CERRAHİ VE NÜTRİSYON

İlknur DAYANÇ*Tuğba ÇİL**

Acıbadem Bodrum Hastanesi*Eğitim ve Gelişim Hemşiresi

**Cerrahi Kat HemşiresiHazırlanma Tarihi: 19.04.2018

http://prodietnutrition.com/prodiet-at-home/

SUNU PLANI

• MALNÜTRİSYON

• PERİOPERATİF NÜTRİSYON

• POSTOPERATİF NÜTRİSYONDA ANAHTAR NOKTALAR

• ENTERAL BESLENMENİN ÖNEMİ

• CERRAHİ HASTALARDA MALNÜTRİSYON GELİŞME NEDENLERİ

• MALNÜTRİSYONUN SONUÇLARI

• ARAŞTIRMA SONUÇLARI

• HEMŞİRELİK BAKIMI• HEMŞİRELİK DEĞERLENDİRMESİ• HEMŞİRELİK TANILARI VE GİRİŞİMLER

https://www.flaticon.com/free-icon/strategy_262832

MALNÜTRİSYON

Cerrahi hastalarda mortaliteve morbiditeyi etkileyen,cerrahi hastalarda sık görülenönemli bir problemdir.

Bireyin gereksinimleri ve cerrahi durumuna bağlı olarak beslenme oral, enteral veya parenteral yoldan sağlanabilir.

Hastaların beslenme durumu, cerrahi sonrası kliniği değerlendirmede önemli bir belirleyici faktördür ve malnütrisyonile hasta kliniğinin kötüye gidişi arasında güçlü bir ilişki vardır.

Oral ve enteral beslenemeyen şiddetli beslenme yetersizliği olan hastada preopbeslenme endikedir.

Oral alım yetersiz ise oral nutrisyontakviyeleri ya da enteral ve parenteralbeslenme formundaki nutrisyoneldestek cerrahi sonrası iyileşme için önemlidir.

https://www.indiatvnews.com/entertainment/bollywood/richa-chadha-break-up-27013.html

Malnütrisyon, anestezi ve perioperatif bakımdaki olumlu gelişmelere rağmen

Tedavi edilmediğinde

mortalite ve morbiditeyiciddi biçimde artırır.

Cerrahi hastaların %27-50’sini olumsuz etkiler.

PERİOPERATİF NÜTRİSYON

Preoperatif nütrisyonun iyi olması postoperatif nütrisyonun ilkadımıdır.

Ameliyat sonrası insülin direnciniazaltmak, morbiliteyi ve mortaliteyidüşürmek için ameliyat öncesindekarbonhidrattan zengin içeceklerinkullanılmasını destekleyen kanıtlarbulunmaktadır.

PERİOPERATİF NÜTRİSYON

Çalışmalar ameliyat öncesinde sıvı formda

karbonhidrat tüketimininnitrojen, yağsız vücut kitlesi

ve kas gücü kayıplarını azalttığı ve abdominal ve

kolorektal cerrahiler sonrası glisemik kontrolü

güçlendirdiğini göstermiştir.

Postoperatif dönemde enteral beslenmenin

uygulanması ile yoğun bakım yatış süresinin

kısaldığı ve gastrointestinal sistem

fonksiyonların daha erken sürede kazanıldığı

görülmektedir.

Cerrahi Sonrası Hızlanmış İyileşme (ERAS) Protokolü

Erken enteral besleme Hiperglisemiden kaçınma

Postoperatif nütrisyonda anahtar noktalar

ENTERAL BESLENMENİN ÖNEMİ

Enteral beslenme ile mukozal atrofininazaldığı, barsağın bariyer fonksiyonunun korunduğu, intestinal bakteriyel translokasyonun azalarak düşük morbiditeve maliyet ile hastane kalış süresi kısaldığı gösterilmiştir.

Ayrıca, erken enteral beslenme, mide ve barsak duvarı ödemini önlemekte ve enteral toleransı %50’ye kadar arttırmaktadır.

https://www.doktorsitesi.com/article/enteral-beslenme

CERRAHİ HASTALARDA MALNÜTRİSYON GELİŞME NEDENLERİ

Yetersiz besin alımı

Yatağa bağımlı olma

Kayıplar (Diyare, fistül, kanama..)

Metabolik bozukluklar (Karbonhidrat, yağ ve protein mekanizması)

Büyük ameliyatlar, radyoterapi, kemoterapi

İyatrojeni malnütrisyon (hastanede yatarken gelişen besleneme bozukluğu %10-50 oranında görülmektedir )

Fizyopatolojisi: Bedenin cerrahi travmaya karşı oluşturduğu stres tepkisi, genellikle ameliyattan sonraki ilk 2-5 gün arasında görülür ve bedende nöro-endokrin değişiklere neden olur. Risk faktörleri: İleri yaş, güçsüzlük, fakirlik,

mobilite ya da görmeyi azaltan fonksiyonel sağlık problemleri, kronik ağrı, pulmoner, kardiyovasküler, renal, endokrin kaynaklı kronik hastalıklar, iştahı etkileyen ilaçlar ve tedaviler, enfeksiyon, cerrahi ya da travma gibi akut problemler

CERRAHİ HASTALARDA MALNÜTRİSYON GELİŞME NEDENLERİ

Bazal enerji gereksinimi artar

Protein katabolizması artar

Glikoneogenezis (proteinden glikoz oluşumu artar)

Amino asit tüketimi artar

Azot atımı artar ve (-) nitrojen dengesi gelişir

Hiperglisemi

Periferik insülin rezidansı ve lipolizis gelişir

Stres sonucunda ise;

http://www.safakkeklik.com/stres-evreleri.html

MALNÜTRİSYONUN SONUÇLARI

• Dokuların asıl gereksinimi olan besinlerden (makro veya mikro) yoksun kalmasıyla hücresel ve organ fonksiyonlarında bozulmaya neden olarak; kardiyak ve respiratuar kas fonksiyonlarında bozulma, gastrointestinal sistem, düz kas atrofisi, immün sistemde, yarada ve anastomoziyileşmesinde bozulmaya neden olur.

• Gelişen değişiklikler cerrahi sonrası komplikasyon oluşumuyla iyileşme sürecine zarar verdiği gibi, sağlık maliyetlerinde (uzun süre hastanede kalma, tekrarlayan hastane yatışları, birincil bakım ziyaretleri, vb.) artışa neden olmaktadır.

https://www.videoblocks.com/videos/life%20crisis%20concept

ARAŞTIRMA SONUÇLARI

• Oral yolla beslenemeyen ve erken dönemde enteral beslenme başlanan cerrahi hastaların karşılaştırıldığı çalışmalarda mortalite oranları değişmezken, infeksiyözkomplikasyonların ve hastanede kalış süresinin enteral beslenen hastalarda daha az olduğu gösterilmiştir.

• Yapılan başka çalışmalarda preoperatif ve postoperatif beslenme değerlendirilmiş ve mortalite oranlarında farklılık olmasa da ameliyat sonrası komplikasyon gelişiminin preoperatif nütrisyon desteği alanlarda daha az olduğu görülmüştür.

http://www.internethaber.com/iste-aciklanan-en-son-anket-carpici-sonuclar-cikti-1875179h.htm

Major cerrahiye aday hastaların malnütrisyoninsidansı %30 dur ve beslenme durumlarının tam değerlendirilmesi yapılmalıdır.

Beslenme bozukluğu olan hastada morbiditeve mortalite artar.

Bu nedenle majorcerrahi adayı hastaların beslenme durumunun değerlendirilmesi ve varsa beslenme bozukluğunun düzeltilmesi gerekmektedir.

HEMŞİRELİK BAKIMI

Cerrahi hemşiresinin,

hemşirelik değerlendirmesi ve girişimleri hastada

malnütrisyonun belirlenmesi, komplikasyonların

önlenmesi ve hospitalizasyon süresini azaltır.

HEMŞİRELİK DEĞERLENDİRMESİ

• Hastanın günlük besin alımı, kilosu ve kilosundaki son değişiklikler, yiyecek toleransı, yutma refleksi varlığı, iştahsızlık, bulantı, kusma, diyare/konstipasyon, cerrahi/kronik hastalıklar ve ilaçları sorgulanır.

Sağlık Öyküsü

• Boyu, kilosu, beden kitle indeksi, yaşam bulguları, morbilite, cilt ve mukoz membranlar, barsak sesleri, laboratuvar çalışmaları değerlendirilir.Fizik Muayene

• Hekim ve diyetisyen ile işbirliği yapılarak kalori, protein ve c vitaminden zengin bir diyet ile sağlıklı beslenmesi sağlanır.

• Önerilen şekilde IV olarak total parenteral beslenme veya tüp ile beslenme sağlanır.

Dengesiz Beslenme, Beden Gereksiniminden Daha Az Beslenme

• Malnütrisyonlu hastada sıvı-volüm eksikliği olabilir.

• Günlük kilo kaybı, aldığı çıkardığı kaydı sağlanır.Sıvı Volüm Eksikliği Riski

• Malnütrisyonlu hastalarda enfeksiyon riski iyi beslenmiş bir insana göre daha yüksektir.

• Bakım ve uygulamalarda tıbbi asepsi ve cerrahi asepsiye dikkat edilir.Enfeksiyon Riski

• Her iki saatte bir pozisyon değişiminin yapılması gerekir.

• Hastaya aktif ve pasif hareketler yaptırılır.

• Hastanın cildi temiz ve kuru tutulur.

Cilt Bütünlüğünde Bozulma Riski

HEMŞİRELİK TANILARI VE GİRİŞİMLER

KAYNAKLAR

o Dumlu EG, Bozkurt B, Tokaç M, Kıyak G, Özkardeş AB, Yalçın S, Kılıç M. Cerrahi hastalarda malnütrisyon ve beslenme desteği. AnkaraMedical Journal. 2013, 13(1):33-39.

o Mercanlıgil S, Dağ A. Hastalıklarda Diyet Tedavisi. Yelken Basım, 1. basım 2013, İstanbul.

o Dağ A. Edi. Besler T, İnanç N. Enteral ve Paranteral Nütrisyon. Nobel Tıp Kitabevi, Ltd. Şti. 2014, İstanbul.

o Aydoğan M.S. Postoperatif Dönemde Beslenme. Journal Of Turgut Özal Medical Center. 2015; 22(4): 274-5.

o Marr AB, McQuiggan MM, Kozar R, Moore FA. Gastric Feeding As An Extension Of An Established Enteral Nutrition Protocol. Nutr ClinPract 2004; 19(5): 504-10.

o https://www.researchgate.net/publication/267850050_CERRAHI_HASTADA_BESLENME. Erişim: 19.04.2018.

o Lemone P, Burke K. Nursing Care of Clientswith Nutritional Disorders,Medical Surgial Nursing, Critial Thinking in Clients Care; PearsonEducation İnternational. New Jersey. 2004; 523-539.

o Kılıç TS. Malnitrisyon ve Hastaların Beslenme Durumları Değerlendirilmesi, Enteral-Parenteral Beslenme. Türkiye Diyetisyenler DerneğiYayını. 2014, Ankara; (83):6-16 .

o Smith SF, Duell DT, Marttin BC. Nutritional Management and NG intubation’,Clinical Nursing Skill; Basic to Advanced Skills. PearsonPrentice Hall. 2005: 575-598.

o Isabel M, Garreia TD, Waitzberg DL. Theimpact of malnutritions morbidity, mortatily, lenght of hosital stay and costs evalvated trough amultiveinate model analysis.Clinical Nutrition. 2003; 22(3): 235-239.

o Avcı G, Bayraktar N. Hemşirelerin Enteral Beslenmeye İlişkin Bilgi Düzeyleri. hacattepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi.2003;10(2): 41-53.