METALK MALZEMELERN EKME DENEY

Mekanik Anabillm Dal

1.AMAekme deneyi malzemelerin mukavemeti hakknda esas dizayn bilgilerini belirlemek ve malzemelerin zelliklerine gre snflandrlmasn salamak amac ile geni apta kullanlr. ekme deneyi standartlara gre hazrlanm deney numunesinin tek eksende, belirli bir hzla ve sabit scaklkta koparlncaya kadar ekilmesidir. Deney srasnda, standart numuneye devaml olarak artan bir ekme kuvve; uygulandnda, ayn zamanda da numunenin uzamas kaydedilir. ekme deneyi sonucunda numunenin temsil ettii malzemeye ait aadaki zellikler bulunabilir. a) Eiastisite modl b) Elastik snr c) Rezilyans d) Akma gerilmesi e) ekme dayanm f) Tokluk g) % uzama h) % kesit daralmas

2. TEOR ekme deneyine tabi tutulan numunenin yukarda belirtilen zelliklerinin Shhatli bir ekilde belirlenebilmesi iin, alnd malzemeyi tam olarak temsil edebilmesi gerekir. Ayrca u hususlarn bilinmesi de, sonularn irdelenmesi asndan gereklidir.

\ot>

Numunenin alnd malzemenin a) malat ekli; dkm, kaynak, scak dvme veya haddeleme, soul; dvme veya haddeleme b) malat ekline gre ynlenme c) Tatbik edilen sl ilemler gibi durumlarnn da bilinmesi nemlidir. Deney sonularnn irdelenmesinde, numunenin alnd malzemenin durumunun yansra, alnan numunede de u hususlarn bilinmesi faydaldr: a) Numunenin alnd blgeler b) Numunenin aln ekli ekme deneyine tabi tutulacak malzemenin ekil ve boyutlar standartlarda belirtilmektedir. Deney sonularnn belirli bir standarda uyma zorunluluu vardr. Sonular, numune boyut ve biimine gre deiiklik arzedebilir. Numuneler iki ksmdan ibarettir. 1) Numunenin ba ksmlar: Yk tatbik edilmek iin tutulan ksmlardr ve dier blgeye gre daha byk boyutludur. 2) Numunenin orta ksm: Yk tatbik edildiinde deformasyonun yer almas arzu edilen daha kk boyutlu blgesidir. Deney sonular bu ksmda yaplan lmelerle tesbit edilir. Numunenin bu ksmnda, kesit ile uzunluk arasnda belli bir iliki vardr. Numunenin orta ksmndaki kesit alan, ilk kesit olarak alnr ve A gsterilir.n D2

c) Numunenin hazrlan ekli

olarak 0_

Yuvarlak ubuklar iin; Yass ubuklar iin; eklindedir.

A0 = - A0~axb

Numunenin ince ksm ierisinde en az LO boyu kadar bir uzunluk bulunmaldr. Bu mesafe, numunenin kopma uzamasnn tayinine yarayan bir uzunluk olup yuvarlak ubuklar iin 5.D0 olarak alnr. Yuvarlak kesitli ubuklar iin ekme deney numunesi ekil 1'de grlmektedir

Io1

ekil 1. Yuvarlak kesitli silindirik kesitli ekme deney numunesi

d0 = Numune ap, d, = Ba ksmnn ap Lv = nceltilmi ksmn uzunluu = L0 + d0 L0 = l uzunluu = 5D0 l_. = Toplam uzunluk, h = Ba ksmnn uzunluu

Teknolojik ekme diyagramnda ordinatta yer alan gerilme, ykn numunenin ilk kesit alanna blnmesi ile elde edilir. Bylece, malzemenin birim kesitinin ykleme durumu ortaya kar. Apsisteki %uzama ise numune boyundaki uzamalarn boyuna % cinsinden orandr ki byiece, malzemenin birim boyundaki uzama miktarlar tesbit edilmi olur.

2.1 Teknolojik Gerilme -% Uzama Diyagram Teknolojik gerilrne-uzama diyagramlarndan malzemeye ait aadaki deerler hesaplanabilir.

1) ekme Dayanm: Bir malzemenin ekme dayanm veya ekme mukavemeti, maksimum yKn (Pmax) numunenin orijinal kesit alanna {AO} orandr. Yani;

[ot

ekme Dayanm