çevre ve insan(fazlası için )
-
Upload
wwwtipfakultesi-org -
Category
Documents
-
view
120 -
download
1
Transcript of çevre ve insan(fazlası için )
![Page 1: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/1.jpg)
ÇEVRE VE İNSAN
Yard. Doç. Dr. Nalan Akış
![Page 2: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/2.jpg)
Japonya’da bir kent: Minamata ve başlayan trajedi
![Page 3: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/3.jpg)
• 1898’de 2542 haneli köy• Balıkçılık• 1907 karpit (kalsiyum karbür) fabrikası
inşaatı• 1930’lu yıllarda fabrika çok gelişti;
asetik asit- asetaldehit üretimi• Üretimde civa katalizör; yan ürün metil
civa• Atıklar Minamata körfezine, arıtma yok
![Page 4: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/4.jpg)
• 1956’da nüfus 50 461; • 15 yaş üzeri nüfusun %24’ü bu
fabrikada çalışıyor
![Page 5: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/5.jpg)
Garip olaylar başlıyor…
• 1953’de neko-odori-byo (dans eden kedi hastalığı)
• Kedi ve kuşlarda ani ölüm…..1954’de Mado köyünde 100 kedi ölümü; fare sayısında artma
![Page 6: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/6.jpg)
• 1953’de ruhsal ve sinirsel belirtilerle (kol ve bacaklarda duyu küntlüğü, titreme, görme alanında daralma, konuşmada bozulma) sağlık kurumlarına başvurularda artma
• 1954’de fabrika sağlık birimine MSS bulgularıyla başvuru
• 1955’de 2 gençte duyularda küntleşme; tanı yok; üniversitede araştırma
• 1956’da 2 çocuk MSS belirtileri
![Page 7: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/7.jpg)
• Yerel halk sağlığı yetkilileri• Nedeni bilinmeyen MSS bulgulu hastalık• Kumomoto Üniversite araştırma grubu• Bulaşıcı bir hastalık mı?• Körfezde ağır metal araştırılması (bakır,
kurşun, manganez, arsenik vb; metil civa bakılmamış)
![Page 8: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/8.jpg)
• Fabrika işbirliğine açık değil• Balık ve midyelerde 64 ağır metal
saptanmış; bakılmadığı için metil civa yok
![Page 9: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/9.jpg)
• ‘Civa araştırma ve tarama faktörleri dışında bırakıldı, çünkü bu kadar pahalı bir maddenin atık suya karışması göze alınamaz’
» Prof. Kitamura
![Page 10: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/10.jpg)
• 10 maddeyle hayvan deneyleri; 2 yıl• Körfezden tutulan balıklarla kedi deneyi• 1953’den 1963’e kadar araştırmalar…• 1968’de resmi kurumlarca metil civa
nedensel etmen olarak kabul edildi• 1968’de fabrika kapatıldı
![Page 11: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/11.jpg)
• 2000 kişi ölmüştür• Konjenital Minamata hastalığı
– Normal görünümlü bebek– Mental retardasyon, anormal refleksler,
ataksi, disartri, istemsiz hareketler ve serebral palsi gelişimi
![Page 12: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/12.jpg)
• Klinik uygulama alanlarındaki hekimler ayırıcı tanıda çevresel etkilenimi gözönüne almalılar
![Page 13: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/14.jpg)
ÇEVRE
• Kişi üzerindeki dış etkilerin bütünü
![Page 15: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/15.jpg)
HASTALIK NEDENLERİ
1. Bünyesel nedenler (metabolik, genetik, hormonal..)
2. Çevresel nedenler
![Page 16: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/16.jpg)
ÇEVRESEL NEDENLER
• Fiziksel nedenler (sıcaklık, ışın, sular, atıklar, gürültü)
• Kimyasal nedenler (toksik maddeler)• Biyolojik nedenler
(mikroorganizmalar,parazitler)• Psikolojik etkenler (stres)• Sosyal, kültürel, ekonomik nedenler• Temel madde eksiklikleri
![Page 17: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/17.jpg)
ÇEVRE SAĞLIK İLİŞKİSİ
• Hastalıklar için zemin hazırlayabilir (hava kirliliği-solunum sistemi)
• Doğrudan hastalık nedeni olabilir (kirli su- tifo)
• Bazı hastalıkların yayılmasını kolaylaştırır (ÜSYE)
• Hastalıkların seyrini ve sonucunu etkiler (hava kirliliği-KVH)
![Page 18: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/18.jpg)
ÇEVRE SAĞLIĞI
• Çevre koşullarının korunması, insan ve toplum sağlığına zarar vermeyecek duruma getirilmesi çabalarının tümü
![Page 19: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/19.jpg)
ÇEVRE SAĞLIĞININ KONULARI
• İçme ve kullanma suyu• Hava kirliliği• Atıklar• Gürültü• Radyasyon• Aydınlatma• Havalandırma• Vektör ve kemirici kontrolü
![Page 20: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/20.jpg)
ÇEVRE SAĞLIĞININ KONULARI
• Besin sağlığı• Konut• Mezarlıklar• Sağlığa az ya da çok zararlı olabilecek
kuruluşlar• Çalışma koşulları• Kazalar ve önlenmesi
![Page 21: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/21.jpg)
ÇEVRE SAĞLIĞI EKİP HİZMETİ SUNULMASINI GEREKTİRİR
![Page 22: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/22.jpg)
ÇEVRE VE HEKİM
• Çevre anamnezi almalı• Mesleksel ve çevresel tehlikeleri bilmeli• Danışmanlık yapabilmeli
![Page 23: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/23.jpg)
ÇEVRE ANAMNEZİ
• Kişinin yaşadığı toplum• Ev• Hobiler• Meslek• Kişisel alışkanlıklar• Beslenme anamnezi
![Page 24: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/25.jpg)
EKOLOJİ (OIKOS+ LOGOS)
• Organizmalarla içinde yaşadıkları ortamı ve bu iki varlığa ait karşılıklı etki ile ilişkileri inceleyen bilim dalı
![Page 26: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/26.jpg)
İnsan- ekolojik etkileşim
• VEBA
![Page 27: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/27.jpg)
EKOSİSTEM
• Bir bölgede bulunan bütün canlıları ve bunların cansız çevrelerini ifade eden terim
![Page 28: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/28.jpg)
EKOLOJİK DENGE
• Dünyada katmanlar arasındaki madde ve enerji alışverişi dünyanın doğal dengesini sağlar ve dünyanın kompozisyonu daima sabit kalır
![Page 29: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/29.jpg)
OTOPÜRİFİKASYON
Dünyanın katmanlarında herhangi bir maddenin miktarının artması yani katmanın kompozisyonunun bozulması ekolojik çevrimler ve bu çevrimler sırasında meydana gelen mekanizmalar ile giderilir; ekolojik denge sağlanır ve korunur.
![Page 30: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/30.jpg)
OTOPÜRİFİKASYON MEKANİZMALARI
• Taşıma ve seyreltme (su, rüzgar)• Fizik parçalama ve yıkım (su, rüzgar, ısı)• Biyolojik yapım ve yıkım• Kimyasal yapım ve yıkım (oksidasyon)
![Page 31: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/31.jpg)
EKOLOJİK DENGENİN BOZULMASI
• Otopürifikasyon kapasitesinin aşılması • Otopürifikasyon kapasitesinin
azaltılması• Madde yoğunlaştırma• Yeni yapay maddelerin üretilmesi
![Page 32: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/32.jpg)
OTOPÜRİFİKASYON KAPASİTESİNİN AŞILMASI
• Yaygın üretim ve tüketim
• Yoğun enerji kullanımı
• Yoğun atık• 150 milyar ton CO2
• Bitkilerin bağlama kapasitesi 129 milyar ton
![Page 33: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/33.jpg)
OTOPÜRİFİKASYON KAPASİTESİNİN AZALTILMASI
![Page 34: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/34.jpg)
MADDE YOĞUNLAŞTIRMA
• Kurşun• Kadmiyum• Civa• Radyoaktif maddeler
![Page 35: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/35.jpg)
YENİ YAPAY MADDELERİN ÜRETİLMESİ
• Poliklorürlü bifenil (PBC) (plastik)• Deterjanlar• Boyalar
![Page 36: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/36.jpg)
ÇEVRE KİRLİLİĞİ
• Dünyanın herhangi bir katmanında belli bir maddenin (kirleticinin) birikerek, doğal yoğunluğundan daha üst düzeye çıkması
![Page 37: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/37.jpg)
KÜRESEL ÇEVRE SAĞLIĞI SORUNLARI
• Asit yağmurları• Sera etkisi• Ozon tabakasının delinmesi• Ötrifikasyon• Erozyon
![Page 38: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/38.jpg)
ASİT YAĞMURLARI
• SO2, HF (hafnium), HNO3 (nitrik asit)
• H2SO4, H2SO3 (sülfüroz asit)
![Page 39: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/39.jpg)
ASİT YAĞMURLARI
![Page 40: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/40.jpg)
ASİT YAĞMURLARI SONUÇ
• Orman ve bitkiler ölür• Alg ve balıklar ölür• Toprak verimsizleşir
![Page 41: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/41.jpg)
SERA ETKİSİ
• SERA GAZLARI (GREEN HAUSE GASSES (GHGS)
• CO2, azot oksit (N2O), metan (CH4), hidroflorokarbon (HFC), perflorokarbon (PFC), kükürthegzaflorid (SF6)
• Dünya ısınıyor
![Page 42: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/42.jpg)
KÜRESEL ISINMA NEDENLERİ
• Fosil yakıtlar (6.3 mton CO2 )
• Ormansızlaşma (1.6 mton CO2 )• Arazi kullanım değişiklikleri• Sanayi süreçleri• Ulaştırma
![Page 43: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/43.jpg)
KÜRESEL ISINMA SONUÇLARI
• Su döngüsü ve toprak nemi koşullarında değişim
• Buzulların erimesi• Ortalama deniz seviyesinin yükselmesi• Aşırı yüksek sıcaklık olayları• Taşkınlar, kuraklıklar• Salgın hastalıklarda artma
![Page 44: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/44.jpg)
KÜRESEL ISINMANIN SAĞLIK ETKİLERİ
• Sıcaklık dalgaları ve soğuk dönemler• Aşırı hava olayları (sel, fırtına, hortum,
kasırga)• İklim değişikliğine bağlı artan/ görülen
enfeksiyon hastalıkları
![Page 45: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/45.jpg)
• 1960’larla karşılaştırıldığında son 10 yılda doğal afet sayısı 3 katına çıktı…
• 1995’te ABD’de sıcak dalgasında 514 kişi öldü….
![Page 46: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/46.jpg)
![Page 47: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/47.jpg)
OZON TABAKASI DELİNDİ
• Klorofloro karbonlar• Gen mutasyonu• Deri kanserinde artış• İmmun sistem depresyonu
![Page 48: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/48.jpg)
ÖTRİFİKASYON
• Yerüstü sularının azot ve fosfordan zenginleşmesi
![Page 49: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/49.jpg)
EROZYON
• Toprakların üst tabakasının özellikle yağmur suları ile derelere, oradan da denizlere akması
![Page 50: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/51.jpg)
KÜRESEL SORUNLAR KÜRESEL İŞBİRLİĞİNİ GEREKTİRİR
![Page 52: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/52.jpg)
• Küresel ortalama yüzey sıcaklarında 1990-2100 dönemi için 1.4-5.8 derece artış öngörülüyor; geçmiş 10.000 yılın herhangi bir döneminde gerçekleşenden daha fazla…
![Page 53: çevre ve insan(fazlası için )](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062514/55c0c62abb61ebb2198b46bd/html5/thumbnails/53.jpg)
Kyoto Protokolü
• İklim değişikliğini önlemek için uluslararası bir taahhüt.
• 16 Şubat 2005’de yürürlüğe girdi.• Gelişmiş ülkelerin iklim değişikliği
yaratan sera gazı emisyonlarını 2012 yılına kadar 1990 seviyesinin %5,2 altına indirmelerini hedefliyor.