BORÇLAR BORÇLAR

HUKUKUHUKUKU

AzDİÜ TÜRK DÜNYASI İŞLETME AzDİÜ TÜRK DÜNYASI İŞLETME FAKÜLTESİFAKÜLTESİ

FERİ HAKLARFERİ HAKLAR

Feri Haklar:Feri Haklar: Alacak hakkının amacına Alacak hakkının amacına hizmet eder ancak alacak hakkına göre hizmet eder ancak alacak hakkına göre özel nitelikte haklarıdr. Borç ilişkisinin özel nitelikte haklarıdr. Borç ilişkisinin içerdiği feri haklar(yan haklar), alacak içerdiği feri haklar(yan haklar), alacak hakkının amacına hizmet eden fakat hakkının amacına hizmet eden fakat bu haktan ayrı özel nitelikli haklardır. bu haktan ayrı özel nitelikli haklardır. Feri haklar, alacak hakkının bir parçası Feri haklar, alacak hakkının bir parçası değildir. Feri hakların bir kısmı alacak değildir. Feri hakların bir kısmı alacak hakkını genişletir, bir kısmı da alacak hakkını genişletir, bir kısmı da alacak hakkını garanti eder. hakkını garanti eder.

FERİ HAKLARFERİ HAKLAR

Alacak hakkını genişleten feri haklar bilhassa Alacak hakkını genişleten feri haklar bilhassa faiz, gecikme tazminatı ve kümülatif cezai faiz, gecikme tazminatı ve kümülatif cezai şarttır. Bu hakları doğuran şartlar şarttır. Bu hakları doğuran şartlar gerçekleştiği taktirde alacaklı asli hak olan gerçekleştiği taktirde alacaklı asli hak olan alacak hakkından başka bu hakları talep alacak hakkından başka bu hakları talep yetkisine de sahip olacağı için, bu haklar yetkisine de sahip olacağı için, bu haklar alacak hakkını genişletmektedir. Alacak alacak hakkını genişletmektedir. Alacak hakkını garanti eden haklar ise kefalet, rehin hakkını garanti eden haklar ise kefalet, rehin ve hapis hakları gibi teminat haklarıdır. ve hapis hakları gibi teminat haklarıdır. Bunlar alacaklının alacak hakkını garanti Bunlar alacaklının alacak hakkını garanti altına almaktadır altına almaktadır

TALİ HAKLARTALİ HAKLAR

Mahiyeti itibariyle yararlanma, alacak Mahiyeti itibariyle yararlanma, alacak hakkının karşıtıdır. Borç ilişkisinin içerdiği hakkının karşıtıdır. Borç ilişkisinin içerdiği tali(ikincil) haklar, yararlanma haklarının tali(ikincil) haklar, yararlanma haklarının karşıtını teşkil eden düzenleme haklarıdır. karşıtını teşkil eden düzenleme haklarıdır. Tali haklar yararlanma haklarını etkileyen, Tali haklar yararlanma haklarını etkileyen, onları kuran, değiştiren, devreden veya onları kuran, değiştiren, devreden veya ortadan kaldıran haklardır. Bunların en ortadan kaldıran haklardır. Bunların en önemlisi inşai haklardır. İnşai haklar, bir önemlisi inşai haklardır. İnşai haklar, bir hukuki yetkiye dayanarak bir kimsenin hukuki yetkiye dayanarak bir kimsenin varması gerekli tek taraflı irade beyanıyla varması gerekli tek taraflı irade beyanıyla yeni bir hukuki durum yaratmasına imkan yeni bir hukuki durum yaratmasına imkan veren haklardır(yenilik doğuran haklar). veren haklardır(yenilik doğuran haklar).

TALİ HAKLARTALİ HAKLAR Dönme bir inşai haktır. Tali haklar, yenilik Dönme bir inşai haktır. Tali haklar, yenilik

doğuran haklar, defi hakları ve yönetim doğuran haklar, defi hakları ve yönetim haklarından ibarettir. haklarından ibarettir. ÖRNEK:ÖRNEK: kesin vadeli kesin vadeli bir satım sözleşmesi yapılır, taraflardan biri bir satım sözleşmesi yapılır, taraflardan biri edimini ifa etmez. Bu durumda 3 seçimlik edimini ifa etmez. Bu durumda 3 seçimlik hak söz konusu, aynen ifa, gecikme hak söz konusu, aynen ifa, gecikme tazminatı, ifadan vazgeçip müspet zararın tazminatı, ifadan vazgeçip müspet zararın tazmini ya da sözleşmeden dönüp menfi tazmini ya da sözleşmeden dönüp menfi zararın tazmini. zararın tazmini. ÖRNEK: ÖRNEK: taraf sözleşmeden taraf sözleşmeden döndü, dönme tek taraflı karşı tarafa döndü, dönme tek taraflı karşı tarafa varması gerekli bir inşai haktır. Buradaki varması gerekli bir inşai haktır. Buradaki inşai hak söz konusu alacak hakkını sona inşai hak söz konusu alacak hakkını sona erdirir. Dönme, geçmişe etkili olarak erdirir. Dönme, geçmişe etkili olarak sözleşmeyi sona erdirir ve mahiyeti sözleşmeyi sona erdirir ve mahiyeti

YENİLİK DOĞURAN HAKLARYENİLİK DOĞURAN HAKLAR

YENİLİK DOĞURAN HAKLARIN YENİLİK DOĞURAN HAKLARIN ÖZELLİKLERİÖZELLİKLERİ

Bir defa kullanılmakla sona erer.Bir defa kullanılmakla sona erer.Hak düşürücü süreye tabidir.Hak düşürücü süreye tabidir.Kullanıldıktan sonra dönmek Kullanıldıktan sonra dönmek mümkün değildir.mümkün değildir.Şarta bağlanamaz.Şarta bağlanamaz.

DEFİ(KARŞI) HAKLARIDEFİ(KARŞI) HAKLARI

Defi hakları da düzenleme Defi hakları da düzenleme haklarındandır. Borçluya tanınan haklarındandır. Borçluya tanınan

Savunma hakkıdırSavunma hakkıdır Hakkı etkisiz kılar veya sonucu Hakkı etkisiz kılar veya sonucu

kısmen veya tamamen sınırlandırır kısmen veya tamamen sınırlandırır

İTİRAZİTİRAZ

Bir hakkın doğumunu, meydana Bir hakkın doğumunu, meydana gelmesini veya devamını inkar eden gelmesini veya devamını inkar eden bir vakıanın ileri sürülmesi olduğu bir vakıanın ileri sürülmesi olduğu halde, defi ileri sürülen hakka karşı, halde, defi ileri sürülen hakka karşı, bu hakkı engelleyen veya sınırlayan bu hakkı engelleyen veya sınırlayan karşı bir hakkın kullanılmasıdır karşı bir hakkın kullanılmasıdır

İTİRAZ-DEFİİTİRAZ-DEFİ

1)1)Defi hakkın ileri sürülmesidir(dar Defi hakkın ileri sürülmesidir(dar anlamda defidir çünkü geniş anlamda anlamda defidir çünkü geniş anlamda defi itirazı da kapsar), itiraz olaydırdefi itirazı da kapsar), itiraz olaydır

2)2)itiraz hakim tarafından re’sen itiraz hakim tarafından re’sen dikkate alınır mesela şekle aykırı bir dikkate alınır mesela şekle aykırı bir sözleşme yapılmışsa, defi sadece sözleşme yapılmışsa, defi sadece borçlu tarafından ileri sürülebilir. borçlu tarafından ileri sürülebilir.

İTİRAZ-DEFİİTİRAZ-DEFİ

3)3)Defi hak sahibi tarafından ileri Defi hak sahibi tarafından ileri sürülebilirken, itiraz menfaati olan sürülebilirken, itiraz menfaati olan herkes tarafından ileri sürülebilirherkes tarafından ileri sürülebilir

4)4) İtiraz hakkın doğmadığını veya İtiraz hakkın doğmadığını veya sona erdiğini ifade eder ancak defi sona erdiğini ifade eder ancak defi ise hakkı sona erdirmez, sadece ise hakkı sona erdirmez, sadece kullanılmasını, ileri sürülmesini geçici kullanılmasını, ileri sürülmesini geçici veya sürekli olarak engeller veya sürekli olarak engeller

ALACAK HAKKI-TALEP HAKKIALACAK HAKKI-TALEP HAKKI

Talep HakkıTalep Hakkı Bir kimsenin, bir hak sahibinin, bir Bir kimsenin, bir hak sahibinin, bir

kişiden belirli bir davranışta kişiden belirli bir davranışta bulunmasını, bir şeyi yapmasını ya da bulunmasını, bir şeyi yapmasını ya da yapmamasını isteme hakkıdır yapmamasını isteme hakkıdır

ALACAK HAKKI VE TALEP ALACAK HAKKI VE TALEP HAKKI ARASINDAKİ FARKLARHAKKI ARASINDAKİ FARKLAR

Talep hakkı 3. kişilere karşı ileri Talep hakkı 3. kişilere karşı ileri sürülebilecek hakları da kapsar. Talep sürülebilecek hakları da kapsar. Talep hakkı, alacak hakkından geniştir. Alacak hakkı, alacak hakkından geniştir. Alacak nisbidir ancak sözleşmenin nisbiliğinin nisbidir ancak sözleşmenin nisbiliğinin aşıldığı durumlar istisnadır.aşıldığı durumlar istisnadır.2)Doğuş anları bakımından farklı olabilirler. 2)Doğuş anları bakımından farklı olabilirler. Alacağın süreye bağlı olup olmaması Alacağın süreye bağlı olup olmaması durumunda a)süreye bağlı, aynı anda durumunda a)süreye bağlı, aynı anda doğmaz. Borçlunun edimi alacaklıya doğmaz. Borçlunun edimi alacaklıya borçlandığı an, alacak hakkı doğar. Talep borçlandığı an, alacak hakkı doğar. Talep hakkı, muacceliyet anında doğar hakkı, muacceliyet anında doğar

ALACAK HAKKI VE TALEP ALACAK HAKKI VE TALEP HAKKI ARASINDAKİ FARKLARHAKKI ARASINDAKİ FARKLAR

Kapsam bakımından, talep hakkı Kapsam bakımından, talep hakkı alacak hakkından doğan en önemli alacak hakkından doğan en önemli yetkidir. Alacaklı yararınadır. Talep yetkidir. Alacaklı yararınadır. Talep hakkı dışında alacak hakkı bir takım hakkı dışında alacak hakkı bir takım yetkileri de barındırır. Bu bakımdan yetkileri de barındırır. Bu bakımdan alacak hakkı talep hakkından daha alacak hakkı talep hakkından daha kapsamlıdır kapsamlıdır

ALACAKLININ TALEP ALACAKLININ TALEP HARİCİNDE SAHİP OLDUĞU HARİCİNDE SAHİP OLDUĞU

YETKİLERYETKİLER 1) İcra yoluyla takip yetkisi: ilamlı-ilamsız icra1) İcra yoluyla takip yetkisi: ilamlı-ilamsız icra

2) Tazminat isteme2) Tazminat isteme3) Yenilik doğuran haklar:sözleşmeden dönme, 3) Yenilik doğuran haklar:sözleşmeden dönme, seçimlik borç, takas, vb.seçimlik borç, takas, vb.4) Defi hakları: ödemezlik defi, zamanaşımı defi4) Defi hakları: ödemezlik defi, zamanaşımı defi5) Tasarruf yetkisi: alacak hakkı üzerinde 5) Tasarruf yetkisi: alacak hakkı üzerinde tasarruf edilebilir. Devredilebilir, ifa için yeni tasarruf edilebilir. Devredilebilir, ifa için yeni süre tanınabilirsüre tanınabilir6) Feri haklar: faiz, cezai şart, rehin, hapis 6) Feri haklar: faiz, cezai şart, rehin, hapis hakkı, vb. alacağı garantiye almak için kullanılır hakkı, vb. alacağı garantiye almak için kullanılır

SORUMLULUKSORUMLULUK

Edimini ifa etmeyen borçlunun Edimini ifa etmeyen borçlunun müeyyidesi sorumluluktur. Borç, akit müeyyidesi sorumluluktur. Borç, akit dışı bir ilişkiden de, akdi ilişkiden de dışı bir ilişkiden de, akdi ilişkiden de doğabilir. Bir haksız fiil ilişkisinde; doğabilir. Bir haksız fiil ilişkisinde; haksız fiilden bir borç doğar(tazminat). haksız fiilden bir borç doğar(tazminat). Akdi sorumlulukta, borca aykırılık Akdi sorumlulukta, borca aykırılık vardırvardırAkit dışı sorumlulukta, hukuka aykırılık Akit dışı sorumlulukta, hukuka aykırılık vardır. vardır.

SORUMLULUĞA HAKİM SORUMLULUĞA HAKİM İLKELERİLKELER

Ferdi Sorumluluk ilkesiFerdi Sorumluluk ilkesi Ayni sorumluluk ilkesiAyni sorumluluk ilkesi

FERDİ SORUMLULUK İLKESİFERDİ SORUMLULUK İLKESİ

Borcun ifa edilmemesinden, borçlu Borcun ifa edilmemesinden, borçlu sorumludur. Sadece borçlu sorumludur. Sadece borçlu muhataptır muhataptır

AYNİ SORUMLULUK İLKESİAYNİ SORUMLULUK İLKESİ

Borçlu, borcunu ifa etmezse onun Borçlu, borcunu ifa etmezse onun malvarlığına başvurulurmalvarlığına başvurulur

Malvarlığıyla sorumluluk Malvarlığıyla sorumluluk sınırlandırılmış bir malvarlığı sınırlandırılmış bir malvarlığı sorumluluğu değildirsorumluluğu değildir

Bütün malvarlığıyla sorumlulukta, Bütün malvarlığıyla sorumlulukta, sorumluluk kıymet itibariyle ve aynen sorumluluk kıymet itibariyle ve aynen gerçekleşirgerçekleşir

SORUMLULUK TÜRLERİSORUMLULUK TÜRLERİ

Şahıs Varlığıyla SorumlulukŞahıs Varlığıyla Sorumluluk Malvarlığıyla SorumlulukMalvarlığıyla Sorumluluk

ŞAHIS VARLIĞIYLA ŞAHIS VARLIĞIYLA SORUMLULUKSORUMLULUK

Günümüzde bu sorumluluk Günümüzde bu sorumluluk düşünülemez. Borcu için kişi düşünülemez. Borcu için kişi çalıştırılamaz, hapsedilemez çalıştırılamaz, hapsedilemez

MALVARLIĞIYLA SORUMLULUKMALVARLIĞIYLA SORUMLULUK

a)Sınırlı malvarlığı sorumluluğua)Sınırlı malvarlığı sorumluluğu b) Sb) Sınırsız malvarlığı ınırsız malvarlığı

sorumluluğusorumluluğu

SINIRLI MALVARLIĞI SINIRLI MALVARLIĞI SORUMLULUĞUSORUMLULUĞU

aaaa) konu itibariyle sınırlı ) konu itibariyle sınırlı malvarlığı sorumluluğumalvarlığı sorumluluğu

bb)bb)miktar itibariyle sınırlı miktar itibariyle sınırlı malvarlığı sorumluluğumalvarlığı sorumluluğu

SSINIRSIZ MALVARLIĞI INIRSIZ MALVARLIĞI SORUMLULUĞUSORUMLULUĞU

Borçlunun bütün malvarlığına el Borçlunun bütün malvarlığına el konulması durumudur konulması durumudur

EKSİK BORÇEKSİK BORÇ

Doğuştan Eksik BorçDoğuştan Eksik Borç Sonradan Eksik BorçSonradan Eksik Borç Geçici eksik borçGeçici eksik borç

DOĞUŞTAN EKSİK BORÇDOĞUŞTAN EKSİK BORÇ

a)kumar ve bahis borçlarıa)kumar ve bahis borçları b)evlenme tellallığından doğan b)evlenme tellallığından doğan

borçlarborçlar c)sözleşmeden doğan borçlarc)sözleşmeden doğan borçlar d)malikin, iyi niyetli zilyede olan d)malikin, iyi niyetli zilyede olan

borcu zilyet lehine defa hakkı borcu zilyet lehine defa hakkı vardırvardır

e)ahlaki ödevlerden doğan borçlar e)ahlaki ödevlerden doğan borçlar

SONRADAN EKSİK BORÇSONRADAN EKSİK BORÇ

a) Zamanaşımına uğrayan borça) Zamanaşımına uğrayan borç b) Konkordato dışında kalan b) Konkordato dışında kalan

GEÇİCİ EKSİK BORÇGEÇİCİ EKSİK BORÇ

Anne ve babasıyla yaşayan ergin Anne ve babasıyla yaşayan ergin altsoyun emek ve kazancını aileye altsoyun emek ve kazancını aileye özgülemesi durumunda bunlardan özgülemesi durumunda bunlardan dolayı uygun bir bedel isteyebilir dolayı uygun bir bedel isteyebilir

PARÇA BORCU-ÇEŞİT BORCUPARÇA BORCU-ÇEŞİT BORCU

Parça Borcu:Parça Borcu: Borcun konusunun taraflarca ferden Borcun konusunun taraflarca ferden

somut olarak belirtildiği borçlardır somut olarak belirtildiği borçlardır Çeşit Borcu:Çeşit Borcu: Borcun konusu belirli bir borca ilişkin, Borcun konusu belirli bir borca ilişkin,

belirli bir çeşite ilişkin belirtilerek bir belirli bir çeşite ilişkin belirtilerek bir takım ayır edici özelliklerle(sayı, tartı takım ayır edici özelliklerle(sayı, tartı gibi) tayin edilebilir gibi) tayin edilebilir

PARÇA-ÇEŞİT AYRIMIPARÇA-ÇEŞİT AYRIMI

1) 1) Satılan eşyayı teslim yükümlülüğü Satılan eşyayı teslim yükümlülüğü parça satımında(eğer hasara parça satımında(eğer hasara uğramışsa) söz konusu olmazuğramışsa) söz konusu olmaz

Çeşit borcundaysa, çeşit yok olmaz Çeşit borcundaysa, çeşit yok olmaz ilkesi gereği o çeşitten dünya ilkesi gereği o çeşitten dünya üzerinde var olduğu sürece üzerinde var olduğu sürece borçlunun borcu devam eder.borçlunun borcu devam eder.

PARÇA-ÇEŞİT AYRIMIPARÇA-ÇEŞİT AYRIMI

2) 2) Parça satımında hasar Parça satımında hasar sözleşmenin kurulması ile birlikte sözleşmenin kurulması ile birlikte alıcıya geçer. BK183/1 Bu ilke son alıcıya geçer. BK183/1 Bu ilke son derece haksız sonuçlar derece haksız sonuçlar doğurmaktadır. Bu sebeple 183/2’de doğurmaktadır. Bu sebeple 183/2’de bunu bertaraf etmek için bunu bertaraf etmek için hazırlanmıştırhazırlanmıştır

PARÇA-ÇEŞİT AYRIMIPARÇA-ÇEŞİT AYRIMI

3) 3) Çeşit satımında ayıplı ifa olursa, ari Çeşit satımında ayıplı ifa olursa, ari misliyle değiştirme talep ve imkanı vardır. misliyle değiştirme talep ve imkanı vardır. BK’nın alıcıya verdiği bazı haklar vardır BK’nın alıcıya verdiği bazı haklar vardır bunlarbunlar-Ayıpta ari misliyle değiştirmeyi talep etmek-Ayıpta ari misliyle değiştirmeyi talep etmek-S indirilmesini talep etmek-S indirilmesini talep etmek-Sözleşmeden dönerek alacağını ve zararı -Sözleşmeden dönerek alacağını ve zararı talep etmek hakkı vardır. Parça borcunda talep etmek hakkı vardır. Parça borcunda ise, dünya üzerinde tek olduğu için, bunlar ise, dünya üzerinde tek olduğu için, bunlar imkansızdır imkansızdır

MİSLİ EŞYA-MİSLİ OLMAYAN MİSLİ EŞYA-MİSLİ OLMAYAN EŞYAEŞYA

Misli Eşya:Misli Eşya: Sayı, ölçü ve tartıya göre Sayı, ölçü ve tartıya göre belli edilmesi adet olan ve iş-alışveriş belli edilmesi adet olan ve iş-alışveriş hayatında hakim olan objektif hayatında hakim olan objektif telakkilere(kişilere göre değil) göre telakkilere(kişilere göre değil) göre belirli bir parçanın özel nitelikleri rol belirli bir parçanın özel nitelikleri rol oynadığında; onun aynı nitelikte oynadığında; onun aynı nitelikte başka parçalarla değiştirilebilmesi başka parçalarla değiştirilebilmesi mümkün görülen menkul eşyaya mümkün görülen menkul eşyaya misli eşya denir misli eşya denir

MİSLİ EŞYA-MİSLİ OLMAYAN MİSLİ EŞYA-MİSLİ OLMAYAN EŞYAEŞYA

Misli olmayan eşya:Misli olmayan eşya: İş hayatına İş hayatına hakim olan telakkiler bir eşyayı hakim olan telakkiler bir eşyayı kişisel nitelikleri dolayısıyla kişisel nitelikleri dolayısıyla diğerlerinden ayrı ve farklı görüyorsa, diğerlerinden ayrı ve farklı görüyorsa, onun yerine ayrı nitelikte başka onun yerine ayrı nitelikte başka eşyaların getirilmesi mümkün eşyaların getirilmesi mümkün değilse, gayri misli eşyadır değilse, gayri misli eşyadır

SEÇİMLİK BORÇLARSEÇİMLİK BORÇLAR

Birden fazla edimin, borcun Birden fazla edimin, borcun konusunu teşkil ettiği durumlarda konusunu teşkil ettiği durumlarda borçlu bunlardan yalnızca birini borçlu bunlardan yalnızca birini yerine getirmek zorunda ise seçimlik yerine getirmek zorunda ise seçimlik borçtan bahsedilir. BK71, aksi borçtan bahsedilir. BK71, aksi kararlaştırılmamışsa, seçim hakkı kararlaştırılmamışsa, seçim hakkı borçluya aittirborçluya aittir