Негізгі бет

Оқушының аты-жөні: Кужантаева Айнур Абуқызы.

Класс: 11 А

Зерттеу тақырыбым: Дүние жүзіндегі урбанизация процесі.

Зерттеу сұрағым : Дүние жүзіндегі урбанизация процесінің негізгі түсінігі. Әлемдік елдерге урбанизацияның әсері.

Зерттеу жұмысын растайтын мәлімдеме

Мен осы зерттеу жұмысым өзімдікі екенін және оның сенімді екенін жариялаймын. Барлық ресурстар мен дереккөздер расталған және басқалардың ресурстары мен дереккөздері қолданылған жағдайда сілтеме жасалынған.

--------------------------------------------- (Қолы)

-10.03.2014 (Мерзімі)

Дүние жүзіндегі урбанизация процесі.

Зерттеу сұрағым: Дүние жүзіндегі урбанизация процесінің негізгі түсінігі. Әлемдік елдерге урбанизацияның әсері.

Кіріспе:

Урбанизация процесінен қаланың экономикасы артады деген адамның қызығушылығын арттырады. Урбанизация процесі қазіргі таңда барлық елдерде болады десекте болады. Міне осының салдарынан урбанизация жаһандық проблема, осымен қоса оның әлемдік елдердің экономикасын арттырады. Экономика артса онда елдің де дәрежесі артады, ал дамыған елдер қатарына қосылу үшін экономиканы арттыру керек. Егер урбанизация процесіне анықтама берер болсақ: Урбанизация- бұл адамдардың тұрғылықты адамдардың өз ауылынан қалаға қоныс аударуы. Қазіргі кезде көп адамдар ауылдан қалаға көшуде. Бұл қарапайым болжам. Кейде урбанизация процесі елге жақсы әсерін тигізеді ал кейде ол зиян әсерін алып келеді. Урбанизация ол әлемдік проблема десек те болады сонымен қатар пайдасында алып келіп жатады. Бірінші жағымды яғни жақсы әсерін нақтылап айтар болсақ мен мынадай аргументтерді ұсынғым келеді: 1. Урбанизация процесі әсерінен қаладағы адамдар саны өседі. 2. Жұмыскерлер саны артады. 3. Қаланың экономикасы дамиды. 4.Қаланыі Ішкі Өнімі артады. Онда Зиян беретін әсеріне деген аргументтер былай болмақ: 1. Қаладағы адамдар жұмыссыз қалуы . 2. Қаланың экологиясы төмендеуі. 3. Әртүрлі бұзықтықтар болуы. 4.Салт-дәстүрдің умытылуы. Мен өз көз қарасымды айтар болсам. Ауылдан қалаға көшу жақсы деп те жаман депте айта алмаймын, себбебі кей адамдар білім алу үшін келеді. Бірақ ауылдада тұратын тұрғындар керек. Қазіргі кезе ауылдардың болашағы әлсіреп бара жатқандай. Енді жақсы жақтарына немесе әсеріне мәлімдеме берер болсақ егер ауылдан қалаға адамдар көшер болса, онда қалада шамалы болса да жұмыскерлер саны артады және де білім жақсарады. Ал екінші көзқарас ол зияндығы бірінші көзқарасқа керісінше ауылдағы тұрғындар саны кемиді. Құндылықтар, мәдениеттер, салт-дәстүрлер жойылуы мүмкін. Тіпті қазіргі таңда ауылдық жерлерде құндылықтар жойылып бара жатыр. Оның алуан түрлі себептері бар. Жастардың көбісі қалада оқығысы келеді, білім алып үлкен орындарда болғанды талап қылады. Бірақ бұл кейбіреулер үшін орындалса кейбіреулер үшін орындалмайды. Солардың әсерінен жоман жолға түсіп кететін жастар да бар осының салдарынан адами құндылықтар төмендей бастайды, себебі оның сол іске деген талпынысы төмендейді. Ауылдан қалаға келгендердің көбісі қызметтің әр саласында орналасып жұмыс істейді. Ал енді бірінші көзқарасқа келер болсақ ауылдан келген адамдар қаланың біліміне, қызметіне, дамуына

үлесін көптеп қосады. Мысалы Ауылдан білімі бар адам көшіп келіп сол білімін әрі қарай жалғастырар болса, онда ол үлесін міндетті түрде қосады деген сияқты. Осы тақырыпта менің мақсатым осы урбанизация түсінігін зерттеу. Урбанизация процесі қандай себептер әсерінен болады. Және де урбанизация процесінің дүние жүзіне әсері. Және де урбанизацияның болуына әсер ететін нақты себептер. Оның дамушы және дамыған елдерге оң әсері көппе әлде теріс жақтары көппе. Менің ойымша теріс жағынан оң жақтары шамалы болсада көп. Нақты идея урбанизацияның әсерін зерттеу. Урбанизация процесінен көптеген елдер зардап шегуде, ал кейбір елдер осыдан жақсы әсерлер алуда

Мен бұл зерттеу жұмысты зерттеу үшін көптеген дерек көздерін қолданатын боламын. Соның ішінде белгілі-бір адамдардан сауалнама алатын боламын. Және де әрбір алынған ақпаратқа синтез, қорытамын, сенімді ме әлде сенімсіз бе екенін тексеремін. Әрбір ақпаратты анализ, синтез, дедукция, индукция, зертттеу, санау яғни есептеу немесе мөлшерін есептеу секілді әрекеттерді жасаймыз. Соңында борлық алынған ақпаратқа RAVEN жасайтын боламын.

Негізгі бөлім

Зерттеушілік жұмысымның жалпы зерттеу мәселесінің анықтамасына келер болсақ: бірінші мәселе ол дүние жүзіндегі урбанизация процесінің негізгі түсінігі, яғни урбанизация процесі әр елде өзіндік ерекшелікпен немесе кемшілігімен, жақсы немесе жаман әсерін беріп жүреді. Урбанизация процесінің негізгі түсінігі қалыптасқан нақты жылы белгісіз әр елде өзәндік дамуына байланысты басталған. Бірақ кейбір деректер бойынша урбанизация поцесі біздің заманымызға дейінгі ІV ғасырдың басында бастау алған. Ал урбанизация термині 1867 жылы Испанияда пайда болды. Сонымен қатар урбанизация процесі X-XI ғасырлар жоғары темппен жүрген оның олай жүру себебі ауылдық жерлерде мүлде жағдайлар жасалмаған соның салдарынан барлық кедей адамдар қалаға көшуге мәжбүрлі болған, міне осылай бірінші урбанизация процесі ең алғашқы рет дамыған. Мысал айта кетер болсақ урбанизация процесі Солтүстік Америкада 1950 жылы кең ауқым алып, яғни осы жылы басталған. Ал енді әлемдік елдерге урбанизацияның әсері дегенді қалай түсінуге болады. Бұл мәселенің негізгі анықтамасы, яғни мұнда сол урбанизация процесінің жүру кезіндегі елге немесе қалаға алып келер шығыны немесе пайдасы, кемшілігі немесе артықшылығы, оң әсері немесе теріс әсері болып табылады. Осы мәселеден сан- алуан сұрақтар мен мәселелер туындатуға болады. Өмірде әрбір заттың жақсы жағы мен жаман жағы да болады. Менің ойымша дәл осы мәселенің елге алып келер оң әсері көп, себебі осы процестің арқасында қаланың мәдениеті артады. Экономикағада белгілі бір оң әсерін береді.

Оң көзқарас:

Урбанизация процесі экономикға оң әсерін береді, яғни экономиканың дамуына үлесін қосады. Немесе урбанизация процесі жоғары деңгейде жүрсе елде дамиды. Себебі ауылдан адамдар келсе қала тұрғындарының саны сапасы артады. Ал тұрғындардың саны артса елге түсер қаражатта өседі. Егер ауылдан келген адамдар қаланың өсуіне үлес қосар болса, онда тек экономика емес қаланың технологиялық, мәдиени және саяси әл- ауқаты да өсіп оркендейді.Экономикаға алып келер әсеріне дәлел келтірер болсақ Урбанизация процесі бойынша ең жоғарыда тұрған мемлекеттер, яғни бірінші орында Гонконг, ал екінші орында Сингапур. Дәлел ретінде сингапурды алсақ ол дамыған елдердің қатарында және де экономикасы даму көрсеткіші бойыншада олдыңғы орындардың қатарында. 2012 жылғы жүргізілген санақ бойынша. Сингапурдағы ішкі өнім адам басына шаққанды $318,9 млрд (2011) құрап отыр, бұл экономикасының да дамығанын көрсетеді. 2004 жылдық жалпы ішкі өнімді 2012 жылғымен салыстырғанда 20 пайызға өскенін көрсетеді.осы урбанизация процесінің арқасында елде туризм дамыған және өте жоғары деңгейде. (Driven by Growth: Political Change in the Asia-Pacific Region edited by James W. Morley)

(The United Nations Department of Economic and Social Affairs http://hdr.undp.org/). («Оценка влияния урбанизации на экономический рост» Е.А. Коломак 2011 год. EBSCO).Осы дәлелдерді зерттеу барысында логикалық қателіктер көптеп байқалды. Сондықтан дәледерді дәледеу қиынға соқты. Straits Times газетінде «Егер урбанизация процесі жақсы жүрсе онда елдің экономикасы артады» делінген. Бірақ көбіне урбанизация процесінің әсерінен көптеген экологиялық зардаптар келеді, ал оны қайта қалпына келтіру үшін көптеген қаражат кетеді. Ал сонда экономикасы қандай жағдайда болады.

Осы дәлелдермен көқарастардан қорытқаным урбанизация процесінің мемлекеткетің экономикасына немесе қаланың экономикасына алып келер жақсы жағы көп және орташадан көп десекте болады. Бұдан менің көз карасым өзгерді. Себебі урбанизация процесі мен эконоиканы бірге алып жүру қиын. Дегенімен бір теріс жақтыңда жақсы жағы болады.

Урбанизация процесі қаладағы білімділер санын арттырады. Білімділер артса елдің немесе қаланың технологиялық өндірісі артады. Себебі ауылда қаншама білімділер жүр олар елдің дамуына белгілі көмегін бере алады. Тіпті ауылдан қалаға барған әрбір адам белгілі- бір әрекетпен елге пайдалы әрекет жасай алады. Америкалық ғалым Адам Аланның айтуы бойынша ауылда тұратын адамдардың тез үйреніп алу қабілеттілігі қалалық адамдардан қарағанда 3 есе тез ұғып кетеді. Ол қала мен ауылдың адамдарына тест алу барысында ауыл адамдарының 42,5 пайызы қабілетті болып шыққан ал қаланың адамдары 39 пайызды құраған (2004 жылы жүргізілген). Демек ауылдық адамдар жақсы дамыған, ол айтпасада белгілі ауылдық жерлерде таза ауа, егін шаруашылығы, керемет табиғат, ауылдың экологиясы қаланың экологиясына қарағанда 5 есе таза. Ал қалада адамға зиянды әсер беретін газдар көп ол жыл сайын 26 г/см3 –қа тарайды. Ал ол газдардың 15,8 пайызы адамның миын әлсіретеді. Ауылдық жерлерде ол жылына 5,002 пайызды ғана құрайды. Осыларданақ қорытынды шығаруға болады. ( EBSCO `Білім деңгейі` 2007 жыл A.Adam).

Иә, әрине қаланың дамуына білімді адамдар керек, бірақ сол адам қалаға көшіп келгенде қаланың ауасымен тыныс алады, демек зиянды газдар оның да миына зиян алып келеді сонда уақыттың өтуімен олда қабілеттілігінен айырылуы немесе бірте-бірте жоғалтуы мүмкін. Сонда бұл логикалық қателіктер деп ойлаймын.

Бұл аргументті қорытып кетер болсақ әрине білімді адамдар қазіргі таңда ауадай қажет, бірақ денсаулықта керек. Әрине егер қала дамитын болса, онда біз ауылдық жерлердіде дамыта аламыз. Және де қаланың мәдениетіде арта түседі.

Қазірде білімді жастар артуда соған байланысты технология, инновация және әлеуметтік жағдайда өсуде. Міне сондықтанда қазіргі жастарды білімге, мәдениетке, потриоттық сезімге, табиғатты аялауға, үнемдеуге үйрету керек, яғни жас кезінен бастап.

Тріс көзқарас:

Бәрімізге белгілі урбанизация процесі адам өміріне алып келер кері әсерлері көп. Соның бірі экологияға зиян алып келеді. Яғни урбанизация процесі кең ауқым алған жерлердің экологиялық жүйесі әлсірейді. Себебі қалада адам саны артса адам әрекетінен шығатын яғни антропогендік факторларда күрт өседі. Осының салдарынан экология нашарлайды. Демек экология ластанса адам денсаулығынада алып келетін зияны болады. Дәл осыған EBSCO-ның сайтында жарияланған қазіргі кезде қаланың экологиялық жүйесі әлсіреп 5 есе төмендеп кеткен. Яғни пайызбен көрсеткенде 65%-ды құрап жатыр, ал көлік жүретін жолға немесе зауытқа жақын жерлерде бұданда көп. Бұлай болу себебі қалада адамдар көп, олардан жыл сайын орташа есеппен 5,2 миллион тонна қоқыс шығады, сол қақыстардан шығатын және ауамен араласып басқа жаққа тарайтын иістер 75%-ды құрайды. Ең соңында бұның барлығы көп адамның болуынан болып жатырғанын ғалымдар дәлелдеген. Бір адам күн сайын 3 кг қоқыс, ал өңделмейтін судың күніне 100л шығарады. Оңтүстік Уальсс университетіндегі австралиялығ ғалымдардың айтуы бойынша 300 жылдан кейін мегаполюстер өледі. Ең бірінші болып Ресеий, Сидней, Хьюстон, Рио-де-жанейро секілді ірі қалаларда басталады.( http://www.youtube.com/watch?v=VndVb0eT_DI ) Адамдардың барлығы дерлік заманауы өмірді, жақсы білімді және бизнестік жұмысты қалап мегаполюстарға келуде. 40 жылдың ішінде мегаполюсте тұрушылар саны 4 есеге оскенін көрсеткен, міне осының салдарынан ауыл кәсіпкерлері және шаруалары барлық адамды азықпен қамтуға үлгере алмай жатыр. Ең бірінші бұл поблема Латтын Америка мен Қытайға жетеді, себебі ол жерлерде 80 пайыз адамды құрайды. Тіпті дүние жүзіндегі 70 пайыз адамдар қалада өмір сүруде. Осының салдарынан адамдар көшенің 1,5 м2 жергеде сыймайды.осыдан жаһандығ экология жүйесі төмендеп жатыр. (канал СТС Информация бағдарламасы).

Мен логикалық қателіктерді байқамадым, жоқ деп ойлаймын.

Сөз соңында қорытып кетер болсақ адам санының көбейіп кетуі экологиянны шыныменде ластауды күшейтеді.

Урбанизация процесі экологияға ғана емес адамдардың тұрғылығты жерсіз қалуынада алып келіп соғады. Себебі адам көбейген сайын жерде азая береді, яғни кері процесс. Дүние жүзінде қалада өмір сүріп жатқандар 70 пайызды құрайды дедік ал соның ішінде 24-27 пайызы қалада үйді жлға алғандар. Ай сайын бір үйде 2-3 отаудың тұрып жататын адамдар көбейген. Ауылдық жерлердегі адамдар керсінше азайды ол жақтарда жұмыс істеуге адамдар жетіспеуде. Ал қалада жұмыс жетіспеушілік жүріп жатыр. Метрода көшеде адамдар көп осылай урбазизация процесінің үдерісі арта берсе болашақта адамдар серуендеудің өзінде үлкен кезекке тұруы мүмкін. Осы проблеманы шешу үшін сан алун жұмыстар жүргізілуде. Американың өзінде ауылдан көшіп келетіндер саны ай сайын 1,5 мың адамды құрайды олардың ¼ ғана тұрғын үйде тұрады ал қалғаны жалға алумен, ал кейбіреулерінде әлі үй жоқ. («Watering our

cities: The capacity for Water Sensitive rban Design to support urban cooling and improve human thermal comfort in the Australian context» Andrew M. Coutts Monash University, Australia 2012).

Бұл мәселелерден қорытып шығар нәрселер көп. Шындығына келгенде урбанизация процесіне келгенде менің ойым толығымен өзгерді. Кейбір адамдар қалаға көшіп барып тұрғын үй таба алмайды, сондада тәуекелге бел буып заманауи үйде тұрғысы келеді, бұны ойлаудың өзі тіпті артық.

Дүние жүзіндегі елдердің урбанизация процесінің әсерінен қаладағы адамдар саны көбейіп климат өзгерісі орын алып экологиясы ластана бастаған, сондағы Проблеманы шешу жолдары:

1. Сурет- қаланы гүлдендіру өсімдіктер арқылы экалогияның жағдайын жақсарту

Бірінші Испанияда әрбір қалада мұздатқыштар орналастырылған ол температураның 15 градусға төмендетті.

Екіші Америкада әртүрлі өсімдіктің көмегімен температураны 10 градусқа төмендеткен. Олар үйдің төбесіне 20 000 түрлі өсімдік өсірген, тіпті әрбір жерге 1- суреттегідей.

Үшінші Парижде әр жолға су шашқышты орналастырылған ол ауаны ылғалды әрі таза болуына көмектеседі.

Осылардың барлығы экологияны жақсартуғада көмектеседі.

Қорытынды:

Осы зерттеу жұмысын зерттеу барысында көптеген нерселерге көз жеткіздім. Урбанизация процесі жаһандық проблема, сондада оның экономикаға алып келер жақсы жақтары бар. Бірақ адам саны көбейсе экология нашарлайды, оған қаражат кетеді. Және де зерттеу жұмысын зерттеу барысында жақсы яғни оң көзқарасты дәлелдеу қиын болды. Шын мәніне келгенде урбанизация процесінің теріс әсері көп. Оның экологияға, адамдардың жұмысына, тұрғын үйлерге, климаттың өзгеруіне, салт- дәстүрдің ұмытылуына алып келер кері әсерлерін барлығын қоссақ бұдан елдің экономикасы төмендейді, әлсірейді. Урбанизация процесінен кері нәтижелері көп. Егер бұның алдын алмасақ ірі мегаполюстердің барлығы құрып күйреуі мүмкін. Барлық жерде барлық кезде балансты ұстау керек. Ол үшін ауылдыда дамыту керек, яғни ауылда эко- жүйені дамыту керек, зәулім үйлерді салынуы керек. Және де экологияға зиян келмейтін жұмыс, кәсіпорындарды салу керек. Ауылды да көркейту керек. Енді зерттеу сұрағына жауап берер болсақ. Урбанизация процесінің негізгі түсінігі ол қазіргі таңдағы адамдардың ауылдан қалаға көшіп келіп адам санын арттыртып, сол қалаға кері немесе оң әсерін береді. Ал енді осы урбанизация процесінің дүние жүзіндегі елдер мен қалаларға беретін әсеріне келер болсақ. Бұл процестің жүруін 100 пайыз деп алып оның 75 пайызы кері немесе теріс әсер береді, ал қалған 25 пайызы жақсы немесе оң әсерін береді. Яғни жақсы әсерінен қарағанда жаман әсері басымрақ. Бұл әрине менің ойым. Мен осы дәлелдерді зерттеу барысында көптеген ақпараттарды кездестірдім, бірақ мен сенімді ме әлде сенімсіз емеспе анықтап равен жасап әрқайсысын синтезден өткіздім. Кейбір жерлерде логикалық қателіктерде кездесті. Урбанизация процесі адам өмірі жақсы жаққада жаман жаққада өзгерте алады тек ол адамдардың өз қолында. Барлық жаман әсерлерді жою үшін көптеген тер төгу керек көптеген жұмыстар жасалуы керек, бұларға кең ауқымды уақыт керек. Сол уақытты қазірден бастап жоғалтпау керек. Осы кезге дейін бұл урбанизация процесіне көңіл бөлінбей келді, сондықтанда біз апат болмай тұрғанда бұл істі қолға алуымыз керек. Әртүрлі жобаларды дайындап немесе іріктеу арқылы ауылдыда қаланыда дамытуымыз керек деп ойлаймын. Барлық дүние жүзіндегі әлемдермен бірігіп бұл проблеманы шешу керек.

Қосымша:

1-сурет. Бұл сурет бойынша біз әлем елдеріндегі ресми және шын урбанизацияның диограммасы көрсетілген. Егер осы берілген диограммаға байланысты түйін түйер болсағ, онда 10 ірі мемлекеттердің ішінде 6 мемлекетте екеуіде тең түсіп тұр, яғни ресмиде шынайыда урбанизацияда тең дегенді білдіреді. Мемлекеттерді атап айтар болсақ: АҚШ 75%, Ұлыбритания 86-89% , Франция 75-65%, Чехия 75-61%, Мексика 81% және Япония 75%. Ал қалған 4 мемлекеттерде тұрақсыз екенін көруге болады. Оларда басым бөлігі ресми урбанизация болып келеді.

Сауалнама қорытындысы:

Мен 10 адамнан жүзбе жүз сауалнама алдым, себебі бұл ашық жауап беруді талап ететін сұрақтар. 10 адамның ішіндегі бесеуі шетелдік адамдар.

Адамдардың 40 пайызы урбанизация процесіне түсінігі бейтарап, яғни жақсы жағыда жаман жағыда бар деушілер. Тағы 40 пайызы жаман жағы көп деушілер болды, қалған 20 пайызы жақсы жағы көп деушілер болды.

Қолданылған әдебиеттер:

І. EBSCO сайтынан пайдаланылғандар:

1. «Watering our cities: The capacity for Water Sensitive Urban Design to support urban cooling and improve human thermal comfort in the Australian context». 2012 жыл. Andrew M. Coutts, Centre for Water Sensitive Cities and School of Geography and Environmental Science, Monash University, Clayton, Australia. Email: Andrew.Coutts@monash.edu

2. «Оценка влияния урбанизации на экономический рост» Е.А. Коломак 2011 год.

3. «Coping Strategies among Urban Poor: Evidence from Nairobi, Kenya.» January 2014 Djesika D. Amendah, Steven Buigut, Shukri Mohamed

4. «Urban Scaling and the Production Function for Cities» Jose´ Lobo, Luı´s M. A. Bettencourt, Deborah Strumsky, Geoffrey B. West. March 2013

5. «Urban agriculture in the developing world: a review.» Kahane, Remi

Nono-Womdim, Remi Gianquinto, Giorgio.

ІІ. СТС каналы «Информация» бағдарламасы, деректі фильм:

1. http://www.youtube.com/watch?v=8etPkxkDrrk

2. http://www.youtube.com/watch?v=VndVb0eT_DI

ІІІ. Бірінші деңгейлі дереккөздер:

1. Статистикалар сайты http://hdr.undp.org/ немесе зерттеушілік сайты2. Рейтинг сайты http://gtmarket.ru/ratings/urbanization-index/info 3. Дәлелдер сайты http://www.procon.org/search.php?

cx=017402664799758818261%3Ah8o1ba2z2o4&cof=FORID%3A11&ie=UTF-8&q=urban&sa=Search

4. http://www.un.org/ru/youthink/urbanization.shtml.

ІV. Екінші деңгейлі дереккөздер:

1. http://russian.people.com.cn/31516/7086453.html 2. http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_geo/

298/%D0%A3%D0%A0%D0%91%D0%90%D0%9D%D0%98%D0%97%D0%90%D0%A6%D0%98%D0%AF

3. http://voluntary.ru/dictionary/949/word/urbanizacija 4. http://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD

%D0%B8%D0%B3%D0%B8/%D0%91%D0%A1%D0%AD/%D0%A3%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F/

5. http://mirknig.com/knigi/guman_nauki/1181655182-urbanizaciya-i- rasselenie.html

6. http://be5.biz/ekonomika/etea/18.htm 7. http://polpred.com/?ns=1&cnt=142&sector=7