Ch4 Market Failure
Transcript of Ch4 Market Failure
หั�วข้�อ4 1. ความหัมายข้องผลกระทบภายนอก4 2. ประเภทข้องผลกระทบภายนอก4 3. ร�ฐบาลก�บผลกระทบภายนอก4.4 ความล�มเหัลวในกลไกตลาดและกลไกทางการเม�อง
บทท� 4 ทฤษฎี�ความล�มเหัลวภาคร�ฐและภาค
เอกชน
4 1. ความหัมายข้องผลกระทบภายนอก• ผลกระทบภายนอก (Externality) หัมายถึ&ง ผลท� เก'ดจาก
การกระท)าข้องหัน*วยผล'ตหัร�อผ+�บร'โภคใด ๆ ท� ส่*งผลกระทบโดยตรงต*อม+ลค*าทางเศรษฐก'จข้องการผล'ต การบร'โภคหัร�อการแลกเปล� ยนข้องหัน*วยผล'ตหัน& งหัร�อบ0คคลหัน& ง ซึ่& งผลกระทบด�งกล*าวอาจท)าใหั�เก'ดผลด�หัร�อผลเส่�ยต*อการบร'โภคหัร�อการผล'ตต*อหัน*วยเศรษฐก'จอ� นได� โดยผลกระทบด�งกล*าวอาจไม*ผ*านกลไกตลาดและไม*ม�กฎีหัมายรองร�บใหั�ม�การชดเชยค*าเส่�ยหัายหัร�อตอบแทนผลประโยชน2ท� เก'ดข้&3นในบางกรณี�
• จากความหัมายด�งกล*าวข้�างต�นพิ'จารณีาได� 3 ประเด6น-อาจเก'ดจากก'จกรรมการบร'โภคหัร�อการผล'ตข้องบ0คคลใด
หัร�อหัน*วยผล'ตใดก6ได�-จะต�องกระทบการผล'ตหัร�อการบร'โภคข้องบ0คคลอ� นโดยตรง
แต*ผ+�กระท)าไม*ได�น)ามาค)าน&งถึ&งในกระบวนการต�ดส่'นใจ-อาจจะเป8นผลด�หัร�อผลเส่�ยก6ได�
แส่ดงล�กษณีะข้องการเก'ดผลกระทบภายนอก ผลเหัต0
การบร'โภค การผล'ตผลด�ต*อการ
บร'โภคผลเส่�ยต*อการ
บร'โภคผลด�ต*อการ
ผล'ตผลเส่�ยต*อการ
ผล'ต
เหัต0จากการบร'โภค
1( )-ex. ผ+�
โดยส่ารคนหัน& งใส่*น)3าหัอม-ท0กคนชอบกล' นน)3าหัอมน�3น -บ�านส่)าเร'งเป9ดไฟน�ออนท� ประต+ร�3ว-ผ+�คนในซึ่อยพิอใจจากท� ร+�ส่&กปลอดภ�ยเพิ' มข้&3น -ว'ลล� เป9ดเพิลงไพิเราะ-คนพิ�กอาศ�ยข้�างหั�องเก'ดความพิอใจ
(2 ) ex. –การใช�
รถึด�ดแปลงข้องว�ยร0*น-รบกวนผ+�ใช�ถึนนและผ+�อาศ�ยท� อย+*ใกล�ถึนน -จ�ดงานมหัรส่พิ-เส่�ยงด�งรบกวนผ+�อย+*ใกล�เค�ยง -ผ+�โดยส่ารส่+บบ0หัร� บนรถึประจ)าทาง-รบกวนผ+�โดยส่ารคนอ� น
(3 )-ex. ผ+�ชม
ภาพิยนต2ย'นด�น� งเก�าอ�3เส่ร'ม-โรงภาพิยนต2ได�ก)าไรเพิ' มข้&3น -นายมาร0ตเล*นเป;ยโน-เพิ� อนบ�านเป8นจ'ตกรเข้�ยนภาพิได�เพิ' มข้&3น -คนน'ยมด+ภาพิยนต2ในร+ปซึ่�ด�-การผล'ตซึ่�ด�ข้ยายต�ว ก)าไรเพิ' มข้&3น
(4 )-ex. ผ+�ใช�
ไฟฟ<าเร�ยกร�องใหั�เด'นส่ายไฟแบบท*อหัร�อฝั>งด'น(ร�ฐบาลก)าหันดเป8นนโยบาย -) โรงไฟฟ<าต�องเด'นส่ายไฟแบบท*อหัร�อฝั>งด'นต�นท0นส่+ง ก)าไรลดลง-คนน'ยมด+ภาพิยนต2ในร+ปซึ่�ด�เพิ' มข้&3นและด+ในร+ปว�ด�โอลดลง-บร'ษ�ทผล'ตว�ด�โอก)าไรลดลง
ผลเหัต0
การบร'โภค การผล'ตผลด�ต*อการ
บร'โภคผลเส่�ยต*อการ
บร'โภคผลด�ต*อการ
ผล'ตผลเส่�ยต*อการ
ผล'ต
เหัต0จากการผล'ต
(5 )-ex. การต�3ง
โรงงานผล'ตส่'นค�าทดแทนการน)าเข้�าท� ม�ประส่'ทธิ'ภาพิ-ผ+�บร'โภคได�ซึ่�3อส่'นค�าในราคาถึ+กลง -เกษตรกรปล+กผ�กปลอดส่ารพิ'ษข้าย-ผ+�บร'โภคได�บร'โภคผ�กท� ม�ค0ณีประโยชน2ต*อร*างกายไม*ม�ส่ารเคม�ตกค�าง
(6 ) ex. –บ�านป@า
หัม�อเล�3ยงไก*ร0*นเก�อบท�3งหัม+*บ�าน-ม�แมลงว�นในหัม+*บ�านและหัม+*บ�านใกล�เค�ยงมาก -โรงงานทอผ�าท)าการทอผ�าตลอด
24 ช� วโมง-ส่*งเส่�ยงรบกวนชาวบ�านท� อย+*ใกล�เค�ยง
(7 )-ex. การ
ส่ร�างเข้� อนผล'ตกระแส่ไฟฟ<า-เกษตรกรใต�เข้� อนได�ท)าการประมงและเพิาะปล+ก -การส่ร�างโรงงานผล'ตซึ่อส่มะเข้�อเทศ-เกษตรกรปล+กมะเข้�อเทศส่*งโรงงาน
(8 )-ex. บร'ษ�ท
ผล'ตเย� อกระดาษปล*อยน)3าเส่�ยท� ย�งไม*บ)าบ�ดลงส่+*ล)าน)3า-เกษตรกรท� ท)าการประมงได�ร�บความเส่�ยหัาย(ปลาตาย)-บร'ษ�ท A. ซึ่& งเป8นค+*แข้*งในการผล'ตคอมพิ'วเตอร2ท)าการผล'ตด�วยต�นท0นท� ลดลง-ท)าใหั�บร'ษ�ท B. ม�ยอดข้ายลดลง
การอธิ'บายผลกระทบภายนอกด�วยส่มการ
การเปล� ยนแปลงในปร'มาณีส่'นค�า Xn ท� ผ+�บร'โภคคนท� 2 บร'โภค จะท)าใหั�อรรถึประโยชน2ข้องผ+�บร'โภคคนท� 1 เปล� ยนแปลงไปด�วย
เป8นจ)านวนส่'นค�าชน'ดท� 1,2,3,…,m ท� ผ+� บร'โภคคนท� 1 บร'โภค
1.ผลกระทบภายนอกจากการบร'โภค
)X,X,...,X,X,U(XU 2n
1m
13
12
111
เม� อใหั�1U
เป8นส่มการอรรถึประโยชน2ข้องผ+� บร'โภคคนท� 1
1m
13
12
11 X,...,X,X,X
2nX
เป8นจ)านวนส่'นค�าชน'ดท� n ท� ผ+�บร'โภคคน ท� 2 บร'โภค
0X
U2n
- กรณี�ท)าใหั�คนท� 1 ได�ร�บประโยชน2เพิ' มข้&3น ความพิอใจเพิ' มข้&3น ท)าใหั�อรรถึประโยชน2หัน*วยส่0ดท�ายเป8นบวก0
X
U2n
- กรณี�ท)าใหั�คนท� 1 เด�อดร�อนร)าคาญจนอรรถึประโยชน2หัน*วยส่0ดท�ายเป8นลบ
2.ผลกระทบภายนอกจากการผล'ต)FK,F(L,F 21
เม� อใหั�
1F เป8นส่มการการผล'ตข้องหัน*วยผล'ตท� 1KL,
เป8นจ)านวนป>จจ�ยการผล'ต 2 ชน'ด ค�อ แรงงาน(L) และท0น(K)2F เป8นส่มการการผล'ตข้องหัน*วยผล'ตท� 2
0F
F2
1
- กรณี�ท)าใหั�หัน*วยผล'ตท� 1 ได�ร�บประโยชน2เพิ' มข้&3น และส่ามารถึผล'ตได�มากข้&3นน� นค�อ
0F
F2
1
-กรณี�ท)าใหั�หัน*วยผล'ตท� 1 เก'ดความเส่�ยหัาย หัร�อการผล'ตลดลง น� นค�อ การเปล� ยนแปลงปร'มาณีการผล'ตข้องหัน*วยผล'ตท� 2 จะท)าใหั�ผลผล'ตข้องหัน*วยผล'ตท� 1 เปล� ยนแปลงไปได�
การอธิ'บายผลกระทบภายนอกด�วยส่มการ(ต*อ)
ตั�วอย่�างแนวคำ�าถาม• คำวามหมาย่ของผลกระทบภาย่นอกคำ�ออะไร?
ผลกระทบภาย่นอกม�ล�กษณะอย่�างไร? พร�อม แบ�งแย่กล�กษณะท� งในร"ปตัาราง และเชิ&งสมการ
ท� งในกรณ�ท�(เป)นการบร&โภคำและการผล&ตั
4 2. ประเภทข้องผลกระทบภายนอก•ส่าเหัต0ข้องการเก'ดผลกระทบภายนอก 3
ประเภท1) ผลกระทบภายนอกด�านเทคน'ค2) ผลกระทบภายนอกอ�นเน� องจากกรรมส่'ทธิ'Bในทร�พิย2ส่'นส่*วนบ0คคลไม*ช�ดเจน3) ผลกระทบภายนอกอ�นเน� องมาจากส่'นค�าส่าธิารณีะ
1) ผลกระทบภายนอกด�านเทคน'ค(Technical Externality) • เป8นผลกระทบท� เก'ดข้&3น ในก'จกรรมการผล'ตข้องหัน*วยผล'ตท� ม�การค�นพิบเทคโนโลย�การ ผล'ตแบบใหัม*จนเก'ดการประหัย�ดจากข้นาด หัน*วยผล'ตน�3จ&งกลายเป8นผ+�ผ+กข้าดท� ม�ผลกระทบส่ร�างความเส่�ยหัายแก*ผ+�ผล'ตรายอ� น ๆ และกลไกราคาข้องตลาดไม*อาจจ�ดส่รรทร�พิยากรในส่�งคมได�อย*างม�ประส่'ทธิ'ภาพิ หัร�อท)าใหั�กลไกราคาล�มเหัลม บางคร�3งเร�ยก เก'ดความล�มเหัลวอ�นเน� องมาจากโครงส่ร�าง (Failure by Structure)
0
กลไกราคาล�มเหัลวเพิราะผลกระทบภายนอก ทางด�านเทคน'ค
B
P2
FP1
A
D
MRMC
AC
D
Q0
Q1
Q2
ปร'มาณี
ราคา
-หัน*วยผล'ตจะข้ยายการผล'ตจนถึ&งจ0ดท� ท)าใหั�
MR = MC(ท� จ0ด B)
-ปร'มาณีการผล'ต 0 3Q
-ราคาข้าย OP หัร�อ 3 บาทต*อ
หัน*วย -ต�นท0นต*อหัน*วย
3-ก)าไร FF บาทต*อหัน*วย
หัน*วยธิ0รก'จท� ค�นพิบเทคโนโลย�ใหัม*จะเก'ดการประหัย�ดจากข้นาด ท)าใหั�เส่�นต�นท0นต*อหัน*วย (AC) ลาดต) าลงเม� อข้ยายการผล'ตเพิ' มข้&3น ในท�ายท� ส่0ดหัน*วยผล'ตจะกลายเป8นผ+�ผ+กข้าด และท)าใหั�ผ+�ผล'ตรายอ� น ๆ ข้าดท0นจนต�องป9ดก'จการลง
2) ผลกระทบภายนอกอ�นเน� องจากกรรมส่'ทธิ'Bในทร�พิย2ส่'นส่*วนบ0คคลไม*ช�ดเจน
• ทร�พิยากรบางชน'ดไม*เป9ดโอกาส่ใหั�ส่ามารถึท)าการ ก)าหันดเร� องกรรมส่'ทธิ'Bได� ต�วอย*างเช*น อากาศ น)3าใน
แม*น)3า หัร�อปลาในทะเล ซึ่& งไม*ม�เคร� องม�อใดท� จะจ�บอากาศและปร'มาตรน)3าน�3มาเป8นกรรมส่'ทธิ'Bข้องบ0คคล
ใดบ0คคลหัน& งได� ล�กษณีะทางกายภาพิน�3เป8นอ0ปส่รรคในการก)าหันด
• กรรมส่'ทธิ'Bส่*วนบ0คคล นอกจากน�3แล�วค*าใช�จ*ายในการ จ�ดใหั�ม�กรรมส่'ทธิ'B ตลอดจนการด)าเน'นการเพิ� อ
ป<องก�นและแก�ไข้การละเม'ดในกรรมส่'ทธิ'Bท� ได�จ�ดใหั�ม� ข้&3นน�3นแพิงมาก ไม*ค0�มท� จะเข้�าไปจ�ดการ และควรใหั�
ทร�พิยากรน�3นอย+*ตามธิรรมชาต'ด�งเด'ม
3) ผลกระทบภายนอกอ�นเน� องมาจากส่'นค�าส่าธิารณีะ• ส่'นค�าส่าธิารณีะท� ก*อใหั�เก'ดผลกระทบภายนอกท�
เป8นผลด� ต�วอย*างเช*น การท� ร�ฐน)าเอาเง'นภาษ�อากรจ�ดใหั�ม�การร�กษาความส่งบภายในด�วย
บร'การข้องต)ารวจ• บางกรณี�ส่'นค�าส่าธิารณีะก*อใหั�เก'ดความไม*พิอใจ
หัร�อไม*ต�องการใหั�ม�อย+*แต*หัล�กเล� ยงไม*ได� ท)าใหั� ความพิ&งพิอใจข้องประชาชนลดลง เช*น การท�
ร�ฐน)าเง'นภาษ�ไปซึ่�3อหัร�อผล'ตอาว0ธิส่งครามน'วเคล�ยร2
ตั�วอย่�างแนวคำ�าถาม• สาเหตั,ของผลกระทบภาย่นอกแตั�ละสาเหตั,ก�อให�
เก&ดผลกระทบอย่�างไรบ�าง? อธิ&บาย่
4 3. ร�ฐบาลก�บผลกระทบภายนอก• พ&จารณาผลกระทบภาย่นอกก�บการจ�ดสรรทร�พย่ากร• การแทรกแซงของร�ฐบาลในกรณ�ผลกระทบภาย่นอก
1)พิ'จารณีาผลกระทบภายนอกก�บการจ�ดส่รรทร�พิยากร1.1) ผลกระทบภาย่นอกท�(เป)นผลด�ก�บการจ�ดสรรทร�พย่ากร1.2) ผลกระทบภาย่นอกท�(เป)นผลเส�ย่ก�บการจ�ดสรร
ทร�พย่ากร
ภาวะด0ลยภาพิเม� อม�ผลกระทบภายนอก(ผลด�)
ปร'มาณีการศ&กษา/หัน*วยเวลา
ผลประโยชน2หัน*วยส่0ดท�ายหัร�อต�นท0นหัน*วยส่0ดท�าย(บาท)
Q0
Q1
P1
P0
B0B1
O
LM
N
C
D
E
MC0
MBb
MBa
MB
MBa+b
P2
-MBa อรรถึประโยชน2หัน*วยส่0ดท�ายA-MBb อรรถึประโยชน2หัน*วยส่0ดท�ายA-MBa+b อรรถึประโยชน2หัน*วยส่0ดท�ายA+B-MCa ต�นท0นหัน*วยส่0ดท�ายA
แส่ดงภาวะด0ลยภาพิเม� อม�ผลกระทบภายนอก(ผลเส่�ย)
Q1
ผลประโยชน2หัน*วยส่0ดท�ายหัร�อต�นท0นหัน*วยส่0ดท�าย(บาท)
ปร'มาณีน)3าตาล/หัน*วยเวลา
MBC
C2
B
P1P0
C1
F
E
DC
A
MCd
MCc
MCc
+d
Q0
P2
-MCc ต�นท0นหัน*วยส่0ดท�ายบร'ษ�ท-MCd ต�นท0นหัน*วยส่0ดท�ายข้องส่�งคม-MCc+d ต�นท0นหัน*วยส่0ดท�ายC+D-MB ผลประโยชน2หัน*วยส่0ดท�าย
กระบวนการเก'ดผลกระทบภายนอกก�บการจ�ดส่รร ทร�พิยากร
ผลกระทบภายนอกผลกระทบภายนอกทางด�านเทคน'ค
ผลกระทบภายนอกอ�นเน� องมาจากกรรมส่'ทธิ'Bในทร�พิย2ส่'นส่*วนบ0คคลไม*ช�ดเจน
ผลกระทบอ�นเน� องมาจากส่'นค�าส่าธิารณีะ
ผลด� ผลเส่�ย
ต�นท0นทางส่�งคม ต�นท0นข้องเอกชน
การจ�ดส่รรทร�พิยากรเป8นไปอย*างไม*ม�ประส่'ทธิ'ภาพิ
2)การแทรกแซึ่งข้องร�ฐบาลในกรณี�ผลกระทบภายนอก • การออกกฎหมาย่หร�อข�อบ�งคำ�บเพ�(อป3องก�นไม�ให�เก&ดผลกระทบภาย่นอก
• ภาษ�และเง&นอ,ดหน,น
2)การแทรกแซึ่งข้องร�ฐบาลในกรณี�ผลกระทบภายนอก มาตรการภาษ�ในกรณี�ผลกระทบภายนอกท� เป8นผลเส่�ย
Q1
ราคำา/หน�วย่
D
C
OQ0
ปร&มาณส&นคำ�า X
S
D
C
F
G
I
E
H
E/
S/
มาตรการเง'นอ0ดหัน0นในกรณี�ผลกระทบภายนอกท� เป8นผลด�
ปร&มาณการศึ5กษา/หน�วย่เวลา
ผลประโย่ชิน6หน�วย่ส,ดท�าย่หร�อตั�นท,นหน�วย่ส,ดท�าย่(บาท)
Q0 Q1
P1
P0
B0
B1
O
LM
N
C
D
E
MC0
MBb
B
MBa
MB
MBa
+b
ตั�วอย่�างแนวคำ�าถาม• เม�(อเก&ดผลกระทบภาย่นอก(ผลด�-ผลเส�ย่)ร�ฐบาล
จะท�าการจ�ดสรรอย่�างไร? และในกรณ�ท�(เป)นผลด�และผลเส�ย่การจ�ดสรรจะแตักตั�างก�นอย่�างไร?
• ร�ฐบาลเข�าไปม�บทบาทด�วย่การแทรกแซงอย่�างไรบ�างเม�(อเก&ดผลกระทบภาย่นอก? และใชิ�เกณฑ์6อะไรบ�างในการเข�าไปม�บทบาทด�งกล�าว?
4.4 ความล�มเหัลวในกลไกตลาดและกลไกทางการเม�อง
1)ผลภายในและจ0ดหัมายส่*วนต�ว2)ต�นท0นมากเก'นไปและค*าใช�จ*ายเพิ' มข้&3นเร� อย ๆ3)ผลภายนอกส่�บเน� อง4)การกระจายท� ไม*เป8นธิรรม(ด�านอ)านาจการว'น'จฉั�ยส่� งการ)
ประเภทความล�มเหัลว
ในระบบตลาด ในระบบราชการ1.ผลภายนอกและส่'นค�าส่าธิารณีะ2.ต�นท0นการผล'ตลดลงและการผ+กข้าด3.ความไม*ส่มบ+รณี2ข้องตลาด4.การกระจายท� ไม*เป8นธิรรม(ด�านรายได�)
1.ผลภายในและจ0ดหัมายส่*วนต�ว2.ต�นท0นมากเก'นไปและค*า
ใช�จ*ายเพิ' มข้&3นเร� อย ๆ3.ผลภายนอกส่�บเน� อง4.การกระจายท� ไม*เป8นธิรรม(ด�านอ)านาจการว'น'จฉั�ยส่� งการ)
ตั�วอย่�างแนวคำ�าถาม• แนวข�อสอบย่กตั�วอย่�างมาให�ว&เคำราะห6ผลกระทบ
คำวามล�มเหลว แนวทางการแก�ไข โดย่ตั�วอย่�างจะเป)นเหตั,การณ6สมมตั&หร�อเหตั,การณ6จร&ง