Chuyên đềCác phương châm hội

thoại

Hội thoại là việc luôn luôn diễn ra trong cuộc sống con người.Hội thoại cần có hiệu quả, để kết nối cộng đồng và chia sẻ thông tin, tình cảm,…Vậy, cần thiết phải lập ra các phương châm hội thoại, tức các quy tắc cốt yếu nhất cần tuân thủ để hội thoại đạt hiệu quả thông tin và cảm xúc.

Mở đầu

Các phương châm hội thoại

5 PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI

Các phương châm hội thoại

Phương

châm về

lượng

Phương

châm về

chất

Phương

châm quan

hệ

Phương

châm cách thức

Phương

châm lịch sự

5 PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI

Lượng thông tin

Không thiếu/thừa

Nội dung chính xác, chân thực

Nói đúng đề tài

Tránh lạc đề

Nói ngắn gọn, rõ

ràng

Tế nhị và tôn trọng

PHƯƠNG CHÂM VỀ LƯỢNG

1

BÀI TẬP 1- Cậu học bơi ở đâu vậy?

- Dĩ nhiên là ở dưới nước chứ còn ở đâu?Bơi: di chuyển cơ thể dưới nước.Þ Ba nói thiếu thông tin chính và thừa thông tin

hiển nhiênSửa lại: Tớ học bơi ở Nhà thi đấu Cầu Giấy/Trung tâm thể thao quận 9,…

PHƯƠNG CHÂM VỀ LƯỢNG

Không nói ít hơn những thông tin mà người hỏi muốn biết

Không nói thừa những thông tin hiển nhiên

BÀI TẬP 2Xem đoạn phim.

PHƯƠNG CHÂM VỀ LƯỢNG

BÀI TẬP 2

- Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?

Nội dung hỏi

- Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn

nào chạy qua đây cả.

Nội dung thừa

Nội dung

trả lời

PHƯƠNG CHÂM VỀ LƯỢNG

Sửa lạiNãy giờ tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả.Từ sáng tới giờ tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả.Từ lúc đứng đây tới giờ tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả.

PHƯƠNG CHÂM VỀ LƯỢNG

Không nói nhiều hơn những thông tin mà người hỏi muốn biết

Khi giao tiếp cần nói cho có nội dung, không nói những nội dung hiển

nhiên.

Nội dung của lời nói phải không thiếu, không thừa so với nhu cầu

của người nghe.

GHI NHỚ 1

Tác hại khi ta nói thừa, nói thiếu?- Nói thừa: vô duyên, làm mất thời gian người nghe, hớ

hênh, bị bắt lỗi.- Nói thiếu: không tôn trọng người hỏi, khiến cuộc hội thoại

kéo dài mà không đạt được mục đích. Khi nào thì có thể vi phạm phương châm về lượng?- Gây cười, đùa vui.- Cảm thấy người nghe có nhu cầu được chia sẻ thêm.- Muốn đưa ra thông điệp, nhắc nhở kín đáo cho người

nghe.

PHƯƠNG CHÂM VỀ LƯỢNG

PHƯƠNG CHÂM VỀ CHẤT

2

BÀI TẬP 1- Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi đã từng thấy những quả

bí to hơn nhiều. Có một lần, tôi tận mắt trông thấy một quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa.

Anh kia nói ngay:- Thế thì đã lấy gì làm lạ. Tôi còn nhớ một bận tôi

trông thấy một cái nồi đồng to bằng cả cái đình làng ta.

Anh nói khoác ngạc nhiên hỏi:- Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?Anh kia giải thích:- Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà.

PHƯƠNG CHÂM VỀ CHẤT

Câu chuyện chế giễu điều gì?Nói dốiTheo các con, khi nào thì người ta

thường nói dối, nói khoác?Khi muốn chứng tỏ bản thân.Nói dối gây tác hại gì?Mất lòng tin từ người khác. Xấu hổ.Đôi khi, nói khoác có thể được chấp

nhận không và đó là trong những trường hợp nào?

Trong những lúc vui đùa, ta có thể sử dụng cách nói thậm xưng để tạo nên tiếng cười vui vẻ.

PHƯƠNG CHÂM VỀ CHẤT

GHI NHỚKhi giao tiếp, đừng nói những điều mà mình

không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực

PHƯƠNG CHÂM VỀ CHẤT

Lão nhà giàu nọ có anh đầy tớ tính rất bộp chộp, thấy gì nói ấy, gặp đâu nói đó, chẳng có đầu có đuôi gì cả. Lão mới gọi anh ta bảo:

- Mày ăn nói chẳng có đầu có đuôi gì cả, người ta cười cả tao lẫn mày. Từ rày nói cái gì thì phải nói cho có đầu có đuôi nghe không?Anh đầy tớ vâng vâng dạ dạ.

Một hôm lão mặc quần áo sắp sửa đi chơi, đang ngồi hút thuốc thì thấy anh đầy tớ đứng chắp tay trịnh trọng nói:

- Thưa ông, con tằm nó nhả tơ, người ta đem tơ đi bán cho người Tầu, người Tầu đem dệt thành the rồi bán sang ta. Ông đi mua the về may thành áo. Hôm nay ông mặc áo, ông hút thuốc. Tàn thuốc nó rơi vào áo ông, và áo ông đang cháy…

Lão giật mình nhìn xuống thì áo đã cháy to bằng bàn tay rồi.

Tìm lỗi hội thoại

- Này mình ạ! Hôm nay tôi đi vào rừng trông thấy một con rắn, chao ôi, to đến là to, dài đến là dài. Bề ngang thì chắc chắn là bốn mươi thước rồi, còn bề dài thì dễ đến hơn trăm thước.

Vợ không tin, nhưng cũng định trêu chồng một mẻ:- Tôi nghe người ta nói có rắn dài đã nhiều. Nhưng làm gì có giống rắn dài như anh nói thế. Tôi nhất định không tin.

Chồng làm như thật:- Thật quả có rắn như thế. Dài hơn một trăm thước thì chẳng đến, nhưng tám mươi thì nhất định.

Vợ bĩu môi:- Cũng chẳng đến!

Tìm lỗi hội thoại

Chồng cương quyết:- Tôi chắc chắn là nó dài sáu mươi thước chứ không ngoa.

Vợ vẫn khăng khăng:- Vẫn không dài đến nước ấy đâu!

Chồng rút lui một lần nữa:- Lần này tôi nói thật nhé. Con rắn dài đến bốn mươi thước, không kém một phân.

Vợ bò lăn ra cười:- Con rắn anh thấy, bề ngang đã chắc chắn là bốn mươi thước, bề dài cũng lại đến bốn mươi thước không kém một phân thì chẳng hoá ra là con rắn vuông à?

Tìm lỗi hội thoại

PHƯƠNG CHÂM QUAN HỆ

3

Sắp xếp các bức tranh theo thứ tự đúng để kể thành một câu chuyện (chú ý sắp xếp theo vần điệu câu thơ lục bát)

PHƯƠNG CHÂM QUAN HỆ

PHƯƠNG CHÂM QUAN HỆ

Cụ bà trải chiếu giữa sân

Cụ ông đập đập hai chân

vào ngồi

Chán ghê hết thuốc lào rồi

Trưa vừa rào lại đấy thôi

quên à

Tôi bảo hết thuốc lào mà

Vừa cơm xong nấu cháo

gà gì ông

Điếc rồi thế có chán không

Giờ này còn định ra sông tắm?

Trời!!!

Ông đúng là đồ dở hơi

Dở hơi mà lại biết bơi đấy bà

Ông bảo gì mà cháy nhà

Phỉ phui cái miệng không là chết

oan

TRẢI CHIẾU NGẮM TRĂNG

Ông nói gà, bà nói vịt.

PHƯƠNG CHÂM QUAN HỆ

Điều gì sẽ xảy ra nếu xuất hiện những tình huống hội thoại như trên?

Giao tiếp gặp khó khăn do liên tục chuyển đề tài, hai bên không hiểu ý nhau.

Vậy có thể rút ra bài học gì trong giao tiếp?

Luôn tập trung theo dõi đề tài đang hội thoại để nói đúng đề tài, tránh lạc đề.

GHI NHỚ

Khi giao tiếp, cần nói đúng vào đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề.

PHƯƠNG CHÂM QUAN HỆ

4. Phương châm cách thức

Bài tập 1Các thành ngữ

Dây cà ra dây muốngLúng búng như ngậm hột thị

Phê phán điều gì trong hội thoại?

=> Sự dài dòng, lúng túng, không rõ ràng

PHƯƠNG CHÂM CÁCH THỨC

Bài tập 2Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của

ông ấy.

Þ Có hai cách hiểu, tùy theo cách tách câu:Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy.Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy.

Þ Câu mơ hồ, không xác định được nội dung.

PHƯƠNG CHÂM CÁCH THỨC

PHƯƠNG CHÂM CÁCH THỨC

Tránh dài

dòng Tránh ngập

ngừng, lúng túng

Tránh mơ hồ,

không rõ nghĩa

GHI NHỚ

Khi giao tiếp, cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch; tránh cách nói mơ hồ.

PHƯƠNG CHÂM CÁCH THỨC

Nhắc lại 4 phương châm vừa học.TRÒ CHƠI VỀ PHƯƠNG CHÂM QUAN HỆ

Mỗi bạn viết vào giấy một vế câu bắt đầu bằng NẾU (số chẵn) và THÌ (số lẻ).

Bốc thăm ngẫu nhiên để ghép thành câu.Hai bạn có câu hay nhất, hài hước nhất sẽ được

nhận 2 phần quà.

Nhắc lại bài

LÀM BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA