Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of...
Transcript of Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of...
![Page 1: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/1.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Copernicus Institute of Sustainable Development
Koe en klimaat
Dr. Jerry van DijkDr. Karin Rebel
![Page 2: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/2.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
![Page 3: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/3.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
![Page 4: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/4.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Inhoud presentatie• Hoe zat het ook al weer met
klimaatverandering?• Broeikasgasemissies in Nederland• Klimaatbeleid en melkveehouderij• Blik naar de toekomst
![Page 5: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/5.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Energiebalans van de aarde
![Page 6: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/6.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Belangrijkste broeikasgassen
Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer
Maar goed voor 33°C hogere temperatuur
Gas Belangrijkste bronnen % atmosfeerH2O Natuurlijk 0,1-7%CO2 Vulkanisme, fossiele
brandstoffen, landgebruik0,04%
CH4 Veeteelt, wetlands 0,0002%N2O Veeteelt 0,00005%CFK Industrie n.a.
![Page 7: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/7.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Bijdrage aan opwarming verschilt
gas Verblijftijd GWP 20 yr GWP 100 yrCO2 100 jaar 1 1CH4 12 jaar 84 (86) 28 (34)N2O 121 jaar 264 (268) 265 (298)
• Global Warming Potential (GWP): bijdrageaan opwarming vergeleken met CO2
• Afhankelijk van tijdperiode, want verblijftijd in atmosfeer verschilt
IPCC (2013)
![Page 8: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/8.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Trends van de belangrijkste broeikasgassen
NOAA (2017)
Updated to 2012
![Page 9: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/9.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Trends van de belangrijkste broeikasgassen
NOAA (2017)
![Page 10: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/10.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Gevolgen• Opwarming• ...
![Page 11: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/12.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Gevolgen• Opwarming• Zeespiegelstijging• Verandering in luchtcirculatiepatronen• Andere neerslagpatronen
• NL: nattere winters, drogere zomers• NL: extremere buien
![Page 13: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/13.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Gevolgen• Opwarming
![Page 14: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/14.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Gevolgen• Versterking bodemdaling veenweidegebied
Woestenburg (2009)
![Page 15: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/15.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Emissies van broeikasgassen
![Page 16: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/16.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Bronnen Nederland
![Page 17: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/17.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Bronnen Nederland
![Page 18: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/18.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Bronnen Nederland
![Page 19: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/19.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Bronnen landbouw Nederland
RIVM (2017)
bodemmestpens/darm
![Page 20: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/20.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Beleidsopgaven• Kyoto protocol• Reductie van 6% uitstoot in 2012 t.o.v.
1990
![Page 21: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/21.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Beleidsopgaven• Vervolgafspraken EU (bindend!)• Reductie van 20% uitstoot in 2020 t.o.v.
1990• Zuivelsector draagt hieraan bij via
convenant met de overheid• Doelstellingen:
• 20% reductie in 2020 (t.o.v. 1990)• Groei t.o.v. 2011 klimaatneutraal
![Page 22: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/22.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Doelmonitoring: emissieregistratie• Op sectorniveau: alleen die uitstoot die
door landbouwactiviteit plaatsvindt, teltmee voor landbouw
• Energiegebruik telt voor energiesector• Kunstmest telt voor industriesector• Brandstof voor transportsector, etc.
![Page 23: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/23.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
DoelmonitoringDuurzame Zuivelketen
• Hele keten (van grondstoffen tot eindproduct)
• Dus hogere getallen dan nationaleemissieregistratie
• Biedt veel meer inzicht in waar winst te halen is
![Page 24: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/24.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Resultaten tot nu toe• Hoeveelheid uitstoot per kg product
neemt (licht) af …
Doornewaard et al. (2017)
![Page 25: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/25.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Resultaten tot nu toe• … maar totale uitstoot neemt toe!
Doornewaard et al. (2017)
![Page 26: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/26.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Oorzaken?• Hogere melkproductie (+23 %)• Toename dieren, toename voer
CBS (2017)
![Page 27: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/27.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Toekomstig beleid
• Klimaatakkoord Parijs: voldoendereductie om opwarming te beperken tot 1,5 - 2ºC in 2030
• Regeerakkoord: reductie nodig van 49% in 2030
• 3,5 Mton CO2-eq reductie voor landbouwin 2030 (= reductie van 14%)
• Emissies ontwatering veenbodems?• 6,16 Mton CO2 (bijna 30% van uitstoot melkveesector)
![Page 28: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/28.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
De weg naar ‘Parijs’
![Page 29: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/29.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Opties (1)• Verder verlagen van de uitstoot/kg melk• Benodigde efficientieslag om doelstelling
2020 te halen is afhankelijk van melkproductie
• Bij gelijkblijvende productie moet de uitstoot omlaag van 1,15 naar 0,98 kg CO2-eq / kg melk
• Dat is bijna 2 keer zo veel als de efficientieverbetering in de afgelopen 8 jaar!
Doornewaard et al. (2017)
![Page 30: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/30.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Opties (2)• Verminderen van het aantal koeien en de
melkproductie
![Page 31: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/31.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Noodzaak tot verwaardingmilieuprestaties en andere aanpak
CBS, bewerking Copernicus Instituut (2017)
![Page 32: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/32.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
1. Dominante praktijk geniet van “increasing returns to scale” tov concurrerende aanpak Schaalvoordelen Leereffecten
2. Co-evolutie van het systeem met private partijen (banken, kennisinstellingen, ketenpartijen)
3. Ontstaan van overheidsorganisaties en -regels
Substantieel andere aanpak lastig
![Page 33: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/33.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
![Page 34: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/34.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable D l t
Lastig, maar niet onmogelijk
• Zeven systeem functies bepalen mate van succes van innovaties
1. Experimenteren door ondernemers2. Kennisontwikkeling3. Kennisuitwisseling4. Richting geven aan het zoekproces5. Marktvorming6. Mobiliseren van middelen7. Tegengaan van weerstand
Hekkert et al. (2007)
![Page 35: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/35.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Voorbeeld buitenland
• Samenwerking overheid, boeren, ketenpartijen, retailers en horeca
• Ambitie om duurzaamste voedselexporteurter wereld te worden
![Page 36: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/36.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Origin Green• Inmiddels 95% vd export• Zichtbaar maken en actief vermarkten
duurzaamheid• Geen extra regels, maar actief
ondersteunen verduurzaming• 1e jaar: verlaging uitstoot van 1,18 naar
1,14 kg CO2/kg melk (Nederland nu 1,15 kg CO2/kg melk)
![Page 37: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/37.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Wat voor toekomst willen we voor de Nederlandse landbouw?
Foto: B. Neeleman
![Page 38: Copernicus Institute of Sustainable Development · 2018-04-03 · Copernicus Institute of Sustainable Development Belangrijkste broeikasgassen Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040811/5e5449e790f2db264539c128/html5/thumbnails/38.jpg)
Copernicus Institute of Sustainable Development
Bedankt voor jullie aandacht!