BR.55_kapital_ponedelnik 07 juni 2010

2.390

2.400

2.410

2.420

2.430

2.440

2.450

2.460

2.470

31.5 01.6 02.6 03.6 04.6

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

NA ZATVORAWE, PETOK, 04.06.2010, 13.00~.

MBI 10 0,01%MBID 0,25%OMB 0,17%

EVRO/DENAR 61,50DOLAR/DENAR 50,13EVRO/DOLAR 1,23

NAFTA BRENT 75,38EURORIBOR 1,27% INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (04.06)

PONEDELNIK, 7. JUNI. 2010 | BROJ 55 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

� KUPUVAJTE STANOVI I DAVAJTE GI POD KIRIJA!� KOMUNA NAJAVUVA INVESTICII OD

PET MILIONI EVRA!...........................................STRANA 18� RIZICITE SE NAMALUVAAT,

]E IMA POVE]E KREDITI!...............................STRANA 20� NEMA RAST BEZ DISCIPLINA

NA JAVNITE FINANSII...................................STRANA 21

� KOMPANII I PAZARI

� VOVEDNIKIGOR PETROVSKI

VLO@UVAWE VO “HJUMAN RISORSIS” � STRANA 2

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA

XIM ABRAHAMSON IHG AMERICASPRERODBA NA SLAVNIOT BREND � STRANA 14

0

((

6

TVORAWE, PETOK, 04.06, ,

MBI 10 MBID OMB

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

NAFTA BRENT EURORIBOR INDEKS NA MAKEDONSKA B

2.420

2.430

2.440

2.450

2.460

2.470

D DD D

"NOVI 30.000 PARTISKI VOJNICI PARTISKI VOJNICI VO JAVNATA VO JAVNATA ADMINISTRACIJA"”ADMINISTRACIJA"”

KOLUMNAILIJA DIMOVSKIKAMPAWI I HAJKI� STRANA 13

� KOLUMNI � STRANA 12

KIRIL NEJKOVNESRE]ATA VO MEKSIKANSKIOT ZALIV I KORPORATIVNOTO UPRAVUVAWE

DEN DONÊVKAKVA E VR-SKATA ME\U UNGARIJA I SVETSKITE BERZI?

EDNODNEVEN SEMINAR MO@NOSTI [TO GI NUDI ORGANSKATA HRANAPREDAVAÎ: DRAGICA MITI] (REPUBLIKA SRBIJA), ALEKSANDRA MARKOVSKA I VALENTINA KOLAR8 JUNI 2010 GODINA, 9.00 - 16:00 ÂSOT NA 5 KAT WWW.MCHAMBER.MK

0

0 0

7

NA ZAT

MBI

SDSM TVRDI:

SVETSKO FUDBAL-SKO PRVENSTVOOD FUDBALOT ]E ZARABOTAT I MAKEDONSKITE KOMPANII� STRANA 7

IGOR [email protected]

NAVIGATOR07.06.20102

Par~iwa ohridska pastrm-ka bea pu{teni vo Ohrid-skoto Ezero, odgledani po ve{ta~ki pat vo novoiz-

gradenite kapaciteti na Hidro-biolo{kiot institut vo Ohrid. Na poribuvaweto prisustvuvaa ministrite za zemjodelstvo na Makedonija, Qup~o Dimovski, i na Srbija, Sa{a Dragin. Ova e treto po red poribuvawe na Ohridskoto

Ezero so pastrmka ovaa godina. Toj pora~a deka po sekoja cena mora da se za{titi pastrm-kata kako endemski vid vo vodite na Ohridskoto Ezero, za {to vaì i zabrana za ribolov i stopanisuvawe so vodite na ezeroto. Poribuvaweto so podmladok na pastrmka na vozrast od 2,5 meseci se vr{i za da se izbegne rizikot, mladite rip~iwa od godina{niot mrest da bidat otrueni so eventualni zagaduva~i od podzemnite vodi.

400.000

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

KAKO SE [VERCUVAAT CIGARI ME\U MAKEDONIJA I BUGARIJA �

MAKEDONSKITE KAMIONI NATOVARENI SO CIGARI SE REGISTRIRALE KAKO PRAZNIPo 100 evra od avtomobil pla}ale makedonski dràvjani za {verc na cigari vo Bugarija. Za {verc so kamioni cenata se dvièla od 10.000 evra nagore, doznava bugarskiot tabloid “24 ~asa”. Carinicite koi gi zemale parite gi zaveduvale kako prazni vozilata natovareni so cigari bez banderola

Po 100 evra od avtomo-bil pla}ale makedonski dràvjani za {verc na

cigari vo Bugarija. Za {verc so kamioni cenata se dvièla od 10.000 evra nagore, doznava bugarskiot tabloid “24 ~asa”. Carinicite koi gi zemale parite gi zavedu-vale kako prazni vozila-ta natovareni so cigari bez banderola. Od evi-dencijata na Carinata jasno se gledalo deka praznite avtomobili i cisterni koi patuvaat kon Makedonija, Srbija i Grcija, naj~esto se vra}aat povtorno prazni. Ova e pri~inata po-radi koja ministerot za vnatre{ni raboti na Bu-garija, Cvetan Cvetanov, isprati izve{taj do premierot, Bojko Bori-sov, vo koj bile spom-enati imiwa na visoki carinski slu`benici i pograni~ni policajci. Vo analiti~kiot izve{taj, dolg 42 strani, stoelo i deka del od koruptivnata {ema na {vercerite bile dvajca {efovi na tamo{nata Carinska uprava.Kako {to objavi “Kapi-tal”, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti na Bugarija minatata nedela vo organizirana akcija uapsi makedon-ski dràvjanin, voza~ na kamion od koj vo dve kombiwa vo blizina na Sliven bile pretovarani 81 pakuvawa cigari bez banderola od markite “merilin”, “superstar”, “london brix”, ‘troka-dero” i dr. Spored podatocite na tamo{nata pograni~na policija, bile registrirani 18 vleza na kamionot na ovoj grani~en premin. Celta bila identi~na - {verc na cigari bez banderola.Bugarskite mediumi ja preplavija javnosta so koruptivni skandali vo koi direktno se vme{ani dràvjani na Makedonija. Ve}e podolgo vreme se objavuvaat inicijali na

makedonski dràvjani koi bugarskite slu`bi gi smetaat za del od sin-xirot na {verc so ciga-ri. Tamo{nite eksperti s$ po~esto gi tolkuvaat vakvite slu~ai.“Prikaznata so praznite cisterni se povtoruva od sredinata na 90-tite godini na minatiot vek. Toga{, poznata makedon-ska firma podol-go vreme ilegalno prevezuva{e cigari vo Bugarija”, komentira bugarski ekspert. Vo izve{tajot adresiran od Cvetanov do Bori-sov, pokraj imiwata na istaknati slu`benici na bugarskata Carin-ska unija stoi i deka i lokalni sudii i partiski lideri bile vklu~eni vo {vercerskata operacija. Bilo spomenato deka vo dekemvri mina-tata godina “go fatile” zamenik-direktorot na Carinskata unija kako izdava naredba da ne se sorabotuva so Minis-terstvoto za vnatre{ni raboti. Vo izve{tajot Cvetanov gi objasnuva {emite i mehanizmite na uve-zuvawe na kineska i turska roba po nevero-jatno niski ceni. Opi{an e i kanalot preku koj se uvezuvale poznati

brendirani proizvodi direktno od Turcija. Spored informaciite na “24 ~asa”, del od parite od nelegalnata rabota na grani~nite premi-ni odele vo kasite na partiite od aktuelnata bugarska opozicija. Za ova se najavuva dopol-nitelna proverka.Ovie skandali bea pri~ina za èstoka de-bata i prepukuvawa me|u visokopozicionira-nite bugarski politi~ari. Otkako ministerot za vnatre{ni raboti na Bugarija ostro ja osudi rabotata na tamo{nata Carina, sleduvaa najavi za rokada vo poziciite na visoki dràvni funkcioneri.

100 evra od avtomobil

pla}ale makedonski dràvjani za {verc na

cigari vo Bugarija

10.000 evra se dvièla cenata za

{verc so kamioni

VIKTORIJA [email protected]


PONEDELNIK 07 JUNI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Na samitot na gu-verneri na cen-t r a l n i b a n k i i minis tri za

finansii od regionov, odràn pred nekolku dena vo Crna Gora, site “prvi monetarci i finansieri” od jugoisto~na Evropa se soglasija deka fiskalnata disciplina e eden od najva`nite uslovi za rast na ekonomiite. Makedon-skiot minister za finan-sii Zoran Stavreski jasno pora~a pred svoite kolegi deka “krizata e vistinski moment za da se prome-ni kvalitetot na javnata potro{uva~ka”. I deka efikasnosta na tro{eweto pari treba da bide op-timalna, taka {to }e se namali neproduktivnoto tro{ewe. Istovremeno kaà i deka kapitalnite investicii od buxetite ne smeat da se namaluvaat, bidej}i toa e edinstveniot na~in, mala dràva kako Makedonija, kako {to se i ostanatite zemji od re-gionot, da & pomogne na sopstvenata ekonomija. Dali vo kapitalni in-vesticii Stavreski gi smeta{e i ovie 30.000 lu|e {to navodno, spored SDSM, od esen }e dobijat trajni vrabotuvawa vo javnata administracija? Zatoa {to, ako se bliàt izbori, kako {to vlasta demantira, a opozicijata s$ po~esto najavuva, ovie 30.000 trajno zgrièni birokrati se ubava brojka na lojalni glasa~i. Dobra kapitalna investicija, vloùvawe vo “hjuman risorsis”, {to bi se re-klo po “zapadwa~ki”. Gruevski vedna{ odgovori deka se rabotelo za samo pet iljadi vrabotuvawa i deka ne samo {to nemalo da ~inat mnogu, tuku i

}e donesele za{teda. I deka ova se pravi po sugestija na Evropskata unija. Kolku {to jas se se}avam, najmnogu {to ni pora~uvala EU, 15 godini nanazad, e deka javnata administracija ni e glomazna, neefikasna i skapa. I deka mora da ja reformirame. Vo taa “reforma”, osven zgol-emuvawe na kapacitetot i kvalitetot na vraboten-ite, neminovno vleguva i nejzino kastrewe. Toa go sfatija site, i Bugarija, i Srbija i site {to po~naa so reformi na dràvniot aparat. Takvite merki se nepopularni i bolni, ama mora edna{ da se sprovedat. Zna~i, ne e poentata da debatirame dali 5 ili 30.000 (staro)novi vraboteni }e dobijat dràvnite slu`bi (iako ne e nebitna brojkata, naprotiv!). Rabotata e vo toa {to tie, zaedno so onie {to ve}e imaat “re{enie” i ponatamu }e go ~inat dràvniot buxet bezmalku polovina mili-jarda evra godi{no. A, nie ne pravime re-forma, tuku povtorno go “pikame |ubreto pod tepih”. Normalno e deka sekoj go ima pravoto da bide vraboten, no ne e normalno vladata da gi odlaga problemite so preobemnata javna admin-istracija, vo stilot “drì vodu dok majstori ne odu”. Daj da gi zgriìme ovie na{ive sega, pa drug neka mu ja misli koga }e dojde zortot, odnosno denot koga ve}e nema da ima kaj da begame so krateweto na administracijata. Neodgo-vornoto odloùvawe na reformite vo javnata adminstracija go pravea site vladi dosega, bez

VLO@UVAWE VO “HJUMAN RISORSIS”

isklu~ok. Vrabotuvawata vo dràvnite slu`bi se eleganten na~in na vrabotuvawe na svoite partiski kadri i pri-dobivawe sigurni gla-sovi, a zo{to nekoj bi si go zemal è{kiot kosten na otpu{tawa na javnite slu`benici, vo svoite race?! No, eden den nekoj }e treba da im objasni na lu|eto {to }e ostanat bez rabota za koja mislele deka e na-jsigurnata na svet, zo{to ekonomijata takva kakva {to e, ne moèla da go izdrì tovarot od preku 120.000 administrativci, i zo{to so godini po red nekoj ne sozdaval dovolno uslovi za toa kreiraweto i uspehot na novi kompanii da bide generator na rastot, a vrabotuvaweto vo re-alniot sektor da bide imperativ za site, a ne “sigurnoto” pribeì{te vo dràvnite jasli.

07.06.2010 3NAVIGATOR

Najgolemata hrvatska grade`na kompanija Konstruktor, koja vo Makedonija go gradi regionalniot

pat Tetovo-Jaìnce, e pred bankrot. Smetkata na kom-panijata ve}e e blokirana, {to ve}e e potvrdeno i od samata kompanija. So ova se doveduvaat vo pra{awe proektite na Kon-struktor vo Makedonija. Kom-panijata ima sklu~eno dogovor so Agencijata za dràvni pati{ta vo visina od 114 milioni denari za reha-bilitacija na regionalniot pat R-405, delnicata Tetovo-Jaìnce. Od Agencijata za pati{ta za “Kapital” tvrdat deka hrvatskata kompanija dosega ne najavila deka }e otstapi od izveduvaweto na grade`nite raboti na regionalniot pat Tetovo-Jaìnce.“Zasega nemame najavi od Konstruktor deka bi se pov-lekle od izgradbata na re-gionalniot pat. Tie denovive gi izveduvaat probnite trasi na patot Tetovo –Jaìnce”, velat od Agencijata. Vo izminatiot period Kon-struktor Inènering, zaedno so grade`nata kompanija Mavrovo Inènering, rabo-tea na rekonstrukcija so pro{iruvawe so dopolnitelna

soobra}ajna lenta za bavni vozila na regionalniot pat R-106, odnosno delnicata Gradsko-Prilep. Realizacijata na toj proekt iznesuva{e 112,5 milioni denari. Konstruktor rabote{e i na izrabotka na zavr{en asfalten sloj na regionalniot pat R-106, delnicata Gradsko-Prilep vo vrednost od 25,2 milioni denari. MN: Te{kotii so prihoditeHrvatskite mediumi minatata nedela objavija deka dolgo-vite na splitskata grade`na kompanija dostignaa dve mili-jardi kuni ili 267 milioni evra. Kapitalot na kompani-jata, pak, se procenuva na 354 milioni kuni, odnosno 48,7 milioni evra. Se smeta deka glaven “vinovnik” za vakvata sostojba e izgubeniot tender vo Crna Gora, kade {to kompanijata ne uspea da obez-bedi bankarska garancija. Od ovoj dolg, 1,65 milijardi kuni se kratkoro~ni obvrski koi Konstruktor gi podmiruvala so bankarski krediti, ~ii mese~ni rati sega dostignale 10 milioni evra.Dokolku Konstruktor ne obez-bedi seriozna finansiska pomo{ od stranstvo ili ne bide angaìrana so nekoja nova vredna rabota & se zakanuva kolaps. O~igledno, nerealiziranite ambicii vo stranstvo odigraa golemo vlijanie vrz ugle-dot na splitskata kompanija

Konstruktor i dovedoa do nemo`nost za dobivawe na novi proekti za rabota.Izgradbata na avtopatot Bar-Boqare vo Crna Gora, vo vrednost od tri milijardi evra, be{e poslednata slamka za spas za finansiska kon-solidacija na Konstruktor, koja spored hrvatskite me-diumi, planira vo tekot na godinava da otpu{ti me|u 500 i 800 rabotnici. Kako }e se dovr{uvaat i zat-voraat grade`nite raboti na gradili{tata, taka rabotni-cite i inènerite }e ostanu-vaat bez rabotni mesta.Te{kata situacija na Kon-struktor ja ilustrira i po-datokot {to s$ pote{ko do-biva bankarski garancii, a lizing-kompaniite im gi odzemaat grade`nite vozila za koi Konstruktor ve}e ne e sposobna da gi otplatuva ratite.“Konstruktor ima problemi kako i sekoja druga kompanija vo dràvava. Ne moàm da kaàm deka stoime cvrsto. Situacijata e te{ka, no se borime. Platite redovno gi isplatuvame i dosega ne docnele. Vo na{ata kompanija nema otkazi, osven {to ima slu~ai na neprodolùvawe na dogovorite na nekoi rabotnici koi imale dogovor za rabota na odredeno vreme, a koi bile angaìrani vo period koga imalo pogolem obem na rabota”, izjavi pretsedatelot

na nezavisniot sindikat na grade`nici vo Konstruktor, Bartul Bekovac.Dogovorite koi Konstruktor gi ima potpi{ano za izgradba na avtopati{tata vo Hrvatska (Zagreb – Sisak, Plo~e –Dub-rovnik) hrvatskata Agencija za avtopati{ta saka da gi raskine, bidej}i nemaat obez-bedeni sredstva. No, kako {to pi{uvaat hrvatskite medium, Konstruktor saka po sekoja cena da go dobie proektot za izgradba na avtopatot Zagreb – Sisak.

�

NE IM BE[E DENOTLIDERI

VLATKO ÎNGOSKI

[TO NE MO@E SILUM, MO@E MILUM

Osumte milioni denari za letnite kulturni aktivnosti vo Starata skopska ~ar{ija

ne se isto {to i osumte milioni evra za spomenicite na skopskiot plo{tad i negovata pobliska okolina. Sepak, vredi da se odbeleì koga ne{tata trgnale, odnosno zaprele, vo zavisnost od toa od koj agol gi gledate rabotite. Ministerkata za kultura Eliza-beta Kan~eska-Milevska ve}e ima dolg sta` vo vladinata ad-ministracija - 2 godini dràven sekretar + 2 godini ministerka - za javnosta ve}e da znae deka prvoto prezime & se pi{uva bez, a vtoroto so “v”. Sekako i toa deka e glavniot izvr{itel na vladinata “spomeni~na kultura” i golemata skopska restavracija nare~ena “Skopje 2014”. No, bez razlika na prodolèniot politi~ko-intelektualen sudir okolu spomenicite i “Skopje 2014”, vredi da se istakne deka ministerkata, zaedno so gradona~alnicite na grad Sko-pje i op{tina âir, ima sluh i za t.n. ìva, sekojdnevna, pa i uli~na urbana kultura. Vlogot vo 160-te kulturni nastani letovo vo Starata skopska ~ar{ija,

POBEDNIK

GUBITNIK

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

VOLT DIZNILEGENDAREN AMERIKANSKI PRODUCENT, RE@ISER, SCENARIST I ANIMATOR

281

44437

PRIJAVI ZA NEIZ-DAVAWE FISKALNI SMETKI SE EVIDEN-TIRANI VO UJP ZA PRVIOT KVARTAL OD GODINAVA

GRA\ANI VO PRVIOT KVARTAL PRIJAVILE DEKA NE IM E ISPLATENA PLATA

PRIJAVI ZA ZATAJU-VAWE NA DANOK NA DANO^NITE OBVRZNI-CI SE PRIMENI VO UJP PREKU TELEFON-SKIOT BROJ 198

GRUEVSKI, KUPI MI LUKSUZNI KOLI...

Elektrani na Makedonija “morala” da go obnovi vozniot park bidej}i

bil star 10 godini. I toa srede ekonomska kriza. Iako dràvata te{ko se spravuva so maliot priliv na prihodi, edna od najgolemite dràvni kompanii }e potro{i dva milioni evra za da kupi 65 novi vozila, me|u koi ima i luksuzni limuzini i xipovi. Na listata za kupuvawe se “audi A6” od 60.000 evra, {est limuzini “audi A4”, “lend roveri”, modelot “dis-kaveri” vreden 73.000 evra i modelot “frilender” od 57.000 evra.Nema zdrava ekonomska logi-ka da se tro{at tolku pari vo uslovi koga site zemji vo re-gionot, pa i vo Evropa, {tedat za da ja preìveat krizata, odnosno za da ne bankroti-raat kako Grcija. [tedat, po naredba, i site dràvni kompanii i institucii. Nekoi ministri ostanaa i bez av-tomobili i bez voza~i vo interes na {tedeweto. Ama direktorite i vrabotenite vo ELEM, za razlika od niv, }e se vozat vo novi i skapi avtomobili. Za ironijata da bide pogole-

ma, îngoski na Upraven sud }e ja dokaùva potrebata od 65 novi vozila za kompanijata, otkako Dràvnata komisija za àlbi po javni nabavki ja poni{ti odlukata na ELEM so objasnuvawe deka ELEM nema precizen finansiski plan kako }e gi otpla}a vozilata vo slednite tri godini.Ne e novina ELEM da tro{i mnogu pari. Kompanijata }e potro{i 600.000 evra za da se reklamira i za da im kaè na gra|anite {to raboti. Toa e neseriozna i neodgovorna delovna politika.

iako mnogumina }e gi proglasat za “lesni” letni performansi, e tolku potrebna animacija na gra|anite. Pobitno e toa {to }e se slu~uva na mestoto koe, ne samo formalno, treba da bide kop~eto na multikulturalizmot i multiet-nicizmot kaj nas. Ako ve}e tolku politi~ki debati i elaborati bea potro{eni bez efekt za “nasilno” vteruvawe na nekakov soìvot, se pokaùva deka ne ~ini (pre)mnogu ako negovata kulturna dimenzija se prakticira – milum.Malku relaksacija ne e lo{o.

ELIZABETA KANÊSKA-MILEVSKA

POL KRUGMAN �dobitnik na Nobelova nagrada za ekonomija vo 2008 godina

BI REKOL DEKA TOA BE[E NAJGOLEMIOT PROBLEM VO MOJOT @IVOT... TOA BEA PARITE. TREBA MNOGU PARI ZA DA GI NAPRAVAM OVIE SONI[TA STVARNOST

[ansite Grcija da izleze od evro-zonata iznesuvaat 50% nasprema 50%, prognozira Pol Krugman, do-

bitnik na Nobelova nagrada za ekonomija vo 2008 godina. Amerikanskiot ekonomist istaknuva deka i pokraj golemite buxetski merki za {tedewe vo Grcija, na krajot od finansiraweto preku EU i MMF dràvniot dolg na zemjata }e se iska~i na 140% od BDP.“Sepak, Grcija }e uspee povtorno da dobie pristap do finansiskite pazari. Ne moàm da razberam kako moè da se slu~i toa. Bi kaàl deka {ansite Grcija da izleze od evrozonata se na polovina”, istakna profesorot na fakultetot Prinston.

NAOTO KAN

Noviot japonski premier ima seriozen prediz-

vik za da se stekne so mnogu podobar imix od negoviot prethodnik

VLADIMIR ZDRAVEV

Antikorupciskata komisija mu pora~a deka ne moè vo

isto vreme da bide direktor na MEPSO i pretsedatel na Sovetot na op{tina Centar

ANTONIO MILO[OSKI

Na mesto e negovoto ba-rawe EU da dade datum

za pregovori za da ja moti-vira Makedonija, no vladata go opstruira toj proces

MIHAJLO MANEVSKI

Sudstvoto i korupcijata, koi ministerot ne moè da gi

dovede vo red, se zakanuvaat na Makedonija da & donesat lo{ izve{taj od Brisel

NAJGOLEMATA HRVATSKA GRADE � @NA KOMPANIJA PRED BANKROT

Smetkata na Konstruktor e blokirana. Kompanijata dolì bezmalku 300 milioni evra i pove}e ne e vo sostojba da gi otpla}a mese~nite rati od 10 milioni evra. Agencijata za pati{ta smiruva deka s$ e pod kontrola

NEIZVESEN PATOT TETOVO-JA@INCE KOJ GO GRADI KONSTRUKTOR

VESNA [email protected]

[ANSITE GRCIJA DA IZLEZE OD EVRO-ZONATA SE 50:50

VLATKO ÎNGOSKI

iaoai,ia5ii.ea,”,s-ad

i

@EQKO @DERI]Smetkata na kompani-jata koja ja vodi @eqko @deri} }e bide blokirana dokol-ku ne se isplatat dolgovite za krediti koi iznesuvaat i po 10 milioni evra za rata.

{ija oni kiot ska se , t

-e d-ven rka eka bez, toa

ELIZABETA KAKAAN^N^NÊSESESKAKA-MILEVSKA

NAVIGATOR07.06.20104

� DVA, TRI ZBORA

� GADGETS

“Izrael ima apsolutno pravo da ja za{titi svojata bezbednost, no potrebno e da se pronajde re{enie za te{kata situacija vo pojasot Gaza. Moème da sporime okolu toa dali Izrael treba{e da ispra}a svoi lu|e na toj brod, no vistinata e deka ima pravo da znae dali tie vnesuvaa oru`je vo Gaza. XO BAJDEN

zamenik-pretsedatel na SAD

“Besen sum poradi isteku-vaweto na naftata vo Meksikan-skiot Zaliv, no mojata zada~a e da gi donesam rabotite vo najdobar red, a ne da krevam vreva. Bi sakal da pominu-vam pove}e vreme vikaj}i na lu|eto, no toa ne e rabotata za koja sum izbran”BARAK OBAMA

pretsedatel na SAD

� SVET

...SRPSKO-GR^KA SORABOTKATadi} lobira vo Grcija

Grcija i Srbija treba da bidat solidarni partneri vo te{kite okolnosti, pora~a pretsedatelot Boris Tadi} na biznis-forumot

vo Solun. Toj im pora~a na Grcite deka Srbija nudi najdobri delovni mo`nosti na Balkanot.

...SAD-DIPLOMATIJABlokadata na Gaza neodr`liva

Dràvnata sekretarka na SAD, Hilari Klinton, ja nare~e blokadata na Gaza neodr`liva. SAD vr{i pritisok vrz Iz-

rael za da ja povle~e blokadata, a toa go pobara i generalniot sekretar na ON, Ban Ki-Mun.

0-24 �

� FOTO NA DENOT

...[VERC NA ORU@JETuneli do ìvot i smrt

Izraelskata blokada na pojasot Gaza ne go zapre krium~areweto oru j̀e nameneto za Hamas. Toa se odviva preku tuneli od

Egipet do Rafa, na jugot na Gaza.

]E JA ISÎSTI LI NEKOGA[ BP CRNATA DAMKA?Briti{ Petroleum soop{ti deka so noviot metod sobrale okolu 10.000 bareli nafta po postavu-vaweto na kupolata nad bu{otinata, {to e pove}e od 50% od koli~inata koja dnevno se izleva vo moreto, javi Bi-Bi-Si. Briti{ Petroleum pre-thodno najavi deka planira da zatvori ~etiri ventili na vrvot na kupolata preku koja naftata i natamu istekuva vo moreto, so {to se nadevaat deka }e se namali koli~inata na nafta koja i natamu te~e od bu{otinata, dodeka zatvoraweto na o{tetenata bu{otina }e bide mo`no duri vo avgust. Robotizirani podmornici vo petokot uspeaja na cevkata od koja te~e nafta da posta-vat prodolètok, so pomo{ na koj naftata se prenaso~uva vo brodot. Laboratoriski testovi potvrdija deka naftata, koja ve}e 47 denovi istekuva od o{tetenata bu{otina na dlabo~ina od 1.500 metri se sobira pod povr{inata, a tie naslagi se {iroki i do 10 kilometri.

Sanyo ja objavi prvata vodootporna Full HD Dual kamera, ko ja moè da se upotrebu-va za snimawe pod

voda. Kamerata DMX-SA100 treba da se najde na pazarot kon krajot na mesecov. Kamerata ima vodootporen rejting IPX8, {to zna~i deka

moè da se upotrebuva do 60 minuti na dlabo~ina od tri metri. Osven videoma-terijali vo Full HD (1920 h 1080 pikseli) rezolucija, kamerata moè da snima fotografii so rezolucija od 14 megapikseli. Kamerata }e bide dostapna vo tri boi: crna, òlta i rozeva.

SANYO DMX-SA100

“Hrvatska e pred portite na Evrop-skata unija, no vo praktika ve}e e vo Unijata. Na hrvatskite gra|ani sakam da im ja prene-sam porakata na nade`, deka vratite na EU se otvoreni za Hrvatska”MIGEL ANHEL MORATINOS

minister za nadvore{ni raboti na [panija

K O M E R C I J A L E N O G L A S

POLITIKA07.06.20106

KATERINA [email protected]

Spored anketata na In-stitutot za socijalna demokratija “Progres”

rejtingot na VMRO – DPMNE e “stopen” na 20, 2 %. Spored istata anketa, dokolku utre se odràt izbori za SDSM bi glasale 15, 1 %, za DUI 7,3%, za DPA 4, 8%, a za ND 1,2 %. Nad 26 procenti od ispitanicite rekle deka ne znaat za kogo bi glasale, 9 procenti ne odgovorile, a duri 11,7 procenti rekle deka

voop{to nema da izlezat na glasawe. Na pra{aweto kako ja ocenu-vaat rabotata na Vladata na skala od 1 do 10, najmnogu ispitanici 24, 7 % & dale “edinica” na izvr{nata vlast. Deset procenti od anketiranite dale ~ista “desetka” za rabotata na Vladata, a 16, 5 procenti i dale petka. So anketata bile opfateni 1.160 ispitanici.

ANKETA NA “PROGRES”: VMRO-DPMNE SO SAMO 20% REJTING

So rebalansot na buxetot, VMRO - DPMNE planira novi 30.000 par-tiski vojnici vo dràvnata admin-

istracija koi potoa }e gi iskoristi kako glasa~ka ma{inerija, obvini opozi-ciskata SDSM. Od partijata na Crvenkovski pokaàa vladin dokument so koj e donesen zaklu~ok naj-docna do prvi septemvri site privremeni vrabotuvawa da se transformiraat vo trajni, a platite da po~nat da im se ispla}aat od prvi oktom-vri. Pratenikot na SDSM,

Od partijata na Crvenkovski obvinuvaat deka VMRO- DPNE }e ja zasili svojata glasa~ka ma{inerija so novi 30.000 partizirani administra-tivci preku transformacija na privremenite vrabotuvawa vo trajni. Premierot Nikola Gruevski tvrdi deka se rabotelo za samo pet iljadi vrabotuvawa, koi ne samo {to nemalo da ~inat mnogu, tuku i }e donesele za{teda (!?)...plus, se rabotelo za sugestija na Evropskata unija.

��

SDSM TVRDI:

“NOVI 30.000 PARTISKI VOJNICI VO JAVNATA ADMINISTRACIJA”

Igor Ivanovski obelodeni deka za sproveduvaweto na ovoj zaklu~ok, zadolèni bile vicepremierite Zoran Stavrevski i Vasko Naumovski. Ivanovski pobara od Vladata i vladeja~kata VMRO – DPMNE da objasni i precizno da kaè koj kade }e se vrabotuva, da gi objavat brojkite i podatocite po institucii.“Samo vo buxetot vo 2010-ta, i toa samo vo edna stavka, a gi ima pove}e, predvideni se rekordni 20 milioni evra za privremenite vrabotu-vawa, ili za ~etiri godini, Gruevski za svoite partis-ki vojnici ima potro{eno nad sto miliono evra, pari od gra|anite”, izjavi Igor Ivanovski.Od VMRO – DPMNE gi negi-

Liderite na DUI i na DPA, Ali Ahmeti i Menduh Ta~i go od-

bija predlogot na liderot na Nova demokratija, Imer Selmani, za obedinuvawe na albanskiot blok vo nasoka na re{avawe na otvorenite pra{awa za albanskoto naselenie. Od DUI velat deka albanskiot blok ve}e si bil obedient, osobeno okolu pra{aweto za ev-roatlantskite integracii na Makedonija i poso~ija deka

spored niv Selmani ne e ~ovekot koj moè da obed-inuva. Vakva poraka stigna i od dov~era{nata partija na Selmani, DPA, od kade {to go obvinija deka tokmu toj direktno rabotel za raznebituvawe na albansko-to edinstvo. Od DPA velat deka toj bil finansiran od tajni slu`bi i go povikaa da go vrati ukradeniot mandat i da ja po{tedi javnosta od pretstavi. Selmani svojata ideja za

o b e d i n u -v a w e j a obrazloì kako edin-stven na~in z a da s e vrati zem-j a t a n a vistinski-ot pat.

AHMETI I TAÎ GO “OTKAÎJA” SELMANI

raa ovie informacii. Tvr-dat deka se raboti za pet, a ne za trieset iljadi novi vrabotuvawa i prodolìja so kritiki za SDSM deka vo nivno vreme lu|eto ostanale bez rabota i na ulica. Go obvinija Branko Crvenk-ovski deka e licemer zatoa {to se izvinuval i se kael pred ste~ajcite , a i samiot bil najmladiot i najplaten penzioner vo Makedonija. Go obvnija i Ivanovski deka vo isto vreme bil asistent na Pravniot fakultet.“Nenarodski e {to SDSM vetuva{e najmalku eden vrabo-ten vo sekoe semejstvo, a na kraj gi otpu{ti i onie {to imaa rabota. Transformaci-jata na privremenite vrabotu-vawa se vr{i so sugestija

i soglasnot na Evropskata unija i nema da ima nikakvi tro{oci, tuku naprotiv i za{teda”, stoi vo rekacijata na VMRO – DPMNE.I premierot Gruevski se oglasi na obvinuvawata. Toj go povtori komentarot od negovata partija i veli deka definitivno se rabotelo za “samo” pet iljadi vrabotu-vawa. Premierot tvrdi deka se raboti za preporaka od Brisel i duri deka nema da ima nikakov tro{ok i nema da nastrada buxetot.“]e bidat otvoreni konkursi na koi }e moè sekoj da konkurira. Pretpostavuvam del od onie koi }e bidat primeni }e bidat od redot na onie koi se vraboteni na opredeleno vreme, del

moè da bidat i novi, koi }e pokaàt podobri rezul-tati na testovite. Nema so ni{to da mu na{teti ovaa rabota na buxetot, bidej}i buxetot nema da bide zgole-men, duri nekade moè da se napravat za{tedi, na mesta kade {to moèbi nekoj sega vo momentov prima pove}e sredstva, otkolku koga }e ja prima kone~nata plata”, veli premierot Gruevski.Na ovie me|upartiski prepu-kuvawa se oglasija i eksper-tite. Velat deka e nelogi~no tvrdeweto na Gruevski deka ova e napraveno po sugestija na Evropskata unija, ako se ima predvid faktot deka vo site izve{tai na evrop-skata komisija za napre-dokot na zemjava, Makedonija

be{e kritikuvana tokmu za neefikasnosta na javnata administracija, koja spored Brisel e premnogubrojna, a neefikasna i neprofesion-alna. Procenkite se deka vo momentov Makedonija ima administracija vo koja se vraboteni pove}e od 120 il-jadi javni slu`benici, za ~ii plati godi{no od dràvniot buxet i parite na gra|anite se odvojuvaat po pove}e od 300 milioni evra. Osven so preporakite na Brisel, ovaa vladina merka se kosi i so vetuvawata na premierot deka }e se {tedi. Zasega ne e na-javeno otkaùvawe na nieden od zapo~natite proekti, a vla-data i natamu ostanuva nema na pra{awata kade i kolku }e se krati od buxetot.

LIDEROT NA OPOZICIJATA CRVENKOVSKI PORAÛVA:

“AKO NE SE OTKOÂT INTEGRACIITE, VO NOEMVRI MORA IZBORI!”


Lider o t n a opozicijata, Branko Cr-venkovski vo svoeto inter-vju za Radio

slobodna Evropa izjavi deka dokolku ne se deblokiraat EU i NATO- integraciite, za

dràvata predveremnite izbori vo noemvri }e

stanat neophodnost, nu`nost i nema da zavisat od vol-jata na Nikola Gr u e v s k i i li parlamentarnoto mnozinstvo.“]e se sozdade edna takva situ-acija vo koja }

Pretsedatelot na SDSM, Branko Crvenkovski tvrdi deka Makedonija e pred seriozna opasnost, otkako nema da dobie datum za pregovori mesecov, Evropskata unija i SAD da se razo~araat i da go izgubat interesot za na{iot progres. Vo vakva situacija, toj veli deka nema da ima drugo re{enie osven predvremeni izbori naesen. Premierot Nikola Gruevski, pak, veli deka e zadovolen od napredokot na Makedonija vo integraciite

��

e mora da se odi pred gra|anite i da se bara nova doverba. [to se odnesuva do SDSM, nie sme podgotveni da odime na novi izbori, i toa ne samo da u~estvuvame tuku i da pobedime”, izjavi Crvenkovski.Toj ponatamu veli deka e mnogu zagrièn za id-ninata na dràvata, os-obeno zatoa {to smeta deka postoi opasnost da se izgubi poddr{kata i zaangaìranosta na Evrop-skata unija za progresot na Makedonija.

“Vo periodot {to sleduva o~ekuvam demonstraci-ja na razo~aranost od strana na Ev-ropskata unija vo Makedonija i nivno paisivizirawe vo odnos na na{ata integracija vo Uni-jata. Kako }e bide to~no zaklu~okot na sovetot na min-sitri na EU na

18-ti juni, te{ko e da se pretpostavi. Najlo{o e ako voop{to ne se najdeme na dneven red, no ona {to e najzna~ajno za Makedonija e soznanieto deka datum za pregovori nema da dobi-eme”, izjavi Crvenkovski.Crvenkovski od druga stra-na veli deka o~ekuva zasi-lena aktivnost od SAD vo narednite ~etiri meseci, vo presret na Samitot na NATO vo Lisabon.“Va{ington se razbira e pove}e zainteresiran za integraciite vo NATO, ot-kolku za onie vo EU. Dokolku ja propu{time taa {ansa mo`no e da se najdeme vo situacija da bideme na dolg vremenski period blokirani i vo dvata procesi. Lo{o e, moè da bide i katastrofal-no za idninata na zemjava ako EU, NATO i SAD krenat race od Makedonija”, veli Crvenkovski.Liderot na opozicijata predupreduva deka vo nikoj

slu~aj na Makedonija ne & trebaat predvremeni izbori i deka sekoj obid da se iniciraat istite }e bide jasen, nedvosmislen signal deka Makedonija ne samo {to nema namera da go re{ava sprot so Grcija, tuku i nema nikakov interes za uspeh na integraciite kon EU i kon NATO, {to moè skapo da ja ~ini dràvata.“Toa e logikata, no Make-donija vo posledno vreme e dràva vo koja logikata e malku zastapena. Bukvalno stana dràva vo koja s$ e mo`no i zatoa gi ostavam site opcii kako otvoreni”.Vo me|uvreme, premierot Gruevski e zadovolen od toa kako Makedonija napreduva vo svojata integracija. Toj tvrdi deka pretstavnicite na Evropskata komisija koi denovive prestojuvaa vo dràvata, zabeleàle progres vo mnogu oblasti, informatikata, socijal-

nata politika i osobeno vo ekonomijata, {to spored nego e ogromen uspeh, ako se ima predvid svetskata ekonomska kriza.“Tie pravat sporedba {to se slu~uva kaj nas, a {to vo drugite dràvi. Na{ite parametri se kako na zemjite-~lenki na EU, vo smisla na buxetski deficit, inflacija i drugi parametri, odnosno nie sme dràva so edni od podobrite makroekonomski parametri, iako se soglasu-vam deka site ja ~uvstvuvame krizata”, izjavi Gruevski.Gruevski vo svojot odgovor ne iskomentira za ve}e jasnite i s$ poglasni po-raki od Brisel i od celiot me|unaroden faktor deka glavnata pre~ka na patot na dràvata kon Unijata i kon alijansata e nere{eniot spor za imeto so Grcija i deka bez kompromis, Make-donija ne moè da se nadeva na pozitiven rezultat.

07.06.2010 7FOKUS

�� Novite plazmi i gajbite so pivo se spremni. Ugostitelite }e gi do~ekaat svoite “pet minuti” od 11 juni do 11 juli koga pogledot nema da ni se simne od mundijalskite natprevari. Ultimativnata popularnost na svetskoto fudbalsko prvenstvo nudi mo`nost za golema zarabotka i toa vo nekolku industriski granki i na site pazari {irum {este kontinenti od “sinata” planeta

SVETSKO FUDBALSKO PRVENSTVO

SR\AN IVANOVI][email protected]

4 dena do startot na

svetskoto prvenstvo

OD FUDBALOT ]E ZARABOTAT I MAKEDONSKITE KOMPANII

Kako vreme pomi-nato vo zatvor traat denovite do po~etokot na svetskoto fudbal-sko prvenstvo ,

{to na 11 juni }e zapo~ne vo Ju`na Afrika. êtiri milioni sre}nici dojdoa do bilet i }e bidat del od privilegiraniot, i zad deci-malata, procent od okeanot na fudbalski zavisnici, {to spored poslednata procenka ja nadminuva brojkata od dve milijardi. Fudbalot, iako pove}e od sedumdeset godini e najpopu-larniot sport na Zemjinata topka, za vreme na “mundi-jalskata treska” ja dostignuva kulminacijata. Toga{ medi-umite sekojdnevno izvestuvaat za sekoja najmala sitnica vrzana za fudbalerite i nivnite nacionalni selekcii. Se sledi sekoj ~ekor na naviva~ite, na doma}inot mu se brojat propustite, a vrz sudiite se redat kletvi na site svetski jazici. No, na krajot epilogot e sekoga{ ist. Poslednoto svetsko prvenstvo e sekoga{ i najdobroto vo istorijata, a sostavot na {ampionskata ekipa osta-nuva konzerviran za idnite generacii na zavisnici od fudbalskata “bubamara”. Mundijalot e vrv na poz-natata globalizacija, no namesto nezadovolni anti-

globalisti, na fudbalskite stadioni, tolpata odi so radosno srce, ukrasena so boite na svojata reprezen-tacija i pridruùvana od naviva~ki pesni. Ottamu, ultimativnata popu-larnost nudi mo`nost za golema zarabotka od prven-stvoto i toa vo nekolku industriski granki i na site pazari {irum {este naseleni kontinenti od “si-nata” planeta. Vo prv red na profit, se razbira se nadeva organizatorot, Ju`na Afrika i oficijalnite spon-zori na prvenstvoto, no zgolemen promet na svoite proizvodi redovno beleàt i proizvoditelite i dilerite na nekolku tradicionalni proizvodi, tesno povrzani so “najva`nata sporedna rabota na svetot”.

SE BARA TELEVIZOR POVE]EProcenkata deka nad dve milijardi lu|e }e go gledaat pogolemiot del od natpre-varite na pretstojniot {am-pionat, samo po sebe govori deka najgolemiot del od pub-likata }e gi gleda me~evite na televizija. Tradicionalno vo poslednite nekolku godini pred po~etokot na golemite fudbalski smotri se kupuvaat novi TV-priemnici. Ovaa tendencija e prisutna i vo Makedonija, kade {to do-traenite televizori naj~esto se menuvaat na ~etiri go-dini, pred samiot po~etok na sve~enoto otvorawe.“Pred po~etokot na svetskoto prvenstvo beleìme zgol-emuvawe na proda`bata na televizori, no ne i vo onalkav obem kako {to se nadevavme. Pri~ina za toa se razbira e ekonomskata kriza, no i faktot deka pove}e ne se nudat CRT- televizori,

tuku isklu~ivo LCD, PDP i LED, ~ija cena e od 400 do 500 evra, {to e isto taka biten faktor, pogolem broj na semejstva da ne moàt da ja izdvojat posakuvanata suma od doma{niot buxet. Inaku najposakuvani se televizorite so LCD-ekrani, a od bren-dovite najmnogu se tro{at proizvodite na Samsung”, velat od K&K Tehnomar-ket vo ~ii prodavnici den-ovive moàt da se zabeleàt zna~itelen broj posetiteli, od koi, pak, najgolemiot broj se skoncentrirani pred izloènite TV-priemnici.

ANALOGNO, DIGITALNO, HD

So dobar televizor zaedno odi i dobra slika. So tekot na godinite gi otfrlivme staromodnite anteni i gi prifativme kabelskite opera-tori, a vo posledno vreme i programskite paketi {to se nudat od telekomunikaciskite kompanii vo Makedonija. Ovoj segment od pazarot vo presret na svetskoto prven-stvo e mnogu interesen, a blagodarej}i & na popular-nosta na {ampionatot, na potro{uva~ite im se nudat i revolucionerni ponudi, dose-ga nedostapni vo dràvava. Od MaxTV se najavuva prenos na site fudbalski natpre-vari vo Haj Defini{n (HD) rezolucija, {to e sekako vistinsko osveùvawe na mediumskiot pazar i unikatna mo`nost da se bide vo ~ekor so razvieniot del od svetot. Ovaa ponuda e odli~na mo`nost i za zgolemuvawe na pretplatni~kata mreà na provajderot.“MaxTV i dosega be{e mnogu popularna ponuda za koris-nicite, imaj}i gi predvid unikatnite karakteristiki

na uslugata, snimawe, vra}awe na programata, pauz-irawe, igri, videoteka itn. Se razbira, nie veruvame deka na{ata nova ponuda isto taka }e privle~e u{te pogolem broj korisnici na MaxTV, koi }e moàt da uìvaat vo kristalno jasna slika i da go sledat svetskoto prvenstvo”, izjavi Ver~e Georgievska od T-Mobile.

]E SE NAVIVA VO KAFU-LIWA I PO PABOVI

Mnogu popularno pome|u doma{nite fanovi e sledewe-to na fudbalskite natprevari od golemite {ampionati pred golemite platna izloèni vo mnogubrojnite pabovi, kafu-liwa i kafeani. Fudbalot e najinteresen vo dru{tvo, osobeno koga ima so kogo da se izraduva{ ili pak da mu isprati{ po nekoja zajadliva zabele{ka. Kaj nas ugostitelskite objekti re~isi, bez isklu~ok, vo tekot na celata godina se opremeni so kompletna multimedijalna oprema, nudej}i im na svoite gosti kvalitetno sledewe na natprevarite od Ligata na {ampionite, kako i od najgle-danite nacionalni prvenstva. Se razbira deka vo periodot na svetskoto prvenstvo se o~ekuva i ponudata, no i posetata da bide zgolemena, iako i ugostitelite predvidu-vaat deka ekonmskata kriza zna~itelno }e se odrazi i vrz nivnata rabota.“Podgotveni sme za Mundi-jalot, vo na{iot pab tradi-cionalno se sobiraat pogolem broj lu|e za vreme na va`nite fudbalski natprevari. No, sepak letovo ne o~ekuvam kojznae kolku golem broj gos-ti, bidej}i lu|eto ednostavno nemaat mnogu pari. Smetam deka najgolemiot del od niv

}e se sobiraat vo doma{na atmosfera, taka e najevtino”, smeta Manuel Tasevski, sop-stvenik na irskiot pab Sent Patrik od Skopje.Kompletno preureduvawe na svojata terasa najavuvaat od Grin kafe vo TC Biser, so cel da se ovozmoì podobar pogled kon ogromnite platna, na koi }e se proektiraat fudbalskite natprevari.“Kaj nas otsekoga{ se sobi-raat ogromen broj gosti za da gi gledaat me~evite. Na-viknati sme na toa i ve}e ja imame isplanirano {emata na podreduvaweto na masite i stol~iwata. ]e se nudat i to~eni pijalaci po popu-larni ceni”, ni izjavi edna od kelnerkite, vrabotena vo kafuleto.

NA SEKOJ GOL PO EDNO PIVO

Vo kafule ili doma, fudbal-skite vqubenici 90-minutnata tenzija ja “kontroliraat” so konsumirawe na pivo ili bez alkoholni pijalaci. Toa se t.n. dru{tveni napitoci i se nezamenliv del od grupnite fudbalski seansi.“Bez razlika dali nekoj pove}e saka da pie vino ili rakija, za vreme na fudbal-ski natprevar toj na~esto se re{ava za pivo. Pivoto e univerzalen dru{tven pi-jalak i e neraskinliv del od sledeweto na fudbalskite natprevari. Vo slu~aj da se odbegnuva alkoholot, toga{ vo predvid doa|aat bezalko-holnite gazirani pijalaci, od kade najprepozanatliv brend e Koka Kola, koja ve}e so go-dini e i oficijalen sponzor na svetskite prvenstva. Nor-malno deka proizvoditelite na piva i bezalkoholni pijalaci beleàt ogromen rast na pobaruva~kata za

vreme na golemite sportski prvenstva, a najdobro pominu-vaat onie {to so posredstvo na marketingot imaat najm-nogu investirano vo svojot brend”, veli Goce Pa~emski, lice odgovorno za odnosi so javnost od kompanijata Imix PR.

TIP 1H2Za vreme na svetskoto prvenst-vo sportskite obloùvalnici stanuvaat “Meka i Medina” za tipuva~ite, koi se potpo-lno predadeni na dnevnite natprevari, sledej}i ja for-mata na fudbalerite, sostav-ot, statisti~kite podatoci, komentarite i sovetite od stru~nite lica. Se prog-noziraat rezultati, golovi, korneri i kartoni, a na kra-jot sre}nite, a ne pametnite, si gi nosat parite doma.“Za vreme na svetskoto prven-stvo vo fudbal bukvalno sme preplaveni od obloùva~ite, a uplatnite mesta se prepol-ni od utro do mrak. Uplatata e pet do {est pati pogolema od voobi~aenoto, {to do-volno govori za ogromniot interes. Ova vaì za site obloùvalnici vo Make-donija”, izjavi za “Kapi-tal” izvr{niot direktor na kladilnicite Sport Lajf, Goran Pavi~evi}.[to se odnesuva, pak, do proda`bata na dresovi, suve-niri ili, pak, organizirawe na turisti~ki aran`mani za Ju`na Afrika, pome|u na{ite potro{uva~i ne vladee golem interes. Glavnata pri~ina za toa, pokraj slabata kupov-na mo} e i faktot deka na svetskoto prvenstvo nema da nastapuva makedonskata fudbalska reprezentacija, so {to doa|a do ogranu~uvawe na celokupnata ponuda na pazarot.

07.06.2010 9OP[TESTVO

Ministerot za ekonomija re~e deka za sub-vencionirawe na tekstilot godinava se predvideni 3,5 milioni den-ari koi treba da se isko-ristat za zgol-emuvawe na konkurentskiot kapacitet na kompaniite vo oblasta na marketingot, tehnolo{kata modernizaci-ja, razvojot na ~ove~kite resursi i razvojot na komercijalnata infrastruktura

��

Tekstilcite u{te edna{ pobaraa namaluvawe na carinata za uvoz na repromaterijali i nadomestokot za

pridonesi za plati, ovoj pat na sostanokot so minis-terot za ekonomija, Fatmir Besimi. Pretstavnicite na Zdruènieto na tekstilnata industrija pri Stopanskata komora na Makedonija po-

DR@VATA DA GO STIMULIRA PREO\AWETO OD LON VO KLASI^NO PROIZVODSTVO

TEKSTILCITE GI IZNESOA BARAWATA PRED BESIMI


baraa i ukinuvawe na ban-karskite garancii za uvoz na repromaterijali za lon- proizvodstvo, kako i da im se ovozmoì poefikasno isko-ristuvawe na pristani{tata vo Solun i Dra~ za uvoz na repromaterijali od Kina, no i da se predvidat subvencii za tekstilot po primerot na zemjodelstvoto. “Carinata za uvoz na repro-materijali od istok za make-donskite tekstilci iznesuva 10% i e pogolema otkolku onaa {to ja pla}aat na{ite

sorabotnici od zapadna Evro-pa. Se nadevam na pogolema poddr{ka vo odnos na na-maluvaweto na carinite za uvoz na repromaterijali po primerot na evropskite zemji kade {to se pla}a 7,5% za taa namena bidej}i nemame druga mo`nost za nabavka na repromaterijali” , re~e pre-tsedatelot na Zdruènieto, Angel Dimitrov. Ministerot Besimi re~e deka Vladata kako i sekoja godina i godinava donese odluka za namaluvawe na

carinata za repromateri-jali i dodade deka do krajot na godinava u{te edna{ }e se razgleda taa mo`nost. Toj poso~i deka ve}e ima nekoi olesnuvawa vo odnos na bankarskata garancija, a na tekstilnata industrija & se nudat i povolni krediti preku Makedonskata banka za poddr{ka na razvojot. “Dene{nata sredba be{e mo`nost za dijalog so kom-paniite so cel da se slu{nat predlozite i problemite na pretstavnicite na tekstil-

nata industrija. Nivnite ba-rawa }e bidat prezentirani pred Vladata za da im se pomogne polesno da gi nad-minat problemite so koi se soo~uvaat”, izjavi ministerot za ekonomija Fatmir Besimi po sredbata. Toj naglasi deka vo prvite ~etiri meseci od godinava prerabotkata na obleka i tekstil porasnala za 0,3% vo odnos na lani i dodade deka, sepak, ostanuvaat pre-dizvicite za tekstilnata industrija {to proizleguvaat od ekonomskata kriza i od golemata konkurencija od Dale~niot Istok. Besimi veti i deka }e ja razgledaat i mo`nosta da im se pomogne na pretstavnicite na industrijata da najdat na~in za podobra iskoris-tenost na pristani{tata vo Solun i Dra~ za uvoz na repromaterijali. Za subvencionirawe na tek-stilot kako {to naglasi godnava se predvideni 3,5 milioni denari koi treba da se iskoristat za zgol-emuvawe na konkurentskiot kapacitet na kompaniite vo oblasta na marketingot, tehnolo{kata modernizacija, razvojot na ~ove~kite resursi i razvojot na komercijalnata infrastruktura. Pretsedatelot na Zdruènieto, Dimitrov, re~e deka na razgovorite vo Minister-stvoto stanalo zbor i za

postepeno preo|awe od lon-proizvodstvo vo klasi~no preku stimulirawe na tek-stilnata industrija od strana na dràvata. Vo vrska so zafa}awata po odnos na plata, Dimitrov re~e deka voveduvaweto na konceptot bruto-plata kvalitativno gi zgolemilo nadomestocite za pridonesi bidej}i vo platata vlegol na-domestokot za hrana i prevoz i kako {to re~e ne e isto da pla}a{ pridnesi na osum i na 30 iljadi denari. Pra{ani {to se pravi vo Makedonija za kr{eweto na rabotni~kite prava od strana na stranskite rabotodava~i vo tekstilnata industrija, i ministerot Besimi i pre-tsedatelot na Zdruènieto Dimitrov rekoa deka stanuva zbor za isklu~oci, a ne za praktika. Sankcionata politika ne spa|a vo merkite za poddr{ka na tekstilot. So nea se regu-lira samo normalnoto funk-cionirawe na pazarot. Vo sekoj slu~aj za prekr{itelite na zakonot postojat zakonski merki koi se prezemaat, re~e ministerot Besimi. Na peto~nata sredba vo Min-isterstvoto za ekonomija prisustvuvaa i pretstavnici od Ministerstvoto za fin-ansii, od kabinetot na pot-pretsedatelot na Vladata Vladimir Pe{evski i od Carinskata uprava.

OP[TESTVO07.06.201010

Oliver Derkoski, noviot generalen direktor na Make-donski @elezni-ci–Transport samo

desetina dena po prezem-aweto na funkcijata izleze vo javnosta so tvrdewa deka negovite prethodnici preku razni zdelki & nanele golemi {teti na kompanijata.“Vo izminatiot period se pravele mnogu raboti koi se nadvor od dejnosta i koi & nanele mnogu golemi {teti na kompanijata. Zaradi nedoma}inskoto rabotewe na prethod-nicite, denes se soo~uvame so golemi obvrski koi mo-rame da gi otpla}ame”, veli direktorot Derkoski. No, toj ne saka da poso~i imiwa na konkretni direktori, bidej}i veli deka stanuva zbor za generalna politika koja se vodela so godini nanazad.Spored negovite zborovi, prethodnite rakovodstva na kompanijata mnogu ~esto

GOJKO KE[[email protected]

M@-TRANSPORT IMA POTREBA OD NOVI VOZOVI,A NE OD PARTISKI VRABOTUVAWA

OLIVER DERKOSKI, NOVIOT DIREKTOR NA M@-TRANSPORT VELI: �

�� Pred tri nedeli, dràvnoto pretprijatie Makedonski @eleznici–Transport dobi nov direktor. Stanuva zbor za Oliver Derkoski, pratenik od redovite na VMRO-DPMNE. Vedna{ otkako sedna na direktorskata fotelja, po~na otvoreno da zboruva za nedoma}in-skoto rabotewe na negovite prethodnici, koi namesto da kupuvaat novi vozovi, kupuvale jahti i pravele somnitelni nabavki

praktikuvale zdelki koi, vo najmala raka, se nedoma}in-ski, kako na primer nabavka na nepotrebni vi{oci na rezervni delovi vo dogovor so odredeni kompanii, na-bavka na ogromni koli~ini nafta koi pokaùvaat deka tie se koristele i za privat-ni celi i u{te mnogu drugi somnitelni zdelki.Ovie izjavi na noviot direk-tor dovolno objasnuvaat zo{to kompanijata M@-Trans-port se nao|a vo o~ajna sostojba. “Koga dojdov na direktorskata funkcija najdov kompanija koja e vo mnogu lo{a sos-tojba, so vozen park koj ne e obnoven okolu 50 godini”, veli Derkoski.Noviot menaxment }e gi na-mali tro{ocite na rabotewe za da ja podobri sostojbata na kompanijata, so cel vo idnina da se izdvojuvaat pogolemi iznosi za novi investicii.Planirano e vo slednite nekolku godini da se nabavat tri novi patni~ki vozovi

za potrebite na patni~kiot soobra}aj, a prviot nov voz }e bide pu{ten vo soobra}aj vo 2011 godina. Direktorot Derkoski veli deka vozovite }e se nabavu-vaat so kredit i za taa cel od vladata }e pobaraat da gi garantira kreditite, dodeka istite }e si gi ispla}ala samata kompanija. “Bez da go napravime toj is~ekor, na{ata kompanija nema da moè da funkcion-ira, odnosno }e prodolì i ponatamu da funkcion-ira neefikasno so istite dosega{ni problemi”, veli Derkoski. Za podobruvawe na sostojbite vo patni~kiot soobra}aj se potrebni i nekolku motorni garnituri od otvoren tip so koi bi se zadovolil kapac-itetot na sega{niot vozen red. Edna vakva garnitura ~ini okolu ~etiri do pet milioni evra, kolku {to ~ini i edna lokomotiva.Analizite pokaùvaat deka so nabavkata na novi vozovi }e se napravat ogromni za{tedi

�Noviot direktor na M@- Transport go ~ekaat polni race rabota. Vo naredniov period se planira nabavka na novi vozovi za patni~kiot soobra}aj i finansisko kon solidirawe na kompanijata.

MAT ERVEJZ ]E POLETA ZA NEKOLKU DENA

Novata makedonska ~arter-aviokom-panija formirana so srpski kapi-tal Mat Ervejz soop{ti deka e vo

zavr{na faza obezbeduvaweto dokument-acija za dobivawe dozvola za letawe od Agencijata za civilno vozduhoplovstvo na Makedonija i deka }e po~ne da soobra}a za nekolku dena. Osnova~ite na kompanijata, najgolemata srpska turisti~ka agencija Kon Tiki Trav-el i kompanijata Metropoliten Investment Grup, vo soop{tenieto istaknuvaat deka ACV temelno, profesionalno i kvalitetno ja vr{i svojata rabota i se nadevaat naskoro da dobijat dozvola za letawe so koja }e po~nat so rabota za nekolku dena. Od aviokompanijata, koja raspolaga so sopstven avion od tipot “boing 737 – 500”, informiraat deka ve}e organizirale nekolku letovi za Ohrid.

Spored osnova~ite na novata aviokom-panija, porane{nata aviokompanija MAT, koja e vo ste~aj, nema nikakva vrska so MAT Ervejz, nitu, pak, sopstvenikot na MAT, Zlatko Petrovski ima udel vo sopstveni~kata i upravuva~kata struktura na novoformiranata kompanija. MAT Ervejz razmisluva da go promeni im-eto za da nema povrzanost so porane{en MAT, {to, kako {to stoi vo soop{tenieto, moè da se odrazi vrz raboteweto. “Imeto i logoto na porane{nata aviokom-panija gi so~uvavme bidej}i smetame deka e od nacionalen interes za Makedonija i za nejzinite gra|ani, novata aviokompanija da nosi ime koe e obele`je na dràvata, no bez ogled kakva odluka }e doneseme, makedonskoto zname }e bide simbol na ~arter- kompanijata”, se veli vo soop{tenieto.

vo buxetot na kompanijata, od koj sega duri tretina se tro{i za odrùvawe na zastareniot vozen park.

NEOPHODNO E NAMALUVAWE NA BROJOT NA VRABOTENI

@eleznicata so godini vaì za firma koja e pod golemi pritisoci od partiite na vlast za partiski vrabotuvawa. Noviot direktor veli deka }e odolee na vakvite pritisoci i ne samo {to }e nema novi vrabotuvawa, tuku mnogu skoro }e po~ne so namaluvawe na vi{okot administrativen kadar. Vo M@–Transport mo-mentalno rabotat okolu 1.500 lica, a za normalno da funk-cionira brojot na vraboteni treba da se namali za okolu 300 lica. Prevrabotenosta, odnosno nesoodvetnata vrabotenost vo M@ e golem problem na kompanijata so godini. Ad-

ministrativniot kadar e vo mnogu golem broj sporedeno so ma{inskiot personal, a golem problem e i starosnata struktura. Prose~nata starost vo kompanijata e 53 godini i toa posebno kaj ma{inskiot personal, koj e najpotre-ben i za koj se neophodni trigodi{ni obuki i izdavawe na posebni licenci.“Vo idniot period kompanijata }e se soo~i so potreba od ma{inski personal, zaradi {to }e mora da ima novi vrabotuvawa. Od druga stra-na, administrativniot kadar }e se namaluva preku dobro-volno zaminuvawe od rabota i izdavawe na dobri socijalni paketi”, veli Derkoski. Godi{niot obrt na M@–Transport se dviì od 1,2 do 1,8 milijardi denari, a od niv 550 milioni denari odat za plata na vrabotenite. Vakvata sostojba seriozno {teti na razvojniot buxet

na kompanijata i poradi toa e neophodno namaluvawe na brojot na vraboteni.Pokraj tro{ocite za vrabo-tenite, noviot menaxment veli deka mora da se kratat i tro{ocite za nafta, struja i voda.Iako noviot direktor nema iskustvo vo toa kako funk-cioniraat kompaniite od oblasta na èlezni~kiot soobra}aj, toj e uveren deka negovata kariera vo UJP, kade {to rabotel kako ra-kovoditel na oddelenie, }e mu pomognela vo restruk-turiraweto na kompanijata i podobruvaweto na finan-siskiot bilans. Toj veli deka vo narednite go-dini }e dokaè deka so doma}insko rabotewe i posvetenost i dràvnite kompanii moàt da ostvaruvaat dobivki i da bidat profitabilni. Ostanuva da vidime kolku dolgo }e go drì optimizmot.

07.06.2010 11OP[TESTVO

So noviot Lisabonski dogovor, Evropskata unija dobi diplomatska slu`ba so koja se jakne nejzinata uloga i vidlivosta vo ramkite na nejz-inata navore{na politika. Ona {to gi zagriùva makedonskite diplo-mati e kolku novite evroambasadori }e gi pretstavuvaat interesite na EU, nasproti dràvnite interesi na zemjata od koja {to doa|aat

��

EVROAMBASADORSKATA FUNKCIJA

GABRIELA DELOVA [email protected]

So noviot Lisa-bonski dogovor, Evropskata unija dobi diplomatska slu`ba so koja

se jakne nejzinata uloga i vidlivosta vo ramkite na nejzinata nadvore{na politika. Vakvata nova slu`ba & ovozmoùva na Unijata da pokaè deka ima efikasna ma{inerija za nadvore{ni raboti koja }e pridinese za zgolemu-vawe na harmonijata i za nejzino podobro i posilno pretstavuvawe vo stran-stvo, poso~i evroambasa-dorot vo Makedonija, Ervan Fuere na debatata na tema “Novata diplomatska slu`ba na EU po Lisabon-skiot dogovor” vo orga-nizacija na Diplomatskiot klub na Makedonija.Ona {to najmnogu gi zagriì, porane{nite diplomati od Makedonija i

NA MALITE DR@AVI KAKO MAKEDONIJA IM E POTREBNA PROFESIONALNA DIPLOMATIJAMalite dràvi treba da se razlikuvaat od ostanatite dràvi po kvalitetot na svojata diplomatska slu`ba i stru~nosta na ambasadorite koi gi ispra}aat nadvor. Site ambasadori koi se pretstavnici na edna mala dràva treba da se nepartiski odredeni, smeta evroambasadorot vo Makedonija, Ervan Fuere.“Pozitivniot imix koj go ima Irska, kako primer za mala dràva kakva {to e Makedonija, e rezultat na profesionalnata diplomatija i izborot na ambasadori koi ne se politi~ki nazna~eni. Malite dràvi mora da go imaat ova na um. Samo diplomatska slu`ba koja reflektira profesionalnost i stru~nost, a ne partiska pripadnost, e diplomatija kon koja treba da te`neat malite dràvi”, izjavi Fuere.

Ervan Fuere, aktuelniot evroambasador vo �Makedonija, ne se somneva deka novoizbran-ite ambasadori na EU, nezavisno od koja zemja doa|aat, }e bidat “glasnici” na politikite na EU

pretstavnicite na make-donskoto Ministerstvo za nadvore{ni raboti prisut-ni na debatata, e dali vak-vata nova slu`ba garan-tira deka novonazna~enite evroambasadori }e gi pretstavuvaat stavovite i interesite na Unijata, a ne nacionalnite interesi na zemjata od koja {to doa|aat. Dali dokolku vo Makedonija e nazna~en ev-roambasador koj doa|a od Grcija, }e gi pretstavuva interesite na Unijata, ili, sepak, }e bide zastapnik na gr~kite interesi? Spored Fuere, evroambasa-dorite }e bidat izbrani i nazna~eni soglasno svoite kompetencii, a izborot }e bide objektiven i }e stanuva zbor za obu~eni profesionalci, a ne pretstavnici na politi~ki interesi. Toj ne se somneva deka izbraniot ambasa-dor, nezvisno od koja zemja doa|a, }e bide “glasnik” na politikite na EU.

“Ne se somnevam deka evroambasadorite }e ja reflektiraat profesion-alnosta na diplomatskata slu`ba. Selekcijata }e se vr{i po strogi i mnogu visoki kriteriumi i izbranite evroambasadori postojano }e se obu~uvaat. Edna tretina od evroambas-adorite }e bidat izbrani od redovite na ~lenovite na Evropskata komisija, edna tretina od Evropskiot sovet i poslednata tret-ina }e bidat ambasadori izbrani od redovite na zemjite- ~lenki. Vo jadroto na diplomatskata slu`ba na EU e profesionalnosta i nepartiskata opredele-nost na ambasadorite koi }e bidat nazna~eni i toa e garant deka tie }e gi zastapuvaat interesite na Unijata”, istakna Fuere.Vo uspe{nosta na dip-lomatskata slu`ba na Unijata, ne se somneva i pretsedatelot na Diplo-matskiot klub i porane{en

makedonski ambasador, Viktor Gaber koj smeta deka ovoj revolucioneren ~ekor {to Lisabonskiot dogovor & go ovozmoì na EU, }e ima pozitivno vlijanie i za razvojot na makedonskata diplomatija.“Razvojot na diplomati-jata na Evropskata unija nesomneno }e pridonese i vo razvojot i vo podobru-vaweto na makedonskata diplomatija i }e dade pozi-tiven pridones vo evro-integrativnite procesi na Makedonija”, re~e Gaber.

POSTOI LI I PONATAMU POTREBA OD SPECIJALEN PRETSTAVNIK NA EU?

Soglasno Lisabonskiot dogovor, pretstavnicite na diplomatskata slu`ba vo golema mera gi im-aat istite ingerencii koi dosega gi imaa i specijal-nite pretstavnici na EU. Me|utoa, kako {to istakna Fuere, vo zavisnost od sostojbata na zemjata vo koja e nazna~en evroam-basador, moè da postoi ponatamo{na potreba i od specijalen pretstavnik na Unijata. “Dokolku zemjata e vo tranzicija, toga{ taa zemja s$ u{te ima potreba od sepcijalen pretstavnik. Specijalniot pretstavnik }e pravi postojan monitor-ing kolku se ispolnuvaat kriteriumite i uslovite koi gi postavuva Unijata. A ispolnuvaweto na tie

MESTO ZA NACIONALNITE INTERESI ILI INTERESITE NA EU?

kriteriumi e od kruci-jalna va`nost, bidej}i toa se uslovi i kriteriumi koi ja vodat zemjata preku tranzicija do ~lenstvo vo Unijata”, izjavi Fuere. Vo odnos na aktuelnoto pra{aweto, dali Unijata }e isprati specijalen pretstavnik za site zemji od Zapaden Balkan, Fu-ere poso~i deka EU s$ u{te nema donseno takvo re{enie, no dokolku se

odlu~i na takov ~ekor, toa }e bide so cel da se postignat podobri rezul-tati vo odnos na refor-mite. “Dokolku EU odlu~i deka na regionot mu e potreben takov pretstavnik, takvata odluka }e osigura pose-ben mehanizam koj }e dade najdobri rezultati za re-formite vo zemjata ili re-gionot za koj e nazna~en”, smeta Fuere.

KOMENTARI I ANALIZI07.06.201012

DEN DONÊVekonomski analiti~ar

KIRIL NEJKOVRakovoditel na Proektot za korporativno upravuvawe na Me|unarodnata finansiska kor-poracija (IFC) vo Makedonija

KIRIL NEJKOVRakovoditel na Proektot za korporativno upravuvawe na

rkorporativno upravuvawe na Me|unarodnata finansiska kor-

r r u r uMe|unarodnata finansiska kor-Me|unarodnata finansiska kor-

u

porar cijaj (IFC) vo Makedonijaju r f r

poracija (IFC) vo Makedonija

DEN DONÊVekonomski analiti~arrrr

Znam deka lu|eto sakaat ednostaven odgovor, zo{to ova se slu~i i koj e vino-ven. Iskrenata vistina e deka ova e sloèna nesre}

a predizvikana od dosega nevide-nata kombinacija na propusti, }e izjavi Toni Hajvard, generalniot direktor na BP (porane{noto ime na kompanijata be{e Briti{ Petroleum) na brifingot so in-vestitorite na kompanijata {to go odràa toj i Karl Henrik Svanberg, pretsedatel na odborot na direktori na istata, vo vr-ska so istekuvaweto na naftata predizvikano od eksplozijata na platformata Dipvoter Horajzon, koe zapo~na na 20 april i koe s$ u{te trae.Ova e najgolemata katastrofa na krajbre`no istekuvawe na nafta vo istorijata na SAD. Od eksplozijata zaginaa 11 lu|e. Od podvodniot izvor koj se nao|a na 1.500 metri pod nivoto na okeanot sekoj den istekuvaat, za nas voop{to ne poimlivi po obem, me|u 1,9 i 16 milioni litri nafta. Ekspertite stravuvaat deka toksi~nosta na naftata i namalu-vaweto na nivoto na kislorod vo vodata }e rezultiraat vo seriozna katastrofa za ̀ ivotnata sredina, {to }e nanese posledici na ribo-lovot, turizmot, kako i “habitatot” na stotici ptici, morskiot svet i ostanatiot ̀ iv svet vo okolinata na Meksikanskiot Zaliv.Vladata na SAD go proglasi BP za “odgovorna strana” za inci-dentot, a BP ja prifati odgov-ornosta za istekuvaweto i }e gi prezeme tro{ocite za sanacija na posledicite. Tie tro{oci }e

bidat ogromni. Dosega kompanijata potro{i 1 milijarda dolari za direkten odgovor na sostojbite i za obidi za ~istewe na naftenata damka. Tro{eweto so vakva stapka }e prodolì s$ dodeka ne zapre istekuvaweto na naftata i nekoe vreme potoa. Na ovie tro{oci treba da se dodadat tro{ocite za kazni i globi, a }e ima i dolgoro~ni tro{oci za vra}awe na ̀ ivotnata sredina vo prvobit-nata sostojba, kako i tro{oci za sudski procesi i za nadomestoci koi }e treba da bidat pla}ani po osnova na presudi. Kade e tuka korporativnoto upra-vuvawe? Osvrtot kon BP e poradi mo`nosta, za àl “vo ìvo”, da sledime studija na slu~aj za toa kolkava e va`nosta na odnosite so site zainteresirani strani (stejkholderi) za opstanokot na kompanijata. BP e najgolemiot proizvoditel na nafta vo SAD, koj e aktiven na amerikanskiot kontinent pove}e od 100 godini. Vo momentov kompanijata ima dobar pari~en tek i dobri prognozi za idnite rezervi. No, odnosite so zaintersiranite strani moè da bidat predizvikot {to kompanijata bi ja ~inelo nejzinata idnina. Po definicija – zainteresirani strani na edna kompanija se ak-cionerite, nejzinite vraboteni, zaednicata vo koja taa funk-cionira, dràvata, dobavuva~ite i klientite. Poslednite dve grupi na zainteresirani strani se direktno povrzani so su{tinata na biznisot na edna kompanija. BP ima problemi so site stejkholderi osven so ovie dve posledni grupi, pa sepak, nejziniot biznis moè

seriozno da trpi.Koga Svanberg i Hajvard na 4 juni minatata sedmica gi povikaa na sredba investitorite na BP, tie za niv imaa nekolku klu~ni po-raki. Najgolemiot del od istite se odnesuvaa na toa kako kompanijata planira da postapuva vo odnosite so zainteresiranite strani. Svan-berg, vo ime na odborot na BP im kaà na akcionerite deka prv prioritet na kompanijata e da se sredat rabotite vo Meksikan-skiot Zaliv – prvo da se zapre istekuvaweto, potoa da se is~isti krajbre`jeto, pa da se svrti vni-manieto kon dolgoro~nite posledici za ̀ ivotnata sredina, pa da mu se pomogne na naselenieto {to ̀ ivee vo toj del na SAD. Duri potoa, Svanberg se osvrna na finan-siskite odnosi so akcionerite. Toj istakna deka kompanijata ostanuva posvetena da obezbedi vistinska ramnoteà me|u kratkoro~niot povrat na sredstva preku divi-dendi, odr`livi investicii za dolgoro~en razvoj i obezbeduvawe na prudenten leverix.Sleden se obrati generalniot direktor Toni Hajvard, kogo me-diumite vo posledno vreme go prozivaat za nesoodvetni izleti vo odnosite so javnosta vo periodot po 20 april. Sepak, toj s$ u{te ja uìva poddr{kata na odborot na direktori vo spravuvaweto so krizata. Takvoto edinstvo na od-borite i menaxmentot, po teorija, e najdobriot odgovor vo vreme na prvite udari na krizata, pred da se premine kon utvrduvawe na odgovornostite i o~ekuvawe is-tite da bidat poneseni od nekogo. Hajvard gi informira{e akcioner-

ite, me|u koi zna~itelen del se institucionalni investitori, pred s$ penziski fondovi, deka BP vo momentov ima rasporedeno 1.800 brodovi, 60 avioni, 18.000 vrabo-teni koi zaedno so 15.000 volon-teri rabotat na ras~istuvawe na posledicite. Hajvard informira{e deka vo momentov se vodat nekolku razli~ni istragi (del od niv od kompanijata, del od vladata na SAD kako i drugi) i deka istra-gata na BP pokaùva deka nesre}ata bila rezultat na nedostatoci vo pogolem broj procesi, sistemi i oprema. Koi se narednite ~ekori koi BP planira da gi prezeme, za da ja obnovi doverbata kaj site zain-teresirani strani, pred s$ kaj amerikanskoto naselenie? Prvo, kompanijata }e bide transparentna (ima mislewa vo amerikanskata javnost deka vo ovaa nasoka BP dosega ne napravi s$ {to moè{e); vtoro – BP }e izleze vo presret na svoite odgovornosti za nad-minuvawe na socio-ekonomskite aspekti na katastrofata; treto – }e ja vrati ìvotnata sredina vo prvobitnata sostojba; ~etvrto – }e investira vo odr`liv naften biznis vo Meksikanskiot Zaliv. Nastanuvaweto na ovaa nesre}a, i odgovorot na BP na istata, se vo su{tina pra{awa na korpora-tivno upravuvawe. Od vlijanieto na nastanot, cenata na akciite na BP da padne za 35%, preku odnosite so stejkholderite, do ulogata na odborot na direk-tori vo upravuvawe so rizici i odgovarawe na krizi. Za ovaa nesre}a, doprva }e se pravat nau~ni studii na slu~aj vo pove}

Bitkata pome|u “bikot” i “me~kata” prodolùva, a vo posledno vreme stanuva poturbulentna. Minatiot petok, glavniot

berzanski indeks na Wujor{kata berza, Dau Xons, padna za pove}e od 3% i zavr{i na 9. 931 indeksni poeni. Iako ova ne e prv pat godinava indeksot Dau Xons da bide pod krucijalnoto nivo od 10. 000, sepak, ovoj pat opasnosta deka indeksot }e prodolì i ponatamu da pa|a e pogolema od prethodnite nekolku slu~ai, koga uspe{no otskokna vo gorna linija. Zatoa ovaa nedela }e bide krucijalna za globalnite berzi i pazari na kapital.Za razlika od prethodnite nekolku instanci vo tekot na ovaa godina koga indeksot Dau Xons be{e pod 10. 000 indeksni poeni, ekonom-skite i finansiskite problemi vo Evropskata unija (EU) ne bea tolku kristalizirani kako {to se sega. I pokraj generalno dobrite ekonomski podatoci koi momentalno izleguvaat od amerikanskata ekonomija, sepak, opasnosta od pro{iruvaweto na krizata vo Evropa e glavniot dvigatel na globalnite ber-zi. Na primer, minatiot petok izleze podatokot deka vo maj 2010 godina imalo pove}e od 430. 000 novi vrabotuvawa vo

amerikanskata ekonomija. Iako ovaa brojka be{e poniska od o~ekuvanata, sepak, e dokaz deka amerikanskata ekonomija e vo faza na ekspanzija. Momentalnite proekcii se deka amerikanskata ekonomija }e postigne raste` na svoeto bruto-doma{no proizvod-stvo od 3,2% vo 2010 i 3,1% vo 2011 godina, vo koi procenki se vklu~eni i predviduvawata deka stapkata na nevrabotenost, od sega{noto nivo od 9,9%, }e opadne na 9,6% pri krajot na 2010 i 9% na krajot na 2011 godina. Brojkata od 430. 000 novi vrabotuvawa vo maj 2010 godina e dokaz deka amerikan-skata ekonomija e na pat da gi postigne ovie predviduvawa.No, i pokraj ovaa dobra vest, indeksotDau Xons padna za pove}e od 3% minatiot petok. Istiot den izleze komentar od eden visok pretstavnik na novo formiranata vlada na Ungarija, deka postoi rizik za toa deka Ungarija nema da moè redovno da gi otpla}a svoite nadvore{ni dolgovi. Zna~i, tokmu situaci-jata vo Ungarija be{e glavnata vest za berzite vo Evropa, koi isto taka padnaa za pove}e od 3% minatiot petok, a toa be{e i pri~inata za pro{iruvaweto na pesimizmot na Wujor{kata berza.

Za potsetuvawe, Ungarija be{e me|u prvite zemji da izvle~e kredit od Me|unarodniot mo-netaren fond (MMF) u{te pri po~etokot na globalnata finan-siska i ekonomska kriza pred dve godini. MMF & pozajmi 20 milijardi evra na Ungarija, a dràvata se obvrza da prezeme odredeni fiskalni merki so cel da se namali buxetskiot deficit na zemjata. No, i pokraj ovoj aran`man so MMF, samo eden komentar od visok pretstavnik na Vladata na Ungarija be{e dovolen da predizvika panika na me|unarodnite berzi. Ova vsu{nos t pokaùva kolku e vulnerabilna momentalnata fi-nansiska situacija vo Evropa. Se razbira, sama po sebe Un-garija, voop{to, ne e zna~ajna za evropskata ekonomija i u{te pomalku za globalnata ekonomija. Vistinskite finansiski problemi ostanuvaat prvenstveno vo Por-tugalija, Irska, Italija, Grcija i [panija.Me|utoa, dokolku ne moè da se najde re{enie za ovie zemji, opasnosta e ogromna deka krizata }e se pro{iri i vo drugite zemji vo Evropa. Prvoto takvo pro{iruvawe }e bide vo zemjite od isto~na Evropa kako Ungarija. A potoa, najgolemata opasnost bi bilo pro{iruvaweto na krizata

NESRE]ATA VO MEKSIKANSKIOT ZALIV I KORPORATIVNOTO UPRAVUVAWE

KAKVA E VRSKATA ME\U UNGARIJA I SVETSKITE BERZI?

KORPORATIVNO UPRAVUVAWE

e oblasti, a me|u niv sigurno i za korporativno upravuvawe. Zasega, na{a nade` e deka ovie studii }e imaat ohrabruva~ki zaklu~ni sogleduvawa za toa kako BP uspeala uspe{no da razre{i seriozna kriza vo svoeto rabotewe vo SAD.Proektot za korporativno upra-vuvawe e poddràn od [vajcar-skiot sekretarijat za ekonomski pra{awa (SEKO). IFC e del od Grupacijata na Svetska banka. Iznesenite stavovi se na av-torot, i ne gi odrazuvaat nu`no stavovite na IFC.

POJADOK SO DEN

�� Nastanuvawe na nesre}ata vo Meksikan-skiot Zaliv, i odgovorot na BP na istata, se vo su{tina pra{awa na korporativno upravuvawe

vo samite zemji na koi vsu{nost & gi pozajmuvaa parite, a toa prete`no se Francija, Germanija, Britanija i Holandija. A dokolku dojde do ovaa situacija, kako {to napi{av i vo prethodnata kolumna, se doveduva do pra{awe likvid-nosta na samiot bankarski sektor na Evropa.Tokmu zatoa, oddelot za odnosi so javnost na novata Vlada na Un-garija po~na da raboti vo “{esta brzina” poslednite dva dena. Po prvi~nite izjavi deka postoi op-sanost deka dràvata nema da moè da go servisira svojot nadvore{en dolg, razni pretstavnici, od min-isterot za finansii do dràvni sekretari, se pojavija na razni pres-konferencii i na doma{ni kako i me|unarodni mediumi, pra}aj}i smiruva~ki poraki deka Ungarija e kreditno sposobna za redovno da si gi pomiruva svoite obvrski kon nadvore{nite kredi-tori. Vo me|uvreme, ungarskata forinta, sepak, padna za re~isi 5% vo odnos na evroto, dodeka samoto evro, pak, padna na 1,19% vo odnos na dolarot. Inaku, evroto momentalno e na najnisko nivo vo odnos na dolarot vo poslednite pet godini. Zatoa po~ituvani ~itateli, ne-delata koja e pred nas, }e bide klu~na. Dokolku indeksot Dau Xons prodolì da pa|a, toga{ “momentot

na vistinata” za ekonomskite problemi na Evropa o~igledno }e pristigne porano otkolku {to jas o~ekuvav. Sepak, mi se ~ini deka na kratkoro~en plan, otporot za ponatamo{en pad na indeksot Dau Xons }e bide prili~no golem. Zase-ga, Evropskata unija uspeva da menaxira so krizata i pokraj ogromnite nesigurn-osti koi postojat. Vistinskoto pra{awe e dali zemji kako Grcija, Portugalija, [pani-ja, pa i Ungarija navistina }e moàt da gi servisiraat svoite nadvore{ni dolgovi na dolgoro~en plan, ili pak }e sledi rekonstrukcija na dolgot na ovie zemji, i kolku }e bidat vkupnite zagubi i kaj koi, od vakvata situacija. Bez dilema, jas i ponata-mu ostanuvam vo }o{eto na me~kata!

07.06.2010 13KOMENTARI I ANALIZI

ILIJA DIMOVSKIDirektor na Centarot za komunikacii na VMRO-DPMNE i pratenik vo Sobranieto na RM

� KOMENTAR

HARI VO AVSTRIJA, A EVROPA KAJ NEGO NA GOSTI!Na pomalku od edna ne-

dela do po~etokot na svetskoto fudbalsko

prvenstvo vo Ju`na Afrika, te{ko deka na makedon-skite fanovi }e moè da im se ottrgne vnimanieto so evropskoto prvenstvo do 19 godini vo ènska konkurencija.Iako ova {totuku zavr{eno natprevaruvawe e najgole-miot fudbalski nastan vo na{ata istorija, sepak, fudbalot onoj seniorskiot i se razbira ma{kiot e edinstveniot priznat od testosteronskata armija sostavena od vqubenicite vo fudbalot.No, i pokraj ovie fakti pot-krepeni so, neli, ma{kosta, Makedonija odli~no go organizira{e evropskoto prvenstvo, a zgora na toa i publikata vleze vo analite na ̀ enskiot fudbal, otkako spored posetenosta be{e soboren rekordot na evrop-skite juniorski prvenstva. Osum iljadi naviva~i ja bodrea na{ata selekcija na duelot so [panija, {to e rekord i za makedonskiot fudbal, onoj klupskiot i ma{kiot se razbira, bidej}i brojkata od osum iljadi e ekvivalentna na sezon-skata, vkupna posetenost na stadionite vo dràvava. I koga fudbalskata feder-acija, zaedno so publikata storija s$ mladite fud-balerki svojot prestoj vo Makedonija da go pametat po ubavo, pretsedatelot na FFM, "apsolutniot gospodar" na makedonskiot fudbal

Haralampie Haxi-Risteski, namesto da ja pre~eka Ev-ropa, toj si pomina nekolku nezaboravni denovi vo Avstrija. Dod eka makedonska -ta policija gi rede{e soop{tenijata okolu kri-vi~nite prijavi protiv

SR\AN IVANOVI][email protected]

EDEN MILION LU\E ZA “OSVOJUVAWE”!I pokraj faktot {to

globalnata ekonomska kriza ne ja pogodi

industrijata na e – trgovi-jata i istata vo 2009-ta godina zabeleà rast od 10%, Makedonija e daleku od ovie trendovi. Iako nivoto na koristewe na Interenet iznesuva 52%, sepak, vo zemjava najgolem del od vremeto pominato na Internet, Makedoncite go koristat na Fejsbuk i na drugite veb-stranici. Malku e ~udno {to vo vreme koga Makedonija doìvuva vistinska internet-revolu-cija, kompaniite da ne go koristat takviot potencijal i da gi "unov~at" makedon-skite klikovi. Kade se tuka menaxerite? @alosno e da gi slu{a{ statistikite deka Makedonija, po ìtel ima najgolem broj na korisnici na ovaa socijalna mreà vo svetov, a takvata pojava na masovno “stavawe” na Internet nikoj da ne go ke{ira. Kaj nas osven por-tali za zabava, vesti i za razmena na “torenti” nema ni{to drugo. Nema nitu edna onlajn prodavnica vo top 100 listata na Make-donija, nitu edna insti-tucija, nitu edna banka. Toa zboruva deka makedonskite gra|ani, lesno gi prifa}aat svetskite trendovi i isto taka lesno moète da gi naviknete na nekoja nova internet-alatka. Siguren sum i deka lesno moète da gi

ubedite da kupuvaat preku Internet, od doma{ni e – prodavnici, isto kako {to kupuvaat ~ipovi za Teksas holdem pokerot na Fejsbuk. No, od druga strana se menaxerite koi {to najverojatno ne

gi gledaat potencijalite na internet-pazarot. Poglednete go reklam-niot kola~ na kompaniite za internet-oglasuvawe, koj e sveden na samo 2% od site mediumi i }e vi stane jasno kolku Interentot vo zemjava navistina se sfa}a kako seriozna biznis-mo`nost i pokraj revolucioner-nata mo`nost za direk-ten marketing. Pazarot od milion Makedonci e tuka, no nekoj treba da go osvoi!


ILIJA DIMOVSKIDirektor na Centarot zakomunikacii na VMRO-DPMNEi pratenik vo Sobranieto na RM

no i da si go povtori svojot stav protiv prifa}awe na kakva bilo prom-ena na ustavnoto ime. Tokmu taka, g. Kiro Gligo-rov se proiznese protiv politikite za promena na imeto i od toj moment pove}e ne uspevame da go vidime na televizija. Kako nekoj svesno da go ignorira. No, {to stanuva koga bi sakale da ~ueme stav od eden milion drugi politi~ari, profe-sori, eksperti, poeti i publicisti koi ne se vo redot na progresivnite pragmatici koga i nemame mo`nost da go slu{neme po~esto ni stavot na Kiro Gligorov. Se ostava vpe~atok deka svesno se selektiraat lu|eto. Se os-tava vpe~atok deka osven dvaesetinata eksperti za s$ i se{to (Fr~kovski, Mil~in, @arko, Naj~evska, izvesna Lidija Dimova i sli~ni na niv), kako da nema drugi lu|e koi moàt da si kaàt sopst-veno mislewe. Neverojtna rabota kolku e lesno vozmo`no da se organizira hajka protiv idejata za za~uvuvawe na nacionalniot identitet i dostoinstvo. S$ drugo bi bilo pote{ko. No, da najde{ lu|e koi od petni ìli }e se obiduvaat da teoretiziraat i da go ubeduvaat makedonskiot narod vo ne{to vo {to i sami moèbi ne veruvaat ne bilo te{ko. Za niv sekoj koj ima malku pove-}e gordelivost i po~it kon sopstvenata dràva i narod, vedna{ stanuva konzervativec, seqak i zaostanat. Nema argu-menti, tuku ima etiketi. Nema debata za pravniot poredok doma i vo me|unarodnata zaednica. Nema debata nitu za me|unarodni iskustva pri re{avawe na vakvi te{ki bilateralni sporovi. Nema debata nitu za os-novnite ~ovekovi prava i pravata za samoopredelu-vawe. Seto ova se stava vo grafata na nepotrebni i tupaxiski raboti. No,

zatoa skoro sekoja ve~er }e slu{neme po nekoj da n$ ubeduva od televiz-iskiot ekran deka nie ne treba da pravime prob-lemi i deka ne e stra{no da ne se vikame Repub-lika Makedonija zo{to, zamislete, taka sme se vikale samo vo posled-nive dvaesetina godini.Neverojtna rabota e kako se iznajdoa lu|e koi otvoreno }e velat deka svesno se angaìrani za da vlijaat ovoj narod da go promeni sopstvenoto mislewe. Ne e nevero-jatno vo smisla deka ima razli~ni mislewa i deka sekoj ima sloboda da si gi iskaè sopstevnite stavovi, no e nevero-jatno so kolkava doza na potcenuvawe kon sopst-veniot narod se prista-puva. Ovie lu|e se svesni lu|e, znaat {to pravat, znaat vo koja uloga si se postavuvaat sebe si. Duri i toa e vo red. No, da se kaùva deka lu|eto ne znaat i ne moàt da pro-cenat koj e vo pravo, a koj ne, i dali treba ili ne treba da se potklekne na ucenite i pritiso-cite e vrv na arogancija i destruktiven elitizam. Se obiduvaat da postavat situacija vo koja za sud-binata na site gra|ani }e treba da re{avaat samo tesen krug na samopro-glaseni hrabri voda~i. Da ne e tragi~no }e bide mnogu komi~no. Neverojatna rabota e kolku èstina se vloùva kon lu|e koi se osme-luvaat da si go kaàt svojot stav, a ne e onakov kakov {to bi posakuvale progresivnite pragmatici. Za àl vo ovaa dràva e s$ polesno od toa za da se proiznese{ deka si protiv promena na imeto i identitetot. Skoro vo sekoja situacija, samo ako se osmeli{ da se sprotistavi{, ti sleduva serija na napisi i psi-hoanalizi vo kolumni, po nekoj tekst za som-nitelnite aktivnosti pri nabavkata na piperki

KAMPAWI I HAJKI

Vo posled-nite nekolku meseci sme svedoci na ogromna kanonada od

prilozi, statii, vesti i debati naso~eni kon umot na prose~niot gra|anin. Ovaa kanonada e posvetena na idejata za prevos-pituvawe na make-donskite gra|ani vo vrska so nivniot stav za sporot so imeto. O~igledna e podelbata vo mediumskiot pros-tor na taka nare~eni zakoraveni idealisti i progresivni prag-matici. Prvite se onie koi demek ne razbi-raat deka mora da go prosvetlat ovoj narod so èlbata za brzi otstapki kon na{iot juèn sosed. Vtorite, pak, se onie koi de-mek imaat vekovna i sudbonosna uloga da ja vnesat Makedonija vo EU i NATO, pa makar taa i da ne se vika Makedonija. Za sre}a vidlivi se i ednite i drugite, vid-livi se i novinarite na dvete strani, vidlivi se i kolum-nistite i ekspertite i sega{nite, a bogami i biv{ite politi~ari. Ne sekoga{ im e le-sno na ednite ili na drugite da dojdat do zbor i da si go kaàt svojot stav. Zamislete deka vo Makedonija e mnogu polesno na nekoi samoproglaseni eksperti bez nikakov legitimitet da izlegu-vaat sekoj tret den na televiziskite ekrani i da ni objasnuvaat kolku toa nie sme glu-pavi {to ne gi prifa-}ame maksimalisti~kite barawa na Grcija od mo`nosta na primer na televizija da go vidime prviot pretse-datel na nezavisna Makedonija, g. Kiro Gligorov, da se proiz-nese za aktuelnostite,

i domati na baba ti i dedo ti, prilog od anonimni izvori za tvoite skrieni sla-bosti i debata vo koja }e se diskutira dali e podobro da si ìv ili ne. Neverojatno kolku mnogu èstina se vloùva. A, ne e dobro taka. Ne e dobro da se sudi i osuduva sekoj onoj koj ima razli~no mislewe. Treba da im se dozvoli na site da si ja teraat svojata prikazna. Sekako nikoj ne e tolku mo}en sam da odlu~i {to e do-bro, a {to ne. Takvata mo} ja imaat samo gra|anite.Jas sum sovr{eno svesen deka vakvite tendencii i obidi za deformirawe na svesta na makedonskiot narod i makedonskite gra|ani }e prodolì i }e se intenzivira. No, toa ne me pravi voznemiren. Naprotiv, s$ pove}e sum ubeden deka koga stanu-va zbor za dostoinstvo-to na ovoj narod i na-merata toa dostoinstvo da bide skr{eno nema da pomogne nitu edna kampawa i nitu edna hajka. So sekoj sleden den ovie lu|e se s$ posme{ni i s$ pomalku. Treba da razberat deka duri i da sakaat da se re{i problemot, na ovoj na~in, so gruba ofanziva vrz ~ustvata na lu|eto, edinstveno odmagaat.

nego i negovite sorabot-nici, toj ja pridruùva{e reprezentacijata na turne-jata niz Avstrija. Zo{to? Ova sosema ednostavno i logi~no pra{awe se postavuva samo dokolku se znae deka logistkata na fudbalskata reprezntacija e sostavena od direk-tor, tehni~ki sekretar, pomo{nici na dvajcata, potoa selektor, koj isto taka ima svoi pomo{nici. Pa sega se zapra{uvame {to bara{e Hari vo Ev-ropa, koga kaj nego doma se odrùva{e evropskoto prvenstvo?

FEQTON07.06.201014

“KAPITAL” PRODOL@UVA SO SERIJALOT-STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS - UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETU-VAA POZNATI BIZNIS - TEORETIÂRI VO TAA NASOKA

kompaniite gledaa na ekolo{kata odr`livost na biznisot kako ne{to {to e ubavo da se napravi. Denes toa mora da se napravi. Filozo-fijata na za~uvuvawe na ̀ ivotnata sredina stanuva s$ pova`na za na{ite klienti koi sakaat nivniot hotelski prestoj da bide vo kom-panija koja {to navistina veruva vo ekolo{kata odr`livost. Isto taka, da se bide lider vo pogled na odgo-vornite biznis-praktiki e vo soglas-nost so na{ata delovna strategija koja ja komunicirame do site vrabo-teni. Isto taka, kontroliraweto na na{ite energetski tro{oci e isklu~itelno va`no, osobeno koga na{ite profitni margini se pod pritisok na ekonomskata kriza, kako denes. Pa zatoa, da se bide lider vo pogled na odr`livosta i komercijaliziraweto na tie napori dozvoluva da gi podobrime na{ite

performansi i na najvisoko i na najnisko nivo”, objasnuva Abrahamson. Za da go ilustrira seto ova toj dava eden primer. Minatata godina IHG vove-la edna nova alatka vo biznisot nare~ena Green Engage, ured koj {to im ovozmoùva da ja merat potro{uva~kata na energi-ja vo nivnite hoteli na centralno nivo, zatoa {to mereweto i monitoringot gi snabduva so znaewe. Znaeweto im ovozmoùva

“KAPITAL” BIZNIS - UMPROTIV GLOEFEKTITE OI INVESTICVAA POZNATFELJTON-42

PRERODBA NA SLAVNIOT BREND

SVETSKITE BIZNIS-LIDERI PROTIV KRIZATA: XIM ABRAHAMSON, IHG AMERICAS

InterKontinental Hotels Grup-IHG (InterConti-nental Hotels Group-IHG) e najgolemiot svetski hotelski sinxir so

650.000 sobi na globalno nivo, od koi 450.000 na amerikanskite kontinenti. Prete`no koristej}i fran{izen model, IHG ima 4.300 hoteli vo Severna i Ju`na Amerika, vklu~uvaj}i brendovi kako InterKontinental (165 ho-teli), Kraun Plaza (400 hoteli) i Holidej In i Holidej In Ekspres, nivni najgolemi brendovi, koi {to opfa}aat 75% od vkupniot broj sobi.

�� Investirawe vo vreme na ekspanzi-ja, kako {to pravat pove}eto kompanii, ima smisla, sekako. No, pobednicite vo biznisot znaat kako da investiraat i vo vreme na recesija, a toa gi izdvojuva od konkurencijata”, veli Abrahamson


da prezemat soodvetni merki za da se namali potro{uva~kata na energija. I na krajot, veli Abra-hamson, odr`livosta gi spojuva zaedno site ~etiri elementi {to gi nabrojav prethodno: finansiskiot uspeh, vrabotenite, klientite i odgovornosta vo biznisot. [to se odnesuva do dilemata dali treba da se investira vo dobri ili lo{i ekonomski vremiwa, Abraham-son smeta deka idealno bi bilo toa da se pravi i vo dvata slu~ai. “Investirawe vo vreme na ek-spanzija, kako {to pravat pove}eto kompanii, ima smisla, sekako. No, pobednicite vo biznisot znaat kako da investiraat i vo vreme na recesija, a toa gi izdvojuva od konkurencijata”, veli Abrahamson. Kako primer za toa go naveduva najgolemiot potfat {to go ima napraveno dosega kompanijata vo recesiski period, a toa e povtor-noto ra|awe na nivniot najzna~aen brend od istoriska gledna to~ka, Holidej In. Toa be{e glavniot fokus na IHG vo 2008 i 2009 godina, a ostanuva da se kompletira godinava. [to konkretno zna~i toa?“So 3.400 hoteli, Holidej In e me|u najgolemite i najsakanite hotelski brendovi vo svetot. Toj e golemo nasledstvo za kompanijata zatoa {to e postar od site na{i konkurenti. Pa, taka re{ivme da napravime inovirawe na celokupnoto iskustvo vrzano so ovoj hotelski brend: so novo logo, novo iskustvo na pris-

tignuvawe vo hotelot, kako se ~ekirate, kako se odjavuvate i kako vi e udobno spieweto vo na{ite sobi. Povtorno im napravivme obuka na site na{i vraboteni. Toa e navistina svo-evidno renovirawe na brending-sistemot na Holidej In”, veli Abrahamson. Rezultatot od ovaa strategija dade izvonredni rezultati za sopstvenicite na hotelite. Me-reno preku zadovolstvoto na gostite, tie so voodu{evuvawe go prifatija noviot imix na Holidej In. “A, denes, vo ova vreme na recesija, da ponudi{ golema vrednost na svoite potro{uva~i e pova`no od koga bilo . Taka, poseduvaweto na golema vrednost vo kombinacija so iz-vonrednoto iskustvo na na{ite gosti, go stava Holidej In vo srceto na na{ata potro{uva~ka baza. Doznavme deka site gi sakaat na{ite novi kreveti i spieweto {to go nudat. A, obukata {to ja napravivme na na{ite vraboteni po~na da se isplatuva preku zgolemenite prihodi na hotelite. Ova re-dizajnirawe na Holidej In, so golemata lojalnost na gostite i podobrenite prihodi, im ovozmoùva na na{ite sopst-venici da ostvaruvaat profit duri i vo vreme na kriza”, veli Abrahamson.

IHG ja menaxira najgolemata pro-grama za potro{uva~ka lojalnost vo svetot so pove}e od 48 milioni ~lenovi. Brojot na novi ~lenovi porasna za 30% lani, {to e golem uspeh vo uslovi na kriza. IHG otvori 440 novi hoteli minatata godina, a Xim Abrahamson e ~ovekot {to gi rakovodi biznisite na IHG na amerikanskiot kontinent. Da se kontrolira rabotata na hoteli {to poseduvaat 450.000 sobi ne e ednostavna rabota, pa, za da ne go zagubi fokusot Abrahamson se potpira na ~etiri klu~ni elementi. Prviot e finansiskiot efekt, za-toa {to tie se vo biznis koj {to treba da napravi pari za nivnite akcioneri. No, ima ne{to pove}e od toa. Abrahamson veli deka kompanijata mora da gi napravi i sopstvenicite, odnosno lu|eto {to gi poseduvaat hotelite sre}ni, pa zatoa i nivnite finansiski rezul-tati se mnogu va`ni za IHG i toa e generator na nivniot uspeh. Vtorata komponenta se nivnite vraboteni, osobeno onie vo “prvata borbena linija”. Tret element e iskustvoto na gostite, nivnoto zadovolstvo od uslugata i kako taa se menuva i evoluira za vreme na te{ki ekonomski uslovi. êtvrto e da se bide odgovoren biznis. Za Abrahamson toa vklu~uva pove}e razli~ni elementi: kompaniskata strategija, nivnata “zelena” strategija, odnosno pridonesot vo za~uvuvawe na ìvotnata sredina, kako i na~inot na nivnata rabota i kako gi pretstavuvaat svoite sopstvenici. IHG sega se mnogu aktivni vo Va{ington, promoviraj}i se zaedno so Amerikanska-ta turisti~ka asocijacija i Amerikanskata hotel-ska asocijacija. Toa zna~i

deka mnogu vreme i sredstva vloùvaat vo lobirawe, zbo-ruvaj}i za svoite interesi na nacionalno i lokalno nivo. “ZELENA” STRATEGIJAInteresno e koga }e se spomene “zelenata strategija” na IHG. “Mislam deka istoriski gledano

� XIM ABRAHAMSON ja predvodi “renesansata” na brendot Holidej In, na ~ii {to hoteli otpa|aat 75% od biznisot na IHG na amerikanskiot kontinent

KOMPANII KOMPANII & PAZARI PAZARI7/JUNI/2010 15


VO VREME NA KRIZA, RASTAT CENITE NA STANOVITENamesto kako sekade vo svetot, krizata da gi spu{ti cenite na nedvi`nostite i vo regionot, kaj nas, lani duri i porasnaa. Kako i mnogu drugi ekonomski parametri, tie ostanaa imuni na krizata. Vo 2008 godina vo Skopje metar kvadraten stanben pros-tor prose~no se prodava{e za 940 evra, vo 2009 godina ovaa prose~na cena, spored ponudata na agenciite, iznesuva{e pove}e od 1.000 evra, {to bi zna~elo zgolemuvawe od okolu 10%.Vakvoto nagorno dvièwe na cenite na stanovite kaj nas vo poslednata godina, nasproti obratnite svetski trendovi, se objasnuva{e glavno so dve pri~ini. Prvata, mala ponuda na stanovi za proda`ba i vtorata, s$ pote{ko odobruvawe na stanbeni krediti i porast na kamatite za ovie krediti.

Makedonija e na sedmoto mesto vo Evropa, a na 17 vo svetot spored isplatlivosta na izdavaweto stan pod

kirija, pokaùvaat poslednite analizi na eden od najgolemite svetski vodi~i za trguvawe so nedvi`nosti, Global Properti Gajd (Global Property Guide). Ova, vsu{nost, zna~i deka sekoj {to }e kupi stan vo zemjava i potoa }e go izdava, godi{no }e zarabotuva, odnosno }e mu se vra}aat, po 12% od vrednosta na stanot. Preku naplata na kirija stanot }e si go otplati za najmalku 10 godini. Ot-tuka se procenuva deka biznisot so “rentawe” stanovi i ku}i vo Makedonija e mnogu profitabilna dejnost. Analizite na ovoj svetski vodi~ za biznisot so nedvi`nosti pokaùvaat deka vo zemjite vo regionot biznisot so izdavawe stanovi e poprofitabilen samo vo Hrvatska. Na prvo mesto vo Evropa e Ungarija. Pazarot na nedvi`nosti e najnepovolen vo Crna Gora od aspekt na profit-abilnosta na kupuvawe stan za izdavawe, so {to ovaa zemja e na dnoto od ova rangirawe, odnosno na 135 mesto. Na svetsko nivo, pak, analizite pokaùvaat deka ovoj biznis e najprofitabilen vo Avstralija.Global Properti Gajd pokaùva

u{te i deka od vkupno 80 zemji vo svetot, Makedonija, odnosno Skopje, e na 23 mesto vo Evropa, a na 60 vo svetot od aspekt na najvisoka cena na kiriite koi

KATERINA POPOSKA

KUPUVAJTE STANOVI I DAVAJTE GI POD KIRIJA!

Vo agenciite za nedvi`nosti pot-vrduvaat deka cen-ite za izdavawe na nedvi`nosti, no i za kupuvawe, s$ u{te se mnogu visoki nasproti kupovnata mo} na gra|anite

�� se pla}aat za nedvi`nosti vo glavnite gradovi na dràvite. Od agenciite za nedvi`nosti vo zemjava velat deka poradi vi-sokite ceni za kirii vo Make-donija re~isi 70% od onie koi kupuvaat stanovi ne gi kupuvaat za da ìveat vo niv, tuku za da gi izdavaat. Objasnuvaat deka vo zemjava s$ u{te vladee trendot od pred tri do ~etiri godini, koga biznisot so nedvi`nosti e me|u ubedlivo najisplatlivite. Nedvi`nostite se ubedlivo najdo-briot i najsiguren biznis, velat od agenciite vo zemjava, objas-nuvaj}i deka duri i da ima blag pad na cenata na stanovite ili na ku}ite, sepak, se isplatuva da se kupat i potoa da se izdavaat.“Visoki se cenite na kiriite. Toa

e to~no. Vo prosek zemeno, vo Skopje namesten stan od 50 metri kvadratni mese~no }e ve ~ini okolu 200 evra. Nenamesten stan, pak, so istata kvadratura, ~ini 300 evra za eden mesec, pa duri nekoga{ i pove}e. Vo poslednive nekolku meseci, barem vo na{ata agencija, ima{e zainteresirani investitori od Turcija koi sakaa da kupat nekolku stanovi so cel da gi izdavaat, a ne da ìveat vo niv”, veli Vera Mitkovska od agencijata za nedvi`nosti Nova od Skopje. Od agencijata Bastion, pak, se so poinakvi tvrdewa.“Do lani ovoj biznis be{e ekstra-profitabilen. Od neodamna rabotite se promenija. Od sep-temvri minatata godina cenite na kiriite rapidno pa|aat, vo nekoi naselbi duri i do 35%. Buxetite na na{ite korisnici se namalija. Visinata na kiriite na stanovite be{e nerealna, no i ekonomskata kriza koja ja po~uvstvuvavme si go napravi svoeto“, veli sopstveni~kata na agencijata, Donka Filipovska.Od Komorata za grade`ni{tvo, vo ramki na Stopanskata komora, objasnuvaat deka vo poslednite nekolku meseci ima ogromna pobaruva~ka za iznajmuvawe stan so povr{ina od 40 do 50 metri kvadratni.“Na{ite informacii pokaùvaat deka vo poslednite nekolku mese-ci ima zna~itelna pobaruva~ka za izdavawe na stanovi od 40-50 me-

tri kvadratni, no od druga strana, pak, nema dovolno ponuda. Zatoa i visinata na kiriite ne moè drasti~no da se namali. Sega se beleì i trend na izdavawe stanovi za delovni subjekti. Vi-sokata cena na kiriite, no i onaa za kupuvawe na nedvi`nosti, seko-ga{ ne soodvetstvuva so realnata kupovna mo} na gra|anite”, veli Nikola Velkovski, pretsedatel na Komorata za grade`ni{tvo.Stavot na gra|anite e sli~en so tvrdeweto na Komorata. Tie istaknuvaat deka s$ u{te e nesrazmeren odnosot na nivnite primawa i ìvotniot standard so visokite ceni na kiriite na nedvi`nostite. Lu|eto od agenciite za nedvi`nosti prognoziraat deka trendot na visoki ceni na kiriite }e se zadrì i vo sledniot pe-riod. Istoto go predviduvaat i za cenite na stanovite. Se pokaà deka svetskiot trend na namaluvawe na cenata na stanovite ne e praktika i kaj nas. Od druga strana, pak, so plata od 20.000 denari, kolku {to e prose~nata neto-plata spored Dràvniot zavod za statistika, Makedoncite ako sakaat da si kupat stan od okolu 50 metri kvadratni, namesto so godini da pla}aat visoki kirii, treba 21 godina da rabotat i da ja odvo-juvaat celata svoja plata za da kupat stan vo Skopje. Nasproti toa, na Srbite im trebaat okolu 15 godini, a na Hrvatite 13.

BROJOT NA GO OZNAÛVA STEPENOT NA ISPLATLIVOSTA NA VLO@UVAWE VO STANOVI

BIZNISOT SO “RENTAWE” STANOVI ME\U NAJPROFITABILNITE

BERZA/AKCII/TRGUVAWE16 07.06.2010

10,95% pad ima vo ramki na klasi~noto trguvawe

BERZANSKI INFORMACII

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 04.06.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.947,73 390,18 10,12 0,90

BESK (2009) 54.562 8.899,00 341,43 26,06 0,26

GRNT (2009) 3.071.377 680,00 105,83 6,43 0,68

KMB (2009) 2.014.067 3.001,00 533,81 5,62 0,87

MPT (2009) 112.382 27.789,11 / / 0,77

REPL (2009) 25.920 39.168,33 5.625,12 6,96 0,78

SBT (2009) 389.779 2.700,00 211,39 12,77 0,61

STIL (2009) 14.622.943 200,00 0,11 1.808,65 2,79

TPLF (2009) 450.000 3.685,00 61,42 60,00 1,08

ZPKO (2009) * 271.602 2.482,69 / / 0,33

P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/EХВ

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 04.06.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 67.654 20 15,03

обични акции 24.617 32 -72,63

Вкупно Официјален пазар 92.270 52 -37,97

обични акции 39.028 30 36,84

Вкупно Редовен пазар 39.028 30 36,25

ВКУПНО 131.298 82 -25,98

04.06.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

МЗТ Енергетика Скопје 3.855,00 723,72 3.855

Макстил Скопје 200,00 5,26 4.000

Стопанска банка Скопје 200,00 2,56 20.000

Стопанска банка Битола 2.700,00 1,89 27.000

Комерцијална банка Скопје 3.001,00 0,01 48.016

Топлификација Скопје 3685 -2,98 36.850Арцелормиттал Скопје (ХРМ) 148 -2,87 29.600

Прилепска Пиварница Прилеп 10000 -1,96 160.000

Алкалоид Скопје 3947,73 -1,31 706.643

Макпетрол Скопје 27789,11 -0,75 250.102

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Македонски Телеком Скопје 496,72 -0,01 1.928.768

Алкалоид Скопје 3947,73 -1,31 706.643

Гранит Скопје 680 -0,66 257.040

Макпетрол Скопје 27789,11 -0,75 250.102

Прилепска Пиварница Прилеп 10000 -1,96 160.000

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

04.06.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

04.06.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

Илирика ЈИЕ 31.493.637,54 -3,34% -5,68% -3,07% -0,36% -5,55% 03.06.2010

Илирика ГРП 20.112.475,50 1,82% -0,14% 4,70% 3,63% 4,06% 03.06.2010

Иново Статус Акции 18.560.722,13 -2,50% -7,03% -15,11% -8,99% -10,82% 03.06.2010

КД Брик 21.173.110,95 3,02% 3,62% 7,69% 6,44% 23,08% 03.06.2010

КД Јужен Балкан 21.627.589,50 -4,33% -2,67% -7,65% -1,93% 9,53% 03.06.2010

КБ Публикум балансиран 26.293.837,41 -2,71% -3,30% -0,72% -0,32% / 03.06.2010

04.06.2010

2.390

2.400

2.410

2.420

2.430

2.440

2.450

2.460

2.470

31/05/10 01/06/10 02/06/10 03/06/10 04/06/10

MBI 10

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

2.660

2.670

2.680

2.690

2.700

2.710

2.720

31/05/10 01/06/10 02/06/10 03/06/10 04/06/10

MBID

108,20108,40108,60108,80109,00109,20109,40109,60109,80110,00

31/05/10 01/06/10 02/06/10 03/06/10 04/06/10

OMB

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok - 04.06.2010)

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

Koga s$ }e se sobere i }e se odzeme, ber-zanskiot mesec maj pomina vo znakot na blok-

transakciite so akcii na Komercijalna banka, vo vrednost od 2,5 milioni evra, koja {to go krena vkupniot promet na Make-donska berza za 25%, vo odnos na april. êtirite transakcii zafatija re~isi edna tretina od celata trgovija na Berzata, a od brokerskite krugovi neo-ficijalno doznavme deka se raboti za nov stranski investitor {to vleguva vo sopstveni~kata struktura na Komercijalna, so 2,4% od vkupniot broj na emi-tuvani akcii. Vo prilog na ovie {pekulacii odat

i procentite na stransko u~estvo na pravni lica na stranata na kupuvawe vo mesec maj. Vkupnoto u~estvo za mesec maj vo pogled na ovaa stavka spored oficijalniot bilten na Berzata iznesuva 37,33% dodeka na stranata na prodavawe toj e 24,63%. Vo april toa iznesuvalo okolu 23,6 % na stranata na kupuvawe, {to zna~i deka stranskite investito-ri se pove}e zainteresira-ni da kupuvaat otkolku da prodavaat. Pokraj bloko-vite so Komercijalna, vo maj isto taka bea ostva-reni i blok-transakcii so akciite na Montana Biznis od Bitola i so kompani-jata za prerabotki od meso Pekabesko. Vkupniot iznos na nivnite blokovi iznesuva{e okolu 36,8 milioni denari. Ostva-renite blokovi vo mesec maj u~estvuvaa so okolu

187 milioni denari vo celokupniot promet na berzata koj za toj mesec iznesuva{e okolu 479,7 milioni denari, ili 39%, a ostatokot od 61% mu pripa|a na prometot ostvaren vo ramkite na klasi~noto trguvawe. Ako, pak, se sporedi prometot vo klasi~no trguvawe, maj beleì pad od 11% vo odnos na maj. Za vakviot trend na namaluvawe na prometot govorat i nama-lenite transakcii realiz-irani vo minatiot mesec. Najgolem promet vo ova trguvawe ima{e akcijata na Komercijalna banka koja zaedno so blokot i klasi~noto trguvawe real-izirala promet od 190,3 milioni denari. Gledano procentualno nejzinoto u~estvo vo vkupniot promet za mesec maj dostignuva duri 40% od istiot. Vtora

najtrguvana e akcijata na Alkaloid so ostvaren promet od 30,5 milioni denari. Potoa sleduvaat Granit i Makpetrol so po 13,9 milioni denari odnosno 10,8 milioni denari posledovatelno re-aliziran promet vo mesec maj. Ostanatite hartii od vrednost so koi se trguva-lo ostvarile promet pomal od 10 milioni denari.

MBI-10 PADNA ZA 7,34% VO MAJ

Vo pogled na dvièweto na indeksite, na{ata berza gi slede{e svetskite tekovi na rasproda`ba. Izminatiot mesec site svetski indeksi beleèa padovi prosledeni so masovni rasproda`bi. Na Vol strit ve}e cel mesec trguvawata se pravea vrz baza na psiholo{ki priti-soci {to od dol`ni~kata kriza vo Evropa, {to od

MESE^NA BERZANSKA ANALIZA

METODI [email protected]

pad impad ima vo ramki na klasi~noto trguvawe

i procentite na stransko u~estvo na pravni lica na stranata na kupuvawe

187 milioni denari vocelokupniot promet na berzata koj za toj mesec

najtrguvana e akcijata na Alkaloid so ostvaren promet od 30,5 milioni


MAJ VO ZNAKOT NA BLOKOVITE SO KOMERCIJALNA

êtirite transakcii zafatija re~isi edna tretina od celata trgovija na Berzata, a od bro-kerskite krugovi neoficijalno doznavme deka se raboti za nov stranski investitor {to vleguva vo sopstveni~kata struktura na Komer-cijalna, so 2,4% od vkupniot broj na emituvani akcii.

��

7,8 milioni evra e vkupniot

promet na berzata za mesec maj

31% od prometot otpa|a na blok-transakcijata na Komercijalna banka

cenovnite dvièwa na valutite osobeno odnosot evro/dolar, a sega kapa~e na celata taa psihoza dolea i problemot so izlevaweto na naftata od naftovodot na Briti{ petrol vo Meksikanskiot Zaliv. Vakvite psiholo{ki pomestuvawe vo vrska so cenite i indeksite se ots-likaa i kaj nas odnosno vo ramkite na na{ata berza. Toa govori deka kolku i da e atipi~na na{ata berza, sepak, istata e i integrirana vo ramkite na svetskite tekovi na pazarot na kapital. Vo kontekst na toa vo tekot na mesec maj site tri in-deksi se karakteriziraat so pad vo odnos na pre-thodniot mesec. Osnovniot berzanski indeks MBI-10 potona za 7,34 % vo odnos na prethodniot mesec koga istiot iznesuva{e 2657,13 indeksni poeni. Mesec maj MBI-10 go zavr{i na nivo od 2462,21 indeksni poeni. Indeksot na javno posedu-vanite dru{tva MBID

zabeleà pad od 4,94% vo odnos na prethodniot mesec zavr{uvaj}i go mese-cot na 2708,46 indeksni poeni. Najmal pad od site tri indeksi zabeleà onoj na obvrznicite. Del od akciite, sepak, zabeleàle porast vo pogled na nivnite ceni. Takvi se na EMO od Ohrid, Tehnometal Vardar i na R@ Institut. Vo pogled na prometot koj go ostvarile ~lenkite na makedonskata berza so na-jgolem promet se istaknu-vaat ~etiri brokerski ku}i me|u koi so najgolem ostvaren promet predni~i Komercijalna banka koja ostvarila okolu 341,2 mil-ioni denari promet. Na vtora pozicija se nao|a Ilirika investments so realiziran promet od okolu178,6 milioni den-ari, a po nea sleduvaat Investbroker so realiz-iran promet od pribli`no 82,3 milioni denari i NLB Tutunska banka so ostvaren promet od nekade 46,6 milioni denari.

07.06.2010 17BERZA/AKCII/TRGUVAWE

OÊKUVAWATA NA VOL STRIT

MO@EN DVOCIFREN RAST NA INDEKSITE VO NAREDNITE MESECI

Pozitivni o~ekuva-wa za dvièwata na najgolemiot pazar na kapital doa|aat od strana na analiti~arite

od Bispok investment grup (Be-spoke Investment Group). Istite nosat dobri vesti vo vrska so idninata na Vol strit. Imeno spored nivnite procenki i analizi, investitorite treba da bidat spremni za toa deka po golemiot pad koj go imaa indeksite vo tekot na mesec maj naj~esto sleduva dvoci-fren rast vo narednite tri meseci. Sepak, vakvata izjava istite ja davaat so doza na rezerva taka {to site onie koi se izraduvaa {to kone~no zavr{i trguvaweto vo izmi-natiot mesec treba da bidat spremni na iznenaduvaweto koe gi ~eka vo tekot na juni. Spored ovaa investiciska ku}a, ovoj mesec naj~esto od sekoga{ bil mnogu slab mesec za trgovijata so akcii. Dow Jones industrial average kako eden od najva`nite ameri-kanski i svetski indeksi, vo tekot na poslednata nedela


Spored ekspertskite procenki i analizi, investitorite treba da bidat spremni vo pogled na faktot deka po gole-miot pad koj go imaa indeksite vo tekot na mesec maj, naj~esto sleduva dvocifren rast vo narednite tri meseci

��

sli~no kako i vo tekot na mesecot, povtorno be{e vo minus. Ovoj indeks minatiot mesec zagubi 7,92% od svojata vrednost pri {to izgubi 871, 98 indeksni poeni. Na pos-ledniot den od trguvaweto od minatiot mesec, ovoj indeks zabeleà pad od duri 1,2% gubej}i 122,36 indeksni poeni od svojata vrednost. Vakviot pad na DJIA na mese~no nivo e najgolem procenten pad na ovoj indeks od vremeto koga na ~elo na Belata ku}a se nao|a{e pretsedatel so najmnogu mandati vo ameri-kanskata istorija, Frenklin Delano Ruzvelt. Za vreme na toj period ovoj indeks duri zabeleà pad od 22%, no tre-ba da se napomene deka vo toj period ekonomijata s$ u{te e pod vlijanie na Golemata depresija. Gledano niz priz-mata na poenite, ovoj indeks minatiot mesec go zbaleà najgolemiot indeksen pad {to se slu~il za vreme na mesec maj. Pri~ina za toa se stravu-vawata od dol`ni~kata kriza vo Evropa poradi koja site investitori vo tekot na mesec maj zapo~naa so vloùvawe vo dràvni obvrznici, dolari i zlato. Kako nadopolnuvawe na

takviot moment e i problemot so naftenata havarija koja se slu~i kaj Briti{ petrol vo Meksikanskiot Zaliv. Poradi objavata za pokrenuvawe na istraga od strana na federalnata vlast na SAD vo vrska so ovaa havarija, indeksite prodolìja so pad i na po~etokot od ovoj tekoven mesec. Lideri vo pogled na toj pad se cenite na akciite na kompanii koi imaat udeli vo ovaa naftena bu{otina vklu~uvaj}i gi kompaniite kako {to se Anadarko (Ana-darko), Halibarton (Hallibur-ton), Transokean(Transocean) i Kameron (Cameron) kaj koi zaedno so potonuvaweto na naftenata platforma im potonaa okolu 10 do 19%za vrednostite i na nivnite akcii.

STABILIZIRAWE NA VOL STRIT

Vo prilog na predviduvawata koi gi izrekoa od strana na Bispok investment grup (Bespoke Investment Group) vo pogled na dvocifreniot rast na Vol strit odat i posled-nite dvièwa vo ramkite na ovoj pazar. Po ispolnuvaweto na vetuvaweto od strana na Briti{ petrol za sanirawe

na havarijata so se~ewe na cevkata na morskoto dno od kade {to izleguva nafta i gas, po {to sozdadeniot otvor }e bide zatvoren so specijalna metalna kapa, indeksite kaj Vol strit povtorno zapo~naa nagorno dvièwe. Oporavuvaweto go predvodea tehnolo{kite hartii od vrednost koi go podignaa indeksot na Nasdaq nad 2.300 indeksni poeni. Ovoj indeks porasna za cel procent i dostigna nivo od 2303,03 indeksni poeni. Dow Jones industrial average po-rasna za 0,06% zadrùvaj}i se na nivo od 10 255,28 indeksni poeni. S&P 500 beleì rast od 0,41% i zavr{uva na nivo od 1102,83 indeksni poeni. Na-jgolemite dobitnici vo ram-kite na Dow Jones industrial average se Majkrosoft, koj zajakna za 1,5 %, i Cisko, koj skokna za 1,6 %, dostignuvaj}i 23,73 dolari. Najgolem pad od druga strana imaa Home Depot koj se namali za 1,3 %, DuPont, koja padna 1,13%, i JP Morgan, koj be{e korigiran nadolu za 1,14%. Kaj akciite imame vra}awe na cenata vo nagorna linija i kaj Briti{ petrol. BP prodolì da se

oporavuva, taka {to negovite akcii porasnaa duri za 4,3%, dostignuvaj}i nivo od 39,26 dolari za akcija i pokraj faktot {to poradi celok-upnata situacija kaj ovaa kompanija, rejting-agenciite Fi~ i Mudis im go spu{tija nivniot krediten rejting. Investitorite se pove}e zain-

teresirani za dobri vesti vo vrska so kone~noto otstranu-vawe na havarijata otkolku za takvite informacii. Po-radi vakvata sostojba, barel nafta se zacvrsti blisku do 74 dolari. Vo pogled na ostanatite surovini, cenata na zlatoto se spu{ti do 1.200 dolari za unca.


KOMPANII & PAZARI 07.06.201018


Kompanijata za proiz-vodstvo na hartija i hartiena ambalaà, Komuna od Skopje, po prezemaweto na

kompanijata Beli{~e, vo ~ija sopstvenost e Komuna, od strana na avstriskata kompanija Duropak, najavuva investicii vo novi ma{ini i celosna modernizacija na fabrikata "te{ki" pet milioni evra. Spored gener-alniot direktor na Komuna, Slobodan Mucunski, u{te pri prezemawto na Beli{~e od strana na Duropak, tie vedna{ iskomunicirale so tamo{nite menaxeri i dogo-vorile golem investiciski ciklus. “Bidej}i stanuva zbor za svetski poznata multinacio-

�� Komuna od Skopje po prezemaweto na kompanijata Beli{~e, vo ~ija sopstvenost e, od strana na avstriskata kompanija Duropak, najavuva investicii vo novi ma{ini i celosna modernizacija na fabrikata “te{ki” pet milioni evra. Spored generalniot direktor na Komuna, Slobodan Mucunski, u{te pri prezemawto na Beli{~e od strana na Duropak tie vedna{ iskomunicirale so tamo{nite menax-eri i dogovorile golem investiciski ciklus

Odborot na direk-tori na prehran-benata industrija

@ito Vardar od Veles donese odluka za sviku-vawe na godi{no sobranie na akcioneri. Spored soop{tenieto na kompani-jata objaveno na Makedon-ska berza, godi{noto so-branie treba da se odrì na 29 juni.Spored objaveniot dneven red, sobranieto na

akcioneri }e ja usvoi godi{nata smetka na dru{tvoto za 2009 godina, }e gi usvoi revidiran-ite finansiski izve{tai i godi{niot izve{taj za rabotata na dru{tvoto vo 2009 godina. Sobranieto, isto taka, treba da donese odluka za pokrivawe na zagubata ostvarena lani. Isto taka, treba da se donese odluka za izbor na revizor za

revizija na godi{nata smetka za 2010 godina.Kako {to soop{tuvaat od kompanijata, na sedni-cata na sobranieto moè da u~estvuva sekoj ak-cioner, sam ili so svoj polnomo{nik. Sekoj akcioner koj ima namera da u~estvuva na svikanoto sobranie e dolèn da go go prijavi svoeto u~estvo najdocna do po~etokot na sednicata.

GODI[NOTO SOBRANIE NA @ITO VARDAR ZAKA@ANO ZA 29 JUNI

Stopanskata komora na Makedonija na inicijativa na Min-

isterstvoto za nadvore{ni raboti na Bosna i Herce-govina organizira make-donsko-bosanski biznis-forum. Kako {to soop{tuvaat od Komorata, na Forumot }e bidat organizirani delovni sredbi me|u stopanstvenici od dvete zemji. Biznis-delegaci-

jata od Bosna i Herce-govina, predvodena od Nadvore{no-trgovskata komora na BiH, e sosta-vena od triesetina kompanii od nekolku stopanski sektori kako {to se trgovija, grade`ni{tvo, prerabot-ka na drvo i proizvodstvo na mebel, prehranbena i metaloprerabotuva~ka industrija, tekstil i konfekcija, turizam i

drugo.“Bosanskite kompanii najavija interes za vospostavuvawe na ini-cijalni kontakti i me|usebno zapoznavawe so makedonskite kompa-nii na predvidenite bi-lateralni sredbi, so cel realizirawe na potencijalna delovna sorabotka” se veli vo soop{tenieto od Komo-rata.

KOMORATA ORGANIZIRA MAKEDONSKO-BOSANSKI BIZNIS-FORUM

PO PREZEMAWETO OD STRANA NA AVSTRISKI DUROPAK �

GOJKO KE[[email protected] �� Komuna od Skopje po prezemaweto na kompanijata Beli{~e, vo ~ija sopstvenost

k k j D k ju j r j , j

e, od strana na avstriskata kompanija Duropak, najavuva investicii vo novi e, od strana na avstriskata kompanija Duropak, najavuva investicii vo novi j

KOMUNA NAJAVUVA INVESTICII OD PET MILIONI EVRA!

nalna kompanija, koja {to proizveduva sekakov vid ambalaì i kartoni, vo id-nina Komuna mnogu polesno }e gi izvr{uva potrebnite investicii. Do septemvri planirame da ja pu{time vo upotreba novata ma{ina za proizvodstvo na branoviden karton so kapacitet od 40 iljadi toni, so {to dvojno }e se zgolemi sega{noto proiz-vodstvo na ovoj proizvod”, veli Mucunski. Pokraj toa, Mucunski veli deka vo naredniot period }

e investiraat i vo kupuvawe na novi ma{ini "boks" za proizvodstvo na kutii, kako i ma{ina nare~ena "kec mejker" za proizvodstvo na "amerikano" kutii. Najgolem del od sredstvata za in-vesticijata od pet milioni evra }e gi obezbedat od avstriskiot sopstvenik, del od sredstvata }e gi obezbe-dat so dokapitalizacija, a del so reinvestirawe na dobivkata. Pokraj toa, od kompanijata se zadovolni i od finan-

siskite rezultati vo prvite pet meseci od godinava koga ostvarile dobivka od 230 il-jadi evra. Proizvodstvoto na Komuna vo prvite pet meseci od godinava porasnalo za 9%, sporedeno so istiot period vo 2009 godina.

^LEN NA MULTINACIO-NALNO SEMEJSTVO

Od menaxmentot na Komuna velat deka i vo tekot na 2009 godina zadràle visok udel na doma{niot pazar koj iznesuva 63% od vkupnata pobaruva~ka na hartija,

kartoni i druga hartiena ambalaà vo Makedonija. Najgolem del od proizvodst-voto na Komuna, okolu 80%, se plasira na doma{niot pazar, dodeka 20% od proizvodstvoto e nameneto za pazarite vo Bugarija, Grcija, Srbija i Kosovo. Spored niv, proizvodstvoto na hartieni proizvodi e specifi~na industrija, bidej}i e ograni~ena na makedon-skiot pazar i na pazarite od bliskoto sosedstvo. Pri~inata za toa e {to cenite na kra-

Stopanskata komora na Makedonija za make-donskite kompanii or-

ganizira u~estvo i poseta na renominiraniot saem za zemjodelstvo, prehranbena industrija, vinarstvo i zem-jodelska mehanizacija AGRA 2010 godina koj }e se odrì od 21 do 26 avgust vo Gorna Radgona vo Slovenija.Kako {to informiraat od Komorata, za site kompanii zainteresirani da izloàt proizvodi na saemot prijavu-

vaweto e do 14 juli, a cenata e 63 evra za eden kvadraten metar na koi sleduva 25% po-pust. Cenata za standardnata oprema na {tandot e 36 evra. Pomurskiot saem od Gorna Radgona, Slovenija so svojata mestopolo`ba me|u Avstrija, Hrvatska i Ungarija ima renome na edna od najposetu-vanite saemski institucii vo Evropa. Na ovogodine{noto izdanie }e bidat pretstaveni stopanski segmenti od preh-ranbenata industrija (meso

i mle~ni proizvodi, vino i pivo, pekarstvo, riba, kondi-torstvo, maslo za jadewe, kafe, za~ini, dodatoci, su-rovini, repromaterijali, oprema i mehanizacija za prehranbena industrija), zemjodelski proiz-vodi (razli~ni vidovi semiwa, rastenija, za{titni preparati, oprema i mehanizacija za obrabotka na zemja, oprema za lov i ribolov), zemjodelska mehanizacija, sto~arstvo, agro-hemija i bilkarstvo, ambalaà i pakuvawe.

KOMORATA ORGANIZIRA UÊSTVONA SAEMOT AGRA 2010 VO SLOVENIJA

40 iljadi toni

}e bide kapacitetot na novata ma{ina

za kartoni {to Komuna }e ja pu{ti vo upotreba

do septemvri

jnite proizvodi se vo toj rang {to ne moàt da gi prifatat visokite ceni za transport, vo slu~aj da treba da izvezu-vame podaleku. Tokmu zatoa i osvojuvaweto na podale~nite pazari e neprofitabilno.Komuna e najstar i vode~ki kapacitet za proizvodstvo na hartija i hartiena ambalaà vo Makedonija. Na po~etokot po~nala da raboti so 300 toni godi{no proizvodstvo i preku postepeni transfor-macii vo periodot od {estde-ceniskiot razvoj prerasna vo zna~aen proizvoditel. Vo 2000 godina Komuna stana sostaven del na slovene~kata kompanija Valkarton, koja go kupi mnozinskiot paket akcii od 53%. No, vo april 2002 godina dominanten sopstvenik na Valkarton, a so toa i na Komuna, stana hrvatska-ta kompanija Beli{~e od Beli{~e. Denovive, grupaci-jata Beli{~e i oficijalno be{e prezemena od strana na multinacionalnata kom-panija Duropak od Avstrija, koja ima svoi pogoni vo Amerika, Kanada, Avstrija, Germanija, ê{ka, Slova~ka i Srbija, a so prezemawe-to na Beli{~e, Komuna vo svoja sopstvenost gi dobi i fabrikite za ambalaì vo Slovenija, Hrvatska i Makedonija. Stanuva zbor za svetski poznata kompanija koja proizveduva alumini-umski ambalaì vo koi se pakuvaat mle~nite proizvodi. Komuna ima dva proizvodni kapaciteti vo Skopje, so vkupno 316 vraboteni. Vkup-niot godi{en kapacitet na proizvodstvo e 37.000 toni ambala`ni proizvodi. Komu-na proizveduva najrazli~ni vidovi na hartieni plo~i, kutii, gajbi, natron-vre}i, kesi i reklamni hartii vo rolni i tabaci. Akciite na Komuna kotiraat na oficijalniot pazar na Makedonska berza. Posledno akcijata na Komuna dostigna vrednost od 501 denari.

07.06.2010 19KOMPANII & PAZARI


SPORED PRVIOT ̂ OVEK NA � TC.COM.MK, ALEKSANDAR TASEV

RASTE INTERESOT NA MAKEDONSKITE KOMPANII ZA PRODAVAWE PREKU INTERNET

Raste interesot kaj makedonskite trgov-ski prodavnici da prodavaat preku In-ternet. Ova go veli prviot ~ovek na plat-

formata www.trgov-skicentar.com.mk, Aleksandar Tasev, preku koja, vo momentov, okolu 40 makedonski kompanii pro-davaat preku InternetSpored Tasev vo Makedonija ve}e se nadminuvaat stereotip-ite za bezbednosta na onlajn-kupuvaweto i od den na den s$ pogolem broj Makedonci kupuvaat preku Internet.“Iako zemjava e daleku od svetskite trendovi, sepak, od oficijalnoto pu{tawe vo upotreba na platformata Trgovski centar do denes zabeleùvame kontinuiran rast na brojot na transakcii, koi momentalno se dviàt od 500 do 1.000 vo den”, veli Tasev.Spored nego, Makedonija gi ima site potrebni uslovi za razvoj na onlajn- kupuvaweto, bidej}i 52% od naselenieto vo zemjava koristi Internet, a na socijalnata mreà Fejsbuk ima pove}e od 500 iljadi korisnici na Internet, {to pokaùva deka Makedoncite aktivno ja koristat mreàta. Pokraj toa vo zemjava dosega se izdadeni 1,2 milioni plate`ni karti~ki, no za ̀ al vo momentov poradi maliot broj post-terminali vo prodavnicite, najgolem del od karti~kite se koristat za

podignuvawe na gotovina od bankomatite.

POTREBEN E POGOLEM MARKETING

Poslednoto istraùvwe na agencijata Wu Moment pokaà deka 87% od Makedoncite sakaat da kupuvaat preku Internet, me|utoa od druga strana pokaà deka 60% od gra|anite ne znaat nitu edna makedonska onlajn- prodavnica. Spored Tasev, sega, otkako ste-reotipite okolu bezbednosta se nadminati, potrebno e da se sprovede posilna marketing-promocija, za prezentirawe na ovaa mo`nost kaj makedonskite gra|ani.“Direktniot marketing denes e podostapen od koga bilo. Ogromniot broj na Makedonci prisutni na socijalnata mreà Fejsbuk i odli~nata mo`nost na ovaa mreà za ednos-tavno targetirawe na celnata grupa, e odli~en preduslov za zapo~nuvawe na pagresivna marketing-kampawa”, veli Ta-sev. Spored nego, vo izminative nekolku meseci, kompanijata bila posvetena na razvivawe na platformata, od bezbednosen aspekt i od aspekt na dizajnot, dodeka vo naredniov period preku marketing-kampawa za

mo`nostite za kupuvawe preku Internet vo Makedonija, }e se pretstavi na po{irokata javnost.“Vo izminatiov period rabo-tevme na razvojot na dizajnot i zasiluvaweto na bezbednos-niot aspekt na platformata i mislam deka za {est meseci uspeavme od veb-strana koja nalikuva{e na obi~en blog vo eksperimentalnata faza da prerasneme vo vistinska e – prodavnica, od tipot na Amazon i e-baj. Izminative denovi na mreàta ja pu{tivme 2.0 ver-zijata na tc.com.mk, koja ima nov tip na organizacija i na kompaniite im nudi alatki za masovno ispra}awe na bilteni i katalozi na svoite klienti, kako i sisitem za otvorawe na sopstvena veb-adresa, so sopstven domejn, bidej}i dosega site kompanii mora{e da go koristat domejnot tc.com.mk, pa potoa imeto na kompanijata”, objasnuva Tasev.Vo svetski ramki pazarot na e – trgovija i pokraj krizata zabeleùva kontinuiran rast od okolu 10%, dodeka, pak vo zemjite vo razvoj kako Makedonija, ovoj pazar ima mo`nosti da zabeleì i galopira~ki rast. Spored Tasev

za da se dostigne toa, potrebna e pogolema angaìranost od strana na trgovskite dru{tva, osobeno vo promocijata na svoite veb-strani. Pokraj toa dokolku sakame da go dostigneme takviot rast potreben e i podo-

bar mehanizam i administracija, kako i dobra organizaci-ja i dostapnost.

�� Okolu 40 makedonski trgovski dru{tva od Makedonija vo momentov ja koristat ovaa e – commerce platforma za prodavawe preku Internet. Spored prviot ~ovek na kompanijata Aleksandar Tasev, zemjava ima ogromen potencijal za razvoj na ovaa industrija, me|utoa potrebna e poagresivna kampawa so cel Makedoncite pove}e da se zapoznaat so mo`nosta za onlajn-{oping

[TO E TC.COM.MK?Trgovski centar (tc.com.mk) e onlajn platforma koja na makedonskite kompanii im ovozmoùva so mese~na pretplata i pristojna investicija svoite produkti da gi pro-davaat onlajn. Kompanijata ima organizirano celosna infrastruktura za dostava na kupenite proizvodi, a kompaniite dokolku sakaat, istoto moàt da go pravat i samostojno. Investicijata vo sopstvena veb-prodavnica i izrabotka na platforma, edna kompanija moè da ja ~ini od 2.000 do 10 iljadi evra, dodeka koristeweto na ovaa platforma e zna~itelno poevtina varijanta. So vklu~uvaweto vo Trgovski centar, kompaniite dobivaat sopstven domejn kade {to se izloèni nivnite produkti, a pokraj na nivniot domejn proizvodite se nudat i na zaedni~kiot domejn na site kompanii-~lenki na Trgovski centar, tc.com.mk. Ovaa platforma e edinstvena na ovie prostori, a vo momentov svoite proizvodi i uslugi gi nudat 40 trgovski dru{tva od Makedonija. So za~lenuvaweto vo Trgovski centar, kompaniite dobivaat pristap na platformata kade {to moàt sami da gi postavuvaat proizvodite i da go ureduvaat svojot virtuelen izlog.

[TO NAJMNOGU PRA[UVAAT KOMPANIITE?Pred da sklu~at dogovor so tc.com.mk za proda`ba preku Internet, kompaniite najmnogu gi interesira provizijata koja bankata ja napla}a pri sekoja transakcija i koja se dviì od 3% do 5% od cenata na produktot, potoa potrebnata adminstrativna infrastruktura za zapo~nuvawe na proda`bata. Vo momentov golem broj kompanii od zemjava ja koristat ovaa mo`nost za koristewe na platformata, a postoi i golem interes i od drugite trgovski dru{tva koi sakaat da ja unapredat svojata proda`ba. Na tc.com.mk prodavaat golem broj pomali i pogolemi makedonski kompanii me|u koi izdava~kite ku}i Kultura i Belsok, kompanijata za proda`ba na kompjuterski hardver Set Komjuteri, kako i kom-panijata za proizvodstvo na mebel Bujoto.

ALEKSANDAR TASEV GENERALEN DIREKTOR NA tc.com.mk

ALEKSANDAR TASEV GENERALEN DIREKTOR NA tc.com.mk

BANKI I FINANSII07.06.201020

Globalniot krediten pazar sega doìvuva „ve}e videno”, bidej}i

dol`ni~kata kriza vo Evropa „pokaùva zna-ci na preminuvawe vo zaraza”, inficiraj}i se od me|unbankarskite kre-ditni kamati vo London do nekvalitetnite amerikan-ski obvrznici, pi{uva vo najnoviot broj na londonski „Ekonomist”. Vesnikot tvrdi deka sredstvata od re~isi

iljada milijardi dolari koi ministrite za finan-sii od Evropskata unija, minatiot mesec, gi vetija za pomagawe na finansiite vo regionot, sosema ne gi smirile investitorite koi se zagrièni deka prob-lemite vo evrozonata bi moèle da predizvikaat u{te edno naru{uvawe na finansiskite pazari vo svetot, kako {to be{e potresot poradi Liman braders pred dve godini.

Glavna pri~ina za zagriènost sega, kako i toga{, se bankite. [vaj-carskata rejting-kompanija Indipendent kredit vju procenuva deka bankite vo svetot bi moèle da imaat deficit na kapital pogolem od 1.500 milijardi dolari do krajot na 2011 godina i deka na nekoi od niv vero-jatno }e im treba dràvna pomo{ za da preìveat. Libor, kratkoro~nata ka-mata po koja bankite edna

na druga si pozajmuvaat sredstva, zgolemen e do 0,538, {to e najvisoko nivo od juli 2009 godina, dodeka vo mart godinava be{e pomalku od polovina od toa nivo. I drugite vidovi kratkoro~ni zadolùvawa isto se napregnati, pri {to finansiskite kom-panii mora da pla}aat prose~na kamata od 0,47% na 90-dnevnite komercijalni zapisi, najvisoka za godina

dena, pokaùvaat podato-cite od amerikanskite Fe-deralni rezervi, objasnuva spisanieto „Biznis vik”, so napomena deka upatenite ne ja isklu~uvaat mo`nosta za propa|awe na golemite finansiski igra~i. Dokolku prodolì zagriènosta poradi kvalitetot na garanciite na bankite i ako ima obidi da se regulira bankarskata industrija, Libor, se smeta, bi moèl da dojde do 1,5%

do septemvri, {to s$ u{te e pod maksimumot, velat ekspertite. Zasega u~esnicite na pazarot se soglasuvaat deka ako evropskata dol`ni~ka kriza e zarazna, verojatno nema da dovede do celosna panika. Investitorite ne sakaat da gi propu{tat dobrite mo`nosti, a lekci-jata od 2008 godina e deka hrabrite i mudrite moàt da soberat golem prfit, naveduva vesnikot.

EKONOMIST: DOL@NI^KATA KRIZA VO EVROPA STANUVA ZARAZNA

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 6,00% СКИБОР 3,99% 5,84% 6,30% 7,32%

Ломбарден кредит 7,50% МКДОНИА

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 7,20% 8,00% 8,35% 11,10% 11,50%

ЕМУ евро 61,505 Комерцијална 7,00% 7,80% 8,20% 11,00% 11,30%

САД долар 50,3397 НЛБ Тутунска 7,00% 7,80% 8,20% 11,00% 11,20%

В.Британија фунта 73,7957 Извор: НБРМ

Швајцарија франк 43,4726

Канада долар 47,8713 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 42,0087 61,6 51,1 74,5 43,8Извор: НБРМ

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

Obemot na kred-itirawe }e se zgolemi vo na-redniot period kako rezultat na pozitivnite vli-

janija od oporavuvaweto na ekonomijata i olabavuvaweto na monetarnata politika, ocenu-va Narodnata banka (NBM) vo najnoviot kvartalen izve{taj. NBM konstatira deka bankite se podgotveni pove}e da gi kred-itiraat kompaniite, za smetka na namaluvawe na kreditnata izloènost kon naselenieto. No, spored poslednite poda-toci, godi{niot krediten rast zaklu~no so april iznesuva samo 3,3%, {to e pomalku i od rezultatot ostvaren na krajot od minatata godina. Vo sporedba so mart, koga godi{niot kred-iten rast iznesuva{e 2,7%, vo april se zabeleùva odredeno blago razdviùvawe na kredit-

ALEKSANDAR [email protected]

niot pazar. Godi{niot krediten rast kon kompaniite pokaùva pobrzo zasiluvawe vo prvite meseci od godinava od okolu 5%, dodeka, pak, kreditite kon gra|anite beleàt minimalna stapka na porast od samo 0,5%. NBM, sepak, so optimisti~ki o~ekuvawa deka bankite }e delat pove}e krediti vo na-redniot period.“So podobruvaweto na mak-roekonomskiot ambient, se o~ekuva deka vo naredniot period }e zajakne bankarskiot finansiski kapacitet, a voedno se o~ekuva i sogleduvawata za mo`ni rizici da se normal-iziraat, {to }e se odrazi na zgolemena kreditna poddr{ka na bankite kon privatniot sektor. Sepak, iako namaleni, rizicite vo kreditiraweto i ponatamu postojat. Ova pred s$ se odnesuva na mo`noto natamo{no vlo{uvawe na kvalitetot na kreditnoto port-folio na bankite vo uslovi na neizvesna profitabilna pozicija na pretprijatijata i

neizvesni tekovi na prihodot na doma}instvata. Sekako, idnata kreditna ekspanzija, vo golema mera, e uslovena i od dinamikata na {tedeweto i raspolo`livosta na dopol-nitelnite izvori za finan-sirawe”, pi{uva vo najnoviot kvartalen izve{taj na NBM. Spored sogleduvawata na bankite, pozitivnite promeni kaj biznis-sektorot se vidlivi i na stranata na ponudata i na pobaruva~kata. Podobrenite ekonomski tekovi postepeno go vra}aat interesot i sposob-nosta za investirawe na pret-prijatijata, {to ja zgolemuva pobaruva~kata na krediti. Na stranata na ponudata, rizikot vo bankarskoto rabotewe e s$ u{te prisuten faktor za pretpazliva kreditna poli-tika, no spored ocenkite na NBM, po~nuva da se namaluva. Na podobreni o~ekuvawa na delovniot sektor upatuvaat i anketite za o~ekuvawata vo prerabotuva~kata industrija i trgovijata.

�� NBM o~ekuva deka vo nared-niot period }e se zgolemi kred-itiraweto kako rezultat na pozitivnite vlijanija od opo-ravuvaweto na ekonomijata i olabavuvaweto na monetarnata politika. Sepak, iako namale-ni, rizicite vo kreditiraweto i ponatamu postojat, pred s$ poradi mo`noto natamo{no vlo{uvawe na kvalitetot na kreditnoto portfolio na bankite vo uslovi na neizvesna profitabilnost na kompaniite i neizvesni tekovi na prihodot na doma}instvata

PETAR GO[EVGUVERNER NA NBM

So podobru-vaweto na makroekonom-skiot ambient se o~ekuva deka vo naredniot period }e zajakne ban-karskiot finan-siski kapacitet, a voedno se o~ekuva i da se normal-iziraat mo`nite rizici, {to }e se odrazi na zgolemena kred-itna poddr{ka na bankite kon privatniot sektor.

ANALIZA NA NBM ZA KREDITNATA AKTIVNOST NA BANKITE

ALEKSANDAR [email protected]

niot pazar. Godi{niot kreditenrast kon kompaniite pokaùvapobrzo zasiluvawe vo prvite

neizvesni tekovi na prihodot na doma}instvata. Sekako, idnata kreditna ekspanzija

}e zajaknekarskiot f

jkarskiot finan-karskiot finan-

j

siski kapar f

siski kapacitet, a siski kapacitet, a r

voedno sei da se noiziraat mrizici, {}e se odrazgolemena

dr

itna poddna bankit

ddna bankite kon privatniosektor.r

sektor.sektor.r

RIZICITE SE NAMALUVAAT, ]E IMA POVE]E KREDITI!

PROCENKI ZA ZAKREPNU-VAWETO NA KREDITNIOT PAZAR OD MMF

Poslednite istraùvawa na MMF pokaùvaat deka dve godini po zavr{uvaweto na recesijata, kreditnata aktivnost ne se menuva zna~itelno, pri relativno niska pobaruva~ka i ponuda na krediti. Spored MMF, za site ekonomii bilo karakteristi~no zat-egnuvaweto na kreditnite us-lovi, kako i vozdrùvawe od pobaruva~ka na krediti pri nestabilni dvièwa na pazarot na trud i namaluvawe na sklonosta kon potro{uva~ka. Sepak, vo vtorata polovina na 2009 godina, so prvite signali za zakrepnuvawe na ekonomskata aktivnost, kako i na trgovskite i kapital-nite tekovi, se zabeleàni pozitivni pomestuvawa i na kreditnite pazari. Vo ovoj period, kako rezultat na preze-menite fiskalni i monetarni merki, zabeleàn e pozitiven ekonomski rast vo pove}eto

zemji, pri podobruvawe na finansiskata stabilnost i na uslovite na finansiskiot pazar, kako i stabilizirawe na svetskata trgovija. Anke-tite za kreditnata aktivnost ukaùvaat na o~ekuvawa za bavno zakrepnuvawe na kredit-nite pazari. Vakvite o~ekuvawa proizleguvaat od podolgiot period potreben za obnova na kapitalot, za konsolidacija na bilansite na bankite, kako i za zgolemuvawe na likvidnosta na privatniot sektor. Isto taka, i pokraj podobruvaweto na makroekonomskite dvièwa, bankite vo najgolem broj zemji s$ u{te vodat pretpazliva kreditna politika, imaj}i gi predvid prisutnite rizici.

KREDITITE VO REGIONOT

Analizata na NBM za kredit-nite dvièwa vo zemjite od regionot pokaùva deka vo pos-lednite meseci na 2009 godina, paralelno so zaìvuvaweto na ekonomskata aktivnost i podobruvaweto na trgovskite bilansi, kreditnata aktivnost po~nala postepeno da zakrep-nuva. Od aspekt na oddelni zemji, od vtorata polovina na 2009 godina zabavuvawe na kvartalniot pad na krediti ima vo Bosna i Hercegovina i Crna Gora. Spored podatocite, vo fevruari 2010 godina kreditite vo BiH ostvarile pad od 0,1% vo odnos na dekemvri, dodeka kaj Crna Gora kreditite vo januari zabeleàle zbiren pad od 0,9% Vo uslovi na namalena likvidnost vo privatniot sektor vo Srbija kako posledica od globalnata kriza, pretprijati-jata bile naso~eni kon krediti

za likvidnost, dodeka, pak, kaj naselenieto se najzastapeni stanbenite krediti. Od druga strana, od krajot na 2009 go-dina vo Hrvatska e zabeleàno stabilizirawe na monetarnite dvièwa, povolna likvidnost na bankarskiot sistem, kako i stabilni dvièwa na kursot na doma{nata valuta. Vo vakvi uslovi se beleàt prvite znaci na zaìvuvawe na kredit-nata aktivnost. Ovie pozitivni dvièwa prodolùvaat i vo po~etokot na 2010 godina, pri {to vo januari e ostvaren porast na kreditite od 0,6%, vo odnos na krajot od de-kemvri 2009 godina. Sepak, zgolemuvaweto na kreditnata aktivnost vo ovoj period s$ u{te ne e dovolno silno za da go nadomesti postojaniot pad na krediti {to be{e zabeleàn vo trite kvartali na 2009 godina. Spored Centralnata banka na Hrvatska, nedovolno brzoto zakrepnuvawe na kred-itnata aktivnost se dolì na nepodgotvenosta na bankite da prezemaat rizik od novi krediti, kako i na namale-nata kreditna pobaruva~ka od privatniot sektor.Vo naredniot period bankite o~ekuvaat postepeno stabi-lizirawe na kreditnata ak-tivnost pri popovolni kreditni uslovi i podobruvawe na o~ekuvawata na privatniot sek-tor. Vo Hrvatska i Srbija, vo 2010 godina se o~ekuva umereno zakrepnuvawe na kreditnata aktivnost, so godi{en rast na kreditite vo 2010 godina od okolu 4% i 5%. NBM o~ekuva deka kreditniot rast vo Make-donija do krajot na godinata }e dostigne do 9,5%.

17.03.2010 21

07.06.2010 21BANKI I FINANSII

GUVERNERITE I MINISTRITE ZA FINANSII OD REGIONOT ZAKLUÎJA

Narodnata banka na Makedoni-ja , za osum meseci, do maj 2009 godina, potro{i duri edna tretina

od deviznite rezervi, ili 500 milioni evra, za da go odbrani fiksniot kurs na denarot, istakna guvernerot Petar Go{ev na guvernerot na NBRM, na godi{nata konferencija na guverner-ite na centralnite banki i ministrite za finansii od regionot na jugoisto~na Evropa, koj se odrà na 4-ti juni vo crnogorskoto letuvali{te Be~i}i. “Vo krizata uspeavme da ja zadrìme stabilnosta na kursot na denarot, {to me|u ostanatoto pretstavuva i edna od celite na Naro-dnata banka. Vo odnos na minatata godina, deviznite rezervi se na zadovolitelno nivo i pokrivaat pove}e od ~etirimese~en priliv od izvozot”, istakna Go{ev. Toj zaedno so vicepremierot i minister za finansii, Zoran Stavreski i na sa-miotot {to go organizira{e “Ekonomist Media Grup” od Belgrad, razmenija iskustva so kolegite od regionot za prihodite i rashodite na buxetite vo uslovi na kriza, za javnata potro{uva~ka, javniot dolg, predizvicite na fiskalnata politika za vreme na kriza, kako i za “gr~koto scenario” i patot kon EU. Voop{to, tie gi razmenija svoite iskustva za odnosite na fiskalnata i monetarnata politika po recesijata, kako i iskustvata za strukturnite reformi, efektite na Vien-skata spogodba, vlijanieto

na globalnata kriza i poli-tikite na dràvnite rezervi, kako i drugi aktuelni fin-ansiski pra{awa.“Krizata e vistinski moment za da se promeni kvalitetot na javnata potro{uva~ka. Toa zna~i deka efikas-nosta na tro{eweto pari treba da bide optimal-no, taka {to }e se namali neproduktivnoto tro{ewe. Istovremeno, kapitalnite investicii od buxetite ne smeat da se namaluvaat, bidej}i toa e edinstveniot na~in, mala dràva kako Makedonija, kako {to se i ostanatite zemji od regionot, da & pomogne na sopstvenata ekonomija”, re~e Stavreski na Samitot vo Be~i}i. Stavreski dodade deka dràvite od regionot ne

moàt zasekoga{ da go fi-nansiraat svoeto tro{ewe so emituvawe dràvni ob-vrznici.“Likvidnosta na ekonomi-jata }e ja odrìme taka {to redovno }e go vra}ame DDV-to, za da se ispolnat obvrskite kon dobavuva~ite i da se motivira industrijata, pred s$ grade`nata, preku kapitalni investicii”, re~e Stavreski. Spored negovite zborovi, receptot za podignuvawe na konkurentnosta na site zemji od regionot e vo podo-bruvaweto na kvalitetot na javnata administracija i rabotnata klima, kako i na rabotnata sila preku siste-mot na obrazovanie.Eden od glavnite predus-lovi za uspe{na ekonomska

NEMA RAST BEZ DISCIPLINA NA JAVNITE FINANSII

Nivoto na efikasnosta na tro{eweto pari treba da bide optimalno, taka {to }e se namali neproduk-tivnoto tro{ewe. Istovremeno, kapitalnite investicii od buxetite ne smeat da se namaluvaat, bidej}i toa e edinstveniot na~in, mala dràva kako Makedonija, kako {to se i ostanatite zemji od regionot, da & po-mogne na sopstvenata ekonomija”, re~e Zoran Stavreski na Samitot na ministri za finansii i guverneri na centralni banki od jugoisto~na Evropa, vo Be~i}i.

��

politika koja moè da go pottikne rastot na BDP na zemjite od Jugoisto~na Evropa e disciplinata na javnite finansii, re~e pre-tsedatelot na sovetot na Centralnata banka na Crna Gora, Qubi{a Krgovi}, na otvoraweto na Samitot na guverneri i ministri za finansii od regionot.“Iako zemjite od regionot imaat razliki vo ekonomi-ite, za site niv e zaedni~ko toa {to se mali, otvoreni ekonomii, zavisni od paza-rite na EU. Sekoj kreator na ekonomskata politika ima odgovornost za nacio-nalnata ekonomska politika, no najgolem uspeh moè da se postigne ako se deluva zaedni~ki”, naglasi vo svojot govor Krgovi}.

SRBIJA ]E DOBIE ZAKON ZA FISKALNA ODGOVORNOST

Od zemjite od regionot, na Samitot vo Be~i}i, najaveno be{e deka Srbija, ovie denovi, treba da go dobie zakonot za fiskalna odgo-vornost, koj }e & ovozmoì pomal deficit vo buxetot, i jasni fiskalni instru-menti koi }e se koristat po to~no utvrdeni pravila, najavi Dijana Dragutinovi}, ministerkata za finansii na Srbija.“Se dobija uslovi, takov zakon da bide usvoen vo Srbija, so {to }e se ostvari konzervativna fiskalna politika. Zemjite koi go imaa toj zakon, odnosno onie koi vodea konzervativna fiskalna politika, pominaa

podobro niz krizata, bidej}i imaa pomal deficit i pogolem prostor za ne taka cvrstata monetarna poli-tika”, izjavi ministerkata za finansii na Srbija.“Dosega, fiskalnata politika vo Srbija be{e ekspanzivna i najmnogu zavise{e od iz-bornite ciklusi, pa sekoga{ zavr{uva{e so deficit”, re~e Dragutinovi}.Govorej}i za merkite koi Vladata na Crna Gora gi sprovela minatata godina, so cel da se izbori so krizata, potpretsedatelot na crnogorskata vlada i minister za finansii, Igor Luk{i}, istakna deka nmalu-vaweto na platite vo javniot sektor bil teòk, ama neo-phoden poteg.Toj na Samitot vo Be~i}i re~e deka crnogorskata vlada mnogu napravila za namaluvawe na javnata potro{uva~ka, no deka ima u{te mnogu na {to da se raboti. Celite na vladata na Crna Gora se namaluvawe na javnata potro{uva~ka i javniot dolg na 32% od BDP, kako i preminuvawe od deficitot vo buxetski suficit do 2013 godina. Luk{i} istakna deka re-gionot na jugoisto~na Evropa ima najgolem potencijal za rast vo cela Evropa, i deka zemjite od ovoj region imaat tolku mnogu {ansi za napredok, dokolku bidat uspe{ni vo sproveduvaweto na reformite vo penziskiot, zdravstveniot i obrazovniot sistem, kako i podignuvawe na konkurentnosta i kredit-niot rejting.

BALKAN BIZNIS POLITIKA07.06.201022

Ministerstvoto za ru-darstvo i energetika na Srbija i Minis-

terstvoto za ekonomija i energetika na Albanija }e potpi{at memorandum za sorabotka me|u dvete zemji. So toa }e se konkretiziraat site proekti i oblici na sorabotka, izjavi srpskiot minister za rudarstvo i en-ergetika, Petar [kundri}.“Toj dokument bi bil podloga za bilateralnite odnosi me|u dvete zemji i za pottiknuvawe

na regionalni proekti koi Srbija i Albanija zaedni~ki bi gi realizirale, a koi bi bile od golem interes za regionot i za Evropa”, izjavi [kundri}. Tie razgovarale i za elektroenergetikata, gasniot i nafteniot sektor i gasnata infrastruktura.[kundri} oceni deka e neo-phodno da se pottikne ekonom-skata sorabotka me|u dvete zemji i gi povika srpskite kompanii da investiraat vo albanskata energetika,

Bugarskata dràvna gas-na kompanija Bulgargas zapo~na direktni pre-

govori so filijala na ruski Gasprom za isporaka na rus-ki gas na bugarskiot pazar. Prethodno, posredni~kata firma Overgas odbi da go prodolì dogovorot za 2011 godina. Pretsedatelot na Gasprom, Aleksej Miler i bugarskiot pretsedatel, Georgij Prvanov, vo fevruari ja razgleduvaa mo`nosta za potpi{uvawe

na gasni dogovori direktno me|u Rusija i Bugarija, bez u~estvo na posrednici.Pretsedatelot na Rusija, Dmi-trij Medvedev, minatata go-dina dade nalog na Gasprom, edinstveniot izvoznik na gas vo Bugarija, da ostvari sorabotka so Bugarija bez posrednici.Rusija izvezuva priroden gas vo Bugarija od 1974 godina. Gasprom, spored prelimi-narnite podatoci, minatata godina na bugarskiot pazar

ALBANIJA I SRBIJA ME\USEBNO ]E SORABOTUVAAT BUGARIJA UVEZUVA GAS BEZ POSREDNICI

INVESTICII

�� Na delovnite lu|e od Hrvatska i Srbija od golema va`nost im e stabilnosta vo sosedstvoto, a vlas-tite od dvete zemji bi trebalo da obezbedat podobri uslovi i na delovnite lu|e da im pomognat da go unapredat svojot biznis


Na prstite od ednata raka moàt da se izbro-jat srpskite kompanii koi vo Hrvatska i

Slovenija imaat svoi kom-panii, dodeka Slovencite i Hrvatite se mnogu aktivni na srpskiot pazar.Hrvatskiot pazar e otvoren i gi povikuvam site srpski kompanii da investiraat kaj nas, izjavi hrvatskiot minister za ekonomija, \uro Popijac. Toj re~e deka vladite na dvete zemji treba da storat s$ za da se olesni rabo-teweto na biznismenite i dodade deka postojat uslovi za podobruvawe na ekonom-skata sorabotka na dvete zemji."Srpskite investitori se dobredojdeni vo Hrvatska, isto kako {to hrvatskite investitori se dobre-dojdeni vo Srbija", izjavi Popijac.Na delovnite lu|e od Hrvatska i Srbija od golema va`nost im e sta-bilnosta vo sosedstvoto, a vlastite od dvete zemji bi trebalo da obezbedat podo-bri uslovi taka {to na

svoite delovni lu|e bi im pomognale da go unapredat svojot biznis.Hrvatskite investicii vo Srbija se nekolkupati pogolemi otkolku srpskite vo Hrvatska, no toj razmer poleka se namaluva.Zamenik-direktorot na hr-vatskata Agencija za pro-mocija na izvoz i investi-rawe, Boìca Lapi}, re~e deka hrvatskite kompanii vo Srbija dosega vloìle 520 milioni evra, dodeka srpskite kompanii vloìle vo Hrvatska mnogu pomal iznos i se registrirani samo tri srpski kompanii. Edinstvenata pogolema srpska investicija vo Hrvatska e investicijata na Svislajon Takovo od 20 milioni evra.“Sakame i }e storime s$ za da se promeni toj od-nos. Sekako, toa ne zavisi samo od nas, toa zavisi i od srpskite biznismeni. Im pora~uvame deka nie im stoime na raspola|awe so siot svoj potencijal i informacii so koi raspol-agame”, re~e Lapi}.Vo Hrvatska, kako {to navede srpskiot minis-ter za trgovija, Slobodan Milosavlevi}, ne postojat institucionalni bari-eri za vlez na srpskite biznismeni, no koga nekoja

HRVATITE I SRBITE VO OSVOJUVAWE NA NOVI PAZARI

Bonitetnata ku}a D&B oceni deka Srbija e na patot kon bavno,

no stabilno ekonomsko oporavuvawe i deka zemjata ima umeren rizik za rabotewe. Srbija go zadràla rejtingot DB4d, so {to zemjata se smes-tuva vo grupa na zemji so umeren rizik za rabo-tewe. Analiti~arite ocenile deka e pozitivno toa {to

srpskata vlast planira da bidat “fiskalno odgo-vorni” i da gi ograni~at penziite i platite vo javniot sektor od 2010 do 2012 godina, se naveduva vo soop{tenieto na bonitetnata ku}a Re-jting, zastapnik na D&B za Srbija. Se naveduva deka D&B o~ekuva Vladata na Srbija da prodolì so ureduvawe na zakonite i regulativa-

ta vo oblasta na delovno-to rabotewe so ogled na toa {to tie i ponatamu se ko~nica za razvojot na delovnoto opkruù-vawe. Spored agencijata itno neophodni se reformi vo potro{uva~kata vo zdravstvoto, obrazovanieto i dràvnata uprava, kako i reformi vo dano~nata uprava koi bi dovele do zgolemuvawe na prihodite.

Dolgoo~ekuvanata i detalno podgotvenata decentralizacija na

romanskiot zdravstven sistem }e stapi na sila na 1 juli. Po donese-nata vladina uredba, 400 bolnici vo Romanija od portfolioto na Minis-terstvoto za zdravstvo }e preminat pod upravata na lokalnata vlast. Vo nadle`nost na minis-

terstvoto }e ostanat samo 62 nacionalni instituti, zdravstveni edinici od nacionalen interes i ur-gentni centri. Brojot na kreveti vo bol-nicite }e bide namalen za pove}e od 9.000, no spored romanskata vlada procesot na decentral-izacija nema da vlijae na namaluvaweto na brojot na zdravstvenite

rabotnici koj i onaka e nedovolen. Analiti~arite smetaat deka vladata na ovoj na~in samo go prefrla to-varot na bolniot zdravst-ven sistem na lokalnata vlast. Poradi niskite plati kako i novoto namaluvawe na platite za 25%, s$ pove}edoktori zaminuvaat na rabota vo stranstvo.

SRBIJA GO ZADR@A REJTINGOT DB4D DECENTRALIZACIJA NA ZDRAVSTVENIOT SISTEM VO ROMANIJA

osobeno vo rudarstvoto i hidroenergetikata.

plasiral 2,64 milijardi kubni metri gas.

NAJGOLEMI HRVATSKI I SLOVENE^KI INVESTICII VO SRBIJA

Hrvatskata Agrokor grupa go kupi Frikom za 10,2 �milioni evra, so planirani investicii od 33 mil-ioni evraAgrokor ja kupi fabrikata za maslo Dijamant od �Zrewanin za 30 milioni evraSlovene~ki Merkator vloì 40 milioni evra vo �lokacija i izgradba na trgovski objekt vo Nov BelgradDroga Kolinska od Slovenija go kupuva srpskiot �proizvoditel na kafe Grand prom za 52,5 milioni evraSlovene~ki Merkator go kupuva Rodi} za 150 mil- �ioni evra

od srpskite kompanii se-riozno }e se zainteresira da kupi hrvatska kom-panija, toga{ nastanuvaat problemi.

CVETKOVI]: DA PADNAT SITE MASKI

Pomiruvaweto na nar-odite na Balkanot e neminovno, toa e klu~en ~ekor za osiguruvawe na dolgoro~nata stabilnost vo regionot. Ovaa generacija na politi~ari vo site zemji od regionot ne smee poradi idnite generacii da ja propu{ti {ansata da po~ne proces na pomiruvawe, re~e srpskiot

premier Mirko Cvetkovi}.Srbija se zaloùva za iskreno pomiruvawe, ne pod maskata na novo “bratstvo i edinstvo”, tuku vo soglasnost so osnovnite civilizaciski principi. Pomiruvaweto podrazbira pove}e paralelni procesi - uvrduvawe na potpolna vistina za site nedoraz-birawa, kako i otkrivawe i izveduvawe pred liceto na pravdata na vinov-nicite za zlostorstvoto i vospostavuvawe na region-alna sorabotka na site nivoa i vo site oblasti (ekonomija, politika, borba protiv kriminalot).

\URO POPIJAC HRVATSKI MINISTER ZA EKONOMIJA "Srpskite investitori

se dobredojdeni vo Hr-vatska, isto kako

{to hrvatskite investitori se dobre-dojdeni vo Srbija“.

07.06.2010 23BALKAN BIZNIS POLITIKA


AKCIJA

�� Pretstavnic-ite na Ger-man Sweets, vo sorabotka so germansko-hrvatskata trgovska i industris-ka komora, ja posetija Hrvatska za da ja zajaknat sorabotkata i za da go pot-tiknat vlezot na novi ger-manski kom-panii na srp-skiot pazar


Hrvatskata slat-karska industrija, spored podatocite na germanskite proizvoditeli

na slatki, e etablirana i igra klu~na uloga vo regionot, izjavi Karsten Bernot, direktor na Ger-man Sweets, zdruènieto na germanski izvoznici na slatkarski proizvodi.Pretstavnicite na German Sweets, vo sorabotka so germansko-hrvatskata trgov-ska i industriska komora, ja posetija Hrvatska za da ja zajaknat sorabotkata i za da go pottiknat vlezot na novi germanski kom-panii na srpskiot pazar. "German Sweets ima mnogu dobri odnosi so Hrvatska, no na nejziniot pazar sme pomalku prisutni za raz-lika od proizvoditelite od drugite zemji na Evropskata unija, posebno Italija i Avstrija. Golema uloga vo toa, verojatno, ima geografskata polo`ba", iz-javi Bernot, i dodade deka mnogu germanski proizvodi se uvezuvaat preku Avstri-ja, pa se naveduvaat kako avstriski proizvodi.Najgolemite problemi so koi se soo~uvaat izvoz-nicite se odnesuvaat na nepovolnite tarifi i pro-pisi, kako i pravilata na deklaracija. Dopolnitelen problem, spored Bernot,

GERMANSKITE SLATKARI NAJAVU-VAAT VLEZ NA HRVATSKIOT PAZAR

�German Sweets ima mnogu dobri odnosi so Hrvatska, no na pazarot se pomalku prisutni za razlika od proizvoditelite od drugite zemji na Evropskata unija, posebno Italija i Avstrija

Hrvatskiot gigant Agrokor denovive go privr{uva noviot aran`man za zadolùvawe poradi restrukturirawe

na dolgovite i podobruvawe na finan-siskite pozicii. Agrokor ve}e gi dogovori detalite za sindiciraniot kredit so {est banki. Kone~niot iznos na kreditot koj }e se odobri na pet godini bi trebalo da bide me|u 350 i 400 milioni evra. Sopstvenikot na Agrokor, Ivica Todori}, odi vo nov finansiski aran`man za da gi restrukturira bilansite. Se tvrdi deka bankite koi go odobruvaat ovoj kredit prezele obvrska da osiguraat sekoja po 50 milioni evra. Noviot finansiski aran`man na Todori} e vtor vo polovina godina koj vo celost e predviden za re-strukturirawe na bilansite. I izdavaweto na evroobvrznici vredni 400 milioni evra od 2009 godina (izdadeni na sedum godini so kamata od 10%) bea pretstaveni kako operacija so koja se podobruva strukturata na ro~nosta na dolgovite. Kako }e izgleda strukturata na dolgovite na Todori} po najnoviot kredit, doprva

treba da se vidi. Spored finansiskite pokazateli za 2009 godina, vkupniot dolg na Agrokor na krajot na minatata godina iznesuval devet milijardi kuni ili 1,2 milijardi evra. Restrukturiraweto na bilansite se pretpostavuva deka }e ja oslabi finansiskata konstrukcija za grinfild-investicijata vo Rusija, koja Todori} ja najavi neodamna. Na ruskiot pazar Agrokor }e gradi fabrika za sto~na hrana, sviwar-ska farma i klanica so {to }e go kontrolira sinxirot na primarno proizvodstvo. Ide-jata za proizvod-stvo na svinsko meso proizleguva od nedostigot na ovoj proizvod na ruskiot pazar.

AGROKOR BARA 400 MILIONI EVRA ZA RESTRUK-TURIRAWE NA DOLGOVITE

e rastot na cenite na surovinite."Toa go kompenzirame so visoko nivo na kvalitet i efikasnost. Trgovijata vo Germanija e silno koncen-trirana i na vnatre{niot pazar vladee golem priti-sok na konkurencijata", izjavi Bernot. Kako {to soop{ti toj, vo 2009 godina zabeleàle zanemarliv pad na izvozot. Izvezenite

koli~ini vo odnos na 2008 godina padnale za 2,7%, a vo vrednost za 0,7%, veli Bernot.Zdruènieto German Sweets broi stotina kompanii so prose~no sto vraboteni. Zdruènieto ovozmoùva poddr{ka i pomaga vo na-stapite na svetskite saemi, ovozmoùva informacii za pazarot i sproveduva potrebni analizi.

HRVATSKA SAKA DA SOZDADE POVOLNA ATMOSFERA ZA INVESTITORITE

Hrvatska saka da sozdade povolna atmosfera za stranskite investitori i potrebni & se stranski investicii, osobeno vo industrijata i proizvod-stvoto, izjavi hrvatskiot minister za ekonomija, \uro Popijac.

“Na Hrvatska & se potreb-ni novi investicii koi }eotvorat novi proizvodni pogoni i }e pottiknat rast na vrabotuvawata”, re~e Popijac. Hrvatska, spored nego, saka da bide na prioritetnata lista na site stranski investi-tori, osobeno od zemjite od Evropskata unija koi se najgolemi investitori vo Hrvatska.

Popijac o~ekuva deka Evropa po ekonomskoto zazdravuvawe }e vleze vo nov investiciski ciklus. Toj, isto taka, o~ekuva deka ekonomskite merki na hrvatskata vlada }e gi spre~at negativnite trendovi i deka vo posled-niot kvartal od godinava }e ima podobruvawe na ekonomskite aktivnosti vo zemjata.

ZGOLEMENA PRODA@BATA NA AVTOMOBILI VO SLOVENIJA

Vo prvite pet meseci od ovaa godina vo Slo-

venija se registrirani 27.000 novi avtomobili vo odnos na istiot pe-riod minatata godina, {to pretstavuva rast od 8,7%. Prethodniot mesec, za prodava~ite na avtomobili, po mart, e vtor najuspe{en mesec za proda`ba na avtomobili ovaa godina.Vo proda`bata pov-torno vodi francuskata avtomobilska kompanija Reno so 967 regis-

trirani avtomobili i nejziniot rezultat e za 1% polo{ vo odnos na maj 2009 godina.Francuskata avtomobil-ska kompanija Sitroen postignala re~isi ednakov prodaèn uspeh kako i minatata godina, dodeka za 78% e zgolemena proda`bata na francuskiot proiz-voditel na avtomobili Peò, koj vo maj ima registrirano 435 avto-mobili. Volksvagen isto taka ima zabeleàno rast na proda`bata za 64%.

SVET BIZNIS POLITIKA07.06.201024

Dodeka ekonomskata i finansiska kri-za koi go zafatija svetot gi dovedoa nekoi od indus-

triite do kolaps, voe-nata industrija cveta. Nekoi od drugite industrii preìvuvaat blagodare-nie na zali-hite koi im ostanale od nekoi podobri vremiwa. No, sepak, edna gran-ka od industrijata beleì mnogu dobri rezultati. Mnogute vooruèni konflikti vo svetot ja dovedoa voe-nata industrija i indus-trijata za proizvodstvo na oru`je vo golem plus.Spored podatocite koi gi objavi Stokholmskiot institut za me|unarodni mirovni studii, minatata godina, vojskite niz celiot

VOENATA INDUSTRIJA RASTE VO VREME NA RECESIJA

PROFITABILNI DEJNOSTI �

VASE [email protected]

svet potro{ile nevero-jatni 1,531 milijardi dolari, {to pretstavuva rast od 6% vo odnos na potro{enite sredstva za vooruùvawe od minatata godina. Dodeka minatata godina zemjite ne znaea od

kade da po~nat so kratewe na tro{ocite, vkupno vo svetot bile potro{eni skoro 50% pove-}e finansiski sredstva za

50% pove}e se tro{at

finansiski sredstva za vooruùvawe od 2000

�� Golemite svetski sili kako SAD, Rusija, Indija i Brazil, dobar del od svojot ekonomski rast go ostvarile blagodarenie na voenata industrija i potro{uva~kata

voena akcija i oru`je, otkolku vo 2000 godina.

AKO KRIZATA POTRAE, ]E SE KRATAT I BUXETITE ZA ODBRANAIako vladite niz svetot nemaat grià na sovest dodeka gi kratat fin-ansiskite sredstva za

socijalnite prava i pri otpu{taweto na rabotnici od dràvniot sektor, retko koja vlada se osudila da gi dopre i da gi reducira buxetite za odbrana i za voena industrija. Mnogu od dràvite duri i gi zgolemile buxetite za odbrana, so cel da gi odrùvaat sopstvenite pozicii vo odbranbenata

[ve|anite s$ pove}e prefer-iraat SMS namesto telefon-ski razgovori. Vo [vedska

minatata godina bile isprateni 16,3 milijardi SMS-poraki, se naveduva vo najnoviot izve{taj na Upravata za po{ti i telekomunikacii.Toa pretstavuva porast od 65% vo sporedba so 2008 godina. Izve{tajot, isto taka, pokaùva deka vo rapiden porast se i mobilnite internet-pretplati na {irok kabel, koi lani beleàt zgolemuvawe od 50%.Do krajot na dekemvri 2008 godina, vo [vedska bile registrirani 877.000 mobilni internet-pretplati, a edna godina podocna brojkata se iska~ila na pove}e od 1,3 milioni.Mobilniot internet i ponatamu pret-stavuva usluga so najbrz porast vo ramki na elektronskite komunikacii vo [vedska. [ve|anite momentalno imaat pove}e razgovori preku mo-bilni otkolku preku fiksni telefoni. Izve{tajot na Upravata za po{ti i telekomunikacii pokaùva i silen porast na surfawe preku mobilen telefon vo [vedska.

POVE]E OD 16 MI-LIJARDI SMS-PORA-KI VO [VEDSKA


Najnovite podatoci na kompani-jata Net aplikej{ns pokaùvaat deka Internet Eksplorer mi-

natiot mesec prodolìl da gi gubi korisnicite. Internet Eksplorer od Majkrosoft i ponatamu e vode~ki internet-prebaruva~, no minatiot mesec izgubi 0,3% od bodovite, pa sega drì 59,69% od pazarot. .ajrfoks isto taka izgubil del od pazarot na internet-prelistuva~i, odnosno negoviot udel padnal za 0,24% na 24,35%. Na treto mesto se nao|a prelistuva~ot na Gugl, Hrom, ~ij {to udel kontinuirano raste i toa po 0,3% bodovi vo april i maj, pa negoviot udel na pazarot zasega iznesuva 7,1%.êtvrtoplasiraniot Safari, internet-prelistuva~ot na Epl, zabeleàl rast od 0,1% na 4,8%, dodeka Opera se nao|a na pettoto mesto so rast ist kako onoj na Safari, so udel na pazarot na internet-prelistuva~i od 2,4%.

industrija i taka da go pottiknat vozobnovuvaweto na ekonomijata.Golemite svetski sili kako SAD, Rusija, Indija i Brazil, dobar del od svojot ekonomski rast moàt da & go prepi{at pred s$ na voenata indus-trija i potro{uva~kata. Od druga strana, malite dràvi koi se ~lenki na golemite voeni sojuzi, kako NATO, nemale problemi so krateweto na tro{ocite i buxetite za vojskata.O~ekuvano, vo SAD mina-tata godina se izdvoeni najmnogu finansiski sred-stva za vojskata i voenata industrija. Zemjata koja i ponatamu tvrdi deka e vo vojna protiv terorizmot, gi fin-ansira akciite vo Avgani-stan i Irak, no i brojnite trupi koi se smesteni na strate{kite pozicii niz celiot svet. Samo minatata godina, SAD gi zgolemi

svoite voeni tro{oci za 47 milijardi dolari, a za ovaa godina se planirani 126 milijardi dolari samo za odrùvawe na postoe~kiot voen sistem.Interesno e toa {to najgolemata voena potro{uva~ka, odnosno vloùvaweto vo vojskata -i voenata industrija e me|u zemjite od Bliskiot Istok. Napnatata sostojba pome|u Izrael i Pales-tina, no i me|u drugite dràvi vo toj region gi natera vladite da gi zgolemat buxetite za odbrana, a so toa da ja zgolemat i potro{uva~kata.Stokholmskiot institut za me|unarodni mirovni stu-dii istaknuva deka dokolku ekonomskata kriza potrae, i ovie zemji moè da se najdat pod pritisok da gi namalat svoite tro{oci za odbrana, kako {to ve}e toa go napravile vo drug-ite sektori.

INTERNET EXPLORER I FIREFOX GI GUBAT KORISNICITE

17.03.2010 25

07.06.2010 25SVET BIZNIS POLITIKA

Najgolemiot oddel na Dubai Holding objavi deka minatata godina

zabeleàl zaguba od 6,2 milijardi dolari, so {to se zadade u{te eden udar na finansiite na arapskiot emirat.Dubai Holding Komer{al Operej{ns Grup (Dubai Holding Commercial Operations Group) e del od Dubai Holding koj e vo dràvna sopstvenost, isto kako i Dubai Vorld koj

minatata godina gi {okira{e svetskite pazari koga ob-javi deka nema da moè da vrati pove}e od 26 milijardi dolari od dolgot. Od Dubai Holding Komer{al Operej{ns Grup soop{tija deka nivniot dolg iznesuva 14,8 mili-jardi dolari i deka ve}e se zapo~nati pregovorite so bankite za restrukturirawe na dolgot, sli~no na ona {to se slu~i i so Dubai Vorld. Vkupniot dolg na site kor-

poracii vo sopstvenost na emiratot Dubai iznesuva 109 milijardi dolari.Od Dubai Holding Komer{al Operej{ns Grup izjavuvaat deka finansiskata stabilnost na kompanijata ne e dovedena pod znak pra{alnik, no deka moèbi }e treba da se pro-dade del od imotot. Po objavuvaweto na ovoj izve{taj, glavniot indeks na berzata vo Dubai, padnal za 3%.

Najgolemata britanska osiguritelna kompanija Prudential se povle~e od

prezemaweto na najgolemiot aziski oddel na American International Group-AIG.Pregovorite me|u Prudential i AIG do{le do samiot kraj, no najgolemata pre~ka za kone~no postignuvawe na dogovorot za prezemawe bila cenata na potencijalnite transakcii. Britanskata osig-uritelna kompanija sakala da ja spu{ti cenata od 35,5

milijardi dolari na okolu 30 milijardi dolari, dodeka amerikanskata kompanija ne pristapuvala na toa. Kako {to pi{uva Blumberg, zaradi propa|aweto na ovaa akvizicija, otkaz moè da dobie izvr{niot direktor na Prudential, Tixjan Tijam, a kompanijata }e mora da plati okolu 450 milioni funti (660 milioni dolari) razli~ni tro{oci zaradi kr{ewe na pregovorite so AIG.Prudential isto taka se povle~e

od izdavaweto na novi akcii so koi imala namera da sobere 21 milijardi dolari so koi }e go finansira{e prezemaweto na oddelot na AIG.

DUBAI HOLDING SO ZAGUBA OD 6,2 MILIJARDI DOLARI VO 2009 GODINA PRUDENTIAL SE POVLEÊ OD PREZEMAWETO NA AIG

Vo Punta Kana vo Domini-kanskata Republika zavr{i me|unarodnata konferencija za

obezbeduvawe na finansiska pomo{ za Haiti, prenesoa svetskite agencii. Na konferencijata u~estvuvaa deleg-acii od 54 zemji i od 35 regionalni i me|unarodni organizacii. Me|unarodnata zaednica na vla-data na Haiti do septemvri }e & dodeli suma od 262 milioni dolari za popolnuvawe na nacionalniot buxet, soop{ti pretsedatelot na Dominikanskata Republika, Leonel Fernandes..Interamerikanskata banka za razvoj, na konferencijata soop{ti deka misijata za pomagawe na Haiti }e bide misija na godinata za ovaa finansiska institucija.Spored informacii na ON, obno-vata na Haiti }e ~ini 10 milijardi dolari, koi }e bidat dodeleni vo slednite 10 godini. Na donatorskata konferencija vo mart, na Haiti mu bea veteni 5,3 milijardi dolari vo slednite dve godini.

Proda`bata na avtomobili na amerikanskiot pazar vo maj, vo odnos na istiot mesec mi-

natata godina, porasnala za 19%, {to pretstavuva u{te eden pokazatel za oporavuvaweto na najgolemata svetska ekonomija.Xeneral Motors ostvaril rast na isporakata na vozila od 17%, proda`bata na Ford porasnala za 22%, dodeka na Krajsler za 33%. Amerikanskite avtomobilski gi-ganti minatiot mesec go zgolemile pazarniot udel vo SAD na 47,2%, {to zna~i deka gi prestignale aziskite konkurenti koi imaat 45,1% od udelot na pazarot. I pokraj toa, aziskite avtomobilski proizvoditeli minatiot mesec ostvarile dobri rezultati.Japonskiot Nisan ja zgolemil ispo-rakata na godi{no nivo za 24%, dodeka ju`nokorejskiot Hjundai zabeleùva rast na proda`bata od 33%. Najgolemata avtomobilska kom-panija na svetot, Tojota, ostvarila rast od 6,7% na pazarot vo SAD, dodeka Honda beleì rast od 19%.Rast na proda`bata na pazarot vo SAD beleàt i Kia, 20,6%, Mazda, 35,2% i Subaru so 35,2%. Od site aziski avtomobilski kompanii, edinstveno pad zabeleàl Suzuki i toa od 26,4%.

POMO[ ZA HAITI OD 262 MILIONI DOLARI

RAST NA PRODA@-BATA NA AZISKITE AVTOMOBILI VO SAD

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE

� REVIZORSKI IZVE[TAI

� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

� TENDERI

� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII

� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.

LICE ZA KONTAKT:DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105

e-mail: [email protected]

PATOT DO USPEHOT07.06.201026

@erar Mulije e francuskiot Sem Volton: ekonomi~en, jasen vo zboruvaweto,

pretpriema~ od mal grad {to po~na od edna prodavnica i prerasna vo trgovska imperija. I isto kako {to svoevremeno prave{e osnova~ot na Vol-mart, taka i Mulije go trese svetot na maloproda`nite sinxiri. Toj e patrijarh na tainstvenata familija {to go kontrolira eden od najgolemite trgovski sinxiri vo svetot, so pove}e od 7.000 prodavnici i godi{na proda`ba od stotina milijardi dolari. Portfolioto na kompanii {to gi poseduva familijata gi vklu~uva A{an (Auchan), golemi marketi od tipot na Volmart (Wal-Mart), potoa Dekatlon (Decathlon), najgolemiot svetski sinxir na

Okolu petstotini “najbliski rod-nini” se mnozinski sopstvenici na Asocijacijata na semejstvoto Mulije. Site tie, na vozrast me|u 22 i 75 godini, imaat isti sopstveni~ki prava i solidarno go delat ogrom-noto bogatstvo

��


Sedumdeset i devet godi{niot Mulije, spored mnogumina, nema niedna �damka nitu vo privatniot, nitu vo delovniot ìvot. Stanuva zbor za ~ovek so visok moral i mnogu religiozen, posveten na semejstvoto i svoite rabotnici, koi patem, gi ima okolu 170 iljadi, vraboteni {irum Evropa, Amerika i Azija.

prodavnici za sportska oprema, kako i evropskite i latino-ame-rikanskite ogranoci na sinxirot na avtoservisi, Midas. So proceneto bogatstvo od 22 milijardi dolari, klanot Mulije e francuskoto najbogato semej-stvo. No, negovite lideri odat vo krajnosti izbegnuvaj}i go publici-tetot. “Neverojatno e kolku malku se znae za niv”, veli Benoa Busmar, ekonomist {to lani izdade kniga za semejstvoto Mulije, otkako be{e odbiena tu`bata na @erar Mulije so koja saka{e da go spre~i nejzinoto objavuvawe. Duri i najgolem del od Fran-cuzite ne ja znaat vistinskata dimenzija do kaj {to se prosti-raat holdinzite na semejstvoto. Vistina, 95 milijardi dolari proda`bi se re~isi pet pati pomalku od 405 milijardi dolari na Volmart, a prili~no zaosta-nuvaat i zad 145-te milijardi na vtoriot svetski maloprodaèn sinxir Kerfur (Carrefour). No, ramo do ramo se so britanskiot Tesko i germanskiot Metro, so koi {to ja so~inuvaat gole-mata petorka na planetarnite maloproda`ni sinxiri.

Vo Kina, A{an e podobar od svoite rivali, so toa {to podobro gi ima orga-nizirano svoite pro-davnici. Sekoj od 145-te marketi ima prose~na godi{na proda`ba od 45 milioni dolari,

vo sporedba so 26-te milioni na Volmart. Strategi-jata na Volmart so ponuda na evtini

proizvodi im se udri od glava vo Kina, zatoa {to nejzinite ìteli ~esto pret-postavuvaat deka evti-noto zna~i falsifiku-vano ili opasno, velat analiti~arite. Kompaniite na Mu-lije dobro rabotat i vo Rusija, isto taka. Sedum godini otkako go otvorija

svojot prv prodaèn objekt vo Moskva, A{an stana prv stran-

ski operator po golemina vo

BIZNISOT KAKO SEMEJNA KOMUNA

@ERAR MULIJESOPSTVENIK NA TRGOVSKATA IMPERIJA AUCHAN

Rusija, so 34 prodavnici i okolu {est milijardi dolari proda`ba minatata godina. Volmart i Tesko ne se prisutni vo Rusija, a Kerfur se povle~e minatata esen, samo nekolku nedeli otkako gi otvori prvite dve prodavnici. Sega, Dekatlon i u{te eden trgov-ski sixir za proda`ba na raboti na doma}instvo, Leroj Merlin, se probivaat vo Rusija. Vo toa dobivaat pomo{ od u{te eden biznis na Mulije, grupacijata za trgovija so nedvi`nosti, Imo{an, koja kupuva imoti za potrebite na semejnite kompanii na Mulije. Se potvrdi ne{to koe e nezamis-livo vo svetot na biznisot: bogat-stvoto na “galaksijata Mulije” na sekoi pet odini se udvojuva i toa trae ve}e polni trieset godini.

RELIGIOZEN MILIJARDERZa nego relativno malku se znae, no po objavata na knigata za koja {to ne mu pojde od raka preku sudski pat da go spre~i nejzinoto izdavawe, naslovena “Tajnata na Mulije” se znae pove}e. Vo deloto od 500 strani, se veruva deka detalno e prikaàn patot do bogatstvoto. No, onoj koj o~ekuva vo ovaa kniga da pro~ita aferi i skandali, }e se razo~ara. Sedumdeset i devet godi{niot Mulije, spored mnogumina, nema niedna damka nitu vo privat-niot, nitu vo delovniot ìvot. Stanuva zbor za ~ovek so visok

moral i e religiozen, posveten na semejstvoto i svoite rabotni-ci, koi patem, gi ima okolu 170 iljadi, vraboteni {irum Evropa, Amerika i Azija. Za dojde do ona {to go poseduva, zaedno so mnogubrojnata familija i “rodnini od site strani”, @erar Mulije, na samite po~etoci vo biznisot mora{e da go priznae neuspehot. Vedna{ po Vtorata svetska vojna, Mulije probal da ja zaìvee malata tek-stilna firma vo Rubej, nasledeno od tatko mu. No, navreme sfa-til deka od firmata i celata tekstilna industrija vo severniot del na Francija nema ni{to, pa ja zatvoril.Oti{ol vo Amerika, kade {to nekolku godini rabotel i u~el kako funkcioniraa golemite trgovski sinxiri. Prviot super-market go otvoril vo Rubej vo 1961 godina pod imeto „Auchan”, {to podocna stana ime i na negovata glavna kompanija. Od godina vo godina se razviva{e i {ire{e trgovskiot biznis za vo po~etokot na osumdesettite godini da ja pokrie so supermarketi cela Francija.

“VNATRE[NA” BERZAPosebno e interesen na~inot na koj funkcionira “galaksijata Mulije”. Bidej}i vo biznisot vlegol bez koristewe na kredit, potpiraj}i se samo na zaemite i pomo{ta na najbliskite, @erar

svojata kompanija ja zamisli kako semejna komuna, vo koja sekoj ~len, pomalku ili pove}e, ima isti prava.^len na kompanijata se stanuva so napolneti 22 godini , pa se do 75 godini. Vo slu~ajot na @erar Mu-lije, “najblizok” e navistina posebna merka-momentalno gi ima ne{to pove}e od 500! I site tie se akcioneri, kako i vrabotenite vo kompaniite, koi {to poseduvaat paket-akcii od 15% od vkupniot kapital. Iako ne kotiraat na berzata, site kompanii na AFM se vklu~eni vo eden vid na sopstvena “vnatre{na” berza.Do pred pet godini, site pozna~ajni delovni odluki gi nose{e li~no @erar Mulije, no ottoga{ biznisot mnogu uspe{no go vodi negoviot vnuk, Viani Mulije.Prvite golemi pari kompani-jata AFM gi zaraboti pred ~etiriesetina godini, koga @erar Mulije napravi grev, “navlekuvaj}i” gi Francuzite na viski. Dotoga{ vo Fran-cija slabo se pielo viski, no Mulije go uvezuva{e ovoj pijalak i go prodava{e po mnogu niska cena. Samo za nekolku godini, viski-to po~na seriozno da mu konkurira na poznatiot doma{en kowak.

07.06.2010 27MARKETING

Baraweto informacii za ostvaruvawe na odrede-no kupuvawe moè da se nabquduva od dva aspekta. Od aspekt na povrzanosta

so kupuvaweto baraweto na infor-macii e pretkupovno i postojano, dodeka od aspekt na izvorot na

informacii stanuva zbor za interno i eksterno barawe informacii. Pretkupovnoto barawe informacii se javuva po prepoznavaweto na problemot, a pri~inata zo{to potro{uva~ot se vklu~uva vo pret-kupovno barawe informacii se sostoi vo negovoto nastojuvawe

so dopolnitelni informacii da ostvari najdobro kupuvawe. Posto-janoto i trajno barawe informacii se odnesuva na nekoj op{t interes na potro{uva~ot, koj e vrzan za nekoja kategorija na proizvodot. Kako takvo, ne se odnesuva na re{avawe na neposredniot problem.

KAKO POTRO[UVAÔTRE[AVA ZA KUPUVAWETO?

�� Baraweto informacii za ostvaruvawe na odredeno kupuvawe e pole za dejstvuvawe na marketin{kite stru~waci. Potro{uva~ot, po spoz-navaweto na problemot prvo }e razmisli kako najdobro da go re{i svojot problem, a potoa }e pobara informacii od ~lenovi na semejst-voto, prijateli, sosedi, od stru~waci, propagandni poraki, od materi-jali na samoto mesto na proda`ba, od samiot personal {to prodava...

Potro{uva~ot, ~ija vklu~enost vo procesot na barawe informacii e postojana, go karakterizira razgleduvawe na izlozite na proda`nite mesta, pogolem interes za razgleduvawe na promotivnite materijali za proizvodot, zado-volstvo i polesno odlu~uvawe za kupuvawe na odnosniot proizvod, kako i podgotvenost za razgovor i razmenuvawe na iskustva so drugi potro{uva~i {to go kupile i koristele toj proizvod. Internoto barawe informacii pretstavuva prv oblik na preba-ruvawe na potrebnite informacii po zabeleùvaweto na problemot. Potro{uva~ot, po spoznavaweto na problemot prvo }e ja prebara sop-stvenata memorija za da pronajde potrebni informacii za proiz-vodot ili markata na proizvodi, cenata, prodavnicata, zadovol-stvoto od prethodnite ostvareni kupuvawa itn. Golem broj odluki za kupuvawe se ostvaruvaat tokmu vrz osnova na postoe~kite znaewa, veruvawa, stavovi i iskustva na potro{uva~ot. Me|utoa, dokolku postoe~kite informacii ne se do-volni za re{avawe na problemot, }e dojde do eksterno barawe infor-macii. Stanuva zbor za dobivawe informacii od eksterni izvori (mislewa, stavovi i iskustva na ~lenovi na semejstvoto, prijateli, sosedi, informacii {to gi davaat stru~waci, informacii dobieni od propagandni poraki, od materijali na samoto mesto na proda`ba, od samiot personal {to prodava, profesionalni informacii {to gi nudat nezavisni izvori kako razni grupi na potro{uva~i i vladini tela). Potro{uva~ot odlu~uva koi izvori }e gi prebaruva, po koj

redosled i kolku vreme }e posveti na odreden izvor.

TRI DIMENZII I ÊTIRI DETERMINANTI

Postojat tri dimenzii i ~etiri determinanti koi ja karakteriz-iraat fazata na barawe infor-macii. Za dimenzii se smetaat stepenot, pravecot i redosledot na barawe informacii. Na ste-penot na barawe informacii, koj pretstavuva vkupen opseg na ba-raweto, vlijae vidot na kupuvawe (rutinsko, modificirano, novo kupuvawe), kategorijata na proiz-vodot koj se kupuva, kako i li~nite obele`ja na kupuva~ot i nego-vata otvorenost kon komunikacija. Pravecot na barawe informacii se odnesuva na pra{awata: Koi marki da se razgledaat? Koi proda`ni mesta da se posetat?Koi obele`ja na proizvodot treba da se vrednuvaat? Koi s$ izvori na informacii da se konsultiraat? Redosledot na barawe pokaùva po koj redosled potro{uva~ite gi pribiraat potrebnite informacii za proizvodot. Determinanti na baraweto informacii pretsta-vuvaat faktorite koi vlijaat na eksternoto barawe informacii (situacija, prostor i vreme na kupuvawe; obele`jata na proiz-vodot – diferencijacija na proiz-vodot, cena, potreba {to ja zado-voluva proizvodot, ìvoten vek na proizvodot i stepen na rizik; obele`ja na prodavnicata – broj i lokacii na prodavnicite i nivna me|usebna oddale~enost; obele`ja na potro{uva~ot – znaewe, u~ewe i iskustvo, veruvawa i stavovi, ste-pen na vklu~enost vo procesot na kupuvawe, kako i sociodemografski obele`ja na potro{uva~ot).

IVAN ROGLI] Triple S Learning www.TSL.mk

IVAN ROGLI] Triple S Learning www.TSL.mk

Kolku e va`no proda`noto pismo? Pa, bi moèlo da se kaè deka ima nekakva

va`nost. OK, da bideme re-alni, ima golema va`nost! Vo najgolemiot broj slu~ai toa e prvoto ne{to {to ja pret-stavuva va{ata kompanija i ponuda pred potencijalniot klient i ja postavuva osnovata za gradewe na kredibilitetot pred pro-spektite.Menaxerite, onie koi ja imaat mo}ta da odlu~at da kupat, sekojdnevno se bukvalno za-trupani so razli~ni vidovi proda`ni pisma, informacii, prezentacii itn., site so krajna cel – da go osvojat nivnoto vnimanie i da go ovozmoàt sledniot ~ekor vo procesot na proda`bata. Koga bi go pra{ale koj bilo od niv, naj~estiot odgovor {to }e go dade e deka pove}eto proda`ni pisma se kompletno proma{eni i prili~no bedni. Siguren sum deka ne bi sakale va{eto proda`no pismo da se najde vo ovaa kategorija i na dnoto od kantata za otpadoci.Proda`noto pismo go kreira “prviot vpe~atok”, za toa ve-}e se soglasivme. Kako funk-cionira toa?! Ako napi{ete odli~no pismo, }e mislat deka ste odli~ni. Ako napi{ete kreativno pismo, }e mis-lat deka ste kreativni. Ako napi{ete glupavo pismo... jasna e idejata, neli. Neverojatno e

kolku e golem brojot na lu|eto {to ednostavno ne znaat kako da go napi{at svoeto proda`no pismo. Glavnata pri~ina ne e toa {to ne znaat da pi{uvaat, tuku {to ne gi znaat konkret-nite pravila za pi{uvawe na proda`no pismo. Da gi razgle-dame.U{te vo prvata re~enica iz-nesete ja svojata cel ili poen-tata na proda`noto pismo.

Koristete kratki pasusi. �Nikoj, a osobeno nekoj preza-faten direktor, ne saka da ~ita beskone~ni tekstovi.Redaktirajte! Isfrlete s$ {to �ne e su{tinski bitno za da se istakne poentata.Pismoto neka bide kuso. Kolku �pokuso }e bide, tolku se pogolemi {ansite toa da bide pro~itano i sfateno.Nemojte da go naterate klien- �tot da povrati otkako }e go pro~ita. Neka bide ednostav-no, lesno sfatlivo. Ne zboru-vame za kvantna fizika.Koristete znaci za navedu- �vawe na stavkite za da ja razbiete monotonijata

Pismoto neka bide lesno za ~itawe vo grafi~ka smisla

� Istaknete go najbitnoto! Ne kaùvajte “Vi blagodaram �na mo`nosta...”. Probajte so “Imame osobeno zadovolstvo da...”Ne go zadebeluvajte sopstveno- �to ime. So zadebeleni bukvi ozna~ete gi va`nite raboti za

klientot. Va{eto ime e pome|u najmalku va`nite raboti vo pismoto.Ne koristete pismo napi{ano �spored kli{e! Internetot nudi se{to, no bidete kreativni, bidete svoi. Ne go prodavajte proizvodot, �prodadete go samo sledniot ~ekor vo proda`niot proces. Neka ja pro~itaat ponudata, neka vi zakaàt sostanok. Ne go koristete pismoto za �da ja iznesete glavnata po-enta. Koristete go samo kako alatka, a glavnoto ostavete go za na proda`niot sostanok. Napravete ne{to pove}e, �ne{to neo~ekuvano. Dodadete statija {to se odnesuva na klientot ili, pak, nekoj crte`, ne{to {to }e kaè “se potru-div pove}e od voobi~aeno za da ve usluàm”. Dodadete mu na pismoto �li~en beleg. Neka bide tar-getirano direktno do onoj na kogo mu go dostavuvate i na negoviot biznis. Izbegnete ja op{tosta! Zakaète go sledniot kontakt. �Ponudete vreme i data. Napi{ete s$ {to moète �ra~no. Moèbi toa }e bide samo va{iot potpis, moèbi celoto pismo, zavisno od me-diumot, no dajte mu na pismoto dopolnitelna li~na perspek-tiva.Isfrlete gi re~isi site pri- �

davki.Nikoga{ ne pi{uvajte “Vi �blagodaram povtorno...”. Edno blagodaram e sosema dovolno. Upotrebete ubav, profesion- �alen zaklu~ok, bez ligavewe. Na primer: “Vi blagodaram na va{eto vreme i razbirawe.]e se slu{neme od ponedel-nik.” Potpi{ete se samo so imeto, �bez prezimeto. Iskreno va{... i navistina �mislete go toa!

Da dodademe u{te nekolku va`ni momenti. Brkate va`na proda`ba, golema zdelka, a va{eto proda`no pismo e prviot kontakt so klientot. Ostavete go da otstoi, den dva, pa pro~itajte go povtorno. Moèbi }e bide OK, a moèbi }e treba da napi{ete novo. Za-molete nekoj iskusen i pameten da go pro~ita i iskritikuva. Prifatete ja kritikata i napravete od nea alatka za u~ewe.

Za kraj, zapra{ajte se vo {to se razlikuva va{eto pismo od ona na konkurencijata. ]e pom-ine kaj ~itatelot ili ne?! ]e prodade ili ne?! Ako odgo-vorot e DA, so sre}a vo sled-nite ~ekori od procesot. Ako e NE, vratete se na po~etokot na ovie pravila i po~nete odnovo.

DALI VAШETO PRODA@NO PISMO PRODAVA?!

Triple S Learning e prv i edinstven specijal-iziran trening-centar vo Makedonija vo oblastite na proda`ba, usluga i uspeh. Znaewe-to i metodologijata koi se sodràni vo trening-programite, koi gi koristat i svetskite liderski kompanii, go izdvojuva Triple S Learning kako edinst-ven i inovativen vo sovremenite uslovi na rabotewe.

07.06.2010 29 LIFESTYLE

SILVANA [email protected]

NAJDOBRITE HOTELI VO SVETOT

Moèbi site ne se najskapi i nemaat 5 yvezdi~ki, no so svoite interes-

ni “uslugi” koi gi nudat vleguvaat vo najbaranite

UNIKATNA 10-KA

BOSNIAN NATIONAL MONUMENT MULIBEGOVIC HOUSE

CAMBRIDGE SUITES8

Ako vi e zdosadeno od hoteli i ve{ta~ki nasmevki, toga{

“frlete oko” na edna od desette sobi vo 300 go-dini starata Muslibegova ku}a koja e del muzej, a del hotel so tri yvezdi. Sobite se kombinacija

na moderni dodatoci kako bezì~en Internet, friìder i tradicijata.Sepak, na golemo razo~aruvawe na fudbal-skite oligarsi, toj neo-damna objavi deka i vo tekot na narednata sezona }e ostane vo Liverpul.

CONRAD5 76

Smesten na tivkiot juèn breg na Bali, ovoj super-ekskluziven

hotel so 5 yvezdi nudi 298 sobi koi se rasprostraneti na re~isi sedum hektari

so laguna i gradini. Iako hotelot ima svoja plaà, moète da se kapete i vo bazenot, dodeka za odmor ima “laun~”-barovi, fitnes, spa-centri, xakuzi...

DRURY INN2

Diza j n i r a n o i i n -spirirano od rajot, ova

“pribeì{te” nudi pros-trani sobi, bazen, golem dvor i sala za ve`bawe.

Gostite se opkruèni so prirodnite ubavini i zele-nila, bidej}i hotelot e oddale~en od meteìte vo gradot.

Kako odmorali{te so 2,5 yvezdi~ki zavr{i

na listata na najdobrite hoteli? So besplatnite dodatoci. Nautro ima pojadok so {vedska masa, popladne gricki i kok-teli, a nave~er pukanki i

besplatni pijalaci. Isto taka, tuka e i sala-ta za ve`bawe, bazenot, kabelskata televizija, aparatot za kafei ~aj, kako i mikrobranovata pe~ka vo sekoja soba.

AL MANSHA ROTANA HOTEL4

1

Hotelot e obnoven vo 2009-ta godina, ima 5

yvezdi~ki i tropski bazen. Vo ponudata vleguva sauna i izvonredna fitnes-sala. Nautro za pojadok }e ve ~ekaat dve {vedski

CHESTER GROSVENOR AND SPA 10

Pokraj svoeto opkruùvawe (Viktorijanskiot

dom), ovoj hotele mnogu ubav i

mnogu moderen, so restoran koj ja poseduva Mi{elinovatayvezdi~ka, sauna,fitnes i spa-centar.

Ju`noafrikanska Republika Kuvajt

Grcija

HIDE AWAY GUEST HOUSE Indijanapolis, SAD

Bali, Indonezija Blumington, SAD

Velika BritanijaBosna i Hercegovina

STAYBRIDGE SUITES

3

GALAXY HOTEL

Toa {to go deli ovoj hotel od ostanatite koi imaat 3 yvez-

di e golemiot broj do-datoci koi toj gi nudi.

Od pojadok so {vedska masa i besplaten Inter-net, do bazen koj se gree, videoteki za deca, pa duri i besplatno taksi.

Smesten vo samoto srce na kameniot grad Karkason, ovoj

hotel so 4 yvezdi~ki ima 61 sobi ukraseni vo

srednovekoven stil (iako ima Internet). Nave~er, moète da jadete vo restoranot koj e nagraden od slavniot Mi{elin.

HOTEL DE LA CITEFrancija

Po renoviraweto vo 2009-ta godina, ovoj hotel stana

mnogu ubav dom “daleku od domot”. Negovite 146 apartmani imaat besplat-

na {vedska masa, kabel-ska televizija, bezì~en Internet, poku}nina od drvo i koà, izvonredni kreveti so pernici “Sim-mons Beautyrest Pillow Top”.

Sidnej, Avstralija9

Iako pogolemiot del od gostite koi doa|aat vo

ovoj mramoren hotel so 5 yvezdi~ki se, vsu{nost, nafteni bogata{i, i osta-

natite posetiteli moàt da uìvaat vo bazenot na pokrivot, fitnes, bespla-ten Internet, bogat pojadok...

�� 10-te najbarani hoteli vo svetot, site razli~ni i interesni na svoj na~in. Unikatni se tokmu po na~inot na koj {to rabotat, uslu-gite koi gi nudat, kako i stilot vo koj {to se uredeni

hoteli vo svetot. Vi ja pretstavuvame top-listata na desette najdobri hoteli vo svetot. Nekoi imaat besplatni kokteli, nekoi besplatno taksi, drugi videoteki za deca, a treti se luksuzni i gi imaat najdobrite sauna, fitnes i spa-centri....

o e o e ob o e o

Galaksi Iraklio – luksuzen, no ovozmoùva zavr{uvawe na rabotnite obvrski

ako odmorali{te so besplatni pijalaci.

Yvezdite ne se va`ni koga ima bespla-tni kokteli i gricki

i z a j n i r a n o i i n - Gostite se opkruèni so

Pribeì{te od rajot

masi, a za onie koi postojano rabotat, postoi i tehni~ka poddr{ka za site vidovi problemi, kako i besplaten Inter-net i 24-~asoven centar za rabota.

ko vi e zdosadeno od hoteli i ve{ta~ki

na moderni dodatoci kako bezì~en Internet

Del muzej, a del hotel so tri yvezdi~ki

o renoviraweto 2009

na {vedska masa, kabel-k j b

Dom daleku od domot

okraj svoeto mnogu moderen

Restoran so Mi{elinova yvezdi~ka

mesten vo samoto srednovekoven stil (iako

Ureden vo srednovekoven stil, no ima Internet

mesten na tivkiot so laguna i gradini Iako

j

Hotelot Konrad vo Bali ima “samo” 298 sobi raspredeleni na 7 hektari zemja

ako pogolemiot del od natite posetiteli moàt

Hotel na “nafta{ite”

oa {to go deli ovoj Od pojadok so {vedska

Ima samo 3 yvezdi, no e eden od retkite so videoteka za deca i besplatno taksi

298 sobi ima hotelot Konrad na Bali koi se raspros-

traneti na 7 hektari zemja

KULTURA07.06.20103030

STOJAN [email protected]

ADRIJANA [email protected]

POST OFFEST

OD TAMBURA, PREKU FLAMENKO, DO AFRIKA

�� OFFest ovaa go-dina ponudi in-timno i dlaboko emocionalno doìvuvawe za publikata

Godine{niot Off-est (OFFest), koj se odrà od 1 do 5 juni vo MOB, i po devet-ti pat pokaà deka

vo Makedonija e vozmo`no da se napravat koncerti so imiwa od svetski rang, ne{to porazli~no i pour-bano od seto ostanato {to se organizira na ovie pros-tori. Salata na MOB be{e premala za da gi sobere oboàvatelite na muzikata od razli~nite meridijani. Se ponudi edno intimno doìvuvawe koe Skopjani bez razmisluvawe go zgrap~ija. Za sekoj koncert se bara{e karta pove}e. Mesto za sedewe nema{e duri ni na skalite. Festivalot go otvori make-donskata grupa Baklava, koja so svojata izvonredna izvedba i minimalisti~ki koncept ja zanemi publikata. Preku makedonskiot melos koj izleguva{e od zvucite na tamburata i defot, Baklava ja razne`ni mnogubrojnata pub-lika vo MOB. Niv navistina moème da gi etiketirame kako ~uvari na makedonskiot melos.Turskata peja~ka Ajnur so svojata karakteristi~na voka-lna interpretacija ostavi pe~at na otvoraweto na festivalot. Ajnur, izveduvaj}i gi svoite karakteristi~ni improvizacii na turskite i kurdski folk-pesni, prediz-vika emocii kaj publikata. Kombinacijata na zvuci od turskiot etno-instrument, saz i xez-gitarata, prosledeni od izvonredniot vokal na Ajnur Dogan ja prenesoa kurdskata vokalna kultura i tradicija vo Skopje. Albanskiot ansambl Tira-na, koj nastapi na 2 juni izveduvaj}i izvorni naro-dni pesni, go restavrira{e nezapi{aniot polifoniski i vokalen izraz so ogled na toa deka albanskata muzika ne e stavena na hartija, tuku se prenesuva od generacija na generacija po usten pat. Savina Janatu zaedno so nejziniot ansambl Primavera en Salonico prikaàa eden specifi~en zvuk bez nikakvi ograni~uvawa i etiketi, izvedoa od ednostavni pesni, pa s$ do sovremeni muzi~ki formi.Gerardo Nuwez zaedno so ostanatite vokali i so iz-vonrednoto flamenko-tan-cuvawe na legendata na flamenkoto, Karmen Kortez, ja ostavija publikata bez zbor. Nuwez kako da vode{e qubov so gitarata svirej}i flamenko, me|utoa mnogu lesno se prenaso~i vo xez, latino i drugi ànrovski avanturi, a Karmen nevero-jatno dobro zaveduva{e so svoite flamenko-dvièwa. Na poslednata ve~er od ovogodine{niot Offest nas-tapija Rodrigo Leao zaedno so ansamblot Cinema, Make-donskiot filharmoniski orke-star i bendot Gange Brass. Rodrigo Leao, koj vaì za kompozitor koj sozdava pove}edimenzionalna muzika, e eden od osnova~ite na kultnata portugalska grupa Madradeu{, koja za àl ve}e ne postoi, a za sre}a, makedonskata publika ima{e mo`nost da ja vidi pred

GERARDO NUWEZzaveduva{e so flamenko-zvucite

nekolku godini.Leao, kako najo~ekuvana yvezda na ovogodine{niot Offest, na mig n$ odnese vo Portugalija so specifi~niot na~in na izvedba i interpre-tacija na negovata muzika, zaedno so emotivniot vokal na Ana Vieira. Negovata sorabotka so izvonrednite muzi~ari kako Bet Gibons od Portished, Stjuart Stejpls od Tinderstiks i Rui~i Saka-moto kaùva deka e “eden od najinspirativnite kompozi-tori na svetot”, kako {to i samiot Pedro Almodovar go opi{uva.Ovogodine{niot Offest go zatvorija Gange Brass, ben-dot koj ja pokaà fuzijata od tradicionalnite stilovi. Odli~na sinteza na muzi~kite tradicii i zapadniot prizvuk koj vodi od minatoto preku sega{nosta, pa vo idninata. Skopjani navistina uìvaa. Se nadevame deka na sled-niot (jubileen) 10-ti Offest }e ima pove}e izveduva~i koi povtorno }e donesat malku od svetskata kultura vo Makedonija.

�� Bez razlika na etni~ko-politi~kite sili koi prethod-nava decenija se obiduvaa da ja zavladeat ~ar{ijata, ispa|a deka taa, namesto silum, moè da se menaxira i - milum

STARATA SKOPSKA ÂRШIJA

ÂR[IJATA (SI) JA IMA SILATA

Peto~niot po~etok na pettiot po red “Baskerfest”, ili cirkusot pod ot-

voreno nebo, potoa sab-otnoto ReOtkrivawe na patekata na kulturata po vtor pat, i prviot Fes-tival na kreativen doku-mentaren film “MakeDox”, koj zapo~na vo sabotata, se trilingot od nastani koi najavuvaat interesno kulturno leto vo Starata skopska ~ar{ija. Kako {to najavija na pres-konferencijata vo petokot ministerkata za kultura Elizabeta Kan~eska-Mi-levska, gradona~alnikot na Skopje Koce Trajanovs-ki, gradona~alnikot na âir, Izet Mexiti, direk-torot na Me|unarodnata menaxment grupa koja ja organizira ReOtkrivawe na patekata na kulturata Tomislav Stefanovski, potoa organizatorot na “Baskerfest” Pane Temov i direktorot na Skop-sko kulturno leto Nikola Gligorov, slednite tri i pol meseci, do krajot na septemvri, ovie javni institucii i neformalni organizacii }e realiz-iraat okolu 160 kulturni nastani. Tokmu vo ambien-tot na ~ar{ijata, zaradi nejzino kulturno-zabavno i biznis-zaìvuvawe, }e bidat vloèni 8,5 mil-ioni denari (ili okolu 140.000 evra). Se ~ini deka starata ~ar{ija, kako nikoga{ dosega, ne bila pod tolku silna kanonada na navidum “le-sni” kulturni sodrìni. Dolgogodi{niot bezbed-nosen aspekt na navodnata nesigurnost na du}anxiite i gra|anite poleka ve}e se bri{e. Izgleda deka, kako i mnogu drugi isklu~oci, kaj nas moè da funkcion-ira obratnoto na~elo na klasi~nata teorija “koga ne moè milum, toga{ moè silum”. Bez razlika na etni~ko-politi~kite sili koi prethodnava de-

cenija se obiduvaa da ja zavladejat ~ar{ijata, ispa|a deka taa moè da se menaxira i - milum. ReOtkrivawe na patekata na kulturata minatata godina sobra okolu 10.000 (ne)namerni posetiteli. Za edna godina se pokaà deka insistiraweto na posebnosta na ambientot na starata ~ar{ija i nejzi-nata kulturna heterogenost moè da bide prednost, i toa ne samo vo o~ite na stranskite posetiteli. Prodolùvaweto na rabot-noto vreme, pak, do 2 ~asot po polno} samo gi poten-cira nejznite prednostite. Kako sodrìnski, taka i bezbednosni. “Baskerfest”, koj trae do 13 juni, ve}e minatata godina pro{iri del od negovite atraktivni uli~ni izveduva~i i vo ~ar{ijata, pa taka godinava, osven pivskata gradina na “Sko-psko” na plo{tadot Make-donija, koja }e gi spojuva ulicata Makedonija i Kejot kraj Vardar, standard-ni }e bidat i lokaciite kaj crkvata Sveti Spas i Murat-pa{inata xamija. Festivalot na kreativen dokumentaren film “Make-Dox” sigurno ne slu~ajno ja izbra lokacijata na Kur{umli An do negovoto zatvorawe na 12 juni kako prirodna atrakcija za kino pod otvoreno nebo. Glav-nata i natprevaruva~kata programa so naslovi na vode~kite svetski dokumen-taristi, kako i retrospek-tivata na nagraduvanite makedonski dokumentarci, }e ponudat dvaesetina filmovi za neformalno gledawe i druèwe. No, deka ne se raboti za letna kultura so kratok zdiv potvrduva strategijata na {to pogolemo kulturno involvirawe na ~ar{ijata. Dobar del od programskite sodrìni na godine{noto Skopsko kulturno leto, koe }e zapo~ne na 21 juni, }e se odviva tokmu na ulicite na ~ar{iite i lokaciite na Suli An, Kur{umli An, Kapan An, îfte amam, Daut-pa{in amam...

RODRIGO LEAOkompozitor za pove}edimenzionalna muzika

07.06.2010 31SPORT

SPORTSPORTMakedonskata fud-

balska javnost e voodu{evena od dvete pobedi na na{iot naciona-

len tim, ostvareni na pos-lednite dve prijatelski sred-bi. Sovladan e nezgodniot Azerbejxan i mo{ne silnata selekcija na Romanija, koja barem dosega, vo prethodnite ~etiri me|usebni dueli be{e nere{liva enigma za make-donskite reprezentativci.“Ve}e zaokruìv edna godina otkako sum na selektorskata funkcija. Moram da kaàm deka po site ovie odigrani sredbi vo Avstija pokaàvme karakter i èlba ne samo da odigrame dobro tuku i da odigrame na rezultat. Protiv Azerbejxan i Ro-manija odigravme dve sosema razli~ni sredbi {to zna~i deka moème da igrame ofanzivno, napa|a~ki, no i da ja smenime taktikata kako protiv Romanija koja e 28. na rejting-listata na FIFA. Zadovolen sum {to dobivme nov golmanski tandem vo Pa~ovski i Nuredinovi}. Tuka e u{te eden iskusen golman od [vedska {to zna~i deka po odli~niot tan-dem Milo{evski-Nikolovski }e go re{ime ovoj zna~aen del vo na{iot tim. U{te nekolku igra~i se nametnaa. Imame odli~na konkurencija vo sredniot red i vo napa-dot i so Pandev, Naumovski

i Stojkov }e bideme mnogu posilni”, izjavi selektorot Mirsad Jonuz.Dobra igra od na{ite repre-zentativci o~ekuvame i vo naredniot podgotvitelen period, vo presret na kvali-

fikaciite za narednoto evropsko prvenstvo.“Ostanuva da ja prodolìme uspe{nata serija i na sled-nata sredba so Malta vo av-gust i potoa da prodolìme vo toj ritam i vo kvali-fikaciite za EP 2012g. At-mosferata vo nacionalniot tim e odli~na i ni{to ne moè da ja naru{i. Se nadevam deka taka }e bide i vo narednite meseci. Im posakuvam na igra~ite da bidat zdravi, da si najdat ekipi i da igraat standardno bidej}i samo standardnite }e igraat vo sledniot ciklus”, dodade makedonskiot selektor.Evidenten e napredokot na

reprezentacijata vo posled-niot period. Makedonskiot nacionalen tim e nepora-zen u{te od prijatelskiot natprevar protiv [panija, aktuelniot evropski {ampi-on. Dobrata forma, sepak, }e mora da se potvrdi vo oficijalnite

natprevari, kade {to atmos-ferata e mnogu porazli~na od onaa {to vladee na prijatelskite me~evi.

FUDBAL

[panskiot fud-balski trener Rafael Beni-tez ja prekina

sorabotkata so Liverpul, otkako po godinite minati vo klubot ja zabeleà

najslabata rezultatska sezona. Najslavniot an-gliski klub zavr{i na os-mata pozicija vo Premier ligata, daleku od mestoto {to vodi vo Ligata na {ampionite, a “crvenite” sezonata ja privr{ija bez nitu eden osvoen trofej, {to e vistinska katastrofa za timot.“Rafa zasekoga{ }e ostane del od folklorot na Liverpul poradi pobedata vo istoriskoto finale od Ligata na {ampionite, odigrano vi Istanbul. Sepak, po razo~aruva~kata sezona i dvete strani zaklu~ija deka nov start bi bil najprifatlivo re{enie”, izjavija od upravata na Liverpul.

Daleku od toa deka Ben-itez e edinstven

ili najgolem vinovnik za slabata igra na Liverpul, tuku ednostavno celata momen-talna sostojba vo klubot ne dozvoluva poravnopraven soodnos so sil-nata konkuren-cija. Katastro-

falnata finansiska i organizaciska sostojba vo ekipata i natrupanite dolgovi, koi vo momentov iznesuvaat 800 milioni funti se glavniot problem za sozdavawe na sostavot, koj objektivno e poslab vo odnos na vode~kite ekipi, kako êlzi, Man~ester junajted, Arsenal, pa i od neodamna Man~ester siti.Dokolku Benitez, sepak, se re{e{e da opstoi na dogovorot i da ostane vo Liverpul toga{ na raspo-lagawe }e ima{e “bedni” pet milioni funti za tro{ewe na fudbalskiot pazar, koi ne se dovolni nitu za kupuvawe na eden kvaliteten fudbaler. [panecot }e mora{e da bide svedok i na egzodu-sot na najdobrite fudbal-eri me|u koi i yvezdite Fernando Torez i Stiven

Xerard, koi pove}e nema-at trpenie za infatil-nosta na svojot klub.No, Benitez moè da izleze i kako pobednik od celava situacija. Toj e najseriozen kandidat za ispraznetoto trener-sko mesto na aktuelniot evropski {ampion Inter. Dokolku se ostvari ovoj transfer, toj na raspo-lagawe }e ima celi 100 milioni evra za novi zasiluvawa, {to e do-volno da gi dovede Torez i Xerard. Ona {to moè da go ispla{i {panskiot stru~wak e faktot deka vo Milano }e go zameni @oze Muriwo, koj so osvoenata trojna “kruna”, zad sebe ostavi previsoki standardi.

RAFA OD LIVERPUL SE SELI NA KLUPATA NA INTER?

PETTE MINUTI NA REPREZENTACIJATA!

MAKEDONSKA FUDBALSKA REPREZENTACIJA

Atmosferata vo nacionalniot tim e odli~na i ni{to ne moè da ja naru{i. Se nadevam deka taka }e bide i vo narednite meseci. Im posakuvam na igra~ite da bidat zdravi, da si najdat ekipi i da igraat standardno bidej}i samo standardnite }e igraat vo sledniot ciklus”

Rafa zasekoga{ }e ostane del od folklorot na Liverpul poradi pobe-data vo istoriskoto finale od Ligata na {ampionite, odigrano vo Istan-bul. Sepak, po razo~aruva~kata sezo-na i dvete strani zaklu~ija deka nov start bi bil najprifatlivo re{enie

Fudbalskata rep-rezentaci ja na Severna Koreja e

eden od u~esnicite na svetskoto prvenstvo vo Ju`na Afirka, no zatoa nacionalnata televi-zija na ovaa zemja nema namera da gi otkupi TV-pravata za prenos od {ampionatot. Vo so-glasnost so duhot na komunisti~kata dik-tatura vo Severna Ko-reja, za da ne opadne nacionalniot duh na naselenieto, nema da se vr{at prenosi bidej}i se o~ekuva slabo izda-nie na doma{nite repr-ezentativci. Predvideni se isklu~ivo montira-ni reportaì, no samo dokolku severno-Korejcite ostvarat pobeda, a vo slu~aj, i pokraj triumfot, da imaat poslab period vo igrata, toga{ toa }e bide isfreleno od ma-terijalot.No, i odloènite snimki nema da bidat otkupeni, tuku }e bidat “simnati” se razbira nelegalno od ju`no korejskata televi-zija, koja kako kontrast

na severniot sosed pokraj toa {to nudi kompleten prenos od Mundijalot, }e emituva i vo HD-signal. No, ju`no-Kore-jcite podgotvuvaat sood-vetna za{tita na svo-jot signal so cel da gi onevozmoàt “krada~ite” da go de{ifriraat TV-priemot i da gi one-vozmoàt svoite ideo-lo{ki poinakvi sonarod-nici da ja montiraat najavenata reportaà.Po ova, na gleda~ite vo Severna Koreja im preo-stanuva edinstveno Inter-netot, kako alternativa za sledewe na fudbalskite natprevari od {ampi-onatot. No, i ova ne treba da se zeme kako zdravo za gotovo, bidej}i i ova sredstvo za informirawe e pod stroga kontrola na komunisti~kata partija.

KOREJSKOTO “NE” NA FUDBALOT SR\AN IVANOVI]

[email protected]

Severno-korejskata vlast }e go cenzurira svetskoto prvenstvo

i Stojkov }e bideme mnogu posilni”, izjavi selektorot Mirsad Jonuz.Dobra igra od na{ite repre-zentativci o~ekuvame i vo naredniot podgotvitelen period, vo presret na kvali-

fikaciite za narednoto evropsko prvenstvo.“Ostanuva da ja prodolìme uspe{nata serija i na sled-nata sredba so Malta vo av-gust i potoa da prodolìme vo toj ritam i vo kvali-fikaciite za EP 2012g. At-mosferata vo nacionalniot tim e odli~na i ni{to ne moè da ja naru{i. Se nadevam deka taka }e bide i vo narednite meseci. Im posakuvam na igra~ite da bidat zdravi, da si najdat ekipi i da igraat standardno bidej}i samo standardnite }e igraat vo sledniot ciklus”, dodade makedonskiot selektor.Evidenten e napredokot na

reprezentacijata vo posled-niot period. Makedonskiot nacionalen tim e nepora-zen u{te od prijatelskiot natprevar protiv [panija,aktuelniot evropski {ampi-on. Dobrata forma, sepak,}e mora da se potvrdi vooficijalnite

natprevari, kade {to atmos-ferata e mnoguporazli~na odonaa {to vladee na prijatelskiteme~evi.

bidej}i samo standardnite }e igraat vo sleddniot ciklus

sezonata ja nitu eden o{to e vistikatastrofa “Rafa zaseostane delna Liverpobedata finale od{ampionivi Istanburazo~aruvai dvete strdeka nov stnajprifatliizjavija od Liverpul.

Daleku oditez

ivsntctvdpsnc

Vo Inter }e ima na raspolagawe mnogu pove}e pari za novi zasiluvawa

Vo Inter }e ima na raspolagawe mnogu pove}e pari za novi zasiluvawa

Reprezen-tativ-niot fudbal vo Makedonija e s$ podobar

BR.55_kapital_ponedelnik 07 juni 2010

Documents

Transcript of BR.55_kapital_ponedelnik 07 juni 2010