CƯỜNG CẬN GIÁP NGUYÊN PHÁT VÀ BỆNH TIM MẠCH

Bs Lê Hữu Quỳnh Trang

Trung tâm Y khoa MEDIC- TP HCM

TỔNG QUAN

Tuyến cận giáp gồm 4 tuyến nhỏ nằm sau tuyến giáp

-Cường cận giáp nguyên phát : tăng chức năng

tuyến cận giáp độc lập -> sản xuất quá nhiều

hormone cận giáp (PTH) ->tăng Canxi máu, giảm

Phospho : adenoma, tăng sản, ung thư cận giáp

-Cường cận giáp thứ phát: tăng sản xuất hormone

cận giáp xảy ra khi đáp ứng với sự thiếu hụt canxi.

-Cường cận giáp tam phát: khi cường cận giáp thứ

phát kéo dài

Trường hợp 1

• Bệnh nhân nữ 69 tuổi, TP HCM

• Khám bệnh vì mệt

• Tiểu đường type 2 và tăng huyết áp 10 năm đang điều trị

• Khoảng 2 tháng huyết áp và đường huyết không ổn định dù có tái khám và điều chỉnh thuốc nhiều lần. Bệnh nhân mệt, giảm khả nănggắng sức, khó ngủ-> MEDIC khám

• 160/90mmHg, 110 l/p

• Tim nhanh, T1T2 bình thường không âm thổi bệnh lý

Trường hợp 1

ĐIỆN TIM

Trường hợp 1

SIÊU ÂM TIM

-Dày thất trái IVS d=11mm,

LVDd=48mm

-Dãn nhĩ trái LA 38mm

EF=75%

-RL chức năng tâm trương

thất trái I

Trường hợp 1

XÉT NGHIỆM MÁU

• Canxi máu 3.02mmol/L

• Creatinine 0.77mg/dL

• e GFR 75 ml/min/1.73 m2

• HbA1C 9.39%

• Glucose 13.mmol/L

Trường hợp 1

• XÉT NGHIỆM MÁU LẦN 2

Canxi máu: 2.9mmol/L ( bình thường: 2.1-2.8mmol/L)

PTH: 91.84 pg/ml( bình thường: 16-65 pg/ml)

Trường hợp 1

ĐO LOÃNG XƯƠNG

T Score : -2.8

Trường hợp 1

SIỂU ÂM VÙNG CỔ

• Plaque dày 1,6x8mm gâyhẹp 30-35% ĐM cảnhchung trái

• Theo dõi u cận giáp trái

Chẩn đoán phân biệt: u tuyếngiáp

Trường hợp 1

• CHẨN ĐOÁN: cường cận giáp nguyên phát/ THA, TD2, cóchỉ định phẩu thuật

Trường hợp 1

Phẩu thuật

cắt tuyến

Trường hợp 1

Tái khám sau phẩu thuật: bệnh nhân khoẻ, huyết áp ổn định.

Trường hợp 2

• Bn nữ 46 tuổi, Khánh hoà

• Khám vì hồi hộp, chóng mặt

• 3 tháng: mệt mỏi, yếu sức, đau nhức, cách 2 tuần: hồi hộp chóngmặt→ khám tim

• Trước đó bệnh nhân hay đau nhức xương, triệu chứng dạ dày ruột cókhám PK tiêu hoá, cột sống

• Khám: 110/70mmHg, M 80 l/p.

• Tim : nghe T1 T2 bình thường, không âm thổi

Trường hợp 2

• ECG: trong giới hạn bình thường

• Siêu âm tim: IVSd=9mm, LVDd=44mm, EF 70%

• XN máu: Canxi tăng : 3.02 mmol/L

• Siêu âm vùng cổ: theo dõi bướu giáp nhân thuỳ trái , chẩn đoán phânbiệt: bên ngoài tuyến giáp

Trường hợp 2

SIÊU ÂM VÙNG CỔ

-Xơ vữa động mạch cảnh

2 bên không hẹp

-Theo dõi bưới giáp nhân

thuỳ trái có cuống

(37x9mm)

Phân biệt: u phần mềm

khác

Trường hợp 2

• XÉT NGHIỆM MÁU

Canxi máu: 3.02 mmol/L ( bình thường: 2.1-2.8mmol/L)

PTH: 284 pg/ml ( bình thường: 16-65 pg/ml)

Trường hợp 2

• CHẨN ĐOÁN: cường cận giáp nguyên phát có chỉ định phẩu thuật

Trường hợp 2

• Sau phẩu thuật 1 tháng

Canxi máu: 2.21 mmol/L ( bình thường: 2.1-2.8mmol/L)

PTH: 87.22 pg/ml ( bình thường: 16-65 pg/ml)

• Tái khám sau 3 tháng: bệnh nhân khoẻ không còn mệt, chóng mặt.

BÀN LUẬNCác cơ quan ảnh hưởng do cường cận giáp:

-THẬN: sỏi thận, nephrocalcinosis, tiểu nhiều

-TIÊU HOÁ: bón, nôn , buồn nôn, tăng canxi máu có

thể gây loét tiêu hoá và viêm tuỵ

-THẦN KINH: khó ngủ, giảm trí nhớ, lo lắng, trầm cảm

-T –SCORE: (xương) loãng xương, gãy xương bệnh lý,

đau nhức xương

-TIM MẠCH: mệt, tăng huyết áp, rối loạn chức năng

tâm trương,rối loạn nhịp

Stones

Abdominal groans

Psychiatric moans

Bones

Cardiovascular overtones

BÀN LUẬN

BÀN LUẬN

Ảnh hưởng lên hệ thống tim mạch của cường cận giáp nguyên phát qua 2 cơ chế:

• Tăng Parathyroid hormone: ảnh hưởng lên tim , tế bào cơ trơn và nộimạc mạch máu.

• Tăng canxi máu gây lắng đọng canxi ở cơ tim , van tim, vòng van, hệdẫn truyền và có thể ở động mạch vành.

→ tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, phì đại thất trái, bất thường van tim, rối loạn nhịp tim

BÀN LUẬN

Tăng huyết áp -Thay đổi đặc tính dãn mạch của tế bàonội mạc do tăng PTH-Xơ vữa động mạch do tăng canxi máu-Tăng Aldosterone do hoạt tính PTH trênhệ RAAS

Suy tim Phì đại thất trái, rối loạn chức năng nộimạc và mạch máu

Bệnh tim mach do canxi hoá Tăng canxi máu mạn tính-> lắng đọngcanxi

Loạn nhịp QT ngắn, PR dài, QRS rộng ( tăng canximáu)

BÀN LUẬN

-Chú ý tìm nguyên nhân ở bệnh nhân đang điều trị tim mạch ổn

định nếu diễn tiến xấu đi: 1 trong các nguyên nhân là cường cận

giáp

-Khó kiểm soát huyết áp do thuốc huyết áp bị ảnh hưởng bởi tăng

PTH và canxi máu :

+Tăng canxi máu ( thuốc chẹn kênh canxi)

+Tăng PTH → ảnh hưởng hệ RAA ( thuốc UCMC, thuốc

nhóm chẹn thụ thể)

+Tăng canxi máu hơn nữa ( Thiazide)

BÀN LUẬN

The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, Volume 82, Issue 1, 1 January 1997, Pages 106–112

Hình ảnh siêu âm tim

lắng đọng canxi ở cơ

tim do tăng canxi máu

ở bệnh nhân cường cận

giáp.

BÀN LUẬN

Carlino MV et al. Primary Hyperparathyroidism and Cardiovascular Disease A Case Report. Archives of Case Reports in Clinical Medicine 2016.

Hình ảnh lắng đọng

canxi ở cơ tim trên mặt

cắt cạnh ức trục dọc

BÀN LUẬN

-Chẩn đoán cường cận giáp

nguyên phát dựa vào sinh hoá

-Chẩn đoán hình ảnh không

dùng để xác định hay loại trừ

chẩn đoán

-Chẩn đoán hình ảnh có giá trị

cho bn có chỉ định PT và

quyết định kế hoạch PT.

Oncol Lett. 2016 Sep; 12(3): 1989-1993

JAMA Surg. 2016;151(10):959-968. doi:10.1001

BÀN LUẬN

BÀN LUẬN• 4D- CT là phương tiện chẩn đoán được chỉ định cho các trường hợp

siêu âm và xạ hình vùng cổ không phát hiện được do kích thước nhỏhay lạc chổ.

U cận giáp lạc chổU cận giáp trên 4D -CT

BÀN LUẬN

Chuyển BN điều trị ngoại khoa khi:

-BN có triệu chứng LS

-Có bất kỳ tiêu chuẩn PT

-Tuổi: <50

-Calcium máu: > giới hạn trên 1mg/dl (0.25mmol/L)

hay >0.12 mmol/l Ca 2+

-T score ≤-2,5

-Độ lọc cầu thận <60 ml/min/1.73 m2

Sỏi thận, nephrocalcinosis, canxi niệu>400mg/d.

KẾT LUẬN

• Đa số cường cận giáp nguyên phát là u lành

• Tăng canxi máu là yếu tố chỉ điểm giúp thăm dò thêm chẩn đoán bệnh

• Hệ tim mạch cũng ảnh hưởng bên cạnh tổn thương các cơ quan đượcquan tâm trước đây (xương, thận, tiêu hoá..)

• Cần chú ý bệnh lý cường cận giáp nguyên phát ở các trường hợp trởnặng ở bệnh nhân có bệnh tim mạch đang điều trị ổn định và mới khởiphát triệu chứng tim mạch ở bệnh nhân trước nay bình thường.

• Cám ơn sự chú ý của quý Thầy Cô và các Anh Chị.