CkoyDegSempozyum_2

erkezky Deerleri Sempozyumu

ERKEZKYE DAR BAZI SOSYOLOJK GZLEMLER ve NGRLER Didem Dan Galatasaray niversitesi

zet Bu bildiride, kresellemeyle beraber kentlerin geliimini belirleyen sosyoekonomik trendler gz nne alnarak, erkezkyn bugn ve geleceine dair tespitler ve neriler sunulacaktr. erkezky'de deiimin motoru olan sanayileme, kentin sadece ekonomik deil, demografik, sosyal ve siyasal adan da kkl bir deiim yaamasna yol amtr. Sanayinin yaratt cazibeyle erkezky youn bir g alm ve Trkiyenin nfusu en hzl artan ilelerinden biri olmutur. Ulusal ve kresel lekte sanayinin merkezden epere kaymas, dier bir deyile, stanbul ve AB lkelerinde sanayi faaliyetlerinin evreye kaydrlmas sonucunda erkezky nemli bir retim merkezine dnmtr. lenin bir dier zellii de, sosyo-ekonomik farkllama dzeyinin dk olmasdr. le geneli orta ve dar gelirli ii hanelerinden olumaktadr. OSBde alan st dzey yneticilerin ve iverenlerin erkezky dnda oturuyor olmas ile leinde ciddi bir gelir farkllamas olumasn engellemektedir. leride lks konut projelerinin yaygnlamas bu tabloyu deitirebilir ve iledeki sosyo-ekonomik farkllklarn daha grnr olmasna neden olabilir. erkezky'n kozmopolit nfusunun hassasl gz nne alnarak, ekonomik kriz gibi olgularn neden olabilecei toplumsal sorunlar ileride daha yakndan incelenmelidir.

Sanayinin dnt, yer deitirdii, merkezden epere kayd bir dnemde, sanayiyle gelimi erkezkyn bugn ve geleceini nasl deerlendirebiliriz? Kresellemeyle beraber kentlerin geliimini belirleyen sosyo-ekonomik trendler erkezkyde ne tr sonular yaratabilir? Bu bildiride erkezkyde yaptm grmelere ve ehir sosyolojisi, g ve kentleme konularndaki uzmanlma dayanarak bu sorulara cevap arayacam. Ancak ncelikle erkezky Sempozyumunu dzenleyen ve bu toplantya beni davet eden Profesr Ziya zeke ve erkezkydeki grmelerim srasnda bana elik eden Ali Maralcana teekkr etmek isterim. erkezky ziyaretim srasnda eitli kiilerle grme ansm oldu. Bunlar arasnda Belediye Bakan Yardmcs, mahalle muhtarlar, Esnaf ve Sanatkrlar Odas ile Teksif 117

erkezky Deerleri Sempozyumu sendikas bulunmaktadr. Bu kstl saydaki grmeyi, konuyla ilgili kitaplar ve ilede kan gazeteleri tarayarak, internet ortamnda erkezkyle ilgili yaynlar inceleyerek desteklemeye altm. Bu konuda, zellikle Gkhan ncenin derledii erkezky 2023 Kent vizyonu almas faydal oldu. Sonu olarak, bu bildiride erkezky konusundaki gzlemlerimi dnyann deiik yerlerindeki sanayi kentlerinin son yllarda geirdii dnm dikkate alarak deerlendirmeye alacam. erkezky herkesin bildii zere sanayiyle gelimi bir kent. Sanayileme, kentin ncelikle ekonomik ama ayn zamanda demografik, sosyal ve siyasal adan hzl ve kkl bir deiim yaamasna neden olmutur. 1974te OSB karar alndnda sadece 14 bin olan nfus bugn 160 bine yaklamtr. 2023 iin yaplan tahminlerde ise bu saynn 405 bine kaca tahmin edilmektedir. Dolaysyla, ilk sosyolojik tespit olarak bu nfus artyla yaanan youn ve hzl kentlemenin zelliklerinden bahsetmek gerekir. TK 2009 verilerine gre, erkezkyn ehir nfusu 69.875, ile nfusu ise 154.298dir. Trkiyenin nfusu en hzl artan ilelerinden biri olmas, ile dndan youn g almasyla gereklemitir. eitli grmelerden edindiimiz izlenimlere gre, bugn erkezkyde yerli nfus 20-30 bin civarndayken, ile dndan gelenler 120 bin civarndadr. Bu youn gn sebebi kukusuz, sanayilemenin yaratt ekonomik cazibedir. Trakya ve Anadolunun eitli blgelerinden gelen kiilerin g karar almasnda, bir yandan kendi memleketlerinde i imknlarnn kstl olmas, dier yandan erkezkydeki canl ekonomik ortamn sunduu frsatlar etkili olmaktadr. Ayrca, 30-40 yldr devam eden bu gn yaratt hemehrilik alar da yeni gelenler iin yerleme ve uyum srecini kolaylatrmaktadr. Bylece Erzurumdan, Sivastan, Tokattan, rnaktan veya dier yerlerden gelenler, hemehrilerinin youn olduu mahallelere yerleerek, erkezkydeki yeni hayatlarnda sosyal ve kltrel farkllklardan kaynaklanabilecek skntlar hafifletmeye almaktadr. Yerleik halkn bir entegrasyon ve erkezky kimliini sahiplenmeme sorunu olarak grd bu durum, aslnda yeni gelenler ve ekonomik adan gsz olanlar iin bir tr savunma mekanizmas oluturmaktadr. Daha eski yllarda g etmi ve ekonomik adan belli bir refah seviyesine ulam kiiler iin hemehrilik artk eski kadar elzem ve nemli olmamakta, bu kiiler konut seiminden, arkadalk ilikilerine kadar pek ok sosyal alanda hemehrisi olmayanlarla da kaynaabilmektedir. Hemehrilik alarnn bir dier etkisi su oranlaryla ilgilidir. Youn g alan kentlerde su orannn dier kentlere gre daha yksek olaca varsaylr. Oysa son derece kalabalk ve kozmopolit bir kent olmasna ramen erkezkyde su oranlar yksek deildir. Bunun balca sebeplerinden biri hemehrilik 118

erkezky Deerleri Sempozyumu alaryla kurulan sosyal evrelerde, birbirini tanyan kiilerin bir tr sosyal kontrol mekanizmas uygulamasdr. Bu sayede, kiilerin sua ynelme ihtimali azalmakta, her bir birey iinde bulunduu grubun denetimi altnda ister istemez daha kontroll davranmak zorunda kalmaktadr. Sosyal kontroln bu derece etkin olmasn mmkn klan aralardan biri de dedikodudur. erkezkydeki grmelerim srasnda, sk sk duyduum bir ikyet olan dedikodu, aslnda bu kozmopolit nfusun ortak deerlere riayet etmesi konusunda bir tr ikaz yntemidir. Kulaktan kulaa yaylan dedikodu, ahlaki snrlar ihlal edenlerin tehir edilmesi kadar, toplumun geri kalanna gzda vermek ve benzer sularn ilenmesini engellemek iin bir tr sosyal ikaz grevi grmektedir. Gn yaratt bir art deer olarak ekonominin canlanmasndan da bahsetmek gerekir. Sanayide almak zere erkezkye gelenler, sadece birer retici deil, tketici olarak da kent ekonomisine katkda bulunmaktadr. Esnaf ve Sanatkrlar Odasnn 2.500 civarnda yesi olmas bunun gstergelerinden biridir. Ancak, bu yelerin faaliyet alanlarna dikkat ettiimizde greceimiz zere, erkezky sosyo-ekonomik adan farkllam bir nfusa sahip deildir. erkezky halk ounlukla dar gelirli veya orta hallidir; ok zengin kadar, ok yoksul da yoktur. rnein, yeil kartl saysnn az olmas, ev sahiplii orannn yksek olmas, OSBde yer alan byk firmalarn sahiplerinin hemen hepsinin stanbul kkenli olmas, bu firmalarda alan yksek maal yneticilerin erkezkyde oturmamas, atalca, orlu, Silivri veya stanbuldan gnbirlik gidip geliyor olmalar ilede yaayan nfus arasnda ciddi bir gelir farkllamas olumasn engellemektedir. Sosyal hayat ve eitim imknlarnn kstl olmas imdilik yksek eitimli ve yksek cretli ynetici snfn erkezky geici bir yer olarak alglamasna neden olmaktadr. Ancak, bu durum ileride, Narin Park gibi lks konut projeleriyle deiebilir ve iledeki sosyo-ekonomik profil farkllaabilir. erkezkyde yaayan ii aileler arasnda zellikle son dnemde krize bal olarak bir yoksulluk sorunu olduu ifade edilmitir. Bu adan dikkat ekici olan, iten karmalara ve maa indirimlerine ramen, fabrikalarda alan nfusun erkezkyn geleceine dair umut dolu olmasdr. Krize ramen aileler memleketine geri dnmemi, sigortal olan iiler krizi isizlik yardm alarak atlatmaya almtr. KURa gre 5.600 kii isizlik yardmndan faydalanmtr. Kriz ortamnda cretlerin dklnden dolay kadnlar da ev dnda almaya balamtr. Tek gelirle geimin mmkn olmamasndan dolay, kar-koca almak zorunda kalan hanelerde ocuklarn bakmn kar koca dnml olarak stlenmektedir. ou iyerinde kre olmamas, bu vardiyal ebeveynlik diyebileceimiz durumu pekitirmekte ve ocuklarn geliimi asndan ciddi bir sorun yaratmaktadr. Bu koullardan dolay ou ii ailesinde ocuk says en fazla ikiyle snrlanmaktadr. 119

erkezky Deerleri Sempozyumu Nfusla ilgili bir dier dikkat ekici nokta, OSBnin 1974 kurulmasna ramen en ciddi nfus artnn 1990l yllardan itibaren yaanm olmasdr. Bu tabloyu erkezky sanayisinin geliimini ve bulunduu blgede deien ekonomik trendleri dikkate alarak incelemek gerekir. Bylece, ilenin nfusunun gelecekte nasl bir ekil alacana dair baz tahminler de yapabiliriz. erkezkyde yllara gre nfus 1990 le toplam merkezi 23.102 13.785 4.426 41.313 1997 35.919 23.966 4.363 64.248 2000 43.029 39.090 4.654 86.773 2008 67.617 74.691 4.931 147.239

Beldeler toplam Kyler toplam le genel toplam

KAYNAK: erkezky 2023 Kent vizyonu almas, s.14

orlu ve erkezky blgesi son yirmi ylda stanbul, Kocaeli ve Bursa ile beraber Trkiye sanayisinin nemli blgelerinden biri haline gelmitir. Tekirda nfusunun 1990da 468 binden, 2009da 783 bine kmasnda zellikle orlu ve erkezkydeki nfus art etkili olmutur.

orluda yllara gre nfus Yl 1965 1970 45.000 1990 75.00 1997 120.000 2007 190.712 2009 206.512 Nfus 25.000

Bu iki ilede 90l yllardan itibaren hz kazanan sanayileme ve nfus artn daha iyi anlamak iin, bu blgenin geliimini etkileyen daha geni bir ekonomik corafyay dikkate almak gerekir. Bu da ksaca, sanayinin merkezden evreye kay olarak adlandrlan olgudur. erkezky ve orluyu etkileyen sre ncelikle ulusal leklidir. stanbuldaki sanayi retim tesislerinin 90larn ortasndan itibaren epere kaymas, Trakya ve Marmara gibi stanbula yakn blgelerin hzla gelimesine neden olmutur. stanbulda sanayiye uygun arazilerin azalmas ve fiyatlarn ykselmesi, sanayi iin gerekli su kaynaklarnn azalmas, ii cretlerinin grece yksek olmas ve erkezky OSB gibi blgelerde iverenlere sunulan baz frsatlar bu sreci daha da hzlandrmtr. Sanayinin merkez blgelerden evreye kayndan kresel bir lekte de sz etmek gerekir. kinci Dnya Savandan sonraki otuz yl 120

erkezky Deerleri Sempozyumu boyunca ok youn bir sanayi retimiyle ekonomisini canl tutmu olan Avrupa, 1980li yllardan beri retim srecini cretlerin daha dk olduu evre blgelere kaydrmtr. Trakya blgesi, hem Avrupaya yakn, hem de AB dnda olmann getirdii avantajla nemli bir retim merkezi olarak ykselmektedir. BSH gibi baz byk kresel firmalarn retimlerini erkezkyde yapyor olmas da bu durumun rnei olarak gsterilebilir. Ancak imdilik erkezkyn lehine gelien bu kayn, ileride yaratabilecei baz sorunlar karsnda hazrlkl olmak gerekir. Zira sanayinin kresel lekte yer deitirme sreci sonlanmamtr. Bir zamanlar, ucuz ve esnek igc gibi avantajlar sayesinde Avrupa sanayinin yerini alan Trk firmalar bugn fiyat asndan Asya firmalaryla rekabet edememektedir. Ksacas, Avrupada sanayinin ekilmesiyle hayalet kentlere dnen baz eski sanayi blgelerinin kaderini paylamamak iin imdiden baz hazrlklar yapmak gerekir. erkezkyn geliimini etkileyebilecek olas sorunlardan biri OSBnin motoru olan tekstildeki dnmdr. Asya lkelerinin yaratt rekabet karsnda kapanan byk firmalarn yerini, kresel piyasada maliyet rekabeti yapabilen kk firmalar almaktadr. Ancak bu rekabet edebilirliin nemli bir bedeli sosyal alanda yaanmaktadr. Byk tekstil firmalarn kapanmasyla istihdam asndan geveyen tekstilde, iilerin byk bir ksm sigortasz, sendikasz ve dk cretlerle almaktadr. Geimini salayabilmek iin hane baznda en az iki kiinin almasn gerektiren bu yap, uzun zamandr ekirdek aile olarak yaayan erkezkydeki ii ailelerinde kadnlarn da cretli ilerde almasn gerektirmekte ve bu da zellikle ocuklarn yetitirilmesi asndan ciddi sorunlar yaratmaktadr. Vardiyal usulle ve yeterince zen gsterilmeden byyen bu ocuklar ileride nasl bir gelecek beklediini tahmin etmek ok da zor deildir. Ayrca, yaamakta olduumuz krize benzer dnemlerde, geim darlna den kiilerin ortak toplumsal norm ve deerlerin dna kabileceini ve bu yzden kentteki su oranlarnn artabileceini de unutmamak gerekir. OSBdeki sektrel deiimle ilgili umut verici gelimelerden biri, tekstil g kaybederken elektronik ve beyaz eya retiminin art gstermesidir. Kresel pazarda, vasfsz ve ucuz emee dayanan tekstil sektr yerine, ciddi bir uzmanlk ve yetimi eleman gerektiren elektrik-elektronik ve beyaz eyada ilerlemek erkezkyn gelecei asndan umut verici bir rota olacaktr. Bugn, in gibi yeni kapitalistlemi ve otoriter lkelerde igcnn ok ucuz olmas karsnda Trkiye sanayinin (erkezky dhil olmak zere) uzun vadeli tek kar yolu nitelikli mal retmektir. Bursa ekonomisinin otomotivde yaptna benzer bir geliimi, erkezky yksek katma deerli sektrler iin gerekli meslek eitimini salayarak ve uzmanlam bir igc yetitirerek 121

erkezky Deerleri Sempozyumu gerekletirebilir. erkezky bekleyen olas sorunlardan birinin evre kirlilii olduu dnlrse, evreye daha duyarl baz sektrlere ncelik vermek bir baka gelecek odakl yntem olabilir. Zira ileride retim iin gerekli su tkendii zaman, sanayinin baka blgelere kaymas engellenemeyebilir. Tm bu olas tehlikelerin yaratabilecei sonular anlamak iin erkezky tarihinde nemli bir dnm noktas olan istasyonun hikyesini hatrlamak gerekir. 1873de tren yolunun gelmesiyle alan istasyon, erkezky d dnyaya balarken, meknsal ve sosyal ilikiler asndan da radikal deiimler yaratmtr. Uzun yllar boyunca ilenin kalbi istasyonun evresinde gelien mahallede atm, ilenin en gzde semti buras olmutur. Ancak sonradan OSBnin kurulmasyla kent merkezi kuzeye kaym ve stasyon Mahallesi nemini yitirmitir. leride sanayinin erkezky dnda baka bir yere ynelmesi ihtimaline kar, stasyon mahallesi rneini aklda tutarak kentin geleceini dnmek ve planlamak hem yerel ve merkezi otoriteler, hem de iledeki sivil toplum kurulular iin nemli bir grevdir.

122


ERKEZKY LESNDE 1980 SONRASI YEREL HALKIN SYASAL DAVRANI BMLER zlem GKSEL BERKDEMR, Glten VATANSEVER Namk Kemal niversitesi erkezky Meslek Yksekokuluzet Demokratik sistemler, toplumdaki her kesimin yasal zeminlerde bir araya gelip rgtlenerek, siyasal iktidarn ekilleniinde sz sahibi olma savamna uygun zemin hazrlar. Bu siyasi mcadele sreci iinde, iktidara ulamann en nemli yolu seimlerde elde edilen baardan geer. Siyasi partilerin, iktidar mcadelesindeki baarsn, onlarn bireylerin tutum ve davranlarn ekillendirme becerileri belirler. Seimlerin temelinde ise, insann akll bir yaratk olduu ve kendisi iin iyi olanla, kt olan ayrt edebilecei varsaym yatar. Bireyler seimlerde oy verirken, vatandalk grevlerini yerine getirmenin ya da insan olarak en temel haklarndan birini kullanmann tesinde bir siyasi davran sergilemektedirler. Seimlerdeki siyasal tercihleri ile bireyler, lkenin ynetimine belirli bir dnem sresince yn verecek, toplumun deiim rotasn, toplumdaki bireylerin uyacaklar ve oynayacaklar rolleri belirleyecek gce ve konuma sahip kiilerin kimler olacan, bunun da tesinde lkenin bugn ve yarnlarn ekillendirecek siyasal sistemi de belirlemi olmaktadrlar. Ksacas bireyler bu davranlar ile siyasal gcn siyasi partiler arasndaki dalm belirlemekte ve toplumsal iktidarn yapsn ekillendirmektedirler. Aratrmada, 1983 yl genel seimlerinden gnmze kadar erkezky ilesinin siyasi kltrndeki deiim incelenirken, erkezky ilesi halknn siyasal tutum ve davranlarnn erkezky ilesinin genel siyasi yapsna yansmalar temel alnmtr. Bu aratrma ile 1983 2007 yllar arasnda erkezky ilesi halknn siyaset yapma geleneine ve bu gelenein zaman iindeki deiimine de k tutulmu olacaktr. Bunu yaparken, genel seim sonular sadece erkezky ilesi yan sra, tmevarmc bir bak asndan hareketle, bu sreteki genel seimlerin, Tekirda ili ve Trkiye geneli bakmndan sonular da irdelenecektir. Bu sayede erkezky ilesinin, Tekirda ve Trkiyenin genel siyasi yaps iinde yeri de ortaya konmu olacaktr.

123

erkezky Deerleri Sempozyumu GR Demokrasi ksaca, halkn ynetimi demektir. Eski Yunanca dilinde halk anlamna gelen Demos ve g Kratos anlamna gelen szcklerin birleiminden domu bir terimdir. Bazlar demokrasiyi bireyci bir yaklamla tanmlarken, bazlar da bunu toplumcu bir yaklamla yapar. En ok bilinen demokrasi tanm Abraham Lincoln tarafndan yaplmtr. Lincolne gre demokrasi; halkn halk tarafndan halk iin ve halk adna ynetimidir. Bu nedenle adil bir seime dayanarak ortaya kan yneticiler, ileyen bir demokrasinin drt ana unsuru ierdiini bilmektedirler. Bunlar; zgr ve adil seim, ak ve sorumlu hkmet, medeni ve sivil haklar ile sivil toplumun varldr. Hi phesiz demokrasilerin ayrc vasf seimlerdir. Demokratik rejimlerde siyasi partiler savunduklar dnce ve idealleri gerekletirmek iin birbirleriyle yarrlar. Siyasal partiler bunun iin gerekli yetkiyi seimler yoluyla halktan alrlar. Demokratik rejimlerde ynetim yetkisinin, meruiyetin temeli seimlerdir. ok partili demokrasilerde genel seimlerin amac, belirli bir sre iin, bir seim dnemi, bir yasama dnemi iin hkmeti hangi partinin kuracan, yani hangi partinin iktidar olacan, hangi partinin muhalefet olarak denetim grevini yapacan belirlemektedir. Ancak iktidar ve muhalefet partisi olmak, srekli sfatlar deildir. nk iktidar ve muhalefet partileri, bir sonraki seimde yer deitirebilmektedirler. Deiiklik, bar iinde, seim mekanizmas yoluyla gerekleir. te ok partili demokrasinin z ve erdemi budur. Trkiye gibi temsili demokrasilerde egemenliin tek meru kayna olan millet, bu egemenliini kendisini temsil eden organlara devretmektedir. Bu organlarn oluturulup i bana getirilmesi ise seim yoluyla olmaktadr. Seilenler kendilerini seenleri deil, tm milleti temsil ederler. Bu temsili veklettir. Bu veklet, yasama organmz olan Trkiye Byk Millet Meclisine aittir. TBMM, toplumsal yaanty dzenleyecek olan ve devlet yaptrmlaryla desteklenmi genel ve soyut kurallar karmak, tabiri caizse devlet arknn mkemmel bir ekilde ilemesini salamakla mkelleftir. Trkiyedeki seimler tek trl, nispi temsil sistemine gre; genel, serbest, eit, gizli oyla btn yurtta ayn gnde, yarg ynetim ve denetiminde yaplmaktadr. lkemizde ok partili siyasal yaam sreci ierisinde; 1950den 2010 ylna kadar, 15 Milletvekili Genel Seimi yaplm olup, bunlardan 7si yaanan istikrarszlk nedeniyle erken seim olmutur. 124

erkezky Deerleri Sempozyumu Trkiyede bir parti enflasyonu mevcuttur. stikrarl birka siyasal partinin yerine, kimi kiisel ekimelerle, kimisi de benzer etkenlerle kurulmu bir takm partilere rastlanmaktadr. Dier taraftan yaplan birok aratrmada Trkiyede ki semenlerin pek ounun eitim dzeyi, dolaysyla siyasal kltr ve siyasal bilinci eksiktir. Muhakeme kabiliyetleri yksek olan eitimli semenlerle, sradan semenlerin oylar eit durumdadr. stelik ya, cinsiyet, stat ya da kyl-kentli olma gibi pek ok faktr de siyasal katlmann bu seim boyutunu nemli lde etkilemekte ve semenleri ynlendirmektedir. Semenler oy gibi nemli bir silaha sahip bulunduklar halde ne yazk ki ou kez akldan ok duygunun; bilgiden ok reflekslerinin ynlendirilmesiyle hareket etmektedirler. Bu balamda halkn demokrasiye ne lde sarlabildii ve onu yaatabildii sorunu gndeme gelmektedir. 1980 Sonras Trkiye Geneli ile Tekirda li erkezky lesinin Karlatrmal Davran Analizi 1983 Yl Seimleri Uzun, ayrntl ve 1980 ncesi dnem ile ilgili tepkisel nitelikli hkmleri ile 1982 Anayasas, siyasal sorunlar hukuk eliyle zme anlayn yanstmaktadr. 12 Eyll ncesinde toplumda yaratlm olan gven ve istikrar beklentisine cevap olarak devlet otoritesinin glendirilmesi anayasann her maddesine sinmi olan bir ama olarak grlmektedir. 1982 Anayasas demokratik dzene dn bakmndan bir gei dnemi ngrmektedir. Anayasa metni seimlerin ne zaman yaplaca konusunda bir hkm getirmemenin yan sra yrrle girme bakmndan da pek ok istisna iermektedir. Dolaysyla Anayasann btnyle yrrle girecei tarih 1983 ylnda yaplacak seimler sonras oluacak TBMMnin almaya balad tarih olmaktadr. Anayasann kabulnden bir sre sonra seim hazrlklar balatlmtr. Yeni dzenin ilk siyasal partileri Mays ay iinde kurulmaya balanmtr. Askeri rejimin aka destekledii Milliyeti Demokrasi Partisi (MDP) ilk bavuruda bulunan parti olmutur. Emekli bir orgeneralin banda bulunduu bu partiyi Turgut zaln banda bulunduu Anavatan Partisi (ANAP) izlemitir. Askeri ynetim tarafndan sol muhalefeti oluturmas dnlen Halk Partinin (HP) banda ise 12 Eyll ynetiminin Babakanlk mstearl grevini yrtm olan Necdet Calp bulunmaktadr. Bu arada, yine bir emekli orgeneral bakanlnda, AP genel bakan Demirel tarafndan ynlendirildii bilinen Byk Trkiye Partisi de (BTP) siyasal yaama girmitir. Ne var ki, kurulur kurulmaz eski APnin devam olaca belli olan bu partinin mr ksa olmutur; bavurusundan 15 gn sonra parti, MGK karar ile kapatlrken 125

erkezky Deerleri Sempozyumu Demirel bata olmak zere eski AP yneticileri ile Halk Partiye alternatif olarak kurulmu olan Sosyal Demokrasi Partisinin (SODEP) kuruluunda grev alm baz eski CHP yneticileri anakkalede drt ay srecek olan zorunlu ikamete gnderilmilerdir. Buna ramen parti kurma giriimleri devam etmi olup kapatlan Byk Trkiye Partisinin yerini doldurmak zere yine Demirelin destei ile Doru Yol Partisi kurulmutur. MSPnin boluunu doldurmaya talip olan parti ise Refah Partisi olmutur. 6 Kasm 1983 tarihinde yaplan seim, kendisine balangta pek ans tanmayan ANAPn byk baars ile sonulanmtr. Oylarn % 45ini alan bu parti, 211 Milletvekili ile o tarihte 400 yeli olan TBMMde salt ounluu salarken HP % 30,5 oyla 117 Milletvekili kazanm, % 23 oy alan MDP ise 71 yelikte kalmtr. Bylece Trk semeni kendisini askeri ynetimle zdeletirmi olan MDPye ar bir ders vermitir. Bu sonu sivil grnml ancak ordu gdml otoriter bir iktidar seeneini geersiz kld iin yurt iinde ve yurt dnda, demokrasi adna, olumlu bir etki yapmtr. Seim sonularna bakldnda Tekirda ili Trkiye geneli ile paralellik tamaktadr. Seimlere katlmn % 97,28 gibi yksek bir katlmn saland erkezky ilesinde ise dengeler deimi, bu seimde solu temsil eden HP % 50,49, ANAP % 29,18 ve MDP % 20,32 orannda oy almlardr. 1983 Trkiye Geneli Seim Sonular:Seim Tarihi : 6 Kasm 1983 Nfus : 47.864.000 l : 67 Seim evresi : 83 Semen / Nfus Oran : % 41,30 Seim Sistemi : ifte Barajl dHondt (%10) Kadn Milletvekili (Say-Oran) : 12 - % 3,00 Yeni Milletvekili (Say-Oran) : 343 - % 85,75 Eski Milletvekili (Say-Oran) : 57 - % 14,25 Toplam Sandk : 82.124 Toplam Semen : 19.767.760 Toplam Kullanlan Oy : 18.246.572 Toplam Geerli Oy : 17.351.520 Katlm Oran : % 92,30 Milletvekili Says : 400 Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M.V. says 1 ANAP 45, 14 7.833.148 211 2 HP 30,46 5.285.814 117 3 MDP 23,27 4.036.970 71 4 BA. 1,13 195.588

126

erkezky Deerleri Sempozyumu ANAP 212 Milletvekillii kazanm, ancak Bingl listesindeki isim eksiklii nedeniyle 1 milletvekili eksik karmtr. . Haluk Baylken- Antalya, Sabahattin zbek Bursa, C. Tayyar Sadklar .Kale, Blend Ulusu st. MDP listelerinden bamsz olarak seildiler. 1983 Yl Tekirda li Genel Seim SonularToplam Sandk Toplam Semen Toplam Kullanlan Oy Toplam Geerli Oy Katlm Oran Milletvekili Says : 692 : 184.040 : 176.090 : 170.017 : % 95, 68 :4

Tekirdada Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar S.Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M.V. Says 1 ANAP 39,52 67.186 2 2 HP 37,25 63.328 2 3 MDP 23,23 39.503 4 BA. 0,00 0

1983 Genel Seimleri / 17. Dnem Tekirda li Milletvekilleri Ad Soyad Partisi li Ahmet Ali Rfk Seluk Salih KARAEVL ATASEVER AKINCI ALCAN ANAP ANAP HP HP TEKRDA TEKRDA TEKRDA TEKRDA

Tekirda li erkezky lesi Genel Sonular Toplam Sandk : 45 Toplam Semen : 11.965 Kullanlan Oy : 11.639 Toplam Geerli Oy : 11.229 Katlm Oran : % 97,28 1983 Yl Tekirda li erkezky lesi Oylarn Partilere Gre Dalm S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy 1 HP 50,49 5.670 2 ANAP 29,18 3.277 3 MDP 20,32 2.282 4 BA. 0,00 0

127

erkezky Deerleri Sempozyumu 1987 Yl Seimleri 1987 ylndaki seimlere kadar geen sre ierisinde Trk siyaseti yeniden ekillenmitir. 12 Eyll ncesinin drt eski partisi, siyasi arenada tekrar ortaya kmtr. Demirel DYPyi, Erbakan Refah Partisini, Trke Milliyeti alma Partisini, Ecevit DSPyi kurdururlarken 12 Eylln iki partisi yok olmutur. MDP kendini feshederken Halk Parti Erdal nnnn SODEPi ile birleerek, SHP adn alr. 1987 sonbaharnda yaplan referandumla 12 Eyll darbesiyle siyasetten uzaklatrlan liderler yeniden siyasete dnmtr. Bylelikle 29 Kasm 1987 seimlerinden nce, eski liderler partilerinin bana gemitir. 1987 seimlerine gidilmeden nce seim yasasnda nemli deiiklikler yaplmtr. Milletvekili says 400den 450ye karlrken, seim evreleri yeniden dzenlenmi; altdan fazla milletvekili kartacak iller birden fazla seim evresine blnmtr. Ayrca bu seimlerde bir yenilik daha yaplarak kontenjan milletvekillii uygulamas konulmutur. lke genelindeki yzde 10luk baraj ile seim evresi barajnn aynen korunduu 1987seimlerinde tercihli oy sistemi uygulanmtr. 1987 genel seimlerine Trkiye genelinde yedi parti katlmtr. ANAP, adeta baskn nitelii tayan bu seimlerde oylarn % 36sn alarak birinci parti olmutur. Bu parti, seim sistemi sayesinde, 292 milletvekili kazanarak 450 kiilik TBMMde yeliklerin % 65ini eline geirmitir. SHP % 24,7 oyla 99, DYP % 19 oyla 59 milletvekillii kazanmtr. 1983 sonras uygulanmakta olan % 10luk baraj ile seim evresi barajnn aynen korunduu 1987 seimlerinde tercihli oy sistemi uygulanmtr. 1983 sonras uygulanmakta olan % 10luk seim barajn geemeyen RP ve DSP oylar dhil, seimlerde kullanlan oylarn yaklak % 20si deerlendirme d kalmtr. Yeni hkmeti yine zal kurmutur. Seim sonularna bakldnda Tekirda ili Trkiye geneli ile paralellik tamaktadr. Seimlere katlmn % 96,42 gibi yksek bir katlmn olduu erkezky ilesinde ise Trkiye ve Tekirda il genelinde birinci olan ANAPn burada ikinci parti olarak seimlerden kt SHPnin ise birinci parti olarak % 37,15 oy ald grlmtr. 1987 Milletvekili Genel seimiSeim Tarihi Nfus l Seim evresi : 29 Kasm 1987 : 52. 561.000 : 67 : 104

128

erkezky Deerleri SempozyumuSemen / Nfus Oran Seim Sistemi Kadn Milletvekili (Say Oran) Yeni Milletvekili (Say Oran) Eski Milletvekili (Say Oran) Toplam Sandk Toplam Semen Toplam Kullanlan Oy Toplam Geerli Oy Gmrk K. Semen Says Gmrk K. Kullanlan Oy Gmrk K. Geerli Oy Katlm Oran Milletvekili Says S. Parti Ad 1 ANAP 2 SHP 3 DYP 4 DSP 5 RP 6 MP 7 DP 8 BA Oy Oran 36,31 24,74 19,14 8,53 7,16 2,93 0,82 0, 37 : % 50,18 : ifte Barajl dHondt + Kontenjan (%10) : 6-% 1,33 : 229-% 50,89 : 221- % 49,11 : 99.166 : 26.376.953 : 24.603.541 : 23.971.629 : 48.820 : 48.820 : 47.942 : %93,28 : 450 Toplam Oy 8.704.335 5.931.000 4.587.062 2.044.576 1.717.425 701.538 196.272 89.303 M.V. Says 292 99 59

1987 Yl Tekirda li Seim Genel SonularToplam Sandk Toplam Semen Toplam Kullanlan Oy Toplam Geerli Oy Gmrk K. Geerli Oyundaki Pay Katlm Oran Milletvekili Says S. Parti Ad 1 ANAP 2 SHP 3 DYP 4 DSP 5 RP 6 MP 7 IDP 8 BA. Oy Oran 33,60 31.10 18, 96 12, 92 2, 11 0. 83 0, 49 0, 00 : 840 : 242.042 : 231.205 : 228.331 : 457 : % 95, 52 :4 M.V. Says 2 2

Tekirda da Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili SaylarToplam Oy 76. 716 71. 001 43. 282 29. 490 4. 826 1. 906 1. 110 0

129

erkezky Deerleri Sempozyumu 1987 Genel Seimleri 18. Dnem Tekirda li Milletvekilleri Ad Soyad Partisi li Ahmet Ali Rfk Enis Gne KARAEVL ATASEVER TTNC GRSELER ANAP ANAP SHP SHP TEKRDA TEKRDA TEKRDA TEKRDA

1987 Yl Tekirda li erkezky lesi Seim Genel SonularToplam Sandk Toplam Semen Kullanlan Oy Toplam Geerli Oy Katlm Oran: S. Parti Ad 1 SHP 2 ANAP 3 DYP 4 DSP 5 RP 6 MP 7 IDP 8 BA. : 55 :17. 883 :17.243 :16.979 : % 96, 42 Toplam Oy 6. 308 5. 243 2. 904 1. 822 449 165 88 0

1987 Yl Tekirda li erkezky lesi Oylarn Partilere Gre DalmOy Oran 37, 15 30. 88 17, 10 10, 73 2. 64 0, 97 0, 52 0, 00

1991 Seimleri Seimlerden, DYP birinci parti olarak kmtr. Ne var ki, lideri Demirelin canl kampanyasna karn, DYP de yalnzca % 27 orannda oy alabilmitir. 178 yelik kazanan bu partiyi 115 yelik ile ANAP izlemitir. Trkein liderlik ettii, Milliyeti Hareket Partisinin devam niteliindeki Milliyeti alma Partisi ve Islahat Demokrasi Partisinin Refah Partisi ile oluturduklar blok nemli bir baar salayarak % 17 oy ve 62 milletvekillii kazanmtr. Seimin en byk malubu ise seimlere Halkn Emek Partisi (HEP) ile ortak liste yaparak giren SHP olmutur. Bu parti ancak % 20,8 orannda oy alabilmi ve 88 milletvekillii kazanabilmitir. Bu kez % 10,8 ile baraj aan DSP ise, seim sisteminin azizliine urayarak TBMM ye yalnzca 7 milletvekili sokabilmitir. Seimlerin siyasal anlam byk olmutur: Sekiz yllk ANAP iktidar son bulmu, ama hibir parti TBMM de ounluk elde edememitir. Bylece 1982 Anayasas sonrasnda ilk kez bir koalisyon hkmeti kurulmas zorunlu 130

erkezky Deerleri Sempozyumu hale gelmitir. Seimlerin ilgin bir sonucu da yeni ilk kez olmak zere, en ok oy alan iki partinin de sa partiler olmasdr. Seim sonular siyasal ileyiin epey sancl olacan gstermitir. TBMMde hibir partinin ounluk salayamam olmasnn yan sra, Cumhurbakan ile baz siyasal partilerin genel bakanlar arasndaki srtme de devam etmitir. ANAP ynetimine ve zal a kar ayn muhalefet safhalarnda yer alm olmalar nedeniyle DYP ile SHP arasnda ortak bir hkmet kurma grevi kolay gerekletirmitir. Seim sonularna bakldnda Tekirda ili Trkiye geneli ile paralellik tamaktadr. Tekirda ilinde % 30,59luk oy oran ile DYP 4 milletvekili karmay baarmtr. Seimlere katlmn % 87,95 gibi yksek bir katlmn olduu erkezky ilesinde ise ANAPn % 25,19luk oy oran ile lke ve il genelindeki lider parti olan DYPyi ikinci sraya tadn gryoruz. erkezky ilesinde uzun yllardan beri solun iktidar son bulmu ve en ok oy alan iki partinin de sa parti olmas dikkatimizi ekmitir. 1991 Milletvekili Genel Seimi Seim Tarihi Nfus l Seim evresi Semen / Nfus Oran Seim Sistemi Kontenjan (%10) Kadn Milletvekili (Say-Oran) Yeni Milletvekili (Say-Oran) Eski Milletvekili (Say-Oran) : 20 Ekim 1991 : 57. 064. 000 : 74 : 107 : % 52, 54 : ifte Barajl d Hondt + : 8 - % 1,78 : 266 - % 59, 11 : 221 - % 49, 11

RP, MP, IDP rtl ittifak yaparak RP listelerinden, HEP de SHP listelerinden seime girdiler. Toplam Sandk : 111.650 Toplam Semen : 29. 979. 123 Toplam Kullanlan Oy : 25. 157. 089 Toplam Geerli Oy : 24. 416. 666 Gmrk K. Semen Says : 46. 408 Gmrk K. Kullanlan Oy : 46. 408 Gmrk K. Geerli Oy : 45. 192 Katlm Oran : %83, 92 Milletvekili Says : 450 Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M.V. Says 1 DYP 27,03 6.600.726 178 131

erkezky Deerleri Sempozyumu 2 ANAP 3 SHP 4 RP 5 DSP 6 SP 7 BA. 24,01 20,75 16,88 10,75 0, 44 0,13 5.862.623 5.066.571 4.121.355 2.624.301 108.369 32.721 : 919 : 273. 812 : 242. 090 : 237. 923 : 440 : %88, 41 :4 115 88 62 7

Tekirda li Seim Genel Sonular Toplam Sandk Toplam Semen Toplam Kullanlan Oy Toplam Geerli Oy Gmrk K. Geerli Oyundaki Pay Katlm Oran Milletvekili Says

Tekirda da Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M. V. Says 1 DYP 30, 59 72. 785 4 2 ANAP 24, 51 58. 317 3 SHP 20, 38 48. 477 19, 13 45. 510 4 DSP 5 RP 4, 99 11. 869 6 SP 0, 41 965 7 BA. 0, 00 0 1991 Gnel Seimleri / 19. Dnem Tekirda Milletvekilleri Ad Soyad Partisi li Muhtar Halil Fethiye Hasan MAHRAMLI BAOL ZVER PEKER DYP DYP DYP DYP TEKRDA TEKRDA TEKRDA TEKRDA

1991 Yl Tekirda li erkezky lesi Seim Genel Sonular Toplam Sandk : 73 Toplam Semen : 23. 497 Kullanlan Oy : 20. 666 Toplam Geerli Oy : 20. 202 Katlm Oran : % 87, 95 132

erkezky Deerleri Sempozyumu 1991 Yl Tekirda li erkezky lesi Oylarn Partilere Gre Dalm S. Parti Oy Oran Toplam Oy 1 ANAP 25, 19 5. 089 2 DYP 24, 94 5.038 3 DSP 24, 35 4. 920 4 SHP 18, 87 3. 813 5 RP 6, 15 1. 243 6 SP 0, 49 99 7 BA. 0, 00 0 1995 Seimleri Refah Partisinin 1994 yl yerel seimlerindeki ykselii ve hem CHP hem de SHPnin yerel seimlerde baarsz olmas, bu iki parti iinde ve kamuoyunda merkez-solda birlemenin bir kez daha gndeme gelmesine yol amtr. DSP byle bir birlemeye kar olduundan, acil zm CHP ve SHPnin birlemesi olarak belirlenmitir. CHP tarafndan srarla ortaya atlan birleme fikrine Karayaln da kar kamam iki parti 1995 yl balarnda yapt ortak kurultayda birleerek CHP isminin benimsenmesine karar verilmitir. Daha sonra yaplan olaan kurultayda ise Baykal, CHP genel bakan olmutur. Yeni genel bakan koalisyondaki DYP arl altnda ezilmi ve prestij kaybetmi olan CHPyi hkmetten ekmitir. Bunun zerine bir DYP aznlk hkmeti denemesi yapan iller, gvenoyu alamaynca, seimlerin yenilenmesi arsnda bulunmutur. Seime kadar grev yapmak zere illerin babakan Baykaln dileri bakan ve babakan yardmcs olduu yeni bir hkmet kurulmutur. 1995 acele erken seimlerinde baarl olan parti %21,4 ile yine RP olmutur. Merkez sa diye anlan DYP ve ANAPn toplam oy oran 1991 seimlerine gre 8 puan derek ancak %39a ulaabilmitir. DSP dhil merkez sol oylarn toplam ise ancak %25tir. Bir btn olarak bakldnda merkez sa ve merkez sol oylarn toplam oran, 1991e gre 18,5 puan kaypla %64e inmitir. 1995 seimlerine ilk kez katlan HADEP %4,2, MHP ise %8,2 ile lke barajnn altnda kalarak TBMMye ye sokamamlardr. Bu seimlerde, teki kk partilerin oylaryla birlikte oylarn %14 (4 milyon oy) deerlendirme d kalmtr. Seimlere giderken, ilgili hkmleri deitirilen seim yasas, baraj geen partilerin parlamentoda ok adaletsiz olmayan bir biimde temsiline olanak vermitir. Ne var ki, 1995 seimlerinin ortaya koyduu semen oylarndaki paralanmlk, yeni seilen TBMMde gvenoyu alabilecek hkmetlerin kurulmasn da zorlatrmtr. Seim sonularna bakldnda Tekirda ile Trkiye genelinin aksi bir seim sonucu ortaya koymutur. Tekirda ilinde 133

erkezky Deerleri Sempozyumu DSP % 33, 29 oy oranyla birinci, DYP % 24,86 oy oran ile ikinci, ANAP % 19,30 oy oranyla nc parti olmutur. Deien seim yasas gerei 5 milletvekili karan Tekirda ilinde bu seimlerde DSP 2 milletvekili, DYP 2 milletvekili ve ANAP 1 milletvekili ile mecliste temsil hakkna kavumutur. erkezky ilesinde de yine lke ve Tekirda ili genelinin aksine bir seim sonucu ortaya kmtr. Seimlere katlmn % 87,87 gibi yksek bir katlmn olduu erkezky ilesinde DSP % 38,69luk oy oranyla birinci parti olurken, DYP % 18,20 oranndaki oy oran ile ikinci parti ve ANAP % 18,08 oy oran ile nc parti olmutur. Trkiye genelinde % 21,4 ile baarl olan RP, erkezky ilesinde % 12,15lik bir oranla seimlerden beinci parti olarak kmtr. 1995 Milletvekili Genel Seimleri Seim Tarihi : 24 Aralk 1995 Nfus : 60. 614.000 l : 79 Seim evresi : 83 Semen / Nfus Oran : %56, 35 Seim Sistemi : lke baraj dHondt (%10) Kadn Milletvekili (Say-Oran) : 13-%2,36 Yeni Milletvekili (Say-Oran) : 301-%54,73 Eski Milletvekili (Say-Oran) :249-%45,27 BBP, ANAP listelerinden, SP, HADEP listelerinden seime girdiler. Toplam sandk : 138.608 Toplam Semen : 34.155.981 Toplam Kullanlan Oy : 29.101.469 Toplam Geerli Oy : 28.126.993 Gmrk K. Semen Says : 87.677 Gmrk K. Kullanlan Oy : 87.677 Gmrk K. Geerli Oy : 86.601 Katlm Oran : % 85,20 : 550 Milletvekili Says Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M. V. Says 1 RP 21,38 6.012.450 158 2 ANAP 19,65 5.527.288 132 3 DYP 19,18 5.396.000 135 4 DSP 14,64 4.118.025 76 5 CHP 10,71 3.011.076 49 6 MHP 8,18 2.301.343 134

erkezky Deerleri Sempozyumu 7 HADEP 8 BA. 4,17 0.48 1.171.623 133.895

1995 Yl Tekirda li Seim Genel Sonular Toplam Sandk : 1.198 Toplam Semen : 325.227 Toplam Kullanlan Oy : 288.592 Toplam Geerli Oy : 284.767 Gmrk K. Geerli Oyundaki Pay : 876 Katlm Oran : %88,74 Milletvekili Says :5 Tekirdada Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M. V. Says 1 DSP 33,29 94.797 2 2 DYP 24,86 70.802 2 3 ANAP 19,30 54.951 1 4 CHP 9,79 27.887 5 RP 6,98 19.869 6 MHP 3,68 10.469 1,04 2.967 7 HADEP 8 YDH 0,38 1.085 9 YDP 0,29 819 10 MP 0,20 570 11 P 0,14 393 12 YP 0,06 158 13 BA. 0,00 0 1995 Genel Seimleri / 20. Dnem Tekirda li Milletvekilleri Ad Soyad Partisi li Fevzi AYTEKN DSP TEKRDA Bayram Frat DAYANIKLI DSP TEKRDA Nihat LGN DYP TEKRDA Hasan PEKER DYP TEKRDA Enis SLN ANAP TEKRDA 1995 Tekirda li erkezky lesi Seim Genel Sonular Toplam Sandk : 112 Toplam Semen : 32.897 Kullanlan Oy : 28.908 Toplam Geerli Oy : 28.375 Katlm Oran : %87,87 135

erkezky Deerleri Sempozyumu Tekirda li erkezky lesi Oylarn Partilere Gre Dalm S.Parti Ad Oy Oran Toplam Oy 1 DSP 38,69 10.979 2 DYP 18,20 5.163 3 ANAP 18,08 5.129 4 RP 12,15 3.447 5 CHP 6,97 1.977 6 MHP 3,55 1.008 7 HADEP 1,18 335 8 YDP 0,39 110 9 P 0,30 86 10 YDH 0,27 76 11 MP 0,18 50 12 YP 0,05 15 13 BA. 0,00 0 1999 Seimleri Trk semeni hkmetteki icraatyla ald destei hak etmediini gsteren partilere kar tepkisini ilk yaplan seimlerde ortaya koyduundan, sandktan birinci kan partiler srekli ekilde yer deitirmektedir. Nitekim 18 Nisan 1999 erken genel seiminde srpriz sonular elde edilmitir. MHP sandklardan en fazla oy alm ikinci parti olarak olaanst bir seim baars gstermi; 21 yl sonra hkmete girme hakk elde etmitir. FPnin nc ve ANAPn drdnc parti olduu bu seimde ANAP ve MHP merkez sa partiler olarak byk oy kayplarna uram; CHP baraj aamamtr. stikrar aray ile gidilen erken seim yine bir koalisyon dourmu; 5 kez babakanlk grevi stlenen Ecevitin babakanlnda DSP MHP ve ANAP l koalisyon hkmeti kurulmutur. 18 Nisan 1999 Seimlerinde Tekirda ili seim sonular lke genelinde birinci parti olarak kan DSP ile benzerlik gstermi fakat % 17,77 oy oranyla ANAP ikinci parti, % 11,59 oy oran ile DYP nc parti, % 10,81 oy oran ile MHP drdnc olarak kmlardr. erkezky ilesinde ise bu seimlerde birinci srada % 38,04 oran ile DSPyi tercih etmi lke ve Tekirda genelinde birinci parti olarak ortaya kan DSP ile benzerlik gstermi, ikinci srada % 20,76lk oy oran ile ANAP tercih etmi bunu % 10,48lik oy oran ile MHP ve % 9,57 oran ile FP izlemitir. 1999 Milletvekili Genel Seimi Seim Tarihi Nfus 136 : 18 Nisan 1999 : 64.385.000

erkezky Deerleri Sempozyumu l : 80 Seim evresi : 84 Semen / Nfus Oran : % 58,24 Seim Sistemi : lke Barajl dHondt (%10) Kadn Milletvekili ( Say Oran) : 22 - % 4,00 Yeni Milletvekili ( Say Oran) : 310 - % 56,36 Eski Milletvekili ( Say Oran) : 240 - % 43, 64 Toplam Sandk : 208.606 Toplam Semen : 37.495.217 Toplam Kullanlan Oy : 32.656.070 Toplam Geerli Oy : 31.184.496 Gmrk K. Semen Says : 66.097 Gmrk K. Kullanlan Oy : 66.097 Gmrk K. Geerli Oy : 65.254 Katlm Oran : %87,09 Milletvekili Says : 550 Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M.V. Says 22.19 6.919.668 136 1 DSP 2 MHP 17.98 5.606.634 129 3 FP 15.41 4.805.384 111 4 ANAP 13.22 4.122.926 86 5 DYP 12.01 3.745.417 85 6 CHP 8,71 2.716.096 7 HADEP 4,75 1.482.194 8 BBP 1,46 456.354 9 BA. 0,87 270.265 3 10 DP 0,80 248.555 11 DTP 0,58 179.873 12 LDP 0,41 127.168 13 DP 0,30 92.089 14 MP 0,25 79.363 15 BP 0,25 78.923 16 P 0,18 57.593 17 EMEP 0,17 51.752 18 YDP 0,14 44.782 19 SP 0,12 37. 671 20 DEPAR 0,12 37.370 21 DBP 0,08 24.419

137

erkezky Deerleri Sempozyumu Tekirda li Seim Genel Sonular Toplam Sandk Toplam Semen Toplam Kullanlan Oy Toplam Geerli Oy Gmrk K. Geerli Oyundaki Pay Katlm Oran Milletvekili Says

: 2.013 : 368.061 : 332.024 : 319.502 : 701 : % 90,21 :5

1999 Genel Seimleri / 21. Dnem Tekirda li Milletvekilleri Ad Soyad Partisi li Fevzi Bayram Frat Ahmet Enis Nihat AYTEKN DAYANIKLI ZAMANTILI SLN LGN DSP DSP DSP ANAP DYP TEKRDA TEKRDA TEKRDA TEKRDA TEKRDA

Tekirdada Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M.V. Says 1 DSP 41,17 131.527 3 2 ANAP 17,77 56.770 1 3 DYP 11,59 37.044 1 4 MHP 10,81 34.528 5 CHP 7,70 24.593 6 FP 5,61 17.931 7 HADEP 1,69 5.389 8 DTP 1,08 3.439 9 DP 0,63 2.010 10 BBP 0,52 1.647 11 DP 0,31 1.002 12 LDP 0,31 984 13 DEPAR 0,17 543 14 EMEP 0,14 459 15 MP 0,14 447 16 P 0,13 414 17 YDP 0,12 399 18 SP 0,12 374 19 BA. 0,00 0 20 BP 0,00 0 21 DBP 0,00 0 138

erkezky Deerleri Sempozyumu Tekirda li erkezky lesi Seim Genel Sonular Toplam Sandk : 237 Toplam Semen : 43.737 Kullanlan Oy : 38.554 Toplam Geerli Oy : 36.732 Katlm Oran : % 88,15 Tekirda li erkezky lesi Oylarn Partilere Gre Dalm S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy 1 DSP 38,04 13.973 2 ANAP 20,76 7.625 3 MHP 10,48 3.848 4 FP 9,57 3.514 5 DYP 9,35 3.434 6 CHP 5,73 2.105 7 HADEP 1,89 695 8 BBP 0,93 343 9 DTP 0,92 339 10 DP 0,65 237 11 DEPAR 0,32 118 12 DP 0,30 112 13 EMEP 0,26 94 14 YDP 0,22 79 15 LDP 0,20 75 16 MP 0,16 60 17 P 0,14 53 18 SP 0,08 28 19 BA. 0,00 0 20 BP 0,00 0 21 DBP 0,00 0 2002 Seimleri 2001 krizi olarak adlandrlan ekonomik krizle birlikte giderek artan ekilde ortaya kan vatandalarn sosyo - ekonomik seviyesindeki gerilemeler 2002 seimlerinde semen davrann belirleyici balca etkenlerdir. Srekli olarak iktidar kavgasna tank olmu, yllardr siyaset meydannda yer alan liderlere ve partilere gvenini yitirmi bulunan semenin tepkisi seime katlm orannda dme ve tercihlerindeki deiimle kendisini gstermitir. Denilebilir ki; ekonomik kriz sonras beklenen sosyal patlama seimlerde yaanmtr. 2002 seimlerinde Trkiye genelinde seime katlm oran % 79a kadar derken pe pee gelen ekonomik krizler ve bunun geni halk kitleleri zerindeki etkisi 139

erkezky Deerleri Sempozyumu ile yolsuzluklarn zellikle merkez sadaki partilerin tabanlarnda yaratt tepki AKPnin seimlerde baar kazanmasn salamtr. Seimlere ilikin notlar aadaki gibi sralanabilir: - 3 Kasm 2002 tarihinde yaplan seimler sonucunda; 1987 genel seiminden beri ilk kez bir parti tek bana iktidara gelmitir. Parlamentoya 1946dan sonra ilk kez sadece iki parti girebildi. - AKP,1950den sonra tek bana iktidara gelen 4. parti olmutur. Demokrat parti 3 kez, Adalet Partisi 2 kez, ANAP da 2 kez tek bana iktidara gelmiti. AKP, 1957den bu yana tek bana iktidara gelen partiler arasnda en fazla milletvekili karan parti oldu. AKPyi iktidara tayan oylarn merkez sadan kayd grld. AKP, her semenden birisinin oyunu ald ve Milli Gr izgisinden doan bir parti ilk kez tek bana iktidar oldu. - 3 Kasm 2002 seimi, Cumhuriyet tarihinin en byk siyasi tasfiyesi ne sahne oldu ve ilk kez bir seimde 490 yeni milletvekiliyle, parlamentodaki sandalyelerin yzde 89u yenilendi. - 1999 seimlerinde Parlamentoda temsil edilen Demokratik Sol Parti (DSP), Milliyeti Hareket Partisi (MHP), Anavatan Partisi (ANAP), Doru Yol Partisi (DYP) ve Saadet Partisi (SP) yzde 10luk baraj aamadlar. Blent Ecevitin kurduu DSP, 1987 seimlerinde barajn altnda kalm, 1991 seimlerinde yzde 10,8 ile 7, 1995 seimlerinde yzde 14,6 ile 76 ve 1999 seimlerinde de yzde 22 ile 136 milletvekili karmtr. DSP, bu seimlerde en ar yenilgiyi alan parti oldu ve 6 milyon 900 bin oyunun byk blmn yitirdi. erkezky ilesinde 2002 yl seimlerine katlm orannn Tekirda ili ve lke genelinin altnda olduu grlmektedir. lke genelindeki eilim Tekirda ilinin seim sonularna yansm fakat % 27,11lik oy oran ile CHP seimlerden birinci parti olarak km, onu Trkiye genelinde birinci olan AKP % 17,01lik oy oran ile ikinci parti olarak izlemitir. lke genelinde DYPnin oy oran azalrken ilde % 13,08lik oy oran ile GP nc, % 12,19luk oy oran ile DYP drdnc parti olarak seimlerden kmlardr. lke genelinde birinci olan AKP % 25,66 oy oran ile erkezky ilesinde de seimlerde birinci parti % 21,19 oy oran ile CHP ikinci parti, % 17,86 oy oran ile GP nc % 7,17 oran ile YP drdnc olarak kmlardr. lke genelinde oyu azalan DYPnin de erkezky ilesi ile paralellik gsterdii sylenebilir. 2002 Milletvekili Genel Seimi Seim Tarihi Nfus l Seim evresi Semen / Nfus Oran 140 : 3 Kasm 2002 : 67.803.927 : 81 : 85 : % 61,07

erkezky Deerleri Sempozyumu Seim Sistemi : lke Barajl dHondt (%10) Kadn Milletvekili (Say-Oran) : 24 - % 4,36 Yeni Milletvekili (Say-Oran) : 490 - % 89,09 Eski Milletvekili (Say-Oran) : 60 - % 10,91 Siirtte seimler 9 Mart 2003de yenilendi. AKP, 3 milletvekili kard. AKP Genel Bakan Recep Tayyip Erdoan Parlamentoya girdi. 9 Mart seimine AKP, CHP, P ve TKP katld. Rakamlar, 9 Mart Siirt seim sonularn da kapsamaktadr. Toplam Sandk Toplam Semen Toplam Kullanlan Oy Toplam Geerli Oy Gmrk K. Semen Says Gmrk K. Kullanlan Oy Gmrk K. Geerli Oy Katlm Oran Milletvekili Says : 172.143 : 41.407.015 : 32.753.386 : 31.510.007 : 115.459 : 115.459 : 113.782 : % 79,10 : 550

Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M. V. Says 1 AKP 34,43 10.848.704 365 2 CHP 19,41 6.114.843 177 3 DYP 9,54 3.004.949 4 MHP 8,35 2.629.808 5 GP 7,25 2.284.644 6 DEHAP 6,14 1.933.680 7 ANAP 5,11 1.610.207 8 SP 2,49 784.087 9 DSP 1,22 383.609 10 YTP 1,15 363.671 11 BBP 1,02 321.486 12 BA. 0,96 302.801 8 13 YP 0,93 294.517 14 P 0,51 160.227 2002 Yl Tekirda li Genel Seim Sonular Toplam Sandk : 1.568 Nfus : 623.591 Toplam Semen : 416.942 Semen / Nfus Oran : %66,86 141

erkezky Deerleri Sempozyumu Toplam Kullanlan Oy GSYH Pay Toplam Geerli Oy Deer (000.000 TL) Gmrk K. Geerli Oyundaki Pay Katlm Oran Kii Bana GSYH (TL) Milletvekili Says Kii Bana GSYH (USD) : 337.370 : %1.07 : 328.887 : 1.330.778.630 : 1.198 : %80,92 : 2.142.770.978 :5 : 3.412

Tekirdada Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Seimleri S.Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M. V. Says 1 CHP 27,11 89.159 3 2 AKP 17,01 55.935 2 3 GP 13,08 43.022 4 DYP 12,19 40.088 8,69 28.567 5 MHP 6 YP 6,85 22.529 7 ANAP 5,86 19.282 8 DSP 2,53 8.306 9 DEHAP 1,68 5.519 10 YTP 1,30 4.271 11 SP 1,10 3.621 12 P 0,59 1.934 13 BBP 0,51 1.666 14 MP 0,42 1.372 15 DP 0,35 1.137 16 LDP 0,30 999 17 TKP 0,23 749 18 BTP 0,22 731 19 BA. 0,00 0 2002 GENEL SEMLER / 22. Dnem Tekirda li Milletvekilleri Ad Soyad Parti l Erdoan KAPLAN CHP TEKRDA Mehmet Nuri SAYGUN CHP TEKRDA Enis TTNC CHP TEKRDA Tevfik Ziyaeddin AKBULUT AKP TEKRDA Ahmet KAMBUR AKP TEKRDA 142

erkezky Deerleri Sempozyumu Tekirda li erkezky lesi Seim Genel Sonular Toplam Sandk : 200 Toplam Semen : 58.057 Kullanlan Oy : 44.468 Toplam Geerli Oy : 43.069 Katlm Oran : %76,59 Tekirda li erkezky lesi Oylarn Partilere Gre Dalm S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy 1 AKP 25,66 11.050 2 CHP 21,19 9.128 3 GP 17,86 7.690 4 YP 7,17 3.088 5 DYP 6,87 2.959 6 MHP 5,61 2.418 7 ANAP 5,07 2.185 8 DEHAP 3,58 1.541 9 DSP 1,83 788 10 YTP 1,28 551 11 SP 1,26 543 12 BBP 0,78 335 13 P 0,46 200 14 MP 0,33 141 15 DP 0,31 133 16 TKP 0,30 129 17 LDP 0,23 99 18 BTP 0,21 91 19 BA. 000 0 2007 Seimleri 2007 seim sonularnn aklanmas ile birlikte AKPnin oy potansiyelini tm Trkiyeye yayd CHPnin oylarnn ise neredeyse Ege blgesi ve Trakya ile snrl kald grlmtr. AKPnin oylar nispeten dar gelirli kesimden gelirken CHPnin ise ne kadar solcu olduu tartlmaya baland bir ortam da daha st gelir kesimden oy ald gzlemlenmektedir. 5 milyon yeni oy ile 2. defa iktidar alarak Menderesin baarsn tekrarlayan Tayyip Erdoann artk sk bir muhalefeti bile bulunmad gibi neredeyse her iki semenden biri AKPye oy vermi durumdadr. AKPnin seim baarsndaki ilk etken olarak; semene, cumhurbakanl seimi krizinde hakszla uradn yanstmas grlebilir. kinci etken ise AKPnin gerek salk politikalar ve gerekse dar gelirliye konut projeleri ile 143

erkezky Deerleri Sempozyumu kendisine sadk bir alt gelir grubu semeni yaratm olmasdr. Seim sonularn aklayc dier sebepler ise AKPden ziyade daha ok CHP ve MHPnin seim srecinde uyguladklar propagandalarda gizlidir: MHPnin AB karsnda keskin bir tavr almas sonucunda AB destekisi oylar AKPye kaym olup; CHP ise seim srecinde Cumhuriyet mitinglerinden kazanlan ivmeyi yeterince iyi deerlendirememitir. CHP %25 ve zerinde bir oy beklerken oy oran %20 civarnda kalm ve MHPnin meclise girmesiyle birlikte kard milletvekili saysnda da ciddi bir azalma olmutur. lkemizde yaplan seimlerde genellikle iktidar partileri oy kaybeder ve muhalefet partileri oy kazanrken bu seimde iktidar partisi oylarn ciddi bir ekilde arttrrken ana muhalefet partisinin oylar ise yerinde saymtr. 2007 ylnda Tekirda ili seim sonular lke geneliyle paralellik tamamaktadr. lke genelinde % 46,58lik oy oran ile AKP birinci parti olurken, % 20,88 oy oran ile onu CHP ikinci parti olarak izlemesine ramen; Tekirda ilinde % 34,41 oy oran ile CHP birinci parti, % 29,34 oy oran ile AKP ise ikinci parti olarak seimlerden kmtr. 2007 ylnda erkezky ilesi ise lke geneli ile paralellik gstermektedir. Seimlerden % 41,51 oy oran ile AKP birinci parti, % 25,28 oy oran ile CHP ikinci parti, % 12,24 oy oran ile MHP nc parti olarak kmlardr. 2007 Yl Trkiye Milletvekili Seimi Genel Sonular: Seim Tarihi : 22 Temmuz 2007 Nfus : 67.803.927 l : 81 Seim evresi : 85 Semen / Nfus Oran : %63,12 Seim Sistemi : lke Barajl dHondt (%10) Kadn Milletvekili (Say-Oran) : 50-%9,09 Yeni Milletvekili (Say-Oran) : 371-%67,45 Eski Milletvekili (Say-Oran) : 179-%32,55 Toplam Sandk : 159.026 Toplam Semen : 42. 799.303 Toplam Kullanlan Oy : 36.056.293 Toplam Geerli Oy : 35.049.691 Gmrk K. Semen : 228.019 Gmrk K. Kullanlan Oy : 228.019 Gmrk K. Geerli Oy : 226.784 Katlm Oran : %84,25 Milletvekili Says : 550 Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar: 144

erkezky Deerleri Sempozyumu S. Parti Ad 1 AKP 2 CHP 3 MHP 4 DP Oy Oran 46,58 20,88 14,27 5,42 Toplam Oy 16.327.291 7.317.808 5.001.869 1.898.873 M. V. Says 341 112 71

2007 Yl Tekirda li Seim Genel Sonular Toplam Sandk : 1.564 Toplam Semen : 454.643 Toplam Kullanlan Oy : 399.707 Toplam Geerli Oy : 395.531 Gmrk K. Geerli Oyundaki Pay : 2.436 Katlm Oran : % 87,92 Milletvekili Says :5 Nfus : 623.591 Semen / Nfus Oran : % 72,91 GSYH Pay : % 1,10 Deer (000.000 TL) : 1.930.703.640 Kii Bana GSYH (TL) : 3.026.176.511 Kii Bana GSYH (USD) : 2.498 Tekirdada Oylarn Partilere Gre Dalm ve Milletvekili Saylar: S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy M.V. Says 1 CHP 34,41 136.099 2 2 AKP 29,34 116.056 2 3 MHP 13,18 52.136 1 4 GP 10,97 43.402 5 DP 8,19 32.403 6 SP 1,30 5.148 7 BA 0,73 2.899 8 P 0,43 1.702 9 HYP 0,43 1.683 10 BTP 0,35 1.385 11 DP 0,20 786 12 LDP 0,17 658 13 EMEP 0,16 622 14 TKP 0,14 552 15 ATP 0,00 0

145

erkezky Deerleri Sempozyumu 2007 Genel Seimleri / 23. Dnem Tekirda li Milletvekilleri Ad Soyad Partisi li Enis Faik Tevfik Ziyaeddin Necip Kemalettin TTNC ZTRAK AKBULUT TAYLAN NALCI CHP CHP AKP AKP MHP TEKRDA TEKRDA TEKRDA TEKRDA TEKRDA

Tekirda li erkezky lesi Seim Genel Sonular Toplam Sandk : 241 Toplam Semen : 73.613 Kullanlan Oy : 63.239 Toplam Geerli Oy : 62.017 Katlm Oran : % 84, 54 Tekirda li erkezky lesi Oylarn Partilere Gre Dalm S. Parti Ad Oy Oran Toplam Oy 1 AKP 41,51 25.745 2 CHP 25,28 15.683 3 MHP 12,24 7.591 4 GP 10,80 6.699 5 DP 5,78 3.587 6 SP 1,37 855 7 BA 1,11 691 8 BTP 0,40 253 9 HP 0,39 248 10 P 0,34 212 11 DP 0,23 144 12 LDP 0,18 118 13 EP 0,17 108 14 TKP 0,13 85

146

erkezky Deerleri Sempozyumu KAYNAKLAR Sina AKN, Ana izgileriyle Trkiyenin Yakn Tarihi, maj Yaynclk, Ankara 1996. Tevfik AVDIR, Trkiyenin Demokrasi Tarihi 1950-1995, mge Kitabevi, Ankara 1996. Glay ERCNS, Trkiyede Sosyo-Ekonomik Faktrlere Bal Olarak Deien Semen Davran, C. ktisadi ve dari Bilimler Dergisi, Cilt 8, Say 2, 2007. Erdoan GNAL, Trkiyede Seim Sistemlerinin Siyasal Kurumlar zerinde Etkileri, Turhan Kitabevi, Ankara 2005. brahim Ersin TURGUT, Cumali ERDEML, 1980li Yllarda Yaplan Genel Seimlerin Trkiyede ve Denizli Genelindeki Seim Sonular ve Buldan lesi Seim Sonular ile Karlatrlmas, 23-24 Haziran 2006 Buldan Sempozyumu, Buldan 2006. Hikmet Sami TRK, Trkiye in Nasl Bir Seim Sistemi, Tesav Yaynlar, Ankara, 1995. Varlk, lk, ren, Banu, Seim Sistemleri ve Trkiyede Seimler, Der Yaynlar, stanbul, 2001. Aysel AZZ, Siyasal letiim, Nobel Yayn Datm, Ankara, 2003. Ferruh UZTU, Siyasal letiim Ynetimi, Mediacat Kitaplar, stanbul 2004. www.aof.anadolu.edu.tr/kitap/IOLTP/1269/unite01.pdf. www.seimsonular.org www.belgenet.net.tr

147


ERKEZKY ve MESLEK YKSEKOKULU Ali MARALCAN, zgn GEYKTEPE Namk Kemal niversitesi erkezky Meslek Yksekokulu

zet Bu almada, Meslek Yksekokulumuzun ksa bir tarihesi verildikten sonra, Okulun erkezkyle ekonomik ve sosyal etkileimi irdelenmitir. Ekonomik katklarnn hazrlanmas iin Haziran 2010da 180 renciye anket uygulanm ve buradan elde edilen veriler kullanlmtr. Sosyal anlamda da son bir yl ierisinde okulumuzun dzenledii pek ok etkinlikten bahsedebiliriz. Anahtar kelimeler: ekonomik, sosyal, katk 1. GR Yksekokulumuz, 1994 -1995 Eitim retim yl gz dneminde Trakya niversitesi bnyesinde, erkezky MYO olarak kurulmu olup, erkezky Belediyesi ile erkezky Reel Kurulularnn katklaryla 1994-1995 Eitimretim ylnda Bro Ynetimi ve Sekreterlik ile Tekstil alanlarnda iki programla faaliyetine balam bir meslek yksekokuludur. Yksekokulumuz, Trakya niversitesine bal olarak, 11 yl kesintisiz eitim verdikten sonra 2006-2007 Eitim-retim Yl gz dneminde Namk Kemal niversitesine balanarak, bugn Namk Kemal niversitesi erkezky Meslek Yksekokulu olarak 6 programla eitim-retim hayatna devam etmektedir. Bu programlar Bro Ynetimi ve Sekreterlik, Halkla likiler, i Sal ve Gvenlii, Lojistik, Sivil Savunma ve tfaiyecilik, Tekstil Teknolojisidir. Bro Ynetimi ve Sekreterlik, Halkla likiler ve Lojistik programlarnda ikinci retim de mevcuttur. Grlecei zere Trakya niversitesine balyken blgede gelimi olan tekstil sanayisine ynelik eitim balam sonra blgedeki uzmanlam ara eleman ihtiyacna ynelik blmler almtr. Bylece 2009-2010 eitim retim ylnda 630 olan renci says 2010-2011 eitim retim ylnda arttrlan kontenjanlarla birlikte 800e yaklamtr. 148


rencilerimiz eitim-retim dneminde yaklak olarak 9 aylarn ilemizde geirmektedirler. Bu sre zarfnda gerek ekonomik gerek sosyal hayata nemli katklarndan bahsedebiliriz. Ekonomik olarak yaptklar katknn byk blm harcamalar ve tketim eklinde olsa da rencilerimizin %10 kadar da srekli ya da part-time alarak ekonomiye katk salamaktadrlar. Sosyal hayata da bir eitimretim ylnda eitli etkinliklerle katk salamaktadrlar. imdi konuyu ekonomik ve sosyal katklar ad altnda iki balkta inceleyelim.rencilerin erkezky'de kal sreleri

11 ay 12 ay 0% 9% 10 ay 10% 8 ay 41%

9 ay 40%

2. EKONOMK KATKILAR Ekonomik katklarn irdelemeye ilk olarak barnma konusunda balayabiliriz. rencilerimizin %42si devlet yurdunda, %33 renci evinde, %15i kendi ailesiyle, %7si erkezky dnda, %3 ise zel yurtlarda ikamet etmektedir. Blge insannn niversiteye giri aamasnda blge niversitesini (EMYO) semesi ailelere eitim maliyetini drd. Yukarda bahsedilen %15lik oran bu grubu kapsamaktadr. Bylece eitim masraflar dmekle birlikte yaplmas gereken baz zaruri harcamalara ayrlacak olan para da blge ekonomisinde kalmaktadr.

149


rencilerin barnma tercihleri

Neden devlet yurdu tercih edilmiyor?

zel yurt 3% erkezky dnda 7% Ailesiyle 15%

Dier 21% Uzak 41% Kurallar 6% Gvenlik 8%

Devlet yurdu 42%

renci evi 33%

Pahal 8%

Temizlik 16%

Kalan %85lik ksm iinse aada bahsedilecei zere barnma, yemek, ulam, giyim-kitap-temizlik gibi harcama kalemleri sz konusudur. imdi bu konuyu da ksaca irdeleyelim: Aileler, ocuklarna ayda ortalama 248 TL gnderirken, rencilerimiz de ayda ortalama 191 TL kredi/burs almaktadrlar. rencilerimizin aylk harlklar ise ortalama 309 TLye gelmektedir. %10 kadar alan rencimiz olduunu belirtmitik. Bu rencilerden part-time alanlar ayda ortalama 250 TL, fulltime alanlar ise 1656 TL gelir elde etmektedirler.rencilerin 1 aylk harlklar (TL)350 309 300 250 200 150 100 50 0 Aileden Kredi/Burs Ortalama toplam 248 191

150


alan rencilerin ortalama cretleri (TL/ay)1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Part time Full time 250 1656

renci evleri iin ayda ortalama 356 TL kira bedeli denmektedir. Evde kalan rencilerimizin %30u ayn evde 5 kii, %27si 2 kii, %25i 3 kii, %17si 4 kii ve %2si tek bana kalmaktadr. Evde kalan rencilerimiz snma gideri olarak ylda ortalama olarak 233 TL harcamaktadr. rencilerimizin bir dier nemli harcama kalemi yemek konusunda olmaktadr. Yurtta yemek yiyenlerin oran %32, evde %30, darda %25, okulda %12dir. Yemee gnde ortalama olarak 7,1 TL , ayda ise 213 TL harcanmaktadr.Evde kalan renci saylarnn dalm

5 7% 4 27% 1 33%

3 20%

2 13%

151


renciler yemeklerini nerede yiyorlar?

Okulda 12%

Dier 2% Yurtta 31%

Darda 25%

Evde 30%

Ulam iin ehir iinde ayda ortalama olarak 54 TL harcanmaktadr. ehirleraras ulam iin ise ayda ortalama olarak 34 TL harcanmakta olup rencilerin %79u karayolunu, %21 ise demiryolunu tercih etmekte ve buna karlk bir renci karayoluna ayda ortalama 38 TL, demiryolunu tercih eden bir renci ise ayda ortalama 22 TL demektedir.

rencilerin ehirleraras ulam tercihleri

ehirleraras ulam harcamalar (TL/ay)Demiryolu 21%

45 40 35 30 25 20 15 22 38 34

Karayolu 79%

10 5 0 Karayolu Demiryolu Ortalama toplam

rencilerimizin byk ounluu giyime ayda ortalama olarak 75 TLnin altnda, kitaba ve temizlik/bakm rnlerine yine ayda ortalama olarak 20er TLden az harcamaktadrlar. 152


rencilerin giyime ayrdklar para

rencilerin kitap/gazete/dergiye ayrdklar para

100 TL/ay ve zeri 8% 75-99 TL/ay 6% 50-74 TL/ay 20% 50 TL/ay'dan az 66%

30 TL/ay ve zeri 9% 20-29 TL/ay 10% 10 TL/ay'dan az 54%

10-19 TL/ay 27%

rencilerin temizlik/bakm iin ayrdklar para

40 TL/ay ve zeri 11% 30-39 TL/ay 9%

10 TL/ay'dan az 24%

20-29 TL/ay 18% 10-19 TL/ay 38%

rencilerimizin %72sinin ayn market zincirini tercih ettikleri ilgin bir tespittir. Tercih sebepleri olarak da %45 orannda ucuz olmas,%20 orannda da temiz olmas gsterilmitir. Ayrca bir dipnot olarak eklemek gerekirse, 15 akademik ve idari personelin de barnma, ulam, giyim, market gibi harcamalar yoluyla yaptklar ekonomik katklar da gz nne alnmaldr. Bununla birlikte, Yksekokulumuz her yl 30un zerinde konuk retim elemanna da saat creti karlnda ders verdirmektedir.

153


rencilerin market tercihleri

Market tercih sebepleri

5% 5% 5% 5% 5%

3%

Byk 15%

Yakn 19%

Ucuz 46%

72%

Temiz 20%

Tm bu somut katklarn yan sra okula gelen blgeden ve blge dndan renciler gerek staj ncesi, gerek staj sonras blgede i bularak erkezkydeki retime ve tketime dorudan katlmaktadr ki byle bir katky somut olarak ortaya koyabilmek mmkn deildir. 3. SOSYAL KATKILAR Eitim aydnlanmadr. Eitim bilginin anahtardr. erkezkyde bir meslek yksekokulunun almas, aydnlanmann ve bilgiye ulama yolunun bulunmasnn balangc olmutur. yle ki, erkezky Meslek Yksekokulu eitim-retim yl boyunca yapt pek ok etkinlikle erkezky halkyla hem kaynamakta hem de sosyal katklar salamaktadr. te baz etkinliklerimiz: nsan Haklar konulu konferans: 15.10.2010 tarihinde erkezky Ticaret ve Sanayi odas konferans salonunda bu alanda lkemizin sayl bilim adamlarndan Prof. Dr. Semih GEMALMAZn konumac olarak katld bir konferans dzenlendi. Dnce Gc konulu konferans: 15.Ocak.2010 tarihinde Halk Eitim Merkezinde katld Kuantum Dnce Uzman R. anal GNSELnin konumac olarak katld bir konferans dzenlendi. AKUT konulu konferans: 8.Ocak.2010 tarihinde Halk Eitim Merkezinde AKUT bakan Nasuh MAHRUK ve ekibinin katld bir konferans dzenlendi.

154


Resim 1 Dnce gc konulu konferans

Resim 2 AKUT konulu konferans

155


Resim 3 Alzheimer Hastal konulu konferans

Resim 4 Kanser Haftas konulu konferans

156

erkezky Deerleri Sempozyumu Alzheimer Hastal konulu konferans: 25.Mart.2010 tarihinde Yrd. Do. Dr. Yahya ELK ile sanatlar Deniz GKER ve Armaan ALAYANn katlmyla Alzheimer hastal zerine bir konferans dzenlendi. Kanser Haftas konulu konferans: 13.Nisan.2010 tarihinde erkezky Ticaret ve Sanayi odas konferans salonunda yaplan konferansa Prof. Dr. Vildan YASEVER ve gazeteci yazar Nevval Sevindi konumac olarak katldlar. Sal ve Gvenlii Konusunda Ne yapyoruz? Ne Yapmalyz? konulu panel: 6.Mays.2010 tarihinde erkezky Ticaret ve Sanayi odas konferans salonunda yaplan panele Abdullah LGEN, i Sal ve Gvenlii Uzman Erdal HMMETOLU, BSH Gvenlik-Salk-evre Direktr Volker KORTEN ve Yksekokulumuz Mdr Prof. Dr. H. Ziya ZEKin tartmac olarak katldklar panel yapld.

Resim 5 Sevgiye Davet piknii Sevgiye Davet piknii: 15.Mays.2010 gn erkezky Meslek Yksekokulu, erkezky Sanayiciler Dernei ve Sakatlar Dernei erkezky ubesi ibirliiyle gerekletirilen 'Sevgiye Davet Pikniine, erkezky'deki engelliler aileleriyle birlikte katlarak, unutulmas g bir gn yaadlar. OSB Sosyal Tesisleri Turkuaz Restaurant'n bahesinde gerekleen etkinlikte ilk nce zgarada pien yemekler yenildi. Ardndan yksekokul rencilerinin nclnde birbirinden elenceli oyunlar oynand. niversiteli genler, Turkuaz Resturant'n bahesinde dzenlenen etkinlikte, rengrenk giysileriyle engellilerin arasna kararak, hem elendirdi hem de elendiler. Mzik 157

erkezky Deerleri Sempozyumu eliinde engellilerle birlikte bol bol oynayan niversiteli genler, kh palyao olup engellileri gldrd, kah cad klna girip, ocuklarda heyecan oluturdu. len saatlerinde balayp akama kadar devam eden piknie katlan sihirbaz, ilgin gsterileriyle dikkat ekerken, bu gsterileri engelliler arasndan setii kiilere yaptrmas herkesi kahkahaya bodu. Balondan ku kartan, sopay gle eviren ve daha birok gsteride bulunan sihirbazn ardndan ark yarmas yapld. Yarmaya engelliler de katld. Bir gnde mezun oldular: 18.Mays.2010 tarihinde erkezky Meslek Yksekokulu'nda kendileri iin oluturulan resim atlyesinde, Yksekokul rencileri ile birlikte resim izen engelli renciler, le yemeinde de Yksekokul'un bahesinde kendileri iin hazrlanan mangal partisinde elendiler. Yeniden resim atlyesine dnen renciler akam saatlerinde ise hayatlarnn en anlaml anlarn yaadlar. Kaymakam Varcer ve Belediye Bakan Ertem'in de katld kep treni ile mezun edilen rencilere, fahri mezuniyet belgesi verilirken, keplerini havaya atan rencilerin aileleri de sevin gzyalar dktler.

Resim 6 Engelliler mezun Huzurevinde ylba: Namk Kemal niversitesi erkezky Meslek Yksekokulu (EMYO) rencileri tarafndan orlu Huzurevinde dzenlenen ylba partisi, 29 Aralk 2009 Sal gn akam byk bir coku ve keyif 158

erkezky Deerleri Sempozyumu iinde gerekleti. EMYO rencilerinin Eski Topraklar Yeni Filizleri Kucaklyor temasyla dzenlemi olduu ylba elencesi akam saat 20:00de balayp ge saatlere dek srd. EMYOnun yan sra orlu Huzur Evi Ynetimi ve erkezky Ticaret ve Sanayi Giriimcileri Dernei de organizasyona destek verdiler. orlu Kaymakam Ali Dursun, Namk Kemal niversitesi Rektr Prof.Dr. Nizamettin enkyl, orlu Belediye Bakan Yardmcs Ahmet Sarkurt, orlu Emniyet Mdr Ayhan Ta ve orlu ile protokolnn eleriyle katld gecede EMYO akademik ve idari personeli ile Huzur evi alanlar da katld. ounluu Halkla likiler programndan olmak zere yaklak 80 EMYOlu renci, 85 huzurevi sakini ve yaknlarna unutamayacaklar bir ylba elencesi yaattlar. Aa dikme enlii: 20.Mays.2010 tarihinde Karaaa Belediyesi ve erkezky Meslek Yksekokulu ibirlii ile 19 Mays Atatrk' Anma, Genlik ve Spor Bayram etkinlikleri kapsamnda 500 akasya ve 100 fstk am fidan dikildi.

Resim 7 orlu Huzurevinde ylba elencesi Genlik Festivali: 23.Mays.2010 tarihinde Karaaa Belediyesi ve erkezky Meslek Yksekokulu ibirliiyle dzenlenen Genlik Festivali, saanak 159

erkezky Deerleri Sempozyumu yamur altnda gerekleti. Uurtma enlii ile balayan Genlik Festivali'nde yamurun yamas ile birlikte davetliler ve renciler bulduklar kapal alanlara sndlar. Yamur dinmesiyle birlikte elenceye tekrar devam edildi. Program erkezky Kuzey Kafkas Kltr ve Dayanma Dernei rencileri Kafkas oyunu oynayarak izleyenlerin beenisini kazand. Karaaa Erzurumlular Dernei Halk Oyunlar ekibi hazrlad folklor gsterisi tren alannda yerini alrken, gsterinin sonunda byk beeni kazand.

Resim 8 Aa diken EMYO rencileri 4. SONU Sonu olarak niversitemizin (yksekokulumuzun) blgeye dorudan ve dolayl olarak birok ekonomik ve sosyal katklarnn olduu inkr edilemez bir gerektir. Ayrca blge ve blge d ara eleman yetitirerek sanayiye eleman yetitiren bir eitim merkezidir. erkezky bir iledir ancak Trkiyenin en byk organize sanayi blgelerinden birisine sahip bir ilesidir ve okulumuz, organize sanayi blgesinde faaliyet yrten ve faaliyet gelitirecek sanayici ve yatrmclara ihtiya duyacaklar ara eleman salayc psikolojik bir unsur olarak da katk salamaktadr. eitli birimleriyle blgede bir yksekokulun yani niversitenin varl, aydn, gelimi ve giderek gelien bir grnt oluturduundan blge insan zerinde de elbette psikolojik bir gven yaratmaktadr. Ancak okulumuzun blgeye olumlu katklarnn yannda okulumuzun gelimesini engelleyici olumsuzluklarn bulunduunu da sylemek zorundayz. En nemli skntmz binamzn yetersiz olmasdr ki, bu durum nmzdeki 160

erkezky Deerleri Sempozyumu yllarda bymemizi ve gelimemizi engelleyecek kadar nemli hale gelmitir. Bununla ilgili olarak ek bina iin uzun zamandan beri kaynak aramaktayz. kinci bir sknt olarak da devlet yurdunun okulumuza uzak olmas sylenebilir. Okulumuz eitim hizmetini erkezkyde vermektedir. Oysa rencilerimizin %42si devlet yurdunda barndklar iin; bu durum snrl bteli rencimize ulam sebebiyle ek maliyet getirmekte ayrca her gn yaklak 1 saat zaman kaybetmelerine yol amaktadr ki bu da istirahat srelerine, dolaysyla da ders alma srelerine yansmaktadr. Ayrca yurdun merkezden uzak olmas kitap temini ve dier zati ihtiyalarnn temininde skntlara sebep olmaktadr. Bu da rencimizin baarsn etkilemektedir.

161


ERKEZKYDE KADININ EKONOMK VE SOSYAL HAYATTAK YER Emel DEMR Namk Kemal niversitesi erkezky Meslek Yksekokulu

zet almann ilk blmnde Kadnn Ekonomik ve Sosyal Hayattaki Yerine genel bir bak asyla irdelenmeye allmtr. Daha sonraki aamada Trkiye genelinde kadnn alma hayatndaki yeri aklanmtr. nc aamada ise erkezkyde kadnn ekonomik ve sosyal hayattaki yeri ele alnarak; erkezky kadnnn alma hayatnda yer ald sre kadn ve erkek alma oran kyaslanmtr. erkezkyde kadnn eitim durumu irdelenerek; eitim durumunun alma hayatndaki nemi vurgulanmaya allmtr. Ayrca erkezkyde kadnn alma koullarnn alma hayatna etkisi ele alnarak, alma hayatnda yaanlan problemler ortaya konulmutur. alan kadnn aile ierisindeki konumu da dnlerek; kadnn ekonomik ve sosyal hayattaki yerini tam olarak alamamasnn nndeki engeller saptanmaya allmtr. Kadnn ekonomik ve sosyal hayattaki yerini tam olarak alamamasnn nndeki engeller zerinden giderek SWOT Analizi yaplmtr. Bu analiz ile gl yanlar, zayf yanlar, frsatlar ve tehditler saptanarak; kadnn ekonomik ve sosyal hayattaki konumunu iyiletirecek eitli dzenlemeler iin gerekli koullarn neler olabilecei zerinde durulmutur. Bu balamda neler yaplabilecei dnlerek zm nerileri ad altnda, nerilerde bulunulmutur. Kadnn Ekonomik ve Sosyal Hayattaki Yeri Kadnlar dnya nfusunun yarsn ve i gcnn te birini oluturmasna karn; toplumdaki yeri (gerek yasalar, gerek gelenekler), dar snrl ve bask altnda tutulmalar, ikinci cins olmalar; kadnlarn ezilmesini ve bask altna alnmasn, beraberinde getiren ve de yzyllardan beri devam eden uygulamalardr.

162

erkezky Deerleri Sempozyumu Gnmzde birok lkede ve Trkiye'de de olduu gibi, kadnlara ve erkeklere hukuksal boyutta biimsel eitlik tannmasna ramen kadnlarn ekonomik, toplumsal ve politik adan hak ettikleri eitlik salanmamaktadr. Kapitalist toplum anlayyla birlikte; cinsiyeti i blm dayatlm ve kadn sava vb. koullar dnda, toplumsal retimin dnda tutulmutur. Ucuz ve vasfsz i gc olarak da grnen kadnlarn eitimine de erkeklere oranla daha az nem verilmitir ve toplumsal nyarglarla baklmtr; hatta baklmaktadr. Gnmzde kadnn retimdeki rol deimekte ve cretli alanlar arasna katlmaktadr. Bu durum olumlu ve olumsuz nitelik olgular da beraberinden getirmitir. nceleri yalnzca ev ve ocuk bakmndan sorumlu olan kadn, gn getike ekonomik koullarn deimesiyle birlikte cretli alan olarak ekonomik zgrln elde etmeye balamtr. Bylelikle kadn ekonomik zgrln kazandrm olduu kimlik ile hem aile hem de toplum ierisinde saygnlk kazanmaya balamtr. Ancak kadnn cretli alan olmas onun evin ve ailenin yknden feragat ettii anlamna gelmemektedir. Kadn hem aile iinde hem de alma hayatnda sorumluluk alarak daha byk emek harcamaya balamtr. Tam da bu noktada kadnn retime katlmnn nndeki engeller ortaya kmaktadr. Kadnn ekonomik hayata katlmndaki engellerin banda dourganl yani annelii gelmektedir. Ev ileri ve ocuk bakm gibi etkenler kadnlarn iten atlmasnda gereke olarak gsterilmektedir. Kadn istihdam; cretsiz ve iilii, yar zamanl alma, tarm iilii, para ba retim, emek youn imalat Sanayi ve ev ilerinin devam olarak grnen hizmet sektrnde younlamaktadr. Trkiyede Kadnn Ekonomik ve Sosyal Hayattaki Yeri Trkiyede kadn hareketi, 1980li yllardan sonra Trkiyede kadn hareketi balamtr. zellikle sivil toplum rgtlerinin glenmesiyle birlikte hz kazanan kadn hareketi; Avrupa Birliine uyum sreci kapsamnda yaplan dzenleme ve uygulamalar ile birlikte nem kazanmtr. Trkiye, onaylam olduu uluslararas szlemeler ve ulusal mevzuat ile, kadn haklarnn gelimesi ve kadnlarn her alanda erkeklerle eit artlara sahip olmalar iin gerekli dzenlemeleri byk lde gerekletirmi bulundurmasna ramen hem gnlk hayatta hem de ekonomik hayatta kadn ve erkek tam olarak eit haklara sahip bulunmamaktadr.

163

erkezky Deerleri Sempozyumu Kadnn i gcne katlm kent ile krsal alanda da farkllk gstermektedir. lke genelinde erkein i gcne katlm yzde 69,5 iken kadnn i gcne katlm yzde 27,9dur. Kadnn igcne katlm oran kentlerde yzde 15,2, krsal alanda ise yzde 44,4tr. Bu oran da gittike dmektedir. gcne erkeklerle kyaslandnda eitsiz katlan kadn, ayn zamanda istihdam olanaklar bakmndan da geridedir. Kadn isizlii erkek isizliinden daha fazladr. Kadnn en dk oranla altklar meslek ise, st dzey yneticiliktir. Kadn yneticilerinin az olmas cinsiyet ayrmclnn eitim alanna yansmas sonucu, eitimde frsat eitliinden kadnn yararlanmamasdr. Ayrca, bu tr grevler daha ok nitelik gerektirmekte, daha ok zaman ve enerji istemektedir. alan kadnn vasfl ilerin getirdii bilgi ve beceriyle donatlmam olmas ve de e, annelik grevlerini stlenmesi i gc katlmn ve iinde ykselmesini, uzmanlamasn engellemektedir. Trk kadnnn alma hayatndaki yeri konusunda yaplan aratrmalara gre, gnmzde Trk kadnnn ancak te biri alma hayatnda yer almaktadr. Sektrlere gre tekstil, retmenlik, tp ile ilgili meslekler kadnlarn ounlukta olduu ya da kadn erkek saysnn birbirine yaklat alanlar olarak gze arpmaktadr. alan kadnlar, uzmanlk gerektirmeyen mesleklerde younlarken, igc piyasasndaki kadnlar, genelde ksmi sreli alma, geici sreli alma ve evde alma gibi tipik ve kayt d istihdam biimlerinde arlkl olarak yer almaktadr. Bu tr emek-youn ilerin banda dokumaclk, konfeksiyon ve evde yaplan para ba iler geliyor. Kadnlar kentlerde dk, krsal alanda olduka yksek oranlarda alyorlar. Krsal alanda cretsiz aile iisi olarak alan gen kz ve kadnlarn oran % 62,6 dzeylerinde bulunmaktadr. Kadn istihdamnn sektrel dalmna baktmzda; hizmet sektrnde kadn igc oran % 57 ile en n srada yer almaktadr. Kadnlar, bilimsel ve teknik alanda alanlarn % 24n, st kademe yneticisi olarak alanlarn % 1ini, idari personel olarak alanlarn % 23n, ticaret ve sat personeli olarak alanlarn % 4n, hizmet iisi olarak alanlarn % 13n, tarm sektrnde alanlarn % 9unu oluturmaktadr. Tarm d retim iisi olarak alanlarn arasnda kadnlarn oran ise % 25 dzeyinde bulunmaktadr. Yaplan aratrmalara gre, dnya genelinde ve Trkiyede ayn i iin erkeklerden % 25 daha az cret alan kadnlar, ocuk bakm ve ev ileri iinse erkeklere oranla be kat daha fazla zaman harcyor.

164

erkezky Deerleri Sempozyumu erkezkyde Kadnn Ekonomik ve Sosyal Hayattaki Yeri erkezky ilesi Tekirda iline bal olup, stanbula snrdr. le, idari ynden 8 mahalle, 4 belde ve 5 kyden olumaktadr. erkezky 2009 yl verilerine gre 154.298 nfusa sahiptir. erkezky ilesinin ekonomisi 70li yllara kadar tarma dayanmaktadr. 1971 ylnda kalknmada ncelikli yreler listesine girmesiyle ilenin kaderi deimi, sanayi hzla ilerlemitir. 1977 ylnda erkezky Organize Sanayi Blgesi ynetsel ve sosyal tesisleri tamamlanm ve sanayi; tekstil, kauuk, plastik, boya- kimya, metal-makine, gda, salk, maden, aa, elektronik, beyaz eya, inaat malzemeleri, krtasiye ve otomotiv sektrlerinde younlamtr. lenin ekonomik yaps sanayi temelli olup; halen tarmla uraan 1200 aile bulunmaktadr. Bunlar nfusun % 5ini oluturmaktadr. erkezkyn istihdam yapsna baktmzda sigortal erkek alan says 35.941dir. alan sigortal erkeklerin % 90 2529 ya aralnda bulunmaktadr. Sigortal kadn alan says ise 12.042dir. alan sigortal kadn saysnn %38i ise 2024 ya arasndadr. erkezkyde kadn nfusu 74.252 olup; bunun yalnzca % 16s sigortal ii olarak almaktadr. Erkek nfusun ise yaklak %45i sigortal ii olarak almaktadr. Bu oran kyasladmzda kadn ve erkek nfusun hemen hemen ayn oranda olduundan hareketle alma oranlarn kyasladmzda erkek sigortal alan oran kadn sigortal alan orannn 3 kat kadardr. Bu verilerden hareketle kadn alma orann nfusa oranla dk olduunu syleyebiliriz. Ayrca erkezkyde okuma yazma oranna baktmzda toplamda 4.554 kiinin 765i erkek 3.789 kiisi ise kadndr. Bu bilgilerden yola karak kadn eitim orannn erkeklere oranla daha dk olduunu syleyebiliriz. Bu da kadnn alma hayat iindeki konumunu olumsuz etkilemektedir diyebiliriz. Yaplan eitli aratrmalara gre Trakya blgesinde kadnn alma hayatnda yer edinmesi dier blgelere oranla daha rahat olmakla birlikte alan kadnn i yaam ierisinde daha az bask altnda olmas ve alma koullarnn daha elverili olmas, cinsiyet ayrmclnn daha az olmas kadnn ekonomik ve sosyal hayata katksnda byk nem arz etmektedir. Tm bunlara karn erkezkyde kadnlarn ekonomik ve sosyal hayata katks eitim problemiyle birlikte olumsuz etkilenmektedir. 165

erkezky Deerleri Sempozyumu zm nerileri erkezkyde kadnn ekonomik ve sosyal hayattaki yerini daha iyi bir konuma getirmek iin yaplmas gereken dzenlemeleri SWOT analizi yaparak ortaya sermeye alacaz. ncelikle bu analize gre; Gl Ynler, Zayf Ynler, Frsatlar ve Tehditler ortaya konularak neler yaplabiliriz ortaya kartacaz. Gl Ynler: erkezkyn Organize Sanayi blgesi olmas, Kadnlarn rahatlkla alabilecei eitli sektrlerin bulunmas, alma yana uygun kadn nfus orannn mevcut olmas, Zayf Ynler: Kadnlarn ilkokuldan sonra eitime devam edememesi, Okuma yazma bilmeyen kadn nfusunun yksek olmas, Eitim almayan kadnlarn her hangi bir i alannda uzmanlaamamas, Uzmanlamam i gc olarak kadnn i hayatnda dk cretlerle altrlmas. Frsatlar: erkezky bnyesindeki okul saysnn yksek olmas, lede Meslek Yksekokulunun ve Meslek Liselerinin olmas, stanbula yakn bir ile olmas, Geliime ak bir blge olmas, Sanayinin her geen gn daha ok bymesi Tehditler: erkezkyn srekli g almas ve buna bal olarak sosyal ve kltrel yapdaki deiim, Gelenek ve greneklere ballk sonucu kz ocuklarn okutmak veya altrmak istemeyen ailelerin var oluu, Kadnn ocuk ve ev iinden sorumlu olmas ve i hayatna atlmaya cesaret edememesi. Aile ierisinde kadnn almasna engel olacak kiilerin var olmas (baba, koca gibi) SWOT Analizinin sonucuna gre eitli neriler: ncelikle eitim an kapatacak almalarda bulunulmas gerekmektedir. rnein sivil toplum rgtleri, niversite ve belediyenin birlikte yrtecei bir kampanya ile ilkretim sonrasnda kz ocuklarnn eitimine devam etmesini 166

erkezky Deerleri Sempozyumu salayacak bir Kurumsal Sosyal Sorumluluk projesi gerekletirilebilir. Bu proje ile ailelerin kz ocuklarn neden okula gndermedii belirleyip bu nedenlerin bertaraf edilmelidir. Dier yandan okul an gemi kadnlar iin yerel ynetim, iletmeler ve meslek okullarnn ortaklaa yrtecei bir alma ile meslek edindirme kurslar oluturularak, erkezkyn sektrel yapsna uygun alanlarda meslek dersleri verilerek kadnlarn kalifiyeli eleman olmalar salanmaldr. Kadnn i hayatna katlmn olumsuz etkileyen ev yk ve ocuk bakm gibi konularda rahatlamasn salamak amacyla, belediyenin desteiyle her bteye uygun bir kre almas kadnn hem ekonomik hem de sosyal hayatta daha katlmc olmasn etkileyecektir. erkezkyde alan kadnlarnn haklarn savunacak; onlarn problemlerine deinecek bir dernek kurulmas ngrlmektedir. Bu dernek bnyesinde oluturulacak fon ile kadnlarn, sigortasz ii olarak alt evlere gndelie gitme, evde el ileri yapma gibi ailelerine destek amal yapt cretli ilerde sigortal olmas iin destek verilmesi salanabilir. Ayrca evde yaratcln kullanarak retim yapan kadnlarn rnlerini satmalarn salayacak bir pazar ya da maaza alarak kadnlarn ekonomik hayata yapt katknn arttrlmas iin zendirici bir alma olabilir. Son olarak; kadnlarn giriimcilik ruhunu arttrmak adna ufak teviklerin verilmesi de etkili bir yntem olabilir. KAYNAKLAR erkezky 2023 Kent Vizyonu almas, Hazrlayan Gkhan NCE Gler, S.B. 2005 rgt Kltr inde Cinsiyet Ayrmcl ve Kadnlarn yerinde Karlatklar Mesleki Basklar: Trakya Blgesi malat Sektrnde Kadn alanlar zerinde Bir Aratrma, Yaynlanmam Doktora Tezi, Ankara niversitesi, http://tr.wikipedia.org http://www.cerkezkoy.bel.tr http://www.tuik.gov.tr Merih alkan- Nihal Kocakuak, alma Hayatnda Kadn, http://eski.bianet.org/2004/10/21/45622.htm Sosyal Gvenlik Kurumu erkezky Mdrl, erkezkyde stihdam Yaps Tablosu, 2010 Trkiyede Emek Piyasasnda Kadnlarn Durumu, Trk- Raporu, 2005.

167


NEDEN ERKEZKYL OLAMIYORUZ? Taha ASLANLI erkezky Haber Gazetesi

Evet, gerekten zerinde hassasiyetle durulmas gereken bir soru bu. Esasnda ilk etapta, sadece basit bir 'kabullenme' gibi grnen bu nemli sorunun aslnda ekonomik anlamda da byk yansmalar var. nk maalesef blgemizde yerlememi 'erkezkyllk' bilinci nedeniyle paray da erkezkylletiremiyoruz. Eer yeterli erkezkyllk bilinci olumu olsayd, erkezky'de, her ke banda sanayicilerimizin adn tayan okul, hastane ve benzeri sosyal sorumluluk projelerine rastlayacaktk. Ama 'erkezkyllk' bilincinin benimsenmemi olmas, erkezky'de yaplmas gereken okul binasnn ta Afyon'da yaplmasna neden olabiliyor.Evet erkezky'e okul yaptran, hatta birden fazla okul yaptran bir sanayici var. Ad Halit Narin. Ama Halit Narin'e nerelisin diye sorduunuzda alacanz yant nedir biliyor musunuz? Tereddtsz; erkezky'dr. Brakn Halit Narin'i, olu Emre Narin'e sorun, o da ben 'erkezkylym' diyor. te erkezkyl olabilmenin veya erkezkyl olamamann, yaadmz ile iin tad avantaj ve dezavantajlara kk bir rnektir bu. Peki, neden srekli gelien erkezky'de, 'erkezkyllk' bilinci bir trl gelimiyor. Bunu bir tek sebebe balamak mmkn deildir. Birok etmenin bir araya gelerek, birbirine dayanak oluturduu sebepler silsilesi var perde arkasnda. Bunlardan biri de, ilevlerinin ok dnda faaliyet gsteren derneklerdir. En nihayetinde bir ile olan erkezky'de 18 Temmuz 2010 itibariyle 174 tane dernein bulunmas ve bu derneklerin ok byk bir blmnn 'hemehri' bazl dernekler olmas, sknty derinletiren balca sebeptir. Tabi ki ayn blgeden veya yreden erkezky'e gelmi insanlarn, geni insan kitleleri iin dernek kurmalar son derece doal karlanabilir. Mesela Erzurumlular'n youn olarak yaad erkezky'de 'Erzurumlular Yardmlama ve Dayanma Derneinin bulunmas, hi kimsenin yadrgayaca bir durum deildir. Hatta Erzurum li spir lesi Yardmlama ve Dayanma Dernei'nin kurulmas da ksmen anlalabilir. Ama erkezky'de Erzurum li spir lesi Avc Ky Dernei'nin bulunuyor olmasnn, anlalabilir bir yan maalesef bulunmuyor. erkezky'de ky bazl tek dernek Erzurum li spir lesi Avc Ky Dernei deil. Karaaa Kars li Arpaay lesi Bozyiitliler Ky ve daha nicesi. Bugn erkezky Belediye Bakan Ali Ertem'in 'erkezkyllk' bilincinin alanmas iin verdii youn bir aba var. Ama gelin grn ki, sokakta 'Ali 168

erkezky Deerleri Sempozyumu Zannedilmesin ki, bu hemehri dernekleri sadece dou illerimizden gelen vatandalar tarafndan kurulmu. erkezky'de olmasna ramen kurulmu 22 tane Trakya Dernei var. Hatta Trakya'y bile kendi iinde kategorize eden dernekler de var. rnein Kzlpnar'da kurulu bir derneimiz var. Ad z Trakyallar Yardmlama ve Dayanma Dernei. Hemehricilik yaplanmasnn bu denli boyuta ulat bir ilede, ortak bir kimlik bulmak hakikaten ok zor oluyor. Hele hele yerleik halkn da, 'yerli' olmay 'ayrcalk' olarak grd bir ortamda, bunu baarmak gerekten de kolay deil. Elbette ki vakf gelenei veya dernekilik, bizim ta Osmanl'dan miras aldmz bir gelenektir, kltrmzn bir paras yani. Ama maalesef, erkezky'de dernek eliyle hemehrilere yaplan bir yardm, bir gazeteci olarak hatrlamyorum ben. Burada ikinci bir ama daha var. Evet, ilemizdeki dernekleri, maalesef seim zamanlarnda, siyasi parti temsilcileriyle sk pazarlklar iinde grdm ise zlerek belirtmem gerekiyor. Evet, siyasi partilerin de, 'hemehri' derneklerini birer 'oy deposu' olarak grmesi, dernekleri misyonunun tam aksine, yelerine faydal olma dncesinden uzaklatrp, yelerinden faydalanma abasna srklyor. erkezkyl olamamann nedenleri bunlarla da snrl deil. erkezky'n, Tekirda'n ilesi olmasna ramen, metropol kent stanbul'un snr komusu olmas da, erkezky'n ift kimlikli olmasna neden olmutur. erkezky'e g etmi birok insan, kendi memleketinde, erkezky'n stanbul'un ilesi olarak bilinmesinden rahatszlk bir yana mutluluk duyuyor. erkezky'n 'ii youn' bir ile olmas da, srece olumsuz etki eden sebepler arasnda yer alyor. nk yerleik bir ii bulunmayan, dolaysyla her an isiz kalma ve bata memleketi olmak zere bir baka yere tanma ihtimali bulunan insanlarn, yaad yeri kabullenmesi daha da zorlayor. lede kendisine ait iyeri bulunan bir kii, sizce de erkezkyl olmaya daha yakn deil midir? Hele hele erkezky'de evi bulunmas, bu sreci daha da hzlandrmaz m? Tam aksini dnelim. Eer, kii kirada oturuyorsa, i olarak da her an kaybedecei bir i olan fabrika iilii yapyorsa, erkezky ile arasndaki ba, pamuk ipliinden teye geer mi?Peki 'erkezkyllk' bilincinin olumas iin neler yaplabilir? Aslnda yukarda saydmz sebeplerin mmkn olduu kadar, birer engel olmaktan karlmas gerekir. Yerli-yabanc cakalarnn oluturduu etki-tepkinin izole edilmesi gerekir. zellikle seim dnemlerinde bu 'hemehricilik' ahlanlarn kesinlikle tekrarlamamalyz. Yerli ve yabanc kelimeleri dilimizden skp atmalyz. Baarabilirsek, birka sanayicimizin ikinci bir evini de erkezky'e tamalyz. inde Belediye Bakannn, Kaymakamn bulunduu bir komisyon oluturup, sanayicilerin erkezky'e eitim kurumlar amasn salamalyz. nk bu eserleri, onlar erkezky'e balamak iin, bir baka deyile, onlarda bir aidiyet duygusu uyandrmak iin nemli bir sebep olacaktr. Ama bunu yaparken de, sanayiciyi 'yryen dolarlar' olarak grmekten kesinlikle uzak durmalyz. erkezky'e sonradan yerleenlerin, kk apl da olsa, erkezky'e yatrm 169

erkezky Deerleri Sempozyumu yapmasna, imknlar dhilinde olanak salamayz. erkezky'de, takdir edilen mevkilerde bulunan insanlarn, ya da toplum iin de takdir gren kanaat nderlerinin, 'Ben de erkezkylym' dedii afi ve billboardlarla, bir sreliine erkezky sokaklarn sslemeliyiz. erkezky eski Kaymakam Sayn Akn Varcerin ilk olarak dile getirdii bu projenin uygulanabilirlii de gayet kolaydr.Mesela bir erkezky orman oluturabiliriz. erkezky Ormanna dikmek iin, herkese birer fidan verip, buraya dikmelerini isteyebiliriz. Ya da Belediye aalandrma almalarn bu erevede, Belediye ekiplerine deil, gerekirse sraya koymak kaydyla, herkese yaptrmalyz. erkezky'de dikili bir aalar bulunmas da, erkezky' sahiplenmesi iin makul bir neden olabilecektir. Buna basn olarak, biz de destek oluruz. Ksacas, sonradan yerlemi olsak da, erkezkyl olmay, bir trend haline getirebilmeliyiz. Bunlarn dnda maalesef, sihirli bir forml bulunmuyor. Yazm noktalarken beni mitlendiren bir baka dnce daha var. Zira bu saydklarm yeterli grmeyen siz deerli okuyucularmzn, ok daha gzel fikir ve nerilerle, erkezkyl olmann nn aacana olan inancm tamdr.

170


ERKEZKYN ERKEZLER Selman AKI Aratrmac, Yazar

Bugn Trkiyenin sanayi ss olarak adlandrlan erkezkyn, dnn ortaya kartmak iin yaptm aratrmalarm erkezlerden erkezkye isimli kitabmda yaynlamtm. Bu almayla erkezkyn bugne kadar bilenen tarihesinin yanl olduunu kantlarken, erkezkyn erkezler iin kurulduunu ve Trbedere isminin bir mevki iin kullanldn vurgulamtm. 2007 ylna gelinceye kadar erkezkyn tarihesi hakknda iki farkl anlatm vard. Birincisi, 1877-1878 Osmanl-Rus Sava nedeniyle gerekleen gler esnasnda bu blgede 10-15 hane erkez yaamaktayd. Glerle birlikte burada bir ky kuruldu ve ilk ismi Trbedereydi. Daha sonra isim deiikliiyle bu yerleim yeri erkezky olmutu. kincisi de, 1877-1878 Osmanl-Rus Sava esnasnda Balkanlardan g eden erkezleri Osmanl bu topraklarda durdurmu, erkezler geici olarak burada konakladklarndan bu yerleim yerine erkezky ismi verilmiti. erkezkyn her tarihesi ile ilgili her iki anlatmda dorular tam yanstmyordu. Rumeli Demiryollarnn yapld 1872 yllarnda burada erkezky isimli bir yerleim yeri vard ve istasyonun ismi de erkezkyd. Trenlerin tarifesini gsteren Levant Herald Gazetesinin 1874 tarihli kuprnde, erkezky stasyonunun adnn yazmas, burada erkezlere ait bir ky olduunun da belgesiydi. Buna benzer elimize geen ikinci bir belge de, 1877-1878 Osmanl-Rus Sava ncesi blgede yerleimi gsteren bir haritadr. Bu haritada, bu yerleim yerinin ismi erkezky, 1861de Tatar gmenleri iin kurulan Byk Manikann da (Bykyoncal) Tatarky olarak gemektedir.

171


Belge 1. 1874 tarihli Levant Herald gazetesi

Belge 2. 1877-1878 yllarna ait blge haritas

172

erkezky Deerleri Sempozyumu Kitabmn yaynland 2007 Eyllnden bu yana, Devlet Arivlerinde ortaya karlan yeni belgeler, sz konusu almalarm byk lde dorulad gibi, erkezkyn dnne ait yantlanmayan sorular da aydnla kavuturduunu grdm. erkezkyn dnne k tutacak ariv belgelerine gre, Abdurrahim Bey nderliinde bu corafyaya yerletirilen gmenler iinde erkezler ve erkez kleleri de vard ve toplam 45 haneydiler. Abdurrahim Bey nderliinde 45 hane gmeninin, Hamidiye diye adlandrlan Trbedere mevkiindeki Padiah mlkne yerletirilmeleri, gnmz erkezkyn temellerinin atlmasna neden olduunu syleyebiliriz. 1859-1864 yllar arasnda Kafkasyadan byk g kapsamnda gerekleen, Edirne Vilayeti dhiline 1863 ylnda yerletirilen 6 bin hane iinde olduunu dndmz bu corafyann erkeslerinin huzuru, 1874 ylndaki kle ayaklanmasyla bozulmu, orluda erkez klelerin beylerine kar balatt isyan erkezky de kapsam, isyannda, Abdurrahim Beyin kleleri de firar etmiti. syan, Edirne Valisi tarafndan gnderilen orduyla bastrlmt. 18771878 Osmanl Rus sava ncesi, Abdurrahim Bey vefat etmi ve byk bir ihtimalle de, bugnk Atatrk lkretim Okulunun yerinde bulunan Trbenin bahesine gmlmt. Sz konusu trbenin 1933-1934 yllarnda kaldrlmas esnasnda trbe bahesinde yerli halkn yan sra erkez mezarlarnn bulunduunun bilinmesi, Abdurrahim Beyin burada gmlm olabileceini gstermektedir. Abdrrahim Beyin, 1874te yaanan kle ayaklanmasnda lp lmedii konusunda henz ortaya kan bir belge olmadndan, lmnn nedeni hakknda kesin bir bilgiye ulam deiliz. Bildiimiz, Abdrrahim Beyin lmnden sonra ei Hace Hanm ile olu mer Beyin, erkezkyden gleri sonras braktklar arazi ve kleliin kalkmas nedeniyle ortaya kan alacaklarnn verilmesi iin yaptklar giriimlerdir. Kle isyan sonras, Abdrrahim Beyin 45 hanelik kynde nfus azalm, firara eden kleler de Anadolu yollarn tutmutu. Artk erkezkyde huzur kalmamt. Hace Hanm ve olu mer Bey, mahiyetindekilerle birlikte isyan sonras yeni bir yaam iin Filibeye g etmek zorunda kaldlar. Osmanl mparatorluunda kleliin kalkmasna neden olan 1874 ayaklanmas sonras ikinci bir g dalgas da, Balkanlardan Anadoluya doru yaanmt. Bunda, erkezleri Rumelide istemeyen Ruslarn 1876 ylnda yaplan stanbul Konferansnda isteklerini Osmanl mparatorluuna kabul ettirmeleri etkili olmutu. Balkanlardan g eden erkezler, erkezkyden geerek bu kez stanbula g etmek zorunda kaldlar. 173

erkezky Deerleri Sempozyumu Osmanl-Rus Sava ncesi boalan 45 hanelik erkezky, sava esnasnda ve sava sonras yeni glere ev sahiplii yapmt. Bu g dalgas esnasnda bu topraklara ayak basan Pomak gmenler, erkezlerden boalan evlere yerletirildiler. Savan ardndan da glerin devam etmesi nedeniyle, 25 Temmuz 1879 tarihinde Bulgaristan ve Yunanistan ksmlarnda gelen yeni gmenlerden bu topraklara yerletirilenler oldu. Sava sonras Hace Hanm ve olu mer Bey, 1888 ylnda baladklarn yazmalarda, ncelikli olarak erkezkydeki 45 hanelik yerlerinin geri verilmesini istediler. Geride braktklar topraklara Pomak gmenlerin yerletirilmesi nedeniyle 45 hanelik yer talepleri gereklemeyen, sadece kendilerine bir hanelik yer verileceini renen Hace Hanm ve olu mer Bey, ardndan nce Bandrmann Manyas Nahiyesinde ve sonrasnda da Bursa li dhilindeki nn ayrlarndan (Ekiehirin nn lesi) yer verilmesini talep ettiler. Hace Hanm ve mer Beyin talepleri 12.03.1893 Pazar gn sonulandrlm ve kendilerine o dnem Bursa li dhilinde kalan nn ayrlarndan 3 ktalk yer tahsisi yaplmt. 23.01.1895 tarihli bir dier belgede ise, Hace Hanm ve mer Beye tahsis edilen 3 ktalk ayrn 4e karldn gryoruz. Byk G esnasnda Kafkasyadaki topraklarn brakmak zorunda kalan erkezler, bugnk erkezkyn kurucularyd. Padiah mlk olan Hamidiyeye, yrede bilinen adyla da Trbedereye yerletirilmilerdi. Gemiten bugne aktarlanlara gre yerleim yerleri, bugnk erkezky Belediyesi ile trbenin olduu Atatrk lkretim Okulunun stasyona bakan ksmlar olduunu syleyebiliriz. Bu arada, yaadmz kentin ilk isminin erkezky m yoksa Trbedere mi olduu ynndeki farkl grlere deinmek istiyorum. lk yeri Atatrk lkretim Okulu bahesinde olan trbe nedeniyle, erkez yerleiminin ncesinde ve sonrasnda dere yatann olduu blge Trbedere diye adlanyordu. Bugn erkezkyde yaayan baz vatandalarn elinde, erkez gleri ncesi dneme ait Trbedere kaytl tapularn bulunmas, burada 1863 ncesine, 1847-1848 yllarna uzanan bir yaamn bulunduu gstermektedir. Her ne kadar erkez g ncesi Trbederede bir yaam olsa da, burada yaayanlarn ka hane olduu, nfusu ve kimlikleri hakknda net bir bilgiye ulam deiliz. Babakanlk Osmanl Arivlerinde, Fon Kodu HH.d Gmlek Nosu 17434 olan belgede, erkes karyesinde Trbederede yaplacak olan inaatn keif bedeli ibaresi olmas, Trbederenin ncelikli olarak bir mevki ad olduunu gsteriyor. Osmanl-Rus Sava sonras yeni glere 174

erkezky Deerleri Sempozyumu almasyla bu yerleim yerinin ad ounlukla Trbedere olarak kullanlm ama erkezky ismi de birok yazmalarda gemitir. Gemiten bugne aktarlanlar ve ortaya kan belgelere dayanarak yaptmz incelemelerde, Osmanl-Rus Savann ardndan bu corafyada aslnda i ie gemi 3 kyn varlndan sz edebiliriz. Birincisi, bugnk erkezky Belediyesi ile trbenin olduu Atatrk lkretim Okulunun evresindeki erkezky, ikincisi dere yata evresindeki Trbedere ve nc olarak ta Garnizon Komutanlnn olduu yerdeki Yeniky. Bu kyn varl 1911 ylnda bu yerleim yerinin Nahiye olmasn salam, ilk Belediye Bakan Molla Mehmet Efendi ve beraberindekilerin blgenin isminin Trbedere olarak kalclnn salanmas isteini de Edirne Valilii kabul etmemiti. Edirne Valiliinin kararndan sonra bu yerleim yerinin ismi, erkezky olarak kalc olmutur. Kafkaslardan g edip bugnk erkezkyn temellerini atan erkezlerin dnda, 23 Temmuz 1920- 30 Ekim 1922 yllar arasnda bu blgede erkez etecilerin var olduunu syleyebiliriz. Bu dnemi yaanan aclar nedeniyle irdelemesek de, bugn sanayinin kalbinin att erkezkyde, lkemizin deiik ksmlarndan g ederek gelen ok sayda erkez kkenli vatandalarmzn yaadn syleyebiliriz. KAYNAKLAR AKI Selman, erkezlerden erkezkye, stanbul 2007. ENGN, Vahdettin (Dr.), Rumeli Demiryollar, stanbul, 1993. BOA, DH.MKT. Dosya No:1539, Gmlek No: 17, 04.09.1888 (Miladi). BOA, DH.MKT. Dosya No:1551, Gmlek No:101, 08.10.1888 (Miladi). BOA, DH.MKT. Dosya No:1636, Gmlek No:46, 10.07.1889 (Miladi). BOA, DH.MKT. Dosya No:1723, Gmlek No:119, 12.05.1890 (Miladi). BOA, D. Dosya No:2424, Gmlek No:57, 25.07.1879 (Miladi) BOA, DH.MKT. Dosya No:1662, Gmlek No: 21, 28.08.1889 (Miladi). BOA, DH.MKT. Dosya No:1659, Gmlek No: 128, 21.09.1889 (Miladi). BOA, DH.MKT. Dosya No:1672, Gmlek No: 23, 06.11.1889 (Miladi). BOA, DH.MKT. Dosya No:1723, Gmlek No: 119, 12.05.1890 (Miladi). BOA, DH.MKT. Dosya No:2061, Gmlek No: 116, 12.03.1893 (Miladi). BOA, DH.MKT. Dosya No:1312/B-08, Gmlek No: 3, 23.01.1895 (Miladi). BOA, D. Dosya No: 2465, Gml

CkoyDegSempozyum_2

Documents

Transcript of CkoyDegSempozyum_2