Celadet Ali Bedir Xan Elfabeugramer 02

CELADET AL BEDIR-XAN

Elfabya kurd &Bingehn

gramera kurdmanc

[email protected]

ziman

Elfabya kurd &Bingehn gramera kurdmanc

Elfabya kurd &Bingehn gramera kurdmanc

CELADET AL BEDIR-XAN

www.nefel.com

[email protected]

NEFEL

Stockholm

2002

Celadet Al Bedir-Xan: Elfabya kurd & Bingehn gramera kurdmanc

Weanxane: Nefel

Sandfjrdsgatan 10, 11 tr.

120 57 rsta / Sweden

www.nefel.com

[email protected]

Celadet Al Bedir-Xan, Arif Zrevan Nefel

apa djtal: 2002

ISBN: 91-89687-04-3

Grafka pirtk: Arif Zrevan

By destreka nivsk ti kes nikare v pirtk ji n ve

bi ti away ap bike, kop bike yan li ber w zde bike.

nabe ko ti kes fayla v pirtk kop bike

di Internet de bxe malpera xwe.

Pgotin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

I. Elfabya kurd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Esas bingehn elfaby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Dengdar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Dengdr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Nisbeta herfn kurd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

II. Bingehn gramera kurdmanc . . . . . . . 37

Rmann berpk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Gramr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Zman kurdmanc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Hmann zmn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Tpn zman kurdmanc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Dengdayiya tpan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Dengdr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Dengdar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Doma dengdran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Xweseriya hin dengdran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39Tpa dubare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Kt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Bje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Birn qiset . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Guhrbar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Vekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

nverok

Niqtean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Niqte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Niqtepirs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Niqtebang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Niqtecot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Niqtebihnok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Bihnok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Rewes vsih . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48Kevanek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Dunik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Xzek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Bendek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Navdr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Hevenav serenav . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Hevenav . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Serenav . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Guhrbariya navdran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Zayend nr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52Zayend m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Wezfeyn navdr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Mjer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Yekejmar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Gelejmar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Gelejmariya serenavan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Tewang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Tewanga navdran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Bireser navdr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Veqetandek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Veqetandekn binavkir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Veqetandek di piya rengdran de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63Veqetandekn nebinavkir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

Veqetandekn nebinavkir di piya rengdran de . . . . . . . . . . . . . 66Tewanga veqetandek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Pronav . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71Zayend pronavan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Pronavn nr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71Pronavn m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71Pronavn ntar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Pronavn kesn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Pronavn kirar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73Pronavn bireser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76Pronava berbihevn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77Pronavn lihevxist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79Pronavn iark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Pronavn girk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83Pronavn pirsiyark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Pronavn nebinavkir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Pronavn xwemaln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

Rengdr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89Rengdrn wesfn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Dereceyn rengdrn wesfn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91Rengdrn iark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93Rengdrn jmarn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94Rengdrn pirsiyark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95Rengdrn nebinavkir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95Rengdrn xwemaln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

Jmarnav . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Jmarnavn binavkir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Tewanga jmarnavan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Qeyda gelemper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98Nv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98Yek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99Hezar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

III. Serveh

Trajediya tirkfzebyiyan minaqeeya li ser i -ya kurdiy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

Denganiya ziman kurd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103Windabna i-ya bniqte prosesa xwendin . . . . . . . . . . . . . . . 105Hsan an zehmet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109Font, Internet teknk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

ELFABYA KURD & BINGEHN GRAMERA KURDMANC 7

Pgotin

Mr Celadet Al Bedir-Xan (18931951) mr kirmanciya modern e. Bi xra w, kirmanciya ro, ta dereceyek, gihaye qunaxek ko mirov dikare j re bibje qunaxa wekkiya kirmanciya nivsk.

Heger mr Celadet Al Bedir-Xan di nv piy y v sedsal de, bi zann mahir, elfabeyeka serast lihevhat danemezirandiya d kir-manciya nivsk di bin xeter tevliheviy de bya nedigiha qunaxa pket ya ro.

Jinveapkirina Elfabya kurd Bingehn gramera kurdmanc ji ber s binasan giring e: 1) naskirin frbna elfabeya kurdiy ko mr Celadet Al Bedir-Xan bingehn w danne, 2) rlibergirtina dijminn elfabey 3) frbna gramera kirmanc bi ravekn kir-manc.

Ji v kitba di destn we de diyar dibe ka mr Celadet Al Bedir-Xan di damezirandina elfabeya kurdiy de iqas sexbr mahir kar xwe bye. W gelek ziman elfabeyn biyan dizann ew bi hem zanna xwe serdest raser denganiya ziman kurd b. Mr Celadet Al Bedir-Xan ji 14 salan pirtir li ser elfabeya kurdiy xebitiye ew li gor denganiya ziman kurd edilandiye. W dengn hem zaravayn kurdiy ba nas dikirin ba dizan ka i birha (tehsra) denganiya zimann biyan li denganiya kurdiy bye.

Bo nimne ew di elfabeya kurdiy de deng u-y wek dengek biyan dide zann bi ravekn bereqil izbat dike ko di kurdiy de esl w deng wi ye, yan esl bjeya kirmanc- kwirmanc e, lbel pa ev deng, wi, li hinek deveran nzk k bne bne u yan kurmanc, li hinek devern d j w ketiye i maye, yan kir-manc.

Herwiha mr Celadet Al Bedir-Xan bi dr dirj li ser deng i -ya kurdiy rawestaye gotiye ka ima w ev deng bi van herfan nan kirine.

Di van saln dawiy de hinek kurd dijayetiya herfn i -y dikin dibjin em van herfan bikin wek yn tirkan. Gava ko xwendevan v kitb bixwnin d bibnin ko ti bingeh ji dijayetiya wan kesan re nne.

Bi minasebeta v minaqeey min j nivsareka dirj nivsandiye ew di dawiya v kitb de wek serveh ap kiriye.

8 ELFABYA KURD & BINGEHN GRAMERA KURDMANC

Mr Celadet Al Bedir-Xan elfabeya kurdiy pare-pare di Hawar de weandiye pa j ew wek kitbok derxistiye. Pit ko w elfabeya kurdiy wek kitbok derxist j hinek pareyn d di Hawar de weandine.

Ev kitba di destn we de ji hem pareyn ko di Hawar de hatine weandin pk tt. Di dawiya pareya 15- de (Hawar, hjm. 23) w dmahk heye nivsandiye lbel min li ti deveran ew dmahk nedt.

Pareyn elfabeya kurdiy di van hejmarn Hawar de hatine weandin: 112, 1718 23

Herwiha mr Celadet Al Bedir-Xan Bingehn gramera kurdmanc j pare-pare di van hejmarn Hawar de weandiye: 2735, 37, 40, 4248, 5051 5354

Heta niho gelek kitbn gramera kirmaciy hatine nivsandin lbel hertim ew bi hinek zimann d hatine rave kirin. Bingehn gramera kurdmanc kitba piy ye ko ravekn w j bi kurd ne. Ji lewra em dikarin bibjin ko mr Celadet Al Bedir-Xan di v ry de j peng me ye her her em minetdarn w bin.

Wek ko xwendevan d ferq bikin Bingehn gramera kurdmanc ne timam e, hem ben gramer t de nnin. Bo nimne bea lk-eran, ya hokeran, ya daekan, ya hevoksaziy hinek ben d j km in. Digel v j kitb bi ser xwe aheserek e divt li ber dest hem kurdn xwendekar zimanzan hebe.

Jixwe gramera kamil ya kirmanc, pa, ji aliy Roger Lescot ve bi ravekn frans hatiye ap kirin. Ew berhem (Grammaire kurde dialecte kurmandji) berhema mr Celadet Al Bedir-Xan ye. Mixabin heta ro j ew nehatiye wergerandin bo kirmanciy.

Min guhortin di tekstn mr Celadet Al Bedir-Xan de nekirine xwestiye ev kitb, wek ko heye, bigiht destn xwendevanan.

Nveroka ko di destpka v kitb de ye min l zde kiriye her-wiha min sernivsn be nvbean ji n ve estetze kirine. Min ser-nivs ji rzn tekstan derxistine danne rzeka xweser. Bi v away xwendina tekstan hsantir dibe.

Stockholm, 15- lona 1998-

Arif Zrevan

I. El

fab

ya k

urd

Bi n

a v

yez d

a n

pak

di

lo va

n

mih

ri va

n


El fa b ya kur d

El fa b ya kur d ji sih yek her fan he ve du da n ye:

a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Herf di deng da yi y de du tex lt in: deng dr deng dar.

Deng dr ew herf e ko dix we deng e, den g w bi se r xwe der di ke ve den g deng da ran der di x ne.

Deng dar ew herf e ko dix we deng e, l be l den g w bi se r xwe b ar ka ri ya deng d r der na ke ve.

Di zi ma n kur d de het deng dr he ne:

a, e, , i, , o, u,

Lew ra ko di deng da ni ya kur d de deng d rek geh kin geh drj na be, deng d rn kur d di dr ja hi ya den gn xwe de ser se ki n ne: kin drj in.

Deng d rn kin: e, i, u

e der fd er ser i kin din xd bin u kurd df kur kul

Deng d rn drj:

a av s sar f bar f dr d r mr tr zv g v o dor fzd sor f kor f kr f r f dr fzd


Di zi ma n kur d de bst s deng dar he ne:

b bar f bav s ban xc car f can x cn x ar f n x em d dar fZd dan xZd dn df fa nos i fi lan x find g gav s gi ga ran xZfh hm h ja Z ha lan xj jin xh jor fzh ja j }hZhk ka ker kom wl lo law z lez m mar f mj mak tn nan x nerm w nas ip par f por f pehn q qr qenc qe l r r {f r zf re jfs sar f se bat \ so f {3 or f ev a t tr ta qet tj hv va j }h va la vir n w war fZz we rs fz wek tzx xa n xwa rin xfZ xar fy yar f yek ya r }fz zor fzg za bit < na fiz -

Ji van p ve du her fn bi ya n he ne ko bi rek ji kur dan wan di b jin. Lew ra ko ew her fn ha di es l xwe de ne kur d ne, me ew ne xis ti ne nav el fa b ya xwe.

Ew j a p ne, me ew du herf bi da n na du de qe an li ser h x n an ki ri ne.

a al v p ar f

Ko ev du deq ke tin ev her fn ha ve di ge rin ser her fn kur d di bin h x.


Ji xwe pi ra ni ya kur dan na p b di b jin:e yi dn , xe yi dn

Ha war den g za n n ye. Za nn ji mefZz {d {Zg Zg h re r ya fe lat xwe i y ve di ke. Her ke syf {f \ z { ko xwe nas di ke di ka re xwe bi de nas y i d yfd y y iki rin. Ha wa ra me be r her ti t he y nax ZfZz { { zi ma n me d bi de nas ki rin. Lew ma kog }d y i x zi man er ta he y n a p n e. Ha war jxg { y fZz zhp ve bi her ti t ko kur da n kur d t p [ { Zd z {d ben de war e d mi jl bi be.yfZz {d vz

Bi x zn jo rn ve me r be r r za ni ya el fa b ya kur d ku ta kir. Ji ni ho p de bi hr h nan di na he ve du da n na w d mi jl bi bin.

[Esas bi nge hn el fa b y]Her we k di ge lek ti tan de tt d tin di be ko di ca ra p n de di el fa-b ya me de j km z de hin k ma n d bi ke vin ber a van.

Ev k ma ni yn ha di es l xwe de ji k ma ni y b tir pa i ya hin ko te ki-yan in ko mi rov ji wan ni ka re xwe bi de al.

Ji lew ra pi t dan za n na el fa b di vt awa y he ve du da n na w kit ki-tn bin ge hn w bn ra ve ki rin. Da ko xwen de va nn me qenc t bi-ge hin ko ew k ma ni yn ha her we k me got ne k ma n, l di az na el fa b de ti ti nen ade t ne.

Ev ben da ha ji bo na ber hev da na w ha ti ye ni v san din.


L be r dest p ki ri na ber hev da n di vt he r esas bin geh he ne ko ji me re b ne hm el fa b li ser wan ha ti ye da nn b ne xu ya ki rin.

Me ev bin ge hn ha di do ra e des t ran de gi han di ne hev.

1.Ji wan niq tan p ve ko xa s den ga ni ya zi ma n kur d ne, di ikl den gn her fan de, he r end he ye, xwe li el fa b ya tir kan n zk xis tin j ne dr ke tin.

Ar man ca el fa b se ki nan di na den gan li ser ka xe z bi ik lan e, ikl bi her fan tn n an ki rin, herf qe ba le w bi hemd in. Ji lew ra n an ki-ri na den g b bi c y c bi bi hev gu har tin cih gu has ti na wan wek hev b ferq e.

L bi v awa y kur dn we la t jo rn he ko el fa b ya tir k di na sin d bi ka rin b di wa r ya kur d hn bi bin ko mel ki t bn me bi h sa n t bix w nin.

2.He r end di be, ew end den gn her fn la t n n ade t ko di zi ma nn din de nas in, di el fa b ya kur d de hi la nn ne gu har tin.

Bi v awa y kurd d bi ka rin el fa b ya bi ya ni yan bi ya n ya me bi h sa n t fr bi bin.

3.N an ki ri na her den g bi her fe ke serx we ji awa y her fn he ve du da-n xwe dr xis tin.

B ik e ko hn bn, xwen din, ni v san din lk da na her fn serx we ji yn he ve du da n h sa n tir e.

4.Her den g bi her fe ke ci da n an ki rin, ya n ji awa y n an ki ri na end den gan bi her fe k an den ge k bi end her fan, xwe dan al.

Ev awa ji fik ra ki ri na el fa b k bi hin dik her fan an ji qes da qenc li ser se ki nan di na den ga ni y di ka re bi z.


L p her du j na ke vin dest di zi ma n de bi la se beb pir si nen di ik l de ci da pey da di bin di ni v san di n de tev l he v ke me zin ber p di be.

Ji xwe di ti zi ma n de den ga n ni v san din ne l vn yek in, ni v san-din ni ka re bi te va y li den ga ni ya w zi ma n b. Lew ra ko kit kit ren-gn den ga ni y bi el fa b y na yin n an ki rin li ser ka xe z se ki nan-din. We l bi wa di vi ya b el fa b ya her zi ma n ji 5060 her fan he ve-du da n bi be.

5.He r end he ye, ji bar ki ri na her fan bi n a nn n, xwe dan al.

N an ji h le k di ni v san di n de bi ve ge ra qe le m wex t di de win da ki rin. Ji h la din bi ji br ki ri na n a n herf ve di ge rin ser ik ln xwe n es l, b n an tev l-hev di bin.

Pe ji ran di na end n a nan bi hev re ev j di wa r ke din e.

Ji lew ra ji bo na te va yi ya her fn b n an me ev ^ pe ji rand, bi lin-dek nav l kir. Ji ber ko den gn her fan hem di gu h r ne hem bi lind di ke, ji n a nn wek (. - , ) qenc tt ve qe tan din.

Ji xwe bo b na n a nan ni v san di n ki rt di ke.

6.Her fn we l bi jar tin ko di ik ln xwe de li hev bn bi ke vin hev.

Ji lew ra di vi ya b ko em di nav her fn la t n de bi m nin ji el fa b-yn din wek y na n r s her fan me gi rin.

Me j we l kir el fa b ya xwe bi hin dik gu har ti na den gn her fn la t-n bi bar ki ri na hi nan bi bi lin de k kir.

Bi v awa y go ra des t rn jo rn me el fa b ya xwe bi sih yek her fan he ve du da ni ye. Her we k di dest p k de me da za nn.

Se h ti ya ko di her s za rn kur d de ha ti ne ki rin xu ya ki ri ne ko di


zi ma n kur d de den gn bin ge h ev sih yek deng in. Ew j bi van sih yek her fan ha ti ne n an ki rin.

Be l, her fin he ne ko geh zi rav, geh str, geh ji p , geh ji pa i y tn xwen din. L ev fer qn ha ne ji gu h r na cih der ka den gan, l be l ji gu h r na ren gn den gan t ne p, ji lew ra di el fa b y de na yin n an ki rin. Ji ber ko el fa b ti n den gan n an di ke, ne ren g den gan.

[Deng dar]Ez bi deng da ran dest p bi kim. Ji sih yek deng da rn kur d, den-gn hev de hn j rn, di el fa b ya her zi ma n de, bi ferq nn ki ik, yek in.

b, d, f, g, h, k, l, m, n, p, r, s, t, v, w, y, z

Ti n di el fa b ya tir k de q w n nin. Ji ber ko di zi ma n tir k de den gi nen ci da wek v w; q k na yin d tin.

Den g her fa w ji xwe di tir ki y de pey da na bit.

He r end di hin pir sn ere b de ko ke ti ne nav zi ma n tir k ji t p ve r he be j, tirk van du her fan ci da ci da bi lv na kin. r a ere b go ra den ga ni ya zi ma n xwe wek t-ke str dix w nin du kan ji cih-der ke k der di x nin. Ji ber v ye k van her du den gan bi her fa k n an ki ri ne her fa q yek car ne xis tin nav el fa b ya xwe.

W

Her we k me got di el fa b ya tir k de w j n ne. Tirk den gn w v wek hev bi lv di kin z-a ere b wek v-a kur d fren si z dix w-nin. L di zi ma n me de her fn v w, her we k di zi ma n ing l z de he ye, ci da t ne d tin kurd den gn van her du her fan ji cih der kn ci da der di x nin.

Ge lek pir sn kur d he ne ko bi gu h r na van her fan bi ke ti na wan li nn hev di ma na wan pir san de fer qi nen me zin t ne p, we k ni ho:


ke van din ke wan din

dev dew

vir wr

ava awa

ev ew

Her we k tt d tin me den g s bi v y z bi w n an ki rin.

Ni ho di vt em tex m na wan ti tan bi kin ko di he q awa y n an ki ri-na wan de di ka rin bn go tin.

Di pa i ya v ben d de s ced wel he ne. Ced we la p n ji me re nis be ta her fn kur d n an di de. [Li rper 33 34- fekire, Arif Zrevan]

Gora w ced we l di zi ma n me de nis be ta v 329:33793 ya w 557:33798 herf he ne v 329 w 557 ca ran der bas di be.

J di xu ye ko di zi ma n kur d de w ji v b tir e. Ji lew ra, me den g s bi w y z bi v n an bi kir na tir ne di b? Bi v awa y me den g van du her fan ji den gn xwe n nav mi le t ko ro wek den gn wan n ade t t ne he sb dr bi xis ta na.

Dr xis ti na den gn her fan ji den gn xwe n ade t, go ra des t ra me a di wim, ti n di ko te ki y de, an bi dest xis ti na f de ke me zin de, bi ha ta ki rin.

Ko te k yek car n ne, f de he be j ge lek ki ik e, ne we l ye ko em ji bo na w des t re ke xwe a bin ge h fe da bi kin.

Be l v bi yek dran e, w bi du dra nan e. L her du j bi der be k, bi li ve ke qe le m tn ni v san din, ne ko v bi der be k w bi du der ban.

J p ve di den ga ni y de w du vv t he sb, bi v awa y deng ik ln wan j li hev tn. Ji xwe di zi ma n fren si z di hi nn din de w re do ub le v ya n du car v di b jin.


Y

Ev her fa ha di hin zi ma nan de ca ri nan deng dar ca ri nan deng dr e. Her we k ber d la w a ere b { j ca ri nan deng dr ca ri nan deng dar e.

Me ew, ti n bi den g xwe deng da r xist nav el fa b ya xwe.

yar fdi yar fdder ya fdbe yar f

Ev her fa ha di nav pir sn kur d de ge lek hin dik tt d tin. Pe r car di ke-ve nav be ra du deng d ran wan di ge h ne hev.

der z de rzi ya Z n

r r ya we lt

ba ba y kur

ti l ti li yn w

Ji h la din ev her fa ha hn bi hn di ke ve nav zmn p de me yil da ri-ya ke ti n di ke. Di zi ma n kurd man c de ga va pir se k ko pa i ya w bi o an t, deng d re ke bi ya n di bit w-yek di ke ve nav be ra wan wan di ge h ne hev.

par s v par s w par s wa str

i lo v i lo w i lo w ter

Di hin de ran de ev w-yn ha bi y re xwe di gu h r nin:

v par s y par s ya str

v i lo y i lo y ter

Ge lo bi i awa y ev du her fn ha pev di gu h rin?

Bi re k ki ik ji kurd man can her we k xel k Bo tan deng d ra zi rav dix w nin, ya n ne wek el ma nan l wek fren si zan bi lv di kin.


Ev kurd man cn ha deng d ra o j wek -wa ade t ko di fren si zi-y de bi ou tt n an ki rin dix w nin. Bi v fer qa ko di bi lv ki ri na wan de her gav meyl da ri yek ber bi o ve he ye.

Ev kur dn ha ko van du deng d ran nerm dix w nin ji bo na hev gi han-di na van deng d ran bi deng d rn din her we k bi , , a tt ki rin li na w y-k di t nin.

Ji ber ko bi lv ki ri na y ji ya w h sa n tir y deng da re ke nerm e, h d h d di ke ve za rn wan kur dan j, ko deng d ra str o wek xwe dix w nin.

Ca ri nan j di nav pir san de di ke ve na w:

Su war>si war>si yar

Ji h la din bi h re j di gu h re:

ge rn ge ri han ge ri yan

be zn be zi han be zi yan

di har di yar

me hr me yr

gi ha gi ya

Ji ali y din di pirs nen ere b de ko ke ti ne nav zi ma n me di gu h re di be :

g Zey neb Z neb xeyr xr

\ ey ret retg Zey nel Z nel

Fey z F zo

Di vt b te n an ki rin ko di zi ma n ere b axaf ti n de j ev y-yn ha ca ri nan di gu h rin di bin .


J, G

Ji van du deng da ran me j xis te nav el fa b ya xwe bi w den g ko fren siz w bi lv di kin g her we k el man w dix w nin.

Ber d ln wan di el fa b ya ere b de ev in:

j > h g > u

Ev herf ber d la j-a ere b ye. Den g v her f di fren si z bi ch, di el ma n bi sch di ing l zi y de bi sh tt n an ki rin.

Ji her fn la t n ji bo na n an ki ri na v den g di des t me de ti herf ne ma bn. Go ra des t re ke me di vi ya b ko em bi her fn he ve du da n emel me kin. Des t ra me a p n em di xis tin n z k el fa b ya tir kan.

Ji h la din cih der ka v den g ge lek n z k cih der ka her fa s ye.Mi le tn ko di zi ma n wan de ev deng n ne li na w s di b jin.

Di zi ma n y na n de n ne. Ji lew ra y na ni yn ko n dest bi fren-si zi y di kin na chamb reambr sambr di b jin pir sa pa a pa sa dix w nin.

Di en ca m de me ev deng wek tir kan, bi v her f n an kir.

Ji xwe ev ikl di el fa b ya xel k ro man ya y de, ji mj ve he b.

X

Ev den g ko di el fa b ya ere b de bi her fa b tt n an ki rin di hin zi ma nn ar de j he ye, we k ni ho el man v den g bi ch n an di kin. L mi le tn din, wek y nan, bi x di ni m nin.

Ev her fa ha di hin el fa b yan de, wek ya fren si zan, du den gan bi hev re di ni m ne di de xwen din, ya n den ge k w du ta k he ye. Her we k:

Ale xand re Alek sand re

Exemp le Eg zemp le


Ji ber ko den g w du ta k ji me re ne ge rek b, me ev her fa ha wek y na nan hin mi le tn din ji bo na n an ki ri na den g b xis te nav el fa b ya xwe.

K, Q

Den gn ko di ere bi y de bi r t n an di kin ji hev bi ge le k ci da ne di zi ma n me de j ci da ci da pey da di bin.

Di gel v hin d r-a kur d ji ya ere b nerm tir si vik tir e. Mi rov di ka-re bi b je ko r-a me n zk w k-y ye ko di pir sa kris tal de tt d tin fren siz cris tal di ni v s nin.

Ji bo na n an ki ri na van den gan di des t me de du herf he ne: k q.

Ge lo bi kj k den g p k bi kj k den g pa k di vt b te n an ki rin.

Deng we k ji p i ya de v mi rov der di ke ve p k ga va ji pa i y der-di ke ve pa k ye.

Her we k r pa k t p k ye.

Ji ber ko den g r ji qi ri k den g t ji p i ya w der di ke ve.

Di zi ma n fren si z, el ma n, di hi nn din de qu den ge k di de ko rast bi rast den g w t-y ye ko di pir sa kar f de tt bi hs tin.

Xel k e ra Br t ji ar ye k re ca ri nan kart di b jin. Di zi ma n fren-si z de j qu art he ye ma na w j ar yek e.

Ti n fren siz t-ya pa n nax w nin wek kar f-a kurd man c b t dix w nin. Di van du pir san de den g qu-a fren siz k-a kur d wek hev in di ti ti t de ji yek hev ne ci da ne, ne km, ne z de ne.


Be l me go ti b ko r den ge k pa k ye. he r end ev deng, rast bi rast di zi ma nn ar de nn be j, di nav be ra k q km z de fer-qek he ye, di wan zi ma nan de j her fa q di es l xwe de, go ra den g her fa k den ge k pa k n an di ke.

Zi ma nn la t n n r v den g pe r car bi her fa c n an di kin. Ji ber ko ev du her fn ha, di zi ma nn es l de, be r ha ti na p, zi ma ni nen la t n n r bi hev gu he r ne.

Di zi ma n la t n kevn de k bi ti n di pir sn ka eso ka len dae ka r b xwe hi l ne di n ma yn de c-yek ke ti ye na w ko xel k Ro ma y ew m na k-yek bi lv di ki rin dix wen din. Her we k di pir-sn cab le, ca f, cor be il le, cor be, cris tal de, ko bi c-k t ne ni v-san din, ev c go ra den g qu-y den ge k pa k di de. L be l di zi ma n el ma n de ko ev k-yn ha bi c ne gu h r ne ev pir sn ha bi k t ne ni v san din: Kab le, Korb, Kaf fe, Kof fer, Kris tal

Ni ho di vt em hi ni k bi bi ha y k-ya kur d den g mi jl bi bin. Ji bo na w j ez k-ya kur d dey nim ber c-ya fren si z -a ere b.

D em pir se ke fren si z bi bin: cri den g c-ya w ge lek n z k q-ya me ye, di nav be ra v c-y q-ya pir sa qr he ma ti ferq n ne ma na wan j yek e, cri di fren si zi y de qr e.

We k ni ho, mi rov di ka re pir sa kurd man c qrn bi el fa b ya fren-si z wek crn bi ni v s ne.

Li ser ber hev da n na den g van her fan min end tec ri be ki ri ne ko di za n na wan de hin f de he ne. Her we k:

1. Min ji hin xor tn kurd re ko ew h n el fa b ya kur d ki ri bn pir sa cris tal da ni v san din. Tev da li xwe ge ri yan pa bi hev re her we k di el ma ni y de t te ni v san din di ik l Kris tal de ni v-san din.

2. Min ev pirs ji hin xor tn kurd re da ni v san din ko her fn ere b nas di ki rin l li ere b ni za n bn. Bi r-k ko di ik l v de ni v san din.


3. Min ev pirs ji kur de k re da ni v san din ko bi ere b di za n b bi sa lan di med re se yan de xwen di b, me la y min be r ko bi ni v s ne, hi ni k se ki n, pirs end ca ran bi lv kir, di gu h xwe re kir ji min re got:

4. Go ra bi lv ki ri na kur de k ne zan ko bi ere b ni za ne di vt v b te ni v san din. L ko bi ere b ha te xwen din den ge k pa k d bi dit ko ji hun di r qi ri k tt kur man ce k ne zan ni ka re de r x ne we ke xwe bi lv bi ke. Ji lew ra bi im la ke ere b fe sh di vt v b te ni v san din.

5. Min ev pirs ji ere be k re da ni v san din. Qet li xwe ne ge ri ya ta vil di ik l v de ni v sand.

Nis be ta q di zi ma n kur d de 150:33798 ya k 1056:33798 e. Ya n di zi ma n me de k ji q b tir e, ni v san di na k ji ya q-y h sa-n tir, si vik tir e, k ji q z tir t te ni v san din.

Ji se be bn bin ge h p ve ko yek bi yek ha ti ne ra ve ki rin, ber v ye k j me n an ki ri na r- bi q ya t- bi k tir ras tir d tin.

C,

Di des t me de c ma ne. Me ev ji bo na n an ki ri na den gn _ c hi la n bn.

Go ra es l van her fan den g c ji b tir bi c di hat n an ki rin. Her we k di la t ni ya kevn, di ba be ls ka e a de, ko di ket p i ya e, i, y, , den g c a me di da, m na den g z ya el ma n, we k ni ho di pir sn j rn de: Ce res, Ci ce ro, cen tum, cir cus, Cyrus, C sar, c tes, ca re mo nia

Di gel v hin d me ev herf ji p i ya xwe ve kir, den g w kevn da al em di wa r qe ba le y de man. Ji ber ko qe ba le li des t ra me a p n tir di hat ji bo na fe da ki ri na w des t r i f de i ko te k he b.

Di zi ma n de nis be ta van j he ma yek e: c 102:33789, 103:33789.

Di en ca m de me den g _ bi c y c bi n an ki rin.


Li hi re dix wa zim ti te k di a vn xwen de va nan re bi kim.

Ew den g ko di el fa b ya ere b de bi c t te n an ki rin di hin de ve-rn Kur dis ta n di pir si nan de ne wek den g xwe nas l bi awa k din tt bi lv ki rin. Bi awa k we l ko ser den g z ya el ma n di e.

Deng drHer we k me be r j go ti b deng d rn kur d di drj- an kin b na den-gn xwe de ser se ki n ne. Ya n deng d re ke drj ti ca ran kin na be ya kin drj [na be].

Di y na ni ya kevn de deng dr ho l bn, deng d rek geh kin geh drj ne di hat xwen din. Ti n di y na ni ya kevn de deng d ri nen na vn j he bn ko di zi ma n me de n nin.

Deng d rn kin ev in: e, i, uDeng d rn drj ev in: a, , , o,

A, O

Ev du deng d rn ha di zi ma n me de j wek yn zi ma nn din t ne bi lv ki rin, l her gav drj in ti car kin na bin.

We ko:

A ak dar pak bar

O zor gol lor

Ti n di za r nv ro de ca ri nan wek eu-ya fren si z o-ya bi tir k t te xwen din. Hin g bi da n na du de qan li ser o-y t te n an ki rin: kl, gl.

Ga va me se h ti ya den ga ni ya kur d di kir em ras t den ge k ha tin ko n z k Y-y ere b ye.

Ev den g ha ko di ca ra p n de li a-ye ke kin di m ne di ras ti y de


ne a-ye ke kin e, ni ka re bi be j. Ji ber ko di zi ma n de a-ya drj he ye ki na w ni ka re he be.

Di en ca m de xu ya b ko ev den g ha ji e-ke str p ve ne ti deng e. Be l ev den g ha e-ke we l ye ko str t te xwen din he r deng-da rn ko di d re str di de xwen din.

Ev den g deng d r ti n di hin de ve rn Kur dis ta n de t te bi hs tin, ne di he m de ran de.

He b ko em v den g bi da n na du de qan li ser e n an bi kin. Her-we k e-yn pir sn pz sd ko bi her fn ere b bi n k wek 3 di ha tin ni v san din deng da rn wan str di ha tin xwen din.

Ji h la din ev fer qa bi lv ki ri n di hin pir sn ere b de ko ke ti ne hun-di r zi ma n t te d tin.

es ker ereb el

s ker reb l

B ik e ko awa y bi lv ki ri n bi pez, sed, es ker, ereb, el li den ga yi-ya kur d tir t di ris tir e.

Ez ko bo t me van -yn ha ne wek pi ra ni y, l wek hin di ka yi y, ya n str bi lv di kim. Di gel v hin d, ma dam em r el fa be k ji bo na zi ma ne k ne ji bo na zar za ra wa yan di kin ev den g ha ni ka ri b b te n an ki rin. Her we k me j n an ne kir ne xis te el fa b ya xwe.

Min pir sn jo rn, ji hin xor tn e ra xwe e rn do r ko h n el fa-b ya kur d ki ri bn da ni v san din. Qet li xwe ne ge ri yan bi e-ke ade t ni v san din. Hin g min ji wan re ji -ya str qal kir.

Bi awa k we l li min ve ge ran din ko p me se le sa f ki rin. Ji min re go tin: Di nav wan her fan de ko te n a n me ki rin, me b di wa r ew herf pey da kir ko w den g bi ka re xu ya bi ke. J di yar e ko ew deng


ti n bi w her f t te n an ki rin ne bi her fe ke din.

e, i, u , ,

Ni ho, me ev e herf he ne ko di p be r hev de du to vn di ik l de n z k hev di t nin p.

Em van a rn j rn bi bin des t xwe bi van mi jl bi bin:

e, i ,

L her we k me be r j go ti b, di den ga yi ya kur d de, deng d rek ca ri-nan drj na bit, ya n he r deng d rn ko kin in dr jn wan n ne he r drj in ki nn wan pey da na bin.

Ber v ye k deng d ra e he r end b te drj ki rin ti car na bit ji ber ko cih der kn wan ji hev ci da ne. Her we k i j bi drjx wen di n na bit .

Di des t me de ti her fn din ne ma bn, go ra des t re ke me di vi ya b em bi her fn hev du an emel me kin. Ji lew ra ji bo na n an ki ri na to fa pa n me ev ^ n a na ha pe ji rand na v w kir bi lin dek.

Ev n a na ha di hin el fa b yn din de j he ye. L bi v fer qa ko di el fa b yn din de den g deng d ran we ke xwe di h le, cih der kn wan na gu h r ne, ti n bi lind di de xwen din. Di el fa b ya me de du ka rn w he ne: Den g deng d ran di gu h r ne bi lind di de xwen din. Lew-ma deng d rn bi bi lin dek he m j drj in tucar kin na yn xwen-din.

Go ra des t rn me n bin ge h, ko ji bo na ki ri na el fa b ya xwe me pk an di p i ya v ben d de me da za nn, di vi ya b ko em b se be be ke zor ji el fa b ya tir kan dr me ke vin.

Li hi re, di her fn i de em ji ya wan dr ke tin.

Tirk i-ya kin bi i-ke b niq te n an ki rin. He ke me we l bi ki ra


i-ya kin bi i-ke b niq te ya drj bi i-ke ade t n an bi ki ra tir ne di b.

No, ji ber ko i ke b niq te di nav her fn u, n, m di p- pa hin her fan de tev l wan di be ji wan de r xis ta na w di ke ve di wa ri-y. Ji xwe tirk j pi t ki ri na el fa b ya xwe p he si yan ji bo na ve qe-tan di na i-ke b niq te ji her fn jo rn ko ke ti ye rex an na va wan ser her fa ko be r i-y di hat ia re tek ber di dan.

B ik e ko me ni ka r b em bi ke vin ne ras ti ye ke we l ko ji ali y da ni-y xwe ve ha ti b n an ki rin.

J p ve, her we k he ta ni ho xu ya b, ji lew ra ko den ga yi yn van du zi ma nan ci da ne, is l deng d rn kur d bi v ne v ji is l tir kan dr ke ti ye.

Ti n di he q v i-y de ti te k din he ye. Di b jin ko di za r nv ro de ev i-ya ha ca ri nan zi rav tir t te xwen din. Ne ma ze di iza fe tan de. Ji ber ko di za r nv ro de m nr ne ma ne, j ke ti ne iza fe ta ere b yek car xwe xis ti ye nav w za r.

We k ni ho, di za r ba ku r de, go ra m- nr b na pirs na van du ikl he ne:

ku r Re mo ke a Re mo

ku r di Re mo ke a di Re mo

L di za r nv ro de, ji ber ko m nr n nin, ev ter k bn ha wek iza-fe t t ne go tin.

ku ri Re mo ke i Re mo

Ev iza fe tn he n di za r ba ku r de j pey da di bin, l ne di zi ma n axaf tin ni v san di na ade t de, l be l di zi ma n da b ede bi yat-a kevn de, ne ma ze di ih ran de ku bi wez na er z ha ti ne ni v san din.

Di zi ma n ba ku r de ev iza fe tn ha wek pirs ter k bn bi ya n ne, di


nav d wa nan de ma ne ne ke ti ne zi ma n xel k. We ko:

xZ h ydZ

Bi el fa b ya me go ra bi lv ki ri na kur di ya xwe r, her we k xelk bi lv di kin ev mis ra di vt ho l b te ni v san din:

Beg za de ye yek ji nes li-m ran

Nav be ra nes li m ran me xz ko kek xist, p ik l w bi ya n xu ya di be.

Di gel v hin d mi rov ni ka re bi b je ko i-yn iza fe tn ere b her gav wek i-yn kur d kin str t ne xwen din. Ji ber ko di wez na er z de ji bo na dest xis ti na ahen g ev i-yn ha ko -a iza fe t ne ca ri nan drj drj tir j t ne xwen din.

L he ke di za r nv ro de i-yin he ne ko ji i-ya ade t zi rav tir t ne bi lv ki rin ev zi ra v ne ji gu h r na cih der ka den g, bel ko ji gu h r na ren g den g t te p ko na ye n an ki rin.

Ji xwe di zi ma n me di her zi ma n de deng dr te va yi ya her fan go ra zar, za ra wan km z de, bi fer qi nan t ne bi lv ki rin, zi rav str di bin, hewr we k di bi r xwe de b te go tin.

Ev deng d ra ha, deng d re ke bi lind e, her we k di pir sn dr, kr, z de t te xwen din.

Pi ra ni ya kur dan v deng d r wek el ma nan ya n str hin di ka yi ye ke ki ik wek fren si zan ya n zi rav dix w nin.

U

Ev deng d re ke we l ye ko di zi ma n de he va la w n ne. Ev deng d ra ha ji du her fan, ji deng da rek deng d re k he ve du da n ye.

Ji bo na qenc xu ya ki ri na den g v deng d r be r ewi l em bi den gi-


nen din mi jl bi bin. Ew bi xwe den g v deng d r d xu ya bi kin.

Di her zi ma n ar de pirs di ka rin bi du deng da ran dest p bi kin, bi go ti ne ke din her we k deng d rek di na va pir s, di p i ya pir s de j di ka re du deng da ran bi d re.

We ko: blr, xwar, str, qrn, stan din, bra tin ...

Di zi ma n me de den ge k din j he ye ko li den g v deng d r di m-ne. Ew deng j den g xw ye, we k di pir sn j rn de:

xwe xwn xwa rin xweh

Ev den g ha j her we k di pir sn blr, str, qrn, ... de t te d tin ji du deng da ran he ve du da n ye ke ti ye p i ya deng d re k. L bi v fer qa ko di deng da rn din de her du deng dar ci da ci da t ne bi lv ki rin. L we k x w di ke vin te ni ta hev, x li p i y, w li pa i-y, ev her du deng dar di ke vin nav hev, li hev di ke lin, ji wan den ge-k we l der tt ko mi rov di ka re bi b je ko ew ne den g du her fan e, l be l den g her fe ke serx we ye, ko di awa y bi lv ki ri na w de fer qe ke e ke re he ye.

Be l ev her du deng dr di ke vin nav hev pk ve t ne bi lv ki rin. Her we k di pir sa xwe da. Di v den g he ve du da n de den g ra ser x ye rind t te bi hs tin, den g din ko ren g w di gu h r ne w ye. Di za r di mi l de pir sa xwe b ye we. J xu ya ye ko her fa pa n w ye x ji p i y ke ti ye.

V ca, we k ev du deng da rn ha w i ne ew end di ke vin nav hev li hev di ke lin ko ji wan den ge k n deng d r der di ke ve. Ev den g ha di vi ya b bi her fe ke serx we bi ha ta n an ki rin.

Me ev ha bi u-ye ke b bi lin dek n an kir u-ya bi bi lin dek ji bo na -ya drj hi la n b, her we k jor ve ha te d tin.

Bi v awa y ji bo na deng d rn kur d qey de yek ha te da nn; deng d rn bi lind bi bi lin dek in n kin b bi lin dek in.


Ev deng d ra ha ko di xwe de deng da re k ve di re; her we k p de tir b te ra ve ki rin, deng da ran, ne ma ze en de kan, ji den gn xwe n ade t str tir di de xwen din.

Me go ti b ko u ne ki na ye. Ji ber ko di den ga ni ya kur d de den ge k deng d r ca ri nan kin ca ri nan drj na bit. He r end ji bo na gu hn ne hn b y di ca ra p n de wek n z k hev xu ya bi bin j di ras-ti y de ji hev ci da ne cih der kn wan ci da ne.

Gu he k ko qenc h n den ga ni ya kur d b ye b ti di wa ri y di ka re v fer q rind bi bi h se t de r ne.

Di gel v hin d em di ka rin bir ha ni nen we l pey da bi kin ko b ar ka-ri ya gu han, rast bi rast bi a van b ne d tin seh ki rin.

Ji bo na v ye k j em ba la xwe ji hin deng d rn bi ya ni yan re bi din ko we k di ke vin zi ma n me xwe di gu h r nin. Zi man wan na pe ji r ne qe bl na ke deng d re ke xwe di xe na wan.

[em me ya] z ere b -ye ke kin e. Lew ma ko di zi ma n me de -ya kin n ne di wan pir sn bi ya n de ko z he ne ev z-yn ha di ke vin li na wan i-ye ke kurd man c ra di bit.

We k ni ho di pir sn j rn de:

mi rad dZmi dr mih tac _mi sil man xSi l man x

Ji lew ra we k zi ma n me bi her fn ere b di ha te ni v san din di n an-ki ri na v den g de di wa ri ye ke me zin di ha te p. Ji xwe, ev deng di ni v sa rn kevn de ti car qenc rast ne ha ti ye n an ki rin. Ji ber ko di nav her fn ere b de j re ber dl kek ne di ha te d tin.

Ji bo na rind xu ya ki ri na doz go ti na xwe em bi pir sa sund xe rk mi jl bi bin. Di pir sa sund de den g u-y bi z-k an bi z-k


di ha te n an ki rin pir sa sun d di ik l an , 3 de di ni-v san din. L di her du ik lan de j den g u-y we ke xwe xu ya ne di b. Ji ber ko bi z- den g di ha te n an ki rin z den ge k we l n an di da ko di zi ma n me de n ne. Lew ma ko [em me ya] z ere b ko -ye ke kin e di zi ma n kur d de n ne.

L bi her awa y j ha te ni v san din ev deng d ra ha den g xwe p n win da ne kir, di de v xel k de we ke xwe ma ge hi ti ye me.

Ji ali y din ev deng d ra ha di nav zi ma n de bi deng d ri nen din di gu-h re p j xu ya di be ko ev deng d ra ha ne -ye ke qin e.

Gu h r na w bi du awa yan di bit: bi i bi o

Di ik l p n de gu h rn ne bi te va y ye. Ji u ko ji w i y he ve du da n ye w di ke ve i bi te n di m ne:

swi war su war si war

wi tin u tin i tin

Di ik l di wim de u di gel deng d ra ko di pa w re tt win da di bit li na wan deng d re ke bi lind, o-yek ra di bit:

cuht cot

suh tin so tin

Ev u ca ri nan, deng d ran j bi xwe re di bit:

bi hu rn bo rn

Ev den gn ha, be r di zi ma n fa ri s de j he bn. L p de tir j ke ti ne. Di gel v hin d di ni v san di n de ik ln xwe we ke xwe hi la n ne:

xwa her xa her Zxwe xo jyxwas ten xas ten Zxwa ce xa ce Z


Her we k ni v se va n zi ma na na z ve ke fa ri s f }f qa la wan ki ri ye, l bi awa k na te vav.

Di zi ma n fa ri s de ji van p ve du her fn din j he ne ko mi rov wan di ka re bi -ye ke bi s niq tan bi -ye ke bi s niq tan n an bi ke. Ev den gn ha he ta n r di zi ma n fa ri s de di jn di do ra Kur-dis tan, Xo zis tan di ra z de t ne bi lv ki rin.

Ma y na van den gan di wan do ran de ji hik m den ga ni ya kur d ye. Ji ber ko i ya yn Kur dis ta na Ece mis ta n he ta Xo zis ta n drj di bin li ra z ge lek kur dn bex ti ya r he ne.

Ev -a ko bi s niq tan t te n an ki rin ji xwe-ya me p ve ne ti tit e. -a bi s niq tan j q-ye ke kur d ye ko u-ye ke me ke ti ye p i ya w. Ji xwe me be r j go ti b ko u, ne ma ze hin deng da ran, ji ber ko di w de deng da re ke ve ar t he ye, str di de xwen din.

Ni v se va n reh ni ma y rind ba la xwe da b ko ev t-yn ha ji n ade t str tir, l ji r- si vik tir t ne xwen din. Ji lew ra bi z de ki ri na niq te k ser r- dil ki ri ye den g w bi ner mi ne den ge k nav be ra t r- bi se ki n ne. Ev deng j ji den g k-yn pir sn j rn p ve ne tu deng e: kul, kur, kun, ku.

L, ji ber ko zi ma n fa ri s ze ma ne k drj bi her fn ere b ha ti ye ni v-san din p da be ke w me zin he ye ge lek pir sn ere b t ke ti ne den ga ni ya ere b bi ge le k l hikm ki ri ye, ew den g ko me bi u n an kir di zi ma n ece man de yek car win da b ye b ye z-ke ere b.

Ni v se va n reh ni ma y ji ber ko ni ka ri b deng d r bi b ne, ba wer kir ko ev den g deng da re ke serx we ye, ji t- ci da ye. Ji lew ra ew bi r ke s niq tan n an kir.

Her we k xwen da yi nen me ko di med re san de xwen di ne di bin hik-m is l el fa b ya ere b de ma ne di b jin ko di zi ma n kur d de j, ji r- p ve du t-n din he ne. M na deng da rn ere ban: i k, \ m.


Nisbeta herfn kurd

1. Nisbeta git

a 1 500 700 160b 650 j 300 t 400c 120 k 650 u 120 150 l 450 450d 840 m 550 v 500e 2 200 n 1 300 w 350 1 000 o 400 x 340f 150 p 120 y 200g 200 q 140 z 150h 350 r 1 100i 1 800 s 340

2. Di destpka bjeyan de

a 97 12 188b 238 j 22 t 275c 135 k 417 u 0 179 l 96 4d 282 m 259 v 44e 120 n 126 w 28 11 o 5 x 227f 111 p 195 y 4g 184 q 215 z 148h 258 r 170i 16 s 292

Ev herdu cedwel ya li rper 34- ji pirtka Celadet Al Bedir-Xan Roger Lescot Grammaire kurde dialecte kurmandji hatine gir-tin.


3. Nisbeta herfan di zaravayn cida de

Bakur Bar Rojavay Rojavay bakur bakur (Palo) (Siwrek)

a 239 232 292 292b 73 90 67 68c 10 20 27 28 29 24 27 26d 101 109 95 94e 378 564 386 389 170 85 151 167f 12 6 13 12g 44 51 40 38h 56 47 53 53i 337 291 308 296 139 160 142 145j 62 10 0 5k 116 137 88 89l 64 130 66 63m 112 140 114 114n 260 231 238 253o 60 44 115 121p 27 28 30 29q 11 14 14 13r 191 209 212 222s 41 45 39 41 57 69 57 55t 133 131 86 90u 29 37 38 38 62 54 40 44v 65 0 69 71w 83 161 95 98x 50 33 39 41y 51 68 45 44z 38 36 77 76

II. B

inge

hn

gram

era

kurd

man

c


R ma nn ber p k

Gra mr1 Gra mr te va yi ya qey de yn ras ta xaf tin rast ni v san di na zmn e.

Zma n kurd man c2 Zma n kurd man c zma n mi le t kurd manc e. Kurd manc p da x-

vin, din v s nin bi go ti nn din his fik rn xwe p e ke re di kin.

H ma nn zmn3 Di zma n dev k de h ma n bin ge hn deng e. Deng bi t pan t ne

se ki nan din bi wan zma n ni vs k dest p di ke. Bi t pan kt bi k tan b je bi hev di ke vin. Pi r car b je an ke se k an ti te k di ni m ne. ga va end b je bi awa k ma na dar di ge hin hev ji wan ko mek di-be. Ko mek fik re ke tam di de za nn.

Bi pey hev ke ti na ko me kan qi set t te p. Qi set bi mi ja re k mi jl di be ew zman bi xwe ye. Ji go ti nn jo rn di xu ye ko h ma nn zi mn ar in:

Tp: a g y h o p m j

Kt: ta, den, ser, co, rt, a, poz,

B je: hesp, pe yar, xa n, spe h, go tin, we re

Ko mek: Par ez bm Re wa n. ro din ya sar e. Gun d me di nav be ra

du avan de ye.

Tp4 Her den g ko di dev qi ri ka me de pey da di be, li ser ka xe z bi ia re-

te k t te se ki nan din. Ji wan ia re tan re tp di b jin.

T pn zma n kurd man c

5 Di her zma ne k de he r end deng he ne ew end j tp pey da di bin. Ji ber ko di zma n kurd man c de sih yek den gn bin ge hn he ne ji lew re t pn zma n kurd man c sih yek in.


H rek: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Gir dek: A B C D E I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

5 Bi ade t ge lem pe r em bi h re kan di ni v s nin. Gir dek km ca ran tn is t mal ki rin. Ko mek bi gir de ke k dest p di ke. T pa se re na ve k a p n her gav gir de kek e.

Deng da yi ya t pan

6 Tp ji awi r deng da yi y ve bi du bi ran le va di bin: deng dr deng-dar.

Deng dr

7 Deng dr ew tp in ko bi se r xwe ji de v me der tn den ge k m s-qa y t nin p. Deng d rn zma n kurd man c het in: a e i o u

Deng dar

8 Deng dar ew tp in ko b ar ka ri ya deng d re k ni ka rin ji de v me der ke vin den ge k mu s qa y b nin p. Ew di de v me de di ke vin hin ci han, wek lv, dran ez man dev ji wan pj ne ke ker pey da di be. Deng da rn zma n kurd man c bst si s ne: b c d f g h j k l m n p q r s t v w x y z

A NEK

Di pra t k de deng dr ji deng da ran bi awa y j rn t ne de r xis tin. Deng dr bi se r xwe j di ka rin k te k b ni n p. L deng dar b deng-d re k tu k t na y nin p. Her we k di k ta par de he ke me deng da-rn (p) (r) xis tin (a) bi te n hit ew (a) bi se r xwe j k tek e. L (p) (r) b (a) y, an deng d re ke din, ni ka rin k te k b nin p.

Do ma deng d ran

9 Deng dr ji awi r do m ve bi du bi ran par di bin, kurt di rj:

Deng d rn kurt: e i u

Deng d rn di rj: a o

Deng d rn kurt bi der be k ji de v me der tn, de v me bi n v ve di-be, do ma wan hin dik e ew tu ca ran di rj na bin.


Deng d rn di rj ga va ji de v me der tn dom di kin, de v me bi te ma-m ve di be ew tuca ran kurt na bin.

He r end deng d rn kurt (e i u) deng d rn di rj ( ) ji ali y i ki l ve n zin g hev bi bin j, ji ali y den g ve ji hev dr ge le k bi ferq in. Ji ber ko cih der ka her ye k ci da ye.

Xwe se ri ya hin deng d ran

10 Deng d rin he ne ko ni ka rin bi ke vin p an pa i ya hin deng da ran. Hi nn din j di p an di pa i ya b je yan de pey da na bin:

I

Ev deng d ra ha bi ge lem pe r na ke ve p an pa i ya b je yan. Ya n b je-yn kurd man c ne bi (i) y dest p di kin ne j p te mam di bin; ji hin da ek pro na van p ve; m na: li, di, ji, bi, i

Ji mi l din b je yn ko di es l xwe de ne kurd man c ne, ji zma n bi ya ni yan ke ti ne zma n me bi i-y dest p di kin.

Wek: Ib ret, ic ra, if las, im za, in kar, in saf, ia ret. Ji xwe kurd man cn ke vin ga va ev b je ya ha bi lv di ki rin h-yek di dan p i ya wan di go tin: (hib ret, hic ra, hif las, him za, hin kar, hin saf, hi a ret). Ev bi lv-ki ri na ha he ta n ro j di hin ci hn Kur dis ta n de pey da di be.

A NEK

Deng d ra i di hin b je yan de ga va k tek bi wan b je yan ve di be, na ye xwen din, l t te ni v san din; ji ber ko di esi l b je y de i he ye ga va k ta ko w na de xwen din j di be i t te bi lv ki rin. We k ni ho, i-yn b je yn qe til, bi hin, re mil, qi fil, re sim, eqil, qe dir, qe hir, ri kin, ke vin, i kil, qe sir, fi kir, i kir, si hir, te vin, ti hin ga va b je bi se r xwe ne t ne xwen din. L he ke k tek bi pa i ya wan ve b ew i na yi-ne bi lv ki rin. Her we k: qetla w, ev i bihn? bi reml di za ne, bi qifl, van resman, eql te, qedr w, ji qehran, riknn Bir ca-Be lek, ev kevn e, di v ikl de, qesra jo rn, bi v fikr, ikra xwe, bi sihr, li ser tevn, ez tihn im. L ew di v bi lv ki ri n de j ve k ta xwe a bin ge hn hil t nin di ik ln j rn de t ne ni v san din.


qe ti la w, ev i bi hin e? bi re mi l di za ne, bi qi fi l, van re si man, eqi l te,

qe di r w, ji qe hi ran, ri ki nn Bir ca Be lek, ev ke vin e, di v i ki l de, qe si ra

jo rn, bi v fi ki r, i ki ra xwe, bi si hir e, li ser te vi n, ez ti hin im.

L he ke pr an par k tek bi wan ve b p b je ye ke n he ve di da n ha te p, he ke (i) ne ke ti ya b je ya n na ye ni v san din. Ji ber ko ev pr an par kt ne ma ji w b je y di bin ev b je ya he ve di da n b je ke bi serx we ye w ve k ta xwe a xwe ser he ye. (Ke vin, kev nar. Bi hin, bih nok. Te vin, tev ne prk)

L be l, he ke ji ber va j ve di b je ya n he ve di da n de (i) ha te bi lv ki rin t te ni v san din j. (i kir, i kir dar; si hir, si hir baz; qe dir, qe dir-gi ran)

U

Ev deng d ra ha bi ge lem pe r di ke ve pa i ya deng da rn g, h, k, q, x di pa i ya deng da ri ne din de km ca ran pey da di be. Hun da, hun dir, guh, gu her, gul, gu lat, gu lok, gu man, guz van, ku, kul, ku l, kum, kurt, kurm, qub, qul, qu r, qun ders, qu re, qurm, qur tik, xu bar, xum re, xur, xur dek, xu rn, xurt. B je yn wek du tu awar te yn v qey d ne.

Ji mi l din tu b je ya kurd man c bi u-y na qe de, ji hin awar tan p ve; her we k p dest p na ke j.

Ji xwe ev deng d ra ha hj di zi mn de bi ser ke ti na xwe ne qe dan di ye. Ji lew ra li go ra bi lv ki ri na kurd man cn ko w i-y bi te ma m li hev na xin b je yn wek xur dek bi awa y xwir dek j di ka rin b ne ni v san din.

,

Ev deng d rn ha tuca ran na ke vin ber deng da ra y-. L he ke ev deng dr bi awa k bi y-y ve b ne hin g ev ya n bi deng-d ra i-y di gu h rin ev i di ke ve na wan. We k ni ho:

p pi yn min v pi y


d di ya te v di y

r ri ya wan van ri yan (1)

de r de ri y me v de ri y

ti l ti li yn min v ti li y

xa n xa ni y te van xa ni yan

kur s kur si yn w van kur si yan

L he ke y b ko bi wan ve bi ze li qe ke te p i ya van deng d ran, hin-g () () he r end (i) b ne xwen din j di ni v san di n de bi (i) y na yi ne gu har tin we ke xwe di m nin. Her we k di ko me kn j rn de () (i) ya b je yn (k, k, de r) i t ne xwen din, ya n (ki, ki, de ri) l di ni v san di n de di i ki ln xwe n es l de t ne a n ki rin: Ev k ye? Tu ku r k y? Ew xel k k de r ye?

Deng d ra () tu ca ran na ke ve p i ya deng da ra (w). L he ke ev her du tp bi awa k bi hev ve b ne hin g () j bi (i) di gu h re. Her we k di b je yn j rn de:

r ri w min v ri w

xwe s xwe si wa te v xwe si w

ez bm ez bi wam tu bi wa y

ez m ez bi i wam tu bi i wa y

A NEK

Ne ma ze kurd man cn ko () y zi rav bi lv di kin, li na (w) y li ber (u) y (y) ek di xin. Hin g () ji ber ko () (y) di ka rin bi ge hin hev, we ke xwe di m ne na gu h re.

r r y min v r y

xwe s xwe s ya te v xwe s y

(1) Ji kurdmancan birek pik -y bi e-y diguhrnin dibjin:

p pe y min v pey

d deya min v de y


Ji xwe di zma n kurd man c de b je yn ko bi deng d re k te mam di bin km in. Her we k yn ko bi deng d ran dest p di kin ne ge lek in.

11 Her s deng d rn ma yn, ya n (a, e, o) bi her deng da r ve di bin bi tu awa y bi deng d re ke din na gu h rin. Bi te n deng d ra (e) ga va di gi he (e) ye ke din (y) yek di ke ve nav be ra wan, ji bo kur ti y mi rov di ka re van her du (e) yan bi () an bi (a) k bi de (y) y yek car ji na v b xe. We k ni ho:

Ma se yek ma sk ma sak

Pe r eyek pe r k pe r ak

Per de yek per dk per dak

Be ya na me yek be ya na mk be ya na mak

T pa du ba re

12 Di zma n kurd man c de t pa du ba re n ne. Ji lew re, he ke di b je ye k de t pek du ba re b, ye ke wan ji ber xwe de di ke ve t pek bi te n di m ne. We k ni ho, par k ta (tir) ga va di ke ve pa i ya b je yn ko bi (t) y te mam di bin yek ji wan her du t-yan di ke ve. Ji lew re di ni v san-di n de j (t)-yek bi te n t te ni v san din Ji ber ko di ve k ta kurd man-c de t pa ko na ye xwen din, na ye ni v san din.

Ev in end mi sal:xurt xurt - tir xur tir

rast rast - tir ras tir

kurt kurt - tir kur tir

end mi sa ln din:pa - v pa v

ba - ev ba ev

yek - k te ye k te

T pn t vel, l ji yek cih der k, an ji cih der kn n zin g hev j na din pey hev:

rind - tir rin tir

pit - da w pi da w


bi lind - tir bi lin tir

dew le mend - tir dew le men tir

A NEK

Di gel v hin d ji ber hin b ga vi yn ve k t, hin tp ne ma ze di da e kan de he r end ne yin j bi lv ki rin, t ne ni v san din. Ew na yi-ne bi lv ki rin, ji ber ko bi awa k t pe ke du ba re di t nin p. L ew ne bi hev ve ne, ji hev ci da, ye ke w di da wi ya b je k de a din di dest p ka b je ke din de ye.

Ez di gund de bm. (gunde)

Deng bj j he ne. (deng b j)

Ser heng g ho tin. (ser hen g)

Ji ga y ge wir re. (gew re)

Ez ji k za nim. (e ji)

S

Di hin ci hn Kur dis ta n de ga va ev deng dar s di de pey deng d re k w hi nek tj we ke z-k dix w nin. Ev awa y bi lv ki ri n na ke ve ni v-san di n s her gav we ke xwe ya n s t te ni v san din bi z-y na ye ta gu har tin.Awa y ni v san di n Awa y bi lv ki ri n

Bi gu h s ne Bi gu h z ne

Se le te Ze le te

Ez m Pa r s. Ez m Pa r z.

Ez der bas bm. Ez der baz bm.

Ji pes nan di te xi le. Ji pez nan di te xi le.

Kt13 Bi ve bn ha tin gir ti na de v me den gek t te p. Ji te va yi ya w den g

re kt di b jin. Kt ji yek an ji ye k b tir t pan he ve di da n ne. Di k tn zma n kur man c de bi ge lem pe r ji ye k he ta pn can tp pey da di bin.

1. a

2. no an ez ma p


3. dev erd pr sto kar

4. qenc dran deng pit

5. stran stand

14 K tn b je y: Her we k di k tan de, ji ye k he ta pn ca tp pey da di bin, b je j an ji k te k an ji end k tan bi hev ke t ne. B je ya ko ji k te k ha ti ye p j re ye k te, b je ya ko ji end k tan he ve di da n ye j re pir k te di b jin.

B je yn ye k te: dar, dran, got, strand, xwar, deng, tr, no

B je yn pir k te: ser ok, deng bj, m van dar, hil fi ran din, dix w ne, qer-

mi an din, ba la fir geh, roj na me van.

Not: B je yn pir k te li go ra hej ma ra k tn xwe bi nav di bin: Ye k te, du k te, s k te, ar k te, pnc k te ...

B je15 Ti t ko t te b r di dil de ra di be fi ki rek e. Ev fi kir ca ri na i ki le k

ca ri na ma na k d ti ne p. Ev her du awa yn fi ki r bi b je yan t ne e ke re ki rin. Bi go ti nn din her b je ni m nen de y fi ki re k ye. Wek:

de reng, hesp, re, wan, ha tin, j ... re, di gel, ez, hev raz, ber war, meh der,

lo, z, dix war, nr, be lek, av re, tj, di lo van.

Bi rn qi se t16 B je li go ra ma na deh ke rn xwe ji hev bi ferq in. Bi re k wan mi rov,

hey wan te ba yi ne ne rih ber yn ko bi dest t ne gir tin an di ke vin ber b na hi ya me a n me di din. Bi re k din ti ti ne we l p me di kin ko ew bi dest na yi ne gir tin l di br di ber a vn me de ra di bin. Ji ali y din b je yi ne we l he ne ko bi se r xwe ni ka rin tu ti t ra ver bi kin, l ga va bi b je yn din ve di bin di ke vin nav be ra wan ma na wan di edi-l nin, di bin se r wan bi hev re gi r di din. Ji lew ra di her zma n de b je li go ra ma na yn xwe ci h ko di qi se t de di bin we z fa ko li ser xwe di gi rin bi end bi ran le va di bin. Ji wan re bi rn qi se t an tex l tn b je yan t te go tin.


Di zma n kurd man c de bi rn qi se t deh in: nav dr, ve qe tan dek, reng-dr, pro nav, l ker, jmar nav, ho ker, da ek, gi ha nek, ba ne an

Gu hr ba r17 Bi rn qi se t ji awi r gu hr ba ri y ve bi du bi ran le va di bin: gu hr bar

ne gu hr bar. Ji bi rn qi se t pnc gu hr bar pn cn din ne gu hr bar in.

18 B je yn gu hr bar: B je yn gu hr bar ew in ko di qi se t de i ki ln xwe n es l di gu h r nin, t ne te wan din di ke vin i ki li ne din.

Nav dr

Cem d, S nem xan, ka xez, ke r, pa ne, pi ling, He re kol, can, qen c, sp-

ta h, se lef, meh der, xur de bn.

Ve qe tan dek

, a, n, ek, in.

Pro nav

ez, we, ew, yn min, ev ha, i, k, k, ko, k jan.

Jmar nav

yek, du sed, he tek, nv yek, a re ar, ye ko ye ko, pnc bi pnc.

L ker

we re, dix war, d bi ha ta, ke ti b, di vt, ni v san din, xwen di bn, da ket,

i kan din.

19 B je yn ne gu hr bar: B je yn ne gu hr bar ew in ko di qi se t de i ki ln xwe n es l tu ca ran na gu h r nin her gav we ke xwe di m nin.

Reng dr

gewr, n, qenc, bi lin tir, he le sor, me zin, spe h, ni zim.

Ho ker

ho l, ro, hin g, nik, bes, km, k, ken g, ni ho, no, be l.


Da ek

di, li, ji, di ... de, ji ... re, der, di gel, be r, pa , pi t.

Gi ha nek

wek, , an, l, ko.

Ba ne an

l, lo, ax, hey, way, ho, ox.

Ve kt29 Ve kt te va yi ya isl qey de yn ni v san din bi he ve b na b je yan e. Bi

go ti nn din her b je ve k ta w, ya n i ki le k ni v san di na w xwe ser he ye. Bi te n b je yn ko bi end awan t ne bi lv ki rin bi end awan j t ne ni v san din. Her we k: bi hu rin/bo rn, rih/r, reh/ra, n zing/n-zik, eh ris tan/a ris tan, te va/te ba, bi hin/bn, bi r/bir s, ni mj/ni vj.

Ji mi l din ve kt ji me re b je yn ko bi he ve di bin yn ko bi he ve na bin ji hev ve di ge r ne awa y bi he ve b na wan a n me di de.

Qey de yn ve k t ji te va yi ya gra m r der tn. Di bi he ve b na b je yan de qey da ge lem per ew e ko her b je bi se r xwe t te ni v san din bi b je yi ne din ve na bin; ji hin awar tan p ve. We k ni ho, di ko me ka Ez di h li n r bm de tu b je bi ye ke d ve ne b ye, ji ber ko her ye ke wan ji bi rn qi se t tex l te k din e. Ez = pro nav, di h = ho ker, li = da ek, n r = nav dr, bm = l ker. () ya ko bi n r ve b ye te wang e; te wang her gav bi nav dr pro na v ve di bin.


Niq te a n

30 Qi set bi hin n an de kan ji hev di be. Ev n an dek da w bi rn ko me-k p me di kin. Bi da n na van n an de kan ma na qi se t tir li hev bi der tt. Ji is l da n na n an de kan re niq te a n di b jin. Ji mi l din em bi niq te a ni y, di de ma xwen di n de ci hn ra wes w si h j di za nn li go ra n an de kan, cih cih km z de di se ki nin bih na xwe di din.

31 N an de kn niq te a ni y n bin ge hn ev in:

(.) Niq te

(?) Niq te pirs

(!) Niq te bang

(:) Niq te cot

(;) Niq te bih nok

(,) Bih nok

Ji van p ve end n an de kn din he ne ko em wan km ca ran di xe bi-t nin; we z fa wan ji n jo rn ci da bi awa k din in.

( ) Ke va nek

Du nik

X zek

- Ben dik

Niq te

Niq te pa i ya ko me k a n di de. Ji lew re ga va ko mek te mam di be li da wi ya w niq te yek t te da nn: Hv ta ri ya e v di edi l ne. Bi re an di na av e wat t te ve ku tin. Be de na Di yar bek r be de ne ke kev na re ye. Xwn bi xw n na y i tin.

Niq te pirs

Niq te pirs di ke ve pa i ya ko me kn pir si ya riy. Ji ma n p ve ew j reng den g pir si ya ri y di de qi se t: Gen co ken g ji we lt ha ti ye? He vind i di ni v s ne? Te end kew ku ti ne? K ji de rin c de ket?


Niq te bang

Niq te bang di ke ve ber ba ne a nan li pa i ya ko me kn ba ne a ni y. Ax! ez i qas t im! Bin ve ke ze ba min; bin ve lo lo! Way li min ax ezo! Xwe-do! tu bi reh ma xwe k.

Niq te cot

Ga va li ber ko me k ti tek t te go tin an hej mar tin; niq te co tek di ke ve pa i ya ko me k. Ba ve k di de ma mi ri na xwe de ji za ri wn xwe re got: Za ro no! ez ji we re na ve k pak di h lim; qe di r w bi za nin w we ke xwe hi l nin. Mi ro v h ja bi s ti tan h ja ye: m ra n, xe bat co mer d.

Niq te bih nok

Niq te bih nok di ke ve nav be ra wan he vo kn ko bi hev re gi r da y ne ma na hev di edi l nin w di bin se r. Dew le men d bi hi na r ye; ne bi mal pe re y ye.

Bih nok

Bih nok di ke ve nav be ra wan b je yn ko di ko me k de da ne pey hev bi gi ha ne ke k ne ha ti ne gi r dan. Di v ha l de bih nok, bi awa k cih gir ti y gi ha ne k ye. Ji mi l din ev n an dek di ka re bi ke ve nav be ra bi rn ko me k n ki ik j. Bi er t ko bi da n na w ma na ko me k ne yit gu har tin. Te mo, Can gr, He vind Fer zen de bra yn hev in. Sor, sp, kesk zer ren gn ala me ne. Mi rov bi axaf tin, ni v san din xwen-di n ji hey wa nan t te ferq ki rin. Ku rn min, hon i re bi ya min na kin bi ya xel k di kin. Em he m, em he rin e r we lt. Be l, ez j, ez bi we re bm.

Re wes v sih

32 Me go ti b ko n an de kn niq te a ni y, di qi se t de ci hn ra wes v si h j a n me di din. He r niq te ne ci h ra we s ne; ya n di wan de mi rov qe de re k di se ki ne. He r bih nok niq te bih nok in ci h v si h ne; di wan de em hin dik di se ki nin. V si ha bih no k ji he mi yan kur-tir e.

33 N an de kn ma yn.

Ke va nek

Ke va nek li p li pa i ya wan pir san t te da nn ko bi se be be k ke ti-


ne ko me k he ke j ha ti ne hi la nn ma na ko me k ne km di be, ne j di gu h re. Be la y (w nex we i ya xe dar) ez ge le k an dim. Seg ma nn me he mi yan (qe de r bst pnc mr) li r l wer ha ti ne er geh gir tin.

A NEK

Li na ke va ne kan mi rov di ka re x zi kan j b xe. Be la y w nex we-i ya xe dar ez ge le k an dim. Seg ma nn me he mi yan qe de r bst pnc mr li r l wer ha tin er geh gir tin.

Du nik

Du nik di ke vin p pa i ya wan pirs ko me kn ko mi rov wan ji der ve di t ne t xe qi se t. Te ne bi hs ti ye ko di b jin: Her tit bi zra-v di k; mi rov bi st r. Eh me d Xa n ji bo ki t ba xwe go ti ye:

Ev mey we eger ne av dar e

Kurd man c ye ev qe der li kar e

X zek

De ma ko qi set di ke ve ik l axaf ti n ca r ko xe ber bj di gu h re; li p i ya go ti n x ze kek t te da nn;

Miz g n dan ke r go tin :

Deh ik ji te re b.

Ke r li wan ve ge rand got:

m min km, ba r min z de b.

Ben dek

Ben de k da t nin nav be ra du b je yn ko di nav bey na wan de ho gi ri-yek he ye. Ka ri y-be lek, Ka ri y-ke le h, Bir ca-Be lek, Be dir-Xan.

Ji mi l din ga va ji km b na cih k tn b je y ji hev de di ke vin ev n an dek wan k tan bi hev re gi r di de. Hin g b je di be du pe re; pe r ek w di da wi ya x ze k de di m ne pe r din di ke ve pe i ya x ze ke n.

Ga va ev b ga v t te p, di vt b je kt bi kt ji hev b ne xis tin; b ko


t pe ke k t j bi be bi ke ve x ze ke din. Me se la he ke (ner mi jan din) ke te pa i ya x ze k t de cih ne b; ev b je bi v awa y t te bi rn: (ner mi jan din) ji van ar k tan hin di vt bi ke vin pa i ya x z n an a ma yn p i ya x za n, b ko ji t pn her ar k tan ne tu j ji hev bi bin.


Nav dr

34 Nav dr ew b je ye ko ke se k hey wa ne k an ti te k a n me di de. Ji lew re b je yn Zn, pis mam, r, hesp, post kur s nav dr in. Ji ber ko ji van her e b je yan di do hin ke san, di do wn din hin hey wa nan di do wn ma yn j hin ti tan p me di kin.

He ve nav se re nav35 Nav dr di nav xwe de di bin ge h de bi du bi ran le va di bin: he ve nav

se re nav.

He ve nav

36 He ve nav ji w nav d r re di b jin ko ji ye k b tir kes, hey wan an ti-tan di ni m ne wan bi hev re bi nav di ke. Her we k r w, hesp, i ya. B di ro, ga va em r w di b jin; ev b je na v her mi ro v ye ko bi r ve di e. B je ya hesp j we l ye; p he r hey wa nn w cis n he ne t ne seh ki rin. Bi b je ya i ya he r bi lind ci hn din ya y he ne ko ne gor, ne mi tik in ji wan bi lin tir in t ne b r. Ev in end he ve nav: a girt, xa n, evor, ma se, can, b na h, der z, ke r, pez, ke vir, dar, qen c, xelk, z wan, kes ke sor, nav ro, gi rav, eh.

Se re nav

37 Se re nav ew nav dr e ko bi te n ke se k, hey wa ne k an ti te k di ni-m ne xwe se r w ke s, w ti t an w hey wa n ye. Her we k: Sa do, B lan, He re kol. Ev nav d rn ha ye ko ye ko xwe se r mi ro ve k, se ye k i ya k ne. Ev in end se re nav: He vind, S pan, Xa br, Hin dis tan, Hez-ro, Ke re van, Zn, Dr gul, Kur dis tan, Agi r, Cem d, Fer ezen de

Gu hr ba ri ya nav d ran38 Nav d rn zma n kurd man c ji du awi rn t vel ve gu hr bar in: za yend

m jer. Ev gu hr ba ri ya nav d ran bi te wan g t te p.

Bi ge lem pe r d pa nav d ran li go ra za yend m je r wan di gu h-rin. Ca ri na j ev gu hr ba r bi gu h ri na t pe ke ra ye k t te p.


39 Za yend: Di zma n kurd man c de du za yend he ne: m nr.

Za yen d nr

40 Na vn mi rov, hey wa nn nr na vn ti ti ne ne rih ber yn ko kurd-man can ew nr he si ban di ne, tev de ji za yen dn nr in. Wek: Cem-d, m, n r, ga, xa n, gir, Fe rat, can, be ran, Xur d, de r, zing, hi, em, ke vir, law, dir hav.

Za yen d m

41 Na vn jin, hey wa nn m na vn ti ti ne ne rih ber yn ko kurd man-can ew m he si ban di ne, tev de ji za yen d m ne. M na: S nem xan, jin, meh, dar, lek, me hn, ti fing, bi zin, br, gol, peh nav, He re kol, He za rom, co, en, top, ej n, Kur dis tan.

42 Na vn hey be rn rih ber: Di hey be rn rih ber de, ca ri na m n r w hey be r bi b je yi ne ci h bi serx we t ne n an ki rin.

Her we k di b je yn j rn de:

bra xweh

pis mam dot mam

b ra di

kur ke

bra z bra z

hesp me hn

ye ka ne me h

be ran mih

n r bi zin

dk mi rk

L ga va ew hey ber bi awa y jo rn, bi b je yi ne bi serx we ci h ne bi nav ki r ne, hin g b je yn m nr bi ser wan ve da t nin bi v awa y za yen d wan, ya n m n rn wan di din za nn. Di v i ki l de ve qe tan de kek di ke ve nav be ra b je ya ra y b je yn m nr. Ve qe tan dek bi xwe j za yen d wan a n di de. We k ni ho:

ke w nr ke wa m

ke r nr ke ra m


pi sin g nr pi sin ga m

s xu r nr s xu ra m

hi r nr hi ra m

gu r nr gu ra m

f l nr f la m

kev ro k nr kev ro ka m

43 Qey da jo rn, qey da ge lem per e. Ya n m n rn hey be rn rih ber, ne ma ze hey wa nan, bi ge lem pe r bi v awa y t ne n an ki rin. L km ca ran ji v qey d der, b je yn m, nr, dl, mak, mang di ke vin p i ya b je ya ra y b tu ti t bi wan ve di bin; b je ke n bi hev ke t di t nin p. Hin g ew b je bi hev ve t ne ni v san din. Her we k: n re-ker, ma ker, m kew, d le gur, man ge

A NEK

Za yen d hey wa ne k, ca ri na, bi ve qe tan dek te wan g j t te n an ki rin. Ga va em di b jin: hes pa min b ne an ke ra min b ne xu ya ye ko em qa la me hn ma ke r di kin. D san ga va em di b jin: ez li hes-p si war bm an ez li ke r si war bm ge lek kif e ko hey wa n ko em l si war b ne me hn an ma ker e ne hes p nr ke r nr e.

44 Ma na za yend: B je yin he ne ko ga va ma na wan di gu h re za yen d wan j t te gu har tin. Me se la dar ga va bi ma na da ra he n e m ye V da r ji min re da we ne. L ev dar bi xwe ga va bi ma na da r hik e nr e V da r ji min re bi k n ne.

45 Di za yen d hin nav d rn ko ti ti ne ne rih ber di ni m nin kurd manc ne yek in. Hi nan ew nr, hi nn din ew m he si ban di ne. Ji wan b je yan ti t ko he ta ni ho me ka ri b em bi se ni f nin b je yn j rn in. He ye ko hi nn din j pey da bi bin: ax, wext, mix dar, qe der, sng, kur s, bal-gih, xe ber.

We z fe yn nav d r46 Nav dr di ko me k de ge lek we z fan di b nin.

Bi kur t n bin ge hn ev in:


Ki rar: So ro ro ji ba jr hat.

Bi re se r l ke r: Min So ro dt.

Min ji So ro re got.

Bi re se r nav d re ke din: Ki t ba So ro n ye.

P ve be r l ke r: Xe r b ne tu ek e.


M jer

47 Di gra m r de m jer ew xwe se ri ya nav d ran e ko nav dr p hey be re-ke bi te n an hey be ri ne ge lr di ka rin a n bi din. Bi go ti nn din m jer ye kej ma r ge lej ma ri ya nav d ran a n me di ke em p di za nin ge lo di qi se t de qa la hey be re ke bi te n di kin an ji ye k b tir. He ke nav-dr hey be re ke bi te n di ni m ne hin g ew ye kej mar e; he ke ji ye k b tir di ni m ne hin g ew ge lej mar e.

Ye kej mar48 Nav dr ye kej mar e, ga va ew ji tit, mi rov hey wa nn ko di ni m ne

ye k bi te n ra be r me di ke. Nav d rn ko me kn j rn ye kej mar in: Mr hat. Ez hes pe k di b nim. Ez i ya y bi lind di b nim. Ji ber ko ew ji m ran m re k, ji hes pan hes pe k ji i yan i ya k bi te n a n di kin.

Ge lej mar49 Nav dr ge lej mar e, ga va ew ji tit, mi rov hey wa nn ko di ni m ne ji

ye k b tir ra be r me di ke. Nav d rn ko me kn j rn ge lej mar in: Mr ha tin. Ez hes pi na di b nim. Ez i ya yn bi lind di b nim. Ji ber ko ew ji m ran end m ran, ji hes pan end hes pan ji i yan end i yan a n di kin.

50 Her we k ji m sa ln ma de yn 48 49 di xu ye di zma n kurd man c de ye kej ma r ge lej ma ri ya nav d ran bi end awa yn t vel xu ya di bin. Ew ne ma ze ji m je r l ker, te wang ve qe tan de k di xu yin.

Ye kej mar Ge lej mar

Ev me hn e. Ev me hn in.

Min me hn dt. Min me hn d tin.

Ez me h n di b nim. Ez me h nan di b nim.

Ez me h ne k di b nim. Ez me h ni na di b nim.

Ez ji te re me h ne ke qenc Ez ji te re me h ni ne

[pey da bi kim. [qenc pey da bi kim.


Ev ku r k ye? Ev ku rn k ne?

Me h n xwar. Me h nan xwar.

Tu v hes p di b n? Tu van hes pan di b n?

Ge lej ma ri ya se re na van

51 Ji ber ko se re nav xwe se r ti te k, mi ro ve k an hey wa ne k ne, p bi te n ew bi nav di bin, di ras ti y de se re nav tu ca ran na bin ge lej mar. L bi me ca z ji bo m sa l bi ge lej ma r t ne go tin. Her we k: Ez ji te re Me la yn Ci zer, Eh me dn Xa n Fe qehn tey ran ji k pey da bi kim. Tu di be ya ba nn b dar belg de li Bn go lan di ge r.


Te wang

52 Zi ma n kurd man c zma ne k te wang bar e. Ya n b je yn w di qi se t de we ke xwe na m nin li go ra ci h ko di qi se t de di ke vin , we z-fa ko li ser xwe di gi rin t ne te wan din hin par kt bi wan ve di bin, an hin t pn wan bi t pi ne din di gu h rin.

53 Ji bi rn qi se t bi te n n gu hr bar t ne te wan din. n ne gu hr bar tu ca ran na yi ne te wan din ew her gav we ke xwe di m nin.

54 Bi ge lem pe r b je di qi se t de an ki rar an bi re ser in. Ga va ew ki rar in we ke xwe di m nin ga va di bin bi re ser hin g t ne te wan din.

Te wan ga her bi r qi se t he r end yek car ji hev ci da ne bin j ew km z de ji hev bi ferq in. Te wan ga her bi r di cih de di de ve ra w de d b te go tin.

Te wan ga nav d ran55 Nav dr, he ve nav bin se re nav bin, li go ra m jer za yen den xwe t ne

te wan din. Bi ge lem pe r di ye kej ma ri y de nav d rn nr bi -y nav d rn m bi -y ge lej ma ra her di wan bi an- t ne te wan-din. Ev par kt bi pa i ya nav d ran ve di bin.

Hesp hat. Hesp ha tin.

Me hn hat. Me hn ha tin.

Di ko me kn jo rn de nav d rn hesp me hn ne ha ti ne te wan-din. Ji ber ko ew her du j di wan ko me kan de ki rar in ki rar na yi ne te wan din. L ev nav dr bi xwe di ko me kn j rn de ha ti ne te wan din. Ji ber ko t de d ne ki rar l bi re ser in.

Ez hes p di b nim. Ez hes pan di b nim.

Ez me hi n di b nim. Ez me h nan di b nim.

Di m sa ln jo rn de nav dr he m bi re se r l ke r ne. L nav dr bi re se-r nav d re ke din j di bin. Hin g j nav dr t ne te wan din. Her we k:


Ev go t le k ye. Ava go l rn e. Di i ya yn Kur dis ta n de her tex lt deh be ce na wir he ne. Go la Wa n go le ke spe h ye.

A NEK

Di nav b je yn ko bi an-ek te mam di bin, di hi nan de ev an ji esil ra ye k b je y ye. M na: Re wan, ba ran, pey man, ga ran, ke van, di ran h.d. L di hi nn din de ev an bi xwe, te wang e, ji ber se be-be k bi wan ve b ye. M na: Ser he dan, Bo tan, r wan, Xer zan, He vr-kan h.d. Ji lew re ev b je yn ha bi tu awa y ni ka rin b ne te wan din. Ji ber v ye k her we k mi rov di b je Ez ji Re wa n tm ni ka re bi b je Ez ji Bo ta n tm. Ji ber ko es l b je y bot e, an ko p ve b ye te wan ga ge lej ma r ye. Ji xwe ga va em Bo tan di b jin mex sed ci h an e rn Bo tan e. B je ya bot bi re se r cih e r ye ji lew re ha ti ye te wan din b ye Bo tan. M na b je ya dar ga va di be bi re-se r b je ke din t te te wan din. Her we k: p ln da ran. B je yn wek Ser he dan, r wan, Xer zan, He vr kan, So ran j m na w ne tev de yek ha w ne.

Di v na v de b je ya gu lan rex ma ko ji v cis n ye t te te wan din. Bi ras t es l v b je y me ha gul, me ha gu lan e; ya n an te wang e. Ji lew re di vi ya bu gu lan ne ha ta te wan din. L ev b je ji qey d der bi awar te y ca re ke din t te te wan din di be gu la n li na ko bi b jin me ha gu lan di b jin me ha gu la n. Ji ber v ye k an-a gu la n di vt ji es l b je y b te he si ban din.

56 Awar te: Bi te n ji qey d der di l ke rn ger gu hz di ze ma n wan n bo r de bi re se rn wan we ke xwe di m nin ji be re va j ve ki ra rn wan t ne te wan din. Ji lew re, di ko me kn j rn de rex ma ko b je yn: Zn, hesp, lek, za rok ki rar in, ha ti ne te wan din b je yn; S sin, ceh, pen ce re yn ko bi re ser in we ke xwe ma ne ne ha ti ne te wan-din.

Z n S sin dt. Hes pan ceh xwar.

le kan gi ha xwa ri b. Za ro kan pen ce re k nand.

57 He r nav d rn nr in he ke di wan de t pn a he ne ev nav dr di ka rin bi gu har ti na van t pan bi -k j b ne te wan din. Her we k


di van ko me kan de: So ro ji k vir ket. Gur gn . Ba la fir ber bi ez mn fi r. Ez li hsp si war bm. Fer zo ji ba jr tt. K li ser bn b? Em ji x n der ke tin.

Bi v qey d ve, di vt di qi se t de hin nav d rn nr b te wang bi m-nin. Ji ber ko di he m nav d rn nr de deng d rn e a pey da na bin. Ji lew re li nik kurd man cn ko bi v qey d ve di in b je yen wek: kum, got, dil, hi, mi rov, m rik, gir, kur, mr, mr, gund na yi ne te wan din, ji ber ko di wan de ne e ne j a he ye. Ji ber v ye k ga va ew di qi se t de di bin bi re ser j we ke xwe di m nin. Pi t ko ev qey da di zmn de cih b ye nav d rn bi e a j di qi se t de b te wang ha ti ne go tin.

Ji lew re her we k mi rov di ka re bi b je ez ji ke vi r an k vir ke tim di ka-re bi b je j ez ji ke vir ke tim b je ya ke vir ne te w ne.

A NEK

Ji ra ve ka jo rn di xu ye ko di nav d rn nr de me yil da ri ya zi mn ber bi te ri kan di na te wan ga wan a ye kej mar e; ne ma ze ik l p n. Ji lew re her s ik ln j rn rast in

So ro ke vi r ta v je.

So ro k vir ta v je.

So ro ke vir ta v je.

Gur gn a.

Gur gn .

Gur gn a.

Ba la fir ber bi ez ma n fi r.

Ba la fir ber bi ez mn fi r.

Ba la fir ber bi ez man fi r.

Ez li hes p si war bm.

Ez li hsp si war bm.

Ez li hesp si war bm.


Fer zo ji ba ja r tt.

Fer zo ji ba jr tt.

Fer zo ji ba jar tt.

K li ser ba n b?

K li ser bn b?

K li ser ban b?

Em ji xa ni y der ke tin.

Em ji x n der ke tin.

Em ji xa n der ke tin.

58 Ga va end nav dr di din pey hev her we k mi rov di ka re wan nav d ra li go ra m jer za yen d her ye k yek bi yek bi te w ne, di ka re bi te wan-di na hi ne kan j bes bi ke.

Nav d rn ko da ne pey hev ne ji yek za yen d ne; l tev de ji yek m je r ne. Te wan

Celadet Ali Bedir Xan Elfabeugramer 02

Documents

Transcript of Celadet Ali Bedir Xan Elfabeugramer 02