Xavier Frías Conde

A aldea

CONTOS ESQUECIDOS

Daniel Lavesedo

2

© Texto: Daniel Lavesedo

© Lastura, 2011. www.lastura.blogspot.com

Creative Commons

Alcálima by Xavier Frias Conde is licensed under

a Creative Commons Reconhecemento-Não co-

mercial-Sem obras derivadas. 3.0 Espanha Licen-

se.

All rights reserved worldwide.

3

Contos esquecidos

7

O chofer

O home, José Oliveira, levaba anos traballando

de chofer. Metérao Jaime, seu cuñado, que era amigo

do de recursos humanos. Moito tempo e moitas via-

xes. E desta volta andaba aquelado. Levaba para os

xulgados da rúa Lalín a Breixo Mourón. O colabora-

dor de Resistência Galega, dos terroristas. Os xornais

debullaran a historia de como axudou na fuxida de

Souto, despois de este poñer unha bomba nun caixei-

ro de NOCAGA. Mesmo Carlos Luís Rodríguez fixo

un especial Foro Aberto sobre eles. E José Oliveira

nunca pensara que a televisión puidese mentir, que

os xornais torcesen tanto as cousas ata viralas false-

dades! Mais dous días antes, na derradeira sesión da

vista, o acusado entrara nunha liorta dialéctica co

fiscal, señor Peláez, e despois de negarlle toda unha

serie de acusacións menores prantouse diante da pre-

gunta agardada. Non negou terlle dado acubillo na

súa casa a Souto, non. Por que o fixo, logo? Espe-

toulle o fiscal. Porque é meu amigo, señor. Un arre-

guizo percorreu o lombo do chofer Oliveira. Sentira

honestidade na resposta daquel rapaz.

8

Durante toda a semana andou aboiado e dando

tombos na cama. Un feixe de cuestións bulíanlle na

cabeza, cousas que sempre entendera normais vol-

víanse complexas e escuras. Atordoábano. Agora

esas ideas recuncaban entre o tráfico pesado da

cidade e iso facíao suar. Xirou a carriña cara á rúa

estreita e detívoa nun semáforo; trescentos metros

máis adiante estaban os xulgados. Ollou polo espe-

llo retrovisor e comprobou que Breixo ía todo en-

gruñido nun curruncho, mirando pola xanela. A luz

púxose verde. José Oliveira levantou amodo o pé

do embrague e saíu na dirección do xulgado. Pasou

por diante del e non se detivo, seguiu pola rúa es-

treita, xirou á esquerda e dirixiuse ao alfoz da cida-

de e deixou o acusado nunha parada do ATSA. El

marchou, afastouse de Vigo todo o que lle permitiu

o depósito de gasolina e alá buscou unha nova vida.

Desapareceu como unha pantasma e pouco despois

os xornais dixeron del cousas incribles. Non lle

importou.

9

O canto da serea

Nunca entendera ben de todo eses cadros urba-

nos onde as luces dos coches se transforman en

ronseis brillantes a reflectiren o movemento dun

xeito máxico. Non os entendía mais pensaba que

eran a mellor definición das novas cidades, da nova

cultura. Da axitación na que todo aquilo bulía inco-

herente sen chegar nunca a se deter. Sempre creu

que a cidade era coma un xigantesco río, cunha

chea de canles e brazos nos que a corrente brava

abaneaba o seu corpo. Gustaba das cóxegas que

sentía cando era arrastrado por esa forza tanto coma

deixarse levar á noitiña cara a algún recanto manso

no que ollar a corrente de esguello e tomarlle un

algo á súa saúde. Un dos seus favoritos era o Infer-

no, un bareto da zona vella de música punk e licor-

café caseiro. Na barra atendía sempre Lucas, o Se-

pultureiro ou o Sépul, na versión apocopada e máis

estendida, un ghicho de idade indefinida e guede-

llas roxas que gañara o alcume despois de conse-

guir o trofeo que amosaba fachendoso detrás da

10

barra, a tamaño póster. Rio de Janeiro, 25 de outu-

bro de 1994. Cento cincuenta mil persoas gozan do

mellor concerto dos Sepultura. Un tolo valente

rompe o cordón de seguranza e canta o Roots á

beira de Cavalera. O Destroi, chiño, o puto destroi.

A cámara do brasileiro Sebastião Moscoso inmorta-

lizou a Lucas Lemos Figueroa xunto aos reis do

Hardcore.

Aquela noite o Sépul saudouno aburrido e foi

buscar a botella de licor-café e no Inferno soaba o

Barren Kalle dos MCD. Nunha mesa, na de sem-

pre, estaba Xulián, de profesión trapicheiro, lendo

un libro de capas negras con só catro palabras es-

critas na portada, en cores branca e vermella. No

Logo. Mónica Klein. Fíxolle gracia que un tío con

perennes tenis Adidas e máis enganchado á plei

esteison ca a fariña lese aquilo. No fubolo catro

mozos montaban rebumbio e coreaban os biscaí-

ños. El andou paseniño cara á barra, avezándose ao

singular ritmo con que latía o bar. Sorriu cando

descubriu a manobra do Sépul e a fervenza moura

que con moito xeito deitaba nos xeos.

Na escuridade na que aboiaban aquelas pedras

procurou o acougo de cada noite. Levaba... canto

xa? Tres, catro anos? no traballo. Fora o único que

lle ofertaran despois de aquilo e daquela semellára-

lle o paraíso, cento cincuenta mil, contrato, de luns

a venres, nunca máis de nove horas ao día. Perfecto

11

tendo en conta as circunstancias, mais agora aquilo

estaba moi lonxe. E as cámaras queimaban. O frío

queimaba. Dixérallo Manuel, o de Seixo, o primei-

ro día que entrou no universo paralelo que existe a

menos vinte graos. Tes frío, rapás? Acougha, haste

afaser. Ao primeiro o frío é frío. Logho, non é nada

e despois, co tempo, o frío queima. Xa o mirarás.

Agora mirábao, sentado na do Sépul, escoitan-

do os Soak e bebendo licor-café. Antes non bebía

licor-café. Nin tostada. Nin nada que tivese tanto

alcol. Normal, carallo! Se andas todo o puto día

colocado non che presta botar un grolo, se acaso

unhas litronas, ou un calimocho. Os reis do briq.

Así os chamaban no barrio.

Mentres matinaba e abaneaba a copa, facendo

xirar xeos e licor baixo a poderosa batuta das forzas

centrífugas, sentiu que entraba no bar. Sentiu a súa

chegada e naquel intre pareceulle algo normal, que

tiña que pasar e pasaba. De esguello observou co-

mo avanzaba cara ao fondo do bar e sentaba nunha

mesa pequerrecha que había detrás do fubolo.

Ollou tamén, coma o Sépul tiraba unha auga das

neveiras e lla levaba cun sorriso xigante na boca.

Comprendeu axiña o motivo. Despois, e sen que llo

pedise, o camareiro achegouselle e bisboulle entre

os boureos de Jello Biafra que esa, si, si, esa, a que

acaba de entrar, estaba medio tola, ademais de mu-

da, e que pasaba horas e horas mirando o mar, -

12

dende unha fiestra que había no fondo do Inferno

mirábase o mar-, e bebendo auga. Disque chegara

nun barco, si, de polisón, e que pasaba a vida entre

os peiraos e a zona vella. A min dáme que é puta.

Recordou sempre aquela frase e a chiscadela do

Sépul. Non, falar, nunca falei con ela. É muda. Xa,

ho, xa, pero nin tan sequera sei se entende o galego.

Como sei o que toma? Pois porque sempre toma

auga, sempre. Non, non che me acorda da primeira

vez que pediu algo. Creo que sentou aí, ollou para o

mar e eu leveille unha auga. Si, así foi.

Mariña era rusa, soviética precisara con orgu-

llo, mais entendíache moi ben o idioma. O seu pai

marchara cando a guerra para Leningrado e apren-

déralle o galego a ela. Era marabilloso escoitala

falar co seu sotaque agarimoso. Porque Mariña non

era muda e os rusos, por moito que digan as pelis

americanas, teñen un acento cantareiro e suave que

dá xenio escoitalos falar galego. Levaba catro anos

na cidade, facendo de todo, dixo e abaixou a cabeza

con vergoña, e seguía a agardar a chegada do seu

pai. Explicoulle que coa fin do comunismo eles, ela

e mais o pai, que foran profesores universitarios,

perderon o emprego. Perestroika, dixo. O pai atopa-

ra traballo nunha carnizaría da nova San Petersbur-

go pero ela non encontrou nada onde non tivese

que vender a súa carne e fuxiu do país nun mercan-

te galego que levara máquinas de Pepsi-Cola para o

13

novo amigo capitalista. Sen papeis. O pai escribía

de cando en vez, prometendo en cada carta que non

tardaría en comezar unha viaxe que ambos os dous

sabían que nunca faría. Namentres falaba, debu-

llando amodo as súas desgrazas, el miraba as mans

brancas, os beizos, o nariz cativo. Falou dos seus

paseos pola cidade vella, baixo o luar e o cheiro a

sal e petróleo do porto. Todas as cidades mariñeiras

son iguais, son a mesma, dixo. Antuerpe, San Pe-

tersburgo, Vigo, Balvisbei, San Pier de Miquelón,

Roterdán. Todas teñen o mesmo recendo, a mesma

brétema mareira, a mesma humidade nos corpos e

as mesmas tabernas. Díxolle que ía moito ao Infer-

no, ollou nerviosa para Xulián de profesión trapi-

cheiro que seguía envurullado na lectura, porque

era moi tranquilo e podía ollar o mar. El asentiu e

no seu interior un berro desesperado lembroulle

aquilo, entendeu as olladas inquedas, a espera; ela

volveu falar e a súa voz doce afogou os berros.

Pouco despois saíron do bar e camiñaron aga-

rrados pola pedra mollada. Foron cara a ningures e

non tardaron moito en chegar ao portal dunha vella

pensión, a Lucerna, que todos adoitaban chamar a

fonda do Chosco, sen saber moi ben por que. Mari-

ña sacou unha chaviña do peto dos pantalóns da cor

dos peixes e abriu. Apalpou na parede deica desfa-

cer a escuridade e só dixo unha palabra. Ven. El

non quería ir. Sabía que non podía ir; durante o

14

silencioso paseo fora recollendo forzas para a des-

pedida e agora ela facíao dubidar cunha soa pala-

bra. Repetiuna. Ven. Orde doce que o engaiolaba.

Tomouno da man e subiron as escaleiras entre os

laios dos chanzos de cerdeira.

O cuarto que atopou era moito mellor do que

agardaba encontrar. Unha cama pequena feita cun

agarimo estraño nunha fonda, abeirada pola mesilla

e un armario no que durmía unha vida. Un recendo

a lar tentado, desexado, saía daquel cuarto da pen-

sión Lucerna. Mariña e Miguel sentaron no pico da

cama, coidadosos. Malia ser prácticamente desco-

ñecidos, a pesar da situación, non se atopaban in-

cómodos. Apenas falaban. Mariña desenvolveu o

paquetiño que Xulián lle entregara, antes de saír do

Inferno. Na cabeza de Miguel ecoaron outra volta

os berros. NON. Loita interior que se esvaeceu na

ollada azul da rapaza que queimaba a heroína nu-

nha culler torta e xa moura. Tranquilo, díxolle.

Mentres lle inxectaba o cabalo con dozura el ollaba

para o cadro azul que dibuxaba a estreita xanela

que daba á ría.

Soñou salgado e escoitou voces tépedas que

chamaban por el. Acordou só, ionqui de novo, xa

era outro día. No leito, entre o recendo do mar,

había escamas que quedaran apegadas ás sabas.

15

Vida de Xoán

As dúas raias estendíanse tortas na tapa do vá-

ter. Fóra retumbaban os Pixies. O baño era suxo,

cheirento, un líquido mistura de mexo, güisqui e

auga chegaba case a altura do tornecelo. Mais eles

non reparaban en detalles tan nimios. Semellaban

máis aqueloutrados nas liñas tortas de cocaína.

– Joder, tío. Non tiñas unha carteira onde face-

las? Tes a puta manía de traballar nas tapas dos

váteres e non dou mirado as raias. A fariña é bran-

ca, joder. Nunca pensaches que é da mesma cor ca

as putas tapas?

– Non sexas tan señorito e zóscalle, que vai vir

o porteiro.

A fariña subiu polo talego ata entrar con forza

polo naris dos rapaces. En metendo os fuciñazos

botaban a testa cara a atrás, como fan as galiñas ao

16

beberen. Un deles aproveitou a visita ao baño para

mexar mentres o outro artellaba un nevado.

– Bule co nevado que vai ser un cante se tar-

damos moito en voltar coa basca. E mexa joder,

que se non entre que vés ao baño a meter e a mexar

non paras de entrar é tamén te canteas mogollón. É

boa, eh! Buahh! Estou que boto por fóra, meu. Oí-

ches, ti cres que á ghicha que veu con María tamén

lle irá a marcha? Porque pasabamos da peña e

montabamos unha festa na miña casa que...mimá,

chaval!

– Non che sei.

Respostoulle mentres lle prantaba lume ao ne-

vado. Saíron. A xente amoreábase no estreito baño

agardando para poder entrar no váter. Os mexadoi-

ros estaban baleiros. Todos falaban animosos en

grupos de dúas ou tres persoas, a maioría rapaces

mais tamén algunha rapaza agardaba sen vergoña

metida no baño dos homes. Enxergaron na brétema

alcólica algún coñecido. Que, hai cola, eh? Como

nos coidamos, carallo! Abandonaron entre risos o

baño.

Cando abriron a porta miraron a María e mais

á colega, Mónica, na porta do baño de mulleres. Un

sentimento de culpabilidade percorreu lixeiro os

seus cerebros. Vencérono axiña e saudáronas so-

rrintes.

– Hai cola, non?

17

– Si, unha pouca. E vós... xa parecedes rapazas

indo en parella ao baño...

–Pois xa ves, é a igualdade de sexos, ha, ha

–Ou igual é que non iades mexar...

As rapazas riron a propia ocurrencia. Eles fica-

ron desconcertados e cun desacougo tenso no cor-

po. Máis cando se decataron que Xoán levaba o

nevado na man. Foi el, malia todo, o que respostou.

–Pois a ver que facedes vós. Porque o que estea

libre de culpa que tire a primeira pedra, non si Ma-

ría?

Os catro ceibaron uns risos forzados e eles de-

cidiron ir cara á pista. Xoán notou que a amiga de

María, que estivera moi caladiña, non lle quitara

ollo de enriba. Na pista bailaba o resto da xente.

Nico, Mané, Paula e Xacobe. Os catro semellaban

posuidos polos riffs paranoicos que saían da guita-

rra de Frank Black.

– E ti dicías que nos estabamos a cantear! Es-

tes catro non se enteran de nada coa chea que le-

van...

Xoán asentiu e foi cara á barra. Sempre lle

acontecía o mesmo. En metendo un fuciñazo había

un tempo no que era incapaz de parar quieto, tiña

que pillar unha copa, facer un peta ou parolar con

algún descoñecido. Merda de corte.

Atopou un buraco na barra e acobadouse nela.

A camareira bulía poñendo güisquis. El pediría un

18

vodka. Absolut con laranxa. Ficou coma un pampo

ollando para a sinistra decoración do garito. Feixes

de xeringas con aspecto de teren sido utilizadas

polo ionqui do dono, bebés de plástico con mem-

bros amputados e unha xigantesca foto de Fraga

espido penetrando analmente unha neniña de pouco

máis de 10 anos1. Era tan boa que non parecía unha

montaxe.

–Gústache a foto? Non pensei que foses un

pervertido...

A voz de Mónica sobresaltouno.

–Non sabes as perversións que podo chegar a

cometer...

–Si? Encántanme a perversión.

Mentres falaba Mónica xogueteaba coa palla da

súa copa. Agora soaban Joy Division. Xoán notou

que se estaba a empalmar. Preferiu desviar a con-

versa.

–Boa ligada antes cando saíamos do baño. Vi-

ñamos de meter un fuciñazo.

–E a que pensabas que fomos nosoutras, a reto-

car a maquillaxe?

Riron os dous. Xoán comprobou que Mónica se

achegara a el namentres falaban. Moito. Tanto que

1 Unha decoración tan perversamente fermosa non saíu do

meu maxín. Era a que tiña un pub de Vigo a finais dos 90. (N.

do A.)

19

lle era case que imposible non perder a ollada no

escote profundo.

–Mira, pilla unha copa e ven comigo ao baño.

Voute invitar a unha raia dunha fariña que te cagas,

moito mellor ca a merda esa que metedes vós os

dous.

No camiño cara ao baño matinou en que Marti-

ño tiña moita razón. Semellaba que a Mónica lle ía

a marcha. Levouno polo medio da xente ao baño de

rapazas. Estaba baldeiro. Entraron e Mónica pasou

o fecho da porta. Botou un chisco de fariña na man,

no oco entre o gordo e o furabolos, e meteuno axi-

ña. Botou outro pouco máis na mesma man.

–Próbaa.

Cun lene aceno da cabeza Xoán introduciu o pó

pola venta esquerda. Apreciou a suavidade da coca.

Si que era boa. Mónica mirábao cuns ollos que lle

semellaron de desexo.

–Non che mentín. Agarda, tes un chisquiño de

coca no nariz...

Mónica achegouse de novo e pasoulle a lingua

delicadamente polo nariz. Notou como lle rozaba

os beizos ao facelo. Tamén notou a pirola a piques

de lle rebentar o pantalón. Ela sentiuna e refregou o

seu corpo contra o del. Cando el pousou as súas

mans no seu cú ela zafouse. Riu.

–Hei! Como sodes os vigheses!

Xoán ficou sen saber que facer.

20

–Acouga. Cada cousa ao seu tempo.

Mentres lle dicía isto, Mónica bicouno con dozura.

–Imos onda o resto.

Na pista había moita máis xente ca antes. Malia

todo, foilles doado atopar aos seus colegas. Martiño

e Nico chimpaban coma posuídos co retrouso do

Subcomandante Panchito. Notou que Martiño se

decatara da viaxe ao baño con Mónica.

–Que, cabrón? Si que lle vai a marcha, eh... e ti

de fillo de puta a ver se a podes foder, non si? Pois

que saibas que ou fode con todos ou vai ao río...

Martiño aproveitou o troco de canción para se

achegar a Mónica. Os dous abalaban os seus corpos

coa música de Zebda. Mónica fitaba para Xoán con

ollos cobizosos mentres se deixaba levar polos gol-

pes de cadeira do seu colega. El notou que alguén o

estaba a mirar, xirou a cabeza e ollou a María que

sorría. Foi onda ela.

–Que? Xa andades a hostias por ver quen se lía

con Moni. Ha, ha. Dades puta pena os tíos, eh.

–Puta pena das ti que non te comes nada.

–Xa te gustaría a ti comer o que eu ben sei...

Riron. Xoán ofreceulle a ela fumar dun peta que

non sabía cómo chegara ás súas mans. María chu-

chou forte do cigarro, pechando os ollos mentres

botaba o fume. Xoán mirouna. Canda nenos foran

mozos. Dous anos. Lembraba con agarimo as pri-

meiras xoldas, os primeiros foguetes botados ás

21

présas na casa dela. A primeira vez que meteran un

fuciñazo, na viaxe de terceiro de BUP, e estiveran a

foder a noite toda.

–En que pensas, Xoán? Tamén me queres foder

a min?

María meteulle a lingua na boca, sorprendén-

doo. Cando ía reaccionar ela bicouno no naris. El

dubidou entre rir ou zouparlle unha hostia.

–Non te amoles, Xoán. Era de coña. É que an-

do un pouco brava.

–Xa miro, xa. Non es a única, mira.

Sinaloulle a Martiño e Mónica que pasaran do

baile a bicarse selvaxemente nun curruncho do lo-

cal para espectáculo dun fato de mociños que os

miraban abraiados. Os demais xa non estaban. Non

lles importou. Estaban afeitos a que nun intre da

noite só os fariñentos continuasen de xolda. Só lles

fodía que nin tan sequera se despedisen. Quizais o

fixesen e eles xa non o lembraban.

Martiño veu onda eles levando a Mónica aga-

rrada.

–Veña! Imos pra miña casa a seguir a festa. Xa

estou farto de tanto cobadazo da basca.

Saíron do garito e subiron por unha rúa pina

cara ao coche de Martiño. Fóra chovía. Cruzaron

unha grande avenida ateigada de coches coma se

fose hora punta. Martiño ía cheo. Fachendeaba

diante dos condutores berrando e acenando os seus

22

fortes brazos. Mónica ríalle as gracias. Xoán mati-

nou un anaco en pedirlle as chaves do coche ao

colega. Era unha parvada. Nunca llas daría. Estaba

bébedo, posto e levaba do brazo unha rapaza ca-

chonda que viña de coñecer. Nunca o faría.

Subiron no descapotable e saíron pinzados

Gran Vía arriba. As luces alongábanse até ser fíos

dourados coma nas fotos das exposicións. Os semá-

foros estaban en vermello. Tampouco lles importa-

ba. Nunca lles importara. Dos altofalantes ao mun-

do gromaba música do Bnegão, A Dança do Patin-

ho. Entón foi cando levaron a trompada.

Unha señora veciña de Salvaterra, que estaba a

pasar uns días na casa da filla, enfermeira en Povi-

sa, saíulles co seu Saxo do trinque dunha das rúas

que van parar á Gran Vía. Todos morreron, a seño-

ra Balbina tamén, agás Xoán. Pasou tres anos nun

hospital concertado polo seu seguro, hospital que

rematou por pagar a súa familia cando a compañía

se botou para atrás e non se fixo cargo dos gastos

alegando a presencia de substancias psicotrópicas

no sangue do rapaz. Os gastos de hospital, as in-

demnizacións, as operacións posteriores ao super-

vivinte para tentar aquelarlle unha prótese ao toco

no que se convertera a súa perna esquerda, levaron

a creba económica a familia do mozo. Quedaron

sen un patacón, vaia. O pai aforcouse na nave que

posuía no Caramuxo, a mañanciña do día que o

23

banco lla ía levar. A cachola da nai, un ferrote que

turrou de todos cando o neno estaba a morrer, non

aturou tanto desatino. Toleou e aínda malvive hoxe

en día no psiquiátrico do Rebullón.

Xoán andou un tempo metido nunha seita desas

que lles zugan os cartos e mais o cerebro aos dro-

gadictos a cambio de ceibalos da adicción. Mesmo

chegou acadar certa sona na cidade cando dende a

Dirección Xeral Antidroga decidiron que protago-

nizase un anuncio da trixésimo cuarta campaña

Drogas Non!! Xoán aparecía dando chimpos na

súa única perna e despois de que unha voz en off

dixese: Engánchate a la vida, el tiña o seu minuto

de gloria. A súa frase era: Aún que sea a la pata

coja. Mentres a dicía ía pasando pola parte baixa da

pantalla unha rápida biografía de seu. Aínda que

todos os contos que son bos teñen final feliz. Xoán

durou pouco no xoubisnes. Agora vende sardiñas

nun posto da praza de Bueu. Non probou máis a

fariña, disque non lle acae dende aquela. Prefere

xantar cogomelos ou ácidos e imaxinar nas súas

viaxes que posúe de novo as dúas pernas, coma se

fose unha enigmática dama veneciana.

25

O Neno

Xaquín Canabal era socio do Real Club Celta

dende o intre no que asomou a súa testa peluda

entre as coxas da súa nai, Herminda Salgueiro. O

pai, o señor Canabal, agardaba na oficina de socios

da sede do clube, xunto ao presidente da entidade

deportiva e mais un fato de xornalistas, pola cha-

mada da súa sogra coa boa nova do nacemento. En

ollando que o seu neto escomenzara chorar nos

brazos do doutor, Dona Herminda correu a un cuar-

to onde o persoal de limpeza do hospital arrombaba

o aparello, (nin deixaban falar polo móbil nos hos-

pitais agora!), e tirando do bolso o seu celular de

última xeración, chamou polo xenro. Este formali-

zou a alta do seu cativo nas ringleiras dos seareiros

celestes e pagoulle ledo os cartos ao propio presi-

dente, entre flashes e focos das cámaras. Na casa,

nunha caixiña escura, atesourou toda a vida os re-

cortes de prensa daquela data.

O rapaz medrou nas ruelas da cidade e axiña

comezou a zorregarlle ao balón no campo do Matí-

as ou na Cultu. Con nove anos de idade fichou polo

Pino, o equipiño do seu barrio que adestraba o seu

26

tío Nicolás. Dende o principio foi dos mellores.

Posuía esa estraña elegancia do xogador da favela,

a capacidade de inventar caneos imposibeis que

deixaban parvos os defensas. A ousadía e o pulo do

que xoga dende neno non por practicar deporte

senón por defender a honra da súa rúa contra dos

inimigos dun barrio veciño. Denantes de rematar a

súa segunda tempada no equipo, un adestrador do

Celta ofreceulle a posibilidade de xogar no primei-

ro clube da cidade. Foi despois dun partido no que

o modesto Pino, a equipa dos farrapallentos coma

lle chamaban os nenos-ben, batera por vez primeira

o Celta. 4-3. Os catro goles do Pino foran do Xaqu-

ín. O derradeiro tanto do partido fora especialmente

fermoso. Os celestes conseguiran empatar, cando

xa o tempo de xogo estaba a rematar. Todos os

rapaciños do Pino ficaran derreados na terra do

Campo do Chiculateiro agás Canabal que foi ata a

súa portería, tirou a bóla da rede, deulle un croque a

Josiño, o porteiro, e correu cara ao centro do cam-

po. Ergueu un compañeiro do chan para poder facer

o saque de centro e en canto este lle pasou a bóla,

comezou unha xeira de caneos na que escorregou

entre as liñas do rival ata ficar só diante do portei-

ro. Ao entrar na área pisou o coiro e nese intre o

tempo detívose, os defensas pararon a súa carreira,

o porteiro quedou quieto, agardando a media saída.

Canabal meteu a biqueira docemente por embaixo

27

da bóla e esta buscou agocho na rede despois de

describir unha parábola perfecta, eterna, que pro-

longou o silencio máxico que se fora artellando aos

poucos, entrementres o rapaz tumbaba contrarios

no seu percorrido cara ao gol. Os berros de ledicia

dos seareiros rachárono.

Con trece anos Canabal debutou cos xuvenís

do Celta. Foi chegar e encher. Abraiou a todo o

mundo co seu xogo e cando cumpriu quince anos

xa soaba o seu nome para a equipa da Liga Ibérica.

O pai, o señor Canabal, inchaba o peito na súa car-

nizaría ao escoitar os marmurios dalgún cliente a

explicarlle a un despistado que estaba no estable-

cemento da familia Canabal, a do Neno.

Mentres non chegaba a chamada dos maiores,

pai e fillo amortecían as arelas asistindo aos encon-

tros en Balaídos. Achegábanse ao estadio cedo, ás

veces dúas ou tres horas antes do comezo, e colo-

caban as almofadiñas tecidas con cariño por Her-

mindiña na bancada de cemento, no cento setenta e

sete e cento setenta e cinco da fila dezasete da ban-

cada de Marcador. Despois comían o bocata de

chourizo ou de orella cocida con vagar e agardaban

calados polo encete, ollando coma a xente, unha

maré negra no inverno, unha raxeira de cor no ve-

rán, ía enchendo as bancadas.

Pasou o tempo e fóronse anovando os carnés de

socio deica o once de setembro do dous mil un. Ese

28

día visitaba o Estadio de Balaídos o campión da

liga, o Benfica de Lisboa. Xogábase a cuarta xor-

nada do torneo e o clube vigués perdera nos tres

primeiros encontros, despois de se salvar na derra-

deira xornada do descenso o ano anterior. Todos os

medios, encabezados polo presentador dos progra-

mas deportivos de Vigo QTV, foran unha soa voz a

reclamar o debut do Neno e o adestrador iugoslavo,

Nené Pauvlic, o que fora mítico gardameta dos

diaños azuis nos setenta, anguriado pola posibilida-

de de perder o seu choio, non dubidou en convoca-

lo para o partido.

As cinco da tarde ao sol quecían os miolos da

grea que bisbaba nas bancadas, expectante perante

o debut. Os lisboetas saíron ao campo entre unha

mistura de aplausos e asubíos que respostaron den-

de o medio do campo. Logo foron para a súa parce-

la e escomenzaron eses ridículos choutiños que

adoitan dar os futbolistas nos quentamentos, carrei-

ras imaxinarias que se deteñen sen explicación,

xiros de xeonllo cara a flexións antinaturais, todas

esas cousas. A saída da equipa local foi unha loucu-

ra de cantigas e choiva de papeliños de cores. O

último, co número trinta e nove e cara de meniño,

era Xaquín Canabal.

O xogo desenvolveuse adormecidamente ata o

minuto trinta e sete da segunda metade. O Neno

apenas puidera enredar algo coa marcaxe sucia e

29

abafante dos defensas lusos, mais cando todos se

conformaban con non perder Canabal atopou un

balón rexeitado no medio do campo e tras deixar na

herba un xogador lisboeta, abriu a bóla á banda e

correu á área inimiga. Pedro Sigüeiro centrou raso,

cara a onde o Neno esperaba a bóla, marcado polo

xigantesco Guimarães. No mesmo intre en que re-

cibía a bóla, trocoulle a traxectoria co calcaño, sa-

fándose do defensa e encarando o porteiro co to-

que. Tan só tivo que colocala no pau que a saída do

cancerbero deixou descuberto.

Aquela victoria endereitou o rumbo da equipa

e iniciou a lenda do xogador. Nas seguintes tempa-

das a súa calidade medrou e canda ela os triunfos

do Celta. O Neno recibiu entón a convocatoria da

selección galega, chegando a desputar algún dos

partidos de preparación para a copa do mundo.

Tampouco hai por que agachar que a súa inclusión

na listaxe definitiva de xogadores que a selección

levou a aquel mundial creou certa polémica. Houbo

xornalistas que o consideraban aínda moi novo.

Outros, os máis, devecían coa idea de que Galiza

deixase de ser un equipiño do montón e chegase da

man da nova estrela ao cume do fútbol mundial.

Todos sabedes que o falar non ten cancelas e

máis aínda esas faladurías futboleiras que tanto

entreteñen o tempo as nosas boas xentes, e cando

na estrea da equipa nacional, Galiza-Camerún, o

30

nove dos ghaiteiros foille outorgado ao Neno, nin-

guén semellaba lembrar xa aquelas discusións. E se

había alguén máis contento ca o rapaz aquel día era

o seu pai, o señor Canabal. El e mais a súa dona

colleron un avión na Labacolla que os había levar

deica Pequín para ollar ao vivo o debut do seu fillo.

Ben, primeiro apañaron o coche de liña diante da

casa, nunha deferencia para con eles da empresa

Castromil que abraiou os veciños todos que fisga-

ban, algúns agachados tras as cortinas, outros na

rúa sorrintes e marmuriadores. Despois chegaron á

capital en menos dunha hora e xa os estaba a agar-

dar un coche da federación que os prantou na La-

bacolla en cinco minutiños. Foto cun par de políti-

cos e embarque naquel paxariño de ferro. Nunca

antes montaran nun aparello daqueles e nunca máis

o farían pois cando voaban por riba dos montes

Urais, un fato de terroristas tomou o control do

avión e desviou o seu rumbo para esnafralo no cen-

tro de Moscova, a cincocentos metros da Praza

Roxa. A tráxica nova da morte dos seareiros gale-

gos, entre os que se atopaban os pais da estrela

montañesa, chegou á cidade chinesa xusto no intre

en que os xogadores se dispuñan a entrar no campo.

O adestrador, aquel mesmo home que tatexaba o

galego e estaba a piques de marchar do clube vi-

gués cando debutou o Neno, decidiu non lle dicir

nada ao xogador. Moito se falou despois deste fei-

31

to, da maldade de Pauvlic que medrara á sombra do

rapaz, mais tamén hai que salientar que moitos dos

que o acusaron terían feito exactamente o mesmo.

Xaquín Canabal estaba a xogar o mellor partido

da súa vida diante dos abraiados espectadores da

terra toda. Corría o minuto vintecinco da segunda

metade e o Neno levaba a bóla apegada á bota, ca-

neando cameruneses coma se fosen rapaciños do

barrio de San Lourenzo ou do Candieiro e o Esta-

dio Olímpico Comunista de Pequín fose o campiño

do Chiculateiro. Entón, de sotaque o Neno parou e

ceibou a bóla da gaiola dos seus pés. Ficou estan-

tío, ollando para o ceo e logo colleu o camiño dos

vestiarios. Incluso os xogadores cameruneses deti-

véronse e contemplaron coma o mozo marchaba

amodo, ocultando a faciana entre as mans.

Xaquín Canabal nunca máis xogou ao fútbol.

Malia a morea de iniciativas, de clubes depor-

tivos, de políticos, da xente que mesmo chegou

facer unha manifestación polas rúas de Vigo pedín-

dolle a súa volta, mais nada lle fixo trocar a súa

idea de abandonar. Tampouco se soubo nunca que

fora o que acontecera en realidade na herba daquel

estadio chinés, aínda que o pobo non dubidou que a

aquel rapaciño se lle aparecera o seu pai morto, que

conseguira canear uns segundiños á morte para

poder mirar o seu soño cumprido.

A baiuca lisérxica

A baiuca do Souto encontrábase, malia o seu

nome, no treito do camiño de Bueu que vai abei-

rando a lagoa de Vilariño, nun salgueiral mesto que

noutrora fora gorida de famosos maquis. O dono

era O Mecánico, un home maior para a caste de

negocio que rexentaba pero que era moi querido

pola mocidade seareira.

O Mecánico denates de taberneiro fora mari-

ñeiro. Andara no Gran Sol e mais en Angola e cos

cartos e a morriña que colleitara nas marés decidiu

montar o negocio. Non era aquela baiuca distinta

das que inzan a bisbarra mais estaba sempre ateiga-

da de xente, nomeadamente rapaces e a súa sona

estendíase polo país. O segredo do seu éxito era o

licor café. Traíano dende O Ribeiro os conductores

do coche de liña, que foran os primeiros en parar

naquela taberna pouco despois de que O Mecánico

volvese da súa derradeira maré, cando remataban a

quenda e ían gardar os autobuses no garaxe da em-

presa. Non desmerecía os mellores licores que po-

34

día un tomar nos locais máis requintados das cida-

des. O nome de baiuca lisérxica puxéranllo cando

tocara nela un grupo francés de nome de bandoleiro

andaluz e orixe galega que fixera tremer os alicer-

ces da aldeíña coa súa patchanka. E tamén foi des-

pois da actuación desta banda cando a sona do local

medrou até chegar as catro estremas do país.

Nunha noitiña fría e pingante de Defuntos, na

que os calacús alumeaban agarimosamente maca-

bros o lusco, a furgoneta do grupo punk cobregue-

ou polo camiño de Bueu na procura da baiuca do

Souto. Atopouna logo de preguntar a varios veciños

que respostaban desconfiados a aqueles loucos es-

tranxeiros. O Mecánico aquelara a taberna para o

concerto. Arrombara todas as mesas de teixo nun

curruncho e subira os tallos ao faiado. Todo dispos-

to para a actuación do grupo dos fillos do seu cur-

mán emigrado. A cousa ía moi ben; chegaran mo-

reas de mozos mesmo de fóra da bisbarra e O Me-

cánico e dúas nenas, veciñas, que contratara para a

ocasión, non daban feito na barra. A grei choutaba

e berraba cada vez que o cantante termaba do micro

e dicía Carallo! cun sotaque francés moi gracioso.

Foi máis ou menos contra a metade do concerto

cando ocorreu algo que cambiaría de vez a vida do

Mecánico. Anguriado polo moito choio e coa escu-

sa de traer unhas caixas de cervexas do alpendre

que estaba acarón da taberna, saíu fóra para botar

35

un pito baixo a poalla. Algún dos rapaces vidos de

lonxe aproveitou a ocasión para botar unhas gotiñas

dun líquido transparente na garrafa do licor café

que, grazas ao sinxelo método do díxome-díxome,

xa era o que estaban a beber os máis dos clientes,

músicos incluídos.

De alí a pouco o LSD, que non era outra cousa,

comezou a facer efecto na xente. A algarabía me-

drou até non coller non interior da baiuca e músi-

cos, espectadores e camareiros saíron pola aldea

adiante nunha procesión que tivo a toda a xentiña

amedrentada e rezando o rosario até a alborada. A

que peor o pasou foi a Marica do Campelo, pois na

súa eira, no carro do avó Xusto que se estragaba

engorde baixo chuvieiras e friaxes, foi onde rema-

tou a actuación, co sol xa lambendo as pedras da

serra do Nacente, cousa que tamén é verdade que

facía todos os días máis ou menos por aquela hora.

O Mecánico espertou cabo dunha fermosa ra-

paza, nunha fenteira que había por detrás do alpen-

dre. Estivo moito tempo matinando no que aconte-

cera aquela noite, despois de despedir os fillos do

curmán e seus amigos. Non lembraba moito do

ocorrido mais no faladoiro do peirao escoitara his-

torias de Santa Compaña e de boureos do alén que

metían medo. Pouco tardou en fíar unhas cousas

con outras, amais de recordar os contos que os ma-

riñeiros sempre sacaban despois de vir de Roterdán,

36

e acabou por dar coa orixe certa do sucedido.

Anarquista e mariñeiro, e sempre por esa orde, O

Mecánico pensou que non debía privar os seus ve-

ciños daquela experiencia que el vivira, coa espe-

ranza derradeira, todo hai que dicilo, de abrirlles a

mente e sacalos das poutas do cura. O proceso foi

moi sinxelo. Nas catro pipas do alpendre, nas que

gardaba o licor café, botou cadansúa botelliña de

ácido lisérxico que tivo que ir mercar no mercado

negro da cidade. O efecto axiña se sentiu. Os sea-

reiros escomenzaron a se comportar dun xeito dife-

rente ao que denantes tiñan. Xosé da Carballa, por

exemplo, mariñeiro de cincuenta e oito anos, deu

en pensar que o seu futuro estaba na escultura e

comprou trebellos de canteiro na de Matías, cos

cartos que lle pagou pola gamela Maruxa López,

que descubrira a súa afección pola pesca indo to-

mar unha fecha na do Souto. Así pasoulles a moi-

tos. Filipe Nogueira, o farmacéutico, e súa esposa

Dorinda, dúas persoas moi serias e recatadas, anda-

ban agora a rebuldar polos recantos da aldea, ou

Antón Fariña, senlleiro esmolante do lugar, non

perdeu a súa condición de pobre pero gañou a de

profeta e subido a unha cadeira de ferro, fai a com-

petencia os domingos ao señor cura na porta da

igrexa.

37

Fotógrafo forense

Xa vas entendendo como funciona o mundo.

Xa vas entendendo. A única lembranza que atesou-

raba da súa infancia resumíase nesa frase que pro-

nunciara aquela vella gorda e fea a primeira vez

que o obrigara a se deitar con ela. A señora Ermi-

tas. Puta. Fora no almacén de pensos que o seu pai

tiña na estrada de Camposancos, en Comesaña. El

tería uns doce anos e para sempre gardou no seu

rancor os alomoumiños noxentos daquela vella. De

feito aturou aínda tres anos máis aquilo ata que

decidiu pórlle fin nunha noite de Samaín. Lembra-

ba tamén aquela noite escura de Defuntos como o

encete da súa paixón. Quen llo ía dicir! Os anos

fixéronlle tirar moito proveito as verbas daquela

vella. Xa vas entendendo como funciona o mundo.

O forte fode no débil. Éche unha grande verdade.

El avezárase axiña a esta orde das cousas, non

coma Susana, a irmá toliña, onde andará agora?, ela

tiña moitas ideas no caletre, moito maxín, iso non

era bo. El conseguira este postiño na funeraria e

gañaba os seus cartiños todos os meses. Sen pro-

blemas. Mantiña folgado a muller e mais a nena. E

38

ademais podía practicar o seu hobbie no traballo, o

lecer e a obriga cinguidos naquelas sesións fotográ-

ficas en que espía os cadáveres e lles tiraba fotos.

Milleiros de fotos. Fotos de mozas fermosas mortas

en accidentes de tráfico, fotos de vellas rilladas

polo cancro que emanaban ese fedor doce da des-

composición.

Porque el era o Fotógrafo forense.

Así, con este oficio inventado, el, que nunca

tivera ideas, non como Susana, a irmá toliña, alcu-

maba as súas viaxes no mar electrónico. Ao princi-

pio, o nickname fora Ermitas mais os alcumes de

muller nos chats de necrofilia non son os mellores

coma lle aprendeu a experiencia. E un día, namen-

tres fotografaba unha rapariga duns quince anos,

sentindo as coxas frías na face ao tirar un primeiro

plano da súa cona xuvenil, veulle o nome á cabeza.

Fotógrafo forense.

39

Cuncas

Queixouse a porta cando saíu fóra. A lúa nacía

no lombo erosionado daquela serra, arrolada nas

nubes que camiñaban cara ao norte. El calculou que

debían ser as sete, nunca usara reloxo, e decidiu

que aquela casiña, a seguinte, aquela de pedra aca-

roada a un alpendre longo e retellado de pouco ha-

bía ser a derradeira.

Petou na cancela co paraugas para comprobar

se había can e logo dun anaco entrou e chamou

polos da casa. Saíulle un homiño esmirriado que

cheiraba a lixivía. Saudouno sorrinte.

Retrucoulle axiña que non lle interesaba un

pouco o que lle viñera vender mais coma todos os

homiños pequechos das aldeas convidouno a tomar

unha cunca de viño. Negoulle a primeira. Negoulle

a segunda. A terceira preguntou se era da casa.

Claro, home. E sen neghrón, eh, nin catalán

sequera.

40

A adega era un cuarto pequeno onde arromba-

ran bocois e ferramenta. Nun dos ángulos había un

forno onde a muller do colleiteiro facía unha empa-

nada de zamburiñas coa calor longa das achas de

videira, cando a poda. Ao seu carón estaba o lagar,

pequeno e estrañamente novo. Do outro lado, case

que non albiscadas na penumbra do candil había

unhas corenta caixas, con cadansúas seis botellas,

diante dos bocois. O espazo libre daba para tres ou

catro persoas; non máis. O labrego, así se autono-

meou quizais para se diferenciar dos grandes ade-

gueiros daquela bisbarra, deixoulle ao novo amigo

escoller a botella da que ían beber. Este meteu a

man ao chou e tirou da caixa unha botella verde,

das de tres vasos; tinto.

Mentres o labrego a abría, o vendedor ache-

gouse á porta aberta. Fóra, a lúa gabeara axiña po-

las nubes e descansaba, á espreita, no pincho do

ceo. Da fiestra da cociña, que a varanda do patín

apenas deixaba ver, saía luz, probablemente a mu-

ller do colleiteiro aquelando unha ceíña para os

dous, e o vendedor sentiu unha saudade ilóxica, un

desexo de posuír o pasado do labrego e convertilo

no seu futuro. Na finca, entre a casa, o alpendre e

unha horta coidada, medraban dúas nogueiras.

O labrego non deixara de falar des que entraran

na adega. Explicou primeiro as cualidades do viño

e falou logo das terras, da casa, da muller e o ven-

41

dedor deu en pensar que lle contara a súa vida, sin-

xela, doada de resumir e malia todo completa. Per-

fecta. Cíclicamente perfecta. Cando lle deu a cunca,

deuse de conta de que tardara máis en abrir a bote-

lla que en contar a vida.

Levouna aos beizos e bebeu amodo. Cando

abaixou a cabeza atopou a ollada arrepiada do la-

brego. É mal augurio beber antes ca o da casa.

Anuncia desgrazas, dixo. O vendedor admirou a

candidez do seu amigo. Burlouse tamén, un pouco.

Retrucoulle que as cousas cambian. Xa nada é co-

ma antes. Faloulle da última vítima da Resistência

Galega. Un home honesto, traballador dunha fune-

raria. O labrego convidou a recuncar aguilloado

pola historia nova que chega da cidade. El aprovei-

tou a oportunidade gañada, saboreuna. Contoulle

que o homiño aparecera morto nun importante hos-

pital da cidade, espido, deitado no chan cunha bala

na caluga.

Hai que lle ter medo a iso e non aos contos de

vellas, amigo. Así rematou o seu relato pousando

unha man amiga no lombo do labrego. Remataron

deseguido as cuncas e os dous entenderon que non

tiña senso prolongar o encontro. O vendedor levou

unha botella de agasallo e saíu polo camiño alume-

ado pola lúa. O labrego agardou a que chegase á

estrada xeral ao pé da súa cancela, dubitativo. Deu

volta cando o vendedor escomenzaba a cruzar a

42

estrada cara ao seu rechamante vehículo. Andou un

anaco e detívose a carón dunha nogueira. Apoiuse

nela e mirou para o ceo. Sentiu a longa freada, o

claxón atroante, o berro, o ruído xordo do corpo do

vendedor rebotando no asfalto na caída.

43

Normais

Non dá chegado. Eu veña a dar voltas na cama

e este carallo non dá chegado; se polo menos pui-

dese durmir. Pero non podo e iso que xa estou in-

zada a pilulas. Coma todas as noites. Onde cona

andará? Con algunha por aí seguro. Coa porca de

María incluso. Ola son a secretaria persoal do seu

home, chámoa para avisala de que hoxe chegará un

chisco tarde, mandoume decirlle que non o agarda-

se erguida. Puta. Non debe ter nin vintecinco anos a

golfa e xa é secretaria persoal do alcalde da cidade.

Moitas pirolas debeu comer para chegar aí seguro.

Mesmo pode que lla estea a comer agora mesmo ao

meu home no motel Caribe. Irán ao Caribe? Non

creo. O meu home é demasiado coñecido para ir a

un motel. Motor hotel, díxome Brais o outro día

que significaba. É que agora lle aprenden moito

inglés aos nenos. Fálao moi ben, coma a porca de

María, esta fálache inglés, alemán, portugués e

francés, claro é o que mellor lle acae nesa boquiña

de puta. Iso si, o galego non cho fala, disque non é

44

necesario hoxe en día. E o pailán de Miguel, moito

galeguismo, moita estrela vermella, mira dúas tetas

e dálle igual que a súa secretaria diga esas cousas

do idioma. Cando eu o coñecín podería encetar

unha boa liorta se alguén lle dicía iso. Unha liorta

verbal, claro, que este non lle pega a unha mosca.

Apoucadiño. Mais dano si que che fai, psicolóxico.

É o dano máis ruín de todos. As cicatrices non as

miras, pero están aí seguro. Féndente a alma. Ex-

plicoumo Raquel, a nai de Aitor. Eu por iso tomo

as pilulas. Tamén mas deu ela, seica non se conse-

guen na farmacia sen receita, receita dun psiquiatra

claro. E a muller dun alcalde non pode ir ao psi-

quiatra en ano electoral. Menos mal que teño ami-

gas. Porque Raquel é a miña amiga. E ten o mesmo

ca min. Ela toma dúas das verdes pola mañá e dúas

das rosas polas noites. Eu tomo catro e catro. De

catro a catro. De quen era?... De Manuel Antonio,

muller. Case non o lembraba. Cando eramos novos

Miguel recitábame sempre os poemas de Manuel

Antonio. Os dous deitados na herba, en Bonaval,

ollando para o ceo. Sabía todos os seus poemas.

Eramos felices.

Agora xa nin lembro como era a ledicia. Como

se sentía. Odio non poder relembrar os sentimentos.

O amor. A fame. A ledicia. Eu antes pensaba que

era a única que non os lembraba, que non os podía

lembrar. Pero Raquel tampouco pode. O seu psi-

45

quiatra díxolle que era un mecanismo de autode-

fensa. Á xente non lle poden abrollar os sentimen-

tos para non mancarse con eles. Co medo. Coa dor.

Disque tolearíamos. O problema é que tampouco

volven as cousas boas. Non hai unha peneira que

aparte só os sentimentos malos. Todos desaparecen.

Agáchanse todos. Díxolle o seu psiquiatra que o

que hai que facer é volver vivilos. Coma se fose

tan doado. Para! Chegou daquén. Se é Miguel

vaime sentir. Non, é Brais. Abriu a porta do seu

cuarto. Tíñalle que dar vergoña a seu pai volver

para casa máis tarde ca seu fillo. E se lle digo algo

aínda me resposta que se preferiría que nos volvese

ao mencer coma fan os fillos dos nosos amigos, de

andar por sabe deus onde, endroghados. Pois si,

preferiría que volvese endroghado coma en todas as

familias. Ás veces preferiría ser normal, coma as

demais.

47

A Cacería

–Logo non sabes o que é un couto de caza?

Ninguén che explicou nunca o que era?

O borracho vello mira para o mozo que non é

quen de soerguer a testa polo peso do alcol. O mo-

zo non resposta; tan só abanea a cabeza para os

lados negando ter ouvido falar de tal cousa.

–Carallo, rapasiño. Pois non habías durar moito

de borracho sen saber o que é un couto de caza.

Mira, ves aquelas liñas brancas gordas pintadas na

rúa. Aquelas polas que camiña a xente.

O rapaz levanta a cabeza e segue a dirección

que lle marca o dedo do vello. Cando pode fixar a

vista albisca na brétema alcólica un paso de cebra

que cruza a grande avenida un chisco máis abaixo

de onde eles estaban. Non pode conter o riso.

–Iso! Iso!... Iso é un paso de cebra, mamalón.

Es un vello tolo, meu. Iso é un puto paso de cebra.

Joder co vello que hostia lle pasa....

O vello mira para el. Ri. Morde a cabicha do

seu Ducados cos dentes suxos e pega o lombo á

48

parede de pedra da sucursal da caixa ao tempo que

estarrica as pernas.

–Non é un paso de cebra. Bo! Si que o é, pero

para nós non é un paso de cebra. Iso é para eles.

Para nós é un couto de caza. Queres saber o que

fan? Queres saber o que se lles dá por facer nas

noites de lúa?... Si, xa sei que si que queres. Vou-

cho contar. O segredo está en distinguilos porque

non son todos. Son só algúns... Os máis novos case

sempre. Colócanse aí ou alá embaixo agachados

nas sombras... co motor acendido, sempre. Porque

teñen eses motores novos que non fan ruido e non

os oes ou... ou igual son eu que vou vello e xa non

os oio. Poden pasar horas e horas agardando, ás

veces non paran quietos; non agardan sempre para-

dos, ás veces agardan dando voltas cos seus coches

pola zona, fachendeándose da súa máquina de ma-

tar... Eu téñolles berrado para que se vaian, que

lisquen... Cabróns! Eles contestan que tan só están

a dar voltas buscando onde aparcar, que ben podía

eu deixar de lacazanear e buscarlles un sitio para o

seu coche, que mo ían pagar moi ben. Cabróns!

Pensan que os borrachos somos coma os ionquis,

pois están trabucados. Nós aínda mantemos a dig-

nidade. E eles sábeno. De feito cázannos a nós, que

non os cazan a eles. Estasme escoitando rapaz?

49

O rapaz esperta coa puñada que lle mete o vello na

testa. Rosma algo, non se entende o que, e volve

deixar caer a cabeza. O vello continúa a falar.

–Atende porque só cho vou repitir unha vez e

porque es novo na cidade... De onde ves rapaz?...

Tanto ten. Escoita. Sabes coma nos cazan? É moi

sinxelo. Agardan a que vaiamos ao couto de caza.

As raias esas de cebra. Porque nós temos que ir por

aí para poder durmir e eles ben que o saben. Entón

ti vas todo tranquilo polas raias, bebendo o derra-

deiro grolo da noite... que ti pensas que é o derra-

deiro da noite pero eles queren convertilo no derra-

deiro da túa vida...

O vello deixa de falar un anaco e cóllelle das

mans ao rapaz o cartón de viño. Este tenta pelexar

polo seu tesouro pero non pode. O vello bebe.

–Ah! Estache ben bó... toma, ho ,toma, non te

alporizes. Amáis atende que non che rematei de

contar a historia. O primeiro que escoitas é a músi-

ca... é unha música estraña coma de tambores, co-

ma un trebón. O volume moi alto para que te con-

fundas... quedas paralizado co medo, non sabes de

onde vén esa música de súpeto. Logo están as lu-

ces... cando miras para arriba só ves dúas grandes

luces, dúas luces que están a apontar para ti, para

que non te movas, para que eles poidan mirar ben a

súa vítima... e logo máis nada. Xusto cando te van

cazar fan soar unha bucina para que ninguén sinta

50

os teus berros... e xa está. Danche unha trompada

bestial coa súa maquina de matar e foxen deixándo-

te deitado no chan, a morrer... Eu xa mirei caer así

a moitos... ao Pepe... a Manuel... moitos... tamén a

min me deron non vaias pensar, mais... haiche moi-

tos que somos de pelello duro, he, he... mira.

O vello levanta as roupas e ensínalle ao rapaz

unha cicatriz inmensa que lle percorre o costado

todo. O rapaz mira para ela abraiado e pasa un dedo

pola fenda na carne do seu compañeiro.

–Para que mires... Para que non penses que che

estou a contar unha película desas da tele. Foi hai

xa 5 anos. Déronme cunha máquina azul, xigantes-

ca. Estiven tirado na rúa máis de seis horas ata que

veu unha máquina desas de luces e sereas e levou-

me a un hospital... Pero agora xa sei cal é o seu

segredo, queren acabar con nós... pero non van po-

der...

O vello tira o Ducados ao chan xusto cando

pasa por diante del un fato de rapazas moi cuspidi-

ñas. Elas fanlle un aceno de noxo que é respostado

polo vello. O rapaz, no entanto, sorrilles amosando

unha dentadura apodrecida. Cando xa van lonxe o

vello aborrega ao seu compañeiro.

–Pero que fas rapaz? Que pensas, que vas po-

der foder nunha desas rapazas algunha vez na vida?

Ha, ha. Non levas moito de borracho, está claro que

non. Esas, meu amigo, sonche o trofeo pola caza. O

51

que máis caze poderá escoller á que queira. E Elas

ben que o saben. Porcas! E hoxe andan nerviosas...

porque hai lúa chea, e nas noites de lúa chea é can-

do máis cazan. Si, non me digas o porque que non

cho sei pero é así.

O rapaz érguese e baixa pola beirarrúa dando

tumbos. Para xusto diante da panadaría que esta

dous portais máis abaixo da sucursal da caixa e

ponse a mexar contra os escaparates. O mexo sae

rebotado en todas as direccións, coma un fervedoi-

ro a bater nunha pedra. Pasa por detrás del unha

parella, duns trinta e pico anos, e dille algo. O ra-

paz dá volta e mexa contra deles, que apuran o paso

para non ser salpicados como fan os suplentes nos

campos de fútbol nos descansos, cando regan o

céspede. O rapaz para de mexar e segue rúa abaixo

ata chegar ao paso de cebra. Mira para ambos os

dous lados e ponse a cruzar a rúa. Xusto cando está

no medio para. Saca do peto do seu abrigo o brique

de viño e bebe del. Parte do viño non lle entra na

boca, escorregándolle pola faciana e a roupa. Entón

escoitase música. Tecno a un volume endemoñado

que sae dun Seat Ibiza que baixa a toda velocidade

pola rúa. O cohe fai uns destellos ao borracho que

está no medio do paso de cebra. Este non se move.

O coche segue a baixar. Rápido. Xusto cando xa

está enriba do paso de cebra dálle á bucina, o son

mestúrase coa música que sae dos altofalantes do

52

carro. O borracho non se move. Entón séntese ese

ruido, coma o que fai un saco de patacas cando o

deixas caer ao chan dende un alto, e o corpo do

borracho viaxa polo aire. O coche dubida. Arranca.

Lisca. No medio da rúa, no chan, fica o corpo sen

vida do borracho. Ninguén fai nada, tan só o outro

borracho, o vello, que berra e se tira do pelo un

chisco máis arriba.

53

O roubo

O único ruído que se escoitaba no almacén de

Cárnicas Xanín era o do vello reloxo que Leandre

Xanín, o propietario, tiña no seu despacho do pri-

meiro andar. En realidade, non sendo mentira que o

sr. Xanín efectivamente tiña o tal reloxo no seu

despacho, na parte esquerda da súa mesa, a carón

das fotos da Deolinda, a dona, e Bertomeu, o fillo,

tamén non é menos certo que, de querermos dar

toda a información, non debemos esquecer o feito

de aquel reloxo levar na mesa dende o tempo en

que Anxo Xanín, o finado do avó, era o dono da

empresa. Xa que logo, esta noite o único ruído que

se escoitaba no almacén de Cárnicas Xanín era o do

vello reloxo. Igual ca todas as noites dos últimos 40

anos.

Porén, un outro ruído, xordo e menos acompa-

sado ca o do vello reloxo que o avó lle mercara a

un extraperlista en Salceda, veu rachar a harmonía

que o silencio da noite e a corda do reloxo viñan

tecendo de vello. O novo ruído, a cada paso máis

54

perceptible, -se houbese alguén no almacén para

poder mensurar estas mudanzas-, semellaba provir

da cerna mesma do vello almacén. Non era, iso

queda claro, un ruído externo, accesorio, como si

podemos considerar o tic-tac do reloxo do avó.

(Aquí convén reflexionarmos sobre o asunto). O

vello reloxo do avó, o que levaba toda a vida no

despacho de dirección, vendo pasar pola súa beira

as caras de varias xeracións de Xaníns, a cada volta

máis louros e máis repoludos, como saidiños todos

da pota fumegante da Deolinda coa cara lavada. E

cando dicimos Deolinda, queremos abranguer bai-

xo o nome tres persoas: Deolinda a avoa, Deolinda

a nai e Deolinda a filla, pois as tres xeracións de

Xaníns que levaban gobernando o maior almacén

de carne de avestruz da provincia de Pontevedra

nos últimos 40 anos colleran o costume, ninguén

sabe o porqué, de casar con mulleres chamadas

Deolinda. Pois o vello reloxo, o que afartara de

virar agullas para a diversión das fotografías dos

leitonciños que a(s) Deolinda(s) traían ao mundo,

non deixaba de ser un ruído accesorio. Unha pre-

senza accesoria, a falar con xeito. Podía desapare-

cer e nada mudaría na vella nave feita por canteiros

da terra de Montes. Mesmo tamén podería caer o

letreiro de madeira de carballo que mandara facer o

avó, e desaparecer as modernas cámaras frigorífi-

cas en que se amoreaban os corpos espidos das

55

avestruces, como antes desapareceron as pías da

salmoura, -Cárnicas Xanín comezara comerciali-

zando delicias de avestruz en salmoura e escabeche

para tendas delicatessen-, e non pasaría, no fondo,

nada. Quizais non tería sentido contar esta historia,

pero dende logo os muros vigorosos que levantaran

os canteiros seguirían a estar aí. Poderiamos pensar

que o capitalismo non dá destruído a arte da pedra,

aínda que lle mude a faciana. Mais isto é, logo o

miramos, unha sinxela andrómena, medio románti-

ca e medio comunista, e dende logo, irreal. Porque

o ruído xordo e non tan acompasado como o do

reloxo do avó, ese ruído que non é accesorio, que

non é externo, o que agora se escoita tanto que ala-

ga todo o almacén, ese ruído que dixemos saído da

cerna mesmo das pedras do almacén, procedía dos

golpes que Xandre e Miguel daban para rematar o

túnel co que pretendían acceder ao interior de Cár-

nicas Xanín. E aínda que o seu obxectivo era entrar

no almacén a roubar, cómpre dicirmos que entre os

efectos colaterais deste roubo, -desta tentativa de

roubo, en realidade-, se acha o grave dano que su-

friu a estrutura do almacén, feito que, unido a ou-

tros tamén importantes e, -de seguirmos románticos

e comunistas-, totalmente rexeitables como a espe-

culación urbanística e a crise provocada na indus-

tria da avestruz pola enésima gripe aviar, deron en

propiciar a demolición do vello almacén pouco

56

tempo despois. Mais como temos por intención

tirar do sentido eses anteollos poerentos, redondi-

ños e tan noxentos como a propia Yoko Ono2, que

nos fan ver todo baixo un prisma románticomunis-

ta, non imos seguir por ese carreiro. Mellor volta-

mos ao momento en que Xandre e Miguel dan o

derradeiro golpe da súa xeira furadora e os casca-

llos comezan a caer no chan do almacén de Cárni-

cas Xanín, demostrando cos seus golpes violentos

non só que Newton tiña razón, senón tamén que a

cobiza dos homes pode furalo todo.

Despois de caeren os cascallos, caeron os mar-

telos e despois os corpos dos dous ladróns, luxados

os monos e abrancuxadas as caras polo po. Ergué-

ronse os dous mozos, -entenda o lector/a de máis

idade “homes-de-mediana-idade”, pois agora cha-

mámoslles mozos aos que pasan dos trinta-, e tira-

ron simultaneamente os capacetes de seguridade

que levaban, xesto gracioso que por riba enchería

de orgullo, pode que tamén de satisfacción, a Elixio

Cova, docente do curso de Prevención de Riscos

Laborais que a CIG organiza periodicamente para

os seus afiliados do sector do latrocinio e artes deli-

tivas, -con cargo aos fondos de integración da UE-,

ao que asistiran, nos seus distintos niveis básico,

2 Por nos manter no campo do politicamente correcto,

obviaremos facer esta comparación cursi co ilustre ADR

Castelao. (N. do A.)

57

medio e avanzado, tanto Xandre coma Miguel.

Tirados os capacetes, colocadas e acesas as lanter-

nas de cabeza, Miguel, o líder da parella, falou.

–Tamos dentro, dixo.

Efectivamente, estaban dentro. Accederan á

nave pola parede leste, a carón da máquina desosa-

dora. As súas lanternas alumeaban un espazo gran-

de, con estrañas máquinas ciscadas aquí e acolá

dun xeito aparentemente anárquico. Por riba de

todas elas, cobregueando para se adaptar á caótica

distribución, colgaba do teito unha fita transporta-

dora. Enfronte, ocupando toda a parede oeste, as

cámaras frigoríficas, enormes, a emitir un zunido

máis perceptible ao tacto ca ao ouvido, saudábanos

cun xogo continuo de luces verdes e amarelas a

piscar. Os dous ladróns xiraron as súas cabezas e os

feixes de luz descubriron as paredes acristaladas do

despacho de dirección. Foron cara a el, non atraídos

polo tic-tac do reloxo, -que volvera recobrar a ex-

clusividade sonora da escena-, senón pola certeza

de atoparen aló a caixa forte. E de feito, atopárona.

Non ten sentido alongar os detalles das distin-

tas tentativas de apertura ensaiadas sen éxito polos

dous ladróns. Berbiquí, soprete, serra radial, coroa

de diamante, lanza térmica, simulador electrónico e

o máis convencional método dos golpes con mazas.

Nada funcionou. A suor abriu sucos húmidos nas

caras esbrancuxadas dos ladróns e o tempo come-

58

zaba perigosamente a xogar na súa contra. O for-

mador do curso de Apertura de Caixas Fortes, den-

de logo, non había sentir tanto orgullo nin tanta

satisfacción. Miguel, de novo, falou.

–Temos que ir pra fóra, dixo.

As dúas caras foron iluminadas polas lanternas.

Xandre torceu o bico e botou unha ollada arredor,

na procura de algo que meter na saca, por non mar-

char libre, diría despois. Un non pode deixar de

pensar que algo de orgullo había naquela busca

rápida polo despacho, malia ter quitado xa os ante-

ollos poerentos, redondiños e tan noxentos como a

propia Yoko Ono. De entre o pouco que a lanterna

alumeou e a man podía acadar, o reloxo foi o esco-

llido. Mentres os ladróns se coaban de volta polo

buraco realizado con traballo dende o almacén do

Coren Grill que lindaba polo leste con Cárnicas

Xanín, un deles, obviamente o Xandre, sentíu o

tictatexar do reloxo que levaba no lombo. Nunca

máis soou o seu son monocorde dentro daquela

nave feita polos canteiros da terra de Montes, mais,

como dixemos antes, a desaparición dun ruído ac-

cesorio como aquel non ía supor moita mácula na

rotundidade pétrea de Cárnicas Xanín. Tamén non

había pasar moito tempo para que as escavadoras

derrubasen o predio para permitir erguer vivendas

para os turistas, como tamén quedou dito, así que

realmente nin tempo lles deu ás pedras a pensar se

59

botaban en falta ou non aquel son que as acompa-

ñara durante máis de 40 anos.