62тулгууртөндрийн үзлэг хийж, 4 тулгуурт хагарсан элемент сольж, 3 тулгуурт 17ш нэвт цохигдсон элемент сольж тавьсан зэрэг ажил хийж гүйцэтгэжээ.

2. РХХТ-ыí алба

Дэд станцуудад хийгдэх их болон урсгалтай засварын ажилтай уялдуулан 110/10кВ-ын Ерөө, 110/6 кВ-ын Бугант, Толгойт дэд станцуудын урсгал засвар, 110/6 кВ-ын Үйлдвэр дэд станцын реле хамгаалалтын их засварын ажлуудыг хийж гүйцэтгэснээс гадна тус дэд станцын гүйдэл, хүчдлийн трансформаторын хоёрдогч хэлхээний кабелийг зэс кабелиар сольж их засварын дараахи туршилт хэмжилтийн ажил хийж гүйцэтгэв.

Мөн ТЗБАХ-н ажлаар 117-р АШ-н ШОН-г хүчдлийн трансформатороор солих ажил хийж гүйцэтгэлээ.

Ашиглалтын алба: ДТЭЦ-ХХБ-110 кВ-ын хувиарлах

байгууламжид 110 кВ-ын I СШ хүчдэлгүй болсон нөхцөлд авах арга хэмжээ сэдвээр аваари эсэргүүцэх дасгал явуулж дасгалын үр дүн ач холбогдол сэдвээр ярилцлага явууллаа. Улсын их баяр наадам тохиолдуулан салбарын нийт дэд станцуудад ээлжит бус шөнийн үзлэг хийсэн ба амралтын өдрүүдэд ажиллах салбарын хариуцлагатай жижүүр томилон ажиллалаа. 7-р сарын 24-28-ний өдрүүдэд зуны бага ачаалын хэмжилтийн ажил хийгдэж тайлан, дүгнэлтийг ДҮТ болон компанид хүргүүллээ.Дэд станцуудын ашиглалтын түвшин дээшлүүлэх, ээлжийн ажилчидын ажлын байрны нөхцөл сайжруулахаар хийгдсэн томоохон ажлуудыг дурдвал:

• 110/6 кВ-ын Бугант, 110/10 кВ-ын Ерөөдэд станцын порталыг шохойдож, хашаа будсан.

• 2013 оны зардлын төлөвлөгөөнийдагуу2ш өвс хадагч машин авч салбарын дэд станцуудын зэрлэг ургамал тайрах ажил хийгдэж байна.

• 110/35/6 кВ-ын Сүхбаатар дэд станцынусны өрөөг гал тогоо болгон тохижууллаа.

• 110/6 кВ-ын Шарын гол дэд станцынДулааны үзелийн өрөө, гал тогоо, коридор, ОПУ-ийн хойд урд хэсгүүдийн шалыг цементэлж тэгшиллээ.

• Зүүнхараадэдстанцадшинээрхолбооныөрөө гарган засварлаж, өрөө тасалгаа коридорын шалны цөмөрсөн хэсгийг засварлалаа.

БусадТөвийн бүсийн салбарын хамт олон

Ардын хувьсгалын 92 жилийн ойн баярыг ажлын өндөр амжилтаар угтлаа. Хамт олноо хошуучилж ажилласан нэр бүхий ажилчидыг шагнаж урамшууллаа. Шагнал гардсан нийт ажилчидад ажлын өндөр амжилт хүсэн ерөөе. Алòаíгадас одоíгооð:ТБС-н Ерөнхий инженер П.ПүрэвжавЭХТА цол òэмдгээð:Төвийн хэсгийн ашиглалтын инженер Б.Байгалмаа

Баруунхараа дэд станцын ээлжийн монтёр Д.ЧулуунбатДэд станцын засварын монтёр Т.ЖавхланҮйлчлэгч Д.АлтанцэцэгЭðчим х¿чíий яамíы жуух бичгээð:Хөтөл дэд станцын ээлжийн монтёр Л.ЧинбатОрхон дэд станцын ээлжийн монтёр С.ДаваадоржНайðамдлыí Даðхаí òэмдгээð:Гагнуурчин П.БолдДаðхаí Уул аймгийí òэðг¿¿íий ажилòаí цол òэмдгээð:РХХТ-н албаны ахлах инженер Б.ЭрдэнэтулгаХэмжүүрийн инженер Ч.БайгальСалбарын даргын нэрэмжит шагналаар:Тосгон дэд станцын ээлжийн монтёр Б.МөнхбаярШарын гол дэд станцын ээлжийн техникч Ж.БадарчЖолооч С.ЛхагвадаржааЖолооч Т.БаатархүүЦалингийн ня-бо Б.БатцэцэгДэд станцын монтёр М.ЛүндэнгаравАШ-н засварын монтёр Х.ГанболдРХА-н монтёр Ч.Дарханбаяр

òªâèéí á¯ñèéí ñàëáàð

Õàíãàéí á¯ñèéí ñàëáàð

Манай салбарын хамт олон өнгөрөгч 7-р сард ЦДАШ, тоноглолын төлөвлөгөөт үзлэг, үйлчилгээ, их ба урсгал засварын ажлуудыг богино хугацаанд чанартай хийж гүйцэтгэсний зэрэгцээ ажлын амжилт, бүтээлээр дүүрэн сар байлаа.

110 кВ-ын Хархорин-А, Б шугаманд аэродинамик хөндийрүүлэгч тавих, траверсыг будах их засварын ажлуудыг салбарын засварын инженер Б.Гантулга, Хархорины хэсгийн засварын мастер Э.Сайнбилэг ахлагчтай бригадууд 07 сарын 24-ний өдрөөс 07 сарын 28-ны өдрүүдэд чанартай хийж гүйцэтгэлээ. Энэ ажлын хүрээнд нийт 137 тулгуурт 411 ш аэродинамик хөндийрүүлэгч тавьж, 94 тулгуурт траверс будах ажлыг хийсэн байна.

Салбарын ажиллагсдын дунд 2 жилд 1 удаа уламжлал болон явагддаг 7 дахь удаагийн *Мэдлэг-Чадвар* тэмцээнийг 110/35/6 кВ-ын Мөрөн дэд станц дээр зохион явууллаа.

*Цагаан хорол* компанийн хамт олноос Эрдэнэт дэд станц дээр 200 мВа-ийн чадал бүхий автотрансформатор суурилагдсантай холбогдуулан *Автотрансформаторын

ашиглалт * сэдвээр салбарын инженер техникийн ажилтнуудад сургалт зохион явууллаа.

Сургалт явуулж байгаа нь.

Ардын хувьсгалын 92 жилийн ойн их баяр наадмын үеэр ажил хөдөлмөрийн өндөр амжилт гаргасан 110/10 кВ-ын Хялганат дэд станцын монтёр И.Лодойдамба *Алтан гадас* одонгоор, Хархорины хэсгийн өндөр настан Д.Чулуунбат, салбарын ашиглалтын инженер М.Бат-Эрдэнэ, 110/35/10 кВ-ын Булган дэд станцын ашиглалтын инженер Б.Батцогоо нар *Эрчим хүчний тэргүүний ажилтан* тэмдгээр шагнагдсан тул хамт олныхоо нэрийн өмнөөс дөхин баяр хүргэж,

аз жаргал, эрүүл энх, амжилт бзтээлийн дээдийг хүсэн ерөөе !

Салбарын ашиглалтын инженер М.Бат-Эрдэнэ. Булган дэд станцын ашиглалтын инженер Б.Батцогоо

ХАНГАЙН БҮСИЙН САЛБАРЫН ,,МЭДЛЭГ-ЧАДВАР’’ СЭДЭВТ ТЭМЦЭЭН

Салбарын харúяа дэд станцуудын ашиглалт, засварын болон захиргаа аж ахуйн албаны ажиллагсад харилцан ажлын туршлагаа солилцож, холбогдох хууль тогтоомжууд, дүрэм заавруудын мэдлэгээ дээшлүүлэх, ХАБЭА-н менежментийн талаар тодорхой ойлголт олж авч, багаар ажиллах арга барилд суралцах, ажлын аюулгүйн шинжилгээг хийж сурахад чиглэгдсэн * Мэдлэг-Чадвар-2013 * сэдэвт тэмцээнийг удирдамжийн дагуу 07 сарын 02-05-ны өдрүүдэд Хөвсгөл аймагт зохион явууллаа.

Тэмцээнд салбарын харúяа дэд станцууд тус бүрээс ашиглалтын инженер, диспетчер техникч /инженер/, ээлжийн монтёр, жолооч, засварын монтёр гэсэн 5 хүний бүрэлдэхүүнтэй нэг нэг баг, нийт 7 баг оролцож дараахь төрлүүдээр авхаалж самбаа, авúяас, мэдлэгээ чадвараа сорин өрсөлдлөө. Үүнд: 1. Дүрэм, заавруудын мэдлэг / ААД, ТАД,

ГАД, НСД, ША-ны зааврууд / 2. Хууль тогтоомжийн мэдлэг / ХАБЭА тухай

хууль /3. Шуурхай ажиллагааны тэмцээн / Наряд

болон нийлмэл сэлгэн залгалтын хуудас бичиж, ажлын байр бэлтгэх /

4. Ажлын аюулын шинжилгээ хийж,

зааварчилгаа боловсруулах 5. Үзлэг, шалгалт / Шуурхай ажиллагааны

бүртгэлүүдийн хөтлөлт шалгах, ЦДАШ-ын болон дэд станцын тоноглолд үзлэг хийх /

6. Тоноглолын гэмтэл устгалт 7. Дэд станцын план зураг зурах8. ЦДАШ-ын трассын зурагт баяжилт хийх9. Ур чадвар, бэлэн байдал, анхны тусламж

Мөн багууд тус бүр гэрийн даалгаврын хүрээнд дэд станцуудын шуурхай ажиллагаанд гарч буй хүндрэлтэй асуудлыг шийдвэрлэхэд ажиллагсдын ажлыг хөнгөвчлөх зорилго бүхий нэг бүтээлч зүйлийг санаачлан хийж, ажилдаа нэвтрүүлсэн байлаа.

* Мэдлэг-Чадвар-2013 * сэдэвт тэмцээнд Булган, Хишиг-Өндөр дэд станцуудыг төлөөлж оролцсон Б.Батцогоо ахлагчтай *Илүү-илүү* баг нийт 65.15 оноог авч 1-р байр, Арвайхээр, Баянтээг дэд станцуудыг төлөөлж оролцсон Б.Хонгорзул ахлагчтай *Ган хэлхээ* баг нийт 61.4 оноог авч 2-р байр, Эрдэнэт дэд станцыг төлөөлж оролцсон Ц.Жаргалмаа ахлагчтай *Эрч хүч* баг нийт 50.3 оноог авч 3-р байр эзэллээ.

Тэмцээнд хувийн амжилтаараа бусдыгаа хошуучлан оролцсон Баянхонгор дэд станцын ээлжийн монтёр Д.Цэрэндаш, Хархорин дэд станцын ашиглалтын инженер Ч.Алтанбагана, Цэцэрлэг дэд станцын техникч Г.Амартүвшин, Мөрөн дэд станцын техникч Б.Оюунбат, монтёр А.Батбаяр нарыг тусгай шагналаар шагнаж урамшууллаа.

Тус тэмцээнд нийт багууд бэлтгэл сайтай оролцож, олон зүйлийг сурч мэдсэн төдийгүй харилцан туршлагаа солилцсон өндөр ач холбогдолтой тэмцээн боллоо гэж дүгнэлээ. Багуудад онцгой амжилтууд, шинэлэг зүйлүүд их байсны зарим нэгийг дурьдвал : • *Ган хэлхээ* болон *Илүү-Илүү* багууд

багийн мэндчилгээг уран сэтгэмжээр, шинэлэг санаагаар сайн бэлтгэсэн.

• *Агууриг* баг багийн нэр , эмблемийг оновчтой сонгосон.

• *Ган хэлхээ* болон * Гал* багууд гэрийн даалгавраар шуурхай ажиллагаанд ашиглахаар трансформаторын реленээс хий авах зориулалт бүхий шилэн сав, 3 хэмжээст шат, тавцан зэргийг хийсэн.

• Тунгалаг тамир* баг гэрийн даалгавраар трансформаторын ашиглалтын зааврыг

Хархорин-А, Б шугамын их засварын ажлыг гүйцэтгэсэн бригадуудын хамт олон


¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð6


Ç¯¯í-ªÌíªÄ á¯ñèéí ñàëáàð

шинэлэг байдлаар хийсэн. • *Агууриг*, *Тунгалаг тамир*, *Эрчим

хүч* багууд бэлэн байдал, ур чадварын тэмцээнд айзимутыг ашиглаж, даалгаврыг богино хугацаанд олж чадсан.

• *Илүү-Илүү*, *Гал* багууд ХАБЭА-н хууль тогтоомж, менежментийн болон дүрмийн мэдлэг сайн.

• *Ган хэлхээ* баг Мөрөн дэд станцын план зургийг шаардлагын хэмжээнд сайн

зурсан.• *Эрч хүч* баг 110 кВ-ын Булган-

Мөрөнгийн ЦДАШ-ын үзлэг, трассын зургийн баяжилтыг сайн хийсэн.

• *Ган хэлхээ* баг Мөрөн дэд станцын тоноглолын гэмтлийг илрүүлж, устгах ажлыг богино хугацаанд гүйцэтгэсэн .

Энэхүү тэмцээнийг *Хөвсгөл-Эрчим хүч* хувьцаат компанийн ИТА нар үзэж сонирхлоо. Тус тэмцээнд багууд тус бүрийн үзүүлсэн амжилт, гаргасан алдаа,

дутагдалтай талуудын талаар дүгнэлт гаргаж өглөө.Манай салбарын *Мэдлэг-Чадвар-2013* тэмцээний бэлтгэл ажлын хүрээнд олон зүйлийг санаачлан хийсэн Мөрөн, Тосонцэнгэл дэд станцуудын хамт олон болон тэмцээнийг орон нутагтаа явуулахад дэмжлэг туслалцаа үзүүлсэн М.Пүрэвсүрэн захиралтай *Хөвсгөл-Эрчим хүч* хувьцаат компанийн нийт ажиллагсдад тэмцээний шүүгч, зохион байгуулагч нар болон

тэмцээнд оролцогсдын нэрийн өмнөөс баярлаж, талархснаа илэрхийлж аз жаргал, эрүүл энх, ажил хөдөлмөрийн өндөр амжилтыг хүсэн ерөөе ! Та бүхний минь ариун үйлс тань дэлгэрэх болтугай !

ХАБЭА ИНЖЕНЕР , ДОТООД ХЯНАЛТЫН АЖИЛТАН Ё.АРИУНАА

*Мэдлэг-Чадвар* тэмцээний тэргүүн байрын шагналт Б.Батцогоо ахлагчтай

*Илүү-Илүү* багийнхан

*Мэдлэг-Чадвар* тэмцээнд оролцсон багууд*Мэдлэг-Чадвар* тэмцээний дэд байрын шагналт Б.Хонгорзул ахлагчтай *Ган

хэлхээ* багийнхан

Баяð х¿ðгэеНалайхын салхин паркийн угсралтын

ажлыг удирдан зохион байгуулсан салбарын ерөнхий инженер Б.Пүрэвсүрэн улс хувьсгалын баярыг тохиолдуулан “Хөдөлмөрийн хүндэт медаль”-аар, олон жил үр бүтээлтэй ажиллаж байгаа засварын албаны дарга Б.Түвшинбаяр, Төв дэд станцын диспетчер техникч Б.Одонтуяа нар “Эрчим хүчний тэргүүний ажилтан” цол тэмдэгээр, компьютор программын инженер Б.Батням, үйлчлэгч Д.Алтаннавч нар ЭХЯ-ны “жуух бичиг”-ээр шагнуулав.

АВААРЬ УСТГАВБор Өндөр – Өндөрхааны 110 кВ

ЦДАШ-д 2013 оны 7-р сарын 5-ны 17,53 цагт ЗЗ-I, МТЗ, ДЗ-I авт.уск ажилласны дагуу шугамын үзлэгт явсан бригад 19,31 цагт Хэнтий аймгийн Мөрөн сумын нутаг Хажуу Ухаагаас Дойт толгой хооронд ЗБ-110 маркийн нийт 13ш төмөр бетон тулгуур хугарч унасныг мэдээлснээр аваарь устгах ажил эхлэж Багануур, Өндөрхааны бригад 2013 оны 7-р сарын 6-ны өглөө 5.38 цагт, Багануурын РХА-ын бригад 6,00 цагт, Чойрын бригад 12.08 цагт, Улаанбаатарын бригад 13.28 цагт, Дарханы бригад 13,32 цагт тус тус гэмтэл устгах ажилд орсон.

Компаний ерөнхий инженерээр ахлуулсан аваарь устгах ажлын штаб, арын алба, ачаа тээвэр хийх бригад болон ажлын бригадууд оролцсон нийт 91 хүн, төмөр бетон тулгуур зөөх 2 машин, газар ухах булах экскаватор 4, хүнд даацын машин ачигч трайлер 2, кран 4, өргөгч машин 3, ачааны болон шатахуун тээврийн машин 3, бага оврын ачааны машин 3, хүн тээврийн машин 6, хөнгөн тэрэг 5 зэрэг нийт 32 хөдлөх бүрэлдэхүүн ажиллав.

Шугамд гарсан гэмтлийг устгах ажлыг зохион байгуулахдаа аваарь устгах дасгалыг цаасан дээр бус бодитоор компаний хэмжээнд хийн ажиллагсад, машин техник, багаж хэрэгсэл, орон байрны хангалт зэргийг шалгасан нь үрд дүнд хүрч цаашдаа алслагдсан газар, томоохон хэмжээний ажил хийх үед автомашин механизмуудыг шаардлагатай бензин болон дизель түлшээр хослон хангах шатахуун тээврийн машин авсан.

Өндөрхаан шугамд хугарч унасан, цаашид ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон 14ш тулгуур сольж, хэрчигдэн тасарсан олон залгаас орох 8,1 км дамжуулагч, хагарч бутарсан 250 элемент солин төлөвлөсөн хугацаанаас нэг хоногийн өмнө буюу 2013 оны 7-р сарын 8-ны 19,47

цагт хүчдэлд залган хэвийн схемд орсон. захиðгаа, ҮЭХ-òой хамòаðсаí III шаòíы

¿злэгМонгол улсын ХАБЭА-н тухай хууль,

Компанийн захиргаа, ҮЭХ-ны хооронд байгуулсан 2012-2013 оны Хамтын гэрээний 5.8-р заалт, ТАД-ийн 1.10.7-р заалтыг үндэслэн хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн байдалд үнэлэлт өгөх, цаашид хийх арга хэмжээг төлөвлөх, осол, зөрчил саатал гаргахаас урьдчилан сэргийлэх, дэд станцын тасралт саатлыг бууруулах найдвартай ажиллагааг дээшлүүлэх тогтоох зорилгоор II улирлын III шатны хяналт, үзлэгийг 2013 оны 06-р сарын 19-нөөс 07-р сарын 01 -ний өдрүүдэд салбарын харьяа алба, хэсэг, дэд станцуудад ерөнхий инженер Б.Пүрэвсүрэн, ХАБЭА-н инженер Д.Анхбаяр, ашиглалтын инженер Д.Ганбат, засварын инженер Н.Баатархуяг, РХА-ийн инженер Ж.Чинбат нар хийлээ.

Захиргаа, ҮЭХ-ны хамтарсан ХАБЭА-н III-р шатны хяналт, үзлэгийг батлагдсан удирдамж хөтөлбөрийн дагуу Багануур-Мандалговь–Тавантолгой-Замын Үүд—Сайншанд-Айраг-Чойр-Бор Өндөр-Баянмөнх-Өндөрхаан-Багануур гэсэн чиглэлээр явуулав. А. Хºдºлмºðийí аюулг¿й байдлыí òалааð1. Дэд станц, хэсэг нэгжүүдийн хөдөлмөр

хамгааллын ажлыг сайжруулах талаар төлөвлөгөөний дагуу хийгдсэн ажлын биелэлт.

2. Дэд станцуудад тавигдсан хамгаалах хэрэгсэл, плакат, хаалт, олс зэрэг багаж хэрэгслүүд бүрэн хангагдсан туршигдсан байдал.

3. ӨЗММ нь техникийн бүрэн бүтэн бэлэн, аюулгүй байдлын туршилт хийгдсэн байдал.

4. Ажиллагсдын ажлын тусгай хувцас, хамгаалах хэрэгсэлээр бүрэн хангагдсан, ажил гүйцэтгэх үедээ байнга өмсөж хэвшсэн байдал.

5. Ажиллагсдыг эрүүл мэндийн хугацаат үзлэгт бүрэн хамруулсан, эмийн сангийн зарцуулалтын байдал.

6. ХХ-ын 1 ба 2-р шатны үзлэгийн чанар, тогтмол хугацаанд явуулж зөрчлийг арилгасан арга хэмжээний биелэлт.

7. Хортой нөхцөлд ажилладаг ИТА монтёр нарт хордлого тайлах үйлчилгээ, төрөл бүрийн ундаа сүү, сүүн бүтээгдэхүүн олгож ажилласан байдал.

Б.Аюулг¿й ажиллагааíы òалааð1. Ажлын аюулгүй байдлыг хариуцагч нарын

ажиллах эрх, түүний хэрэгжилт.2. АА-ны бүх төрлийн зааварчилгаануудыг

өгч ажилласан байдал ( урьдчилсан, ээлжит, ээлжит бус, сарын, давтан г.м )

3. Ажлын аюулгүй байдлыг хариуцагч, наряд олгогч, шийдвэр өгөгч, ажлын удирдагч, ажилд оруулагч, зөвшөөрөл өгөгч, хянагч, бригадын гишүүдийн ажлын хариуцлага, бичигдсэн наряд нь зөрчилтэй эсэх.

4. Дэд станцад тавигдсан хамгаалах хэрэгслүүдийн ашиглалт, эмх цэгц, санамж бичгүүдийн ерөнхий байдал.

5. АА-ны бүх төрлийн зааврууд болон тоноглолын ашиглалтын заавруудын бүрдэлт.

6. Ажилтан нар нь ажил гүйцэтгэх үедээ группын үнэмлэхийг биедээ авч яваа байдал.

В.Галыí аюулг¿й байдлыí òалааð1. Бүх дэд станц, албан контор, аж ахуйн

хашаа, авто граж зэрэг газарт галын анхан шатны багаж хэрэгслийн бүрэн бүтэн зөв байрлуулсан байдал.

2. Гал гарсан үед авах арга хэмжээ, анхан шатны хүмүүсийн эрх үүргийн заавар, аврах гарц, схем зураг.

3. Галын төрөл бүрийн сургалт, ГАУСД-ыг зохион явуулсан байдал.

4. Гал унтраах, галын булан пунктын бэлэн байдал

5. Галын аюулгүй байдлын бүх төрлийн бичлэг, самбар, сэрэмжлүүлэх арга хэмжээний хэрэгжилт гэсэн үзүүлэлтүүдээр явуулж хэсэг нэгж, дэд станцуудын өнөөгийн түвшинд үнэлэлт дүгнэлт өгч ажилласан.

Дээрх үзүүлэлтүүдийн дагуу үзлэг

шалгалтыг хийхэд харьяа хэсэг, дэд станцуудад хийсэн II улирлын хийсэн үзлэгээр нийт 150 зөрчил илэрсэн ба 2013 оны I улиралд хийсэн үзлэгээр илэрсэн зөрчлийн дагуу хийсэн ажлын гүйцэтгэл 85 % хувьтай байв.

Дэд станцуудад ашиглагдаж байгаа хамгаалах хэрэгсэл , плакат, хаалт, олс, багаж хэрэгсэлүүд бүрэн хангагдаж туршигдсан байдал, тэдгээрийн эмх цэгцэнд үзлэг хийхэд бүгд хангалттай сайн байсан.

Тоíоглолыí ашиглалòыí байдал:Дэд станцуудын тоноглол болон ША-

ны бичиг баримтын хөтлөлт, заавар журмын мөрдөлтөнд үзлэг хийж илэрсэн

зөрчлүүдийг ашиглалт-засварын үзлэгийн хуудсанд бичиж станц тус бүрт нь хувьлаж тараан дараачийн үзлэг хүртэл хугацаанд арилгасан байх, хөрөнгө шаардсан ажлуудыг их болон урсгал засварын төлөвлөгөөнд оруулж хийхийг даалгав.

Хºдºлмºð алдаð òэмдэглэвДорноговь аймгийн Сайншанд 110/35/10

кВ дэд станцын хамт олон хэсгийнхээ ахмад ажилтан улсад 44 жил ажилласан Ч.Өлзий жолоочийн хөдөлмөрийн алдарыг 2012 оны 6-р сарын 20-ны өдөр тэмдэглэлээ.

Ч.Өлзий нь 1953 онд Дорноговь аймгийн Сайхандулаан сумын Хөх хад гэдэг газар Чойжилийнх хэмээх өнөр өтгөн айлийн 7 хүүхдийг отголон мэндэлсэн. Улаанбаатар хотын 5-р дунд сургуулийг төгсөж, Дорнот аймгийн хилийн цэргийн 035-р ангид 1971-1974 онд хугацаат цэргийн алба хаасан. 1980 онд Улаанбаатар хотын Барилга байгууламжийн машин механизмын курсыг кранчнаар төгссөнөөр алтан шар зам, автомашинтай хувь заяагаа холбон Барилгын III баазад жолооч-дизельчин, аймгийн эрчим хүчний нэгдсэн үйлдвэрт засварчин-жолооч, барилгын цэргийн ангид кранчин, нэгдсэн эмнэлэг болон шугам сүлжээнд жолооч, 2001 оноос “ЦДҮС” ТӨХК-ны ЗӨБС-ын Сайншанд дэд станцад автовышканы жолоочоор өнөөг хүртэл ажиллаж байна.

Онц тээвэрчин, “ЦДҮС” ТӨХК-ны 2006 оны аварга ажилтан Ч.Өлзий өөрийн эзэмшсэн автовышканд гулдмайн домкрат тавьснаар аюулгүй ажиллагаа сайжирч, домкратны таваг түгжээ пальцийг хаягдаж үрэгдэхээс сэргийлж троссон оосор хийн, арын гэрлийн хамгаалалт, ухарч ажиллахад зориулсан нэмэлт гэрэлтүүлэг санаачлан техникийн бэлэн байдлыг сайжруулснаас гадна автовышканд чирэн гулдмайгаар дарж тохируулах газардуулгын суваг ухах анжис хийсэн нь ШБОС-оор бүртгэгдэн Айраг-Сайншандын 110 кВ ЦДАШ-д 10 хоногт хийх ажлыг 3 хоногт хийсэн амжилт гаргаж байв.

Ч.Өлзий нь жолооч төдийгүй туршлагатай монтёрын хувьд 110 кВ ЦДАШ-ын дамжуулагч залгах, 6-10 кВ кабелийн муфть хийх, тоноглолын эд анги шүршиж будах, цахилгаан гагнуур хийх ажлаа залуучуудад зааж сурган аж ахуйн ажилд хамт олноо манлайлан ажиллаж Дорноговь аймгийн анхны өндөр гэрэлтүүлгийн ажлыг хийж байсан.

Түрүүч нь 5 нүүрт

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð 7


Эрчим хүчний салбарын байгууллагуудын дунд зохион байгуулагдсан “Эð¿¿л агааð-эðч х¿ч 2013” спорт явган аялалын тэмцээн 7 сарын 5, 6-ны өдрүүдэд Булган аймгийн Хутаг өндөр сумын нутаг Эг Сэлэнгийн бэлчир газарт амжилттай явагдлаа. Энэхүү уламжлал болон зохион явагддаг 10 дахь удаагийн тэмцээн нь “ДЦС-4” ТӨХК-ийн 30 жилийн ой, “MCS интернэйшнл” ХХК-ийн 20 жилийн ойг тохиолдуулан “ДЦС-4” ТӨХК, “MCS интернэйшнл” ХХК, “ДҮТ” ХХК, МАЯСАХ хамтран зохион байгуулж байгаагаараа онцлог болов. 2013 оны 7-р сарын 5-ны өдрийн 08.30 цагаас Эрдэнэт хотын “Уурхайчин” соёлын ордны талбайгаас тэмцээнд оролцох баг тамирчид нэгдсэн цуваагаар Эгийн голын усан цахилгаан станц байгуулахаар тавьсан шав бүхий газар ирэхэд тэмцээнийг зохион байгуулах хэсэг, арын алба, хөгжөөн дэмжигчид угтсанаар тэмцээний нээлтийн ажиллагаа эхлэв. Нээлтэд Эрчим хүчний

хөжлийн төвийн дэд захирал Д.Тулга, “ДҮТ” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Х.Цогтбаатар, “ДЦС-4” ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Цэвээн, “М-Си-Эс Интернэйшнл” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Ц.Ганболд, “Эрчим сүлжээ” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Е.Амаржаргал нарын удирдлагууд оролцон үг хэлж тамирчдад спортын амжилт хүслээ. Тэмцээнд дараахь 20 баг тамирчид оролцов:

1. ДҮТ ХХК-ийн Д.Бат-Эрдэнэ ахлагчтай “Алтан гадас” баг

2. М-Cи-Эс интернэйшнл ХХК-ийн Д.Мөнхзаяа ахлагчтай “Бид манлайлагчид” баг

3. ДЦС-4 ТӨХК-ийн Б.Ууганболд ахлагчтай “Эрчим” баг

4. ДЦС-4 ТӨХК-ийн Э.Батсүх ахлагчтай “ДЦС-4” баг

5. ЭХХТөвийн Б.Эрдэнэбат ахлагчтай “EnergyMongolia” баг

6. СЭХҮТөвийн Г.Энэрэлбаяр ахлагчтай

“Ногоон эрчим” баг7. ДЦС-2 ТӨХК-ийн Э.Энхбат ахлагчтай

“Зүг-чиг” баг8. ДЦС-3 ТӨХК-ийн Э.Одсүрэн ахлагчтай

“Оргил” баг9. ДДЦС ТӨХК-ийн Ш.Жавхланбаатар

ахлагчтай “Бурхантын илч” баг10. ЭДЦС ТӨХК-ийн У.Эрдэнэ-Очир

ахлагчтай “Орхон” баг11. Дулаан шарын гол ТӨХК-ын Б.Сархад

ахлагчтай “Хайрхан” баг12. ДДС ТӨХК-ийн Б.Баянмөнх ахлагчтай

“Хирс” баг13. ЦДҮС ТӨХК-ын А.Гүнбарс ахлагчтай

“Эрч хүч” баг14. УБЦТС ТӨХК-ийн Б.Ганчулуун

ахлагчтай “Чадал” баг15. ЭБЦТС ТӨХК-ийн У.Одгэрэл ахлагчтай

“Хөх тэнгэр” баг16. ДСЦТС ХК-ийн С.Эрдэнэбилэг

ахлагчтай “Гэрлийн хурд” баг17. Эрдэнэт үйлдвэр ХК-ийн О.Гантөмөр

ахлагчтай “Хангарьд” баг18. Хасу Мегаватт ХХК-ийн Цэрэнбат

ахлагчтай “Мега Старс” баг19. Эрдэнэт амьдрал ХХК-ийн Б.Батнаран

ахлагчтай “Хүч” баг20. Эрчим сервис ХХК-ийн Ө.Шийрэвнямбуу ахлагчтай “Харцага” баг

Аялалыí явцад:- уулын оргил булаалдах,- оюуны авхаалж сорих “IQ”,- газрын зураг дээр зай, чиглэл

тодорхойлох,- спортын хөгжилтэй буухиа,- байгальд зүг чигээр нуувч илрүүлэх- багийн ахлагч нарын гэсэн 6 төрлийн

тэмцээнээр багууд авхаалж самбаа, хурд хүчээ сорьж тэмцэлдэв.

Тэмцээний үеэр энэхүү тэмцээн уралдааны ач холбогдлыг өндрөөр үнэлэн ЭХЯ-ны дэд сайд Д.Доржпүрэв

байгууллагын удирдлагуудаас баг бүрдүүлэн дасгалжуулж багуудын дасгалжуулагчдаас бүрдсэн хоёр ч багтай бооцоот буухиа тэмцээнээр өрсөлдлөө. Тэмцээнийг Монголын адал явдалт спорт аялалын холбооны спортын зэрэг цолтой улсын шүүгчид шүүж ажиллалаа. Тэмцээн амжилттай явагдан эцсийн дүн гарахад “ДЦС-4” баг нийт 113 оноогоор I байр, “Эрчим” баг 99,0 оноогоор II байр, “Бид манлайлагчид” баг 94,0 оноогоор III байр, “Оргил” баг 93,0 оноогоор IY байр, “Эрч хүч” баг 89,0 оноогоор Y байр, “Алтангадас” баг 87,0 оноогоор YI байр, “Бурхантын илч” баг 86,0 оноогоор YII байр, “Зүг-Чиг” баг 85,0 оноогоор YIII байр, “Мега Старс” баг 82,0 оноогоор IX байр, “Хөх тэнгэр” баг 77,0 оноогоор X байр, “Хирс” баг 73,0 оноогоор XI байр, “Хангарьд” баг 72,0 оноогоор XII байр, “Харцага” баг 71,0 оноогоор XIII байр, “Ногоон эрчим” баг 71,0 оноогоор XIY байр, “Орхон” баг 70,0 оноогоор XY байр, “Хайрхан” баг 68,0 оноогоор XYI байр, “Хүч” баг 68,0 оноогоор XYII байр, “Гэрлийн хурд” баг 56,0 оноогоор XYIII байр, “Чадал” баг 40 оноогоор XIX байр, “EnergyMongolia” баг 38 оноогоор XX байрыг тус тус эзэлж алт, мөнгө, хүрэл медалийн эзэд тодров. Түрүүлсэн баг тамирчдын шагналыг “ДҮТ” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Х.Цогтбаатар, Эрчим хүчний хөжлийн төвийн дэд захирал Д.Тулга, “М-Си-Эс Интернэйшнл” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Ц.Ганболд, тэргүүн дэд захирал М.Чимэд, “Эрчим сүлжээ” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Е.Амаржаргал, “ДЦС-4” ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Цэвээн, дэд захирал Б.Долгормаа, “ЭДЦС” ХК-ийн гүйцэтгэх захирал О.Ганбаатар, “ДДС” ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Алтанцэцэг, “ЭБЦТС” ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал Ч.Баттуяа, “ДЦС-2” ТӨХК-ийн ерөнхий инженер Б.Мягмаржав нарын удирдлагууд гардуулав.


“Эрүүл АгААр-Эрч хүч 2013” спорт явгАн Аяллын тЭмцЭЭний дүн

Нэг. Диспеòчеðийí зохицуулалòыí х¿ðээíд ДҮТ ХХК-иас хийсэí гол ажил:1. Салбарын ерөнхий инженерүүдийн зөвөлгөөнөөр хэлэлцэн батласан Нэгдсэн сүлжээний

2013 оны зуны бага ачааллын горимыг мөрдүүлэн ажиллаж байна. 2. Нэгдсэн сүлжээний диспетчерийн зохицуулалт, ДЦС-уудын ЦЭХ, ДЭХ-ний түгээлтийн

мэдээг маягтын дагуу боловсруулж ЭХЯ-нд хүргүүлэв. 3. 2013-2014 оны өвлийн ачааллын үеийн горимийн хүндрэл, аваарын горимын

танилцуулгыг боловсруулж ЭХЯ-нд хүргүүлэв 4. ТБНС-ний 2013 оны 6-р сарын ТНБС-ний НХА –ийн тайлан өглөг авлагын мэдээ, спотын

тайлан бүртгэл, дулаан түгээлтийн төлөвлөгөөний тодотголыг гаргаж ЭХЗХ-д хүргүүлэв.5. ТБНС-ний томоохон хэрэглэгчдийн оргил ачаалалд оролцсон байдал, цахилгаан эрчим

хүчний хэрэглээг 2013 оны эхний 6 сарын байдлаар нэгтгэн гаргаж ЭХЗХ-д хүргүүлэв.6. ТБНС-ний 2011-2013 онуудын сар бүрийн оргил ачаалал, эх үүсвэрүүдийн оролцоо,

районы хэрэглээг чадлаар нь гарган ЭХЗХ-д хүргүүлэв.7. 2013 оны сүүлийн хагас жилийн импортын цахилгаан эрчим хүч болон чадлын тооцооны

тодотголыг гаргаж ЭХЯ-нд хүргүүлэв.8. Улсын хилээр импортлон оруулж ирсэн цахилгаан эрчим хүчний мэдээллийг бэлтгэж

ЭХЯ-д тогтмол хүргүүлж ажиллаа.9. Эрдэнэтийн УБҮ болон ДЦС-4-ийн хэсэгчилсэн зогсолтын үед ТБНС-нийн хэдийн

найдвартай ажиллагааг хангаж, зуны батлагдсан горимийн дагуу таслалт хязгаарлалтын графикийг мөрдөж ажиллаа.

Хоёð. Нэгдсэí с¿лжээíий ЦЭХ-íий íийò хэðэглээíий òºлºвлºлò, биелэлò Системийн нийт хэрэглээ 2013 оны 7 дугаар сард 335,1 сая кВт.ц хүрсэн ба төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 4,4% буюу 15,4 сая кВт.ц-аар буурч, 2012 оны мөн үеэс 1,0% буюу 3,2 сая кВт.ц-аар өссөн байна. (мян.кВт.ц)

Нэгдсэн сүлжээ2013 оны VII сар 2012 оны

VII сарын гүйцэтгэл

2012, 2013 оны VII сарын зөрүүТөлөвлөгөө Гүйцэтгэл Зөрүү

Хэрэглээ 350 552,498 335 108,960 -15 443,5 331 890,295 3 218,7Боловсруулалт 309 552,498 288 991,620 -20 560,9 301 604,866 -12 613,2

Түгээлт 267 053,498 254 917,440 -12 136,1 259 932,168 -5 014,7Импорт 41 000,000 46 117,340 5 117,3 30 285,429 15 831,9Экспорт 2 600,000 2 372,438 -227,6 1 792,433 580,0

7 дугаар сарын хоногийн хэрэглээ 11,0-11,2 сая кВт.ц-ийн хооронд хэлбэлзэж байсан нь өнгөрсөн оны мөн үеэс 0,2-0,4 сая кВт.ц-аар өссөн. 2013 оны 7 дугаар сарын оргил ачаалал 552 МВт, бага ачаалал 329 МВт байсан нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад их, бага ачаалал 17-34 МВт-аар нэмэгдсэн байна. Сүүлийн жилүүдийн 7 дугаар сарын ачааллын хэмжээг графикаар харуулав. Хэрэглээ түгээлтээр 301,6 сая кВт.ц хүрсэн нь төлөвлөгөөнөөс 2,1% буюу 6,5 сая кВт.ц-аар буурсан ба өнгөрсөн оны мөн үеэс 3,9% буюу 11,3 сая кВт.ц-аар өссөн байна. Дотоодын үйлдвэрлэлтээр ДЦС-ууд 289,0 сая кВт.ц эрчим хүч үйлдвэрлэсэн нь төлөвлөгөөнөөс 6,6% буюу 20,6 сая кВт.ц-аар, 2012 оны мөн үеэс 4,2% буюу 12,6 сая кВт.ц-аар буурсан байна.

Диспетчерийн зохицуулалтын 2013 оны 7 дугаар сарын ажлын тайлан

- 1 -

Диспетчерийн зохицуулалтын 2013 оны

7 дугаар сарын ажлын тайлан Нэг. Диспетчерийн зохицуулалтын хүрээнд ДҮТ ХХК-иас хийсэн гол ажил:

1. Салбарын ерөнхий инженерүүдийн зөвөлгөөнөөр хэлэлцэн батласан Нэгдсэн сүлжээний

2013 оны зуны бага ачааллын горимыг мөрдүүлэн ажиллаж байна. 2. Нэгдсэн сүлжээний диспетчерийн зохицуулалт, ДЦС-уудын ЦЭХ, ДЭХ-ний түгээлтийн

мэдээг маягтын дагуу боловсруулж ЭХЯ-нд хүргүүлэв. 3. 2013-2014 оны өвлийн ачааллын үеийн горимийн хүндрэл, аваарын горимын танилцуулгыг

боловсруулж ЭХЯ-нд хүргүүлэв 4. ТБНС-ний 2013 оны 6-р сарын ТНБС-ний НХА –ийн тайлан өглөг авлагын мэдээ, спотын

тайлан бүртгэл, дулаан түгээлтийн төлөвлөгөөний тодотголыг гаргаж ЭХЗХ-д хүргүүлэв. 5. ТБНС-ний томоохон хэрэглэгчдийн оргил ачаалалд оролцсон байдал, цахилгаан эрчим

хүчний хэрэглээг 2013 оны эхний 6 сарын байдлаар нэгтгэн гаргаж ЭХЗХ-д хүргүүлэв. 6. ТБНС-ний 2011-2013 онуудын сар бүрийн оргил ачаалал, эх үүсвэрүүдийн оролцоо,

районы хэрэглээг чадлаар нь гарган ЭХЗХ-д хүргүүлэв. 7. 2013 оны сүүлийн хагас жилийн импортын цахилгаан эрчим хүч болон чадлын тооцооны

тодотголыг гаргаж ЭХЯ-нд хүргүүлэв. 8. Улсын хилээр импортлон оруулж ирсэн цахилгаан эрчим хүчний мэдээллийг бэлтгэж ЭХЯ-

д тогтмол хүргүүлж ажиллаа. 9. Эрдэнэтийн УБҮ болон ДЦС-4-ийн хэсэгчилсэн зогсолтын үед ТБНС-нийн хэдийн

найдвартай ажиллагааг хангаж, зуны батлагдсан горимийн дагуу таслалт хязгаарлалтын графикийг мөрдөж ажиллаа.

Хоёр. Нэгдсэн сүлжээний ЦЭХ-ний нийт хэрэглээний төлөвлөлт, биелэлт

Системийн нийт хэрэглээ 2013 оны 7 дугаар сард 335,1 сая кВт.ц хүрсэн ба төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 4,4% буюу 15,4 сая кВт.ц-аар буурч, 2012 оны мөн үеэс 1,0% буюу 3,2 сая кВт.ц-аар өссөн байна.

(мян.кВт.ц)

Хоногийн хэрэглээ, мян.кВт.ц

9043

11519

11035

11296

9910

11391

11075

11517

10868

11193

9,000

9,300

9,600

9,900

10,200

10,500

10,800

11,100

11,400

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Нэгдсэн сүлжээ 2013 оны VII сар 2012 оны VII сарын

гүйцэтгэл 2012, 2013 оны

VII сарын зөрүү Төлөвлөгөө Гүйцэтгэл Зөрүү

Хэрэглээ 350 552,498 335 108,960 -15 443,5 331 890,295 3 218,7

Боловсруулалт 309 552,498 288 991,620 -20 560,9 301 604,866 -12 613,2

Түгээлт 267 053,498 254 917,440 -12 136,1 259 932,168 -5 014,7

Импорт 41 000,000 46 117,340 5 117,3 30 285,429 15 831,9

Экспорт 2 600,000 2 372,438 -227,6 1 792,433 580,0

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð8


Гуðав. ДЦС-уудыí цахилгааí эðчим х¿чíий зохицуулалò

СтанцБоловсруулалт (мян.кВт.ц) Дотоод

хэрэгцээ, (%) Түгээлт (мян.кВт.ц)

Төлөвлөгөө Гүйцэтгэл Хувь Төл. Гүйц. Төлөвлөгөө Гүйцэтгэл Хувь

ДЦС-2 384,000 390,936 101,8% 19,8% 13,3% 308,000 338,819 110,0%

ДЦС-3 29 436,480 29 479,680 100,1% 18,7% 18,0% 23 936,480 24 162,237 100,9%

ДЦС-4 254 484,018 235 125,408 92,4% 12,8% 12,5% 221 984,018 205 840,476 92,7%

ДДЦС 14 938,000 15 083,112 101,0% 16,5% 16,0% 12 468,000 12 669,259 101,6%

ЭДЦС 8 927,000 8 912,484 99,8% 21,2% 20,0% 7 037,000 7 134,123 101,4%

Салхит 1 383,000 0,000 0,0% - 1 320,000 4 772,526 361,6%

Систем 309 552,498 288 991,620 93,4% 13,7% 13,4% 267 053,498 254 917,440 95,5%

Дотоодын үйлдвэрлэлтээр хэрэглэгчдэд 254,9 сая кВт.ц эрчим хүчийг түгээсэн нь төлөвлөгөөнөөс 4,5% буюу 12,1 сая кВт.ц-аар, 2012 оны мөн үеэс 1,9% буюу 5,0 сая кВт.ц-аар буурсан байна. Импортоор 46,1 сая кВт.ц ЦЭХ-ийг авсан ба төлөвлөгөөнөөс 5,1 сая кВт.ц-аар, өнгөрсөн оны мөн үеэс 15,8 сая кВт.ц-аар их авсан байна. Экспортонд 2,4 сая кВт.ц эрчим хүчийг өгсөн нь төлөвлөгөөнөөс 0,2 сая кВт.ц-аар бага байсан байна. 6 дугаар сарын 29-ны 21.00 цагаас 7-р сарын 2-ны 21.00 цагийн хооронд ДЦС-4 ХК-ийн хэсэгчилсэн зогсолт, “Эрдэнэт Үйлдвэр” ХХК-ийн графикт бүрэн зогсолт хийгдсэн болно. Мөн 7-р сарын 4-нээс эхлэн 27 хоног ДЦС-2 ХК-ийн бүрэн “0” зогсолт хийгдсэн. Эдгээр станцуудын графикт зогсолтын үеийн горим төлөвлөлт, зохицуулалт нэгдсэн сүлжээний хэмжээнд амжилттай хийгдсэн.Системийн дүнгээр ДЦС-ууд дотоод хэрэгцээний эрчим хүч төлөвлөгөөний дагуу буюу 13,4% байсан ба цахилгааны диспетчерийн графикийг 102,5%-иар биелүүлсэн байна. VII сард станцуудад нийлүүлсэн нүүрс болон нүүрсний нөөц:

Станц

Нүүрс (тонн)Нүүрсний үлдэгдэлVIII/01-ны байдлаар

(тн)График аар нийлүүлэх Нийлүүлсэн

Дутуунийлүүлэлт

(зөрүү)

VII сард түлсэн

VIII сардтүлэх нүүрс

Нөөц(хоног)

ДЦС-2 - 623 +623 870 12 335 16 8 164

ДЦС-3 70 525 60 351 -10 174 37 268 39 053 80 56 593ДЦС-4 240 000 256 030 +16 030 108 904 226 632 22 157 956ДДЦС 15 000 15 170,84 +170,84 21 304 16 373 35 23 924ЭДЦС 13 000 3 770 -9 230 12 224 10 995 10 4 447,7

Жич: ДЦС-ууд 2013 оны 8 дугаар сарын 01-ний байдлаар 10-80 хоног түлэх нүүрсний нөөцтэй байна.

Дºðºв. Цахилгааí эðчим х¿чíий худалдаа, балаíсДЦС-тай тохирсон диспетчерийн графикийн биелэлт болон дамжуулах, түгээх ТЗЭ-дийн хамтарсан актыг үндэслэн цахилгаан эрчим хүчний нэгдсэн балансыг гаргав. Төвийн бүсийн нэгдсэн сүлжээний хэмжээгээр 2013 оны 7-р сард 301 563,5 мян.кВт.ц эрчим хүчний хэрэглээ гарсан нь төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 6490 мян.кВт.ц буюу 2,1%-иар буурсан, өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 3,9% буюу 11343,1 мян.кВт.ц-аар өссөн байна.

Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид

2013 оны 7 сарын захиалга

2013 оны 7 сарын гүйцэтгэл зөрүү %

2012 оны 7 сарын

гүйцэтгэл зөрүү %

Системийн хэрэглээ /түгээлтээр/ 308 053,5 301 563,5 -6 490,0 -2,1% 290 220,4 11 343,1 3,9%

Станцын өөрийн түгээлт 1 420,6 1 897,7 477,1 33,6% 1 551,1 -346,5 -22,3%

ЦДҮС ХК -ийн ХАЦ 306 632,9 299 665,9 -6 967,0 -2,3% 288 669,3 10 996,6 3,8%техник алдагдал 10 455,4 9 734,6 -720,8 -6,9% 9 569,8 164,8 1,7%дотоод хэрэгцээ 335,3 290,0 -45,2 -13,5% 258,5 31,5 12,2%110-220 кВ -ын сүлжээний нийт алдагдал

10 790,7 10 024,7 -766,0 -7,1% 9 828,3 196,3 2,0%

% 3,52% 3,35% 3,40%

экспорт 2 600,0 2 372,438 -227,6 -8,8% 1 792,4 580,0 32,4%

ТЗЭ -ийн худалдаж авсан ЦЭХ 295 842,2 289 641,211 -6 201,0 -2,1% 278 840,94 10 800,3 3,9%

УБЦТС ХК 140 955,5 144 721,8 3 766,3 2,7% 133 851,9 10 869,9 8,1%Нолго 300,0 294,5 -5,5 -1,8% 307,8 -13,3 -4,3%

Пауэр Юнит 1 276,3 923,9 - - - - -ДСЦТС ХК 39 420,7 33 848,2 -5 572,5 -14,1% 38 717,4 -4 869,2 -12,6%

ЭБЦТС ХК 72 652,2 71 056,4 -1 595,8 -2,2% 67 665,9 3 390,5 5,0%

Хөвсгөл 3 300,0 2 842,6 -457,4 -13,9% 2 817,0 25,6 0,9%

Баянхонгор 2 184,2 2 098,6 -85,6 -3,9% 2 022,5 76,2 3,8%

Эрдэнэт Амьдрал 1 915,5 1 647,6 -267,9 -14,0% 1 885,4 -237,8 -12,6%

БНЗӨБЦТС ХК 24 800,0 20 909,1 -3 890,9 -15,7% 24 242,4 -3 333,4 -13,8%

Төмөр зам 3 399,2 3 501,1 101,9 3,0% 3 153,1 348,0 11,0%

Эрчим сүлжээ ХХК 2 752,9 2 549,3 -203,6 -7,4% 2 385,1 164,2 6,9%

АУЭХС 285,700 1 176,3 890,57 312% -

ӨБЦТС ХК 1 699,5

ЦДҮС ХК 299 665,9 мян.кВт.ц эрчим хүчийг худалдан авсан нь төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 2,3% буюу 6967 мян.кВт.ц–аар буурсан, өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 3,8% буюу 10 996,6 мян.кВт.ц-аар өссөн үзүүлэлттэй байна. Дамжуулах сүлжээний алдагдал гүйцэтгэлээр 10 024,7 мян.кВт.ц болсон нь төлөвлөсөн хэмжээнээс 766 мян.кВт.ц-аар буурсан, өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 196,3 мян.кВт.ц-аар өссөн байна. Түгээх тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдийн хэрэглээний төлөвлөгөө болон гүйцэтгэлийн зөрүү дараахи байдалтай байна. Үүнд: • ТайлантсардУБЦТСХК-ийнЦЭХ-нийхэрэглээтөлөвлөгөөтэйхарьцуулснаар3766,3

мян.кВт.ц буюу 2,7%-иар, өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 10 869,9 мян.кВт.ц буюу 8,1%-иар өссөн байна.

• ДСЦТСХК-дтөлөвлөгөөтэйхарьцуулахад5572,5мян.кВт.цбуюу14,1%,өнгөрсөнонымөн үеийн гүйцэтгэлээс 4869,2 мян.кВт.ц буюу 12,6%-ийн хэрэглээний бууралт гарсан нь Хөтөл цемент шохой, Эрэл цемент, Дархан төмөрлөг зэрэг томоохон үйлдвэрүүдийн ЦЭХ-ний хэрэглээ буурсантай холбоотой.

• ЭБЦТС ХК-д төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 1595.8 мян.кВт.ц буюу 2,2%-иар өссөн,өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 3390,5 мян.кВт.ц буюу 5%-ийн хэрэглээний бууралт гарсан 7-р сарын 1-ээс 2-ны хооронд нь уулын баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэр графикт “0” зогсолттой байсантай холбоотой.

• БНЗӨБЦТС ХК-д төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 3890,9 мян.кВт.ц буюу 15,7%-иар,өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 3333,4 мян.кВт.ц буюу 13,8%-иар хэрэглээний бууралт гарсан нь Бор-Өндөрийн ГОК-ийн хэрэглээ буурсантай холбоотой.

Төвийн бүсийн нэгдсэн сүлжээний цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээ 2013 оны эхний 7 сарын өссөн дүнгээр 2 513 468,7 мян.кВт.ц болсон нь төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 38 957,2 мян.кВт.цаг буюу 1,5%-иар буурсан, 2012 оны мөн үетэй харьцуулахад 5,6% буюу 133 299,8 мян.кВт.ц-аар өссөн байна.

2012 он

Өссөн дүнгээр 2013 оны гүйц/2013 оны төл

2012 оны гүйц/2013 оны гүйц

2013 төл 2013 оны гүйц биет % биет %

өөри

йн т

үгээ

лт ДЦС 2 852,452 530,000 1 428,593 898,59 169,5% 576,14 67,6%ДЦС 3 4 416,184 4 635,000 5 125,707 490,71 10,6% 709,52 16,1%ДЦС 4 5 883,865 5 560,600 8 397,602 2 837,00 51,0% 2 513,74 42,7%ДДЦС 699,225 589,000 680,672 91,67 15,6% -18,55 -2,7%ЭДЦС 961,505 950,830 1 016,489 65,66 6,9% 54,98 5,7%

станцын өөрийн түгээлт 12 813,231 12 265,430 16 649,063 4 383,63 35,7% 3 835,83 29,9%

Системийн хэрэглээ 2 380 169,090 2 552 426,266 2 513 468,974 -38 957,29 -1,5% 133 299,88 5,6%

ЦД

YС

ЦДYС ХК 2 367 355,859 2 540 160,836 2 496 819,911 -43 340,92 -1,7% 129 464,05 5,5%Худалдах ЦЭХ 2 296 568,263 2 455 454,792 2 418 842,425 -36 612,37 -1,5% 122 274,16 5,3%Техник 64 247,040 76 808,589 71 259,129 -5 549,46 -7,2% 7 012,09 10,9%дотоод/х 6 540,556 7 897,455 6 718,357 -1 179,10 -14,9% 177,80 2,7%алдагдал 70 787,596 84 706,044 77 977,486 -6 728,56 -7,9% 7 189,89 10,2%% 2,99% 3,33% 3,12%

УБ р

айон

УБЦТС ХК 1 186 451,265 1 299 939,188 1 302 820,920 2 881,73 0,2% 116 369,66 9,8%Нолго ХХК 2 701,584 2 420,000 2 508,480 88,48 3,7% -193,10 -7,1%Төмөр зам 5 622,808 5 511,550 6 385,379 873,83 15,9% 762,57 13,6%Эрчим сүлжээ ХХК 13 325,322 17 006,490 19 024,610 2 018,12 11,9% 5 699,29 42,8%

Повер юнит - 8 906,828 - - - - -Нийт 1 208 100,979 1 333 784,056 1 330 739,389 -3 044,67 -0,2% 122 638,41 10,2%

ДС

рай

он

ДСЦТС ХК 275 521,779 280 835,600 272 380,205 -8 455,39 -3,0% -3 141,57 -1,1%Төмөр зам 4 265,568 3 996,200 4 639,856 643,66 16,1% 374,29 8,8%Эрчим сүлжээ ХХК 2 152,628 2 345,768 2 091,590 -254,18 -10,8% -61,04 -2,8%

Экспорт 12 008,490 17 300,000 12 672,344 -4 627,66 -26,7% 663,85 5,5%Нийт 293 948,465 304 477,568 291 783,995 -12 693,57 -4,2% -2 164,47 -0,7%

ЭХ

рай

он

ЭБЦТС ХК 549 101,535 553 094,600 537 388,230 -15 706,37 -2,8% -11 713,31 -2,1%Үүнээс :ГОК 439 711,629 441 000,000 421 532,350 -19 467,65 -4,4% -18 179,28 -4,1% Бусад 109 389,906 112 094,600 115 855,880 3 761,28 3,4% 6 465,97 5,9%Төмөр зам 684,946 665,198 747,763 82,56 12,4% 62,82 9,2%Хөвсгөл ЭХ 20 394,252 23 840,000 22 318,601 -1 521,40 -6,4% 1 924,35 9,4%Баянхонгор ЭХ 16 373,775 17 119,500 17 607,165 487,67 2,8% 1 233,39 7,5%Эрдэнэт Амьдрал ХХК 15 605,087 16 046,500 16 516,484 469,98 2,9% 911,40 5,8%

Алтай-Улиастай - 8 544,770 10 716,574 - - - -Нийт 602 159,595 619 310,568 605 294,817 -14 015,75 -2,3% 3 135,22 0,5%

- 2 -

7 дугаар сарын хоногийн хэрэглээ 11,0-11,2 сая кВт.ц-ийн хооронд хэлбэлзэж байсан нь өнгөрсөн оны мөн үеэс 0,2-0,4 сая кВт.ц-аар өссөн.

2013 оны 7 дугаар сарын оргил ачаалал 552 МВт, бага ачаалал 329 МВт байсан нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад их, бага ачаалал 17-34 МВт-аар нэмэгдсэн байна. Сүүлийн жилүүдийн 7 дугаар сарын ачааллын хэмжээг графикаар харуулав.

Хэрэглээ түгээлтээр 301,6 сая кВт.ц хүрсэн нь төлөвлөгөөнөөс 2,1% буюу 6,5 сая кВт.ц-аар буурсан ба өнгөрсөн оны мөн үеэс 3,9% буюу 11,3 сая кВт.ц-аар өссөн байна.

Дотоодын үйлдвэрлэлтээр ДЦС-ууд 289,0 сая кВт.ц эрчим хүч үйлдвэрлэсэн нь төлөвлөгөөнөөс 6,6% буюу 20,6 сая кВт.ц-аар, 2012 оны мөн үеэс 4,2% буюу 12,6 сая кВт.ц-аар буурсан байна.

Гурав. ДЦС-уудын цахилгаан эрчим хүчний зохицуулалт

Станц Боловсруулалт (мян.кВт.ц) Дотоод

хэрэгцээ, (%) Түгээлт (мян.кВт.ц)

Төлөвлөгөө Гүйцэтгэл Хувь Төл. Гүйц. Төлөвлөгөө Гүйцэтгэл Хувь

ДЦС-2 384,000 390,936 101,8% 19,8% 13,3% 308,000 338,819 110,0%

ДЦС-3 29 436,480 29 479,680 100,1% 18,7% 18,0% 23 936,480 24 162,237 100,9%

ДЦС-4 254 484,018 235 125,408 92,4% 12,8% 12,5% 221 984,018 205 840,476 92,7%

ДДЦС 14 938,000 15 083,112 101,0% 16,5% 16,0% 12 468,000 12 669,259 101,6%

ЭДЦС 8 927,000 8 912,484 99,8% 21,2% 20,0% 7 037,000 7 134,123 101,4%

Салхит 1 383,000 0,000 0,0% - 1 320,000 4 772,526 361,6%

Систем 309 552,498 288 991,620 93,4% 13,7% 13,4% 267 053,498 254 917,440 95,5%

Дотоодын үйлдвэрлэлтээр хэрэглэгчдэд 254,9 сая кВт.ц эрчим хүчийг түгээсэн нь

төлөвлөгөөнөөс 4,5% буюу 12,1 сая кВт.ц-аар, 2012 оны мөн үеэс 1,9% буюу 5,0 сая кВт.ц-аар буурсан байна.

Импортоор 46,1 сая кВт.ц ЦЭХ-ийг авсан ба төлөвлөгөөнөөс 5,1 сая кВт.ц-аар, өнгөрсөн оны мөн үеэс 15,8 сая кВт.ц-аар их авсан байна.

Экспортонд 2,4 сая кВт.ц эрчим хүчийг өгсөн нь төлөвлөгөөнөөс 0,2 сая кВт.ц-аар бага байсан байна.

6 дугаар сарын 29-ны 21.00 цагаас 7-р сарын 2-ны 21.00 цагийн хооронд ДЦС-4 ХК-ийн хэсэгчилсэн зогсолт, “Эрдэнэт Үйлдвэр” ХХК-ийн графикт бүрэн зогсолт хийгдсэн болно. Мөн 7-р сарын 4-нээс эхлэн 27 хоног ДЦС-2 ХК-ийн бүрэн “0” зогсолт хийгдсэн. Эдгээр станцуудын графикт зогсолтын үеийн горим төлөвлөлт, зохицуулалт нэгдсэн сүлжээний хэмжээнд амжилттай хийгдсэн.

460

490

520

550

2010 он 2011 он 2012 он 2013 он

Их ачаалал, МВт

260

290

320

350

2010 он 2011 он 2012 он 2013 он

Бага ачаалал, МВт

- 3 -

Системийн дүнгээр ДЦС-ууд дотоод хэрэгцээний эрчим хүч төлөвлөгөөний дагуу буюу 13,4% байсан ба цахилгааны диспетчерийн графикийг 102,5%-иар биелүүлсэн байна. VII сард станцуудад нийлүүлсэн нүүрс болон нүүрсний нөөц:

Станц

Нүүрс (тонн)Нүүрсний үлдэгдэл VIII/01-ны байдлаар

(тн) Графикаар нийлүүлэх Нийлүүлсэн

Дутуу нийлүүлэлт

(зөрүү) VII сард түлсэн

VIII сард түлэх нүүрс

Нөөц (хоног)

ДЦС-2 - 623 +623 870 12 335 16 8 164 ДЦС-3 70 525 60 351 -10 174 37 268 39 053 80 56 593 ДЦС-4 240 000 256 030 +16 030 108 904 226 632 22 157 956 ДДЦС 15 000 15 170,84 +170,84 21 304 16 373 35 23 924 ЭДЦС 13 000 3 770 -9 230 12 224 10 995 10 4 447,7

Жич: ДЦС-ууд 2013 оны 8 дугаар сарын 01-ний байдлаар 10-80 хоног түлэх нүүрсний нөөцтэй байна.

Дөрөв. Цахилгаан эрчим хүчний худалдаа, баланс ДЦС-тай тохирсон диспетчерийн графикийн биелэлт болон дамжуулах, түгээх ТЗЭ-дийн хамтарсан актыг үндэслэн цахилгаан эрчим хүчний нэгдсэн балансыг гаргав. Төвийн бүсийн нэгдсэн сүлжээний хэмжээгээр 2013 оны 7-р сард 301 563,5 мян.кВт.ц эрчим хүчний хэрэглээ гарсан нь төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 6490 мян.кВт.ц буюу 2,1%-иар буурсан, өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 3,9% буюу 11343,1 мян.кВт.ц-аар өссөн байна.

Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид


2013 оны 7 сарын гүйцэтгэл зөрүү %

2012 оны 7 сарын

гүйцэтгэл зөрүү %

Системийн хэрэглээ /түгээлтээр/

308 053,5 301 563,5 -6 490,0 -2,1% 290 220,4 11 343,1 3,9%

Станцын өөрийн түгээлт 1 420,6 1 897,7 477,1 33,6% 1 551,1 -346,5 -22,3%

ЦДҮС ХК -ийн ХАЦ 306 632,9 299 665,9 -6 967,0 -2,3% 288 669,3 10 996,6 3,8% техник алдагдал 10 455,4 9 734,6 -720,8 -6,9% 9 569,8 164,8 1,7% дотоод хэрэгцээ 335,3 290,0 -45,2 -13,5% 258,5 31,5 12,2% 110-220 кВ -ын сүлжээний нийт алдагдал

10 790,7 10 024,7 -766,0 -7,1% 9 828,3 196,3 2,0%

% 3,52% 3,35% 3,40% экспорт 2 600,0 2 372,438 -227,6 -8,8% 1 792,4 580,0 32,4% ТЗЭ -ийн худалдаж авсан ЦЭХ 295 842,2 289 641,211 -6 201,0 -2,1% 278 840,94 10 800,3 3,9%

УБЦТС ХК 140 955,5 144 721,8 3 766,3 2,7% 133 851,9 10 869,9 8,1% Нолго 300,0 294,5 -5,5 -1,8% 307,8 -13,3 -4,3% Пауэр Юнит 1 276,3 923,9 - - - - -

2012 оны 7 сарын гүйцэтгэл



Системийн хэрэглээ /түгээлтээр/ 290,220.40 308,053.50 301,563.53

250,000.00

260,000.00

270,000.00

280,000.00

290,000.00

300,000.00

310,000.00

320,000.00

мян

кВт.ц

Системийн хэрэглээ /түгээлтээр/

- 4 -

ДСЦТС ХК 39 420,7 33 848,2 -5 572,5 -14,1% 38 717,4 -4 869,2 -12,6% ЭБЦТС ХК 72 652,2 71 056,4 -1 595,8 -2,2% 67 665,9 3 390,5 5,0% Хөвсгөл 3 300,0 2 842,6 -457,4 -13,9% 2 817,0 25,6 0,9% Баянхонгор 2 184,2 2 098,6 -85,6 -3,9% 2 022,5 76,2 3,8% Эрдэнэт Амьдрал 1 915,5 1 647,6 -267,9 -14,0% 1 885,4 -237,8 -12,6% БНЗӨБЦТС ХК 24 800,0 20 909,1 -3 890,9 -15,7% 24 242,4 -3 333,4 -13,8% Төмөр зам 3 399,2 3 501,1 101,9 3,0% 3 153,1 348,0 11,0% Эрчим сүлжээ ХХК 2 752,9 2 549,3 -203,6 -7,4% 2 385,1 164,2 6,9% АУЭХС 285,700 1 176,3 890,57 312% - ӨБЦТС ХК 1 699,5

ЦДҮС ХК 299 665,9 мян.кВт.ц эрчим хүчийг худалдан авсан нь төлөвлөгөөтэй

харьцуулахад 2,3% буюу 6967 мян.кВт.ц–аар буурсан, өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 3,8% буюу 10 996,6 мян.кВт.ц-аар өссөн үзүүлэлттэй байна. Дамжуулах сүлжээний алдагдал гүйцэтгэлээр 10 024,7 мян.кВт.ц болсон нь төлөвлөсөн хэмжээнээс 766 мян.кВт.ц-аар буурсан, өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 196,3 мян.кВт.ц-аар өссөн байна.

Түгээх тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдийн хэрэглээний төлөвлөгөө болон гүйцэтгэлийн зөрүү дараахи байдалтай байна. Үүнд:

Тайлант сард УБЦТС ХК-ийн ЦЭХ-ний хэрэглээ төлөвлөгөөтэй харьцуулснаар

3766,3 мян.кВт.ц буюу 2,7%-иар, өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 10 869,9 мян.кВт.ц буюу 8,1%-иар өссөн байна.

ДСЦТС ХК-д төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 5572,5 мян.кВт.ц буюу 14,1%, өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 4869,2 мян.кВт.ц буюу 12,6%-ийн хэрэглээний бууралт гарсан нь Хөтөл цемент шохой, Эрэл цемент, Дархан төмөрлөг зэрэг томоохон үйлдвэрүүдийн ЦЭХ-ний хэрэглээ буурсантай холбоотой.

ЭБЦТС ХК-д төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 1595.8 мян.кВт.ц буюу 2,2%-иар өссөн,

өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 3390,5 мян.кВт.ц буюу 5%-ийн хэрэглээний бууралт гарсан 7-р сарын 1-ээс 2-ны хооронд нь уулын баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэр графикт “0” зогсолттой байсантай холбоотой.

БНЗӨБЦТС ХК-д төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 3890,9 мян.кВт.ц буюу 15,7%-иар, өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 3333,4 мян.кВт.ц буюу 13,8%-иар хэрэглээний бууралт гарсан нь Бор-Өндөрийн ГОК-ийн хэрэглээ буурсантай холбоотой. .




110‐220 кВ ‐ын сүлжээний нийт алдагдал 9,828.35 10,790.69 10,024.67

% 3.40% 3.52% 3.35%

0.027

0.029

0.031

0.033

0.035

0.037

0.039

0.041

6,000.00

8,000.00

10,000.00

12,000.00

14,000.00

мян

кВт.ц

Дамжуулалтын алдагдал

- 5 -

Төвийн бүсийн нэгдсэн сүлжээний цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээ 2013 оны эхний 7 сарын өссөн дүнгээр 2 513 468,7 мян.кВт.ц болсон нь төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 38 957,2 мян.кВт.цаг буюу 1,5%-иар буурсан, 2012 оны мөн үетэй харьцуулахад 5,6% буюу 133 299,8 мян.кВт.ц-аар өссөн байна.

Өссөн дүнгээр 2013 оны гүйц/2013 оны

төл 2012 оны гүйц/2013 оны

гүйц 2012 он 2013 төл 2013 оны гүйц биет % биет %

өөрийн

түгээлт

ДЦС 2 852,452 530,000 1 428,593 898,59 169,5% 576,14 67,6% ДЦС 3 4 416,184 4 635,000 5 125,707 490,71 10,6% 709,52 16,1% ДЦС 4 5 883,865 5 560,600 8 397,602 2 837,00 51,0% 2 513,74 42,7% ДДЦС 699,225 589,000 680,672 91,67 15,6% -18,55 -2,7% ЭДЦС 961,505 950,830 1 016,489 65,66 6,9% 54,98 5,7%

станцын өөрийн түгээлт 12 813,231 12 265,430 16 649,063 4 383,63 35,7% 3 835,83 29,9% Системийн хэрэглээ 2 380 169,090 2 552 426,266 2 513 468,974 -38 957,29 -1,5% 133 299,88 5,6%

ЦД

YС

ЦДYС ХК 2 367 355,859 2 540 160,836 2 496 819,911 -43 340,92 -1,7% 129 464,05 5,5% Худалдах ЦЭХ 2 296 568,263 2 455 454,792 2 418 842,425 -36 612,37 -1,5% 122 274,16 5,3% Техник 64 247,040 76 808,589 71 259,129 -5 549,46 -7,2% 7 012,09 10,9% дотоод/х 6 540,556 7 897,455 6 718,357 -1 179,10 -14,9% 177,80 2,7% алдагдал 70 787,596 84 706,044 77 977,486 -6 728,56 -7,9% 7 189,89 10,2% % 2,99% 3,33% 3,12%

УБ район

УБЦТС ХК 1 186 451,265 1 299 939,188 1 302 820,920 2 881,73 0,2% 116 369,66 9,8% Нолго ХХК 2 701,584 2 420,000 2 508,480 88,48 3,7% -193,10 -7,1% Төмөр зам 5 622,808 5 511,550 6 385,379 873,83 15,9% 762,57 13,6% Эрчим сүлжээ ХХК 13 325,322 17 006,490 19 024,610 2 018,12 11,9% 5 699,29 42,8% Повер юнит - 8 906,828 - - - - - Нийт 1 208 100,979 1 333 784,056 1 330 739,389 -3 044,67 -0,2% 122 638,41 10,2%

ДС

район

ДСЦТС ХК 275 521,779 280 835,600 272 380,205 -8 455,39 -3,0% -3 141,57 -1,1% Төмөр зам 4 265,568 3 996,200 4 639,856 643,66 16,1% 374,29 8,8% Эрчим сүлжээ ХХК 2 152,628 2 345,768 2 091,590 -254,18 -10,8% -61,04 -2,8% Экспорт 12 008,490 17 300,000 12 672,344 -4 627,66 -26,7% 663,85 5,5% Нийт 293 948,465 304 477,568 291 783,995 -12 693,57 -4,2% -2 164,47 -0,7%

ЭХ

район

ЭБЦТС ХК 549 101,535 553 094,600 537 388,230 -15 706,37 -2,8% -11 713,31 -2,1% Үүнээс :ГОК 439 711,629 441 000,000 421 532,350 -19 467,65 -4,4% -18 179,28 -4,1% Бусад 109 389,906 112 094,600 115 855,880 3 761,28 3,4% 6 465,97 5,9% Төмөр зам 684,946 665,198 747,763 82,56 12,4% 62,82 9,2% Хөвсгөл ЭХ 20 394,252 23 840,000 22 318,601 -1 521,40 -6,4% 1 924,35 9,4% Баянхонгор ЭХ 16 373,775 17 119,500 17 607,165 487,67 2,8% 1 233,39 7,5% Эрдэнэт Амьдрал ХХК 15 605,087 16 046,500 16 516,484 469,98 2,9% 911,40 5,8%

УБ район ДС район ЭБ район БН район2012 оны 7 сарын гүйцэтгэл 136,964.49 41,131.53 74,468.17 26,276.75

2013 оны 7 сарын захиалга 145,618.41 42,690.54 80,412.26 27,121.00

2013 оны 7 сарын гүйцэтгэл 148,965.15 36,909.38 78,900.12 24,866.57

‐

20,000.00

40,000.00

60,000.00

80,000.00

100,000.00

120,000.00

140,000.00

160,000.00

мян

кВт.ц

Районуудын хэрэглээ

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð 9


БН р

айон БНЗӨБЦТС ХК 174 124,562 178 500,000 167 686,601 -10 813,40 -6,1% -6 437,96 -3,7%

Төмөр зам 18 234,662 19 382,600 19 941,947 559,35 2,9% 1 707,29 9,4%ӨБЦТС ХК - - 3 395,676 Нийт 192 359,224 197 882,600 191 024,224 -6 858,38 -3,5% -1 335,00 -0,7%

2013 оны 7-р сард ЦДҮС ТӨХК-ийн мэдлийн 110 кВ болон 220 кВ-ын шугам тоноглолд 15 удаагийн тасралт саатал гарч нийт 18,67 мян.кВт.ц эрчим хүчийг дутуу түгээсэн байна.

№

салб

ар

дэд станц шугам тоноглолхугацаа

Дутуу түгээлт,

мян кВт.ц

ШалтгаанЭхэлсэн Дууссан

1

УБ

ИХБ-4 АШ-117 27.07.2013 1:05

27.07.2013 1:10 0,17 Цаг агаар ширүүн бороотой

2 Налайх АШ-102 31.07.2013 15:08

31.07.2013 15:37 0,84 Цаг агаар ширүүн бороотой

3 Налайх Салхит 31.07.2013 15:08

31.07.2013 15:44

4

ДС

ДХХБ Ерөө 18.07.2013 15:13

18.07.2013 16:08 0,79 Тулгуур № 216-217 хооронд C

фаз дээр мод унасан

5 Давхар Трансформатор 30.07.2013 19:28

30.07.2013 20:07 3,33 Гадны богино залгаанд

тасарсан

5

XБ

Хархорин Арвайхээр 08.07.2013 1:54

08.07.2013 1:54 0,0005

Тодорхойгүй

6 Мөрөн Тэлмэн-110 07.07.2013 8:32

07.07.2013 8:42 0,3336

7 Мөрөн Тэлмэн-110 10.07.2013 17:24

10.07.2013 17:28 0,115

8 Мөрөн Тэлмэн-110 25.07.2013 14:53

25.07.2013 15:08 0,133

9 Мөрөн Тэлмэн-110 29.07.2013 5:25

29.07.2013 5:27 0,024

10 Мөрөн Тэлмэн-110 30.07.2013 11:22

30.07.2013 11:23 0,014

11

БН

Бор-өндөр Өндөрхаан 05.07.2013 17:53

05.07.2013 20:37 7,053 Тулгуур № 511-525 хоорондох

14ш тулгуур хугарч унасан

12 Мандалговь Тавантолгой 06.07.2013 15:16

06.07.2013 15:46 1,636 Түр зуурын газардлага

13 Мандалговь Чойр 06.07.2013 17:31

06.07.2013 17:50 1,512 Түр зуурын богино залгаа

14 Мандалговь Чойр 06.07.2013 18:10

06.07.2013 18:19 0,716

Түр зуурын газардлага15 Мандалговь Тавантолгой 27.07.2013

20:4027.07.2013

21:06 2,008

ЦДҮС ХК 18,67

Тав. ДЦС-уудыí дулааíы эðчим х¿чíий зохицуулалò

2013 оны 7-р сард системийн хэмжээгээр 162,734 мян.Гкал дулаан үйлдвэрлэн 160,240мян.Гкал дулааныг хэрэглэгчдэд түгээж ДҮТ-ийн зохицуулсан горимыг 100.0%-иар биелүүлэн ажиллав. Системийн дулаан түгээлтийг ҮСТ-тэй харьцуулбал 5,5 мян.Гкал-аар их буюу 103,6%-ийн биелэлттэй гарлаа. Өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 1,0 мян.Гкал-аар (100,6%) өссөн үзүүлэлттэй байна. Сүлжээний батлагдсан болон тухайн үеийн зохицуулсан горим ажиллагааг үндэслэн бодсон системийн хэрэгцээний халуун усны ачааллын тооцоогоор 158,137 мян.Гкал дулаан түгээхээр ДҮТ-ийн горим өгөгдсөн.

Хүснэгт 5.1

ДЦ

С-у

уд

Горимын даалгавар

Ста

нцуу

дын

үйлд

вэрл

эсэн

ду

лаан

Түгээсэн дулаан ДҮТ-ийн төлөвлөгөөний гүйцэтгэл /%/

ГТД /горимоор түгээгдэх дулаан/

ДҮТ-ийн зохицуулсан төлөвлөгөө

Бүгд /Гкал/ Бүгд /Гкал/

ҮүнээсБүгд /Гкал/

ҮүнээсГТД Зохицуулсан

төлөвлөгөөуураар усаар уураар усаар

ДЦС-2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 100.0% 100.0%

ДЦС-3 29823.0 29234.0 24804.0 4430.0 29554.0 29234.0 24804.0 4430.0 98.0% 100.0%

ДЦС-4 106389.0 108869.0 13464.0 95405.0 110470.0 108869.0 13464.0 95405.0 102.3% 100.0%

ДДЦС 8943.0 9337.0 989.0 8348.0 9468.0 9337.0 989.0 8348.0 104.4% 100.0%

ЭДЦС 12982.0 12800.0 1253.0 11547.0 13242.0 12800.0 1253.0 11547.0 98.6% 100.0%

Нийт 158137.0 160240.0 40510.0 119730.0 162734.0 160240.0 40510.0 119730.0 101.3% 100.0%

Системийн хэмжээгээр үйлдвэр санхүүгийн төлөвлөгөөний биелэлт 103,6% байна. ДЦС тус бүрийн төлөвлөгөөний биелэлтийг хүснэгт 5.2-д үзүүлье.

Хүснэгт 5.2

ДЦС-ууд ҮСТ[Гкал]

Дулаан түгээлт[Гкал]

ҮСТ-ний биелэлт

[%]Биелэлтийн хэт зөрүүгийн шалтгаан

ДЦС-2 ХК 0 0 100%

ДЦС-3 ХК 22715 29234 128,7%Дулааны сүлжээнд хийгдэх засварын ажлаас шалтгаалан хөтөлбөрийн дагуу YII/14-YII/18-ны хооронд сүлжээний устай ажиллан 4,4мян.Гкал дулааныг нэмж түгээсэн.

ДЦС-4 ХК 110360 108869 98,6%Дулааны сүлжээнд хийгдэх засварын ажлаас шалтгаалан YII/14-YII/18-ны хооронд сүлжээний усыг ДЦС-3-д шилжүүлж ажилласан.

ДДЦС ХК 8848 9337 105,5%Усаах түгээх дулааны төлөвлөгөөний биелэлт 100% байгаа боловч уурын хэрэглээ төлөвлөснөөс 0,489мян.Гкал-аар нэмэгдсэн

ЭДЦС ХК 12789 12800 100,1%Систем 154712 160240 103,6%

Сүлжээнд хийгдсэн ажлууд, горимын хэрэгжилт

7-р сард ТДХ-ийн горим төлөвлөлт болон хэрэгжилт хэвийн явагдав. Улаанбаатар хотын төвлөрсөн дулаан хангамжийн сүлжээний хэрэглэгчдийн хэрэгцээний халуун усыг YII/14-18-ны өдрүүдээс бусад өдрүүдэд ДЦС-4 ХК халааж ажиллав. YII/14-18-ны өдрүүдэд сүлжээний 3500т/ц усыг ДЦС-3-аас, ∅700-ын шугамын хэрэглэгчдийн хэрэгцээний халуун усыг ДЦС-4-өөс халааж дулааны сүлжээний төв магистралууд дээр хийх засварын ажил УБДС ХК, ДҮТ-ийн боловсруулж баталсан горим, хөтөлбөрийн дагуу цаг хугацаандаа амжилттай хийгдсэн.Тайлант сард Үндэсний баяр наадмын үеэр ажиллах сүлжээний горим ажиллагааны хөтөлбөр боловсруулан ажиллав. Мөн дулааны сүлжээнд хийгдэх зуны засварын графикийн дагуу зогсолт №6 хийгдэж 11а,б,в,г,д,и магистралууд YII/15-наас засварт зогсон нягтын шахалт хийгдсэн. YII/24-нөөс зогсолт №7 хийгдэж байгаа ба энэ зогсолтын хүрээнд 9е,ж, 7и, 8а,б,в,г,д,е магистралуудын 21Гкал/ц дулааны ачаалал бүхий хэрэглэгчдийг сүлжээнээс тасалсан. YIII/6-нд дээрх шугамууд бүрэн залгагдана. Дархан, Эрдэнэт хотуудын дулааны горим ажиллагаа хэвийн амжилттай явагдсан.

ДҮТ-ийн оновчилсон горимын дулааны параметрүүдийг Эх үүсвэр дээр хэрхэн хэрэгжүүлж ажилласныг хүснэгт 5.3-д үзүүлэв. Хүснэгт 5.3

Станцууд ДҮТ-ээс өгсөн горим ХэрэгжүүлсэнТемпературын

зөрүүt1 t2 P1 P2 t1 t2 P1 P2 Dt1 Dt2

0С 0С кгс/см2 кгс/см2 0С 0С 0С 0С 0С 0СДЦС-2 - - - - - - - - - -ДЦС-3, Д 78.0 48.0 11.0 2.0 74.9 50.3 9.0 2.1 -3.1 2.3ДЦС-3,Ө 78.0 48.0 11.0 2.0 76.3 46.3 10.0 1.9 -1.7 -1.7ДЦС-4 78.0 48.0 11.5 2.4 80.5 46.9 11.5 2.4 2.5 -1.1ДДЦС 68.0 - 6.5 - 74.4 - 6.5 - 6.4 -ЭДЦС 75.0 50.0 12.5 5.5 74.9 50.3 12.5 5.5 -0.1 0.3

УБДС, ДДС, ЭДЦС ХК-уудын дулаан түгээлтийг ДҮТ-ийн зохицуулсан төлөвлөгөө болон үйлдвэр санхүүгийн төлөвлөгөөтэй харьцуулж хүснэгт 5.4-д үзүүлэв.Хүснэгт 5.4

Дулаан түгээгч ТЗЭБүгд /мян.Гкал/

Зохицуулсан төлөвл. ҮСТөлөвлөгөө Түгээсэн дулаан Биелэлт

Үүнээс Бүгд /мян.Гкал/

Үүнээс Бүгд /мян.Гкал/

Үүнээс Зох.төл ҮСТ

усаар усаар усаар уураар %

УБДС ХК 99.805 99.805 99.960 99.96 99.805 99.805 0.000 100.0% 99.8%

Үүнээс:

ДЦС-2 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 - -

ДЦС-3 4.400 4.400 0.000 0.000 4.400 4.400 0.000 100.0% #DIV/0!

ДЦС-4 95.405 95.405 99.960 99.960 95.405 95.405 0.000 100.0% 95.4%

ДДС ХК 9.337 8.348 8.848 8.348 9.337 8.348 0.989 100.0% 105.5%

ЭДЦС-ын сүлжээ 12.800 11.547 12.789 11.079 12.800 11.547 1.253 100.0% 100.1%

Нийт ДС 121.942 119.700 121.597 119.387 121.9420 119.700 2.2420 100.0% 100.3%

Дулаан үйлдвэрлэгч болон дамжуулагч ТЗЭ-д нь диспетчерийн графикийн зөрчилгүй ажиллаж ДҮТ-ийн зохицуулсан төлөвлөгөөг 100,0% хэрэгжүүлж ажиллалаа.

зуðгаа. Цахилгааí эðчим х¿чíий зах зээлийí аðилжааíы ¿йл ажиллагаа

Спот зах зээл:7-р сард үйлдвэрлэгч тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдийн үйл ажиллагаанаас хамаарсан цахилгаан эрчим хүчний спот арилжаа хийгдээгүй байна. Спот арилжааг эхний хагас жилийн байдлаар харуулбал:

2013 оны эхний хагас жилээр ДЦС 2 ДЦС 3 ДЦС 4 ДДЦС ЭДЦС Худалдсан

ЦЭХ-ний нийт дүн

Ашиг, алдагдал,

мян төг

ДЦС 2 биетээр, мян кВт.ц 0,000 28,050 0,000 0,000 28,050 -29 357,738мөнгөөр, мян төг 0,000 1541,067 0,000 0,000 1 541,067

ДЦС 3 биетээр, мян кВт.ц 0,000 150,236 0,000 0,000 150,236 -24 645,221мөнгөөр, мян төг 0,000 9693,227 0,000 0,000 9 693,227

ДЦС 4 биетээр, мян кВт.ц 562,410 532,214 276,716 19,896 1 391,236 55 749,095мөнгөөр, мян төг 30898,805 34338,447 14854,115 1878,978 81 970,346

ДДЦС биетээр, мян кВт.ц 0,000 0,000 63,168 0,000 63,168 -11 463,257мөнгөөр, мян төг 0,000 0,000 3390,858 0,000 3 390,858

ЭДЦС биетээр, мян кВт.ц 0,000 0,000 122,788 0,000 122,788 9 717,120мөнгөөр, мян төг 0,000 0,000 11596,099 0,000 11 596,099Худалдан

авсан нийт дүн

биетээр, мян кВт.ц 562,410 532,214 364,242 276,716 19,896 1 755,478

мөнгөөр, мян төг 30898,805 34338,447 26221,251 14854,115 1878,978 108 191,596

Өрсөлдөөнт зах зээл:7-р сард өрсөлдөөнт зах зээлд цахилгаан эрчим хүчний худалдаа зарлагдаагүй ба 2013 оны эхний хагас жилд зөвхөн 1-р сард 7,0 сая.кВт.ц цахилгаан эрчим хүчний арилжаа зарлагдаж, ЭДЦС ХК 0,03 хувиар энергийн тарифаа бууруулан 114.0 мян.кВт.ц энергийн багцыг НХА-чид нийлүүлэх эрх авсан. Гүйцэтгэлийг доорхи хүснэгтэд үзүүлэв.

Станцын нэр Өрсөлдөөнөөр авах эрчим хүчний үнэ төг /кВт.ц

Өрсөлдөөнөөр авах эрчим хүчний санал /мян.кВт.ц/

Өрсөлдөөнөөр авсан эрчим хүчний гүйцэтгэл /мян.кВт.ц/ Мөнгөн дүн /мян.төг/

ЭДЦС ХК 94.43 114.0 212.0 20 019.16Нийт 114.0 212.0 20 019.16

Долоо. Импоðò, экспоðò, гðафикийí хазайлòыí òооцоо

2013 оны 7 дугаар сард ОХУ-аас 46117,34 мян.кВт.ц цахилгаан эрчим хүч импортоор авч, 2372,4 мян.кВт.ц-ийг экспортонд өгөв. Импортын эрчим хүч төлөвлөгөөнөөс 5117,3 мян.кВт.ц-аар хэтэрч, экспортыг 227,6 мян.кВт.ц-аар хэмнэсэн байна.Импортын графикийн хазайлт системийн хэмжээнд тоолуурын системийн өгөгдлөөр 2345,02 МВт.ц байсан ба ДЦС 4ХК графикт хэсэгчилсэн “0” зогсолттой байсан YII/1-ний өдөр импортын графикийн хамгийн их хазайлт 300,14 МВт.ц гарсан байна.7-р сард ДДЦС горим бариагүйн улмаас 3,07 МВт.ц импортын графикийн хазайлт гаргасан. Үйлдвэрлэх, дамжуулах ТЗЭ-дийн импортын графикийн хазайлт /МВт.ц/

Өдрүүд ДЦС-2 ДЦС-3 ДЦС-4 ДДЦС ЭДЦС ЦДҮС Нийт1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 300,14 300,142 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 196,86 196,863 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 57,36 57,364 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 70,27 70,275 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 46,66 46,66

ДЦС-уудын 7-р сард түгээсэн дулаан: [мян Гкал] Системийн дулаан түгээлтэнд ДЦС-уудын эзэлсэн хувь

Системийн хэмжээгээр үйлдвэр санхүүгийн төлөвлөгөөний биелэлт 103,6% байна. ДЦС тус бүрийн төлөвлөгөөний биелэлтийг хүснэгт 5.2-д үзүүлье.

Хүснэгт 5.2

ДЦС-ууд ҮСТ [Гкал]

Дулаан түгээлт [Гкал]

ҮСТ-ний биелэлт

[%] Биелэлтийн хэт зөрүүгийн шалтгаан

ДЦС-2 ХК 0 0 100%

ДЦС-3 ХК 22715 29234 128,7% Дулааны сүлжээнд хийгдэх засварын ажлаас шалтгаалан хөтөлбөрийн дагуу YII/14-YII/18-ны хооронд сүлжээний устай ажиллан 4,4мян.Гкал дулааныг нэмж түгээсэн.

ДЦС-4 ХК 110360 108869 98,6% Дулааны сүлжээнд хийгдэх засварын ажлаас шалтгаалан YII/14-YII/18-ны хооронд сүлжээний усыг ДЦС-3-д шилжүүлж ажилласан.

ДДЦС ХК 8848 9337 105,5% Усаах түгээх дулааны төлөвлөгөөний биелэлт 100% байгаа боловч уурын хэрэглээ төлөвлөснөөс 0,489мян.Гкал-аар нэмэгдсэн

ЭДЦС ХК 12789 12800 100,1%

Систем 154712 160240 103,6%

Сүлжээнд хийгдсэн ажлууд, горимын хэрэгжилт

7-р сард ТДХ-ийн горим төлөвлөлт болон хэрэгжилт хэвийн явагдав. Улаанбаатар хотын төвлөрсөн дулаан хангамжийн сүлжээний хэрэглэгчдийн хэрэгцээний халуун усыг YII/14-18-ны өдрүүдээс бусад өдрүүдэд ДЦС-4 ХК халааж ажиллав. YII/14-18-ны өдрүүдэд сүлжээний 3500т/ц усыг ДЦС-3-аас, 700-ын шугамын хэрэглэгчдийн хэрэгцээний халуун усыг ДЦС-4-өөс халааж дулааны сүлжээний төв магистралууд дээр хийх засварын ажил УБДС ХК, ДҮТ-ийн боловсруулж баталсан горим, хөтөлбөрийн дагуу цаг хугацаандаа амжилттай хийгдсэн.

Тайлант сард Үндэсний баяр наадмын үеэр ажиллах сүлжээний горим ажиллагааны хөтөлбөр боловсруулан ажиллав. Мөн дулааны сүлжээнд хийгдэх зуны засварын графикийн дагуу зогсолт №6 хийгдэж 11а,б,в,г,д,и магистралууд YII/15-наас засварт зогсон нягтын шахалт хийгдсэн. YII/24-нөөс зогсолт №7 хийгдэж байгаа ба энэ зогсолтын хүрээнд 9е,ж, 7и, 8а,б,в,г,д,е магистралуудын 21Гкал/ц дулааны ачаалал бүхий хэрэглэгчдийг сүлжээнээс тасалсан. YIII/6-нд дээрх шугамууд бүрэн залгагдана.

Дархан, Эрдэнэт хотуудын дулааны горим ажиллагаа хэвийн амжилттай явагдсан. ДҮТ-ийн оновчилсон горимын дулааны параметрүүдийг Эх үүсвэр дээр хэрхэн хэрэгжүүлж ажилласныг хүснэгт 5.3-д үзүүлэв.

ДЦС-3 29823.0 29234.0 24804.0 4430.0 29554.0 29234.0 24804.0 4430.0 98.0% 100.0% ДЦС-4 106389.0 108869.0 13464.0 95405.0 110470.0 108869.0 13464.0 95405.0 102.3% 100.0% ДДЦС 8943.0 9337.0 989.0 8348.0 9468.0 9337.0 989.0 8348.0 104.4% 100.0% ЭДЦС 12982.0 12800.0 1253.0 11547.0 13242.0 12800.0 1253.0 11547.0 98.6% 100.0% Нийт 158137.0 160240.0 40510.0 119730.0 162734.0 160240.0 40510.0 119730.0 101.3% 100.0%

0

50

100

ДЦС-2 ДЦС-3 ДЦС-4 ДДЦС ЭДЦСуураар 0.000 24.804 13.464 0.989 1.253усаар 0.000 4.430 95.405 8.348 11.547

ДЦС-20.0%

ДЦС-318.2%

ДЦС-467.9%

ДДЦС5.8%

ЭДЦС8.0%

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð10


6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 30,97 30,977 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 38,71 38,718 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 43,73 43,739 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 52,19 52,19

10 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 38,42 38,4211 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 30,37 30,3712 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 39,57 39,5713 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 23,44 23,4414 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 62,31 62,3115 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 45,47 45,4716 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 59,29 59,2917 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 33,36 33,3618 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 36,74 36,7419 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 60,97 60,9720 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 78,55 78,55

21 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 29,70 29,7022 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 35,80 35,8023 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 47,24 47,2424 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 228,30 228,3025 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 167,97 167,9726 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 172,39 172,3927 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 44,28 44,2828 0,0 0,0 0,0 0,57 0,0 40,43 41,0029 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 79,46 79,4630 0,0 0,0 0,0 2,5 0,0 73,12 75,6231 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 77,89 77,89

Нийт 0,0 0,00 0,0 3,07 0,00 2341,95 2345,02

Тайлант сард импортын хамгийн их чадлын дундажийг төлөвлөснөөс 8,86 МВт-аар бууруулсан горимын зохицуулалт хийсэн байна.

№ Ажлын өдрүүд Цагийн хамгийн их дундаж Сарын дундаж Рф (МВт)1 YII/1 166,59

116,1431

2 YII/2 165,903 YII/3 117,544 YII/4 117,145 YII/5 124,826 YII/8 115,067 YII/9 118,108 YII/10 116,979 YII/11 58,1910 YII/12 69,8511 YII/15 99,8112 YII/16 105,9613 YII/17 114,6214 YII/18 122,4715 YII/19 120,2816 YII/22 127,6617 YII/23 127,3318 YII/24 125,7719 YII/25 119,5920 YII/26 116,4521 YII/29 107,3622 YII/30 107,1123 YII/31 106,73

ДҮН: 2671,29

Найм. Үíдсэí òоíоглолыí зогсолò, ТзЭ-ийí ажиллагааíд гаðсаí доголдол

8.1. ДЦС-уудын Зуух, турбогенераторын VI сарын засварын зогсолтын бүртгэл:

Станц Зуух, ТГ № Сар,өдөр Засварт зогсоосон шалтгаан

ДЦС-2Зуух - - -ТГ - - -

ДЦС-3Зуух - - -ТГ - - -

ДЦС-4 Зуух8 VII/09 Шлак цэвэрлэхээр зогсоов.7 VII/19 Халах гадаргуугын гэмтэл устгахаар зогсоов.

ТГ 2 VII/18 Ажлын колоткуудад гэмтэл устгахаар зогсоов.

ДДЦС Зуух - -

ТГ 4 VII/15 Конденсаторт үзлэг хийхээр зогсоов.

ЭДЦС Зуух 5 VII/19 Тээрмийн гэмтэл засварлах, хуяг солихоор зогсоов.ТГ 2 VII/24 Конденсаторт үзлэг хийхээр зогсоов.

Гэмтэлтэй тоноглолыг зогсоохдоо бэлтгэлд байсан тоноглолыг урьдчилан явуулсны дараа уг тоноглолыг зогсоож засвар, үйлчилгээ хийсэн бөгөөд тухайн ТЗЭ-ийн болон ЭХС-ийн горим ажиллагаанд сөргөөр нөлөөлөөгүй болно. 8.2. Зуух, турбогенераторын VI сарын аваарийн зогсолтын бүртгэл:

ТЗЭ Зуух, ТГ № Сар,өдөр Аваарийн зогсолтын шалтгаан

ДЦС-2 Зуух - - -ТГ - - -

ДЦС-3 Зуух - - -ТГ - - -

ДЦС-43уух 8 - -ТГ 6 VII/19 Температур ихсэлтийн хамгаалалтаар зогсов.

ДДЦС Зуух - - -ТГ - - -

ЭДЦСЗуух - - -ТГ - - -

8.3. Үндсэн тоноглолын нийт зогсолтын судалгаа:

Станц Үндсэн тоноглол Аваарийн зогсолт Гэмтэл устгахаар зогсоосон тоо

Бэлтгэлдзогсоосон тоо

Нийт зогсолтын

тоо2012.VII 2013. VII горим станц

ДЦС-2 Зуух - - 1 1Турбогенератор - - 1 1

ДЦС-3 Зуух 3 - - - -Турбогенератор - - 1 1

ДЦС-4 Зуух 5 - 2 - - 2Турбогенератор 3 1 1 - 1 3

ДДЦС Зуух - - 1 1 2Турбогенератор - 1 1 1 2 4

ЭДЦС Зуух - - 1 1Турбогенератор 1 - 1 1 2

Нэгдсэн сүлжээний хэмжээгээр

12

8.4. Нэгдсэн сүлжээний 110-220 кВ-ын ЦДАШ, тоноглолын РХА-ийн байгууламжийн 2013 оны VII сарын ажиллагааны мэдээ Төвийн бүсийн нэгдсэн сүлжээ

д/д огноо цаг мин Дэд станц Тасарсан шугам тоноглол

Ажилласан хамгаалалт АПВ Тасралтын

шалтгаан Цаг агаар

1 13-07-03 00:41

Бор-Өндөр Өндөрхаан

ЗХ-1 + С-91.8 тогтуун2 13-07-03 23:34 ГХ-1,МТО + А-51.6 тогтуун3 13-07-05 17:53 ГХ-1,ГИХ - А-150 салхитай4 13-07-06 13:41 МТО, ГХ-1 + А-41.5 тогтуун5 13-07-06 22:21 ГХ-1,МТО + А-63.6 тогтуун6 13-07-11 02:07 ГХ-1,ГИХ + С-163.2 тогтуун7 13-07-12 02:38 ГХ-1 + С-148.8 тогтуун8 13-07-13 12:57 ГХ-1 + С-128 тогтуун9 13-07-15 01:47 ГХ-1 + С-110.8 бороо

10 13-07-17 18:50 ГХ-1 + А-164.8 тогтуун11 13-07-17 19:40 ГХ-1 + В-89.4 тогтуун12 13-07-19 04:50 ГХ-1 + А-125.2 тогтуун13 13-07-19 8:00 ГХ-1.2 + В-163.2 тогтуун14 13-07-20 03:25 ГХ-1 + тогтуун15 13-07-21 02:12 ГХ-1 + А-114.4 тогтуун16 13-07-21 04:12 ГХ-1 + А-97.4 тогтуун17 13-07-22 05:04 ГХ-1 + А-101.4 тогтуун18 13-07-22 14:18 ГХ-1 + тодорхойгүй тогтуун19 13-07-24 00:21 ГХ-1 + А-114 тогтуун20 13-07-24 04:43 ГХ-1 + А-120.8 тогтуун21 13-07-24 07:23 ГХ-1 + А-132.8 тогтуун22 13-07-26 22:40 ГХ-1 + В-100.2 тогтуун23 13-07-26 23:46 ГХ-1 + С-116.4 тогтуун24 13-07-27 05:40 ГХ-1 + В-120.6 тогтуун25 13-07-27 21:38 ГХ-1 + А-110.8 тогтуун26 13-07-27 21:47 ГХ-1 + В-121.2 тогтуун27 13-07-30 02:17 ГХ-1 + В-140 тогтуун28 13-07-30 04:12 ГХ-1 + В-125.6 тогтуун29 13-07-31 23:40 ГХ-1 + С-88 тогтуун30 13-07-06 4:19

Баруун Урт Өндөрхаан

тодорхойгүй * В,С-9 31 13-07-06 8:34 тодорхойгүй * С-37.7 тогтуун 32 13-07-07 02:50 тодорхойгүй бороотой33 13-07-07 23:04 тодорхойгүй В,С-27.9 тогтуун34 13-07-08 02:14 ГХ С-28 тогтуун35 13-07-03 03:13

Булган

Хархорин-Б

ЗХ-2 + А-156.16 тогтуун36 13-07-04 21:12 ГХ-2 + С-156.2 бороотой37 13-07-05 02:24 ГХ-2 + С-154.81 38 13-07-05 3:12 ГХ-2 + С-156.23 39 13-07-05 3:56 ГХ-2 + С-156.88 40 13-07-05 4:33 ГХ-2 + С-149.55 тогтуун41 13-07-08 05:19 ГХ-2 + А-153.58 тогтуун42 13-07-08 05:29 ГХ-2 + В-156.85 бороотой43 13-07-11 03:22 ГХ-1 + С-131.98 тогтуун44 13-07-14 00:43 ГХ-2 + В-75.11 тогтуун45 13-07-14 13:25 ГХ-2 + С-109.8 тогтуун46 13-07-28 21:02 ГХ-1 + С-37.7 бороотой47 13-07-15 03:18

МөрөнГИХ + В-54.7 салхитай бороотой

48 13-07-16 06.46 ГИХ + В,С-104.4 тогтуун49 13-07-20 18:03 ГИХ + В,С-130 бороотой50 13-07-15 18:07

ДХХБ

ЕрөөГХ-1 + С-54.4 тогтуун

51 13-07-18 14:55 ГХ-2,ГИХ + С-111.8 тогтуун52 13-07-18 14:55 - тогтуун53 13-07-08 8:40

Сүхбаатар

ГХ-1 + С-99 тогтуун54 13-07-26 04:52 ГХ-1 + тогтуун55 13-07-27 00:10 ГХ-1,ЗХ-1 + тогтуун56 13-07-28 05:01 ГХ-1 + бороотой

57 13-07-01 15:40

Дархан Орхон

Хамгаалалт тодорхойгүй +

58 13-07-06 5:10 ГХ-1.2 + салхитай бороотой59 13-07-11 07:56 ГХ-1 + А-29.7 тогтуун60 13-07-11 08:46 ГХ-1 + тогтуун61 13-07-29 15:48 МТО, ГХ-1 + бороотой62 13-07-29 15:50 бороотой

63 13-07-07 17:06 Д-220 БЭХС 258 Ү/Х Ү/Х + + Мир 195.2 АУРА -157.9 бороотой

64 13-07-05 10:51

Мөрөн Тэлмэн

ГХ тогтуун65 13-07-07 08:32 ГХ-1,МТО * В-284.21 салхитай66 13-07-10 17:24 МТО В-109.5 тогтуун67 13-07-25 13:06 ГИХ-1 + С-301 тогтуун68 13-07-25 14:53 МТО С-281 тогтуун69 13-07-29 05:25 МТО * А-101.5 тогтуун70 13-07-30 11:22 МТО, ГХ - В-272.92 бороотой71 13-07-18 11:54 Чойр-220 МАК ГХ-1 + С-132.8 тогтуун72 13-07-13 17:28 Хар-Айраг Сайншанд МТО, ГХ-1 + С-4.7 бороотой73 13-07-18 00:31 + В-57.5 тогтуун74 13-07-01 00:36

Арвайхээр Баянхонгор

ГХ-1 + А - 16.7 тогтуун75 13-07-03 19:16 ГХ-1 + А-60.8 тогтуун76 13-07-09 09:45 ГХ-1 + А-51.4 тогтуун77 13-07-15 10:20 ЗХ-1 + В-25.7 тогтуун78 13-07-06 15:16 Таван толгой Мандалговь ГХ-3 В-284.9 тогтуун79 13-07-27 20:30 ГХ-1 * тогтуун80 13-07-06 15:16 Мандалговь Таван толгой ГХ-2 тогтуун81 13-07-27 20:40 ГХ-2 * тогтуун82 13-07-06 17:31 Мандалговь Чойр-110 тодорхойгүй АС-173.8 тогтуун83 13-07-06 18:10 ЗХ-2 АС-175.7 тогтуун84 13-07-4 4:21

Хархорин Арвайхээр 110

ГХ-4 + 85 13-07-7 0:24 ГХ-2 + С-97.5 бороотой86 13-07-08 1:54 ГХ-2 + С-99 тогтуун87 13-07-16 11:37 ГХ-2 + С-92.7 тогтуун88 13-07-21 1:18 + А-41.04 тогтуун

89 13-07-19 23:58 ИХБ - 4 Д220 АШ - 208 Ү/Х ГХ-1 Ү/Х + + А-66 тогтуун90 13-07-31 0:13 Ү/Х Ү/Х + + С-38.5 тогтуун тогтуун91 13-07-03 17:34 Багануур Чойр А - 220 ГХ-2 + В-156.8 тогтуун92 13-07-16 0:58 ГХ-1 + тогтуун93 13-07-22 23:03 Зүүн хараа

Шарын гол АШ-115ӨДХ ӨДХ + + А-41 тогтуун тогтуун

94 13-07-31 17:40 ӨДХ ЗХ-1, ГХ-1 + + А,С-47.54 В,А-49.97 бороотой

95 13-07-02 14:02 Э-220 Д -220 АШ 201 Ү/Х Ү/Х + + С-102.68 С-49.07 тогтуун тогтуун96 13-07-05 9:38 Зүүн хараа АШ - 116 ӨДХ ГХ-1 + С-21.43 тогтуун97 13-07-05 9:37 Борнуур АШ - 116 ӨДХ - С-35.39 тогтуун98 13-07-06 17:18 УБ-220 АШ-209 ЗХ-2 + А-95 тогтуун99 13-07-25 13:06 Тэлмэн Улиастай-110 ГИХ-1 * тогтуун

100 13-07-26 5:01 Бор Нуур Зүүн Хараа АШ-116 ӨДХ ӨДХ ГХ-1 + + А-56.58 А-16.44 бороотой

101 13-07-27 21:12 ИХБ - 4 Э - 220 АШ - 203 Ү/Х Ү/Х, ГХ-3 - +

102 13-07-28 12:24 ИХБ-4 ИХБ-3 АШ - 112 ГХ-3, ЗХ-3 ГХ-3

103 13-07-28 1:09 ИХБ - 4 Борнуур АШ - 117 Ү/Х ГХ-1 - - А-52.4 бороотой

104 13-07-29 15:55 Дор-2 УБ-220 АШ - 108 ГХ-1 Ү/Х + + салхитай105 13-07-29 15:55 УБ-220 АШ - 108 Ү/Х + бороотой106 13-07-30 19:19 УБ-220 АШ - 209 ЗХ-2 + бороотой107 13-07-31 04:00 Улиастай Баруун Урт -110 ЗХ-2 + тогтуун

108 13-07-31 15:06Налайх УБ-

220 АШ - 102 ЗХ-1, ГХ-1 тасраагүй * А-56.58 А-16.44 тогтуун

109 Налайх Салхит Б ЗХ-1, ГХ-1 *

Тэмдэглэгээ : + АПВ амжилттай , - АПВ амжилтгүй, * АПВ ажлаас гаргаастай

А. Реле хамгаалалтын ажиллагаа: Нэгдсэн сүлжээнд тайлант хугацаанд 109 удаа реле хамгаалалт ажилласан байна. Өндөрхаан 29 удаа Бор Өндөрөөс, 5 удаа Баруун Уртаас, Булганаас Хархорин Б 12 удаа, Булганаас Мөрөн 4 удаа, Мөрөнгөөс Тэлмэн 7 удаа, Дарханаас Орхон 6 удаа, Хархориноос Арвайхээр 5 удаагийн давтамжтайгаар тус тус тасарсан байна. Б. Дахин залгах автоматик /АПВ/ : Дахин залгах автоматик /АПВ/ 124 удаа ажиллахаас 99

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð 11


удаа амжилттай, 25 тохиолдолд амжилтгүй ажиллажээ.

Эх үүсвэр

д/д огноо цаг мин

Эх үүсвэр Аваари, саатлын шалтгаан Ажилласан хамгаалалт

1 2013.07.03 03.45 ДУЦС Мянгад д/ст дээр Манхан-110 кВ-н АШ тодорхойгүй шалтгаанаар, СХТТ ихсэх гүйдлийн хамгаалалтаар тасарсан.

ГГ-3 Давтамж ихсэлтийн хамгаалалтаар

2 2013.07.05 16.15 ДУЦС ББЭХС ОХУ-с тасарсан ГГ-3 урвуу дараалал, Т-2 ихсэх гүйдлийн II шат

3 2013.07.09 17.15 ДУЦС Өмнөговь дэд станцад Мянгад-110 ГХ-I шат ГГ-3 урвуу дараалалГГ-1 үлдсэн

4 2013.07.09 00.09 ТУЦС ГГ-2 Урвуу дараалал, давтамж бууралт

5 2013.07011 15.35 ДУЦС ОХУ-с 458-р шугам зайн ii шатны хамгаалалтаар тасарч АПВ амжилдтай

ГГ-3 хүчдэл бууралтын хамгаалалтаар тасмарсан

6 2013.07.11 22.33 ДЦС-3 35 кВ талын А, С-фазын хэмжүүрийн хэлхээний гүйдлийн трансформатор гэмтсэн Т-1 дифференциал хамгаалалт

7 2013.07.12 12.30 ДУЦС ОХУ-с 458-р шугам зайн ii шатны хамгаалалтаар тасарч АПВ амжилдтай

ГГ-3 Урвуу дарааллын хамгаалалтаар тасарсан

8 2013.07.14 03.40 ДУЦС Мянгад д/ст-н СХТТ мто, Манхан-110 зайн I шат

ГГ-3 Давтамж ихсэлтийн хамгаалалт

9 2013.07.15 00.45 ДУЦС Мянгад д/ст-н СХТТ мто, Манхан-110 зайн II шат

ГГ-3 Давтамж ихсэлтийн хамгаалалт

10 2013.07.15 00.45 ДУЦС110/35/10 кВ-ын мянгад дэд станцад 110 кВ-ын Манхан агаарын шугам, СХТ хамгаалалтаар тасарсан

ГГ-3 давтамж ихсэлтийн хамгаалалтаар

11 2013.07.16 00.58 УХЦС БН-22 д/ст-д 220 кВ-ын Чойр агаарын шугам ихсэх гүйдлийн хамгаалалтаар тасарсан

Т-2 110 кВ талын ЭТ чадлын чиглэлтэй давтамж бууралтын үеийн тусгаарлах автоматикаар

12 2013.07.16 00.58 УХЦС Давтамж, хүчдлийн бууралт болж Баяжуулах үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжүүд тасарсан

ТГ-1, 3 Давтамж ихсэлтээр

13 2013.07.17 00.16 ТУЦСЕсөнбулаг 6кВ-н ХБ-д үйлдвэр шугамд газардлага гарч хамгаалалт ажилласан болвч таслуур тасраагүй

ГГ-2 давтамж бууралт, өдөөлт алдалт./37.3 Гц/

14 2013.07.17 0.38 ТУЦС ГГ-2 Дифференциал хамгаалалт

15 2013.07.17 01.05 ТУЦСГГ-2 давтамж бууралт, өдөөлт алдалт./35.8 Гц/, гүйдэл ихсэлтийн II шат

16 2013.07.1701.11, 01.18, 01.54

ТУЦС ГГ-2 Дифференциал хамгаалалт

17 2013.07.17 11.16 ДУЦС Өмнөговь д/ст-д Мянгад-110 зайн I шатны хамгаалалтаар

Т-1 Гүйдэл ихсэлтийн II шат, ГГ-3 Урвуу дарааллын хамгаалалтаар

18 2013.07.20 20.27 ДУЦС ОХУ-с хүчдэл тасарч АПВ амжилдтай ГГ-1, 3 Давтамж ихсэлтээр

19 2013.07.21 15.10 ДУЦС ОХУ-с 458-р шугам тасарсан ГГ-3 Урвуу дарааллын хамгаалалтаар

20 2013.07.22 19.06 ДУЦС ОХУ-с тасарсан, Мянгад д/ст-н СХТТ тасарсан

ГГ-1, 3 Давтамж ихсэлтийн хамгаалалтаар

21 2103.07.25 23.40 ДУЦС Мянгад д/ст СХТТ, Манхан-110 МТЗ-р тасарсан


22 2103.07.25 05.40 ДУЦС Мянгад д/ст СХТТ, Манхан-110 МТЗ-р тасарсан


23 2013.07.27 02.41 ДУЦС Улаангом д/ст-д Өмнөговь-110 зайн I шат Т-2 МТЗ II шат, ГГ-3 Давтамж ихсэлтээр

24 2013.07.27 09.22 ДУЦС ОХУ-с 458-р шугам зайн II шат ГГ-3 Урвуу дараалал

Ес. Хºдºº оðоí íуòгийí ¿йлдвэð¿¿дийí гоðим, ажиллагаа

9.1. Дорнод бүсийн ЭХС • Ажилд3Кх3ТГ,бэлтгэлд3Кх1ТГажиллаж,цахилгааначаалал12,4-17,2МВтбайв.Нийт

11790,27 мян кВт.ц ЦЭХ үйлдвэрлэж, 9370,972 мян кВт.ц-г түгээсэн байна. • Нүүрс:5708,1тнбуюу6хоногийн,228,75тнмазуттай,бэлтгэлзуух,ТГ-тайбайна.• Өндөрхаан110кВ-ынАШ-дтулгуурунасныгсэргээхажлынүедVII/05-ны20:04цагаас

VII/08-ны 21:00 цаг хүртэл Баруун-Урт д/ст-аас Өндөрхаан дэд станцыг тэжээсэн.

9.2. Баруун бүсийн ЭХСИмпортоор 2.8-17.6 МВт ачаалалтай ажиллаж, ОХУ-аас 6581,624 мян кВт.ц эрчим хүч импортолж 6405,13 мян кВт.ц–ыг нь түгээсэн байна. Хүчтэй салхи шуурганы улмаас нийт 30 гаруй удаагийн тасралт гарсаныг цаг тухай бүрт шугмын үзлэгт гарч гэмтлийг устгасан ба ОХУ-ын 458 –р ЦДАШ 8 удаа тасарчээ. Түүнчлэн систем үүсгэгч 110 кВ-ын ЦДАШ-ууд дээр удаа тасралтууд гарсанаас ДУЦС нийт 16 удаа тусдаа гарч 0 суусан тохиолдлууд гарчээ. Хийгдсэн томоохон ажлуудыг дурдвал: • VII/17-аас23-ныөдрүүдэдАлтанцөгцд/ст-аасшинээрбаригдсанДулаанхар-110кВ-ын

АШ, дэд станцын трансформаторыг хүчдэл хүчдэл дор залгаж турших ажил хийгдэв. • VII/24–дС-458АШ-гтаслажзасвархийхтэйхолбоотойгоор03:30цагтДөргөнУЦС-д

Мянгад-110 кВ-н АШ-г таслав. 19:55 цагт С-458 АШ-г залгаж, 20:05 цагт ДУЦС-г ББЭХС-тэй зэрэгцээ ажиллагаанд залгав.

• VII/31-ний 06:00 цагтУлаангомд/ст-аасӨмнөговь-110АШ-ыг тасалж, засварт гаргаж06:30 цагт Дөргөний УЦС-аас Мянгад-110, Ховд-35 АШ-уудад хүчдэл өгч Баян-Өлгий, Ховд аймгийн төвүүдийг цахилгаан эрчим хүчээр хангасан байна. Засварын ажил дуусаж 22:30 цагт Дөр УЦС-ыг тусд нь гаргаж, 22:37 цагаас 22:55 цагт бүх хэрэглэгчдийг залгав.

• Өмнөговь д/ст-ын хатуу холбосон байсан СХТТ-110-ын «В» фазын даралтыг VII/09-ны 22:25 цагт 2.5 ата-г 7.5 ата болтол сэргээсэн ба улмаар VII/17-ны 06:07 цагт хатуу холбоосыг таслаж 110 кВ-ын СХТТ залгаж хэвийн схемд оруулсан байна.Энэ үед 05:55-06:13 цагийн хооронд ДУЦС нь ББЭХС-ээс тусдаа ажиллав.

9.3 Дөргөн УЦСЦахилгаан ачаалал Р=2,2-7,0 МВт, Далангийн усны түвшин 1159,23 м, сардаа нийт 3532.866 мян кВт.ц ЦЭХ боловсруулж, 3332.284 мян кВт.ц-ыг түгээсэн байна. Ажилд 1ГГ байсан ба ГГ-2-ын чиглүүлэгч далбангийн өнцгийн тохиргоо алдагдсан тул засварт. 18:00-22:00 цагийн хооронд ГГ-1-г зэрэгцээ ажиллагаанд залгаж байв.Тайлант хугацаанд богино залгааны улмаас нийт 16 удаа “0” суусан байна. Үүнээс гадна VII/04-ний 14:33-17:03 цагт ачаалалаа хасч голын усанд осолдсон хүнийг гаргах , VII/09-ний : 07:32 цагт ОХУ-с АШ-458 газардлагын 3-р шатны хамгаалалтаар болон 17:15 цагт Өмнөговь д/ст-с Мянгад-110 АШ газардлагын I-р шатны хамгаалалтаар тасрах үед, VII/17-ны 06:07 цагт Өмнөговь д/ст-д 110 кВ-ын секц холбогчын хатуу холбоосыг таслаж 110 кВ-ын СХТТ залгаж хэвийн схемд оруулах үед 05:55-06:13 цагийн хооронд болон VII/24-ний 03:30 –аас 20:05 цагт С-458 АШ-г таслаж засвар хийхтэй холбоотойгоор Мянгад-110 кВ-н АШ-г таслах үед ББЭХС-ээс тусдаа ажилласан байна. Мөн VII/29-ээс ус нөөцлөх зорилгоор тусдаа ажиллажээ.

9.4. Даланзадгадын ДЦС VI/05–ний13:03цагтК-2,ТГ-2-ыгбэлтгэлдзогсоожстанцынграфикт«0»зогсолтэхлэсэнба IX/30 хүртэл үргэлжлэнэ. Бүх хэрэглэгчдийг Тавантолгой д/ст-с цахилгаан эрчим хүчээр хангаж байна.

9.5. Алтай Улиастайн ЭХС“Есөн булаг Эрчим хүч “ ХХК-д түлш хэмнэх зорилгоор дизель зогсоосон ба бүх хэрэглэгчдийг ТУЦС-аас тэжээсэн. Зөвхөн төлөвлөгөөт засврын ажил, аваари саатал үүссэн тохиолдлуудад л дизель станц бүхий газруудад дизель явуулсан байна.Тухайлбал:• VII/02-ны09:20цагаас21:10цагийнхоорондТУЦС-дГГ-2-ыгзогсоож,станцынграфикт

засварын ажил эхлэв. Энэ үеэр Есөнбулагт 6 дизель ажиллаж, аймгийн төвийн хэрэглэгчдийг эрчим хүчээр хангаж ажилласан бөгөөд, ТУЦС-аас тэжээж байсан Говь-Алтайн 8 сум хүчдэлгүй байв.

• VII/12-ны21:00цагтГалуутайнУЦС-гзогсоожгэмтэлустгав.ЦаашгарсанЦэцэн-Уул,Сантмаргац, Сонгино сумд дизельгенератораар тэжээж ажилласан. VII/14-ний 17:00 цагт Галуутайн УЦС-д ГГ-1,2-г залгав.

Аянгатай бороо, салхины улмаас зарим тасралтууд гарсныг тухай бүрт нь гэмтлийг устгасан байна. • VII/16-ны 17:00 цагт Гуулин д/ст-с Дэлгэр 10 кВ-ын АШМТЗ хамгаалалтаар тасрав.

Үзлэгээр тулгуур №72-н “А” фаз дэгээнээс мултарч “С” фазад хүрсэн гэмтлийг устгасан. Мөн 12 ширхэг тулгуур гэмтсэн байсныг сольж, VII/20-ний 20:45 цагт залгав.

• VII/21-ны14:00цагтАлдархаанд/ст-сЭрдэнэхайрхан35кВ-ынАШМТЗхамгаалалтаартасрав.¯злэгээрЭрдэнэхайрханд/ст-дАлдархаан-35АШ-ынШуС-н«В»фазынтулгууризолятор гэмтсэн тул шууд холбон 23:40 цагт Эрдэнэхайрхан-35 АШ-г залгав.

• VII/25-ны 00:09 цагт Улиастай д/ст-с Алдархаан-35 АШМТЗ-I шатны хамгаалалтаартасрав. Үзлэгээр Алдархаан д/ст-д 35 кВ-ийн цэнэг шавхагч гэмтснийг тусгаарлаад 00:30 цагт залгав.

• VII/29-ны16:20цагтТайширынУЦС-дГГ-2зогсов.¯злэгээраймгийнтөвийн6кВ-нТөвАШ-д аянга бууж, шугамын утас тасарсан байв. 16:59 цагт Тайширын УЦС-д ГГ-2-г, 17:44 цагт 6 кВ-н Төв АШ-ын гэмтлийг устгаж залгасан байна. Энэ үед дуу цахилгаантай бороотой байсан.

9.6 Тайширын УЦСТайлант хугацаанд гидрогенератор №2 ажилд, ГГ-1-н чиглүүлэгч далбан гэмтэлтэй засварт, усны түвшин 1699,1 м байсан. Цахилгаан ачаалал Р=2,7- 0,5 кВт, нийт 1273.9 мян кВт.ц цахилгаан эрчим хүч боловсруулж, 1209.5 мян кВт.ц-ыг түгээсэн байна. Аянгатай бороо, ширүүн салхитай үед гадны богино залгааны улмаас нийтдээ 8 удаа “0” зогссон байна.

9.7 Ухаа Худаг ЦС Ажилд 2Кх2ТГ, бэлтгэлд 1Кх1ТГ. ТБНС-тэй зэрэгцээ ажиллаж цахилгаан ачаалал 7,5-11,2 МВт байсан. Тайлант хугацаанд ТБНС-д гарсан тасралтын улмаас нийтдээ 3 удаа тусдаа гарсан байна. Тухайлбал:• VII/6-ны15:16цагтМандалговьд/ст-дТавантолгой-110кВ-нАШгазардлагынII-ршатаар,

Тавантолгой д/ст-д Мандалговь-110 кВ-н АШ газардлагын III-р шатаар тус тус тасрав. • VII/16-ны00:58цагтБН-220д/ст-дЧойр-АЭТМТЗхамгаалалтаартасрахүедУхаахудаг

д/ст-д тусгаарлах автоматик ажиллан Т-2-н 110 кВ-н ЭТ тасрав. • VII/27-ны 20:30 цагт Тавантолгой д/ст-дМандалговь-110 АШ газардлагын 1-ршатны

Мандалговь д/ст-д Тавантолгой-110 АШ газардлагын 2-р шатны хамгаалалтаар тасрав

Цаашид анхаарч ажиллах асуудлууд:

Болзошгүй аваарь тасралт, саатал урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг тухай бүрд нь ТЗЭ бүр онцгой арга хэмжээ авч ажиллах Байгаль цаг уурын тогтворгүй байдал, салхи шуурганы улмаас ББЭХС, АУЭХС-ийн

эзэмшилийн АШ-ууд тасрах, тоноглол гэмтэх тохиолдолууд их гарч байгаа тул тухайн ТЗЭ-чид найдвартай ажиллагааг дээшлүүлэх талаар арга хэмжээ авч ажиллах

ЦДҮС ХК ЦДАШ, дэд станцуудын их болон урсгал засварын ажлыг хугацаанд нь хийх , РХА-ийн тоног төхөөрөмжийн ажиллагааны бэлэн байдал, горим, тавилуудын хэвийн байдлыг хангаж ажиллах,

ДЦС-уудын үндсэн болон туслах тоноглолын бэлэн байдлыг хангах, их болон урсгал засварын ажлыг хугацаанд нь хийх

УБЦТС 6, 10 кВ-ын үндсэн кабель шугам хэт ачаалагдахаас урьдчилан сэргийлж ачааллыг шилжүүлэх, хувиарлах, кабелийн халалтыг шалгах ажлыг хийх,

ЦТС ХК-иудын эзэмшилийн шугам, тоноглолд гэмтэл гарч хэрэглэгчдийн цахилгаан хангамж тасрах, доголдох үед (ялангуяа Даланзадгадын ДЦС, АУЭХС, ДБЭХС, ББЭХС зэрэг ТЗЭ ХК-иуд) энэ тухай мэдээллийг ДҮТ ХХК-д цаг тухай бүрд нь шуурхай өгч байхын зэрэгцээ хэрэглэгчдийн ЭХ-ний хангамж 2 цагаас илүү хугацаагаар тасрахаар байвал Орон нутгийн засаг захиргаа, гамшигаас хамгаалах газарт мэдэгдэн аливаа гамшигаас урьдчилан сэргийлэх талаар холбогдох бүх арга хэмжээг хамтран авч хэрэгжүүлж байх.

Сэлгэн залгалтын ажлын үеийн шуурхай ажиллагааны хүмүүсийн ажлын хариуцлага, зохион байгуулалт сул, аюулгүй ажиллагааг хангаж ажиллаагүйгээс осол аваари гарч хүний амь нас, эрүүл мэндэд аюул учирсан тохиолдолуудад дүн шинжилгээ хийж зохих арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх.

Дөргөн УЦС болон Тайширын УЦС нь гадны богино залгааны улмаас удаа дараа зогсож байгаад тухайн ТЗЭ нар дүгнэлт хийж зохих техникийн болон зохион байгуулалтын арга хэмжээг нэн даруй авч хэрэгжүүлэх,

ДҮТ ХХК 2013-08-08.

¹7 (95) 2013 îíû 7 ñàð12

Энергийн хоёр өөр төрлийн эх үүсвэрийг хослуулан ашиглах техникийг хайбрид буюу хосломол хөдөлгүүрт хэмээн нэрлэж болох юм. Үүний нэг жишээ нь 1980-аад оны үед манайд өргөн хэрэглэгддэг байсан 1000-ын унадаг дугуй юм. Ихэнх тохиолдолд шатахуунт хөдөлгүүрээр хөдлөх боловч өгсүүр замаар явах буюу нэмэлт хүч шаардагдах, мөн шатахуун дууссан тохиолдолд дөрөөг жийж хөдөлгөөнийг үргэлжлүүлдэг. 1000-ын дугуй нь хүний булчингийн хүч болон жижиг хэмжээний шатахуунт хөдөлгүүрийн тусламжтайгаар дугуйг эргүүлэхэд шаардагдах эргэлтийн хүчийг үүсгэдэг учир хосломол хөдөлгүүрт унадаг дугуй юм. Үүнтэй адилаар автомашиныг хөдөлгөхөд шаардагдах энергийн хэрэглээний байдлаас хамааруулан хоёр өөр төрлийн үүсгүүрийг хослуулан болон аль нэгийг нь ажиллуулах замаар эрчим хүчийг хамгийн үр ашигтай, алдагдал багатайгаар зарцуулах дэвшилтэт технологийг хэрэглэх болсон нь hybrid буюу хосломол хөдөлгүүр юм.

Хосломол хөдөлгүүрийн ажиллагааны зарчимАвтомашины хөдөлгүүрийн үндсэн хэлбэр болох уламжлалт дотоод шаталтын хөдөлгүүр (ДШX, шатахуунт хөдөлгүүр)-ийн дутагдалтай тал нь нүүрсхүчлийн болон бусад хийн ялгарал харьцангуй өндөр, дулаан ялгаруулж багагүй хэмжээний энергийг алддаг, хурд хүч авах зэрэг зарим онцлог тохиолдолд дутуу шаталт явагдаж хөдөлгүүрийн ашигт үйлийн коэффициент буурдаг явдал юм.

Мөн тормозлож хурдыг удаашруулах, зогсох үед тормозны механизмийн үрэлтийн хүч хэлбэрээр тодорхой хэмжээний энергийг үр ашиггүйгээр алддаг. Тэгвэл хосломол хөдөлгүүрт автомашинд түлшний энергийг бүрэн дүүрэн ашиглах, хөдөлгүүрийн ашигт үйлийн коэффициентийг өндөр хэмжээнд барих зорилгоор шатахуунт хөдөлгүүртэй хамт цахилгаан хөдөлгүүр (ЦХ) болон цахилгаан энерги хадгалах батерейг маш ухаалгаар хослуулан хэрэглэж чадсанаар дээр дурдсан уламжлалт шатахуунт хөдөлгүүр бүхий автомашины дутагдалуудыг арилгаж чаджээ. Нөгөө талаас дугуйг эргүүлэхэд шаардагдах эргэлтийн хүч үүсгэхэд цахилгаан хөдөлгүүр ашигласнаар энергийн хэмжээг хэрэглээний байдалтай уялдуулан хамгийн үр ашигтай хэлбэрээр тохируулах боломж бүрдсэнээр түлшний зарцуулалт болон дутуу шаталтыг багасгаж, ялгарах хорт хийн хэмжээг бууруулж чадсан юм. Хосломол хөдөлгүүрт автомашины цахилгаан хөдөлгүүр нь батерейд хуримтлагдсан цахилгаан энергээр ажиллаж ихэнх тохиолдолд машиныг хөдөлгөхөд дангаараа ашиглагдана. Харин шатахуунт хөдөлгүүрээр үүсгэгдэх энерги нь батерейг цэнэглэхэд зарцуулагдах бөгөөд автомашинд хурд, хүч шаардагдсан үед цахилгаан хөдөлгүүрийг дэмжих хэлбэрээр зарцуулагдана. Батерей бүрэн цэнэглэгдсэн болон харьцангуй тогтворжсон буюу бага хурдтай үед шатахуунт хөдөлгүүр зогсолтын байдалд байна. Хосломол хөдөлгүүрт автомашинд ашиглагдах өөр нэгэн дэвшилттэй технологи нь тормозны сэргээгдэх систем (regeneretive brake) юм. Энэ систем нь тормозлох үед үүсэх үрэлтийн хүчийг соронзон орны тусламжтайгаар цахилгаан энергид хувиргаж батерейг цэнэглэхэд ашигладаг. Ингэснээр тормозлох үеийн үрэлтийн энергийн алдагдлыг эрс багасгаж, түлшний ашиггүй зарцуулалтыг бууруулж чадсан юм.

Хосломол хºдºлг¿¿ðийí òºðл¿¿дОдоогооð 3 òºðлийí

хºдºлг¿¿ð ашиглагдаж байíа.

1. Цуваа холболтШатахуунт хөдөлгүүр болон цахилгаан

хөдөлгүүр нь цуваа байдлаар холбогдоно. Шатахуунт хөдөлгүүр нь машины хүч дамжуулах эд ангитай шууд холбогдохгүй бөгөөд бий болгосон энерги нь цахилгаан хөдөлгүүрийг тэжээх буюу батерейг цэнэглэхэд зарцуулагдана.

2. Зэрэгцээ холболтШатахуунт хөдөлгүүр болон цахилгаан

хөдөлгүүр нь зэрэгцээ байдлаар холбогдоно. Шатахуунт хөдөлгүүр нь цахилгаан хөдөлгүүрийг тэжээхээс гадна машины хүч дамжуулах эд ангитай шууд холбогдож дугуйны эргэлтийн хүч үүсгэхэд давхар ашиглагддагаараа цуваа холболтоос ялгаатай юм.

3. Хуваагчтай холболтЦуваа холболттой төстэй боловч

энергийг хувиарлагч (хуваагч) төхөөрөмжийн тусламжтайгаар шатахуунт хөдөлгүүрт үүсэх энергээр цахилгаан хөдөлгүүр болон батерейг нэгэн зэрэг, эсвэл аль нэгийг тэжээх боломжтой болсон байна. Ингэснээр хөдөлгүүрүүдийн ачааллын тохируулга болон хувиарлалтыг илүү нарийвчлалтай гүйцэтгэх боломжтой болж энергийн хэрэглээний үр ашгийг нэмэгдүүлж чаджээ. Хосломол хөдөлгүүрт автомашины сүүлийн үеийн ихэнх загваруудад хуваагчтай холболтыг ашиглаж байна.

Хорт хийн ялгарал болон эдийн засгийн үзүүлэлтүүд Хосломол хөдөлгүүрт машинд сэргээгдэх тормоз ашигласнаар түлшний зарцуулалтыг дунджаар 20% хүртэл хэмжээгээр бууруулдаг байна. Судалгаагаар хосломол хөдөлгүүрт машиныг уламжлалт машинтай харьцуулахад түлшний зарцуулалт 50-60%, хүлэмжийн хийн ялгарал дунджаар 40% хүртэл хувиар тус тус бага байдаг байна. Сүүлийн үед ихэнх хосломол хөдөлгүүрт машинуудыг харьцангуй бага (15км/ц-аас бага) хурдтай явах тохиолдолд зөвхөн цахилгаан хөдөлгүүрээр ажилладаг байдлаар үйлдвэрлэж байна. Үнийн хувьд уламжлалт машинтай харьцуулахад хамгийн багадаа 2000-10000 доллараар илүү байгаа боловч удаан хугацаагаар олон жил ашиглах тохиолдолд илүү эдийн засгийн хэмнэлт гаргах боломжтой юм.

Автомашин үйлдвэрлэгчдийн ойрын зорилт нь хосломол хөдөлгүүрт автомашины овор хэмжээ, жинг багасгаснаар эдийн засгийн үр ашгийг нэмэгдүүлж илүү олон төрлийн автомашинд нэвтрүүлэхэд чиглэж байна. Үүний тулд энергийн өндөр нягтрал бүхий батерей үйлдвэрлэх шаардлага гарч байгаа юм. Одоогоор никел-металл (nickel metal) батерей ашиглаж байгаа бөгөөд овор хэмжээ харьцангуй том, жин ихтэй учир машины жинг 15-20 хувь нэмэгдүүлдэг. Мөн үйлдвэрлэлийн технологийн төвөгтэй байдал нь автомашины үнийг хямдруулахад сөрөгөөр нөлөөлж байна. Харин никел-металл батерей нь 100% дахин боловсруулж ашиглах боломжтойгоороо байгальд хоргүй давуу талтай. Мөн батерейн насжилт 8-10 жилийн хугацаатай бөгөөд загваруудын онцлогоос хамааран суурилагдсан батерейг машины нийт гүйлт 160-240 мянган км хүртэл солих шаардлагагүй юм. Сүүлийн үед өндөр нягтрал бүхий лити ионы (lithium-ion) болон бусад төрлийн батерейн судалгаа эрчимтэй хийгдэж, тэдгээрийн зарим ололтуудыг хэдэн жилийн дараагаас хосломол хөдөлгүүрт автомашинд ашиглаж эхлэх төлөвтэй байна.

Монголчуудын хувьд сонирхолтой байж болох нэг асуудал нь цаг агаарын хүйтэн нөxцөлд хосломол хөдөлгүүрийг хэрхэн ашиглах тухай юм. Үйлдвэрлэгчид

буюу хосломол хөдөлгүүртHybrid автомашины тухай

Óëààíáààòàð-210136 Õàí-Óóë ä¿¿ðýã×èíãèñèéí ºðãºí ÷ºëºº-45

Óòàñ: 976-70041673976-91078422Ôàêñ: 976-70043287

Äóãààðûã õÿíàñàí: Ä.ÎäìààÄóãààðûã ýðõýëñýí: Ã.Ñ¿õáààòàðÑàíàë, õ¿ñýëò àâàõ öàõèì õàÿã: [email protected]

¯íýã¿é òàðààãäàíà.

ийм төрлийн автомашиныг уламжлалт машинтай адил нөхцөлд ашиглах бүрэн боломжтой хэмээн нотлож байгаа боловч хэт хүйтэнд батерей тэсвэр муутай гэдгийг хүлээн зөвшөөрч байгаа юм. Жишээлбэл Аляскад -56 градусын хүйтэн нөхцөлд ажиллуулж туршсан Приус машины батерэй хөлдөж ажиллагаагүй болж байсан байна. Гэхдээ хэт хүйтэн нөхцөлд шатахуунт хөдөлгүүрийг харьцангуй удаан хугацаагаар ажиллуулж батерей орчимын температурыг шаардлагат хэмжээнд барьснаар дээрх хүндрэлээс зайлсхийх боломжтой юм.

Дараагийн шатны технологи Сүүлийн үед цахилгаан болон хосломол хөдөлгүүрт машины дэвшилттэй талуудыг нэгтгэн, цахилгаан төхөөрөмжөөс цэнэглэх боломж бүхий plug-in hybrid (PHEV) технологийн хөгжүүлэлт амжилттай явагдаж байна. Тоёота компани гэр ахуйн цахилгаан сүлжээнд залгаж цэнэглэх боломжтой хосломол хөдөлгүүрт plug-in Приус машиныг ирэх жилээс үйлдвэрлэн худалдаанд гаргаж эхлэх тухай саяхан зарлалаа. Одоогийн

байдлаар хосломол хөдөлгүүрт автомашины шатахуун зарцуулалтын хамгийн хэмнэлттэй үзүүлэлт нь 1л шатахуунаар 30-38км зайг туулж байгаа бол шинэ plug-in Приусын хувьд бараг 3 дахин буюу 57 км хүртэл нэмэгдүүлж чадсан байна. Энэ нь япон улсын автозамын нөхцөлд, шатахуун болон цахилгааны нэг удаагийн бүрэн цэнэглэлтээр 1400 км зайг туулах боломжтой болно гэсэн үг юм. Энэ машиныг ирэх жил япон, америк болон европин хэрэглэгчдэд 600 ширхэгийг худалдаалах бөгөөд 2011 оноос олон тоогоор үйлдвэрлэн худалдаалж эхлэх төлөвлөгөөтэй байгаа ажээ. Энэ шинэ технологи амьдралд нэвтэрснээр машины нэг удаагийн цэнэглэлтээр туулах зайг нэмэгдүүлж, хорт хийн ялгарлыг илүү бууруулж чадах юм. Гэхдээ ийм машин түгэн дэлгэрэх тохиолдолд цахилгаан шугам сүлжээний өргөтгөл, сайжруулалт шаардлагатай болох асуудал урган гарч болох юм.


Хүний биеийн 70% нь ус байдаг гэнэ. Байгаль, цаг уур, амьдрах орчны нөхцөлөөс үүдээд хүний эрүүл мэндэд таагүй байдал ихээр нөлөөлөх боллоо. Эмгүй эмчилгээ, идэвхтэй эрчимт хөдөлгөөн, стресс ядаргаа тайлах гол арга нь байгаль, дэлхийтэйгээ эерэгээр харьцах асуудал юм. Усан эмчилгээний талаар өөрийн үзсэн сонссоноо эрхэм та бүхэнд хүргэхээр зорилоо.

1966-1972 онд Говь–Алтай аймгийн Тонхил суманд хүний бага эмчээр ажиллаж байхад хүн эрүүл байх хийгээд “өвчингүй” байхын учир утгыг их ойлгосон доо. Алс хязгаар нутгийн эмнэлгийн оношилгоо, эмчилгээний тоног төхөөрөмж, эм тариа, тариур ховор, зарим үед “аргаа барахад аавын толгой маажина” гэдэг болно.

Монголын үндэсний уламжлалт ангаах ухааны эмчилгээ болох бариа засал, хануур, самнуур хийх (цусан эмчилгээ), гүрэмдэх, тарнидах арга домын эмчилгээ тас хориотой цаг. Хүн ер нь эрүүл байхаасаа эрүүл мэндээ анхаарах ёстой юм шүү. Жил бүрийн 9 дүгээр сарын 07-ны өдрийн 14.40 цагаас нар жаргах хүртэлх хугацаанд урсгал усанд эмийн чанар ордог гэнэ. Энэ нь юу вэ гэвэл, тэнгэр газрын хүний биед нөлөөлөх эмийн чанартай бүх зүйл усанд шингэдэг юм байх. Энэ өдрийг цаг тооны бичигт “Цагаан шүүдэр буух” хэмээн тэмдэглэгдсэн байдаг. Билгийн тооллоор бол цөөн хоногоор зөрдөг тул яг тэдний өдөр гэж тооцоолох боломжгүй.

Аргачлал нь:Урсгал усанд гурван удаа булхана.

Усанд орохын өмнө “миний бие сэтгэлд буй эмгэг арилна” хэмээн бясалгаад амьсгаагаа гүнзгий аван түгжин бүтэн биеэрээ шумбан булахаад гармагц амьсгаагаа гарган “бие сэтгэл ариуслаа” хэмээн бодно. Биеийн усыг арчихгүй өөрөөр нь шингээнэ. Энэ үйлдэл нь дараа жилийн энэ өдөр хүртэл биеийн дархлаа, амин эрчмийг хадгална.

Хэрэв наана нь иймээ тиймээ болвол дүн өвөл харзны “Амь” усанд орохын засал үүдэл нь юм. Харзны усанд 12 дугаар сарын 22-ноос Цагаан сарын шинийн нэгний хооронд л орно. Өлгийтэй хүүхдээ өлгийнөөс нь тайлж тэврээд, мөн настай хүмүүс нүцэглэн орж, нэг л удаа булахаад гарч байхыг олон удаа үзээд энэ талын мэдээллийг сонирхон сүүлийн жилүүдэд өөрийн биеэр мэдэрч, ашиг тустайг нь ойлгов. Нэг халуун сав буцалгасан аарц л байвал зохилтой. Монголд Цагаадай гэдэг ахмад эмч анхлан үүсгэсэн рейкийн холбоо гэж буй. Энэ нь дэлхий дахинд батлагдсан чухал эмчилгээ гэнэ. Агаар салхинд гарангаа санхүү мөнгөний асуудалгүй эерэг сайхан үйлдэл шүү.

Танд тус болбол өвгөн надад буян болно.

ЦДҮС ТӨХК-ийн гэрээт эргүүл, УБЦТС ХК-ийн өндөр настан Пүрэвийн ДашхүүЛавлагаа авах утас: 91202040

усанд эмИйн чанар, орох өдөр

Түрүүч нь өмнөх дугаарт

DAMJUULAH SONIN 7

Documents

Transcript of DAMJUULAH SONIN 7