Collega's, - UAntwerpensdemey/Visitatie/CurrHerzIn... · Web viewDe verdediging bestaat uit een...

Finale versie — Laatst veranderd op: 22/10/2011

Grondige Herziening CurriculumIn te dienen: Oktober 2011

Uit te rollen: Academiejaar 2012-2013

Bachelor in de InformaticaMaster in de Informatica

Master of Computer Science

Onderwijscommissie Informatica

Grondige herziening Curriculum Informatica 2012-2013 1/41

INHOUDSTAFELINLEIDING.......................................................................................................................................................3

TIJDSPAD.........................................................................................................................................................3SWOT ANALYSE.............................................................................................................................................4

KRIJTLIJNEN..................................................................................................................................................5

I. DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING........................................................................................7DOELSTELLING EN AMBITIE............................................................................................................................7KERNCOMPETENTIES.......................................................................................................................................8TOTSTANDKOMING VAN KERNCOMPETENTIES..............................................................................................12

II. REALISATIE COMPETENTIEONTWIKKELING IN HET CURRICULUM.............................13CONGRUENTIETABELLEN...............................................................................................................................13CRITERIA BACHELOR KERNCOMPETENTIES..................................................................................................13CRITERIA MASTER KERNCOMPETENTIES......................................................................................................15COMPUTERNETWERKEN EN GEDISTRIBUEERDE SYSTEMEN..........................................................................16CRITERIA AFSTUDEERRICHTING DATABASES...............................................................................................16CRITERIA AFSTUDEERRICHTING SOFTWARE ENGINEERING..........................................................................17TOETSBELEID................................................................................................................................................18

III. OPBOUW VAN HET CURRICULUM..............................................................................................19OPBOUW VAN HET BACHELOR PROGRAMMA.................................................................................................19LEERLIJNEN BACHELOR................................................................................................................................21OPBOUW VAN HET MASTER PROGRAMMA.....................................................................................................22WAT IS ER VERANDERD ?..............................................................................................................................23OVERZICHT OPLEIDINGSONDERDELEN..........................................................................................................26

IV. STAGE (NIET VAN TOEPASSING).................................................................................................27

V. MASTERPROEF OF BACHELORPROEF........................................................................................28BACHELOR EINDWERK..................................................................................................................................28MASTERPROEF..............................................................................................................................................28

VI. STUDEERBAARHEID........................................................................................................................31STUDIETIJDSMETINGEN.................................................................................................................................31STUDIEBEGELEIDING.....................................................................................................................................31

VII. STUDIEMATERIAAL.......................................................................................................................32VAKBESCHRIJVINGEN....................................................................................................................................32HANDBOEKEN EN CURSUSNOTA’S................................................................................................................32ELEKTRONISCHE LEEROMGEVING.................................................................................................................32EVENTUELE PORTFOLIO’S.............................................................................................................................32

VIII. INSTROOM STUDENTEN..............................................................................................................33SLAAGCIJFERS 1STE BACHELOR...................................................................................................................33INSTROOM MASTER.......................................................................................................................................33

IX. INTERNATIONALISERING..............................................................................................................35

X. ONDERWIJSTAAL...............................................................................................................................40MEERWAARDE VOOR DE STUDENT................................................................................................................40MEERWAARDE VOOR DE STUDENT................................................................................................................40ONDERWIJS- EN EXAMENREGLEMENT...........................................................................................................40

XI. DOCEERBAARHEID..........................................................................................................................41


InleidingIn het kader van de 8-jarige kwaliteitscyclus onderwijs was de opleiding Informatica aan de universiteit Antwerpen in 2009 aan de beurt om bezocht te worden door een visitatiecommissie. De Universiteit Antwerpen heeft beslist om die te koppelen aan de interne kwaliteitszorg “onderzoek” en dus ook een onderzoeksvisitatie te organiseren vlak voor de onderwijsvisitatie.In juni 2007 werd gestart met het voorbereiden van het zelfstudierapport onderzoek; in september 2007 ook met het voorbereiden van het zelfstudierapport onderwijs, beide ter voorbereiding van de respectievelijke visitaties (i.e. externe kwaliteitszorg).

* Het zelfstudierapport onderzoek werd afgerond in januari 2008; de visitatiecommissie heeft de opleiding bezocht in april 2008 en publiceerde haar bevindingen in juni 2008.

* Het zelfstudierapport onderwijs werd afgerond in december 2008; de visitatiecommissie heeft de opleiding bezocht in februari 2009; publiceerde haar bevindingen in oktober 2010.

Beide zelfstudierapporten zijn opgesteld als een strategisch 5-jaren plan, waarin wordt nagedacht over wat onderzoek en onderwijs in de Informatica aan de Universiteit Antwerpen inhoudt. De rapporten proberen een antwoord te geven op de vraag wie we zijn we en wat we willen bereiken.

* Elk van die interne zelfstudierapporten formuleerden een aantal aandachtspunten.* De externe visitatiecommissies onderzoek en onderwijs formuleerden een aantal

aanbevelingen.Vanuit de zelfstudierapporten en de visitatierapporten werd in april 2011 een inventaris gemaakt van alle actiepunten en aanbevelingen. Die werden gerangschikt op twee assen (impact en slaagkans) en op basis daarvan werd een prioriteit toegekend. Die prioriteit moet de onderwijscommissie informatica helpen om te bepalen wanneer ze elk van die actiepunten en aanbevelingen zal aanpakken. Deze inventaris werd begin mei 2011 voorgelegd aan de centrale onderwijscommissie van de universiteit Antwerpen, die op 5 september via haar leescommissie heeft teruggekoppeld.

Veel van die actiepunten en aanbevelingen worden geïmplementeerd door middel van een grondige curriculumwijziging die via de onderwijscommissie - faculteitsraad - onderwijsraad wordt behandeld in het academiejaar 2011-2012 om effectief van start te gaan in 2012-2013.

Tijdspad– 28 september 2011

* Rondsturen leden OC Informatica* Indienen faculteitsraad

– 5 oktober 2011* Onderwijscommissie Informatica

– 6 oktober 2011* Faculteitsraad

– 14 oktober 2011* Indienen Departement Onderwijs

– september 2012* Uitrollen nieuwe curriculum


SWOT analyseVoorafgaand sommen we eerst de uitgangspunten op van beide zelfstudierapporten, zijnde de SWOT analyse (Strengths — Weaknesses — Opportunities — Threats) die aan de basis lag van beide zelfstudierapporten en de uiteindelijke curriculumherziening.

* Research mission: The research in Computer Science (“Informatica”) at the University of Antwerp should cover a representative sample of the field to provide excellent academic education and achieve excellent service to the society. In order to develop a culture of “bio-diversity”, we actively look for synergies both inside and outside the department.

* Doelstelling: Het doel van de opleiding Informatica aan de Universiteit Antwerpen is bekwame en wetenschappelijk gevormde informatici af te leveren. Na hun opleiding (a) zijn zij in staat zich de nieuwste technologische ontwikkelingen in de diverse deelgebieden eigen te maken, (b) kunnen zij deze waar nodig ook exploiteren binnen hun beroepscontext, en (c) kunnen zij zelf een originele bijdrage leveren aan de verdere evolutie van de informatica.

* Ambitie: De onderwijscommissie Informatica van de Universiteit Antwerpen wil een unieke opleiding aanbieden gebaseerd op de aanbevelingen van gerenommeerde wetenschappelijke organisaties zoals ACM, IEEE en SIAM. Ze wenst dat haar alumni voldoende diepgang en flexibiliteit bezitten om gegeerd te zijn op de arbeidsmarkt en academische posities te bekleden in universiteiten en onderzoeksinstellingen met wereldfaam. Daartoe hanteert zij een transparant en activerend leerproces, conform de visie van de Universiteit Antwerpen rond “studentgecentreerd onderwijs”.

Sterke punten (en hoe deze te behouden) Zwakke punten (en hoe ze om te buigen) Master-curriculum

[ afstudeerrichtingen en opties uitbouwen] Lage slaagcijfers in 1ste Bachelor

[ streefdoel 50% per semester opvolgen] Bachelor-curriculum

[ profileringsruimte versterken] Weinig Internationalisering

[ inspanningen intensifiëren] Gemotiveerde (onderwijs)staf

[ personeelsbeleid bijsturen] Geen echte alumniwerking

[ alumniwerking opzetten] Lage drempel

[ kleinschaligheid bewaren] Leefbaarheid Master

[ herbezinning curriculumherziening 2011] Pedagogisch concept

[ projectwerk verfijnen] Uitstekende infrastructuur

[ moderniseren] Goed draaiend kwaliteitszorgsysteem

[ actieve rol blijven spelen] Kerncompetenties op maat

[ regelmatig herevalueren] Efficiënte thesisbegeleiding

[ richtlijnen verfijnen] Slagvaardige onderwijscommissie

[ regelmatig herziening curriculum]Risico’s (en hoe deze te vermijden) Opportuniteiten (en hoe deze te activeren) Rationalisatienorm Bachelor

[ in- en doorstroomcijfers opvolgen] Meer studenten [ voorlichtingsactiveiten

concentreren + zijdelingse instroom master] Besparingen [ allocatiemodel opvolgen, maatregelen

bij curriculumherziening 2011] Nieuwe personeelsleden [ synergieën

onderzoek/afstudeerrichtingen creëren] Verminderen AAP-kader

[ assistentenkader ontzien] Samenwerking andere universiteiten

[ samenwerking verder zetten] Toenemende administratie

[ administratieve last afstoten] Associatie

[ uitkijken naar mogelijke samenwerking] Onderzoek [aanbevelingen onderzoeksvisitatie

opvolgen]


KrijtlijnenTer voorbereiding van de grondige curriculumherziening 2011 heeft de OC krijtlijnen uitgezet, d.w.z. de thema's die we tijdens de curriculumherziening willen aanpakken. Deze krijtlijnen werden na de paasvakantie 2011 bevroren om het mogelijk te maken voor de zomervakantie alle noodzakelijke veranderingen te identificeren, het dossier dat U nu in handen houdt op te stellen en tenslotte in het academiejaar 2012-2013 het vernieuwde curriculum uit te rollen.Hieronder alvast de krijtlijnen zoals we ze hebben bepaald; achtergrondinformatie (analyses, cijfers, alternatieven) over deze krijtlijnen zijn te vinden op

> http://win.ua.ac.be/~sdemey/Visitatie/#Curriculumherziening

– BACHELOR* (a) Doelpubliek: Gelet op onze brede instroom met vaak beperkte

wetenschappelijke/wiskundige voorkennis is de structuur van ons bachelor-programma misschien niet aangepast. Moeten we de drempel op één of andere manier verlagen (zonder daarom het niveau te laten zakken) of blijven we voornamelijk mikken op een instroom met echte wetenschappelijke interesse ?

We mikken voornamelijk op een instroom met een echte wetenschappelijke interesse.

* (b) 1ste programmeertaal: De 1ste programmeertaal is het meest zichtbare element van de pedagogische strategie in een informatica-opleiding. Dit is jaren Oberon en C++ geweest, maar misschien is het tijd om die keuze te veranderen.

Momenteel ligt een concreet voorstel ter tafel om een combinatie van Python en C++ te hanteren, waarbij die programmeertalen ook daadwerkelijk gebruikt worden in andere vakken.

* (c) Projectwerking: Voornamelijk in BA3 (1ste semester) zijn er veel "versnipperde" projecten, waardoor de studiedruk hoog (te hoog ?) is. Projectwerking blijft wel een pedagogisch speerpunt van onze opleiding dus dat willen we niet verminderen. Hoe kunnen we de synergie tussen die projecten vergroten ?

Het "Eindwerk bachelor" krijgt een andere invulling onder supervisie van één docent en met een sterk accent op gedistribueerd programmeren.

Er worden in de 1ste semester van het jaar 2011-2012 tijdsmetingen georganiseerd om te zien hoe hoog de projectdruk echt ligt.

* (d) Expliciete kerncompetenties: De kerncompetenties (i.e. tastbare doelen voor de studenten op het einde van het traject) moeten traceerbaar zijn in het curriculum, vakbeschrijvingen en examens.

De kerncompetenties werden aangepast en uitgebreid; evenals de congruentietabel. Deze kerncompetenties worden mee opgenomen in vakbeschrijvingen en besproken in de lessen.

* (e) Alumni-werking: De alumni (als vertegenwoordigers van het beroepenveld) moeten ook inspraak krijgen in de curriculumherziening.

Liever dan grootse enquêtes uit te schrijven zetten we een klankbord op, waarbij we één keer per jaar onze alumni uitnodigen voor een gesprek rond de langetermijnstrategie.


– MASTER* (f) 3 afstudeerrichtingen: Momenteel studeren minder dan 20 studenten af per jaar. Dit

kleine aantal wordt dan nog (erg onevenwichtig) versnipperd over 4 (vier !) afstudeer-richtingen. Bovendien hebben recente besparingen ons gedwongen om een aantal professoren- en assistentenplaatsen op te geven. Kunnen we nog 4 afstudeerrichtingen aan ? Zouden we niet beter de tering naar de nering zetten en het aantal afstudeerrichtingen reduceren ?

Vanaf 2012-2013 bieden we slechts drie afstudeerrichtingen aan: (1) Databases, (2) Software Engineering, (3) Computernetwerken en Gedistribueerde Systemen. De richting Computationele Informatica zal vervallen.

* (g) Internationalisering: Om het aantal studenten in de master op te krikken tot 30 mikken we op een internationale zij-instroom.

Het engelstalig programma "Master in Computer Science" wordt daarom nauw geïntegreerd met de "Master in de Informatica — Optie onderzoek"


I. Doelstellingen van de opleidingDoelstelling en ambitie

Doelstelling: Het doel van de opleiding Informatica aan de Universiteit Antwerpen is bekwame en wetenschappelijk gevormde informatici af te leveren. Na hun opleiding (a) zijn zij in staat zich de nieuwste technologische ontwikkelingen in de diverse deelgebieden eigen te maken, (b) kunnen zij deze waar nodig ook exploiteren binnen hun beroepscontext, en (c) kunnen zij zelf een originele bijdrage leveren aan de verdere evolutie van de informatica.

Om die doelstelling te realiseren krijgt een bachelor informatica een wetenschappelijke basisvorming in de informatica die hem of haar moet toelaten problemen systematisch te analyseren en de nodige software oplossingen uit te bouwen. Hij of zij moet in staat zijn om samen met anderen softwaresystemen te ontwerpen, bouwen en onderhouden en beschikt daarom over de communicatievaardigheden nodig voor de contacten met collega's en opdrachtgevers. Bovendien kan hij of zij technische taken (zoals het beheer van een netwerk, het opzetten van een databank) plannen en uitvoeren, en beschikt hij of zij over de nodige parate kennis om concrete softwareproblemen (o.a. compatibiliteit, bestandsformaten, versiebeheer, installatie, ...) op korte termijn op te lossen. De wetenschappelijke basisvorming is er in eerste instantie op gericht om vlot om te kunnen gaan met abstracte modellen, vandaar het niet te onderschatten aandeel wiskunde. Daarnaast moeten gegevens omtrent een informaticaprobleem (vb. netwerk performantie, databank integriteit, algoritmische complexiteit) op een wetenschappelijk verantwoorde manier verzameld en geïnterpreteerd kunnen worden. Gezien de snelle evolutie is een bachelor informatica in staat de technologische ontwikkelingen op te volgen, zich eigen te maken en toe te passen. Autonomie en creativiteit zijn essentieel, vandaar dat een bachelor informatica in staat moet zijn om een complexe opdracht in deeltaken op te delen, elk van die deeltaken afzonderlijk uit te voeren en toch het groter geheel niet uit het oog te verliezen.Een master informatica krijgt aansluitend een diepgaande wetenschappelijke vorming in één van de subdisciplines van de informatica, die hem of haar moet toelaten te functioneren op leidinggevend niveau en onderzoek en ontwikkeling te verrichten in een academische zowel als een industriële context. Net zoals een bachelor informatica moet hij of zij in staat zijn om samen met anderen softwaresystemen te ontwerpen, bouwen en onderhouden, maar de schaal van systemen waarover we spreken wordt veel groter, de problemen die aangepakt worden zijn complexer, zijn/haar verantwoordelijkheid wordt veel belangrijker en dus ook de nood aan degelijke wetenschappelijk gefundeerde methoden. Daarom zal hij of zij zich niet beperken tot het opvolgen en toepassen van de technologische ontwikkelingen, maar ze zelf kunnen exploiteren of er actief toe bijdragen.

Ambitie: De onderwijscommissie Informatica van de Universiteit Antwerpen wil een unieke opleiding aanbieden gebaseerd op de aanbevelingen van gerenommeerde wetenschappelijke organisaties zoals ACM, IEEE en SIAM. Ze wenst dat haar alumni voldoende diepgang en flexibiliteit bezitten om gegeerd te zijn op de arbeidsmarkt en academische posities te bekleden in universiteiten en onderzoeksinstellingen met wereldfaam. Daartoe hanteert zij een transparant en activerend leerproces, conform de visie van de Universiteit Antwerpen rond “studentgecentreerd onderwijs”.


KerncompetentiesOm traceerbaarheid tussen de doelstelling & ambitie en het curriculum mogelijk te maken, heeft de onderwijscommissie Informatica een reeks kerncompetenties gedefinieerd die onze studenten tijdens de opleiding dienen te verwerven, en die geïnspireerd zijn op de welbekende “Dublin-descriptoren”.De kerncompetenties worden opgesomd in Tabel 1, p. 9; Tabel 2, p. 9; Tabel 3, p. 10; Tabel 4, p. 11 en Tabel 5, p. 11.

Wat is er veranderd ? **NIEUW** De formulering van alle kerncompetenties is aangepast; zij zijn nu allen geschreven

vanuit het standpunt van de bachelor/respectievelijk master. Daarnaast zijn enkele kleinere herformuleringen doorgevoerd.

Bovendien is zowel voor de bachelor als voor de master een kerncompetentie "Maatschappij" toegevoegd waarin maatschappelijke en ethische implicaties van de opleiding worden vastgelegd.

Tenslotte zijn er aparte kerncompetenties voor de verschillende afstudeerrichtingen geformuleerd.


Kerncompetenties Bachelor Informatica. Cfr. p. 7 — "Het doel van de opleiding Informatica aan de Universiteit Antwerpen is bekwame en wetenschappelijk gevormde informatici af te leveren."– Analyse en ontwerp. Een bachelor informatica kan een analyse en ontwerp opstellen voor een

kleinschalig software project; kleinschalig betekent hier dat het project valt te overzien door één persoon. Hij of zij kan een geïdentificeerd probleem begrijpen en een potentiële oplossing modelleren.

– Implementatie. Een bachelor informatica kan een nieuw softwaresysteem bouwen. Hij of zij kan —al dan niet als deel van een ploeg— een gegeven basisontwerp omzetten in een werkend programma. Hij of zij kan het basisontwerp verfijnen (vb., een geschikte interface opstellen), de te gebruiken software selecteren, bestaande componenten integreren.

– Onderhoud. Een bachelor informatica kan een bestaand software systeem onderhouden. Hij of zij kan bestaande programma’s aanpassen aan veranderingen in mogelijkheden van zowel hardware als software (upgrades). Hij of zij kan bestaande programma’s ook mee laten evolueren met veranderde behoeften.

– Databank. Een bachelor informatica kan een gegevensmodel voor een databank opstellen en implementeren. Hij of zij kan bestaande databanken ook mee laten evolueren met veranderde behoeften.

– Netwerk. Een bachelor informatica kan een netwerk beheren. Hij of zij kan de geschikte netwerkinfrastructuur en protocollen selecteren, evenals schaal- en performantie problemen aanpakken die zich kunnen stellen.

– Vakbekwaamheid. Een bachelor informatica bezit de nodige parate kennis en praktische vaardigheden om concrete software problemen (o.a. compatibiliteit, bestandsformaten, versiebeheer, installatie, . . . ) op korte termijn op te lossen. Hij of zij kan in kleinere organisaties (KMO) advies geven over nieuwe automatiseringsprojecten (haalbaarheid, nut, benodigde apparatuur, …).

– Maatschappij. **NIEUW**Een bachelor informatica heeft een kritische instelling, ook tegenover het eigen vakgebied. Hij of zij heeft weet van de deontologische code binnen ons domein en kan zijn verworven kennis in een bredere wetenschappelijke en maatschappelijke context kaderen.

– Communicatievaardigheden. Een bachelor informatica kan contacten met collega’s en opdrachtgevers —zowel schriftelijk als mondeling— onderhouden.

Tabel 1: Overzicht van de kerncompetenties Bachelor Informatica

Kerncompetenties Academische Bachelor. Cfr. p. 7 — Het doel van de opleiding Informatica aan de Universiteit Antwerpen is bekwame en wetenschappelijk gevormde informatici af te leveren.– Wiskundige basis. Een academische bachelor informatica heeft een stevige wiskundige vorming achter

de rug, nodig voor het begrijpen van de in de informatica gangbare wetenschappelijke technieken en methodes.

– Formeel denken. Een academische bachelor informatica bezit een abstraherend vermogen nodig om vlot om te kunnen gaan met abstracte modellen om formele redeneringen en argumentaties mogelijk te maken.

– Levenslang leren. Een academische bachelor informatica kan de vakliteratuur volgen (hoofdzaak in het Engels) om op de hoogte te blijven van recente ontwikkelingen. Hij of zij heeft een denkkader waarin de samenhang tussen de verschillende deelgebieden in de informatica wordt gevat.

– Wetenschappelijke aanpak. Een academische bachelor informatica kan op een wetenschappelijke manier data verwerken. Hij of zij kan op een systematische manier gegevens verzamelen, ze op een correcte manier interpreteren en er de nodige conclusies aan verbinden.

– Wetenschappelijke basis. Naast een gedegen kennis van de fundamentele begrippen, methodes en deelgebieden van de Informatica, heeft een academische bachelor informatica ook een zicht op andere wetenschappelijke disciplines (o.a., wiskunde, natuurkunde, economie) met hun gangbare wetenschappelijke technieken, methodes en beperkingen.

– Autonoom en creatief. Door zijn brede basisvorming is een academische bachelor informatica in staat een complexe opdracht in deeltaken op te delen, elk van die deeltaken afzonderlijk uit te voeren en toch het groter geheel niet uit het oog te verliezen. Bovendien is een bachelor in staat tot zelfreflectie, zodat gelijkaardige opdrachten in het vervolg beter zullen worden uitgevoerd.

Tabel 2: Overzicht van de academische kerncompetenties Bachelor Informatica


Kerncompetenties Master Informatica. Cfr. p. 7 — "Het doel van de opleiding Informatica aan de Universiteit Antwerpen is bekwame en wetenschappelijk gevormde informatici af te leveren."– Analyse. Een master informatica kan een analyse uitvoeren voor een grootschalig informaticaproject.

Hij of zij kan taken identificeren die voor automatisering in aanmerking komen, kan de achterliggende bedrijfsprocessen begrijpen, en de overeenkomstige gebruikersbehoeften vastleggen. Dit vereist de nodige kennis om vlot met personen actief in andere disciplines te communiceren.

– Ontwerp. Een master informatica kan een ontwerp opstellen voor grootschalige informaticasystemen. Hij of zij kan een decompositie maken van een specifiek probleem om tot een haalbare oplossing te komen. Hij of zij kan componenten identificeren die kunnen bijdragen tot een oplossing (vb. software bibliotheek, type netwerk, soort databank). Hij of zij kan de gekozen oplossingen documenteren op verschillende niveaus van abstractie.

– Evolutie. Een master informatica kan de noodzakelijke evolutie van informaticasystemen ondersteunen. Hij of zij kan problematische componenten identificeren, oplossingsstrategieën selecteren, de nodige aanpassingen doorvoeren zonder de werking van het bestaande systeem te compromitteren.

– Kwaliteitscontrole. Tijdens het uitvoeren van informaticaprojecten kan een master informatica de nodige controles voorzien om vooraf gespecificeerde kwaliteitsnormen te halen (cf. betrouwbaarheid, onderhoudbaarheid, veiligheid, …). Na het uitvoeren van informaticaprojecten kan hij of zij de nodige lessen trekken om de kwaliteitsnormen waar nodig te optimaliseren.

– Selectie. Een master informatica kan verschillende technieken, methodes, talen, architecturen, … ten opzichte van elkaar afwegen rekening houdend met hun inherente beperkingen en het feit dat informatie over concrete oplossingen veelal commercieel is gekleurd. Hij of zij kan de strategische beslissingen in dit verband nemen: vb. hoe beveiligen we ons netwerk ? welk type databank ? welke rol voor formele specificaties ? Hij of zij kan de genomen beslissingen wetenschappelijk motiveren.

– Rapporteren. Een master informatica kan rapporteren —zowel schriftelijk als mondeling— over de voortgang en status van informaticaprojecten aan opdrachtgevers en experten in andere disciplines (dus niet-informatici).

– Maatschappij. **NIEUW**Een master informatica heeft zin voor verantwoordelijkheid. Hij of zij kan verbanden leggen tussen maatschappelijke stromingen en ontwikkelingen in de informatica en de gevolgen van zijn of andermans handelen inschatten. Hij/zij heeft een duidelijk beeld van zijn toekomstige maatschappelijke rol, wat tot uiting komt in een weloverwogen keuze voor één van drie mogelijke profielen: Onderzoek en Ontwikkeling, Onderwijs of Ondernemen.

– Leiden. Een master informatica kan een groep informatici aansturen, met inbegrip van (a) het inschatten van de benodigde middelen (apparatuur, mankracht, competenties); (b) het opstellen van een taakverdeling op basis van technische competenties; (c) het plannen in de tijd van wanneer welke taken worden uitgevoerd; (d) het opvolgen en bijsturen van een dergelijke planning.

Tabel 3: Overzicht van de kerncompetenties Master Informatica

Kerncompetenties Master Informatica — Onderzoeksgerichtheid. Cfr. p. 7 — "Het doel … is bekwame en wetenschappelijk gevormde informatici af te leveren."– Diepgang. Een master informatica heeft theoretisch inzicht en praktische ervaring met instrumenten,

technieken en methodes toegepast binnen het wetenschappelijk onderzoek in een bepaald deelgebied van de informatica.

– Onderzoek en Ontwikkeling. Een master informatica kan deelnemen aan onderzoek en ontwikkeling in een productgerichte omgeving. Dit houdt in dat hij of zij (a) experimenten kan opzetten om vast te stellen of bepaalde technieken bruikbaar zijn voor zijn bedrijf; (b) opportuniteiten kan (h)erkennen om producten en productieprocessen te verbeteren; (c) kosten en baten van nieuwe technieken en methodes kan inschatten; (d) nieuwe technieken kan aanwenden om een strategisch voordeel op de concurrentie te creëren.

– Fundamenteel Onderzoek. Een master informatica bezit de vaardigheden die nodig zijn om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te kunnen aanvatten, bijvoorbeeld met het oog op het behalen van een doctoraat. Dit houdt in dat hij of zij (a) inzicht heeft in de actuele onderzoeksvragen binnen een deelgebied van de informatica; (b) in staat is om de implicaties van recente onderzoeksresultaten in te zien; (c) zelfstandig gepubliceerde resultaten of technieken kan toepassen in een nieuwe context.


Tabel 4: Overzicht van de wetenschappelijke kerncompetenties Master Informatica

Kerncompetenties Master Informatica — Specialisatie. Welke specifieke kerncompetenties worden verworven binnen de afstudeerrichting ? **NIEUW**

Computernetwerken en Gedistribueerde Systemen– Ontwerp van protocollen. Een master informatica met specialisatie computernetwerken en

gedistribueerde systemen kan algoritmen en protocollen ontwerpen voor optimaal gebruik in hedendaagse systemen (vb., draadloze netwerken, cloud computing, …). Hij of zij kan dergelijke algoritmen en protocollen ook analyseren en optimaliseren afhankelijk van de context waarin ze gebruikt dienen te worden.

– Modelleren en simuleren. Een master informatica met specialisatie computernetwerken en gedistribueerde systemen kan het gedrag van hedendaagse systemen bestuderen (performantie, robuustheid, schaalbaarheid, …) aan de hand van modellen en simulaties.

– Wiskundige modellering. Een master informatica met specialisatie computernetwerken en gedistribueerde systemen is in staat om in te schatten of een bepaald wiskundig model geschikt is voor een gegeven situatie. Hij of zij is in staat snel (kleine) aanpassing aan, of variant van een bestaande model te maken. Hij of zij kan zelf eenvoudige problemen abstraheren en modelleren en trekt de nodige inzichten en lessen uit de bekomen resultaten.

Specialisatie Databases– Data-mining. Een master informatica met specialisatie databases kan een data mining probleem

herkennen en er de beste oplossingsstrategie voor selecteren (vb., beslissingsbomen, associatie regels, bayesian networks, …). Hij of zij kan data mining technieken toepassen op grote en complex gestructureerde databases en de resultaten zinvol interpreteren. Daarnaast is hij of zij in staat om nieuwe evoluties in het wetenschappelijk onderzoek in data mining op te volgen, zich eigen te maken en er zelf toe bij te dragen.

– Data modellering. Een master informatica met specialisatie databases kan voor data intensieve toepassingen het beste database model en de optimale ondervragingstechniek selecteren. Hij of zij kan recente database technologie (vb., gedistribueerde en heterogene databanken) inzetten waar nodig, in het bijzonder voor webtoepassingen. Tenslotte heeft hij of zij een uitgebreide kennis van de grondslagen van databases, die aangewend kan worden bij het ontwikkelen van nieuwe technieken en toepassingen.

Software Engineering– Modelleren. Een master informatica met specialisatie software engineering maakt gebruik van modellen

om alle aspecten van een informatica systeem te beschrijven en te kwantificeren. Hij of zij beschikt over een overzicht van de meest gangbare modelleerformalismen en hun belangrijkste kenmerken (voor- en nadelen, specifiek toepassingsgebied, …). Hij of zij heeft enkele ervan toegepast tijdens enerzijds het ontwerp van een nieuw systeem als anderzijds de analyse of verbetering van een bestaand systeem. Hij of zij is in staat deze modellen te gebruiken voor de communicatie met personen actief in andere disciplines.

– Werktuigen (Tools). Een master informatica met specialisatie software engineering heeft ervaring met de beschikbare werktuigen voor analyse, verificatie, simulatie en transformatie van software systemen. Hij of zij heeft inzicht in hun interne werking, wat tot uiting komt in het succesvol combineren, aanpassen of bouwen van dergelijke werktuigen (bv. uitbreidingen maken op open-source instrumenten).

Tabel 5: Overzicht van de kerncompetenties per afstudeerrichting


Totstandkoming van kerncompetentiesDeze lijst kerncompetenties is het resultaat van een intensief analyseproces dat verlopen is in verschillende stappen.– Interne lijst (december 2002): Uit het zelfstudierapport van 2001 werd een lijst

kerncompetenties en eindtermen gedistilleerd door een interne werkgroep van de OC Informatica. Dit op basis van de toen geldende richtlijnen aangaande curriculumwijzigingen opgesteld door het departement onderwijs naar aanleiding van de bachelor-master hervormingen.

– Nazicht door departement Onderwijs (oktober 2003): Het departement onderwijs heeft deze kerncompetenties getoetst aan de vereisten van het toenmalige decreet en enkele veranderingen gesuggereerd. Die zijn uiteindelijk opgenomen in de uiteindelijke curriculumherziening [31].

– Toetsing aan “DublinDescriptoren”(september2006): Naar aanleiding van het capaciteitsplan ingediend bij de aanvraag tot omvorming naar een 2-jarige master werden competenties voor de master-opleidingen geformuleerd op basis van de welbekende “Dublin Descriptoren” [2]. Deze kerncompetenties werden per consensus overeengekomen tussen de verschillende universiteiten.

– Doorlichting Onderwijs (december 2007 – april 2008): In de aanloop naar het zelfevaluatierapport heeft de onderwijscommissie Informatica een reeks sessies gehouden waarbij elk van de docenten uitleg gaf over de verschillende vakken onder zijn/haar verantwoordelijkheid. Daarbij werd de congruentie tussen de opleidingsonderdelen en de verschillende kerncompetenties geverifieerd en werden kerncompetenties aan de “Dublin Descriptoren” getoetst. Op basis daarvan werd de formulering van enkele van de kerncompetenties lichtjes gewijzigd.

– Programma evaluatie (april 2008): In parallel met de doorlichting Onderwijs werd tijdens de programma-evaluatie gevraagd aan de alumni en bachelor-master studenten in hoeverre zij vonden dat ze de gestelde kerncompetenties hadden verworven. Bovendien werd aan een werkgroep van alumni gevraagd inhoeverre die kerncompetenties overeenkwamen met de beroepsprofielen waarop gemikt werd.

– Visitatiecommissie (september 2010): De visitatiecommissie deed in haar visitatierapport enkele concrete aanbevelingen omtrent de kerncompetentie. Op basis daarvan werden de lijst kerncompetenties herzien en uitgebreid.

– Curriculumherziening (oktober 2010 - september 2011): Naar aanleiding van de curriculumherziening werden ter verificatie congruentietabellen opgesteld.

Het analyse proces rond de kerncompetenties is nog niet volledig afgerond. Volgende stappen moeten nog uitgevoerd worden.– Toetsing alumni (herfst 2011): In het kader van een betere alumni-werking is een klankbord met

vertegenwoordigers van de alumni opgezet. Een eerste bijeenkomst vindt plaats in november/december 2011. Een concreet agenda-punt wordt een tweede toetsing van de kerncompetenties aan de beroepsprofielen.

– Toetsing studenten (herfst 2011): Met de studentenvertegenwoordigers van de onderwijscommissie zal in een werkgroep de kerncompetenties en congruentietabellen expliciet worden geverifieerd. Ook de toetsing zal daarbij in het oog worden gehouden (cfr. toetsbeleid).

– Toetsing leerlijnen (herfst 2011): Er zullen kleine werkgroepen met de leerlijnen worden samengeroepen om de kerncompetenties te bediscussiëren in functie van het toetsbeleid.

– Terugkoppeling onderwijsraad UA (herfst 2011): Ook de centrale onderwijsraad kan en zal suggesties voor verbetering maken, en die moeten ook geïncorporeerd worden.

– Vertaling Engels (februari 2012): Eens de kerncompetenties zijn geverifieerd kunnen ze vanaf februari vertaald worden naar het Engels.


II. Realisatie competentieontwikkeling in het curriculumCongruentietabellenAls voornaamste instrument om de realisatie van de doelstellingen te meten, maakt de onderwijscommissie Informatica gebruik van een reeks kerncompetenties die onze studenten tijdens de opleiding dienen te verwerven (zie Tabel 1, p. 9; Tabel 2, p. 9; Tabel 3, p. 10; Tabel 4, p. 11 en Tabel 5, p. 11). Per opleidingsonderdeel wordt via een 3-puntschaal (+, ++, of +++) of 2-puntschaal (+, ++) vastgelegd in welke mate een kerncompetentie vervuld wordt.

De eigenlijke congruentietabellen zijn te vinden in bijlage.

Hieronder de criteria die gehanteerd worden bij de 3-puntschaal. De beschrijvingen zijn indicatief, het is uiteraard niet haalbaar alle mogelijke combinaties van werkvormen en criteria in rekening te brengen.

Criteria Bachelor Kerncompetenties– Analyse en ontwerp

* [+++] Het analyseren en ontwerpen van software staat centraal; de studenten moeten een project uitvoeren, en slagen voor dat project is noodzakelijk.

* [ ++ ] Het analyseren en ontwerpen van software is belangrijk; de studenten moeten een toegepast project uitvoeren dat zwaar in het eindcijfer doorweegt.

* [ + ] Studenten worden analyse en ontwerptechnieken aangeleerd.– Implementatie

* [+++] Het ontwikkelen van software staat centraal, waarbij de nadruk ligt op de integratie en selectie van bestaande softwarecomponenten.

* [ ++ ] Het ontwikkelen van software staat niet noodzakelijk centraal, maar een belangrijk deel van de cursus bestaat uit een project waarbij er voornamelijk verder gebouwd dient te worden op bestaande (recent ontwikkelde) softwarecomponenten.

* [ + ] Het ontwikkelen van software staat niet centraal, de studenten leren werken met bepaalde software systemen en kunnen inschatten wanneer het gebruik van deze software het meest geschikt is.

– Onderhoud* [++] Het onderhouden van bestaande software vormt een belangrijk thema van de cursus.* [ + ] Er wordt aandacht besteed aan het belang en de praktische uitvoering van upgrades van

bestaande software.– Databank

* [+++] De fundamenten van databanken staan centraal en er wordt veel aandacht besteed aan de praktische implementatie ervan en aan het gebruik van SQL.

* [ ++ ] Databanken vormen een centraal thema, waarbij er veel van de aandacht uitgaat naar het opstellen van een gegevensmodel, alsook aan de gerelateerde technologieën.

* [ + ] Er wordt vaak de nadruk gelegd op de keuze van de gehanteerde datastructuren (en hun efficiëntie) bij het ontwikkelen van software.

– Netwerk* [+++] Het beheren van een netwerk wordt vanuit een praktisch oogpunt benaderd.* [ ++ ] Veel aandacht gaat uit naar de componenten die we terugvinden in een netwerk, maar eerder

vanuit een theoretische invalshoek en met nadruk op schaal- en performantie problemen.* [ + ] In deze cursus worden de componenten van lokale netwerken kort aangehaald.

– Vakbekwaamheid* [++] Praktische kennis voor het oplossen van vaak voorkomende problemen wordt aangebracht. Ook

de nodige inzichten om advies te geven bij technische vraagstukken worden meegegeven.* [ + ] Algemene (theoretische) kennis in verband met computersystemen wordt aangebracht die toelaat

alledaagse problemen aan te pakken en eventueel te adviseren bij de keuze van apparatuur (en de bijhorende software).


– Maatschappij.* [+++] De deontologische code van de informatica is een thema binnen de lessen. Studenten worden ermee

geconfronteerd en worden gedwongen standpunt in te nemen.* [++] Studenten worden geconfronteerd met belangrijke historische mijlpalen binnen de informatica en hun

maatschappelijke implicaties* [ + ] Studenten maken een project en worden gewezen op de regels omtrent het kopiëren van code van anderen.

– Communicatievaardigheden* [+++] Het lesmateriaal wordt voornamelijk door de studenten zelf aangebracht door middel van

voordrachten of een substantieel deel van het materiaal wordt in groepjes besproken door de studenten. Communicatie met niet-informatici wordt gestimuleerd.

* [ ++ ] De studenten moeten een uitgebreid projectverslag uitwerken dat een substantieel onderdeel vormt bij hun eindbeoordeling.

* [ + ] Het onderling bespreken van oplossingen wordt sterk gestimuleerd, mogelijk in het kader van een kleinschalig project waaraan meerdere studenten samenwerken.

– Wiskundige basis* [++] Het cursusmateriaal voorziet een stevige wiskundige onderbouw die aangewend kan worden

voor tal van andere opleidingsonderdelen.* [+] Een eerder beperkte wiskundige onderbouw wordt verschaft waar onmiddellijk beroep op wordt

gedaan in de cursus zelf.– Formeel denken.

* [+++] Het materiaal vergt een hoge mate van formeel redeneren en/of het abstraherend vermogen van de studenten wordt erg op de proef gesteld.

* [ ++ ] In grote delen van de cursus wordt er omgegaan met formele modellen die dienen tot het verschaffen van inzicht in het cursusmateriaal.

* [ + ] Er zijn enige raakpunten qua formeel denken, maar deze vormen slechts een beperkt deel van de cursus.

– Levenslang leren.* [+++] De student gaat zelf actief op zoek naar informatie (i.e. het cursusmateriaal bestaat

voornamelijk uit papers, RFCs, IETF documenten, …).* [ ++ ] Om te slagen, wordt van een student verwacht dat hij zelf selecteert tussen (technologische)

alternatieven die expliciet aangeboden worden.* [ + ] Het onderwerp van de cursus is sterk gevoelig aan nieuwe ontwikkelingen; dit komt tot uiting in

het feit dat onderdelen ervan frequent herzien moeten worden.* [ + ] De studenten maken veelvuldig gebruik van Engelstalige vakliteratuur.

– Wetenschappelijke aanpak * [+++] Het omgaan met, verwerken en interpreteren van data vormt het centrale thema.* [ ++ ] Dataverwerking en interpretatie vormt één van de thema's.* [ + ] Bepaalde vaardigheden om problemen efficiënter aan te pakken door een correcte data

interpretatie worden aangebracht.– Wetenschappelijke basis

* [+++] Het materiaal is toepasbaar in vele deelgebieden van de wetenschap en studenten uit verschillende opleidingen volgen deze cursus samen.

* [ ++ ] Een groot percentage van het aangeboden materiaal is rechtstreeks toepasbaar in andere deelgebieden. De studenten krijgen zicht op andere wetenschappelijke disciplines.

* [ + ] Sommige onderwerpen uit de cursus zijn zonder meer van toepassing in een aantal wetenschappelijke takken.

– Autonoom en creatief* [ ++ ] De onderwijsvorm (project, portfolio, …) verplicht een student tot zelfreflectie.* [ + ] Het verwerken van de leerstof vereist dat de student een complexe opdracht in deeltaken opdeelt,

elk van die deeltaken afzonderlijk uitvoert en toch het groter geheel niet uit het oog verliest.


Criteria Master Kerncompetenties– Analyse

* [+++] De student moeten een project uitvoeren, waarbij een probleemanalyse een nodige voorwaarde is voor het slagen voor dat project.

* [ ++ ] De student verwerft een overzicht van de verschillende analyse methodes voor een bepaald informaticaprobleem en kan de voor- en nadelen t.o.v. elkaar afwegen.

* [ + ] De student leert analyse technieken aan.– Ontwerp

* [+++] De studenten moeten een project uitvoeren, waarbij een gefundeerd ontwerp een nodige voorwaarde is voor het slagen voor dat project. De keuze van de componenten die bijdragen tot een oplossing (vb. software bibliotheek, type netwerk, soort databank) wordt gemotiveerd.

* [ ++ ] De student verwerft een overzicht van de verschillende ontwerp methodes voor een bepaald informaticaprobleem en kan de voor- en nadelen t.o.v. elkaar afwegen.

* [ + ] De student leert ontwerptechnieken aan.– Evolutie

* [+++] De studenten moeten een project uitvoeren, waarbij ze via tussentijdse deelopleveringen tot een uiteindelijke oplossing komen.

* [ ++ ] De student begrijpt de lange termijn implicaties van een bepaalde techniek of oplossing. Voorbeelden van dergelijke implicaties worden in de les gegeven (vb. overgang naar IPv6, overgang naar andere databankmodellen, evolutie van programmeertalen, …)

* [ + ] De student heeft een historisch overzicht van hoe de technologie binnen een bepaald domein tot stand is gekomen.

– Kwaliteitscontrole* [+++] De studenten moeten een project uitvoeren, waarbij ze de nodige controles moeten voorzien

om vooraf gespecificeerde kwaliteitsnormen te halen. Deze normen hebben zowel te maken met de kwaliteit van het opgeleverde eindproduct (snelheid, betrouwbaarheid, …), als met het proces dat tot dit eindproduct leidt (op tijd, initiatief bij problemen, …).

* [ ++ ] De student verwerft een overzicht van de verschillende kwaliteitscriteria die voor een bepaalde technologie bestaan (vb. performantie, expressiviteit, …) en kan die t.o.v. elkaar afwegen.

* [ + ] De student begrijpt de gradaties in kwaliteitsniveau die voor een bepaalde technologie bestaan. Hij of zij weet hoe die vast te stellen.

– Selectie* [+++] De studenten moeten een project uitvoeren, waarbij ze verschillende alternatieven t.o.v. elkaar

moeten afwegen en uiteindelijk een weloverwogen keuze maken.* [ ++ ] De student verwerft een overzicht van de voor- en nadelen van een bepaalde technologie en

kan die t.o.v. elkaar afwegen.* [ + ] De student verwerft een overzicht van de voor- en nadelen van een bepaalde technologie.

– Rapporteren* [+++] Het lesmateriaal wordt voornamelijk door de studenten zelf aangebracht door middel van

voordrachten of een substantieel deel van het materiaal wordt in groepjes besproken door de studenten. Communicatie met niet-informatici wordt gestimuleerd.

* [++] De studenten moeten een project uitvoeren, waarbij ze zowel mondeling als schriftelijk moeten rapporteren en waarbij dit rapport een nodige voorwaarde is voor het slagen voor dat project.

* [ + ] De studenten moeten een uitgebreid projectverslag uitwerken dat een substantieel onderdeel vormt bij hun eindbeoordeling.

– Maatschappij* [ +++ ] De student maakt een duidelijke en weloverwogen keuze voor één van de opties (Onderzoek

en Ontwikkeling, Onderwijs of Ondernemen) en slaagt voor alle vakken binnen die optie.* [ ++ ] Studenten moeten aantonen verbanden gelegd te hebben tussen verschillende vakken binnen de

opleiding en daar de implicaties van in te zien.* [ + ] Studenten worden aangespoord verbanden te leggen tussen verschillende vakken binnen de

opleiding. – LeidenGrondige herziening Curriculum Informatica 2012-2013 15/41

* [++] De studenten moeten een project uitvoeren volgens een vooraf bepaald plan. Ze nemen zelf de nodige initiatieven als dit plan afwijkt van de realiteit en contacteren daaromtrent de betrokkenen.

* [ + ] Studenten dienen een plan op te stellen voor een uit te voeren niet-triviale taak. – Diepgang

* [+++] De studenten moeten een literatuurstudie uitvoeren en dat is een nodige voorwaarde om te slagen voor dit vak.

* [ ++ ] De studenten moeten een literatuurstudie uitvoeren en dat bepaalt voor een significant deel het slaagcijfer voor dit vak.

* [ + ] De studenten krijgen een overzicht van de instrumenten, technieken en methodes toegepast binnen wetenschappelijk onderzoek van een bepaald deelgebied van de informatica.

– Onderzoek en Ontwikkeling* [ ++] Een student moet verschillende experimenten opzetten, uitvoeren en erover rapporteren.* [ ++] De student moet een experiment opzetten, uitvoeren en erover rapporteren.* [ + ] De student heeft een voldoende overzicht van de technologie binnen een bepaald deeldomein om

opportuniteiten te (h)erkennen.– Fundamenteel Onderzoek

* [+++] De student moet een onderzoeksvoorstel uitwerken waaruit inzicht blijkt in de actuele onderzoeksvragen binnen een deelgebied van de informatica.

* [ ++ ] De student is in staat is om de implicaties van recente onderzoeksresultaten in te zien.* [ + ] De student kan zelfstandig gepubliceerde resultaten of technieken toepassen in een nieuwe

context.

Computernetwerken en gedistribueerde Systemen– Ontwerp van protocollen

> +++ Het ontwerpen, analyseren en implementeren vormt een centraal thema en vormt de voornaamste component van het bijhorende practica

> ++ Tijdens deze cursus wordt het ontwerp van tal van algoritmen en protocollen toegelicht en wordt er (vaak) ook aandacht besteed aan hun bijhorende software implementatie

> + Het ontwerp en analyse van algoritmen (en hun software implementaties) komt eerder sporadisch aan bod tijdens deze cursus

– Modelleren en simuleren> +++ Het modelleren en simuleren vormt een centraal thema en is een belangrijk onderdeel van het

bijhorende practica> ++ Het modelleren en simuleren is een belangrijk onderdeel van deze cursus> + Modelleren en simuleren komt eerder sporadisch als thema aan bod tijdens deze cursus

– Wiskundige modellering (van telecom en gedistribueerde systemen):> +++ de cursus dekt elk van de 3 vaardigheden (ontwerpen, modelleren, simularen) af.> ++ de cursus dekt minstens 2 vaardigheden af> + de cursus dekt minstens 1 vaardigheid af

Criteria Afstudeerrichting Databases– Data-mining

> +++ Inzicht verwerven in de wetenschappelijke achtergronden, de fundamentele aspecten en de recente ontwikkelingen op het gebied van data mining

> ++ Een data mining probleem kunnen herkennen en het kunnen vertalen naar bestaande data mining technieken, en deze kunnen toepassen

> + Het aanleren van verschillende bestaande data mining technieken– Data modellering

> +++ Inzicht verwerven in de wetenschappelijke achtergronden, de fundamentele aspecten en de recente ontwikkelingen op het gebied van database modellen

> ++ Het kunnen integreren van database technieken in moderne data intensieve toepassingen zoals van gedistribueerde en heterogene databanken.

> + het aanleren van de fundamenten van het relationele database model


Criteria Afstudeerrichting Software Engineering– Modelleren

> +++ Modellen en modelleren vormen een centraal thema van het vak. Studenten ervaren de voor- en nadelen van de gebruikte modelleertechnieken aan de lijve door oefeningen, projectwerk, ...

> ++ Modellen worden in dit vak gebruikt om als middel om een ander doel te bereiken (vb. verificatie, testen, reverse engineering, ...)

> + Modellen worden gebruikt ter communicatie met andere informatica disciplines– Werktuigen (tools)

> +++ Werktuigen vormen een essentiële stap om de leerdoelen voor dit vak te bereiken. Studenten maken uitbreidingen en aanpassingen aan bestaande instrumenten.

> ++ Studenten ervaren de voor- en nadelen van de gebruikte werktuigen aan de lijve door oefeningen, projectwerk, ... .

> + Studenten krijgen een overzicht van de gangbare werktuigen te gebruiken binnen deze discipline.


ToetsbeleidVerzekeren dat de vakinhouden, werkvormen en toetsing afgestemd zijn op de leerdoelen van de opleiding is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de docent in kwestie. Net zoals voor het studiemateriaal is dit volgens het subsidiariteitsbeginsel de beste plaats om deze verantwoordelijkheid te leggen.De Onderwijscommissie Informatica beperkt zich in deze dan ook tot een ondersteunende rol, waarbij ze voornamelijk als gangmaker optreed bij het uitwisselen van ervaringen tussen de verschillende docenten.De expliciet geformuleerde leerlijnen (zie sectie – Voorbereiding op de afstudeerrichting. Het verplichte deel van het programma (150

studiepunten) garandeert dat de studenten van elk van de pijlers de basisvakken volgen, zodat zij een goed inzicht verwerven in de methodes en problemen die in de master opleiding aan bod zullen komen in elk van de afstudeerrichtingen. Aan de hand van de zogenaamde profileringsruimte (een keuzepakket van 30-studiepunten — 9 in het tweede jaar; 21 in het 3de jaar) kunnen zij zich dan eventueel verder oriënteren naar één van de drie afstudeerrichtingen en/of verbreden naar andere disciplines. In elk geval wordt daarbij gezorgd dat er geen hiaten in de voorkennis of vaardigheden ontstaan. Het is met andere woorden mogelijk een afstudeerrichting te beginnen, waarbij geen van de corresponderende keuzevakken werd gevolgd. - p. 20) vormen daarbij een helpende hand. Per leerlijn zal een werkgroep van docenten bijeenkomen om de vakbeschrijvingen/kerncompetenties/toetsen te bespreken, conform de "Nota ter voorbereiding van docentenoverleg" (CIKO Wetenschappen, d.d. 8 april 2011)

– Een tabel met een overzicht van de verschillende evaluatievormen (rechtstreeks afgeleid uit de vakbeschrijvingen) zal gebruikt worden om na te gaan of er voldoende diversiteit is in de verschillende toetsvormen.


III. Opbouw van het curriculum Opbouw van het bachelor programmaHet bachelor programma is opgebouwd als een wetenschappelijke basisopleiding in de informatica. Er wordt gestreefd naar inzicht, eerder dan encyclopedische kennis. Vandaar dat er veel aandacht wordt besteed aan het leggen van een goede wetenschappelijke basis: dit vereist de introductie van een aantal abstracte modellen, waarvan de eigenschappen bestudeerd worden met behulp van concepten uit de logica en de wiskunde. Vervolgens wordt het verband gelegd met toepassingen, maar zonder het fundamenteel wetenschappelijk perspectief uit het oog te verliezen. Noodzakelijke kennis en inzichten die niet tot de informatica behoren worden grotendeels aangeboden in aparte, ondersteunende vakken. De basis van de opleiding bestaat daarom uit twee blokken: (a) de fundamenten van de informatica (waar zowel de informatica als wetenschappelijke discipline als de praktische programmeervaardigheden aan bod komen, en (b) de noodzakelijke wetenschappelijke voorkennis en maatschappelijke vorming. Bovenop dit fundament voorzien we drie pijlers die een breed en wetenschappelijk gefundeerd overzicht bieden van het vakgebied Informatica (cfr. de drie verticale witte balken in het midden van Figuur 1). De drie pijlers' zijn gedefinieerd conform de internationaal geldende richtlijnen (ACM, IEEE en SIAM) en vormen telkens de basis voor een afstudeerrichting in de master (cfr. de blokjes in stippellijn bovenaan Figuur 1).

Figuur 1: Opbouw bachelorprogramma

De drie pijlers zijn qua inhoud breder dan de corresponderende afstudeerrichtingen. Toch wordt voor de eenvoud en transparantie naar de studenten toe voornamelijk gecommuniceerd in termen van afstudeerrichtingen. Hieronder volgt wat in elk van de drie pijlers wordt behandeld.

– Software Engineering: Deze pijler omvat het ontwikkelen en onderhouden van software systemen die betrouwbaar en efficiënt moeten zijn, en die aan allerlei door hun gebruikers


opgelegde eisen moeten voldoen. Software Engineering is ontstaan als reactie op factoren zoals de complexiteit en kostprijs van software systemen, en hun toenemend gebruik in toepassingen waarbij betrouwbaarheid cruciaal is. In deze discipline worden principes van wiskunde en theoretische informatica gecombineerd met technieken en methoden uit de ingenieurswereld. Er ligt veel nadruk op een kennismaking met realistische software systemen, zoals die werkelijk door derden gebruikt worden, en op hun ontwerp, testing en onderhoud.

– Informatiesystemen: In deze pijler ligt de nadruk op informatie, en wordt technologie gezien als een middel voor de generatie, het opslaan, verwerking en verspreiding van informatie. De expert in Informatiesystemen speelt een sleutelrol bij het bepalen van de eisen waaraan de informatiesystemen van een organisatie moeten voldoen, en is actief in hun specificatie, ontwerp en implementatie. Hij moet naast technisch-wetenschappelijke bagage ook inzicht hebben in de organisatorische principes en werkwijzen, zodat hij effectief een brugfunctie kan vervullen tussen de technische en de management afdelingen in een bedrijf. In onze opleiding wordt de nadruk gelegd op de studie van databases en datamining.

– Computer Engineering: Deze pijler omvat het ontwerp en de bouw van computers en op computers gebaseerde systemen: hardware, software, communicatie, en de interacties daartussen. Theorieën, principes en technieken uit de traditionele "Electrical Engineering" en de wiskunde worden toegepast op het ontwerp van computers en computer-gebaseerde systemen. De studie in Computer Engineering zoekt een goede balans tussen de aspecten software en hardware, en ze sluit qua algemene opzet aan bij ingenieursopleidingen. Een belangrijk actueel thema is dat van de "embedded'' systemen: apparatuur waarin zowel software als hardware ingebed zijn, zoals mobiele telefoons, alarmsystemen, medische apparatuur, en vele andere.

Deze drie pijlers zijn voldoende breed om een overzicht te bieden van de technisch-wetenschappelijke kant van het vakgebied. Dat blijkt ook uit een vergelijking met het curriculum beschreven in de meest recente curriculumrichtlijn opgesteld door de gezaghebbende instanties ACM/AIS en IEEE waarop de drie pijlers zijn geïnspireerd.Merk op dat de curriculumrichtlijn van ACM/AIS en IEEE naast de drie bovenvermelde pijlers nog twee andere deelgebieden onderscheidt: Computer Science en Information Technology. Computer Science dekt daarbij de theoretische basis voor de modellen en algoritmen die in de verschillende deelgebieden gebruikt worden; ook de kennis over de nieuwste ontwikkelingen in gebieden als robotica, intelligente systemen of bioinformatica wordt tot Computer Science gerekend. Deze onderwerpen komen aan bod onder de noemer Fundamenten van de Informatica (cfr. horizontale balk in Figuur 1). Information Technology staat in de curriculumrichtlijn van de ACM/AIS en IEEE voor een deelgebied dat sterk gericht is op het management-aspect en op de bedrijfseconomische context. Wij laten het in onze opleiding bewust buiten beschouwing omdat studenten die dit tot het centrale thema van hun studie willen maken worden doorverwezen naar de UA-opleiding ''Handelsingenieur Beleidsinformatica'', binnen de faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen.

Voorbereiding op de afstudeerrichting. Het verplichte deel van het programma (150 studiepunten) garandeert dat de studenten van elk van de pijlers de basisvakken volgen, zodat zij een goed inzicht verwerven in de methodes en problemen die in de master opleiding aan bod zullen komen in elk van de afstudeerrichtingen. Aan de hand van de zogenaamde profileringsruimte (een keuzepakket van 30-studiepunten — 9 in het tweede jaar; 21 in het 3de jaar) kunnen zij zich dan eventueel verder oriënteren naar één van de drie afstudeerrichtingen en/of verbreden naar andere disciplines. In elk geval wordt daarbij gezorgd dat er geen hiaten in de voorkennis of vaardigheden ontstaan. Het is met andere woorden mogelijk een afstudeerrichting te beginnen, waarbij geen van de corresponderende keuzevakken werd gevolgd.


Leerlijnen BachelorOp basis van de blokkenstructuur in Figuur 1 vertaalt het programma zich in de volgende leerlijnen. Een leerlijn is dan een coherent geheel van vakken dat op elkaar voortbouwt om de uiteindelijke doelstelling waar te maken en de kerncompetenties te realiseren.– Leerlijn: Fundamenten van de Informatica

* Inleiding Programmeren* Gegevensstructuren* Talen en automaten* Machines en berekenbaarheid* Algoritmen en complexiteit* Data Structures and Graph Algorithms* Numerieke lineaire algebra* Wetenschappelijk programmeren* Programming Paradigms* Computer Graphics* Beeldverwerking

– Leerlijn: Wetenschappelijke verankering* Wiskunde

> Discrete Wiskunde> Calculus> Lineaire algebra> Elementaire Statistiek

* Levensbeschouwing* Fysica* Economie

> Economie> Bedrijfseconomie en Ondernemerschap

– Leerlijn: Software Engineering> de afstudeerrichting Software Engineering

* Gevorderd Programmeren* Gevorderde Programmeertechnieken* Project Software Engineering* Software Engineering* Formal Techniques in Software Engineering

– Leerlijn: Computer Engineering> de afstudeerrichting Computernetwerken en gedistribueerde systemen

* Computersystemen en architectuur* Uitbatingssystemen* Computernetwerken* Telecommunicatiesystemen* Gedistribueerde systemen* Netwerkprotocols* Labo computernetwerken

– Informatiesystemen> de afstudeerrichting Databases

* Artificiële intelligentie* Toegepaste logica* Databases & XML* Programming project databases* Databases & Webtechnologie


Opbouw van het master programmaDe masteropleiding is enerzijds opgebouwd als een wetenschappelijke specialisatieopleiding en anderzijds als een voorbereiding op een mogelijk beroepsprofiel. Daarom onderscheiden we eerst en vooral drie afstudeerrichtingen (Software Engineering, Databases, Computernetwerken en Gedistribueerde Systemen) representatief voor een deelgebied van de informatica en elk ondersteund door actieve onderzoeksgroepen. Het is duidelijk dat de afstudeerrichtingen zich richten op welbepaalde onderzoeksgebieden, en dus niet meer het gehele vakgebied bestrijken. Dit laat een graad van specialisatie toe die eigen is aan het wetenschappelijk onderzoek, en die onontbeerlijk is om een voldoende diepgang te bereiken (cfr. kerncompetentie Diepgang). Conform het onderzoeksspeerpunt modelleren gedefinieerd op facultair niveau is "modelleren" een bindend thema binnen elke afstudeerrichting. Zo zijn er voor elk van de afstudeerrichtingen kerncompetenties gedefinieerd die vastleggen hoe modellen gebruikt worden binnen dit deelgebied en specialisatie. Figuur 2 toont een overzicht van de masteropleiding.

Figuur 2: Opbouw Master Curriculum

Daarnaast —en onafhankelijk van de gekozen afstudeerrichting— bieden we drie beroepsgerichte opties (Ondernemerschap, Onderwijs of Onderzoek en Ontwikkeling) aan. Het is uiteraard zo dat noch de afstudeerrichting, noch de optie gekozen door een student bepalend hoeft te zijn voor de richting die zijn latere carrière uitgaat.De master-opleiding bestaat uiteindelijk uit vier componenten die als het ware als puzzelstukken in elkaar passen ( Figuur 3):– De afstudeerrichting: (het grijze puzzelstuk in het midden) Het specialisatiecurriculum bedraagt

30 studiepunten en vult de competenties in die specifiek zijn voor de betrokken afstudeerrichting. Het omvat een kernpakket van 18 Sp met opleidingsonderdelen die verplicht zijn voor de studenten van die afstudeerrichting. Daarnaast omvat het een verdiepend keuzepakket van 12 Sp, dat keuzevakken binnen de specialisatie toelaat. In het raam van deze verdiepende opleidingsonderdelen werkt iedere specialisatie samen met één of meerdere Vlaamse Universiteiten om een zo groot mogelijke waaier aan keuzemogelijkheden aan te bieden.

– De stam: (het linkse puzzelstuk) De basisstam gemeenschappelijk aan alle afstudeerrichtingen omvat 30 Sp en vult algemene competenties in. Het valt uiteen in het algemeen verplicht studiepakket van 15 Sp en de profileringsruimte van 15 Sp. Deze laatste kan verbredend (buiten


de gekozen afstudeerrichting) of verdiepend (binnen de gekozen afstudeerrichting) ingevuld worden. Dit laat toe dat iedere student de verhouding specialisatie t.o.v. polyvalentie anders legt.

– De masterproef: (het rechtse puzzelstuk) Sluit aan bij de gekozen afstudeerrichting en omvat 30 Sp. De opzet van de masterproef wordt uitgelegd in sectie "V. Masterproef of bachelorproef" p.28

– De opties: (het bovenste puzzelstuk) Orthogonaal op de master kan een student kiezen uit één van drie beroepsgerichte opties: Ondernemerschap, Onderwijs of Onderzoek en Ontwikkeling.

Figuur 3: Componenten Master Curriculum

Een andere kijk op het curriculum leert dat er 30 Sp optie-vakken zijn, en 90 Sp specifieke informatica-vakken. De laatste zijn verdeeld in 33 Sp verplichte vakken, 27 Sp keuzevakken en 30 Sp masterproef.

Wat is er veranderd ? Een grondige curriculumwijziging impliceert een aantal veranderingen aan het

eigenlijke curriculum. Hieronder lijsten we expliciet alle wijzigingen op t.o.v. het curriculum 2011-2012.

– A) Projectwerking* De 3 projectvakken in elk jaar leggen een accent volgens de 3 afstudeerrichtingen. Vandaar

een kleine naamswijziging.> "Inleiding Software Engineering" wordt "Project Software Engineering"> "Programming Project Databases" blijft zoals het is> "Eindwerk Bachelor" krijgt een andere invulling onder supervisie van één docent en met

een sterk accent op gedistribueerd programmeren. Het aantal studiepunten wordt 9 i.p.v. 12; er komen 3SP extra keuzevakken bij.

– B) 1ste programmeertaal* Omschakeling naar Python en C++ is dit jaar al ingezet.

> Inleiding Programmeren + Inleiding C++: samenvoegen tot 1 vak "Inleiding Programmeren" semester 1 - 9 SP

> "Talen en automaten" en "Datastructuren en Algoritmes" verwisselden vorig jaar al van semester.

> Geen andere grote effecten verwacht; kleinere verschuivingen bediscussieerd tijdens vergadering 12 september


– C) Uitdoven afstudeerrichting* De afstudeerrichting "Computationele Informatica" wordt vanaf 2012-2013 niet meer

ingericht. Studenten die al begonnen zijn kunnen natuurlijk hun traject wel vervolledigen. Formeel blijven alle vakken wel aangeboden tot 2014-2015.

* "Capita Selecta Computationele Wetenschappen" blijft bestaan als "verbredend keuzevak" (in alle afstudeerrichtingen)

> Onder de studenten is er vraag naar dit vak.> Overlapt met "Seminarie Numerieke Analyse" (6SP -- keuzevak in "Master in de

wiskunde: financiële wiskunde") en vraagt dus geen extra inspanning– D) inter-universitair georganiseerde vakken

* Elke afstudeerrichting heeft enkele vakken die georganiseerd worden in samenwerking met onze zuster-universiteiten. Ook zij zijn bezig met een curriculumwijziging.

> De vraag is gesteld en daar zijn geen veranderingen te verwachten.– E) Keuzevakken

* Codetheorie (BA3 Wiskunde) toevoegen aan lijst keuzevakken BA2 en BA3> Er is door de studentenvertegenwoordiging het voorstel geopperd om het vak Codetheorie

(BA3 Wiskunde) ook aan onze bachelor studenten aan te bieden. Zeker het aandeel cryptografie in dit vak is interessant voor informatici.

> Er is een gesprek geweest met Stijn Symens (AAP voor dit vak). Informatica studenten kunnen dit volgen, mits ze de nodige voorkennis over "eindige lichamen" zelf inhalen.

* Bioinformatica (Master opleiding biologie -- code 2001WETBIN) toevoegen aan de verbredende keuzevakken in de master

> Er bestaat een keuzevak "Bioinformatica" in de master Biologie (voornamelijk in de richting "Cel en systeem"). Dit jaar wordt dit nog gegeven door Kris Laukens maar zijn contractsituatie is onzeker. Er loopt nu een vacature voor twee nieuwe deeltijdse ZAP bij ADREM op een onderzoeksproject in samenwerking met het UZA. De bedoeling is dat zij dit vak gaan overnemen. Dat lijkt een uitstekende opportuniteit om het ook aan te bieden aan informatici als een verbredend keuzevak.

– F) Naamswijzigingen / Semesterwijzigingen / Andere verschuivingen* Hans Vangheluwe

> Master Software Engineering — "Modeling and Transformation in Software Development"

> wijzigen naar "Model Driven Engineering"* Dirk Janssens

> Compilers wordt nu georganiseerd in 1 semester. In de praktijk werkt dit niet. We splitsen het in twee delen, één per semester.

> Argument tegen: semester in het buitenland. Maar dat kan via "distance learning" wel aangepakt worden

* Bart Goethals> "Gevorderde AI technieken" (keuzevak afstudeerrichting databases) wordt geschrapt

* Jan Broeckhove> 1) in BA3 vervalt keuzevak "Gevorderde Programmeertechnieken" (J. Broeckhove, 3

studiepunten)> 2) in MA-CN wordt keuzevak "Cluster Computing (J. Broeckhove, F. Arickx, 6

studiepunten)" vervangen door "Parallel Computing (J. Broeckhove, 6 studiepunten)" [voor 50-60 % zelfde inhoud als voordien, maar zal ook multicore bevatten en dan is cluster niet meer geschikt als titel voor het vak.] Een van de titularissen valt weg (Frans Arickx; dit vak wordt opnieuw elk jaar gegeven.

> 3) in Ma-CN wordt bij "Distributed Computing" K. Vanmechelen titularis i.p.v J. Broeckhove


> 4) "Topics in Distributed Computing" (afstudeerrichting Netwerken & Gedistribueerde Systemen) verschuift van 2e naar 1e semester [Dit staat al in 1ste semester !?]

* Giugliano Michele> De titel van het vak wordt "Computational Neuroscience" en niet "Computational

Neuroscience: machine learning".> De titularis is "M. Giugliano" en niet "E. De Schutter"; de co-titularis is "E. De Schutter"

en niet "M. Giugliano".* Serge Demeyer

> "Software Re-engineering" wordt "Software Reengineering"> "Capita Selecta van de Software Engineering" wordt "Capita Selecta Software

Engineering"– G) 2-jaarlijks aanbieden van vakken

* Er zijn verscheidene vakken die nu 2-jaarlijks worden aangeboden. Hieronder alvast de huidige lijst.

> Programmeerparadigmas (tweejaarlijks: oneven jaren)> Datastructuren en graafalgoritmen (tweejaarlijks: even jaren)> Wetenschapsfilosofie (tweejaarlijks: even jaren)> Topics in Distributed Computing (tweejaarlijks: even jaren)> Seminarie Computernetwerken (tweejaarlijks: even jaren)> Software Testing (tweejaarlijks: even jaren)> Database Security (tweejaarlijks: oneven jaren)

* Vuistregel is momenteel: alleen voor keuzevakken. De vuistregel blijft behouden maar er gaan stemmen op om die aan te passen.

* 1 vak wordt terug 2-jaarlijks aangeboden> Cluster Computing (tweejaarlijks: oneven jaren -- wordt 1jaarlijks en hernoemd naar

"Parallel Computing" zie hoger)– H) Engelse benamingen voor vakken

* Voorstel: we gebruiken consequent altijd "Modelling" in Britse schrijfwijze (dus consequent met 2 L i.p.v. 1)

> Introduction to Performance Modelling (Computernetwerken en Gedistribueerde Systemen)

> Advanced Performance Modelling (Computernetwerken en Gedistribueerde Systemen)* Alle engelstalige vakken hebben ook een engelstalige vaktitel

> BACHELOR> Programmeerparadigma's (Titel veranderen in het engels): Programming Paradigms> Datastructuren en graafalgoritmen (Titel veranderen in het engels): Data Structures and

Graph Algorithms [Opgepast, spellingsfouten in de oude engelstalige titel " Datastructures and graphalgorithms" er moeten meer spaties]

> Formele technieken in software engineering (Titel veranderen in het engels): Formal Techniques in Software Engineering

> COMPUTERNETWERKEN EN GEDISTRIBUEERDE SYSTEMEN> Mobiele en Draadloze Netwerken (Titel veranderen in het engels): Mobile and Wireless

Networks> Labo Mobiele en Draadloze Netwerken (Titel veranderen in het engels): Mobile and

Wireless Networks Lab> Seminarie Computernetwerken (tweejaarlijks: even jaren) (Titel veranderen in het

engels): Seminar Computernetworks> Labo sensornetwerken (Titel veranderen in het engels): Sensor Networks Lab> DATABASES


> Geavanceerde Databasesystemen (Titel veranderen in het engels): Advanced Database Systems [Merk op: er zat een spellingsfout in de oude engelstalige titel -- Advanced ontbrak een d]

> Actuele Trends in Databases (Titel veranderen in het engels): Current Trends in Databases

> Geavanceerde Datamining Technieken (Titel veranderen in het engels): Advanced Datamining Techniques

> SOFTWARE ENGINEERING> Specificatie en Verificatie (Titel veranderen in het engels): Specification and Verification> Modelleren van software-intensieve systemen (Titel veranderen in het engels):

Modelling of software-intensive systems* Engelstalige benaming van vakken nakijken

> "Machines and Calculability" wordt "Machines and Computability".> "Datastructures and graphalgorithms" wordt "Data Structures and Graph Algorithms"> "Advance Database Systems" wordt "Advanced Database Systems" [Advance met D]> "Lab Mobile and Wireless Networks" wordt "Mobile and Wireless Networks Lab" [Lab

achteraan]> "Laboratory sensor networks" wordt "Sensor Networks Lab" [Lab achteraan]

– I) Volgtijdelijkheid* Zijn de volgtijdelijkheidsvereisten nog steeds correct. Na te kijken op elke individuele

cursusfiche.* http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*FACWET&n=81233 (na log-in)

– J) Wijzigingen titularissen* Er komt 1 nieuw ZAP-BOF lid bij: Floris Geerts. welke vakken zal hij opnemen ?

> Veranderen van titularis: Advanced Database Systems + Database Security (vakken uit de master Databases) wordt beiden Floris Geerts. (Is nu de facto al het geval)

* Er zijn enkele ZAP-leden, post-docs die de universiteit verlaten: Katya Vladislavleva, Frans Arickx, Jan Paredaens

> De vraag is gesteld aan het departement of alle gaten zijn opgevangen.* Guy Van Steen heeft emeritaat aangevraagd

> Het departement wiskunde-informatica is gecontacteerd om hem attent te maken dat er een vervanger nodig is.

– K) Domino effecten vorige wijzigingen* In vorige curriculumwijziging hadden we in 1 beweging "Artificiële Intelligentie" en

"Datamining" van keuzevakken een verplicht vak gemaakt. Maar dat gaf problemen omdat sommige studenten dan slechts een credit hadden behaald voor de helft van het vak. Dit hebben we dus wel verplicht gemaakt maar nog niet samengevoegd. Vanaf volgend jaar kunnen we wel samenvoegen

> "Artificiële Intelligentie" + "Datamining" (elk 3SP in BA3) nu samennemen tot 1 vak "Artificiële Intelligentie" (6 SP)

> In de master werden de vakken wetenchapsfilosofie (3 studiepunten) en bedrijfscommunicatie (6 studiepunten) nu aangeboden als verbredende keuzevakken. Het vak "Scientific English" blijft verplicht in de stam.

Overzicht opleidingsonderdelen Een compleet overzicht van alle opleidingsonderdelen, incl. titularissen, semesters,

studiepunten, wijzigingen t.o.v. vorig jaar is te vinden in bijlage.


IV. Stage (niet van toepassing) In het curriculum informatica is geen stage voorzien zoals voorzien in de opleidingen geneeskunde of rechten. Wel hebben sommige promotoren via hun contacten in het bedrijfsleven een vertrouwensrelatie opgebouwd die toelaat een deel van het thesisbegeleidingsproces ook buitenshuis te laten doorgaan onder de vorm van een stage. Deze stage is een onderdeel van de masterproef en is expliciet voorzien in de richtlijnen aldaar. (Zie V. Masterproef of bachelorproef - p.28).Verder zijn er binnen de optie Onderzoek en Ontwikkeling twee onderzoeksstages voorzien, waarbij studenten deel uitmaken van één van de onderzoeksgroepen binnen het departement.


V. Masterproef of bachelorproefBachelor eindwerkAl sinds het opstarten van het bachelor systeem werd er via verschillende kanalen gesignaleerd dat het bachelor eindwerk nooit zijn rol van "sluitstuk van de bachelor opleiding" heeft kunnen vervullen. Bij opzet werd het bachelor eindwerk geconcipieerd als een vakoverschrijdend, software-intensief groepsproject dat beroep doet op de kennis en vaardigheden verworven in alle bachelor opleidingsonderdelen. In de praktijk verwaterde het bachelor eindwerk snel tot een programmeerproject dat studenten in het beste geval in de paasvakantie afhaspelden. Daar zijn er verschillende verklaringen voor te vinden.– In BA3 zijn er veel "versnipperde" projecten, waardoor de studiedruk hoog (te hoog ?) is1.

Studenten stellen uit wat niet dringend is, wat in vele gevallen het bachelor eindwerk was.– De begeleiding van de projecten was te heterogeen en te vrijblijvend, waardoor het uitstelgedrag

nog in de hand werd gewerkt.Daarom krijgt het "Eindwerk bachelor" vanaf het volgend academiejaar een andere invulling. Het komt onder supervisie van één docent en krijgt een sterk accent op gedistribueerd programmeren. Op die manier is er in elk van de drie bachelor jaren een project dat een diepgaande kennismaking biedt op de komende afstudeerrichting.

MasterproefHet sluitstuk van de opleiding informatica is de masterproef, ook wel eindverhandeling of kortweg thesis genoemd. Het opleidingsonderdeel beslaat 30 studiepunten van het totaal pakket van 300 (180 Ba + 120 Ma), waarmee het formeel voldoet aan de norm ``ten minste één vijfde van het totale aantal studiepunten met een minimum van 15 en een maximum van 30 studiepunten.''Dit statuut van sluitstuk van de opleiding heeft de onderwijscommissie Informatica ertoe aangezet om een efficiënt proces van thesisbegeleiding te organiseren. Dat proces legt een kader vast om een zekere uniformiteit te garanderen, maar biedt voldoende vrijheid om een thesisbegeleiding op maat van de individuele student en promotor mogelijk te maken.Het thesisbegeleidingsproces zelf wordt beschreven in de "Richtlijn Eindverhandeling Informatica'', te vinden op http://www.esp.win.ua.ac.be/.Hieronder lichten we de voornaamste elementen van deze richtlijn toe.– Betrokkenen. Er zijn verschillende deelnemers aan het thesisbegeleidingsproces; we

onderscheiden de volgende rollen.* De promotor is het lid van het Zelfstandig Academisch Personeel (ZAP) dat

verantwoordelijk is voor het goed verloop van het proces. Hij selecteert de medelezers, organiseert de verdediging en is verantwoordelijk voor een rechtvaardige beoordeling van de eindverhandeling.

* Een eventuele co-promotor is een expert in het domein waarop de eindverhandeling betrekking heeft en staat eventueel mee in voor de kwaliteit van de inhoud.

* Een begeleidend assistent is een lid van het Assisterend Academisch Personeel (AAP) of Bijzonder Academisch Personeel (BAP) dat eventueel de eerstelijnszorg in de begeleiding van de eindverhandeling kan bieden.

* Een stage-begeleider is een eventuele externe persoon die een opdracht geeft (de zogenaamde stage) waarbinnen een eindverhandeling kan gemaakt worden.

* Een medelezer (beoordelaar) is een persoon die mee instaat voor de beoordeling van de eindverhandeling. Een medelezer moet tenminste in het bezit zijn van een universitair master diploma.

1 Er worden in de 1ste semester van het jaar 2011-2012 tijdsmetingen georganiseerd om te zien hoe hoog de projectdruk echt ligt.Grondige herziening Curriculum Informatica 2012-2013 28/41

– Stage. Merk hierbij op dat de rol van stage-begeleider expliciet is voorzien. Sommige promotoren hebben inderdaad via hun contacten in het bedrijfsleven een vertrouwensrelatie opgebouwd die toelaat een deel van het thesisbegeleidingsproces ook buitenshuis te laten doorgaan onder de vorm van een stage. Deze stage is een onderdeel van de masterproef en is dus verschillend van de opleidingsonderdelen Stage 1 en Stage 2 in de optie Onderzoek en Ontwikkeling.

– Keuze van het onderwerp en promotor. Begin mei van het voorlaatste studiejaar (i.e. de eerste master) stellen de promotoren via een web-systeem (zie http://www.esp.win.ua.ac.be/) een lijst samen van mogelijke onderwerpen waaruit de student kan kiezen. Studenten mogen ook zelf met een voorstel komen, maar moeten wel een promotor kunnen overtuigen van de wetenschappelijke waarde van het onderwerp. In mei wordt ook een infovergadering georganiseerd waar de verschillende thesisvoorstellen worden toegelicht. De student neemt dan zelf initiatief om de promotoren te contacteren over die onderwerpen die hij/zij interessant acht. Tijdens dit proces kan een promotor weigeren om een student te begeleiden en kan een student beslissen om een ander onderwerp/promotor te kiezen. Uiteindelijk wordt aan de hand van een ondertekend keuzeformulier de band tussen student-promotor formeel bekrachtigd. De lijst van thesistitel-promotor-student wordt besproken op de examencommissie van het voorlaatste jaar (i.e. 1ste master).

– Begeleiding. De student en promotor, in samenspraak met eventuele co-promotor, stage-begeleider en begeleidend assistent stellen een plan op dat ultiem moet leiden tot een eindverhandeling. In dit plan wordt ook opgenomen hoe de opvolging van de planning zal verlopen, d.w.z. wanneer zullen de betrokken partijen elkaar ontmoeten (2-wekelijks / maandelijks / …)? hoe contacteren ze elkaar (telefoon / e-mail / na de les) ? wie zal initiatief nemen (student / begeleidend assistent / …) ? De student is ultiem verantwoordelijk voor het uitvoeren van de planning, het tijdig signaleren van eventuele problemen en het indienen van de eindverhandeling. De promotor is verantwoordelijk voor het vlot verloop van het proces en waakt over de kwaliteit van het geleverde werk. Samen met de eventuele co-promotor, stage-begeleider en begeleidend assistent zorgt de promotor voor de nodige terugkoppeling over de tussentijdse resultaten, bijsturing van de planning, en suggereert hij/zij oplossingen voor de gesignaleerde problemen.

– Neerlegging. De verhandeling moet in tenminste vier exemplaren worden neergelegd, d.w.z. één exemplaar voor de promotor, één voor elke medelezer en één exemplaar voor het departementaal archief. De neerlegging gebeurt ten laatste op de eerste dag van de zittijd, zoals elk jaar vastgelegd in de academische kalender.

– Jury. De promotor stelt dan een jury samen die de thesis zal beoordelen. Tenminste één medelezer moet komen van buiten de onderzoeksgroep van de promotor; een co-promotor (zo er één is) fungeert altijd als medelezer; een stagebegeleider (zo er één is) fungeert altijd als medelezer. Een begeleidend assistent (zo er één is) fungeert nooit als medelezer (om de onafhankelijkheid te bewaren) maar heeft wel een adviserende rol tijdens de beoordeling.

– Verdediging. De verdediging bestaat uit een presentatie, eventueel met demonstratie, waarin de student zijn werk beknopt toelicht aan de jury, gevolgd door een vragenronde. De verdediging is publiek, elke aanwezige kan vragen stellen en de student moet naar best vermogen de vragen beantwoorden.

– Beoordeling. Elke eindverhandeling dient tenminste aan te tonen dat een student (a) zelfstandig inzicht verworven heeft in het behandelde onderwerp; (b) in staat is over een complex onderwerp te communiceren op een niveau dat begrijpbaar is voor een collega-student.Los daarvan zijn er twee beoordelingsmethodes voor een eindverhandeling: ofwel beoordeelt men het proces (permanente evaluatie) ofwel het eindproduct (eenmalige evaluatie van het eindproduct). Voor elk van die methodes wordt vastgelegd waaraan een thesis minimaal moet voldoen om een bepaalde graad te behalen.


– Beoordelingscriteria. Om het wetenschappelijk karakter van de thesis te beklemtonen heeft de onderwijscommissie Informatica al in 2001-2002 beoordelingscriteria opgesteld op basis van de in de informatica gangbare onderzoeksmethodes: haalbaarheidsstudie, gevalsanalyse, literatuurstudie, formeel model en simulatie (zie http://www.esp.win.ua.ac.be/). Ook hier wordt telkens vastgelegd waaraan een thesis minimaal moet voldoen om een bepaalde graad te behalen.


VI. StudeerbaarheidStudietijdsmetingenIn de aanloop naar de onderwijsvisitatie werden verschillende analyses omtrent de studeerbaarheid en studietijd van het curriculum gemaakt. We lijsten ze hieronder op.– Vuistregel. De onderwijscommissie informatica hanteert de volgende vuistregel bij het bepalen

van de studiepunten voor een vak. De vuistregel geeft uiteraard maar een ruwe schatting van de feitelijke studietijd, mede doordat projecten en portfoliowerk niet onder deze vuistregel vallen. Contacturen vormen de basis voor lokaalreservatie en geven slechts grofweg een aanwijzing van de studietijd.

* Standaard komen 6 studiepunten overeen met 30u theorie en 30u practicum; 3 studiepunten komt overeen met 15u theorie en 15u practicum.

* Als de nadruk ligt op het practicum (vb. bij projectvakken en portfolios) kan het aantal contacturen verhogen, redenerend dat practicumuren minder extra studietijd achteraf vragen. Dan is bijvoorbeeld een verdeling 15u theorie + 60u practicum mogelijk.

– Theoretische analyse. De theoretische analyse van de studietijd (a.h.v. de formule Vyt) kwam voor de 1ste Bachelor Informatica voor het academiejaar 2007-2008 op 1500 uren, gebaseerd op het programma, en 1530 uren, gebaseerd op het collegerooster; voor het academiejaar 2008-2009 werd dit 1502 en 1554 uren. Voor de 2de Bachelor Informatica leverde dit voor het academiejaar 2007-2008 respectievelijk 1595 en 1604 uren; voor 2008-2009 werd dit 1550 en 1568 uren. Bovendien werd per opleidingsonderdeel gekeken naar de studietijd per studiepunt. Hieruit bleek dat de verhouding studietijd per studiepunt kan schommelen tussen de verschillende opleidingsonderdelen.

– Tijdschrijven. Tijdens het academiejaar 2007-2008 werden de studenten BA1 gevraagd tijdens het eerste semester van hun eerste bachelorjaar informatica precies te noteren hoeveel tijd ze spenderen voor twee ijkvakken. In de loop van het eerste semester van het daaropvolgende academiejaar (2008- 2009) werd aan dezelfde groep studenten gevraagd om een paarsgewijze vergelijking te maken van alle opleidingsonderdelen in het eerste bachelorjaar om zo de onderlinge verhouding qua studiebelasting te bepalen. Het tijdsschrijven leerde alvast dat studenten veel minder studeren dan we van hen verwachten. De resultaten van de paarsgewijze vergelijking waren jammer genoeg onbetrouwbaar: de studietijd van de andere opleidingsdelen (niet-ijkvakken) kon dan ook niet berekend worden.

– Focusgesprekken. Ook de focusgesprekken zijn een belangrijke barometer bij het signaleren of bepaalde vakken te licht of te zwaar zijn voor het toegekende aantal studiepunten. Met uitzondering van het 3de bachelorjaar blijft alles netjes onder controle. Maar voor het 3de bachelor-jaar blijven er —ondanks kleine curriculumwijzigingen— problemen.

Er worden in de 1ste semester van het jaar 2011-2012 tijdsmetingen georganiseerd om te zien hoe hoog de projectdruk echt ligt.

StudiebegeleidingEen "gemotiveerde onderwijsstaf" en de daarmee gepaard gaande "lage drempel" zijn twee van onze troeven en worden dan ook opgelijst onder onze sterktepunten (Zie SWOT analyse, p. 4).Uit alle kanalen die we tot onze beschikking hebben (focusgesprekken, enquêtes, docentenevaluaties, informele contacten met de studenten) blijkt dat de studiebegeleiding in de opleiding Informatica excellent is. Zo wordt “Studentvriendelijkheid van de begeleiding” en “Contacten met docenten/assistenten” in alle studentenbevragingen door meer dan de helft van de respondenten als sterk punt genoteerd. Ook bij de voorbesprekingen van het zelfevaluatierapport en tijdens de naleescommissies met de studenten bevestigden de studentenvertegenwoordigers dat dit een sterk punt was van de opleiding.


VII. StudiemateriaalAlle studiemateriaal (vakbeschrijvingen, handboeken, cursusnota's) en gebruik van faciliteiten (elektronische leeromgeving, portfolio) is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de docent. Volgens het subsidiariteitsbeginsel is dat ook de beste plaats om dergelijke verantwoordelijkheid te leggen. De Onderwijscommissie Informatica beperkt zich in deze dan ook tot een rol "op afstand", waarbij het voornamelijk de bedoeling is om ervaringen uit te wisselen tussen de verschillende docenten. De expliciet geformuleerde leerlijnen (zie Voorbereiding op de afstudeerrichting. Het verplichte deel van het programma (150 studiepunten)garandeert dat de studenten van elk van de pijlers de basisvakken volgen, zodat zij een goed inzichtverwerven in de methodes en problemen die in de master opleiding aan bod zullen komen in elk vande afstudeerrichtingen. Aan de hand van de zogenaamde profileringsruimte (een keuzepakket van30-studiepunten — 9 in het tweede jaar; 21 in het 3de jaar) kunnen zij zich dan eventueel verderoriënteren naar één van de drie afstudeerrichtingen en/of verbreden naar andere disciplines. In elkgeval wordt daarbij gezorgd dat er geen hiaten in de voorkennis of vaardigheden ontstaan. Het ismet andere woorden mogelijk een afstudeerrichting te beginnen, waarbij geen van decorresponderende keuzevakken werd gevolgd., p. 20) zullen daarbij een helpende hand vormen.

VakbeschrijvingenDe vakbeschrijvingen worden al enkele jaren "gescreend" door de centrale diensten; alle docenten worden steeds aangemoedigd om de aanbevelingen ter zake ook daadwerkelijk om te zetten. De leerlijnen kunnen helpen om docenten van aanverwante vakken ook van elkaar te kunnen leren.

Handboeken en Cursusnota’sDe onderwijscommissie vraagt aan alle docenten om de cursusnota's zoveel mogelijk te laten uitgeven door de cursusdienst op de groenenborgercampus. In 1ste bachelor geldt als richtlijn dat alle studiemateriaal in het Nederlands wordt aangeboden.

Elektronische leeromgevingHet gebruik van blackboard is expliciet geen prioriteit voor de onderwijscommissie. Een van onze sterktepunten is net de kleinschaligheid en de lage drempel tussen het onderwijzend personeel en de studenten in de klas. Elke docent en assistent kan dus vrij beslissen hoe de elektronische leeromgeving best kan ingeschakeld worden.

Eventuele portfolio’sOok hier geldt dat de keuze voor de onderwijsvorm in eerste instantie bij de docent ligt. Als sturende rol heeft de onderwijscommissie wel gevraagd om in de 1ste bachelor (en in het bijzonder de 1ste semester) meer activerende werkvormen te gebruiken.


VIII. Instroom studentenSlaagcijfers 1ste BachelorDe slaagcijfers onder de eerstejaarsstudenten in de faculteit Wetenschappen zijn altijd laag geweest, en ze halen zelden de door de meeste visitatiecommissies gehanteerde norm van 50%. Een verklaring hiervoor is te vinden in de erg gevarieerde instroom aan studenten, vaak met een zwakke vooropleiding wiskunde. Bovendien worden we geconfronteerd met een relatief grote groep van studenten die niet deelnemen aan de lessen, niet ernstig studeren, tijdens de eerste partiële examens uiterst zwakke resultaten halen en na de kerstvakantie afhaken of slechts voor de vorm deelnemen. De onderwijscommissie Informatica is van mening dat het berekenen van slaagcijfers maar zinvol is voor de groep studenten die werkelijk aan de studie begint, en berekent daarom haar slaagcijfers nadat voor elk vak alle studenten die 0, 1 of 2 hebben behaald uit de populatie zijn gefilterd.Concreet wil zij ernaar streven dat voor elk vak 50% van de generatiestudenten die hun studie ernstig nemen, slagen in de 1ste zittijd. Daarbij functioneert de 50% norm als een knipperlicht: als de onderwijscommissie Informatica vaststelt dat die norm niet gehaald wordt, engageert ze zich om het probleem verder te analyseren en op basis daarvan eventueel maatregelen te nemen.Om studenten al vanaf dag één aan te sporen om te studeren worden activerende werkvormen gebruikt in de eerste semester. Bovendien ligt de studiedruk ook iets hoger in het 1ste semester (33 SP t.o.v. 27 SP) wat een bewuste keuze is. Daarnaast wordt er bij elk begin van het academiejaar een zogenaamde "donderpreek" gegeven waarbij de 1ste bachelor studenten met de slaagcijfers cijfers worden geconfronteerd een aangespoord om tijdig en efficiënt te studeren. Na de 1ste examens worden de studenten met tekorten ook apart bijeengeroepen om een gesprek te hebben over hoe het nu verder moet.

Dit knipperlicht heeft de voorbije jaren goed gefunctioneerd en de slaagcijfers (hoewel ze nog steeds laag liggen) zijn momenteel onder controle.

Instroom masterNaast de reguliere studenten uit de bachelor informatica (eventueel uit andere universiteiten) zijn er verschillende categorieën studenten die wensen in te schrijven in de master.– Studenten professionele bachelor

* Dit aantal is de laatste jaren aan het stijgen.* Aan dergelijke studenten wordt een standaardbrief geschreven met een voorstel van

schakelprogramma van 90 studiepunten. Dit schakelprogramma wordt evt. op maat afgewerkt.

* Hieronder het standaard antwoord.a) ContextDeze informatie is bestemd voor studenten uit de zogenaamde "professionele bachelor" (i.e. bachelor uit de hogeschool) die willen beginnen aan een master-opleiding INFORMATICA aan de universiteit Antwerpen. (een van de richtingen "Software Engineering" - "Computernetwerken en gedistribueerde systemen" - "Databases" - "Computationele informatica")b) Schakelprogramma vs. Verkort Programma Bachelor ?Vooraleer te mogen instromen in een academische master moeten professionele bachelors een schakelprogramma van 87 studiepunten volgen (plus minus anderhalf jaar studie). Dit schakelprogramma heeft *geen* aanleiding tot een diploma. Vandaar dat we kandidaten aanraden om in te schrijven voor een academische "Bachelor Informatica" en een verkort programma aan te vragen. Grosso modo betekent dit dat die studenten in de praktijk hetzelfde programma moeten volgen, maar op het eind daarvan alvast een bachelor diploma op zak hebben ! Aangezien de master-opleiding zelf nog eens 2 jaar duurt, is het aan te raden om alvast een tussentijdse mijlpaal in te bouwen.


c) Samenstelling programma ?Dit programma van 87 studiepunten worden voor elke student op maat gedefinieerd op basis van zijn elders opgedane kennis. In praktijk kijken we naar je wiskunde-kennis / programmeerervaring / kennis van de verschillende informatica-disciplines (databanken, telecom, analyse, design, numeriek rekenen, ...). Om zo'n programma samen te stellen moeten we inzage krijgen in de cursussen die je hebt gevolgd. Per cursus een beschrijving van de inhoud (eindtermen), en ook hoeveel punten je daar hebt behaald. Dit leggen we naast het programma van onze bachelor informatica om na te gaan waar je vrijstelling kunt behalen. Vooraleer in te schrijven, kun je dus beter contact opnemen met iemand van de opleiding om zo'n programma samen te stellen. Zo kun je bepalen of het haalbaar lijkt.

* Ba Jaar 1: (30 SP)* Discrete Wiskunde, 9 SP* Talen en Automaten, 6 SP* Calculus, 9 SP* Computer Graphics, 6 SP* Ba Jaar 2: (21 SP)* Machines en Berekenbaarheid, 6 SP* Lineaire Algebra, 5 SP* Numerieke Lineaire Algebra, 4 SP* Algoritmen en Complexiteit, 6 SP* Ba Jaar 3: (36 SP)* Eindwerk, 9 SP* Artificiële Intelligentie, 6 SP* Wetenschappelijk Programmeren, 6 SP* Software Engineering, 6 SP* Gedistribueerde Systemen, 3SP* Telecommunicatiesystemen, 6 SP

– Studenten industriëel ingenieur (Master ICT)* Deze studenten kunnen rechtstreeks inschrijven in het masterprogramma en hebben dus geen

schakelprogramma nodig.

– Studenten Engelstalige master* Deze studenten moeten een aanvraagdossier indienen dat wordt nagekeken op volgende

elementen> de student heeft aantoonbare kennis van het Engels (vb. a.h.v. TOEFL of IELTS

resultaten)> de voorkennis programmeren is aanwezig (echte ervaring met een objectgerichte

programmeertaal, zoals C++ of Java)> de voorkennis wiskunde is aanwezig (discrete wiskunde, calculus, logica)> de student heeft voldoende overzicht over de subdisciplines in de informatica (algoritmes

en datastructuren, software engineering, databases, netwerken, gedistribueerde systemen)> de student heeft goede resultaten behaald ("minstens een onderscheiding")

Het formaat van de aanvraagdossiers leent zich niet om deze controles snel door te voeren. We moeten een sjabloon voor een aanvraagdossier opmaken waardoor dit eenvoudiger wordt.


IX. InternationaliseringHet internationaliseringbeleid was een gekend zwaktepunt tijdens de visitatie informatica en de jongste jaren werd dit dan ook aangepakt. De bestaande uitwisselingsakkoorden werden herzien, nieuwe werden afgesloten en studenten worden aangespoord om echt een semester in het buitenland te gaan studeren.

Een en ander schijnt vruchten af te werpen. We hebben nu regelmatig inschrijvingen van buitenlandse erasmus studenten. Toch zijn er nog te weinig Antwerpse studenten die een semester in het buitenland vertoeven.

Bovendien werd ook een Engelstalige master opgericht (Master in Computer Science) die eigenlijk het equivalent is met de Master in de Informatica - optie Onderzoek. Dit academiejaar is het 2de jaar dat dit programma loopt.

Er zijn dit jaar een 30-tal aanvragen geweest, waarvan ongeveer een 20 werden goedgekeurd. Dit heeft slechts tot een 3-tal aantal inschrijvingen geleid.

Een onderzoek naar de oorzaken dringt zich op. Duurt het afleveren van visa te lang ? Hang het nog van andere factoren (vb. behalen van een studiebeurs) ? Sturen studenten hun dossiers naar verschillende universiteiten en kiezen ze achteraf ?

Volgens "Checklist Internationalisering Universiteit Antwerpen versie mei 2007"– 1. HET BEROEPS- EN OPLEIDINGSPROFIEL

stand gewenst1.1. Bestaan er Europese/internationale richtlijnen voor het beroepsprofiel van de afgestudeerde? Het nationale en internationale beroepenveld is erg divers.

Maar organisaties zoals ACM/IEEE hebben een duidelijk beeld van de eisen waaraan een opleiding informatica moet voldoen en publiceren dit ook via de geëigende kanalen.Dit zijn echter geen beroepsprofielen, maar eerder eisen waaraan een opleiding moet voldoen.

ja ja

1.2. Bestaat er een duidelijk beeld van de eisen die het internationale beroepenveld stelt aan het profiel van de afgestudeerde? Zie hoger; er bestaat een duidelijk beeld van de eisen waaraan

een opleiding moet voldoen; de "body of knowledge" die in een opleiding verworven moet worden. Die zijn slechts ten dele gebaseerd op het beroepsprofiel van de afgestudeerde.

ja ja

1.3. Het opleidingsprofiel sluit aan op het beroepsprofiel en vermeldt expliciet in de eindtermen de opleidingsaspecten en –doelen met een internationaal karakter. Ons curriculum is conform de ACM/IEEE richtlijnen.

ja ja

– 2. HET CURRICULUM2.1. In het curriculum zijn modules opgenomen die expliciet gericht zijn op het verwerven van internationale kennis op vakinhoudelijk gebied en deze behoren tot de verplichte studie-onderdelen. Wat betekent internationale kennis in een discipline zoals

informatica ? Alle kennis binnen onze discipline is van een niveau conform internationale standaarden.

Aan aantal vakken wordt expliciet in het Engels gedoceerd.

ja ja

Zo ja, hoeveel studiepunten zijn hiermee gemoeid? 18 SP (bachelor)+ 30 SP (master)


2.2. Binnen het curriculum wordt expliciet aandacht besteed aan interculturaliteit en interculturele communicatie en vaardigheden; dit behoort tot de verplichte studie-onderdelen. Wat betekent interculturaliteit in een discipline zoals

informatica ? Er wordt per definitie internationaal samengewerkt (open source, outsourcing, …) maar dat heeft weinig met cultuur te maken.

Aan aantal vakken wordt expliciet in het Engels gedoceerd.

nee nee

Zo ja, hoeveel studiepunten zijn hiermee gemoeid? 18 SP (bachelor)+ 30 SP (master)

2.3. In bepaalde opleidingsonderdelen waarvan de inhoud niet per definitie internationaal van aard is, wordt bewust een internationale of interculturele dimensie toegevoegd, bvb. door het gebruiken van internationale of interculturele elementen in casussen en voorbeelden. Alle opleidingsonderdelen hebben een inhoud die per

definitie internationaal van aard is.

nvt. nvt.

Zo ja, hoeveel studiepunten zijn hiermee gemoeid? 100%2.4. Het leren beheersen van moderne vreemde talen vormt een verplicht onderdeel van het curriculum. De voertaal in de informatica is engels ; studenten pikken dat

doorheen het curriculum op. Verschillende vakken in de bachelor en master worden in het engels gedoceerd. Er is geen expliciet talenvak; alhoewel we in de master wel een verplicht vak "scientific engels" aanbieden

ja ja

Zo ja, welke ta(a)l(en) en voor hoeveel studiepunten? Scientific English (6 SP)2.5. Binnen het curriculum is er ruimte voor keuzemogelijkheden.

ja nvt

Zo ja, hoe groot is die ruimte? 27 SP bachelor15 SP + 12 SP

2.6. De vrije ruimte binnen het curriculum kan worden besteed aan:- het volgen van modules die expliciet gericht zijn op het verwerven van internationale kennis op vakinhoudelijk gebied Alle opleidingsonderdelen hebben een inhoud conform

internationale standaarden.

nvt nvt

- het leren van een vreemde taal nee nee- het volgen van modules die zijn gericht op interculturele en cross-culturele communicatie en vaardigheden

nee nee

2.7. Sommige of alle studenten werken in het kader van hun bachelor- of masterproef in een internationale onderzoeksomgeving. Een bachelor of masterproef gebeurt in de context van een

onderzoeksgroep, die zijn allen van een internationaal niveau en hebben verschillende buitenlandse werknemers.

ja ja

Zo ja, welk percentage? 100 %2.8. Bij sommige opleidingsonderdelen zijn de studenten verplicht om anderstalig studiemateriaal te gebruiken.

ja ja

Zo ja, welk percentage van de opleidingsonderdelen? In de 1ste bachelor geldt de richtlijn dat alle studiemateriaal

in het Nederlands wordt aangeboden.

Bachelor 60%Master 100%


– 3. STUDIE- EN STAGE-ONDERDELEN IN HET BUITENLAND3.1. Studenten zijn verplicht een deel van de studie aan een buitenlandse partnerinstelling te volbrengen.

nee nee

3.2. Studenten hebben de mogelijkheid een deel van hun studie aan een buitenlandse partnerinstelling te volbrengen.

ja ja

3.3. De buitenlandse studieperiode sluit aan bij de opleiding, past binnen de eindtermen en succesvol afgeronde studieonderdelen worden volledig erkend.

ja ja

3.4. Voordat studenten beginnen aan hun buitenlandse studieperiode wordt gecontroleerd of zij voldoende taalvaardig zijn in de taal waarin zij dienen te studeren.

ja ja

3.5. Er worden met studenten voor vertrek, op basis van een opgesteld studie- of stageplan, afspraken gemaakt m.b.t. de erkenning van hun buitenlandse studieperiode en/of stage (niveau vereisten en vereisten m.b.t. studielast).

ja ja

3.6. Studenten hebben de mogelijkheid om in het buitenland stage te lopen. Wel onderzoeksstage

ja ja

3.7. De opleiding is in staat om studenten een buitenlandse stageplaats te garanderen? Mits onderhandeling

ja ja

3.8. Studenten kunnen academische erkenning krijgen voor een in het buitenland gevolgde zomerschool of ander kortlopend programma. Mits onderhandeling

ja ja

3.9. Er worden in het kader van de opleiding buitenlandse studiereizen in groep ingericht. Is eenmalig gebeurd

nee nee

Zo ja, gebeurt dit op structurele en regelmatige wijze? Hoeveel studenten nemen hier jaarlijks aan deel?

nee nee

– 4. HET ONDERWIJSAANBOD VOOR BUITENLANDSE STUDENTEN4.1. Het curriculum bevat onderdelen die in het Engels (of een andere taal)1 worden gegeven.

ja ja

Zo ja, waaruit bestaat dit:- een volledig studieprogramma (met diploma) ja ja- een jaarprogramma (met / zonder diploma) nee nee- een semesterprogramma nee nee- een of meerdere modules ja ja- een intensief programma of zomerschool nee neeIs de inhoud van het Engelstalige programma gerelateerd aan het internationaal perspectief van de opleiding en het beroep? Ja, net zoals het nederlandstalig programma

ja ja

4.2. Bestaan er binnen de faculteit/opleiding plannen voor het ontwikkelen van nieuwe Engelstalige programma's of programma-onderdelen? Er is net een nieuw programma opgestart

nee nee

4.3. Op welke doelgroep zullen deze Engelstalige programma's of programma-onderdelen zijn gericht?- vooral eigen (Vlaamse) studenten nee nee- vooral buitenlandse uitwisselingsstudenten nee nee- vooral reguliere buitenlandse studenten ja ja


- een 50-50 combinatie van Vlaamse en buitenlandse studenten nee neeDe opleiding hanteert toelatingscriteria m.b.t. de kennis van en de vaardigheid in het Engels.

ja ja

De opleiding hanteert duidelijke criteria voor toelating van buitenlandse studenten tot de Engelstalige programma-onderdelen, zowel t.a.v. taalvaardigheid als t.a.v. instapniveau

ja ja

– 5. DE BELEIDSMATIGE DOELSTELLINGENDe opleiding heeft eigen concrete beleidsdoelstellingen geformuleerd m.b.t. internationalisering.

ja ja

Het faculteits- en/of opleidingsbestuur heeft een actieve rol in het ontwikkelen van het internationaliseringsbeleid van de opleiding.

ja ja

De opleiding heeft iemand specifiek belast met het ontwikkelen van het internationaliseringsbeleid van de opleiding.

ja ja

De opleiding maakt jaarlijks middelen (financieel/personeel) vrij t.b.v. internationaliseringsactiviteiten. Dit is een aandachtspunt naar de toekomst.

niet structureel

ja

– 6. PERSONEEL6.1. De aan de opleiding verbonden docenten beheersen de internationale aspecten van hun vakgebied. Alle opleidingsonderdelen hebben een inhoud conform

internationale standaarden.

ja ja

6.2. Bij de selectie en benoeming van nieuwe docenten wordt er expliciet op gelet of hij/zij de internationale dimensies van zijn/haar vakgebied beheerst.

ja ja

6.3. De aan de opleiding verbonden medewerkers beheersen actief de Engelse taal en kunnen zonder probleem in die taal lesgeven. Dit is wel een aandachtspunt naar de toekomst toe.

ja ja

6.4. De aan de opleiding verbonden medewerkers kunnen omgaan met culturele diversiteit en beschikken over interculturele vaardigheden in de lessituatie. Momenteel stellen zich hier geen problemen, maar het is wel

een aandachtspunt en wordt opgevolgd.

onbekend onbekend

6.5. Buitenlandse docenten maken permanent deel uit van het docentencorps en werken samen met de Vlaamse docenten. Momenteel geen buitenlandse docenten, maar dat is toeval en

geen gevolg van een bewust beleid ter zake.

nee nee

6.6. Het selectie- en benoemingsbeleid is mede gericht op het aantrekken van buitenlandse medewerkers. Momenteel geen buitenlandse docenten, maar dat is toeval en

geen gevolg van een bewust beleid ter zake. Bij elke vacature wordt vereist dat docenten na 2 jaar in het nederlands les kunnen geven wat remmend werkt.

ja ja

6.7. Er wordt gebruik gemaakt van buitenlandse gastdocenten om een deel van het curriculum te verzorgen. Zo ja, gebeurt dit op structurele en regelmatige wijze? Er zijn verschillende post-docs in het departement aanwezig;

enkelen onder hen dragen expliciete lesverantwoordelijkheid. Aanvraagformulier buitenlandse gastdocenten werd voorbije

3 jaar gebruikt om gastdocenten aan te trekken.

ja ja

6.8. De aan de opleiding verbonden docenten treden soms als ja ja


gastdocent op aan een buitenlandse partnerinstelling. Aanmoedigingsbeleid is gewenstZo ja, hoeveel en hoe vaak? Gebeurt dit op structurele en regelmatige wijze?

sporadisch; niet op structurele wijze

6.9. Hoeveel van de docenten (aantal/percentage) zijn echt actief op internationaliseringsgebied?

2 a 3 van de 10


X. OnderwijstaalMeerwaarde voor de studentIn het bachelor-programma zijn er vier vakken die in het Engels worden gedoceerd.– Artificial intelligence (B. Goethals) 6 SP– Programming Paradigms (D. Janssens) 6 SP– Data Structures and Graph Algorithms (B. Van Houdt) 3 SP– Formal Techniques in Software Engineering (D. Janssens, S. Demeyer)6 SPHet betreft hier 1 verplicht vak en 3 keuzevakken in het bachelorprogramma, normaal dus niet meer dan 18 SP van het modeltraject.In het masterprogramma wordt minstens helft van het programma in het Nederlands gedoceerd. Ook een aantal van de verbredende keuzevakken worden in het Nederlands gedoceerd. Het betreft hier de blokken Optie (30 SP) en Thesis (30 SP); zie Figuur 3: Componenten Master Curriculum op p.23.

Meerwaarde voor de student– In de huidige Nederlandstalige opleiding hebben een aantal opleidingsonderdelen het Engels als

onderwijstaal. Deze opleidingsonderdelen zijn ook allemaal opgenomen in de Engelstalige variant. De studenten van de beide opleidingen zullen deze opleidingsonderdelen samen kunnen volgen, zodat ook de internationale component van de bestaande Nederlandstalige opleiding versterkt wordt. Zowel Vlaamse als buitenlandse studenten maken zo kennis met andere culturen en dit leidt automatisch tot diversiteit en verscheidenheid.

– Momenteel zijn er weinig studenten in de Faculteit Wetenschappen geïnteresseerd in een Erasmusverblijf. Door dit nieuwe initiatief zullen deze studenten alsnog over een internationale ervaring beschikken.

– De studenten van de masteropleiding Informatica zijn positief over de komst van een Engelstalige variant.

Onderwijs- en examenreglementOp basis van artikel 7 van het OER en de Gedragscode Onderwijstaal van de universiteit, vallen deze vakken onder 7.3 paragraaf 6.

> 6° een beperkt aantal opleidingsonderdelen waarvan het instellingsbestuur oordeelt dat zij in een andere onderwijstaal mogen worden aangeboden als voldaan is aan de drie hieronder vermelde voorwaarden:a. de meerwaarde voor de studenten en de functionaliteit voor de opleiding blijken uit de expliciet gemotiveerde beslissing daartoeb. de docent beheerst de andere taal op adequate wijzec. dit opleidingsonderdeel wordt niet volledig in een andere onderwijstaal aangeboden.


XI. DoceerbaarheidIn de SWOT-analyse (zie p.4) zijn er twee belangrijke risico's geïdentificeerd: besparingen en het verminderen van het AAP-kader. Met het huidige allocatiemodel (het zogenaamde "worst case" scenario) heeft het departement wiskunde-informatica net voldoende staf om de opleiding Informatica in zijn huidige vorm te blijven organiseren. De limiet is echter bereikt; als er verder gesnoeid wordt is het voortbestaan van de opleiding in gevaar.


Collega's, - UAntwerpensdemey/Visitatie/CurrHerzIn... · Web viewDe verdediging bestaat uit een...

Documents

Transcript of Collega's, - UAntwerpensdemey/Visitatie/CurrHerzIn... · Web viewDe verdediging bestaat uit een...