Chương 7: Người tiêu dùng, nhà sản xuất và hiệu quả của

thị trường

LƯƠNG XUÂN VINH

Trƣờng Đại Học Kinh Tế - Tài Chính

vinhlx@uef.edu.vn

December 2016

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 1 / 23

Bao gồm

1 Thặng dƣ tiêu dùng

2 Thặng dƣ sản xuất

3 Hiệu quả thị trƣờng

4 Thất bại thị trƣờng

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 2 / 23

Thặng dƣ tiêu dùng

Ở chƣơng này, chúng ta bàn về chủ đề kinh tế học phúc lợi, đây là chủ

đề nghiên cứu tác động của việc phân bổ nguồn lực đến phúc lợi của nền

kinh tế. Chúng ta sẽ bắt đầu bằng việc đánh giá lợi ích của ngƣời mua và

ngƣời bán có đƣợc khi tham gia thị trƣờng.

Một trong Mười nguyên lý của kinh tế học là các thị trƣờng

thƣờng là một cách thức tốt để tổ chức các hoạt động kinh tế.

Nghiên cứu về kinh tế học phúc lợi giải thích đƣợc nguyên tắc này

một cách trọn vẹn hơn.

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 3 / 23

Thặng dƣ tiêu dùng

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 4 / 23

Thặng dƣ tiêu dùng là mức sẵn lòng trả của ngƣời tiêu dùng cho một hàng

hóa trừ cho số tiền mà ngƣời đó thực tế phải trả cho hàng hóa đó. Trong trƣờng hợp này, việc trả giá sẽ ngừng khi John và Paul trả mức giá

70 đô la (hoặc cao hơn chút ít). Tại mức giá này, cả John và Paul đều vui sƣớng khi mua đƣợc một tập đĩa,

còn George và Ringo thì không sẳn lòng trả bất kỳ mức giá nào cao hơn

mức trên. Thặng dƣ tiêu dùng của John là $30, và Paul’s là $10.

Thặng dƣ tiêu dùng

Biểu cầu và đường cầu:

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 5 / 23

Thặng dƣ tiêu dùng

Đo lường thặng dư tiêu dùng bằng đường cầu

Thặng dư tiêu dùng là mức sẵn lòng trả của ngƣời tiêu dùng cho một hàng hóa

trừ cho số tiền mà ngƣời đó thực tế phải trả cho hàng hóa đó.

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 6 / 23

Thặng dƣ tiêu dùng

Giá cả tác động đến thặng dư tiêu dùng như thế nào?

Giá cả thấp hơn, thặng dƣ tiêu dùng sẽ cao hơn

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 7 / 23

Thặng dƣ sản xuất

Thặng dư sản xuất: là khoản tiền ngƣời bán nhận đƣợc trừ đi chi

phí họ phải bỏ ra để sản xuất.

Ở mức giá $800, Grandma nhận đƣợc thặng dƣ sản xuất là $300, và Georgia

nhận đƣợc thặng dƣ sản xuất là $200. Tổng thặng dƣ sản xuất trong thị

trƣờng là $500.

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 10 / 23

Thặng dƣ sản xuất

Đường cung và biểu cung

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 9 / 23

Thặng dƣ sản xuất

Đo lường thặng dư sản xuất bằng đường cung

Phần diện tích bên dƣới đƣờng giá và phía trên đƣờng cung đo lƣờng phần

thặng dƣ sản xuất

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 10 / 23

Thặng dƣ sản xuất

Giá cả ảnh hưởng đến thặng dư sản xuất như thế nào?

Giá càng cao, thặng dƣ sản xuất càng cao.

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 11 / 23

Hiệu quả thị trƣờng

Thặng dư tiêu dùng = Giá trị ngƣời tiêu dùng – Khoảng chi phí ngƣời

tiêu dùng phải trả

Thặng dư sản xuất = Khoảng tiền ngƣời sản xuất nhận đƣợc – Chi

phí ngƣời sản xuất phải chịu

Tổng thặng dư = Thặng dƣ tiêu dùng + Thặng dƣ sản xuất

Tổng thặng dư = Giá trị ngƣời tiêu dùng nhận đƣợc – Chi phí ngƣời

sản xuất phải chịu

Tính hiệu quả: thuộc tính của sự phân bổ nguồn lực theo đó các

thành viên xã hội đạt đƣợc tổng thặng dƣ cao nhất có thể từ những

nguồn lực khan hiếm.

Bình đẳng: tình trạng phân phối sự thịnh vƣợng kinh tế một cách

bằng nhau giữa các thành viên trong xã hội.

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 12 / 23

Hiệu quả thị trƣờng

Tổng thặng dư = Thặng dư tiêu dùng + Thặng dư sản xuất

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 13 / 23

Hiệu quả thị trƣờng

Để tối đa hóa thặng dƣ, ngƣời làm chính sách nên chọn sản lƣợng mà ở đó là giao

điểm của đƣờng cung và đƣờng cầu.

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 14 / 23

Hiệu quả thị trƣờng

Những quan sát trên đây dẫn đến ba hàm ý về ý nghĩa của thị trƣờng:

Thị trƣờng tự do phân phối cung hàng hóa đến những ngƣời mua đánh giá hàng

hóa cao nhất, nghĩa là có mức sẵn lòng trả cao nhất.

Thị trƣờng tự do phân phối cấu hàng hóa đến những ngƣời bán có thể sản xuất

mặt hàng đó ở mức chi phí thấp nhất.

Thị trƣờng tự do tạo ra mức sản lƣợng hàng hóa tối đa hóa tổng thặng dƣ sản

xuất và tiêu dùng.

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 15 / 23

Thứ nhất, chúng ta giả định thị trƣờng là cạnh tranh hoàn hảo.

Thứ hai, chúng ta giả định rằng kết quả của một thị trƣờng chỉ tác

động đến ngƣời mua và ngƣời bán trên thị trƣờng.

Thị trƣờng không thể cấu trúc nguồn lực thị trƣờng một cách hiệu quả là một

sự thất bại thị trƣờng nhƣ là quyền lực thị trường và ngoại tác.

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 20 / 23

Bài tập

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 17 / 23

Bài tập

E4: Biểu đồ nhu cầu nƣớc của Bert

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 18 / 23

Bài tập

E5: Biểu đồ cung ứng nƣớc của Ernie

M a r k e t s a n d Welfa re L Ƣ Ơ N G X U Â N V I N H D e c e mbe r 2016 19 / 23