BOOK LAYOUT-Sinhala Revised Layout 1
Transcript of BOOK LAYOUT-Sinhala Revised Layout 1
iqrCIs; rgla
uyskaoÑka;k
f,dj †kk u`.
wmiu.s iïmkak cd;shls'wmgiqrlaIs; rgla we;'wNsudkj;acd;shlgwod< ishÆ mokïwm imqrdf.k we;af;uq'oeka l< hq;af;ata wNsudkhta iqrlaIs;;dj;yjqre lr .ekSuh'osú ysñfhka iq/lSuh'rg jeishkaf.awjYH;d iy m%dr®:kd"hy .=Koï /flkm˙irhl imqrd .ekSu Wfoidudf.a oelau yd wfma fufyjr wka;r®.;jQ§uyskao Ñka;k f,dj oskk uÛ¶uf.a wdorKSh ud;D N+ñfhaw;s mQckSh meúos W;=ukag"ohdnr uõjrekag" mshjrekag"fidhqre" fidhq˙hkag"ore oe˙hkag iyñ;=re ñ;=˙hkagfifkyiska ms<s.kajñ'
mgqkmsgqj
fuf;la l:dj 9
1 cd;sl wdrlaIdj ms<sn| f.da,Sh wdor®Yhla 13
2 mq`M,a foaYmd,k m%;sixialrKhla 17
- wÆ;a foaYmd,k ixialD;shla
3 iodpdr iïmkak iudchla 23
4 rgg jevlrk cd;sysff;Is rdcH fiajhla 27
5 fmdfydi;a rgla 32
6 cd;sl lr®udka; kHdh m;%h 49
7 ixjr®Okffha ñys˙ M, .ug f.k hk †ú ke.=u 60
8 cd;sl fm!reI;aj wOHdmkhla 66
9 ksfrda.Slu mru ,dNhhs 74
10 °r®>dhq msKsi l%Svd 80
1 1 hfidaord mrmqrg fmdfydi;a fyg ojila 82
12 ;=reKq fygla msreKq rgla 84
13 .ukg iqjmyiqj 89
14 mK fia iqrlsk m˙irh 94
15 ;srir ck fijk 98
16 há;, myiqlï úma,jh fkdkej;S b†˙hg 100
17 úoHd ;dCIK yd kfjda;amdokh 107
18 l,d fl; wiajkq ux.,Hh 109
19 iudc wdrCIKh 112
20 idufha ixys¢hdfõ m%;s,dN ck;djg 115
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
9
fuf;la l:dj
uõìug ksoyi w;am;a lr .ekSu ms<sn|j jQ w;suy;a m%d¾:kdj oYl
.Kkska jhig hk whqre Tn b;d wirKj yQ,añka n,d isák whqre
uu ÿgqfjñ' uyck ksfhda‚;fhl= f,i th ug bjiqï fkdfokakla
úh. ;u „ú;h fkdj wdorKshhkaf.a „ú; yd foafmd< w.aks cd,d
ueo iqkqúiqKq ù hk wdldrh n,d fkdisg Bg tfrysj b†˙m;a jQ
ieug;a ud;DN+ñhg;a ysñ jQfha mrdch yd ,;eú,a, muKs.
je<mSïj,ska wvqjla fkdjqKq uf.a;a Tfí;a wdorKSh ud;D N+ñhg
ksoyfia iy idufha wreK`M jefgkafka ljod o hkak ms<sn|j
lsisfjl=g;a kskõjla fkd;snqKs. w;sìysiqKq ;%ia;jdofhka wfma uõ
ìu uqod .ekSfï j.lSu uúiska Ndr .; hq;=u nj uu oeäj is;g
.;af;ñ' uf.a tu wêIaGdkh Tn f;areï .;af;ah' ta n jug mila
jQfha 2005 † lsisÿ pls;hlska f;drj Tfí ckjru ug ,ndÿka
fyhsks'
uu ckdêm;sOQrfha †jqreï fok fudfydf;a l∫Ω mqrjd.;a
fofk;ska l< yo llshjk b,a,Su jQfha wfma uõìu l=˙re
;%ia;jdofhka ksoyia lr fok f,igh. uõìfï ksoyi i|yd jk
taldhk wruqK uf.a yojf;a .eUqfrys ;ekam;a lf<a Tfí tu
l∫¿h' udú,awdre fidfrdõj jid îug j;=r fmdola fkd° uf.a rfÜ
ckhd iajNdúl urKhlg m;a ls¯ug ;%ia;jd°ka .;a W;aidyh rg
uqojd .ekSfï igfka m<uq fjä uqrh lr .ekSug ud lghq;= lf<a
tneúks.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
10
2005 ° Tn ug Ndrÿka rg ;%ia;jdofhka muKla fkdj wdr®:ßlwfmalaId w;skao fyïn;aj ;snqKs' ú/lshdj yd WoaOukh by< w.hla
.;a w;r" há;, myiqlï b;d ÿ¾j, uÜgul mej;=Ks' cd;sl
wdodhu my< uÜgul mej;s w;r ÿ.S ÿmam;alu by, uÜgul
mej;=Ks' wOHdmk" ffjoH fiajd j, fld;rï mqrmamdvq ;snqKo rdcH
fiajfha n|jd .ekSï iSudlr ;snqKq neúka tlS fiajdjka mej;sfha
cd;sl wfmaCIdjka ;nd mqrjeishkaf.a t†fkod wjYH;djka bgq
lsÍug fkdyels wjdikdjka; ;;a;ajhlgh' rdcH Kh m%udKh
cd;sl wdodhu fuka 102] la úh' tu ksid Tfí „ú; wdrlaId lsÍfï
j.lSu fukau wd¾:ßl yd iud„h jYfhka iún, .ekaùfï NdrOQr
j.lSuo ud fj; mejreKs'
2009 ° Tfí;a uf.a wdorKSh ud;DN+ñh ksoyi yd iduh bmÿKq
fid÷re fldfoõjla njg m;aúh. forK isidrd i;=g fodaf¾
.,kakg mgka .;af;ah. Tn m%S;sfhka Woaoduh ù ch f>daId k.oa °ud ta foi n,d isáfha i;=gq l∫¿ mqrjd.;a oEisks. msfhl=
ifydaorfhl= {d;sfhl= ys;jf;l=f.a f,ka.;=lñks.
2005 ° ug mejrE j.lSu bgq l,dhehs i;=gq jQ Tn bka miq
uf.ka b,a,kafka fõ.j;a iudc wd¾:ßl ixj¾Okhla nj uu oek
isáfhñ' 2010 ° m<uq jrg jvd by< ckjrula Tn ug ,nd ÿkafka
tneúks. Tnf.a tu n,dfmdfrd;a;= o iM, lrñka ÿ.Slu 7] olajd
wvqjqKq talmqoa., wdodhu fvd,¾ 4000 la olajd;a wd¾:ßl j¾Ok
fõ.h 7] lg jvd jeäfhka wLKav wd¾:ßl j¾Okhla iys; rgla
uu Tng Wodlr ÿkafkñ'
olaIsK iy lgqkdhl wêfõ.S ud¾. m%uqLj .u iy k.r hd jk
uyd ud¾. moaO;shla cd;Hka;r uÜgfuka b† lf<ñ' iEu .%dóh
ud¾.hlau m%;sixialrKh lf<ñ' wêrdcHjd° hq.fha f.dvke.+ lsisÿ
m%;sixialrKhlg ,la fkdjQ md,ï o ;%ia;jd°ka úiska lvd ìo oeuQ
md,ï o we;=¿ iuia; md,ï moaO;shu wÆ;a lf<ñ' ud.ïmqr wÆ;a
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
11
jrdh" ol=Kq fld<U kj jrdh iy .d,a," ;%Sl=Kdu,h" T¨ú,a jrdh
we;=¿ jrdh moaO;shla f.dvke.=fjñ' lgqkdhl .=jkaf;dgqfmd<
uq¿ukskau kùlrKh l< w;r u;a;, kj cd;Hka;r
.=jkaf;dgqfmd< ksujd wNHka;r .=jkaf;dgqfmd<j,a moaO;shla o
ìys lf<ñ'
fl,jrmsáh" fkdfrdÉfpdaf,a iy by< fld;auf,a n,Yla;s
ksYamdokd.dr b† lrñka ieug úÿ,sh ,nd ÿkafkñ' fmdf<dkakrej"
;%sl=Kdu,h" .d,a," fld<U wÆ;ska b°l< mdkSh k,c, jHdmD;s
u.ska tu m%foaYj, ckhdf.a c, whs;sh iqrlaIs; lf<ñ' wksl=;a
ishÆ †ia;%slj, fuu jHdmD;sh iïmQ¾K lrñka ieug c,h ,nd°fï
jevigyk o uu iïmQ¾K lrñ' fudr.ylkao" Wud Th" oeÿre Th"
hdka Th" udÿre Th uyd m˙udK jd˙ c,fhdackd l%u u.ska
lDIsl¾ufha c, wjYH;dj iïmQr®K lf<ñ'
kQ;k NdId.dr" .Ks;d.dr" úoHd.drj,ska iukaú; uyskafodaoh
mdi,a 1000 jevigyk u.ska fld<U k.rfha by<u mdif,a
orejkag ,efnk wOHdmk whs;sh wE; msáir .fï mdif,a orejkag
o ,efnkakg ie,eiaiqfjñ' <ud ñ;=re mdi,a ixl,amh yryd uQ,sl
myiqlïj;a fkdue;s mdi,a 5000 lg c,h" úÿ,sh ikSmdrlaIl
myiqlï ,nd ÿkafkñ' fld<U uyd frdayf,a isg .%dóh frday,
olajdu iuia; fi!LH moaO;shu ixj¾Okh lf<ñ' fï Tn uf.ka
wfmalaId fkdl< ;rfï tfy;a uu rgg ,nd ÿka ixj¾Okfhka
ì|la muKs'
fío fkd;ld ud;D N+ñfha ish¨ ;eka j,g ixj¾Okfha wreK¨
jegqKs. 2005 ÿgq l∫¿ fjkqjg iskdfik uqyqK;a rgjeisfhla uu
f.dv ke.=fjñ' ta iuÛu ksoyfia foaYmd,kh lrk, †jd rd;%S
fkdìhj ie˙irk, hymd,kh yd ÿIK jxpd j,g tfrysj ksoyfia
l;d lrk ,shk lshk m˙irhla uu ks¾udKh lf<ñ. 1977 isg
;%ia;jd° ÿï j,dfjka ieÕù ;snQ ish¨ ud;Dld ksoyfia t<shg taug
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
12
ux mEÿfõh. ta ud;Dldj,g wod< uQ,sl mokï" ;SrK yd l%shd mámdá
.;a uu Tn iuÕ tlaù W;=rg m<d;a iNdjla msysgqùñ. m<d;a md,k
ue;sjrK meje;aùñ. fldá Nghka mqkre;a;dmkh fldg iudc.;
fldg wj;eka jQjka h<s m†xÑ lf<ñ. ;=kaish yegmia ojfiau ;snQ
y†is kS;sh bj;a lf<ñ. W.;a mdvï fldñiu msysgqjd tys ks¾foAY
l%shd;aul lf<ñ. wdKavql%u jHjia:d m%;sixialrKh i|yd
md¾,sfïka;= f;a¯ï ldrl iNdjla msysgqjd ish¨ mCIj,g wdrdOkd
lf<ñ. ud n,hg m;a jk úg ,laI 7 fkdblaujQ rdcH fiajh ,laI
14 olajd mq¿,a lf<ñ. ksoyia yd idOdrK ue;sjrK meje;ajQfhñ.
mqoa.,sl ye÷kqïm; ke;sj weu;sjrfhl=gj;a Pkaoh oeñh
fkdyelsjk ;rug kS;sh n,j;a lf<ñ. orejka meyerf.k f.dia
<ud fid,aodÿjka l< hq.h uu ksud lf<ñ¡ /iaùfï, NdIKfha
ksoyig jegne| ;snQ y†is kS;sh ksud lf<ñ¡ m%N+ wdrCIdjg jid ;snQ
ud¾. újD; lf<ñ¡ mdf¾ ;snQ yuqod fmd,sia ndOl bj;a lf<ñ¡
wdrCIdjg ;¾ckhla fkdjk whq ka wê wdrCIs; l,dm bj;a lf<ñ¡
tjeks oE ms˙ °¾> ,ehsia;=jla we;s nj Tn kshu f,i okakd ksid
ta .ek ;j;a fkd,shñ.
fujeks miqìul f;jeks jrg;a Tfí ckdêm;s f,i lghq;=
ls¯u i|yd jk ckjru ud b,a,d isákafka ixj¾Okfha iy
m%cd;ka;%Sh hymd,khfha m˙mQ¾K;ajh wdorKSh ud;D N+ñhg
,nd°fï f;jeks fufyhqu †h;a ls¯fï Wodr wruqfKks.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
13
1 cd;sl wdrCIdj ms<sn| f.da,Sh wdo¾Yhla
we;euqka fmkajd°ug W;aidy lrkqfha ;%ia;%jdoh w;S;hg isudjQjla
ñi" j¾;udkhg ta yd neÿKq wkd.; ;¾ckhla fkdue;s njh'
tfy;a i;Hh th fkdfõ' fldá ixúOdkh hqfrdamh yd ngysr rgj,
l=˙re fnÿïjdoh ysi ordf.k ;ju;a ;u f.dÿre fidhd fkdksod
ie˙irk nj uu oksñ¡ Tjqka fkdlrkafka t<smsg wúord igka
fkdls¯u muKs'
cd;sl wdrCIdj flfrys Wmßu wjodkh wm ;nd .; hq;=j we;af;a"
mqmqrkq ,nk tla fndaïnhlska cd;sfha b†ß .uk h<s wdmiaig
yerúh yels neúks' tneúka" ud;DN+ñfha cd;sl wdrCIdj ikd: lsÍu
hkq" wd¾Ól yd iudc ixj¾Okfha wksjd¾h mQ¾j fldkafoaishla nj
ud ;rfha úYajdi lrkafka tfyhsks' cd;sl wdrCIdj flfrys
fuf;la wLKavj wfma rch ;nd we;s by< wjodkh ;jÿrg;a
Yla;su;a fldg mj;ajd f.k hEu uu iy;sl lrñ'
isxy,, fou<, uqia,sï, uef,a, n¾.¾ wd° ieug ksoyfia „j;aùug
yels rgla uu f.dvkÕd ÿkafkñ¡ Tn wo ìfhka ñÿKq yoj;ska"
i;=áka is; mqrjdf.k „j;ajk kuq;a fkdksok uu lsisÿ › ,dxlSh
mqrjeisfhl=g ckjd¾.sl;ajh, wd.u, NdIdj fyda wka lsisÿ fNaohla
u; fjkia lr fkdie,lSu iy;sl lrk w;r iudcfha fmdÿ hym;
iy rfÜ cd;sl wdrlaIdj iy;sl ls¯u Wfoid talSh rdcH m%;sm;a;sh
wLKavj b†˙hg f.khkafkñ¡ Bg ydkslr lsis≥ b,a,Sulg fyda
n,mEulg bv fkdfoñ'
� uu lsisÿ › ,dxlSh mqrjeisfhl=g ckjd¾.sl;ajh, wd.u,
NdIdj fyda wka lsisÿ fNaohla u; fjkia lr fkdi,lk
nj iy;sl lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
14
� talSh rdcHh wdrCId lr.ekSu i|yd wm ieu f.jd we;s
ñ< b;d wêlh. tneúka iudcfha fmdÿ hym; iy rfÜ
cd;sl wdrlaIdj iy;sl ls u Wfoid talSh rdcH m%;sm;a;sh
wLKavj b†˙hg f.khkafkñ¡ kej; jrla fnÿïjdohg
fyda rg wia:djr ls¯ug lsisfjl=g;a bv fkd;nñ'
� udkqISh fufyhqug iïnka rKúrejka we;=Ω lsisÿ ›
,dxlsl mqrjeisfhla ljr cd;Hka;r wêlrKhlg fyda
m¯CIKhlg b†˙m;a fkdlrñ¡ †ú ysñfhka Tjqka iqrlsñ'
� udkqISh fufyhqfï° › ,xldfõ fjfik lsisÿ
mqrjeisfhl=f.a udkj whs;sjdislula lvù we;akï rfÜ
mj;sk kS;suh rduqj ;=< foaYSh l%ufõohla hgf;a úksúo
núka hq;=j hqla;sh idOdrKh bgq ls¯u i|yd wjYH
hdka;%Khla we;s lrñ¡
� kQ;k wêrdcHjdofha hlv im;a;=jg mE.S ta wkqj yqiau
.ksñka fyda ñh hñka isák ifydaor rdcHhkag wdo¾Yhla
f,i fhdod .; yels foaYmd,k wdo¾Yhla iys; rgla uu
ilia lrñ¡
;srir úfoaY m%;sm;a;sh
� f,dalh n, l|jqre follg fn° mj;soa°;a jï bjqr ì|
jeà f,dal foaYmd,kh wiu;=<s; fjoa°;a wm wdrCId lr
.;a wfma fkdne¢ úfoia ms<sj; ;sridr f,i b†˙hg f.k
hñ¡
� ;%ia;jdohg tfrysj wm keÕS isákd úg wm iuÕ w;aje,a
ne|.;a ishÆ rgj,a iuÕ fukau ;%ia;jdoh mrdch ls u
jrola fia i<ld wmg o~qjï ls ug n,d isák rgj,a iuÕ
o ñ;%YS,S m%;sm;a;hla wkq.ukh lrñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
15
� bka†hdj" mlsia:dkh m%uqL idla l,dmfha rgj,a iuÕ
in|;d ;jÿrg;a Yla;su;a lr .ekSug l%shd lrñ¡
� bka†hdj" Ökh" reishdj iy cmdkh hk l,dmSh ñ;=rka
iuÕ we;s foaYmd,k" wd¾:ßl yd ;dCIKsl in|;d
Yla;su;a lrñ¡
� ueo fmr†. l,dmh ;=< fukau wm%sldkq iy ,;ska
weu˙ldkq rgj,a iuÕ we;s úfoia in|;d ;jÿrg;a
jHdma; lrñ¡
� ol=Kq wdishdfõ rgj,a w;r by<u kS;sfha wdêm;H iys;
iduldó rgla f,i f,dal we.hSug ,laj we;s uf.a rg
l,dmSh yd f,dal .egqïj,° idu ¥;fhl=f.a ld¾h i`oyd
fhduq lrjñ'
wdydr iqrCIs;;djg uq,a;ek
hï rgl wdydr iqrCIs;;djh tu rfÜ cd;sl wdrCIdj ;rïu
jeo.;ah' ta wka lsisjla ksid fkdj hï rglg wjYH wdydr
f;d.h ksis m˙† /ia fldg .=Kd;aulj yd m%udKd;aulj
mj;ajdf.k hdug wfmdfydi;aùu fyda ys;d u;d Bg ndOd
ls¯fuka tu rfÜ foaYmd,k ia:djrNdjhg iy cd;sl
wdrlaIdjg n,mEï ls¯ug wka rgj,g yels jk neúks' tneúka
› ,dxlSh ck;djg h<s;a oKska jefgkakg uu lsis bvla
fkd;nñ'
� rfÜ wjYH;djg .e<fmk whq˙ka m%udKj;a wdydr
ksIamdokhg" wf<úhg iy f;d. /iafldg mj;ajdf.k
hdug wjYH kS;suh rduqjla ilia lrkq msKsi wdydr
iqrCIs;;d mk;la md¾,sfïka;=jg b†˙m;a lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
16
� rfÜ iy,a ksIamdokh by< uÜgulska mj;ajdf.k hk
w;r tod mgka wfma foaYSh wdydr jk úúO j¾.fha OdkH
iy fldia" fo,a" w," n;, hkd° iïm%odhsl j.dj
m%j¾Okh lrjñ'
� m%;sixialrKh lrk iEu jejla wdY%s;ju c,fmdaIs;
m%foaYj, fldia" fo,a jeks foaYSh wdydr Ydl j.d ls¯fï
jevigykla l%shd;aul lrñ'
� rch úiska ñ,§ .kakd ù m%udKh cd;sl wiajekafkka 10]
olajd jeälr tu ù f;d. l=vd iy uOHu m˙udK fuda,a
i|yd ksl=;a lsÍug lghq;= lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
17
2 mq¿,a foaYmd,k m%;sixialrKhla - wÆ;a foaYmd,k ixialD;shla
1978 ° ksis ixjdohlska f;drj wm u; megjQ jHjia:dfjka jir ;sia
yhla mqrd wms neg lEfjuq' tfukau tlsfklg fkd.e<fmk
ixfYdaOk me,eia;r u.ska mj;sk jHjia:dj úlD;s yevhla f.k
we;ehs uu o ms<s.kakñ' tneúka ;j ;j;a me,eia;r tl;= ls¯ufjkqjg ck;d me;=ï ms<sìUq flfrk kj jHjia:djla jirla
we;=<; iïu; ls¯ug wjYH lghq;= lrñ'
� ck;d wfmalaIdjka y∫kdf.k kj jHjia:dj ks¾udKh
ls¯u i`oyd ishÆu foaYmd,k mlaIj,g wh;a uyck
ksfhda‚;hskaf.ka iukaú; iuia; md¾,sfïka;=ju
jHjia:d iïmdol uKav,hla njg m;a jkq we;'
� wÆ;a jHjia:djg mqrjeis woyia yd fhdackd ,nd .ekSu
i|yd md¾,sfïka;=j ksfhdackh fkdlrk foaYmd,k mlaI"
fhdjqka md¾,sfïka;=fõ ksfhda‚;hska" wdKavql%u úYdrohska"
úoaj;=ka yd jD;a;Shfõ°kaf.ka iukaú; mqrjeis WmfoaYl
iNdjla m;a lrñ'
� jHjia:d flgqïm; mj;sk jHjia:dfõ úêúOdkj,g wkqj
iïu; lr .ekSu i|yd md¾,sfïka;=jg b†˙m;a lrñ'
fojkqj fuu flgqïm; Tfí wkque;sh i`oyd cku;
úpdrKhlg b†˙m;a lrñ'
� mj;sk úOdhl ckdêm;s l%uh" ue;sjrK l%uh" kS;sfha
wdêm;H" iy hymd,kh jeks fCIa;% ish,a,u kj
jHjia:dfjka wdjrKh lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
18
� úOdhl ckdêm;s OQrfha fyd`o krl ms<sno isÿjk újdohg
uu idjodkj ijka ÿkafkñ' ta wkqj md¾,sfïka;= l%ufha
mj;sk ÿ¾j,;d neyer lrñkao hym;a ,laIK Wlyd
.ksñkao úOdhl ckdêm;s l%uh jHjia:d iïmdol
uKav,fha ;SrKh wkqj iqÿiq m߆ ixfYdaOkh lrñ'
� mj;sk ukdm l%ufha we;s whym;a ,CIKh bj;a fldg
ia:djr wdKavqjla" iúu;a úmCIhla" iq¿ ck lKavdhï
we;=¿ iudcfha úúO;ajh ue;s inh ksfhdackh ùu hk
wruqKq <`.d lr .ekSu ioyd iudkqmd;sl ksfhdackh yd
fldÜGdY l%uh uqiq l< kj ue;sjrK l%uhla yÿkajd foñ'
� uyck ksfhda‚;hska ck;dj iu`. wLKav ixjdohl ksr;
úh hq;= nj uu úYajdi lrñ' tfukau kS;s iïmdok
l%shdj,shg ck;d woyia iDcqj ,nd .ekSfuka
m%cd;ka;%jdoh jv jvd;a hym;a jkq we;' ta ioyd uyd
ix>r;akh yd wksl=;a wd.ñl mQcljreka" jD;a;ShfõoSka"
úoaj;=ka" fhdjqka md¾,sfïka;= ksfhda‚;hska" jD;a;Sh iñ;s
ksfhda‚;hska iy m%cd uQ, ixúOdkhkays cd;sl kdhlhskao
iukaú; mqrjeishkaf.a iNdjla m;a lsÍug fhdackd lrñ'
� uyck ksfhda‚; wdh;kj, ldka;d ksfhdackh by<
kexùu ioyd wjYH jHjia:dms; úêúOdk kj jHjia:djg
tla lsÍug fhdackd lrñ'
� ixj¾Ok l%shdj,sh m%idrKh ùu;a iu`. hy md,kh
ms<snoj kj udkhlska i,ld ne,Sug wmg isÿ ù we;'
tuksid hymd,kh <`.d lr .ekSfï wruqKska msysgqjd we;s
wdh;k j, mj;sk ÿn,;d wOHkh lr tu wdh;k
m%;sixialrKh lsÍug ld,h t<U we;ehs uu is;ñ'
tneúka ;dlaIKh" l<ukdlrKh iy uQ,H ú.Kk
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
19
yelshdfjka hq;a cd;sl ú.Kk fldñiula ia:dms; lrñ'
iajdëkj ish úu¾Yk isÿl< yels whqßka wjYH uQ,H iy
udkj iïm;a fukau n,;,o tu fldñiug ,nd
fokafkñ'
� foaYmd,{hskaf.a meje;au ms<sno iudcfha l:sldjla u;=ù
we;s neúka iEu uyck ksfhda‚;fhl=u ish ;k;=f¾
rdcldÍ weröug fmr hy meje;au iq/lSu ms<sno m%;s{djla
,nd °ug úêúOdk i,iajñ' tlS m%;s{dj OQr ld,h ;=<
wdrlaId lrkafkao keoao hkak ms<sno iqmßlaIdjg ,la
lsÍfï n,h ú.Kk fldñiug ,nd fokafkñ'
� leìkÜ uKav,fha iduQysl j.lSu iy ryiHNdjh
wdrlaId lsÍu jHjia:duh j.lSula njg m;a lrñ'
� cd;sl jákdlula iys; fhdackd ms<sno woyia oelaùug
;reK mrmqrg we;s whs;sh iy;sl lsÍu ioyd tjeks
fhdackd md¾,sfïka;=jg bosßm;a lsÍug fmr fhdjqka
md¾,sfïka;=jg b†˙m;a lr Tjqkaf.a u;h úuiñ'
� wkd.; foaYmd,kh ms<sno m%d¾:kd o,ajd .;a fhdjqka
md¾,sfïka;= iud‚lhskago m¾,sfïka;=fõ WmfoaYl ldrl
iNd j,g ksfhda‚;hska m;a lsÍug jHjia:duh wjldYhla
,nd foñ'
bkaÿ-Y%S ,xld od¾Yksl Wreuh iys; hymd,k jevms<sfj,la
hy md,kh hkq kj ,snr,a hg;a ú‚;jdofha jHdc YslaId mohla
fkdfõ' tys ienE uQ,O¾u mokï ù we;af;a .yfld< i;d iSmd
muKla fkdj br y|" wõj jeiai" iq<Õ" c,h" uyfmd<j hkd°ish,a, yd ne∫Kq bkaÿ ,xld odr®Yksl Wreuh u; hehs uu úYajdi
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
20
lrñ' tneúka hymd,k uQ,O¾u ud Wmqgd .kafka kj ,snr,ajdofha
wkqYdil ixúOdk fyda wkqldrl ixúOdkj,ska fkdj l,ajeis jisk"
fl;a j;= idr ù iudch iuDoaêu;a jk" fidndoyu iy YS,dpdr
ñksia iudch tlsfklg ne| ;nk fya;=M,jd° ft;sydisl Wreuhka
iys; bkaÿ Y%S ,xld oeyeñ rdcH md,khka ;=<sks' jir 5"000 la muK
merKs tu Wreuh fkdkeiS úYaùh i;a;djla njg m;aj wo o wm
kshdukh lrkq we;ehs uf.a yeÛSuhs' mqoa., flakaøShj kS;sh muKla
u; fkdkej;S O¾ufha wdêm;H olajd by<g Tijd we;s tu
hymd,k uQ,O¾uj, ienE Wreulrefjda Y%S ,dxlsl wms fjuq' uu;a"
Tn;a ta Wreufha idvïnr whs;slrejkah' tlS Wreuh u; wfma ud;D
N+ñhg wjeis ienE hymd,k l%uhla ia:dmkh ls¯ug uu Tng
iy;sl jkafkñ'
idx.ñl m%cd;ka;%jdoh yd m%cd wdKavqlrKh
fï rfÜ Tn;a" uu;a ;ks yqfol,d ñksiqka fkdfõ' jir oyia
.Kkl b;sydih ;=< wfma uq;=ka ñ;a;ka „j;a jQfha iduQysljh'
idx.ñljh' /ljrKh" iqrlaIs;;djh" fmdaIKh" úfkdaoh yd
wOHd;añl meje;au tlsfkld u; tlsfkld ne| ;nk iqkaor jQ;a
nridr jQ;a ixialD;shla wm i;=j mej;s ksidh' mjq," m%cdj" .u"
m%foaYh" k.rh fï ish,a, tlu oïje,l mqrela fia wog;a hdù
we;af;a ta ksidh' .u ;=< k.rh;a" k.rh ;=< .u;a wm ÿgq isyskla
jqj o th wo wm w;aú¢k h:d¾:hla njg m;a ù ;sfí' tlsfkld
iafõÉPdfjka ne∫Kq l=vd" wkq l=vd m%cd ixúOdk" iud.ï uf.a rfÜ
m%cd „ú;h iudc foaYmd,k jYfhka il%Sh fldg we;' f,dalfha
wka ljr rglg;a jvd iduQysl ixúOdk.; ck;djla fï rfÜ „j;a
jk nj ud lshkafka Bg wjYH m˙irh ilid ÿka wfhl= f,i
ksy;udkSjh' rfÜ wd.ñl wdh;k;a isú,a iudc ixúOdk;a"
wfkl=;a ishÆ m%cd ixúOdk;a" rdcH ixúOdk;a taldnoaO jQ
jevigyka u.ska .fï;a" k.rfha;a idx.ñl m%cd;ka;%jdofha wkqyi
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
21
n,.ekaùu i|yd uu lghq;= lrñ' ta i|yd wd.ñl ixúOdk" m%cd
yd .%dóh uÜgfï m%cduQ, ixúOdk" m%cduQ, wdh;k" isú,a iudc
wdh;k" rdcH ixúOdk kdhlhska ks,Od¯ka yd l%shdld¯ka tlg
tl;= ù msysgqjd .; yels .%duks,Od¯ jiï uÜgfï .%du iNd l%uhla
i|yd wjYH jHjia:duh ffk;sl yd m˙md,k m˙irhla ieliSug
ud lghq;= lrñ' ta i|yd jk m¾fhaIK yd lshjQ jevigyka
oekgu;a wjidk fldg we;' ta oekqu yd wjfndaOh u; idx.ñl
whs;sh ;yjqre fldg" .%du iNd uÜgfï ixj¾Ok iudc yd
ixialD;sl ;Skaÿ ;SrK .ekSfï;a" l%shdjg ke.Sfï;a ck;d wjldY
we;s lrñ'
md¾,sfïka;=" m<d;a iNd iy m%dfoaYSh wdKavq u; mokï jQ ksfhda‚;
m%cd;ka;%Sh l%shdud¾. ;yjqre ls¯fuka fkdkej;S m%cd yd .%dóh
uÜgfï ;SrK .ekSu ioyd Rcq m%cd;dka;%Sh iy iyNd.s;aj
m%cd;dka;%Sh l%ufõo wkq.ukh ls¯u †˙.kajñ' tu.ska uf.a rfÜ
ifydaor ck;dj m%cd;dka;%Sh hymd,k l%shdj,sfha ftkaøSh
fldgialrejka fldg" furg foaYmd,k ixialD;sh id¾j uÜgfï°;a"
CIqø uÜgfï°;a by<g Tijd ;eîug úêúOdk i,iajñ' m%cd uQ, yd
idx.ñl cd,h taldnoaO fldg idx.ñl cd;sl ixiohla msysgqjd rfÜ
m%;sm;a;s iïmdokfha wkqYdil jHqyhla njg m;a lrñ'
NdIKfha ksoyihs' ksoyia udOHhhs'
NdIKfha ksoyi uQ,sl whs;sjdislula f,i úfYaI;ajfhka ms<s.kakd
m%cd;ka;%jd§ iudchl Ôj;ajk wms udOH wdh;kj, iajdëk
meje;au yeu úgu wdrlaId lruq' tfukau iudcfha ish¨u
idudðlhkaf.a NdIKfha whs;sh olajd udOHfha ksoyi uu yeu úgu
wdrlaId lf<ñ' tfyhska ckudOH lafIa;%fha ksoyia yd iajdëk
meje;au ;jÿrg;a wdrlaId lsÍug lem fjñ' udOHfha uQ,sl
ld¾hNdrh yqÿ ikaksfõok iïnkaO;djkaf.ka Tíng hñka th
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
22
cd;sl ixj¾Ok iydhlfhl= njg m;aùu nj uu úYajdi lrñ' wo
wm „j;ajk fuu äðg,a hq.h ;=< uqøs; udOH" .=jkaúÿ,s udOH"
úoHq;a udOH yd fjí udOH l%shdldÍ;ajh rfÜ ixj¾Okhg;a"
m%cd;ka;%jdofha meje;aug;a" w;HjYH idOlhla nj Tn fyd¢ka
okakjd we;'
� idïm%odhslj meje; tk uqøs;" .=jka úÿ,s yd rEmjdyskS
lafIa;% w;r ;dlaIKsl mqyqKqùï i|yd úfYaI
jevms<sfj,la y∫kajd fokafkñ'
� ckudOHfõÈhd jD;ShfõÈfhl= njg m;alsÍu ioyd wjYH
jevigykla l%shd;aul lrñ'
� ishÆ wdldrfhau udOHfõ°ka oekqfuka yd jD;a;Sh
mqyqKqfjka iún, .ekaùu i|yd ckudOH úYajúoHd, úoHd
wdh;khla msysgqjñ'
� ckudOHfõ§ka i`oyd fld<U k.rh wdikakfha fjku
ksjdi ixlS¾Khla b†lr fokafkñ.
� ckudOH hkq yqÿ fj<|fmd< l%shdj,shla fkdj cd;sl
wNs,dY flakaøShj l%shd;aul úh hq;= cd;sl j.lSula iys;
fCIa;%hla neúka ta i|yd jQ ckudOH ixialD;shla f.dv
ke.Sug lghq;= lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
23
3 iodpdr iïmkak iudchla
rgla fN!;sl ixj¾Okh ;=<ska ,nd .kakd ch.%yK †.=ld,Skj
wdrlaId lr.; yelafla tu l%shdj,sh iodpdr iïmkak iudchla
f.dvke.Sfï l%shdj,sh iuÛ ksis f,i uqiq lr.;fyd;a muKla nj
uu ;rfha úYajdi lrñ' wm f,dalfha merKsu YsIaGdpdr lsysmhlska
tllg wh;ajk cd;shls' ta ms<sn|j jk wdvïnrh wm rfÜ isxy,"
fou<" uqia,sï uyd cd;shgu wh;a fjhs' tu ksid wm cd;shla f,i
,ndf.k we;s uyd ch.%yK wm úiska ;yjqre lr.; hq;af;a wmf.a
tu wiuiu YsIaGdpdrfha Wreuh u; fomd ;ndf.kh' cd;sfha
wLKav †hqKqj yd j¾Okh muKla fkdj cd;sl iu.sh iy
tald.%;djho r|d mj;skafka wmf.a tu YsIaGdpdr.; Wreuhkag
mK°ug wm fldf;la iu;ajkjd o hkak u; nj uu oksñ' tu
Wreuhkag mK°u hkq wka lsisjla fkdj ft;sydislj wm i;= jQ
iodpdr iïmkak iudch kej; f.dvke.Suhs'
wd.ñl ixj¾Okh
� iïnqoaO Ydikh m%Odk lr wfkl=;a ishÆ wd.ñl
ixia:djka fmdaIKh ls¯u i|yd mQ¾K rdcH wkq.%yh ,nd
fokafkñ'
� ishÆu wd.ñl ixia:djkaf.a fft;sydisl iïm%odhka iy
l;sldjka wkqj tajdfha †hqKqj ;yjqre ls¯u iyd wjYH
kS;suh rduq wd.ñl kdhlhskaf.a Wmfoia m˙† ilia lrñ'
� iïnqoaO idikfha †hqKqj i|yd idlÉPdjg nÿka ù we;s
kj úydr.ï foajd, mk; we;=¿ ishÆ wk mk;a läkñka
idlÉPdjg ,la fldg iïu; ls¯ug lghq;= lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
24
� Y%S ,xldfõ wjqreÿ 2300 la ;rï †fjk fn!oaO ixialD;sfha
m%Odk;u me;sudkhla jQ fn!oaO fmd; m; iy f,aLK
Ydiksl Wkak;sh iy nqÿouyu .ek Wkkaÿjk
úfoaYslhkag fukau fjk;a wd.ñlhkag o m˙yrKh
msKsi wkd.;hg odhdo lr °u i|yd kQ;k ;;a;ajhkag
.e<fmk f,i iqrCId ls¯u i|yd cd;sl fn!oaO
mqia;ld,hla wkqrOmqrfha ia:dmkh lrñ'
� mdi,a wY%s;j orejkaf.a iodpdr j¾Okh uq,alr.;a cd;sl
jHdmdrhla wdrïN lrñ' tu jHdmdrh m%udKd;aul
jYfhka fukau .=Kd;aulj Wiia uÜgñka Bg iEu
mdi,lu orejka woyk wd.u uq,alr .ksñka ìysúh hq;=
nj uu ;rfha úYajdi lrñ' uu tu jHdmdrhg b;d i;=áka
kdhl;ajh °ug leue;af;ñ'
<ud iy ldka;d ysxikhg ;s;
� orejka wmfhdackfhka yd ysxikfhka uqod .ekSu i|yd
wjYH oeä kS;s moaO;shla oKav kS;s ix.%hg tla lrñ'
� iEu wdldrfhau ldka;d ysxikhk je,elaùu i|yd ysxik
úfrdaë iy úka†; /ljrK kj mk;la b†˙m;a lrñ.
� orejkag fyda ldka;djkag tfrysj isÿjk ys˙yer ms<sn|j
oekajQ iekska l%shd;aulùu i|yd fjku “cx.u fmd,sia
n,weKshla” ia:dmkh lrñ'
� iEu .ulu “<ud iy ldka;d /ljrK lñgqjla” msysgqjñ.
� wkjYH orejka Wmf;a°u urd oeóu je<elaùu i|yd tjeks
orejka ujf.a wkkH;dj fy<s fkdjk m˙† m<d;a <ud yd
m˙jdi uOHia:dkj,g Ndr°ug yels kj l%ufõohla
y∫kajd fokafkñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
25
� ksjfia° fyda mdif,a° orejka myrlEug" mSvdjg yd
wmfhdackhg ,laùu je<elaùu iyd fouõmshka .=rejreka
yd isiq isiqúhkaf.ka ie≥ï,;a “<ud iqrel=ï mjqr
jevigyk” y÷kajd fokafkñ¡
� ish¨ rcfha wdh;kj,;a" m%dfoaYsh f,alï ld¾hd,j,g;a
ufkda iud„h WmfoaYljreka m;als¯ug fhdackd lrñ'
� orejkag wys;lr T!IO j¾. w,úlrK T!IO wf,úi,a
ysñhkag yd tajdfha fiajh lrkakkag yd iudc úfrdaë
l%shdjkag" orejka fmd<Ujkakkag tfrysj oeä ovqjï
meñKùu i|yd wjYHh kS;suh m%;smdok Yla;su;a lrñ'
md;d,hg iy u;a l=vq Wjÿrg i|ygu kej;=u
md;d, kdhlhskag iduodk úksYapldrlïj,g iy lD;Hdêld¯uKav,j,g m;a l< ld,hg ;s; ;nd uu ta md;d,h iy l=vq
wêrdcHh oeä u¾Okhlg ,la lf<ñ' md;d, l=vqldrhka,
lmamïldrhka we;=Ω iEu wmrdO l,a,shlau iïmQ¾Kfhkau u¾okh
lr Y%S ,xldfõ wmrdO ixialD;sh keue;s fmdf;a wjika msgqj
,shkafkñ'
� u;aøjH cdjdrï iy uyd mßudK wmrdO je<elaùu i|yd
hqoyuqod iyh iys; úfYaI wdrCIl n, weKshla msysgqjk
w;r tu jerÈ úNd. lr läkñka jerÈlrejkag o`vqjï
,nd§u i|yd úfYaI wmrdO wêlrKhla msysgqjñ¡
� wfma f.dvìfuys fukau uy uqyqfoys;a u;aøjH cdjdrug
iïnkaO lsisÿ l%shdjlg bv fkd,efnk m˙† u;aøjH
kdYl kdjql n,ldhla f.dv k.ñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
26
� u;aøjH furgg f.kaùu;a furg yryd fnodye¯uje<elaùug;a fmd,Sish fmd,sia u;aøjH kdYl wxYh" f¾.=
fomd¾;fïka;=j iy wod< wfkl=;a wxYj, ks,Od¯kag
wjYH myiqlï yd iïm;a fkdwvqj ,nd fokafkñ'
i;d iSmdjdg o fifkyfia /ljrK
wms †fhys jegqKq l=yqUqjd mjd weÕs,af,ka bj;a lrk fifkfyjka;
cd;shla fjuq. fifkyi wfma cd;sl;ajfha ixfla;hhs. ksoyfia
ie˙irk iqkLfhl=g mjd ys˙yer fkdlrk wfma i;aj lreKdj
Wiia nj uu oksñ. tneúka ñksiqkag muKla fkdj i;d iSmdjdg
mjd olajk fifkyfia /ljrKh ;jÿrg;a mq¿,a lrk i;aj
lreKd jevigykla l%shd;aul lrñ'
� uyu`. oud hk megjqka we;=Ω iqkLhka iqrCIs;j /ln,d
.kakd uOHia:dk wdrïN ls¯ug i;aj lreKd
ixúOdkj,g wdrdOkd lrñ. ta i|yd wjYH ia:dk iy
wdOdr rcfhka ,nd fokafkñ'
� wLKavj i;=kag wdorh lreKdj olajk mqoa.,hka
we.hSfï jevigykla l%shd;aul lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
27
4 rgg jevlrk cd;sysff;Is rdcH fiajhla
†klg remsh,a oyhl jegqma jeä ls ula b,a,d j¾ckh l< jevlrk
mx;sh meh úisy;frka f.or hejQ iy rcfha fiajh lmamdÿlr úY%du
jegqm wysñ ls¯ug fjr oerE w;S;h Tfí u;lfha we;ehs uu is;ñ'
Wmdh ud¾.sl rdcH jHjidhka úkdY lf<a o jeo.;a rdcH ixia:d
l=Kq fld,a,hg úl=Kd oeuqfõ o Tjqkah' ta ish,a, ls¯u i|yd Tjqka
n,h ,nd .;af;a jpkj,g muKla iSud jQ uyd m˙udK jegqma jeä
ls¯fï fmdfrdkaÿ ,nd °fuka nj Tng fyd¢ka u;l we;s nj uu
oksñ' fm!oa.,SlrKh ls¯u i|yd ck;dlrKh jeks jpk Ndú;d
l< Tjqka ;ufilalrKh .ek l:d lrñka h<s W;aidy lrkafka
rdcH fiajh uq¿ukskau †h lr ye¯fï ;u ieÛjqKq kHdh m;%h
l%shd;aul ls¯ug nj Tng wuq;=fjka lsjhq;= ke;s nj uu oksñ'
tneúka rdcH whs;sh ;yjqre lrñka rdcH fiajh ;j ÿrg;a n,
.kajd jd¾Isl jegqma j¾Ol ,nd foñka wm f.kshk jevms<sfj<
lsisfia;a fjkia fkdlrk nj uu Tng iy;sl jkafkñ' úY%du
jegqma whs;sh" w¾:idol wruqo,a whs;sh jeks rdcH fiajlhdg ysñ
ishÆ jrm%ido ;j ;j;a Yla;su;a lr rdcH fiajlhd f.!rjkSh
mqrjeisfhl= lrkakg uu wemlemù isák nj m%ldY lrñ'
� wkjYH ue†y;aùï yd iSudls¯ïj,ska f;drj iajdëkj ;u
fiajh bgq ls¯ug yels jk m˙† kj fiajd wdpdr O¾u
moaO;shla rdcH fiajhg y÷kajd fokafkñ.
� ksis jegqma;,hka yd udKav,sl ;k;=re i|yd m%fõY úh
yels l%ufõohla iys; fiajd jHjia:djla WmdêOd¯ka iy
ixj¾Ok ks,Od¯ka i|yd ilia lrñ'
� l<ukdlrK iyldr yd iudka;r fYa%Ksj, fiajh lrk
WmdêOd¯ka fkdjk ks,Od¯ka i|yd › ,xld ixj¾Ok
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
28
m˙md,k wdh;kh iuÕ taldnoaOj Wmdê ,nd.ekSfï
l%ufõohla ilia lrñ'
� ;dCIKsl yd úoHd;aul fiajdjkays j¾Okh i|yd tlS
fiajdjkaj,g nef|k ks,Od¯ka we.hSug ,la lrk
l%ufõohka l%shd;aul lrñ'
� rcfha fiajlhska i|yd ;ukaf.au ksjdil whs;sh iy;sl
lrk kj ksjdi fhdackd l%uhla y∫kajd fokafkñ'
� foam<l iaÒr whs;sh wfmalaId fkdlrk kd.rdY%s;hkays
/lshdlrk whf.a l=,S ksjdi b,a¨u jeäù we;s ksidu
ksjdij, l=<sh idudkH ckhdg ord.ekSug fkdyels ;rï
by< f.dia we;s nj uu oksñ' tneúka rdcH iy fm!oa.,sl
hk fohxYfhau wdfhdackh odhl;ajfhka Wmk.r wdY%S;j
l=,S uy,a ksjdi moaO;s l%uhla y∫kajd fokafkñ'
� ;u fiajlhkaf.a kjd;eka myiqjg Wmldr ls¯ug leu;s
fm!oa.,sl iud.ï iy jHdmd˙lhkag o fuu jevigyk
wdfhdack odhl;ajh iemhSfuka ;ukag wjYH ksjdi
m%udKh wdrïNfha°u fjkalrjd .ekSug bv i,iñ'
� ck;djg isÿjk mßmd,kfha w;miqùï ms<sn|j fidhd n,d
ld¾HlaIu fiajdjla ,nd °u ioyd ue†y;a ùug “m˙md,k
hqla;sm;sfhl=” m;a lrñ'
� kS;sfõoSkag iy fkd;dßiajrekag we;s Tmamq ,Sùfï whs;sh
iy;sl jk wdldrhg f,aLK ,shdmosxÑ lsÍfï mk;
ixfYdaOkh lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
29
wNsudkj;a yuqodjla iy f.!rjdkaú; fmd,Sishla
ùfrdaOdr ;%súO yuqodjla fukau wNS; fmd,Sishla iy isú,a wdrCIl
n,ldhla fkdjkakg Tng;a ug;a wo rgla fkdue;s nj uu lsisod
wu;l fkdlrñ. rdcHh;a" rgjeishd;a wdrlaId l< ;%súO yuqod"
fmd,sia yd isú,a wdrlaIl n,ldh tod fuka ieuod Yla;su;a fldg
iún, .kajñ'
� ld¾hCIu;dj iy wmrdO m¯CIK yelshdj w;ska wfma
fmd,Sish f,dalfha ljr fmd,Sishlgj;a fkdfofjks nj
miq.sh iufha lrk ,o wmrdO úu¾Yk u.ska ukdj
Tmamq lr we;' tneúka wmrdO úu¾Yk ;jÿrg;a úoHd;aul
yd myiqlrKh ls¯u i|yd kùk WmlrK, ;dCIKsl
myiqlï mqyqKq iy m%ùK udkj iïm;a ,nd fokafkñ'
� fjk;a rgj, fuka hqoaOh fyda m%n, yuqod fufyhqï ksud
ùfuka miq isÿ lrkafka úYd, jYfhka yuqod Nghka bj;a
lsÍuh' ;k;=re j,ska my; fy,Suh' tfy;a miq.sh yj
jir mqrdu tn÷ lsisjla uu fkdlf,ñ' b†˙hg;a lsisÿ
yuqodjl ia:ßr fiajfhka hq;= fin¿ka" w;sf¾l n, yuqod"
iafõÉPd Nghka fyda isú,a wdrlaIl fiajd n,ldhka bj;a
fkdlrñ'
� lsisÿ yuqod ks,Odßfhla fyda finf,la Tjqka orK ;k;=re
j,ska bj;a fkdlrñ'
� wdndê;Ndjhg m;ajqkq ish¿ fin¿ka Tjqkaf.a cSú; ld,h
mqrd Tjqkg ysñ ish¿ jrm%ido ,nd foñka /l n,d
.kafkñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
30
� úY%dñl yuqod fin¿kg /lshd wjia:d ,nd .ekSu ioyd
wjYH uÕ fmkaùï lrk w;r Tjqkg ysñ ffjoH myiqlï"
úfõl uOHia:dk wd° myiqlï ;j ÿrg;a j¾Okh lrñ'
� fmd,Sisfha iajdëk;ajh wdrCId lr .ksñka rdcld˙hbgqlsrSfï° Tjqkg wjYH kjd;eka" jdyk yd wfkl=;a
myiqlï fkdwvqj iemhSug lghq;= lrñ¡
� yuqodjkag" fmd,Sishg yd isú,a wdrCI n,ldh we;=¿
ishÆu rcfha fiajhhkag wjxlj yd ;Dma;su;aj lr
f.khdu myiq ls¯u i|yd Tjqkaf.a fm!oa.,sl .eg¨ mjd
;ks ;ks jYfhka y÷kdf.k Wmldr ls¯fï kj WmfoaYk
l%ufõohla y÷kajd fokafkñ.
w¾O rdcH wdh;k" nexl= iy fm!oa.,sl wxYh
rfÜ wd¾:ßl ixj¾Okh Wfoid fuu wxYfhka ,nd fok odhl;ajh
uu lsisúgl ,>q fldg fkdi,lñ.
� fiajl w¾:idOl wruqo, iqrCIs; lrk w;r ta i|yd
Tjqkaf.a whs;sh ljr lreKla ksid fyda wysñ fkdlrñ.
� fm!oa.,sl wxYh i|yd Yla;su;a fi!LH rCIK l%uhla
,nd °ug lghq;= lrñ'
� kej; l%shd;aul lrk ,o nexl= úY%du jegqma whs;sh
fuf;la tu whs;sh fkd,o nexl=j, fiajlhka i|yd fuu
jif¾ ckjd˙ udifha isg j,x.= jk m˙† ,nd fokafkñ'
� w¾:idOl wruqo,aj, whs;shg wu;rj fm!oa.,sl wxYhg
o tu wdo¾Yh wkqj hñka leue;af;ka we;=<;a úh yels
wdl¾I”h úY%du jegqma l%uhla uu fhdackd lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
31
úfoaY fiajd kshqla;slhka
� °¾> ld,hla úfoaY rgj, fiajh lr ,xldfõ ia:Ír m†xÑh
i|yd meñfKkka i|yd nÿ iyk jdyk n,m;%hla ,nd
fokafkñ'
� úfoaYhkays fiajfha fh° isáh° iodld,sl wdndê;j
,xldjg meñKs whg úfoaYfiajd kshqla;s ld¾hdxYh u.ska
udisl iyk uqo,la f.ùug i,iajñ'
� rgúre jevigyk yryd úfoaY.;jk ieuf.a ksjdi
isyskh ienE lr °u i|yd Tjqkg ksji b†lr °fï ld¾hh
bgq lroSfï jevigyk Yla;su;a lrñ'
� úfoaY .;j fiajh lrkakkag foaYSh ue;sjrKj,° Pkaoh
°fï whs;sh ,nd fokafkñ'
� úfoaY /lshd ldr®hdxYfha ,shdm†xÑ ù jir yhlg jvd
jeäld,hla úfoaY rgj, fiajh lr meñfKkakkag úY%du
jegqma l%uhla fï jif¾° y∫kajd fokafkñ'
� úfoaY /lshdj, fh° isák .Dy fiaúldjkaf.a mjq,aj,
iqnidOkh i|yd m%dfoaYSh f,alï fldÜGdY uÜgñka
úêu;a WmfoaYk fiajdjla wdrïN lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
32
5 fmdfydi;a rgla
n; nq,;ska irej ;snQ Y%S ,xld oaùmh ngysr wdl%uKhg k;=jQodu
m˙ydKsfha oajdrh újr lr .;af;ah' 1948 wm ksoyi ,nk úg wm
i;=j mej;s iajhxfmdaIs; wd¾:ßlh" hymd,k rdcH l%uh" Wiia
iïm%odhdkql+, Ys,amSh oekqu iy fmdfydi;a iudc ixialD;sh
uq¿ukskau ì| jegqKs'
ksoyiska miq ìysjQ wdKavq o wmg újr lf<a merKs mdf¾u hk
mrdëk wd¾:ßl m%fõY ud¾.hls' wfma wdKavq ld,j,° mjd bka ñ°ug
wm.;a W;aiyhka iïmQ¾Kfhkau id¾:l lr .; fkdyels jQ nj
uu ksy;udkSj ms<s.ksñ'
1977 ° wdrïN jQ újD; wd¾:ßlh u.ska rfÜ fodr.=Æ f,dalhgu
újD; ùu;a iuÛ ál fofkla w;sYhska fmdfydi;a ù nyq;rh
ÿmam;=kaf.a f.dvg weo jeàfuka iudc wiudk;dj wyi fmd<j
;rï ÿria úh' 1987 ;reK ke.sàu" W;=f¾ ikakoaO ke.sàï wd°ish,a,u fulS wiudk;dj úiska wfma iudc wd¾:ßl foayhg
n,y;aldrfhka ldjoaokq ,enQ Nhdkl frda.S;ajhkaf.a i<l=Kqh'
2005 ° uf.a wNsfhda.h rgg iduh Wod ls¯u úh' 2010 ° rg
fhdaO ixj¾Ok m%fõY ud¾.hlg f.khduh' oeka wmg wjYH ù
we;af;a idufha isis,i N=la;s ú¢k ck;djg we;s ke;s mr;r f¾Ldj
uld oud ixj¾Okfha m%;s,dN f.k hdfuka ishÆ fokdu fmdfydi;a
lrk .uk wdrïN lrkakgh' fï lshk fmdfydi;alu fldfyka
flfia fyda fidhd .kakd i,a,sj,ska idlal= mqrjd .kakd
i,a,sldrlula fkdfõ' oeyeñj Wmhk uqo,ska w;ñg ire lr .kakd
ukqiailfuka yoj; mqrjd .kakd fmdfydi;aluls'
we;s wh ke;s wh foi wj{dfjka n,k" ke;s wh we;s wh .ek
oafõYfhka is;k iudc udjf;a oeka wd ÿr fyd|gu m%udKj;ah'
n;la fkdbfok ksjila hkq w;S; u;l fl!;=ld.drfha is;=ú,a,la
muKla jkq we;' ñkamiq wfma rfÜ mej;sh hq;af;aa fmdfydi;a
mqrjeishka w;r fjkialï úkd ÿmam;a iy fmdfydi;a
wiudk;djhla fkdúh hq;=h' ;uka .ek muKla fjfyfik
is;=ú,a, fjkqjg iud„h yeÛSfuka hq;a fmdÿ iudch .ek yeÛSfuka
hq;a fm%!v Y%S ,dxlsl;ajh fjkqfjka fjfyiS jevlr tys wd¾:ßl m,
fk<d .kakd kQ;k Y%S ,dxlslfhl= uu ks¾udKh lrñ'
2010 °" uu Tng fmdfrdkaÿ jQfha 2016 jk úg wfma rfÜ tal
mqoa., wdodhu we'fvd' 4"000 la njg m;a lsÍugh' ud ÿka tu
fmdfrdkaÿj" 2015 °u bIag lrkakg ug bv ,eîu .ek uu
ksy;udkSj wdvïnr jkafkñ' tf,i" 2020 jk úg wd¾:sl ixj¾Ok
fõ.h wLKavj 7] lg jvd jeä fõ.hlska mj;ajdf.k hñka" rfÜ
tal mqoa., wdodhu we'fvd' 7"500 la ke;akï remsh,a oY ,laIhlg
jvd by, uÜgulg m;a lrkakg uu lghq;= lrñ' tu.ska ñ,shk
20 ck;djla fmdfydi;=ka njg m;a lrñ'
m˙ir ys;ldó ;dlaIKsl lDIs m%fõYhla
uf.a mshd f.dúfhls' Tyqf.a mshd;a f.dúfhls' ud f;dard.;a fl;
Tjqka j.d l< l=Uqrg jvd uv f.dfyd˙ka ms¯ ;snqK o uu th
wiajeoaÿfjñ' wo Tn N=la;s ú¢kafka ud fkÆ tys wiajekakhs' tfy;a
l=Uqf¾, flf;a, kshf¾ uv iqj| uu fyd¢ka y÷kñ' nKaä f.dhu
ls˙j†kd fl;ahdh msi yukd iq<Õ ;rï ug lsis;a ñys˙ ke;'
tneúka f.dú;ek todfuka wo;a" fyg;a wfma wd¾:ßlfha „jkd,sh
nj uu úYajdi lrñ'
y˙; úma,jh u.ska y∫kajd ° we;s îc j¾." ridhksl fmdfydr
iy lDIs ridhkj,ska f;drj fkdjefjk ksid wfma ìïj, ukqIH
m˙fNdackhg kqiqÿiq úI ridhk rys; lDIsl¾ufha l%udKql+,j iy
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
33
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
34
idOkSh j¾Okhla ;=<ska m˙ir ys;ldó lDIsl¾udka;hla f.dvk.d
.ekSfï kj m%fõYhlg rg fhduq lrñ' j.djg ìu" ksis l,g j;=r"
me< f.dhug fmdfydr" wiajekak fkΩE úg ksis ñ,la we;s
fj<|fmd<la we;akï l=Uqf¾ isáh°;a iEu f.dúfhl=u rcl= jk nj
uu oksñ'
j.djg bvï
� ksis m˙† Ndú;hg fkd.kakd bvï wdydr ksIamdokh i|yd
fhdod .ekSu msKsi ck;djg ,nd°u i|yd bvï ms<sn|
md¾,sfïka;= ldrl iNdfõ ks¾foaY l%shdjg kxjñ'
� tjeks bvï y∫kd f.k ,shdm†xÑ ls¯u i|yd;a bvï
wfmaCId lrkakka ,shdm†xÑ ls¯u i|yd;a bvï nexl=jla
msysgqjñ' tlS bvï l=vd iy uOHu mßudK jHjidhkg nÿ
moku hgf;a ,nd fokafkñ'
.yfld<g i;d iSmdjdg †hjr
c,h wfma uõìfï mQckSh;ajhhs' uqKs is˙md myi ,o iuk<
lkafoka mek keÕ rfÜ isõfldK .,d hk uyje,s, l¿, le<Ks,
j,fõ hk .x.d tu mQckSh;ajfha i„ù ixfla;hkah' tneúka uyd
mrdl%undyq rc;=ud lS m˙† c, ì∫jla fyda wmf;a fkdheúh hq;= nj
uu o úYajdi lrñ' ñksiqkag muKla fkdj" .y fld<" i;d
iSmdjg o c,h flfrys we;s whs;sh ;yjqre lrñ'
hdmkhg .Õla - w,suxlvg jejla
tla hq.hl ol=fKa f.dúhd ñ˙ia, ÆKq j.d ls u i|yd bf.k .;af;a
hdmkfha f.dùkaf.ks' tu f.dùkaf.a c, wjYH;djh iems¯u uf.a
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
35
j.lSula nj uu oksñ' 1920 .Kkaj,° lklrdhka wdreTh yryd
w,suxlv l,mqjg .,d .sh c,h r|jd .ksñka ñ˙†h ú,la ks¾udKh
ls¯ug W;aidy lr ;snQ wdldrh uu wOHhkh ls¯fuka tys YlH;dj
uu y÷kd .;af;ñ'
� wlalr 19"000 la muK jk w,suxlv l,mqj kef.kysr
†Ydfjka †. je,s jeáhlska jeiS we;s ksid pqkaäl=,ï
wi,ska l,mqjg we;=¿jk uqyqÿ j;=r j,lajd .ekSfuka
lr†h we;=<;a fkdjk w,suxlv jej f.dv ke.Sfï uyd
jHdmD;sh wdrïN lrñ' ta i|yd foaYSh oekqu Ndú; lr
mq¿,a wOHhkla ls¯u wfma jd˙ úfYaI{hskag mjrñ'
� jõkshdfõ isg jeis c, Odrdjkaf.ka o fmdaIs;j w,suxlv
jejg lsf,da óg¾ 90 la ÿr f.jd úYd, c, Od˙;djla iys;
lklrdhka wdreTh mq¿,a lr hdmkh .Õ ks¾udKh lrñ'
tuÛska c,ySk;djfhka mSvd ú¢k W;=re m<df;a ckhdf.a
j.djg wjeis c,h imhd fokafkñ'
rggu c,h
� fudr.ylkao - l¿ .Õ c,dY fhdackd l%u hgf;a
W;=reueo we< jHdmD;sh 2015 ° l%shd;aul ls¯fuka ta uyd
c, iïm; W;=re ueo m<d;g f.k hñ'
� my< u,aj;= Th yerùfï jHdmD;sh u.ska ukakdrï
†ia;%slalhg c,h imhñ'
� ,xldfõ m<uqjrg c, fmdïm ls¯fï jHdmD;shla u.ska
;%sl=Kdu,fhka kslrefka uqyqog we°hk c, l| kej;
fmdïmlr ld,sx.kqqjr" wÕueä,a," ñkafka˙h hk m%foaY
c,fhka fmdaIKh lrñ' thska W;=reueo c, wjYH;d
iïmQ¾K lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
36
� 2014 jif¾ ck;djg mjrd ÿka oeÿreTh fhdackd l%uh
jvd;a mq¿,a ls¯fuka jhU m<d;a c, wjYH;dj iïmQ¾K
ls¯ug yelsjkq we;'
� WudTh jHdmD;sh yryd fudKrd., yd yïnkaf;dg hk
†ia;%slal foflau ck;djg kej;;a c, ysÕfhka mSvd
ú¢kakg we;s bvlv jid ouñ'
� .sx .Õ jHdmD;sh yryd ol=Kq m,df;a c, .egÆj ksud
lrñ'
� N+.; c,h ms<snj| fu;la wfma rfÜ úYajikSh
weia;fïka;=jla isÿlr fkdue;s neúka m<uq j;djg N+.;
c,h ms<sn| úêu;a is;shula ks¾udKh ls ug lghq;= lrñ'
c, iïm;g fyda m˙irhg ydks fkdjk m˙† by; lsisÿ
jHdmD;shlska c,h fkd,efnk m%foaYj,g N+.; c,h
iemhSug lghq;= lrñ'
� ish¨u m%Odk .x.d iy tajdfha fomi bjqre Y=oaO mú;%
ls¯fï jevigykla wdrïN lrñ'
� †jhsfka we;s ish¨ jeõ yd we,fõ,s ta ta .ïj, „j;ajk
whf.a Y%u odhl;ajfhka m%;sixialrKh fldg wdrCId
ls¯fï j.lSu ks,Od¯kag fkdj tajdfha w.h uekúka
okakd f.dú ixúOdkj,g mjrñ' tu jd˙moaO;s ksis m˙†kv;a;= lghq;= mj;ajdf.k hdu i|yd “cd;sl jeõ
wruqo,la” msysgqjñ'
� †úke.=u u. fmkaùu hgf;a 30000 wêl .ï uÜgfï l=vd
jeõ iy wuqKq tlla kEr m%;sixialrKh ls¯fuka .fï
flf;a †hjrg we;s ndOd ksu lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
37
� tu.ska úh<s l,dmfha N+.; c, uÜgu by< kexùug iy
ñksidg muKla fkdj i;d iSmdjdg iy .yfld<j,g o
iqjfha „j;aúh yels m˙ir moaO;shla f.dv k.ñ'
j.djg îc iy fmdfydr
� f.dúhdf.a îc whs;sh සහ iqrCIs;;djh iy;sl jk m˙†îc ksmoùu iy fnodyeÍu ms<sn| rcfha j.lSu ;jÿrg;a
iy;sl flfrk kj kS;suh rduqjla iys;j cd;sl
jevms<sfj<la bÈßm;a lrñ'
� ienE › ,dxlSh rihla iys; fouqyqka îc rg ;=<u
wNsckkh ls¯ug yels jk m˙† lDIsîc m¾fhaIK
uOHia:dk kQ;k ;dCIKfhka m˙mQ¾K lrñ'
� lDIs ridhk Ndú;h wju lrñka iajNdúl f.dú;eka l%u
u.ska foaYSh îc m%fNao m%p,s; ls¯u i|yd uQ,sl;ajh
fokafkñ'
� lsf,da 50 fmdfydr ñáh remsh,a 350 ne.ska ;j ÿrg;a ,nd
fokafkñ' ta iuÛu ldnksl fmdfydr ksIAmdok †˙.ekaùu
iy Ndú;h by< kexùfï jevigykla †h;a lrñ'
f.dúhdg m%d.aOkh
� f.dúhd fj<|fmd< úh.ig ne| ;nk Kh.e;s lfuka
.<jd.ekSu uq,alrf.k f.dú Kh iydu fjkajQ f.dú ck
nexl= l%uhg h<s mK fokafkñ' f.dúck fiajd
fomd¾;fïka;=fõ iïm;a fhdod .ksñka b;d wvq ms˙jehla
hgf;a ld¾hlaIuj Kh °u ioyd nexl= hdka;%Kh ilia
lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
38
j.dj iy fj<|fmd<
� wfma lDIsl¾uh oeka wê;dCIKsl hdka;%SlrK l%shdj,shg
m%fõY ù we;s neúka hka;%dKqidrfhka me< bkaoùu" j,a
me,Eá u¾Okh" wiajkq fk,Su iy ieliSu hk ksIamdok
l%shdj,sh i|yd wjYH hka;% iy WmlrK ksIamdokh lrk
iy jeä†hqKq lrk jHjidhlhskag mia wjqreÿ nÿ iykhla
,nd fokafkñ.
� iajNdúl f.dú;eka l%u hdka;%SlrK l%shdj,shka u.ska jeä
†hqKq lrñka lDIsl¾ufha fh°ug leu;s ;reK
jHjidhlhkag remsh,a 2,500,000 l wdfhdack Khla wju
fmd<S wkqmd;hla hgf;a ,nd fokafkñ.
� l=vd iy uOHu m%udKfha fuda,a ysñhka kÕd isgqùu i|yd
ksYaÑ; cd;sl jevms<sj,la y∫kajd fokafkñ'
� Wiia uÜgfï iy,a msá ksmoùu iy m˙fNdackh j¾Okh
ls¯ug tu l¾udka;h kùlrKh lsÍu i|yd iyk
fmd,shg Kh uqo,la ,nd fokafkñ'
� lDIs ridhk Ndú;h wju ls¯u i|yd ldnksl fmdfydr
Ndú;fhka ksIAmdokh lrk ù lsf,dajla i|yd by< ñ,la
mshjfrka mshjr kshu lrñ'
� ji úfika f;dr wdydr fõ,la ck;djg imhkakka
†˙.ekaùu i|yd lDIsld¾ñl wud;HdxYh hgf;a fjku u
wxYhla wdrïN lrñ.
� iy,a iy nvb˙Õ= ksIAmdokfhka iajhxfmdaIS ;;a;ajhg
meñKs m˙†u 2020 jkúg uqxweg" lõms" fidahd fndaxÑ"
l=rlalka" ñrsia iy W∫ jeks wfkl=;a wdydr fNda.j,ska
rg iajhxfmdaIs; lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
39
wjdf¾ m<;=re iy t<j¿
� › ,xldj lDIs md˙i˙l l,dm 46 lg fnod tla tla
l,dmfha tla tla m<;=re yd t<jΩ M,odj ,efnk
wdldrh y÷kdf.k wiajkq ,s; ilia lrñ'
� tu ,s; wkqj j.d ls¯ug f.dùkag uÕfmkaùfuka yd
;dCIKsl myiqlï iemhSfuka foaYSh iy úfoaY fj<|fmd<
b,lal lrñka t<j¿ iy m<;=re j.dj wjqreoao mqrdu
M,odj ,efnk wdldrhg j.d ls¯fï jevigykla wdrïN
lrñ'
� ta i|yd wjYH îc j¾. ksmojk fyda me, ;jdka
mj;ajdf.k hk f.dùkag ish¨ myiqlï iy iyk ,nd
fokafkñ'
� úúO úfrdaO;d fya;=fjka fuf;la l,a mud jQ Wvrg
t<j¿ f.dùkaf.a wiajkq iqrCIs;j l,a;nd .ekSug wjYH
YS;d.dr moaO;sh 2016 jk úg b†lrñ'
� t<j¿ m%jdykh i|yd wvq úhoï hdka;%Khla ilia ls¯umsKsi uOH m˙udK jHjidhlhka fm<Uùu i|yd
†˙.ekaùï iys; jevigykla l%shd;aul lrñ'
mY= iïm;a ixj¾Ok jevigyk
� mY= iïm;a ixj¾Ok uKav,fha ;dCIKsl u`.fmkaùu iy
iyfhda.h hgf;a §mjHdma; i;aj wNsckk f.dúm<
cd,hla msysgq jkafkñ' Bg wu;rj i;aj wNsckk
f.dúm<j,a msysgqùu i|yd ;reK f.dùka Èß.ekaùu i|yd
úfYaI iyk meflachla y∫kajd ° foaYShj ls˙.jhska
wNsckk lghq;= j¾Okh lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
40
� mY= ffjoH Wmdêh i|yd úYajúoHd,j,g n|jd .kakd
YsIH ixLHdj by< kexùfuka fuu l¾udka;fha
ixj¾Okh i|yd wjYH jD;a;slhkaf.a ixLHdj mq¿,a lrñ'
ta yryd .jmÜáj, irenj yd ls fokqkag nyq,j je<fok
frda. wju ls¯ug mshjr .kafkñ'
� ls˙f.dúhka i|yd wOHdmk mqyqKq jevigyka iy
m¾fhaIKuh jHdmD;s lghq;= ms<sn| oekqj;a ls¯u ;=<ska
;reK jD;a;Sh ls˙ wdY%s; jHjidhlhka ìysls¯u iyd
cd;sl uÜgfï jevigykla wdrïN lrñ'
� .j wdydr ksIamdok i|yd wuqøjH f,i fhdod .kq ,nk
mqkaklal= iy ksjqvq ;s˙Õ= ;rÕld¯ ñ<la hgf;a foaYShj
ñ<g .ekSu †˙u;a ls ug wjYH iyk rch u.ska ,nd °ug
lghq;= lrñ'
� wo wm rgg wjYH l=l=¿ ksIamdok m%udKh foaYShj
iïmQ¾K ù we;s neúka wfma ksIAmdok i|yd bka†hdj,
ol=Kq wm%sldj iy ueofmr†. rgj, fyd| fj<|fmd<la
we;s neúka wod< jHdmd˙lhkag tu fj<|fmd< ch.ekSu
i|yd wjYH jgmsgdj ilia lr fokafkñ.
� W;=re yd kef.kysr ck;djf.a iïm%odhsl mY=
l¾udka;hla jk t¿jka we;s ls¯fï l¾udka;h †hqKq
ls¯u i|yd wjYH megjqka iEu mjq,lgu ,nd °u i|yd
wjYH jevigykla †úke.=u fomd¾;fïka;=j hgf;a
l%shd;aul lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
41
jeú,s wd¾:ßlfha ;dlaIKsl udj;
f;a j.dj
w;S;fha mgkau › ,xldfõ lS¾;skduh f,dj mqrd nn,jkakg uq,a
jQ m%Odk idOlh wfma f;a j.djh. tneúka f;a j.dj †hqKq fldg
wkd.;fha;a cd;Hka;r fj<|fmdf<a › ,xld kduh uq,a ;efka
/|ùug wjYh mshjr .kafkñ.
� f;a j.djg úoHd;aul {dKh iy wê;dCIKsl l%u
y÷kajd°u i|yd uyd m˙udK f;a ksIAmdolhka †˙.ekaùug
rdcH ue†y;aùu ,nd fokafkñ.
� ksIamdok ms˙jeh wju ls¯u i|yd hkaf;%damlrK Ndú;h
l=vd f;a j;= ysñhka w;r m%p,s; ls¯ug rcfha wkq.%yh
,nd fokafkñ'
� jeä wiajkq ,nd.; yels .=Kd;aul núka hq;= noaO me<
,nd .ekSug yels jk fia ;jdka ixj¾Okh ls¯ug;a
tajdfha fCIa;% m¯laIK isÿls¯ug;a wjYH l%shd ud¾.
.kafkñ'
� l=vd f;aj;= ysñhkaf.a ixúOdkh Yla;su;a ls¯u i|yd
iñ;s n, m%foaYhla ;=< o¿ tal;= ls fï uOHia:dkhla we;s
ls¯ug wjYH myiqlï imhkafkñ'
rn¾ j.dj
� rn¾ ñ, my; jeàug ms<shula f,i fiia noao ixfYdaOkh
fldg iy;sl ñ, l%uh ia:djr lr wLKAvj mj;ajdf.k
hkafkñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
42
� fudKrd.," wïmdr" jõkshdj" uq,;sõ iy yïnkaf;dg
jeks iïm%odhsl fkdjk m%foaYj, rn¾ j.dj jHdma; ls¯ui|yd tu m%foaYj, rcfha me< ;jdka ia:dms; fldg kj
fmdfydr ñY%Khla y∫kajd°ug lghq;= lrñ'
� rn¾ j.dj l=vd f.dùka w;r jHdma; ls¯u i|yd wjYH
iyk meflachla y÷kajd fokafkñ'
� m%dfoaYSh uÜgñka rn¾ iuQy ieliqï uOHia:dk wdrïN
lrk w;r ;dCIKsl Ndú;h mq¿,a lr w.h tl;= l, rn¾
NdKav ksIamdokh by< kexùug ,nd foñ'
fmd,a j.dj
� .ilska ,efnk f.ä m%udKh jeälr .ekSu i|yd Wiia
cdkuh me< j¾. ms<sn|j m¾fhaIKh ls¯u i|yd fmd,a
m¾fhaIK wdh;k n,.kajñ.
� fmd,a j.d fCIa;%hka ;=< M<odhS;d ixl,am ls%hd;aul
ls¯ug b†˙m;ajk jHdmd˙lhkg wjYH oekqu yd mqyqKqj
,nd°ug lghq;= i,iajñ.
� f;a" rn¾" fmd,a j.djkag wod< ish¨ wKmk;a kQ;k
wjYH;djhkag .e<fmk m˙† ixfYdaOkh ls¯ug mshjr
.kafkñ.
� kQ;k ;dCIKsl Ndú;djka weiqfrka rn¾ ls˙ lemSu, f;a
o¿ fk<Su iy fmd,a leãfï kj l%ufõohka y∫kajd
fokafkñ.
� N+f.da,Sh f;dr;=re u; mokïj f;a, rn¾ yd fmd,a bvï
is;shï .; ls¯ug lghq;= lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
43
� úfoaY rgj, odhl;ajh we;sj f;a, fmd,a iy rn¾ wdY%s;
ish¨u m¾fhaIK wdh;k kQ;k ;dCIKfhka m˙mQ¾K
lrñ.
wmkhk fNda. j.dj
� › ,xldj f,dal fj<|fmd<g Wiiau j¾.fha l=re÷
imhkakd njg m;aù we;s neúka l=re÷ j.dj kexùfï
m%j¾Ok jevigykla wdrïN lrñ' ta hgf;a l=re÷ ;e,Sfï
Y%u W!K;dj uÕye¯u i|yd wê;dCIKsl kj WmlrK
fidhd hk foaYSh úoHd{hkag mQ¾K iyh ,nd fokafkñ.
� uykqjr yd ud;f,a †ia;s%lalj, .%dóh ck;djf.a m%Odk
wdodhï ud¾.hla jk id†lald j.dj ;jÿrg;a jHdma;
ls¯ug yd m<odj by< kexùug wjYH myiqlï
imhkafkñ'
� lrdnqkeá" fldfldajd iy mqjla j.dj kexùu i|yd;a
f.dúhkag úfYAI iyk Kh l%uhla y÷kajd fokafkñ.
� fmd,a iy rn¾ bvïj, úfoaYSh fj<|fmd< mokï
lrf.k lgqje,a, je,aw, iy ls˙w, jeks fNda. j.djka
jHdma; ls¯ug whjeh iykj,g wu;rj wdfhdack iyk
Khla ,nd fokafkñ'
id.r wd¾:ßlhla uq;= mx;sfha „ú;hla
fn,af,l=g uq;= fia †jhsklg we;s by<u iïm; uy id.rhhs' kuq;a
bkaoshka id.rfha uq;= wegh ;ju;a bka ksisM, fk<df.k fkdue;s
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
44
nj uf.a úYajdihhs¡ 2020 jk úg › ,xldj id.r wd¾:ßlhla iys;
rgla njg m;a ls¯ug uu oeä fia wêIAGdk lrf.k isákafkñ¡
� 2007 °u Y%S ,xldjg wh;a uqyqÿ ìï m%udKh fyj;a uydoaùm
;gdlh uek wjika ls¯ug ,eîu f.dvìï hqoaOh ksud
ls¯ug fmr wm úiska w;alr.;a úYsIag ch.%yKhla nj
uu is;ñ.
� Y%S ,xldjg ysñ uqyqÿ iSudj °¾> lr .ekSu i|yd ud úiska
tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkhg lrk ,o b,a,Su ms<s.ekSu
.ek uu w;sYhska wdvïnr jkafkñ' tu.ska kqÿre
wkd.;fha° wmg ysñ uqyq≥ iSudj wfma ,xldj fuka 23
.=Khla muK jkq we;'
� tu uqyqÿ ìï iSudj ;=< we;s Lksc f;,a" .Eia yd Lksc je,s
hk iïm;a w;am;a lr.ekSfuka wmg ysñjk wd¾:ßljákdlu we' fvd' á%,shkh blaujd hkq we;'
� ukakdrï fødaKsfha oekgu;a fidhd f.k we;s iajNdúl
.Eia jdKscuh jYfhka ksiaidrKh lr tys m%;s,dN
uyckhdg w;am;a lr fokafkñ'
� uqyqo wdY%s; T!IO ksIamdokh" u;aiH iy uQÿ Ydl wdYs%;
ksIamdok, w.h tl;=lrk ,o jrdh fiajdjka iy uqyqÿ
;dm n,Yla;s ;dlaIKh ksIamdokhkag rdcH ue†y;aùu
;=< m%uqL ia:dkhla ,nd fokafkñ.
� Wmdh ud¾.sl l¾udka;hla f,i áka ud¿ l¾udka;h
ixj¾Okh lrñ' ta i|yd iqÿiq u;aiH wiajekak nyq,
m%foaY 5 l l¾udka; Yd,d 5 la wdrïN lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
45
ienE jQ fiao udjf;a isyskh
� fld<U yd yïnkaf;dg wdY%s; wx. iïmQ¾K kdúl
myiqlïj,ska iukaú; “jrdh k.r folla” b†lrñ¡
tu.ska rg ;=< fj<| kdúl flaI;%hg wod< uyd m˙udK
jHjidhlhkaf.a ld¾hd, ixlS¾Khla we;s lrñ¡
� ixpdrl fydag,a" idmamq ixlS¾K" úfkdao uOHia:dk"
m%o¾Yk yd iïuka;%K Yd,d myiqlï hkd†fhka iukaú;
“l,dmSh fj<| flaJø folla” jrdh k.rdY%s;j f.dv
kÕñ¡
� “ksoyia jrdh ixl,amh” h:d¾:hla njg m;alrñka
fld<U yd yïnkaf;dg ksoyia jrdhka njg m;al< m˙†u;%sl=Kdu, jrdh o ;jÿrg;a ixj¾Okh lr ksoyia jrdhla
njg m;a lr foaYSh yd úfoaYSh wdfhdaclhska †˙ .kajk
úfYaI jevms<sfj<la ilia lrñ¡ tuÛska NdKav ksIaamdokh,
tl,ia ls¯u iy jákdlï tl;= ls¯fï l,dmSh
flakaøia:dkhla njg › ,xldj m;a lrñ¡
� uyd m˙udK kdjql iy jrdh l¾udka;hkag wjYH iyh
fiajdjka iemhSu i|yd l=vd iy uOH m˙udK foaYSh
jHjidhlhka †˙u;a ls¯ug úfYaI jevms<sfj,la ilia
lrñ¡
� fk!ld ld¾h uKav,j, wfma foaYSh wdydr flfrys úfYaI
m%sh;djhla olajk neúka fo,a" fldia" w," n;, jeks foaYSh
wdydr ilia lr jákdlu tl;= ls¯fï l%uhla u.ska
fk!ldj,g iemhSfuka f.dú ck;djg wdodhula ,nd
.ekSug yels jk meye†,s jevms<sfj<la oekgu;a ilia
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
46
lr we;af;ñ¡ ta hgf;a ilial, wdydr iemhqï Ndr .kakd
uOHia:dk 10la rgmqrd we;s ls¯ug lghq;= lrñ¡
� oekg ie,iqï lr we;s .d¨ jrdh ixj¾Ok jHdmD;sh u.ska
ixpdrl wdl¾IKh iys; m%foaYhla njg .d¨ jrdh mej;s
m%foaYh m;a lrñ' tu.ska „jk jD;a;sh lr.;a ol=Kq
m,df;a „j;ajk úYd, ms˙ilf.a w;ñg jvd irejkq we;¡
� wÆ;ska b†l< T¨ú,a jrdh" kùlrKh fjñka mj;sk
lkalika;=f¾ jrdh iy ;%sl=Kdu" jrdh Ndú;d lrñka
W;=re kef.kysr m<d;aj, „j;a jk ck;djf.a ksIamdok
fld<U m%Odk jdksc flakaøhg myiqfjka yd wvqu ñ,lska
f.khdug yels jk fia “uqyqÿ m%jdyk fiajdjla” wdrïN
ls¯ug lghq;= lrñ¡
� jrdh fCIa;%h wdY%s; fuu ixj¾Okh ;=<ska “by< jegqma
iys; Rcq /lshd ,CI ;=kla” yd “jl% /lshd ,laI folla”
b†˙ jir 6 ;=< ksielju ks¾udKh lrñ¡
� fï ishÆ ixj¾Ok jHdmD;s u.ska b†˙ jir 6 ;=< wfma
wd¾:ßlhg w¨;ska tl;=jk úfoaYSh wdfhdack m%udKh
weu˙ldkq fvd,¾ ì,shk 10 blauùug lghq;= lrkq
,efí.
� jrdh yd kdúl fCIa;% wdYs%;j iy id.r wdY%s; úoHd;aul
oekqu j¾Okh ls¯u iy ;reK ;reKshka w;r fnodye¯uiy tu flaI;%h ;=< .fõYk yd m¯laIK isÿ ls¯ug yels
jk m˙† id.r úYajúoHd,h Yla;su;a lrñ.
� fld<U jrdh wêl ld¾h nyq, jrdhla ùu;a iuÕ we;sù
;sfnk fiajd nyd¨ï msg; f.khdfï ° isÿjk m%udoh
je,elaùu i|yd wjYH ld¾hCIu l%ufõohla jydu l%shdjg
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
47
kxjñ. tuÛska ˙hÿrkaf.a yd wfkl=;a Bg iïnkaO
fiajlhkaf.a ld,h wmf;a hdu iy udkisl w;Dma;sh
u.yerùug lghq;= lrñ'
� fld<U iy yïnkaf;dg m%Odk cd;Hka;r jrdhka
foflysu fN!;sl iïm;a yd myiqlï cd;Hka;r jrdh
wjYH;djhkag wkql+, m%ñ;sfhka hqla;j wLKavj
kùlrKh ls¯fuka Y%S ,xldj f,dalfha kdúl flaIa;%fha
m%Odk flakaøia:dkhla njg m;a ls¯ug lghq;= lrñ¡
ëjr m%%cdjg wÆ;a „ú;hla
uu o jrla fï rfÜ ëjr weu;sjrhdj isá ksid uqyqo ish „ú;h
lr.;a wvq myiqlï hgf;a „j;ajk ëjr ck;djg iudc jákdlula
iys; w¨;a „ú;hla ,nd°u i`oyd Tjqka wd¾:ßl jYfhka Tijd ;eîu
msKsi w¨;ska f.dv kef.k › ,xldfõ ishÆ fodrgq újD; lrñ.
� ëjr Nd¾hdfjda ;u ieñhd †hUg .sh fudfydf;a mgka
jefgk jeiaig iy yuk iq<Õg o ìfhka miqfj;s. ta
t†fkod ëjr l¾udka;fha fhfok wfma ëjrhkaf.a Tre
iy l=vd fndaÜgqj, we;s wkdrCIs; nj ksidh. tneúka
tjeks ëjrhskaf.a myiqj i|yd ikaksfõok iy .nvd
myiqlï iys; flá †k hd;%djla ksIamdokh ls¯u i|yd
b†˙m;a jk iud.ï †˙.kajñ' uQ,sl f.ùulska f;drj
iyk f.ùfï moku u; ëjrhkag tu flá †k hd;%d ,nd
°ug lghq;= lrñ.
� ;reK mrïmrdjg cd;Hka;r m%ñ;Skag wkql+,j ëjr
l¾udka;fha fh°u i|yd wjYH kQ;k l%ufõohka ms<sn|oekqu iy mqyqKqj w¨;ska ixj¾Okh jk id.r iïm;a iy
kdjql úYajúoHd,fhka wod< mqyqKqj ,nd°ug lghq;= lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
48
� lrj," Wïn,lv iy cdä ksIAmdok l¾udka;h i|yd
ldka;d jHjidhl mx;shla ìysls u msKsi †úkeÕ=u nexl=j
hgf;a fjku iyk Kh l%uhla y÷kajd fokafkñ' tu
ksIAmdok cd;Hka;r fj<|fmd<g fhduq l< yels
wdldrhg w.h tl;= ls¯fï jHdmdrhkag m%fõYùu i|yd
ëjr ;reK m%cdjg wjia:dj i,id fokafkñ.
� uqyqÿ ud¾. iy ud¿ whska ms<sn| wOHhkhla lr u;aiHh
iïm;a iy uqyqÿ ud¾. ms<sn| is;shula ks¾udKh lrñ'
� wka;¾cd;sl fjf<|fmd< ;=< u;aiH wiajkq wf<úh
iïnkaOfhka u;=jk wNsfhda.j,g uqyqK°u i|yd kj
fjf<|fmd< fidhd hk m%j¾Ok jevigykla l%shd;aul
lrñ'
� ñ˙†h u;aiH l¾udka;h m%j¾Okh ls¯u i|yd wNHka;r
c,dY fhdodf.k cd;sl uÜgñka mq¿,a c,Ôù ixj¾Ok
jevigykla rg mqrd l%shd;aul lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
49
6 cd;sl lr®udka; kHdh m;%h
lDIsl¾ufhka fukau l¾udka; wxYfhka o rg b†˙hg .ekSu b†˙ih jir ;=< uf.a m%uqL b,lalhhs' ta i|yd rfÜ wd¾Ólhg Wmdh
ud¾.sl jYfhka jeo.;a l¾udka; y∫kd .ekSug;a" tu l¾udka;
lrejkag we;s úúOdldr ndOd bj;a lr Tjqka †˙ .ekaùug;a" /lshd
,laI ;=kla iy „jfkdamdh wjia:d mka,laIhla f.dvkexùu i|yd
wjYH cd;sl l¾udka; kHdh m;%hla ilia lrñ' Bg myiqlï
ie,iSu i|yd kj kS;suh rduqjla o y∫kajd foñ' ta i|yd mQ¾K
n,;, iys; l¾udka; ixj¾Ok mk;la f.k tkafkñ'
• nÿlrKh ;jÿrg;a ir, iy myiq ls¯u, rcfhka ,nd.;
hq;= ish¨ wkque;Ska tlajy,la hg° ,nd.ekSu iy ta
i|yd .;lrk ld, rduq ksYaph ls u, wuqøjH imhd .ekSu
myiq ls¯u, udkj iïm;a l<ukdlrKh, m˙irhg
ixrCIKh, kj ±kqu iy kùk ;dCIK Ndú;h iy
wmkhk fj<|m< jdis wd§ ishÆ fCIa;%hka fuu mk;ska
wdjrKh lrñ.
• rdcH wdh;kj, ú.Kkfha m<uq uQ,O¾uh úh hq;af;a ;u
wdh;kj, fiajd fyda m%d.aOk iemhqu fld;rï
ld¾hlaIuj cd;sl wruqK i|yd iM,odhS f,i fhdod
f.k we;a o hkakhs' ta ksid fuu wruqKq u; mokïj iEu
wdh;khlu ixhqla; ie,iqï 2015 isg wÆ;ska ilia ls ug
fhdackd lrñ'
• uyd m˙udK lr®udka; iy Wmdh ud¾.sl l¾udka;j,g
foaYSh fyda úfoaYSh nexl=j,ska m%d.aOk wdfhdack ,nd
.ekSug yels jk m˙† iq/l=ï j.lSïm;a yd neÿïlr ksl=;a
ls¯u i|yd wmkhk nexl= l%uh hgf;a l%shd;aul lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
50
• lr®udka;lrKh i|yd wjYH jHqyhka ixj¾Ok wfmalaIdjg
wkql+, lrùu i|yd mj;sk kS;s wKmk;aj, fjkialï
we;s lrñ'
• l¾udka;lrKhg fhduq ù isák fndfyda fokdf.a
ueisú,a, kï ljr myiqlï rcfhka ,nd ÿkak o tu fiajd
,nd.ekSug hdfï° udi .Kkla m%udo jk njhs' tneúka
tla jy,la hgf;a ishÆ wkque;Ska ,nd .ekSug fukau
wod< l%ufõo ,sys,a ls¯ug;a wjYH oeä mshjr fkdmudj
.;af;ñ'
uyd m˙udK lr®udka;lrKhg wkqn,
ixpdrl l¾udka;h
f,dalfha fndfyda rgj,a ;ju;a oreKq ;%ia;jdofhka .sks .kakd úg
iy fndfyda rgj,a wdr®:ßl jYfhka lvd jeà isák úg iajNdj
fi!kao¾fha wis˙h ksid o wÆ;a Y%S ,xldj ;=< f.dvkef.k m%Ndu;a
ixj¾Okh ksid o ixpdrl l¾udka;h cd;sl wd¾:ßlfha by<u
ia:dkhla w;am;a lr .kq we;'
• mq¿,ajk ixpdrl l¾udka;hg m%udKj;a fydag,a ldur
80"000 la f.dvke.Sug wjYH ishÆu iyh ,nd°fuka
,xldfõ fydag,a lr®udka;h wka;r®cd;sl uÜgug Tijd
;nñ' ta weiqfrka ixpdrlhka i|yd wjYH wfkl=;a fiajd
iemhSu ;=<ska „jfkdamdh wjia:d 100"000 muK f.dv
kef.kq we;'
• l,amsáh, l=Épfõ,s, hd, iy mdisl=vd hk m%foaY uqyqÿ l%Svd
mokï lr.;a fjr< ixpdrl l¾udka;hg .e<fmk
myiqlïj,ska hqla;j †hqKq lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
51
• lDIs ixpdrl l¾udka;h" m˙ir f,da,S ixpdrl l¾udka;h"
jkdka;r ,e† ixpdrl l¾udka;h ixjr®Okh ls¯u i|yd
;reK jHjidhlhska iy jD;a;slhska †˙u;a lrñ'
• ;reK ixpdrlhskaf.a is;a ne| .kakd ;%dickl l%Svd
wjia:d by< kexùug mshjr .kafkñ'
• wfma rgg meñfKk ixpdrlhkag wmg wdfõKsl
wd.ka;=l i;aldrfhka ie,lSu ;=<ska › ,xldfõ
lS¾;skduh f,dj mqrd m%p,s; lrk jevigykla l%shdjg
kxjñ'
• ldnksl wdydr" foaYSh wdydr yd mdk j¾. wd†hg
ixpdrlhkag imhk l=vd jHdmd˙lhka remsh,a 500,000
l iyk Kh uqo,la ,nd °fuka †˙u;a lrñ'
• wúêu;a f,i ixpdrlhkag fiajd imhkakka yg úêu;a
mqyqKqjla ,nd fokafkñ'
• foaYSh ffjoH fiajd iemhSu uq,alr .;a ixpdrl
jHdmdrhla iqúfYaIS f,i rgmqrd m%p,s; ls¯u i|yd foaYSh
ffjoHjreka †˙u;a lrkafkñ' ta i|yd iyk iemhSfï iy
kshdukh ls¯fï hdka;%Khla ilia lrñ'
bÈlsÍï l¾udka; ms<sfj;
• foaYSh bÈlsßï l¾udka;h oekg ,nd we;s ch.%yKhka
bÈßhg mj;ajdf.k hdu yd m%j¾Okh lsÍu i|yd kj
b†ls¯ï ixj¾Ok mk; hgf;a ishÆ fiajdodhlhska"
jD;a;slhska bÈlsÍïlrejka yd bÈlsßï Ys,amSkaf.a mQ¾K
odhl;ajh ,nd.ekSfï cd;sl bÈlsßï l%shdms<sfj;la
ks¾udKh lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
52
• l,dmfha wka rgj,a wNsnjd b†˙hg hdug wjYH wNsfhda.
ch.ekSu i|yd foaYSh bÈls¯ï l¾udka; m%;sm;a;shla
m%ldYhg m;a lrñ'
• fuu l¾udka;fha fiajfha fhfok ,CI 6 lg muK
wdikak ishÆu Ys,aamSh fY%aKSka i|yd úêu;a mqyqKqqjla ,nd
°ug;a Tjqkaf.a „jk uÜgu Wiia ls¯ug;a Tjqkg ksis
iudc ms<s.ekSu w;am;a lr°ug;a uydNsudks cd;sl úY%du
iqnidOk iy rlaIK jevigyk y÷kajd °ug;a wfmaCId
lrñ'
• b†ls ï Ys,amSkag úfoaY /lshd wjia:d ,nd °u i|yd úfYaI
jevms<sfj<la l%shd;aul lrñ'
• bÈlsßï l¾udka;h i|yd wjYH wuqøjHh Wiia m%ñ;shlska
hq;=j ksIamdokh lsÍu i|yd wjYH m%ñ;Ska y÷kajd
fokafkñ'
• cd;sl bÈlsßï f;dr;=re cd,hla ks¾udKh lrñ'
weÕΩΩï l¾udka;fha yerjqula
• ;;ajfhka Wiia weÕ¿ï by< md˙fNda.sl fj<|fmd<
i|yd ksmoùug;a w¨;a cd;Hka;r fj<|fmd< fidhd
hdug;a we.¿ï l¾udka;Yd,d ysñhkag rcfha mQ¾K
wkq.%yh ,nd fokafkñ.
• fi!LHh fCIa;%fha Ndú;hg .kq ,nk ishÆ fr†ms<s
(Medical Textiles) ksIamdok iy úúO ld¾hhka i|yd
fhdod .kakd iqúfYAI fr†ms<s (GeoTextiles) ksIamdok
l¾udka;h Y%S ,xldfõ weÕ¿ï l¾udka;hg y÷kajd
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
53
fokafkñ. tu l¾udka;fha m%j¾Okh i|yd wjYH ish¨
myiqlï rch u.ska ,nd°u iy;sl lrñ.
• uvl,mq †ia;%slalfha foaYSh fr†ms<s ksIamdok l¾udka;h
kQ;k ;dCIKfhka hqla;j †hqKq ls¯ug ;reK
jHjidhlhkag wjYH m%d.aOkh yd oekqu ,nd °ug lghq;=
lrñ.
Wmdh ud¾.sl l¾udka; moaO;shla
• jd¾Islj úfoaY rgj,g we° hk kuq;a" wmsg ksIamdokh
lr.; yels" foaYSh ksIamdok mokï lr.;a l¾udka;
moaO;shla ia:dmkh lrñ' tjeks l¾udka; rdcH
wkq.%yfhka yd rfÜ by< fm!oa.,sl l¾udka;lrejkaf.a
odhl;ajfhka f.dv k.ñ'
• fldgia fj<|fmdf<a by<skau isák iud.ï 200 o we;=¿j
wm rfÜ by<u jHdmd˙lhka iEu m%dfoaYSh f,alï
fldÜGdihlu tla ne.ska w.h tlals¯fï l¾udka; iy
foaYSh wuqøjH wdY%s; l¾udka; we;=¿ l¾udka; Yd,d 325
la wdrïN ls¯ug wdrdOkd lrñ. ta i|yd Tjqkg wjYH
myiqlï yd †˙ °ukd ish,a, imhñ.
• fuu jevigyk hgf;a ;ukaf.au „jk m%foaY ;=< isgu
l< yels /lshd 100"000 la ks¾udKh lrñ.
• cd;sl l¾udka; moaO;sh ;=< kj ±kqu iy foaYSh kj
fidhd.ekSï jv jvd;a Èß.ekaùu i|yd ;dCIKsl
m¾fhaIK úoHd.dr moaO;shla rg mqrd úYajúoHd, wdY%s;j
msysgqjñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
54
• úúO úoHd{hska m¾fhaIlhka tjeks kj fidhd .ekSï iy
m¾fhaIK iy ixj¾Ok lghq;= i|yd fm<Uùu i|yd
cd;sl m¾fhaIK iy ixj¾Ok wruqo,la msysgqjñ' tu
wruqo, u.ska l¾udka;lrejkag iy m¾fhaIlhkag wjYH
uq,H iyh ,nd °ug lghq;= lrñ'
iSks l¾udka;h
kj Wmdhud¾.sl mk; hgf;a rdcH iy fm!oa.,sl yjq,a wdfhdack
l¾udka;hla f,i iSks l¾udka;h ixj¾Okh lrñ' 2020 jk úg
,xldfõ iSks wjYH;dj foaYShj iïmQ¾K ls¯ug wjYH ie,eiau
oekgu;a ilia lr we;af;ñ'
• mj;sk iSks iud.ï i;= j.d l< yels iïmQ¾K N+ñfhkau
Wla j.dj ixj¾Okh ls fuka foaYSh iSks ksIamdokhka 40]
olajd by< kxjñ'
• me,aj;a;" fijK., yd ysÕ=rdK l¾udka;Yd,d
iïmQ¾Kfhkau kùlrKh lrñ' tu m%foaYj, oekg
fylaghdrhlska ,efnk wiajekak fuá%la fgdka 100 olajd
j¾Okh ls¯ug wjYH wê m<|d îc j¾. iy kQ;k j.d
l%u m%p,s; lrñ'
• wkqrdOmqrh" jõkshdj" uvl,mqj" uq,;sõ" ukakdru iy
ìì, hk m%foaYj, fylaghd¾ 120"000 wÆ;ska Wla j.djg
tl;= lrñ' tu iEu m%foaYhlu w;s kùk l¾udka; Yd,d
moaO;shla wdrïN lrñ'
• fuu wÆ;a l¾udka;Yd,d weiqfrka Rcq /lshd 25"000 la
we;s lrñ Bg wu;rj oekg mj;sk lDIsl¾ufhka ksis M,
fkd,nk tu m%foaYj, f.dùka weiqfrka wÆ;a Wla j.d
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
55
mka;shla f.dv k.ñ' wju jYfhka m%foaYfha f.dú mjq,a
100"000 lg w;sf¾l „jfkdamdh ud¾. Wod jkq we;'
• iSks ksIamdokfha w;sf¾lhla jk t;fkda,a u;ameka i|yd
fkdj bkaOk uqiqjla f,i Ndú; ls ug wjYH l%fudamdhka
ilia lrñ'
• ldâfndaâ" lvodis iy ma,diaála weiqfrka w;=re ksIamdok
.Kkdjla rg ;=< f.dv k.ñ'
• iSks l¾udka; Yd,d weiqfrka mqk¾ckkSh n,Yla;s
ksIamdokh cd;sl úÿ,sn, moaO;shg tl;= lrñ'
ls˙ l¾udka;h - Oj, úma,jh
°¾> ld,hla ;siafia foaYSh ls˙ l¾udka;hg l=vïudf.a ie,ls,s
,eîfuka ì|jeà ;snqKq foaYSh ls˙ ksIamdok l¾udka;h ;=< úma,ùh
fjkila lrñka foaYSh ls ksIamdokh 13% isg 40% olajd j¾Okh
ls¯ug yelsùu wm ,enQ úYsIag ch.%Khls' tuÛ ska ,;a wd;au
ffO¾hfhka hqla;j 2020 ° Y%S ,xldfõ ls˙ ksIamdokfhka
iajhxfmdaIs; lrñ'
• oekg ,xldfõ ls˙ t<fokqka ,laI 12 la isák nj jd¾;d
ù we;;a Bg idfmalaI ls˙ ksIamdokhla isÿ jk nj nj uu
fkdolsñ' Bg fya;=j †hr ls˙ tl;= ls¯fï fyda wf<ú
ls¯fï ksis l%ufõohla rg mqrd jHdma; fkdjk neúka rg
mqrd me;=reKq ls˙ tl;= ls¯fï cd,hla iy .nvdlrK
uOHia:dk iuQyhla ia:dmkh lrñ'
• iEu m<d;lgu tl ne.ska m%Odk ls wdY%s; lr®udka; Yd,d
9 la wdrïN lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
56
• tu ld¾udka; Yd,dj, ls˙ ksIamdok wod< m<df;a kñka
wf,ú ls¯fï l%ufõohla y∫kajd fokafkñ' tuÛska
ksIamdok wf,ú ls¯u m%j¾Okh lrñ'
• m%Odk msá ls˙ ksIamdok l¾udka; Yd,d 4 la msysgqjñ'
tuÛska wdkhksl msá ls˙ iuÕ ;r. ls¯ug ji úfika
f;dr foaYSh msá ls˙ l¾udka;hg yels jkq we;'
uOH m˙udK mdIdK l¾udka; moaO;shla
fndfyda fokd l,amkd lrkafka f,dalfha we;s jákdu N+.; iïm;a
jkafka r;a;rka, †huka;s iy Lksc f;,a muKla njhs' wfma rfÜ
fndfyda fokd o ;ju;a miqjkafka tu m˙l,amkfhau nj uf.a
yeÕSuhs' tuksid wmg Wreu ù we;s ueKsla b,aukhsÜ ñksrka, is,sld,
ys˙.,a jeks N+.; iïm;aj,ska wm ;ju;a ksisM, fk<df.k ke;s
nj uu oksñ' tneúka m˙ir moaO;sh o wdrCId jk m˙† oeä
md,khla hgf;a cd;sl mdIdK l¾udka; ixj¾Ok jevigykla
wdrïN lrñ¡
ueKsla l¾udka;h
• ks,a ueKsla i|yd cd;Hka;r fj<|fmdf<a wm †kd we;s
lS¾;skduh mokï lrf.k › ,xldj f,dalfha wxl tfla
ks,aueKsla fj<| uOHia:dkh njg m;a lrñ¡
• f,dj m%uqL fmf<a ueKsla iy iaj¾KdNrK
wmkhklrejka wdlr®IKh lr.ekSfuka › ,xldj ueKsla
l¾udka;fha m%uqL rgla njg m;alrñ¡
• kùk úoHq;a ;dm ms˙hï ls¯fï ;dCIKh furgg y÷kajd°f.jqv iy l=reúkao ueKsla i|yd w.h tla ls¯fuka fuu
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
57
fCIa;%fha kshef<kakkag wÆ;a jHdmd˙l fodrgqjla újD;
lrñ¡
• ;ju;a wfma rfÜ Ndú; fkdjk §wê;dCIKsl iQCIu
lemqï ;dCIKh¶ (Precision Cutting) furgg y÷kajd °.ereï jÜáfha jeämqru we;s jákdlfuka wvq l=vd
ueKslaj,g w.h tla ls¯fuka by< wdodhula Wmhd
.ekSug wjia:dj Wodlrñ¡
• ueKsla l¾udka;hg iïnkaO l=vd jHjidhlhskaf.a
wdodhu by< kexùu i|yd r¿ ueKsla ksIamdok j¾Okh
lr ta i|yd úfoaY fj<|fmd< újD; lr fokafkñ¡
ÈhqKqfõ fkdÿgq iïm;
• wm i;= ñksrka" fmdiafmaÜ" hlv" hmia" Lksc f;,a,
iajNdúl .Eia iy Lksc je,s hk iïm;aj, ksisM,
fk<d.ekSu i|yd;a w.h tl;= l< ksñ l¾udka; ìysls u
i|yd;a cd;sl ;srir Lksc iïm;a l¾udka; m%;sm;a;shla
ilia lrñ'
• tmamdj, fmdiafmaÜ ksêh jeks iïm;aj,ska foaYSh
f.dú;efka yd jeú,s l¾udka;fha wjYH;d imqrd .ekSug
wjYH frdla fmdiafmaÜ" isx.,a iqm¾ fmdiafmaÜ iy á%m,a
iqm¾ fmdiafmaÜ" ksmoùu kQ;k ;dlaIKhka uqiq
l¾udka;hla f,i ixj¾Okh lrñ'
• fuu l¾udka; i|yd „j ;dCIKh" kefkda ;dCIKh"
úoHq;a ;dCIKh" frdfnda ;dCIKh" f;dr;=re yd wNHjldY
;dCIKh wd†h Ndú;fhka ksIAmdok Od˙;dj kexùu i|yd
m¾fhaIK lghq;= †˙u;a lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
58
• Y%S ,xldfõ fjr< ;Srj, úisreKq Lksc iïm;a tl;= lrk
wh l=vd yd uOH mßudK l¾udka;lrejka f,i ÈhqKq
lsÍug mshjr .kafkñ'
• wjodku ysiska ordf.k m;,aj, jefvys fhfok
Y%ñlhkaf.a „ú; wdrCIdj i|yd úfYaI jevms<sfj<la
ilia lrk w;r Tjqkg „ú; rCIK l%uhla y÷kajd
fokafkñ¡
l=vd jHdmdr ixj¾Ok jevigyk
• .Dy, l=vd iy uOH m˙udK ksIAmdok úfoaY fj<|fmd<g
fhduq ls¯u mokï lrf.k §chìu ,xld¶ jevigyk
l%shd;aul lrñ.
• ld¾ñl ixj¾Ok uKav,h jvd;a Yla;su;a lr fuu
jHdmd˙lhka i|yd wjYH mqyqKqj" ;dCIKh yd fj<|fmd<
f;dr;=re myiqfjka ,nd fok jevigykla l%shd;aul
lrñ'
• Y%S ,xld wmkhk ixj¾Ok uKav,h iïmQKfhkau
m%;sjHqy.; lr l=vd iy uOH m˙udK jHjidhlhskaf.a
ksIamdok cd;Hka;r fj<|fmd<g ksjer†j fhduqlrk
jevigyfka kshuqjd njg m;a lrñ.
• ish¨u rdcH nexl= yryd iyk fmd,shla iy m<uq jir
fol ;=< jd˙l wh fkdlrk úfYaI ixj¾Ok Kh fhdackd
l%uhla fuu fCIa;%fha Wkak;sh fjkqfjka l%shd;aul lrñ.
• l=vd jHdmd˙lhkaf.a úúO wjYH;d bgqls¯u i|yd
ia:dmkh lr we;s ish¨u rdcH wdh;k iy wod<
jHjidhlhkaf.a o ksfhdackh iys; cd;sl iNdjla msysgq
jkafkñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
59
iïm%odhsl Wreufhka kQ;k fj<|fmd< ch.ekqu
újD; wd¾:ßlh ;=< fj<|fmd< jidf.k f;dfrdïn,a fj<|dume;sfrk úg jvd;a wirK jQ iïm%odhsl yia; l¾udka;lrejkaf.a
ksIamdok f.da,ShlrKfha cd;Hka;r ks¾ud;Djrekaf.a ksfjiaj,
w,xldrh msKsi ;nd we;s fyg ojila oelSu ug buy;a i;=gls¡ tu
ksid iïm%odhsl ksIAmdok l¾udka;h cd;Hka;r fj<|fmd< b,lal
lrñka ixj¾Okh lrk jevigykla l%shd;aul lrñ.
• cd;sl fudaia;r uOHia:dkh jHqyd;aulj yd .=Kd;aulj
fjkialr merKs iïm%odhdkql+, NdKav ksIamdokh lrk
.ïudk iuÕ iDcqj iïnkaO lrñ¡
• yia; l¾udka; fCIa;%fha rcfha ue†y;aùu ork m%Odk
wdh;khla jk ,lai, yryd fmr weKjqï (Forward
Contract) ,nd °u Tiafia foaYSh fj<|fmd< ia:djr lrñ'
• ta i|yd pl%Sh wruqo,la wdrïN fldg fuu wxYh flfrys
Wkkaÿjla olajk ;reK ;reKshka cd;Hka;r
fj<|fmd<g wjYH Wiia uÜgfï NdKav ksmoùu i|yd
wjYH uQ,H myiqlï ,nd °ug mshjr .kafkñ¡
� .%dóh lDIs ksIamdokfha fhfok l=vd m˙udK f.dúhdf.a,
jHjidhlhdf.a ksIamdok /ials¯u iy fnod ye¯u i|yd
jhi 35 g wvq ;reK jHjidhlhka 25"000 la i|yd l=vd
f,d˙ r:hla fyda ñ,g .ekSu i|yd iyk fmd<shla hgf;a
Kh uqo,la ,nd fokafkñ'
• fuu jD;a;SkayS ksheΩKq jfhdajDoaO whg ms<sirK úhhq;=
wjia:d y÷kd f.k „jk °ukdjla f.ùug wjYH mshjr
.kafkñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
60
7 ixj¾Okffha ñys˙ M, .ug f.k hk †ú ke.=u
†ú ke.=fuka ,iaik k.rhla" iqms˙ .ula
merKs iqkaor;ajh ims˙ .u" fmdÿ myiqlïj,ska msreKq j;alï we;s
ñksiqkaf.a „jk jdiia:dkh njg m;a ls¯u i|yd .uke.=u
jevigyfka isg †úke.=u olajdu lghq;= lrkafka uu o .eñfhla
neúks. k.rh w,xldr ;ekla njg m;a jkafka bka miqjh. wo uf.a
.fï wh o b,a,d isákafka k.rhg iudk myiqlïj,ska yd
ms˙isÿlñka ims˙ .uls.
� .u ke.=u jevigyfka b,lalh jQfha ixj¾ê; iy
w,xldrj;a m%fõY ud¾., ms˙isÿ jd˙ c,iemhqï ud¾.,
myiqlï ims˙ fi!LHh uOHia:dkh, kùlrKh jQ
iuQmdldrh, isÛs;s Whk ue†lr.;a fmr mdi,, w,xldrj;a
mdi, we;=Ω fmdÿ myiqlï ish,a,u iEu .ulgu ,nd
°uhs.
� †úke.=u l%shd;aul jk ims˙ .ïudk 25"000 jevigyfka
wruqK jkafka .uke.=fuka †hqKq l< fmdÿ myiqlï ims˙.fï „j;ajk iEu mjq,lau fmdfydi;a ls¯uhs.
� iEu mjq,lgu ia:ßr jy,la iys; ksjil whs;sh iy;sl
lrk w;r ta iEu ksjilgu wju jYfhka úÿ,sh, ms˙isÿ
mdkSh c,h, úêu;a ikSmdrCIl myiqlï ,nd fokafkñ.
� †hqKq l< fi!LH uOHia:dkfha fi!LHh /ljrKh tu
.fï fjfik iEu .eìks ujlgu, orefjl=gu ,nd fok
w;r fmdÿ m%jdyk fiajfha, keKi, wd° fiajd
uOHia:dkj, fiajh iEu mjq,lu wod< idud‚lhskag wvq
ke;sj ,nd°u wksjd¾h lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
49
6 cd;sl lr®udka; kHdh m;%h
lDIsl¾ufhka fukau l¾udka; wxYfhka o rg b†˙hg .ekSu b†˙ih jir ;=< uf.a m%uqL b,lalhhs' ta i|yd rfÜ wd¾Ólhg Wmdh
ud¾.sl jYfhka jeo.;a l¾udka; y∫kd .ekSug;a" tu l¾udka;
lrejkag we;s úúOdldr ndOd bj;a lr Tjqka †˙ .ekaùug;a" /lshd
,laI ;=kla iy „jfkdamdh wjia:d mka,laIhla f.dvkexùu i|yd
wjYH cd;sl l¾udka; kHdh m;%hla ilia lrñ' Bg myiqlï
ie,iSu i|yd kj kS;suh rduqjla o y∫kajd foñ' ta i|yd mQ¾K
n,;, iys; l¾udka; ixj¾Ok mk;la f.k tkafkñ'
• nÿlrKh ;jÿrg;a ir, iy myiq ls¯u, rcfhka ,nd.;
hq;= ish¨ wkque;Ska tlajy,la hg° ,nd.ekSu iy ta
i|yd .;lrk ld, rduq ksYaph ls u, wuqøjH imhd .ekSu
myiq ls¯u, udkj iïm;a l<ukdlrKh, m˙irhg
ixrCIKh, kj ±kqu iy kùk ;dCIK Ndú;h iy
wmkhk fj<|m< jdis wd§ ishÆ fCIa;%hka fuu mk;ska
wdjrKh lrñ.
• rdcH wdh;kj, ú.Kkfha m<uq uQ,O¾uh úh hq;af;a ;u
wdh;kj, fiajd fyda m%d.aOk iemhqu fld;rï
ld¾hlaIuj cd;sl wruqK i|yd iM,odhS f,i fhdod
f.k we;a o hkakhs' ta ksid fuu wruqKq u; mokïj iEu
wdh;khlu ixhqla; ie,iqï 2015 isg wÆ;ska ilia ls ug
fhdackd lrñ'
• uyd m˙udK lr®udka; iy Wmdh ud¾.sl l¾udka;j,g
foaYSh fyda úfoaYSh nexl=j,ska m%d.aOk wdfhdack ,nd
.ekSug yels jk m˙† iq/l=ï j.lSïm;a yd neÿïlr ksl=;a
ls¯u i|yd wmkhk nexl= l%uh hgf;a l%shd;aul lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
50
• lr®udka;lrKh i|yd wjYH jHqyhka ixj¾Ok wfmalaIdjg
wkql+, lrùu i|yd mj;sk kS;s wKmk;aj, fjkialï
we;s lrñ'
• l¾udka;lrKhg fhduq ù isák fndfyda fokdf.a
ueisú,a, kï ljr myiqlï rcfhka ,nd ÿkak o tu fiajd
,nd.ekSug hdfï° udi .Kkla m%udo jk njhs' tneúka
tla jy,la hgf;a ishÆ wkque;Ska ,nd .ekSug fukau
wod< l%ufõo ,sys,a ls¯ug;a wjYH oeä mshjr fkdmudj
.;af;ñ'
uyd m˙udK lr®udka;lrKhg wkqn,
ixpdrl l¾udka;h
f,dalfha fndfyda rgj,a ;ju;a oreKq ;%ia;jdofhka .sks .kakd úg
iy fndfyda rgj,a wdr®:ßl jYfhka lvd jeà isák úg iajNdj
fi!kao¾fha wis˙h ksid o wÆ;a Y%S ,xldj ;=< f.dvkef.k m%Ndu;a
ixj¾Okh ksid o ixpdrl l¾udka;h cd;sl wd¾:ßlfha by<u
ia:dkhla w;am;a lr .kq we;'
• mq¿,ajk ixpdrl l¾udka;hg m%udKj;a fydag,a ldur
80"000 la f.dvke.Sug wjYH ishÆu iyh ,nd°fuka
,xldfõ fydag,a lr®udka;h wka;r®cd;sl uÜgug Tijd
;nñ' ta weiqfrka ixpdrlhka i|yd wjYH wfkl=;a fiajd
iemhSu ;=<ska „jfkdamdh wjia:d 100"000 muK f.dv
kef.kq we;'
• l,amsáh, l=Épfõ,s, hd, iy mdisl=vd hk m%foaY uqyqÿ l%Svd
mokï lr.;a fjr< ixpdrl l¾udka;hg .e<fmk
myiqlïj,ska hqla;j †hqKq lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
51
• lDIs ixpdrl l¾udka;h" m˙ir f,da,S ixpdrl l¾udka;h"
jkdka;r ,e† ixpdrl l¾udka;h ixjr®Okh ls¯u i|yd
;reK jHjidhlhska iy jD;a;slhska †˙u;a lrñ'
• ;reK ixpdrlhskaf.a is;a ne| .kakd ;%dickl l%Svd
wjia:d by< kexùug mshjr .kafkñ'
• wfma rgg meñfKk ixpdrlhkag wmg wdfõKsl
wd.ka;=l i;aldrfhka ie,lSu ;=<ska › ,xldfõ
lS¾;skduh f,dj mqrd m%p,s; lrk jevigykla l%shdjg
kxjñ'
• ldnksl wdydr" foaYSh wdydr yd mdk j¾. wd†hg
ixpdrlhkag imhk l=vd jHdmd˙lhka remsh,a 500,000
l iyk Kh uqo,la ,nd °fuka †˙u;a lrñ'
• wúêu;a f,i ixpdrlhkag fiajd imhkakka yg úêu;a
mqyqKqjla ,nd fokafkñ'
• foaYSh ffjoH fiajd iemhSu uq,alr .;a ixpdrl
jHdmdrhla iqúfYaIS f,i rgmqrd m%p,s; ls¯u i|yd foaYSh
ffjoHjreka †˙u;a lrkafkñ' ta i|yd iyk iemhSfï iy
kshdukh ls¯fï hdka;%Khla ilia lrñ'
bÈlsÍï l¾udka; ms<sfj;
• foaYSh bÈlsßï l¾udka;h oekg ,nd we;s ch.%yKhka
bÈßhg mj;ajdf.k hdu yd m%j¾Okh lsÍu i|yd kj
b†ls¯ï ixj¾Ok mk; hgf;a ishÆ fiajdodhlhska"
jD;a;slhska bÈlsÍïlrejka yd bÈlsßï Ys,amSkaf.a mQ¾K
odhl;ajh ,nd.ekSfï cd;sl bÈlsßï l%shdms<sfj;la
ks¾udKh lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
52
• l,dmfha wka rgj,a wNsnjd b†˙hg hdug wjYH wNsfhda.
ch.ekSu i|yd foaYSh bÈls¯ï l¾udka; m%;sm;a;shla
m%ldYhg m;a lrñ'
• fuu l¾udka;fha fiajfha fhfok ,CI 6 lg muK
wdikak ishÆu Ys,aamSh fY%aKSka i|yd úêu;a mqyqKqqjla ,nd
°ug;a Tjqkaf.a „jk uÜgu Wiia ls¯ug;a Tjqkg ksis
iudc ms<s.ekSu w;am;a lr°ug;a uydNsudks cd;sl úY%du
iqnidOk iy rlaIK jevigyk y÷kajd °ug;a wfmaCId
lrñ'
• b†ls ï Ys,amSkag úfoaY /lshd wjia:d ,nd °u i|yd úfYaI
jevms<sfj<la l%shd;aul lrñ'
• bÈlsßï l¾udka;h i|yd wjYH wuqøjHh Wiia m%ñ;shlska
hq;=j ksIamdokh lsÍu i|yd wjYH m%ñ;Ska y÷kajd
fokafkñ'
• cd;sl bÈlsßï f;dr;=re cd,hla ks¾udKh lrñ'
weÕΩΩï l¾udka;fha yerjqula
• ;;ajfhka Wiia weÕ¿ï by< md˙fNda.sl fj<|fmd<
i|yd ksmoùug;a w¨;a cd;Hka;r fj<|fmd< fidhd
hdug;a we.¿ï l¾udka;Yd,d ysñhkag rcfha mQ¾K
wkq.%yh ,nd fokafkñ.
• fi!LHh fCIa;%fha Ndú;hg .kq ,nk ishÆ fr†ms<s
(Medical Textiles) ksIamdok iy úúO ld¾hhka i|yd
fhdod .kakd iqúfYAI fr†ms<s (GeoTextiles) ksIamdok
l¾udka;h Y%S ,xldfõ weÕ¿ï l¾udka;hg y÷kajd
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
53
fokafkñ. tu l¾udka;fha m%j¾Okh i|yd wjYH ish¨
myiqlï rch u.ska ,nd°u iy;sl lrñ.
• uvl,mq †ia;%slalfha foaYSh fr†ms<s ksIamdok l¾udka;h
kQ;k ;dCIKfhka hqla;j †hqKq ls¯ug ;reK
jHjidhlhkag wjYH m%d.aOkh yd oekqu ,nd °ug lghq;=
lrñ.
Wmdh ud¾.sl l¾udka; moaO;shla
• jd¾Islj úfoaY rgj,g we° hk kuq;a" wmsg ksIamdokh
lr.; yels" foaYSh ksIamdok mokï lr.;a l¾udka;
moaO;shla ia:dmkh lrñ' tjeks l¾udka; rdcH
wkq.%yfhka yd rfÜ by< fm!oa.,sl l¾udka;lrejkaf.a
odhl;ajfhka f.dv k.ñ'
• fldgia fj<|fmdf<a by<skau isák iud.ï 200 o we;=¿j
wm rfÜ by<u jHdmd˙lhka iEu m%dfoaYSh f,alï
fldÜGdihlu tla ne.ska w.h tlals¯fï l¾udka; iy
foaYSh wuqøjH wdY%s; l¾udka; we;=¿ l¾udka; Yd,d 325
la wdrïN ls¯ug wdrdOkd lrñ. ta i|yd Tjqkg wjYH
myiqlï yd †˙ °ukd ish,a, imhñ.
• fuu jevigyk hgf;a ;ukaf.au „jk m%foaY ;=< isgu
l< yels /lshd 100"000 la ks¾udKh lrñ.
• cd;sl l¾udka; moaO;sh ;=< kj ±kqu iy foaYSh kj
fidhd.ekSï jv jvd;a Èß.ekaùu i|yd ;dCIKsl
m¾fhaIK úoHd.dr moaO;shla rg mqrd úYajúoHd, wdY%s;j
msysgqjñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
54
• úúO úoHd{hska m¾fhaIlhka tjeks kj fidhd .ekSï iy
m¾fhaIK iy ixj¾Ok lghq;= i|yd fm<Uùu i|yd
cd;sl m¾fhaIK iy ixj¾Ok wruqo,la msysgqjñ' tu
wruqo, u.ska l¾udka;lrejkag iy m¾fhaIlhkag wjYH
uq,H iyh ,nd °ug lghq;= lrñ'
iSks l¾udka;h
kj Wmdhud¾.sl mk; hgf;a rdcH iy fm!oa.,sl yjq,a wdfhdack
l¾udka;hla f,i iSks l¾udka;h ixj¾Okh lrñ' 2020 jk úg
,xldfõ iSks wjYH;dj foaYShj iïmQ¾K ls¯ug wjYH ie,eiau
oekgu;a ilia lr we;af;ñ'
• mj;sk iSks iud.ï i;= j.d l< yels iïmQ¾K N+ñfhkau
Wla j.dj ixj¾Okh ls fuka foaYSh iSks ksIamdokhka 40]
olajd by< kxjñ'
• me,aj;a;" fijK., yd ysÕ=rdK l¾udka;Yd,d
iïmQ¾Kfhkau kùlrKh lrñ' tu m%foaYj, oekg
fylaghdrhlska ,efnk wiajekak fuá%la fgdka 100 olajd
j¾Okh ls¯ug wjYH wê m<|d îc j¾. iy kQ;k j.d
l%u m%p,s; lrñ'
• wkqrdOmqrh" jõkshdj" uvl,mqj" uq,;sõ" ukakdru iy
ìì, hk m%foaYj, fylaghd¾ 120"000 wÆ;ska Wla j.djg
tl;= lrñ' tu iEu m%foaYhlu w;s kùk l¾udka; Yd,d
moaO;shla wdrïN lrñ'
• fuu wÆ;a l¾udka;Yd,d weiqfrka Rcq /lshd 25"000 la
we;s lrñ Bg wu;rj oekg mj;sk lDIsl¾ufhka ksis M,
fkd,nk tu m%foaYj, f.dùka weiqfrka wÆ;a Wla j.d
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
55
mka;shla f.dv k.ñ' wju jYfhka m%foaYfha f.dú mjq,a
100"000 lg w;sf¾l „jfkdamdh ud¾. Wod jkq we;'
• iSks ksIamdokfha w;sf¾lhla jk t;fkda,a u;ameka i|yd
fkdj bkaOk uqiqjla f,i Ndú; ls ug wjYH l%fudamdhka
ilia lrñ'
• ldâfndaâ" lvodis iy ma,diaála weiqfrka w;=re ksIamdok
.Kkdjla rg ;=< f.dv k.ñ'
• iSks l¾udka; Yd,d weiqfrka mqk¾ckkSh n,Yla;s
ksIamdokh cd;sl úÿ,sn, moaO;shg tl;= lrñ'
ls˙ l¾udka;h - Oj, úma,jh
°¾> ld,hla ;siafia foaYSh ls˙ l¾udka;hg l=vïudf.a ie,ls,s
,eîfuka ì|jeà ;snqKq foaYSh ls˙ ksIamdok l¾udka;h ;=< úma,ùh
fjkila lrñka foaYSh ls ksIamdokh 13% isg 40% olajd j¾Okh
ls¯ug yelsùu wm ,enQ úYsIag ch.%Khls' tuÛ ska ,;a wd;au
ffO¾hfhka hqla;j 2020 ° Y%S ,xldfõ ls˙ ksIamdokfhka
iajhxfmdaIs; lrñ'
• oekg ,xldfõ ls˙ t<fokqka ,laI 12 la isák nj jd¾;d
ù we;;a Bg idfmalaI ls˙ ksIamdokhla isÿ jk nj nj uu
fkdolsñ' Bg fya;=j †hr ls˙ tl;= ls¯fï fyda wf<ú
ls¯fï ksis l%ufõohla rg mqrd jHdma; fkdjk neúka rg
mqrd me;=reKq ls˙ tl;= ls¯fï cd,hla iy .nvdlrK
uOHia:dk iuQyhla ia:dmkh lrñ'
• iEu m<d;lgu tl ne.ska m%Odk ls wdY%s; lr®udka; Yd,d
9 la wdrïN lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
56
• tu ld¾udka; Yd,dj, ls˙ ksIamdok wod< m<df;a kñka
wf,ú ls¯fï l%ufõohla y∫kajd fokafkñ' tuÛska
ksIamdok wf,ú ls¯u m%j¾Okh lrñ'
• m%Odk msá ls˙ ksIamdok l¾udka; Yd,d 4 la msysgqjñ'
tuÛska wdkhksl msá ls˙ iuÕ ;r. ls¯ug ji úfika
f;dr foaYSh msá ls˙ l¾udka;hg yels jkq we;'
uOH m˙udK mdIdK l¾udka; moaO;shla
fndfyda fokd l,amkd lrkafka f,dalfha we;s jákdu N+.; iïm;a
jkafka r;a;rka, †huka;s iy Lksc f;,a muKla njhs' wfma rfÜ
fndfyda fokd o ;ju;a miqjkafka tu m˙l,amkfhau nj uf.a
yeÕSuhs' tuksid wmg Wreu ù we;s ueKsla b,aukhsÜ ñksrka, is,sld,
ys˙.,a jeks N+.; iïm;aj,ska wm ;ju;a ksisM, fk<df.k ke;s
nj uu oksñ' tneúka m˙ir moaO;sh o wdrCId jk m˙† oeä
md,khla hgf;a cd;sl mdIdK l¾udka; ixj¾Ok jevigykla
wdrïN lrñ¡
ueKsla l¾udka;h
• ks,a ueKsla i|yd cd;Hka;r fj<|fmdf<a wm †kd we;s
lS¾;skduh mokï lrf.k › ,xldj f,dalfha wxl tfla
ks,aueKsla fj<| uOHia:dkh njg m;a lrñ¡
• f,dj m%uqL fmf<a ueKsla iy iaj¾KdNrK
wmkhklrejka wdlr®IKh lr.ekSfuka › ,xldj ueKsla
l¾udka;fha m%uqL rgla njg m;alrñ¡
• kùk úoHq;a ;dm ms˙hï ls¯fï ;dCIKh furgg y÷kajd°f.jqv iy l=reúkao ueKsla i|yd w.h tla ls¯fuka fuu
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
57
fCIa;%fha kshef<kakkag wÆ;a jHdmd˙l fodrgqjla újD;
lrñ¡
• ;ju;a wfma rfÜ Ndú; fkdjk §wê;dCIKsl iQCIu
lemqï ;dCIKh¶ (Precision Cutting) furgg y÷kajd °.ereï jÜáfha jeämqru we;s jákdlfuka wvq l=vd
ueKslaj,g w.h tla ls¯fuka by< wdodhula Wmhd
.ekSug wjia:dj Wodlrñ¡
• ueKsla l¾udka;hg iïnkaO l=vd jHjidhlhskaf.a
wdodhu by< kexùu i|yd r¿ ueKsla ksIamdok j¾Okh
lr ta i|yd úfoaY fj<|fmd< újD; lr fokafkñ¡
ÈhqKqfõ fkdÿgq iïm;
• wm i;= ñksrka" fmdiafmaÜ" hlv" hmia" Lksc f;,a,
iajNdúl .Eia iy Lksc je,s hk iïm;aj, ksisM,
fk<d.ekSu i|yd;a w.h tl;= l< ksñ l¾udka; ìysls u
i|yd;a cd;sl ;srir Lksc iïm;a l¾udka; m%;sm;a;shla
ilia lrñ'
• tmamdj, fmdiafmaÜ ksêh jeks iïm;aj,ska foaYSh
f.dú;efka yd jeú,s l¾udka;fha wjYH;d imqrd .ekSug
wjYH frdla fmdiafmaÜ" isx.,a iqm¾ fmdiafmaÜ iy á%m,a
iqm¾ fmdiafmaÜ" ksmoùu kQ;k ;dlaIKhka uqiq
l¾udka;hla f,i ixj¾Okh lrñ'
• fuu l¾udka; i|yd „j ;dCIKh" kefkda ;dCIKh"
úoHq;a ;dCIKh" frdfnda ;dCIKh" f;dr;=re yd wNHjldY
;dCIKh wd†h Ndú;fhka ksIAmdok Od˙;dj kexùu i|yd
m¾fhaIK lghq;= †˙u;a lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
58
• Y%S ,xldfõ fjr< ;Srj, úisreKq Lksc iïm;a tl;= lrk
wh l=vd yd uOH mßudK l¾udka;lrejka f,i ÈhqKq
lsÍug mshjr .kafkñ'
• wjodku ysiska ordf.k m;,aj, jefvys fhfok
Y%ñlhkaf.a „ú; wdrCIdj i|yd úfYaI jevms<sfj<la
ilia lrk w;r Tjqkg „ú; rCIK l%uhla y÷kajd
fokafkñ¡
l=vd jHdmdr ixj¾Ok jevigyk
• .Dy, l=vd iy uOH m˙udK ksIAmdok úfoaY fj<|fmd<g
fhduq ls¯u mokï lrf.k §chìu ,xld¶ jevigyk
l%shd;aul lrñ.
• ld¾ñl ixj¾Ok uKav,h jvd;a Yla;su;a lr fuu
jHdmd˙lhka i|yd wjYH mqyqKqj" ;dCIKh yd fj<|fmd<
f;dr;=re myiqfjka ,nd fok jevigykla l%shd;aul
lrñ'
• Y%S ,xld wmkhk ixj¾Ok uKav,h iïmQKfhkau
m%;sjHqy.; lr l=vd iy uOH m˙udK jHjidhlhskaf.a
ksIamdok cd;Hka;r fj<|fmd<g ksjer†j fhduqlrk
jevigyfka kshuqjd njg m;a lrñ.
• ish¨u rdcH nexl= yryd iyk fmd,shla iy m<uq jir
fol ;=< jd˙l wh fkdlrk úfYaI ixj¾Ok Kh fhdackd
l%uhla fuu fCIa;%fha Wkak;sh fjkqfjka l%shd;aul lrñ.
• l=vd jHdmd˙lhkaf.a úúO wjYH;d bgqls¯u i|yd
ia:dmkh lr we;s ish¨u rdcH wdh;k iy wod<
jHjidhlhkaf.a o ksfhdackh iys; cd;sl iNdjla msysgq
jkafkñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
59
iïm%odhsl Wreufhka kQ;k fj<|fmd< ch.ekqu
újD; wd¾:ßlh ;=< fj<|fmd< jidf.k f;dfrdïn,a fj<|dume;sfrk úg jvd;a wirK jQ iïm%odhsl yia; l¾udka;lrejkaf.a
ksIamdok f.da,ShlrKfha cd;Hka;r ks¾ud;Djrekaf.a ksfjiaj,
w,xldrh msKsi ;nd we;s fyg ojila oelSu ug buy;a i;=gls¡ tu
ksid iïm%odhsl ksIAmdok l¾udka;h cd;Hka;r fj<|fmd< b,lal
lrñka ixj¾Okh lrk jevigykla l%shd;aul lrñ.
• cd;sl fudaia;r uOHia:dkh jHqyd;aulj yd .=Kd;aulj
fjkialr merKs iïm%odhdkql+, NdKav ksIamdokh lrk
.ïudk iuÕ iDcqj iïnkaO lrñ¡
• yia; l¾udka; fCIa;%fha rcfha ue†y;aùu ork m%Odk
wdh;khla jk ,lai, yryd fmr weKjqï (Forward
Contract) ,nd °u Tiafia foaYSh fj<|fmd< ia:djr lrñ'
• ta i|yd pl%Sh wruqo,la wdrïN fldg fuu wxYh flfrys
Wkkaÿjla olajk ;reK ;reKshka cd;Hka;r
fj<|fmd<g wjYH Wiia uÜgfï NdKav ksmoùu i|yd
wjYH uQ,H myiqlï ,nd °ug mshjr .kafkñ¡
� .%dóh lDIs ksIamdokfha fhfok l=vd m˙udK f.dúhdf.a,
jHjidhlhdf.a ksIamdok /ials¯u iy fnod ye¯u i|yd
jhi 35 g wvq ;reK jHjidhlhka 25"000 la i|yd l=vd
f,d˙ r:hla fyda ñ,g .ekSu i|yd iyk fmd<shla hgf;a
Kh uqo,la ,nd fokafkñ'
• fuu jD;a;SkayS ksheΩKq jfhdajDoaO whg ms<sirK úhhq;=
wjia:d y÷kd f.k „jk °ukdjla f.ùug wjYH mshjr
.kafkñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
61
� jhi 18 jQ miqj ye÷Kqïm; muKla fkdj úNd. iy;sl
we;=Ω fmdÿfõ rcfhka iemfhk fiajd ksjigu ,eîfï
l%uhla ilia lrñ'
� iEu .ulu orejkag l%Svdfõ fh°ug wx.iïmQ¾K isÕs;s
Whkla o b¢lrñ'
� lsisÿ ksjil n;la fkdbfok ojila ;sfnkakg uu bv
fkdye˙ñ' ta i|yd mjqf,a tla idud‚lfhl=g fyda
/lshdjla fyda ia:Ír wdodhula iy;sl lrñ' ta nj iy;sl
ls¯u i|yd kS;suh rduqjla o ilia lrñ'
� ta ta .ïudkj,g wod< idïm%odhsl l¾udka; h<s mqk¾„jk
lrk w;r tu l¾udka;j, kshe<Sug wjYH ñ, uqo,a
†úke.=u nexl=fjka fmd<S rys;j iy wju fmd<shlg ,nd
fokafkñ'
� ldka;d jHjidhl;ajhg uq,a;ek ,ndfok w;r Tjqkg
.DydY%S;j fh†h yels u,a j.dj, me< ;jdka oeóu, t<jΩm<;=re wdY%s; ksIamdok, foaYSh wdydr ksIamdok, i;aj
md,kh fyda fjk;a iajhx /lshdjl fh°ug wjYH oekqu
iy mqyqKqj †úke.=u ks,Od¯kaf.a u.fmkaùu hgf;a ,nd
fokafkñ.
� iEu ;reK ;reKshlgu ksjfha isg ks;sm;d uqo,a bmhsh
yels Ok ckkS wka;¾cd, jevigyk y÷kajd fokafkñ.
wka;¾cd,h yryd úúO fiajdjka iemhsh yels ms˙ia
,shdm†xÑ lr tlS fiajd wjYH;d we;s ms˙ia wod< fiajd
ksjfia isgu ,nd°fuka wju jYfhka uilg remsh,a
25,000 jvd Wmhd .ekSug yels ;;ajhla Wod
lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
62
� úfoaY.; uõjreka orejka, úfYaI wjYH;d we;s orejka,
ì|jegqKq mjq,aj, fyda jeäysáfhl=f.a ksis /ljrK
fkd,nk orejka wd° /ljrKh wjeis orejka i|yd iEu
.ulu ims˙ iïm;a uOHia:dkhla wdrïN lrñ.
� úY%du iqjfha miqjk fogq mqrjeishkag iy /ljrKh wysñ
jeäysáhka i|yd o tlS uOHia:dkj,u †jdiqj fmfoila
fjkalrñ. †km;d mqj;am;a, nK oyï fmd;a, ieye,a l%Svd
NdKav, odï" lerï" fpia jeks .Dyia; l%Svd WmlrK iy
jHdhdu WmlrK tu uOHia:dkj,g imhkafkñ' fujeks
uOHia:dk f.dvke.Sfï° wd.ñl ia:dk uq,alr .ekSug
Wmfoia foñ'
� wd.ñl iy iy„jk ixj¾Okh jevigyka u.ska u;ska
ÿfuka ñ÷Kq .ula" ldka;d <ud ysxikfhka f;dr .ula"
wmrdOj,ska f;dr .ula f.dvke.Sug lghq;= lrñ'
� ms˙isÿ m˙irh" rlaIs; bvï iy jk frdo wdrCId ls¯u"
ldnksl fmdfydr Ndú;h" li< l<uKdlrKh" rela
frdamKh ck „ú;fha wksjd¾h fldgila njg m;a lrñ'
� cd;sl;aj fyda l=, moku fyda fjk;a iud„h lreKq
mokï lrf.k lsisfjl=g;a fuu m%;s,dN wysñ ùug bv
fkd;nñ'
ms˙mqka „jfkdamd ixj¾Ok jevigyk
rfÜ wd¾:ßl meje;au i|yd úYd, odhl;ajhla imhk fmof¾rejd,
jvqld¾ñlhd, ixpdrl fj<|dfï fhfokakd, fmd,a .ia k.skakd
jeks úúOfiajd imhkakka iy †km;d l=,S moku u; fiajd
imhkakka jeks úYd, ms˙ilg ;ju;a wfma iudcfha iudk
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
63
ms<s.ekSula fkdue;s nj uu ms<s.kafkñ. Tjqkg iudk iudc
jákdlula ,ndfok ms˙mqka „jfkdamd ixj¾Okh jevigykla
l%shd;aul lrñ.
� fkdúêu;a /lshd lrkakka .ek fidhd ne,Su i`oyd
fkdúêu;a /lshd ld¾hdxYhla msysgqjñ. ta hgf;a wod<
/lshdj, fhfokakka ,shdm†xÑ lr ye÷Kqïm;la ksl=;a
lrñ.
� Tjqkg jD;a;sh mqyqKqj, f;dr;=re ixksfõok yelshdj,
;dCIKsl Ndú;h †hqKq ls¯u, .skqïlrKh iy nexl=
lghq;= ms<sn|j ksis mqyqKqjla ,nd fok w;r iudc oekqu
†hqKq lr.ekSu i|yd we;s bv m%ia:do mqΩ,a lrñ.
� l=vd f,d˙ r:hla fyda fudag¾ihsl,hla" jD;a;shg wod<
WmlrK yd fuj,ï iyk ñ,g ,nd °ug lghq;= lrñ'
� ksjil fyda ld¾hd,hl b†ls ula fyda w¨;ajeähdjla we;s
úg wka;¾cd,h yryd wod< fiajd imhkakka y÷kd f.k
jefvys iajNdjh wkqj f.ùï tlÕ;d we;slr .ekSug yd
w;a;sldrï uqo,a f.ùug wka;¾cd,h yrydu myiqlï
iemfhkq we;' wk;=rej ;ukaf.au f,d˙hlska wod<
wuqøjH" WmlrK iy fiajlhka o iuÕ wod< ia:dkhg
f.dia b†ls¯u iïmQ¾K ls¯ug wod< Ys,amshdg yelshdj
ie,fikq we;' fuu.ska fiajd,dNshdg ;u ld,h b;s˙jk
w;r fiajd imhkakdg by< iudc jákdlula ie,fikq
we;.
� fuu wÆ;a jHjidhlhskag WmlrK iy fuj,ï m%%jdykhls¯ug wjYH l=vd f,d˙ r:hla iyk ñ<g ,nd °uglghq;= lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
64
iajhx /lshd wdrCIK jevigyk
� rg mqrd fjfik ish¨ iajhx /lshd,dNSkaf.a /ljrKh
i|yd “iajhx /lshd ld¾hdxYhla” †úke.=u
fomd¾;fïka;=j hgf;a msysgqjñ.
� .%dóhj fyda kd.˙lj iajhx /lshdj, fhfok ish¨
fokdgu we;sjk t†fkod w;udre wjYH;d iïmQ¾K lr
.ekSu i|yd wÆ;a nexl= l%uhla y÷kajd fokafkñ. ta
hgf;a jirlg jeä ld,hla remsh,a 20 isg 500 olajd jk
ffoksl wdfhdack .sKqula mj;ajdf.k hkafkl=g wem
iy fmd<S rys;j udihl ld,hla i|yd .sKqfï we;s uqo,
fuka ;=ka.=Khl wdfhdack Khla ,nd fokafkñ.
� kQ;k oekqu weiq ka ;u /lshdj ixj¾Okh lr.ekSug †˙°ula jYfhka Keki< u.ska fkdñf,a m˙.Kl idCIr;d
mqyqKqjla ,nd fokafkñ.
� kd.˙l iajhx/lshd,dNSkag ;u ksIamdok w,úlr .ekSu
i|yd wjYH ia:dkhla iEu k.rhlskau ,nd fokafkñ' ta
i|yd widOdrK nÿ uqo,a wh fkdls¯ug m<d;a md,k
wdh;kj,g Wmfoia foñ'
� ;%Sfrdao r:" ncÜ gelais" mdi,a jEka r:" ixpdrl m%jdyk
r: wd° ish¨ fm!oa.,sl m%jdyk wxY fm!oa.,sl m%jdyk
wud;HdxYfha wëlaIKh hg;g m;a lrñ'
� m%jdyk ld¾hfha° ljo;a ÿmam;df.a ys;j;d ;%Sfrdao r:h
nj uu fyd|dldrju oksñ¡ udkqIsl fufyhqu mj;soa°rKúrefjda rg rlsoa° ;%Sfrdao r: kshuqfjda k.r wdrCId
ls¯ug †jd ? lemjqKq yeá uu lsisod wu;l fkdlrñ¡
tneúka Tjqka ks;r uqyqK mdk y†is uqo,a wjYH;d imqrd
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
65
.ekSu i|yd rdcH Wlia yd wdfhdack nexl=j yryd “†ú†˙h” kñka wÆ;a b;=reï l%uhla iy remsh,a 50"000 olajd
wem rys; 6] fmd<sfhka Kh l%uhla y∫kajd fokafkñ¡
tfiau wjqreÿ 20 lska f.jd ksu l< yels ,CI mkyla
olajd ksjdi Khla wvq fmd<S wkqmd;hla hgf;a ,nd
fokafkñ¡
� l,anÿ l%uhg ;%Sfrdao r: ,nd.ekSfuka miq jd˙lhla
ysÕ;sîu jeks lreKq fkdi,ld ksis fõ,djg wdodhï
n,m;% iy rCIK lghq;= lr.ekSug we;s ù ;sfnk
m%dfhda.sl .eg¨ úi£ug l%shd lrñ'
� ixpdrl wdjrK l,dmhkaj, fiajd imhk ;%Sfrdao r:
kshuqjkaf.a NdId yelshdj iy wksl=;a jD;a;Sh yelshdjka
m%j¾Okh i|yd fkdñf,a úêu;a mqyqKqjla ,nd ° Tjqkf.a
iud„h uÜgu by< kxjd .ekSug o bv i,iajñ'
� †úke.=u fomd¾;fïka;=fõ iudc wdrCIK wxYh u.ska
fm!oa.,sl nia r:" f,d¯, ;%Sfrdao r:, ncÜ gelais, mdi,a
jEka r: iy ixpdrl m%jdyk wd° ish¨ fCIa;%j, ˙hÿreka
i|yd fi!LH rCIK l%hla yd úY%du jegqma l%uhla l%shdjg
kxjñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
66
8 cd;sl fm!reI;aj wOHdmkhla
rgl wNsudkSh meje;au hkq tu rfÜ NdIdj u; mokï jQ idr
moaO;Skaf.a yrh Wrd.;a cd;sl fm!reIhhs. weu˙ldkq" cmka, Ök,
bka†hdkq wd° jYfhka ye¢kafjkafka tu rgj, N+f.da,Sh;ajh fyda
ckjd¾.sl;ajhkag tyd .sh cd;sl fm!reI wkkH;djhs. ;siajirl
hqoaOh úiska wfmka Wÿrd bj; fy<d we;af;a;a fï cd;sl
fm!reI;ajhu hehs uu úYajdi lrñ. f.da,ShlrK l%shdj,sh ì÷Kq
cd;sl fm!reIhka hglrf.k tl msïfï b†˙hg wefoñka ;sfí. tu
ksid wo wmg Wjukd lrkafka wfhdauh fm!reIhlska hq;a
cd;sl;ajhls' ta i|yd wo Wm†k mrïmrdjg ft;sydisl Wreuhka yd
jákdlïj,ska ims˙ kQ;k;ajh ;=<ska cd;Hka;rh ch.; yels
wOHdmk l%uhla w;HdjYH nj uu oeäfia úYajdi lrñ.
� ish¨ mCI ksfhda‚;hkaf.ka iukaú; md¾,sfïka;= f;a¯ïldrl iNdj úiska iïu; lr we;s “kj wOHdmk mk;”fuu jif¾ isg l%shdjg kxjñ.
� fuu mkf;ys wruqK rg b†˙fha ;nk oejeka; ixj¾Ok
wfmalaIdjg b,lal.; jk wdldrhg oekqfuka yd
mqyqKqfjka ims˙ W.;a mrmqrla f.dvk.d .ekSuhs'
fmr mdif,a fmr<sh
cd;sl fm!reI j¾Okfha iqn fudfyd; werfUkafka fmr mdif,ks.
tu ksid fmr mdi,a wOHdmkh .ek uu b;d l,amkdld¯ fjñ.
� iEu orefjl=gu fmr mdi,a wOHdmk whs;sh wksjd¾h
lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
67
� oekgu;a ilialr we;s “fmr <udúh cd;sl wOHdmkh
m%;sm;a;sh” kej; ishqïj m¯CId lr n,d fkdmudj l%shdjg
kxjñ.
� “mdi,g fmr mdi,la” ixl,amh hgf;a iEu mdi,lgu
iïnkaO fmr mdi,la ta wdikakfhau wdrïN lrñ. tu
fmr mdi,g wjYH iïm;a iy iydhl fiajd wod<
mdif,ka ,nd °ug lghq;= lrñ.
� wOHdmk wud;HdxYh hgf;a “fmr mdi,a mqyqKq
wdh;khla” wdrïN lrñ. tu.ska iEu fmr mdi,a
.=rej˙hlgu wjYH kQ;k fmr mdi,a wOHdmk mqyqKqj
,nd fokafkñ.
ieug iu keK jrï
� m%d:ñl mx;s meje;afjk ,xldfõ uqΩ mdi,a ixLHdj 10000
la olajd j¾Okh lrñ.
� .fï orejkag;a w.%.KH mdi,la ysñ lr fok uyskafodaoh
oaú;Sl mdi,a 1000 fia lghq;= 2016 jk iïmQ¾K lrñ'
� “uyskafodaoh fmdaIs; mdi,a ixl,amh” hgf;a mdi,a 5000
la wx. iïmQ¾K mdi,a njg m;a lrñ.
� w;ayer oud ;snQ .fï mdi, c,h" úÿ,sh" ikSmdrCIl
myiqlï" we;=Ω ish¨u fN!;sl myiqlïj,ska iukaú;
<ud ñ;=re mdi,la njg m;a ls¯u hgf;a 2016 ° ish¨u
m%d:ñl mdi,a <ud ñ;=re mdi,a njg m;a lrñ.
� idudkH fm< olajd mx;s we;s iEu mdi,lgu úoHd.drhla
,nd fok w;r úoHd úIhOdrdj iys; mdi,a ixLHdj 1000
olajd jeä lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
68
� iEu m%dfoaYSh f,alï fldÜGdihlgu tl ne.ska úoHd"
jdksc, l,d yd ;dCIK mdGud,djkaf.ka iukaú;
wx.iïmQ¾K uyskafodaoh oaú;Shsl mdi,a jevigyk hgf;a
oekgu;a mdi,a 100 la wdrïN lr we;s w;r 2016 ° tu
wruqK o iïmQ¾K lrñ. m%udKd;aul f,i øúv NdId udOH
mdi,a o fuu jevigyk hgf;a wdrïN lrñ.
� 2020 jk úg iEu †ia;%slalhlgu tl ne.ska iqms˙ cd;sl
mdi,a 25 la wdrïN lrñ. 2015 ° kqjrt<sfhka fuu
jevigyk wdrïN lrñ.
.Ks;h mjqr ì| oeóu
ljr fyda fya;=jla ksid fldmuK Wmdh ud¾. fhÿj o wfma
orejkaf.ka wvla muK ;ju;a .Ks; úIhg iu;alï olajkafka
ke;. tneúka tjeks orejkaf.a „jk ixj¾Okhg lsisÿ ndOdjla we;s
fkdjkq msKsi wjYH mshjr l%shd;aul lrñ.
� úIh ks¾foaYh, b.ekaùfï úêl%u, .=rejrekaf.a wdl,am
iy kQ;k b.ekaùï l%u ms<sn| oekqj;alu, orejka flfrys
n,mdk ufkda iud„ fya;= wd° lreKq ms<sn| °¾> f,i
fidhd n,d fuu .eg¨jg ;sridr úi∫ula fiùu msKsi
ckdêm;s f,alïjrhdf.a uQ,sl;ajfhka hq;a ckdêm;s
fldñiula m;a lrñ.
� Wiia fm< úIhOdrdj yeoE¯u i|yd iqÿiqlï we;s kuq;a
.Ks;h wiu;a isiqkag ;dCIKsl úIhOrdj fyda l,d
úIhOdrj yeoE¯u i|yd wjia:dj i,id fokafkñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
69
� úIhka yhla iu;a" .Ks;h wiu;a isiqkag jir folla ;=<
iu;a lr°fï moku u; Wiia fm< yeoE¯ug wjia:dj
i,ik w;r tlS fojir ;=< .Ks;h iu;a ls¯u i|yd
úfYaI mx;s meje;aùug lghq;= lrkq we;.
ft;sydisl oekqï úma,jh
;dCIK úIh Wiia fm< úIh oyrdjg tla ls¯u wkd.;h Wfoid
wfma rch ;enQ fft;sydislu mshjr f,i †kl b;sydifha rka
wl=frka ,shfjkq we;s nj uu oeäj úYajdi lrñ. ulaksido tuÛska
úYajúoHd,hg hdug fkdyelsj Wiia wOHdmkh wysñ ùfuka iqiqï
fyΩE oefha ÿjd orejkag tu wjia:dj;a /lshdj;a hk folu
iïmQ¾K jk neúks.
� ;dCIKsl úIhodrdj yodrk iEu isiqfjl=gu cd;sl
jD;a;Sh iqÿiqlï iy;slhla (NVQ) ysñjkq we;. tu
iy;slh Wiia wOHdmkhg fhduqùug wlue;s iEu
isiqfjl=f.au /lshd fodrgqj m%fõY m;%h o jkq we;.
� iEu †ia;%slalhlgu tl ne.ska úYajúoHd, úoHdh;k 25laa
wdrïN lrñ. 2015 Wiia fm< iu;a úYajúoHd, m%fõYh
fkd,nk isiqka 7500 lg 2016 ° tu úoHd wdh;kj,g
n|jd .kafkñ.
� uyskafodaoh ;dCIKsl YsIH;aj wruqo,ska ;dCIKsl wOHhk
mdGud<dj yodrk wd¾:ßl ÿIalr;d we;s orejkag uilg
remsh,a 1000 l YsIH;aj uqo,la ,nd fokafkñ. †jhsfka
iEu mdi,lu f;dr;=re ikaksfõok ;dCIKh b.ekaùug
mshjr .kafkñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
70
úfYaIs; wjYH;d we;s orejkag úfYaIhs
� úfYAI wjYH;d we;s orejkaf.aa wOHdmkfha whs;sh iy;sl
ls¯u i|yd wx. iïmQ¾K iïm;a uOHia:dkhla fld<U
msysgqjñ.
� tu orejka i|yd úfYaI Ñls;ail uOHia:dkhla iEu
wOHdmk fldÜGdihlgu tl ne.ska wdrïN lrñ.
� b†˙ yh jir ;=< rcfha mdi,a 500l úfYAI wjYH;d we;s
orejka iïm;a uOHia:dk msysgqjñ.
� ish¨u úIh fm< fmd;a fí%,a NdIdjg m˙j¾;kh lr oDIH
iy Y%jKdndê; orejka i|yd wejeis Y%jH oDIH WmlrK
ish,a, fkdñf,a ,nd °ug lghq;= lrñ.
� tlS mdi,aj, fkajdisl isiqkf.a udisl °ukdj remsh,a 500
olajd jeä lrñ.
mei, orejka <Õg
� fld<U ˙Êfõ wd¾hd <ud frdayf,a iy uyr.u ms<sld
frdayf,a °¾>ld,Skj m%;sldr ,nk orejkag wLKavj
wOHdmkh ,nd ÿka mei,a myiqlï" tjeks orejka we;s msg
m,d;aj, frday,aj,g o fi!LH wud;HdxYfha b,a,Su wkqj
,nd fokafkñ.
� udj;ajdiS orejkag yhy;r lshd°u i|yd cx.u nia
mdi,la y÷kajd fokafkñ. Tjqka isák ia:dkj,g f.dia
nia mdi,g f.dv lrf.k kshñ; meh .Kk uQ,sl
wOHdmkh" m˙.Kl oekqu iy oEf;a l¾udka;hla i|yd
jk oekqu ,nd fokafkñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
71
� T;am,j weú°ug fkdyelsj isák orejka mdi,a fj;
/f.k taug fouõmshka ú¢k ÿl uu oksñ. Tjqkaf.a
fõokdj wju ls¯u i|yd tjeks orejka isák ksfjiaj,u
f.dia Tjqkg wOHdmkh ,nd°u i|yd .ïudk 5 lg tla
;reKsh ne.ska f;dardf.k Tjqkag wjYH mqyqKqj ,nd
fokafkñ. wod< iqÿiqlï iems¯fuka miqj tu ;reKshka
o .=re iydhl ;k;=rg wkqhqla; lrñ.
ioyï iq/l=ï wOHdmk
� iuia: wdishdjgu oekqu me;srE uyúydr jxYfha Wreuh
wkd.; ix> mS;D mrmqrg odho lrKq jia m˙fõkdêm;s
iajdóka jykafia,df.a uyd iïfï,kfha° ufj; b†˙m;a
l< fhdackd weiqfrka cd;sl ms˙fjka m%{dma;shla ilia
lrñ.
� ta hgf;a ms˙fjka ixj¾Ok uKav,hla iy ms˙fjka
ixj¾Ok wruqo,la o ia:dmkh lrñ'
� ms˙fjkaj, iy Wiia wOHdmkh ,nk ;reK iajdóka
jykafia,dg uilg remsh,a 2500 l ioyï iq/l=ï YsIH;aj
uqo,la ,nd fokafkñ. ta i|yd uyfmd< YsIH;aj wruqo,g
iudk wruqo,la we;s lrñ'
wyi iuqÿr ch .kakd Wiia mrmqr
wfma úYjúoHd,j, wOHdmk l%uh fndfyda ÿrg iukaú; ù we;af;a
iïm%odhsl ngysr wdlD;sh wkqj nj úYajúoHd,hl fiajh lr we;s
ksidu uu o okafkñ. wo wfma rg ,nd we;s ixj¾Okh iy tys úúO
fCIa;%j, me;s¯ug wkqj tu fCIa;%j,g wod< WmdêOd¯ka iy
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
72
oekqïj;a jD;a;Slhkaf.a ysÕlu oeka wmg we;s m%Odk .eg¨jls. tu
ksid wfma rfÜ ixj¾Okh b†˙hg f.khdug wjeis nqoaêu;=ka wfma
rfgkau ksIamdokh lr .ekSu i|yd úYajúoHd, wOHdmk l%ufha
mq¿,a m%;sixialrKhla we;s ls¯ug uu fhdackd lrñ.
� tlS wruqK i|yd mj;sk úYajúoHd, mqΩ,a lr 2020 jk
úg jirlg isiqka 100,000 lg úYajúoHd, jrï ,nd °ug
lghq;= lrñ.
� Wiia fm< iu;a ish¨ isiqkag Wiia wOHdmk wjia:d
ysñjk m˙† rcfha úYajúoHd, úoHdh;k (University
Collage) l%uhla rg ;=< ia:dmkh lrñ'
� kjljoh w;S;hg muKla iSud fldg YsIHhkag ksoyfia
wOHdmkh ,eîug we;s whs;sh wdrCId lrñ.
� úYAjúoHd,hg we;=Ωjk iEu YsIHfhl=gu fkajdisld.dr
myiqlï yd YsIH;aj fyda uQ,HdOdr ,nd °u iy;sl lrñ'
� f;dard.;a úYajúoHd, 7la wdishdfõ m%uqL úYajúoHd, 20
w;rg f.k taau i|yd wjYH jevms<sj,la ilia lrñ'
� úYajúoHd, fiajh i|yd fjku fiajd jHjia:djla we;s
lrñ'
� úYajúoHd, .ïudk l%uh yryd iEu úYajúoHd,
wdpd¾hjrfhl=gu úYAjúoHd, mj;sk m%foaYfhau ksjil
„j;aùfï whs;sh ,nd fokafkñ'
� úYajúoHd, wdpd¾hjre cd;sl ixj¾Okhg il%Sh f,i
odhl lr.ekSu i|yd m¾fhaIK lghq;= fjkqfjka ksis
we.hSula tlS wdpd¾hjrekag ,nd fokafkñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
73
� cd;sl mYapd;a Wmdê iriúh wdrïN fldg w¨;ska fiajhg
tlajk l:ßldpd¾hjrekag o cd;Hka;r lS¾;sh iys;
úYajúoHd,j, Wmdê ,nd .ekSfï wjia:dj Wod lrñ'
W;=ï †idmdfudla mrmqrg
� › ,xld .=re fiajd jHjia:dj 2015 ° l%shd;aul lrñ.
tu.ska fuf;la .=reNj;=kag wod<j Wiiaùï iy jegqma
j¾Ol wd†h ms<sn|j mej;s ish¨ .eg¨ ksudjg m;a lrñ.
� ;dCIKsl úIhOdrdj b.ekaùï i|yd cd;sl wOHdmk
úoHdmSGhla fkdmudj wdrïN lrk w;r ta i|yd
.=reNj;=ka 2000 lg mqyqKqj ,nd fokafkñ'
� ish¨u .=re Nj;=ka i|yd myiq ñ,g ,emafgdma m˙.Klhla
,nd °ug lghq;= lrñ'
� iEu .=re w;afmd;lau ixksfõok ;dCIKh u.ska
myiqfjka ,nd .ekSug wjYH lghq;= i,iajñ'
� cmdkh" uef,aishdj, fld˙hdj jeks rgj, mqyqKqj ,eîu
i|yd jd¾Islj m%ùK;d uÜgu wkqj YsIH;aj ,nd
fokafkñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
74
9 ksfrda.Slu mru ,dNhhs
fi!Nd.Hfha moku ksfrda.Su;a cd;shhs¡ 2006 isg fi!LHh fCIa;%hg
lrk ,o w;súYd, rdcH wdfhdack ksid .%dóh m%foaYj, mjd fi!LH
fiajd j¾Okh l< m˙†u b†˙ yh jir we;=<; ixj¾ê; rgj,
fi!LH idOk uÜgug iudk fi!LH fiajdjla Tng ,nd fokakg
uu ne£ isáñ¡
� frday,aj,g wefok ck;djla fjkqjg frday,a .;ùu
wjYH fkdjkakdjQ ck;djla ìys ls¯ug lghq;= ls¯fuka
2020 jk úg Wmf;a° wdhq wfmaCIKh wjqreÿ 80 olajd by<
kexùug wjYH myiqlï i,ik fi!LH fiajd moaO;shla
f.dv k.ñ.
� 2020 ° Y%S ,xldj <ore iy ud;D urKj,ska f;dr rgla
njg m;a lrk nj uu wdvïnrfhka lshñ'
� †ú ke.=u hgf;a .¾NkS uõjrekag udi 9 mqrdu wm oekg
,nd fok fmdaIK u,af,a jákdlu remsh,a 40"000 la muK
jkq we;' tu jákdlñka 50] uqo,a jYfhka ,nd °u rchg
b;d jdisodhl kuq;a Bg jvd ug jákafka wfma rfÜ
wïudjrekaf.a iy Wm†kakg isák orejkaf.a wdrlaIdjh'
tneúka .eìKs uõjrekaf.a fmdaIK wdOdr jevigykla
wÆ; Wmka orejkag jirla olajd ,nd fok fmdaIK
jevigyk ;j ÿrg;a Yla;su;a lrñ'
� ldka;d iy .¾NSkS uõjrekag ixj¾ê; rgj, ,efnk
m%Yia; fi!LH fiajdjla ,nd°ug wjYH jk ffjoHjrekg
úfYaI mqyqKqj ,nd °u i|yd ;=ka wjqreÿ úfYaI
jevigykla l%shd;aul lrñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
75
� tu kj oekqu Ndú; ls¯u i|yd wjYH WmlrK iy
myiqlï iqÿiq l%ufõohla hgf;a .%dóh frday, olajd
,nd°ug lghq;= lrñ¡
� újdyhg iQodkï jk wjêfha isgu iEu ldka;djlgu
ksfrda.S orefjl= ìys ls¯u iy „ú; wjodku wju
lr.ekSu ms<sn| oekqj;a ls¯ugu yelsjk m˙† Wmdêh
olajd oekqfuka o fiajh bgq ls u i|yd wejeis iïm;aj,ska
o mjq,a fi!LH fiajh mq¿,a fldg iún, .kajñ¡
� iEu m,d;lgu tla <ud frday,la b¢lrñ¡ ta hgf;a bm°udi 3la we;=<; orejkg wkd.;fha° we;súh yels udkisl
wdndO iy ìys˙Ndjh jeks frda. 30la y÷kd .ekSu i|yd
lrdmsáh frdayf,a oekgu;a isÿlr we;s m¾fhaIK l%u
l%shdjg kexùu i|yd wjYH m%;smdok iy WmlrK
frdy,aj,g ,nd fokafkñ¡
� ms<sld" jl=.vq frda. iy fvx.= jeks úfYaIs; frda.dndOhka
i|yd iqúfYaIS wxYhkaf.ka ieÿï,;a frday,a ixlS¾Khla
njg iEu m<d;lu m%Odk k.rfha msysgqjd we;s YsCIK
frday, m˙j¾;kh lrñ¡
� uef,a˙hdj, c,NS;sldj, lïuq,a.dh, refn,a,d, ,dÿre,
CIfrda.h iy nrjd hk frda. y; iodld,hgu fï
N+ñfhka ;=rka ls¯ug fi!LH moaO;sh †hqKq ls¯u i|yd
úfYaI wjOdkh fhduq lrñ¡
� fvx.= Wj≥r iyuq,skau ke;sls u i|yd ilS%%h jevms<sfj,lals%%hd;aul lrñ'
� óg fmr fiajh l< fi!LH weu;sjrfhl=gu" ;u
mrs.Klh ;=<j;a wdrlaIdlr .ekSug fkdyels jQ cd;sl
T!IO m%;sm;a;sh iy mk; fiakl ììf,a m%;sm;a;s j,g
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
76
wkql+, jk f,i kej; iudf,dapkh lr läkñka wkqu;
lsrSug iy l%shd;aul lsrSug lghq;= lrñ'
� wkqrdOmqr YslaIK frdayf,a jl=.vq tallh i|yd ish¨
myiqlï iys;j widOH frda.Skaf.a {d;Skag kjd;eka
.ekSu i|yd “iyk fijKla” b¢lrñ¡
� iEu jl=.vq frda.sfhl=gu udiam;d remsh,a 3000l m%;sldr
iyk °ukdjla f.jñ¡
� kqjr, hdmkh, nÿ,a,, wïmdr, lrdmsáh, r;akmqr iy
l=reKE., hk frday,aj, ms<sld tall kùk myiqlïj,ska
wx.iïmQ¾K lrñ¡
� frda.Ska i|yd fukau Tjqkaf.a fõokdld¯ udkisl;ajh iy
fjfyi uykaish o ie,ls,a,g .ksñka ms<sld frda.S
{d;Skaf.a myiqj i|yd wx. iïmQ¾K iyk fijkla
uyr.u iy by; frday,a wdY%s;j msysgqjñ¡
� kùk ffjH myiqlï iys; w>d; frda. m¾fhaIK iy
m%;sldr uOHia:dk kuhla m<d;g tl ne.ska msysgqjñ¡ tu
jevms<sfj, ;=< ngysr iy foaYSh ffjoH l%u taldnoaOj
m%;sldr l%u y∫kajd °u i|yd m¾fhaIK iy kshuq jHdmD;s
†˙u;a lrñ'
� iEu .%du ks,Od¯ fldÜGdihlgu tlla ne.ska .fï
wd.ñl uOHia:dkh flaJø.; lrf.k “m%cd fi!LH
uOHia:dkhla” f.dvkÕñ¡
� ffjoH WmdëOd¯ka yg Wmdêfhka miq mYapd;a Wmdê
úf{aI{ oekqu ,nd .ekSug jQ wvqj ksid th imqrd,Sug
fmardfoKsh" hdmkh iy reyqKq úYajúoHd,j, wÆ;a miq
úfYaI{ mqyqKqjla ,nd °ug lghq;= lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
77
� läkï Wiiaùï" úfYaI °ukd ÿIalr m,d;aj, fiajh lrk
ffjoHjrekag ,nd °u ioyd l%ufõohla ilia lrñ'
� fy†hka iy fi!Lh fiajd WmdêOd¯ka i|yd úYajúoHd,
Wmdê jevigyka ;j≥rg;a mq`M,a lrk w;r ta wh i|yd
mYapd;a Wmdê wjia:djka o ,nd°ug lghq;= lrñ'
oifoi úialï mE fy< fjo mrmqf¾ mqkrd.ukh
foaYSh fjo mrmqr wo;a f,dj uú; lrk úialï fjolfï fhfo;s¡
wo uqΩ f,dalfhau wjOdkh foaYSh fjolu foi fhduqù we;s
fudfydf;a wfma oialï f,dalhg fmkaùug ld,h Wodù ;sfí.
� iSudjdisl mqyqKqj imqrd we;s ishÆu foaYSh ffjoHjreka
foaYSh ffjoH fiajhg n|jd .kafkñ'
� foaYSh ffjoH m%;sldr l%u iy T!IO ms<sn|j m¾fhaIK
mqΩ,a ls¯u i|yd oekg l%shd;aul cd;sl m¾fhaIK
uOHia:dkh Wiia uÜgug †hqKq lrñ¡
� oekg l%shd;aul jk foaYSh ffjoH m%cd fi!LH fiajdj
.=Kd;aulj iy m%udKd;aulj j¾Okh ls¯u i|yd iy
foaYSh ffjoH oekqï moaO;shg wod< ìï uÜgfï m¾fhaIK
lghq;= i|yd kdhl;ajh ,nd °u i|yd m%dfoaYSh f,alï
fldÜgdYhlg foaYSh ffjoHjreka ;=ka fofkl= ne.ska m;a
lrkq ,efí' ta i|yd l%udkql+,j WmdêOd¯ foaYSh
ffjoHjreka 1000 olajd n|jd .ekSug Wmfoia foñ'
� wmkhk m%ñ;sfhka hq;a Ndú;hg myiq foaYSh T!IO uyd
m˙udK iy uOH m˙udK jYfhka ksIamdokh †˙.ekaùu
i|yd iyk fmd,sh hgf;a remsh,a ñ,shk myl Kh
uqo,la tlS ksIamdolhkag ,nd °ug lghq;= lrñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
78
� foaYSh iy úfoaYSh wdhq¾fõo m%;sldrf,da,Skag .e<fmk
kùk myiqlïj,ska hq;a fm!oa.,sl wdfrda.HYd,d wdrïN
ls¯u leu;s foaYSh ffjoHjreka iy jHjidhlhska i|yd
ngysr ffjoH wdh;kj,g ,ndfok ish¨u nÿ iyk ,nd
fokafkñ¡
� mdrïm˙l foaYSh ffjoHjrekaf.a úY%du †úh iqrCIs; ls¯u
i|yd ia:Ír úY%du jegqma l%uhla l%shd;aul lrñ¡
� iïm%odhsl foaYsh ffjoHjreka f,i .%dóh uÜgfuka
fiajh lrk ffjoHjrekag jeä ÿr wOHdmkh iy
,shdm†xÑh ,nd °fï myiq l%uhla y∫kajd foñ.
� rdcH fiajh ;=< ngysr ffjoHjreka iy foaYSh
ffjoHjreka w;r jrm%ido wdY%s;j mj;sk wiudk;d wju
ls¯u i|yd mshjr .ksñ'
� j;= wdY%s; †ia;%slj, iy W;=re yd kef.kysr m<d;aj,
osia;%slhg tl ne.ska wdhq¾fõo frday,a újD; lrñ'
j;=lrhg ksfrda.h
� wvq jhiska újdy ls¯u iy .eí .ekSu, ukaofmdaIKh iy
kSrla;sh j;=lrfha uQ,sl fi!LH .eg¨ nj uu oksñ¡
tneúka fuu ;;ajhka je<elaùu i|yd fou< NdIdj l;d
lrk uyck fi!LH m¯CIljreka iy mjq,a fi!LH fiajd
ks,Od¯ka 500 la wÆ;ska n|jd .ekSug lghq;= lrñ¡
� fuu ck;djg iqúfYAI jQ fi!LH .eg¨ y÷kdf.k m%cd
i;aldrfha fh°u i|yd wjYH úfYaI mqyqKqjla tu
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
79
m%foaYj, fiajh lrk ish¨u m%cd fi!LH ks,Od¯kag ,nd
°ug lghq;= lrñ¡
� j;= frday,a i|yd wjYH .s,ka r:" kùk ffjoH WmlrK
iy fnfy;a fya;a m%udKj;aj iy wLKavj ,nd°ug
lghq;= lrñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
80
10 °¾>dhq msKsi l%Svd
ksfrda.su;a wkd.; mrmqrla ìysls¯u i|yd fuf;la ;reKhkag
muKla hehs is;d isá l%Svdj iEu mqrjeisfhl=f.au wdl¾IKhg
,lafjk whq˙ka kÕd isgqùu fyd|u wkd.; wdfhdackh nj uf.a
úYajdihhs.
� wdishdfõ l%Svdfjka mquqL rgla njg m;aùu b,lal
lrf.k molalï †ksh yels biõ 6 la uq,alr l%Svdj wxY
46 la hgf;a flá, uOHld,Sk yd †.=ld,Sk ixj¾Ok
jevms<sfj<la iys; cd;sl l%Svd m%;sm;a;sh l%shdjg kxjñ.
� iEu orefjl=gu l%Svdj wksjd¾h iy wdl¾IKSh úIhla
njg m;a lrk w;r l%Svdx.Khla fkdue;s iEu mdi,lgu
m%ñ;shlska hq;a l%Svdx.Khla ,nd °ug lghq;= lrñ'
� cd;Hka;r uÜgfï l%Svd mqyqKq mdi,la wdrïN lrk w;ru
2005 jif¾ le<Ks úYajúoHd,fha wdrïN lrk ,o l%Svd
Wmdê úIhla f,i b.ekaùfï jevigyk mq¿,a fldg l%Svd
lghq;= ms<sn| fjku wOHhk wxYhla wdrïN ls¯ug
lghq;= fhdoñ'
� cd;sl jd¾;d msysgqjñka cd;Hka;r ;,hg msúi isák iEu
l%Svl l%Säldjlgu udislj remsh,a 25000 l °ukdjla ,nd
fokafkñ'
� m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,j,g m;alr we;s l%Svd ks,Od¯kaf.a
fiajh ksis m˙† ,nd.ekSu i|yd iyk ñ, fudag¾
nhsisl,hla ,nd°ug lghq;= lrñ'
� wvqmyiqlï iys; ish¨ l%Svdx.K kùlrKh lrk w;r
iEu †ia;%slhlgu .Dyia; l%Svd msáhla" msyskqï ;gdlhla
iys; wx. iïmQ¾K l%Svd msáhla b†lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
81
� foaYSh mqyqKqlrejkag l%Svd ffjoH úoHdj, l%Svd ;dlaIKh"
l%Svd l<uKdlrK úoHdj ms<sno Wiia oekqula ,nd °ui|yd úfoaY mqyqKqlrejkaf.a yd úfoaYSh l%Svd mqyqKq
wdh;kj, fiajh ,nd °ug lghq;= lrk w;ru ;ud
kshef<k l%Svdjg wod<j Wiia wOHdmkhla ,nd °ug o
lghq;= lrñ.
� l%Svdj b,lal lr.;a wdpdr O¾u moaO;shla y∫kajd°ug
mshjr .kafkñ.
� l%Svd WmlrK yd we÷ï me<÷ï ks¾udKh ls¯fï l¾udka;
i|yd foaYSh iy úfoaYSh wdfhdaclhska †˙.ekaùu i|yd
Tjqkg rdcH wkq.%yh ,nd fokafkñ.
� m%dfoaYSh f,alï fldÜGdi uÜgñka l%shd;aul Yd¯˙l iqj;d
uOHia:dk 331 la wdrïN ls¯ug;a kd.˙l yd w¾O kd.˙lm%foaYj, rcfha fiajlhka i|yd Y¯r iqj;d uOHia:dk
msysgq ùug;a mshjr .kafkñ'
� kd.˙l ixj¾Ok jHdmD;sh hgf;a neâñkagka" fgksia"
fjd,sfnda,a iy mdmkaÿ l%Svd i|yd myiqlï ,nd °ug;a
lghq;= lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
82
11 hfidaord mrmqrg fmdfydi;a fyg ojila
wm YsIagdpdrfha meje;au ft;sydislj rπ mej;sfha hfYdaord
mrudo¾Yh iys; W;=ï ldka;d mrmqr u; hehs uu úYajdi lrñ' wm
rfÜ ñksialu iy YsIAgdpdrh wdrCId jQfha orejka Wmka ;eka isg
ks†jrd Tjqka f,vg ÿlg m;ajkakg fkd° rlskd, fyafka l=Uqf¾
fjfyfikd, j;=lrfha f;a o¿ ál fk<kd, weÕ¿ï lïyf,a, ueo
fmr†. fiajfha fhfokd isy<, oñ<, uqia,sï, uef,a, n¾.¾ W;=ï
ldka;d mrmqr ksidh¡ hfYdaOrd mrmqf¾ uõjreka fkdjkakg Wmka
ìu rlskd is;a we;s fin< mrmqrla rgg ysñjkafka ke;s nj uu
oksñ¡
� ixj¾Okfha m%;sM, ksid b;s˙ jk org, j;=rg, bhqï
mshqug jeh l< hq;=j ;snQ w;sf¾l ld,h uqo,a njg m;al<
yels .Dyia; wd¾:ßl jevms<sfj<la ìï uÜgfï isg ilia
lrñ.
� ldka;d jHjidhl;ajh fjkqfjka fjkalr we;s m%dfoaYsh
nexl=j u.ska jirlg ldka;djka 50,000 lg ;ukaf.a
jHdmdrhla wdrïN ls¯u i|yd iyk fmd,shg Kh ,nd
foñ¡
� ;reK uõjreka /lshdj, kshq;=ùu †˙.ekaùu i|yd iEu
m%dfoaYSh f,alï fldÜGdYhlu †jd iq/l=ï uOHia:dkh
ne.ska wdrïN ls¯u i|yd wjYH wdfhdackh ksis mqyqKqj
iy oekqu ,nd fokafkñ¡
� iEu wdfhdack l,dmhlu ldka;d WmfoaYk uOHia:dkh
ne.ska wdrïN lr tu uOHia:dkh ;=< tu l,dmfha
fiajfha kshq;= ldka;djkag wjYH WmfoaYkh" u. fmkaùu
iy /ljrKh ,ndfokafkñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
83
� kqmqyqKq ldka;djka úfoaY /lshd i|yd fhduq ls¯u k;r
lrñka mqyqKq ms ñ Y%ñlhska úfoaY /lshd i|yd †˙u;a ls u
u.ska ldka;djka /lshd i|yd úfoaY.; ùu ksid we;s jk
mjq,a .egÆ wju lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
84
12 ;=reKq fygla msreKq rgla
tla lf,l fï rfÜ ;reK m%cdj uq¿ukskau w;ayer oud isàfï
m%;sM,h jQfha Tjqka m%pKav foaYmd,kg keUqreùfuka ,CI
.Kkdjla urKhg m;aùuh¡ ta orejkaf.a uõmshkaf.a fidaiqiqï
;ju;a fï jd;,fha iersirk nj uu oksñ¡ 2005 isg ;ukag
wkd.;hla b,a,d ,CI úiailg jeä ;reK mrmqrla › ,xld ksoyia
mCIfha ;reK ixúOdkh jQ ks,a mjqf¾ yefmñka isákafka ta w÷re
w;S;hg h<s .uka lsrSug wlue;s ksid nj uu oksñ. ta ;reK
mrmqrg cd;sl wNsudkfhka yoj; mqrjdf.k cjiïmkakj
keÕSisàug yels rgla uu Wreulr fokafkñ¡
yelshdj iy /lshdj
� mdie,g jd¾Islj we;=¿ jk orejka 340"000 la w;=rska úYaj
úoHd,hg we;=,a ùu ioyd iqÿiqlï ,nkafka 25"000 la
muKs' ;=ka ,laIhlg wêl b;srs ore msßilf.a wkd.;h
msfhl= fia uu j.lSfuka Ndr .kafkñ' jD;a;Sh iy
ld¾ñl wOHdmkh Tiafia WmdêOdrsfhla ùu olajd jQ
wOHdmkfha ysKsuÕla Tjqkg ;kd foñ'
� ta wkqj rdcH fkdjk wxY iu.o tl;=j jirlg 250"000
la orejkag jD;a;Sh wOHdmkh ,nd oSu ioyd jQ cd;sl
jevms<sfj, il%Sh lrñ'
� lsishï wd¾:sl m%Yakhlg f.dÿrej wOHdmkh iu.
fmdrnok ¥ orejka fjkqfjkau ;reK ixj¾Ok wruqo,la
msysgùu ioyd ksmqK;d ixj¾Ok wruqo,la Yla;su;a lrñ'
� oekg ueo fmros. l,dmh flakaøSj l%shd;aul úfoaY /lshd
fj<o fmd< hqfrdamh" W;=re weursldj yd TiafÜ%,shd uyd
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
85
oaùmh fj; m;=rejd,Su ioydu úfYaI wOHdmk uOHia:dk
20 la ksmqK;d ixj¾Ok wud;HdxYh yd úfoaY /lshd
m%j¾Ok wud;HdxYh iu. tlaj msysgqjñ'
� oekg iajhx/lshdjkays lghq;= lrk fmof¾re oej ld¾ñl
rEm,djkH Ys,amS jeks wúêu;a fCIa;% fj; l¾udka; .=Kh
,nd oSu fjkqfjka fmr oekqu msrslaiSfï l%uh (PRL) Y%S
,xld iqÿiqlï rduqj (SLQF) ia:dmkh fldg jD;a;Sh
wOHdmkh chgeU lrd /f.k hñ
� fldaá ixLHd; uqo,a jeh lrñka úfoaY wOHdmkh ioyd
fhduq jk oi oyia ixLHd; Y%S ,dxflah ¥ mq;=kg Y%S ,xldj
;=<oSu cd;Hka;r Wmdê ,nd .ekSu ioyd ol=Kq wdishdfõ
m%:u yrs; iriúh jk NSBM iriúh jvd;a mq¿,a fldg
f,dj f.!rjkSh úYaj úoHd, iu. wkqnoaO lrñ'
� 2005 oS ud n,hg m;a jk úg 5] lajQ mrs.Kl idlaIr;dj
wo 42] olajd by, oeóugo r;=., jeks wdoS jdiS ckmo
j,g mjd f;dr;=re ;dlaIK úoHd.dr ,nd oSugo uu
lghq;= lf<ñ' 2020 oS mrs.Kl idlaIr;dj 90] olajd jeä
lsrSug ie,iqï lrñ' tfukau tlS oshqKq ;dlaIKh k.rhg
muKla iSud fkdfldg ;reK m%cdj m%uqL ish¿
mqrjeishkag whs;shla f,i ksoyfia wka;¾cd,fha
ießieÍug wjldY ,nd foñ'
� bosß jir 5 we;=<; fN!;sl iïnkaO;djhlska f;drj
wjldYfha úisfrk ;rx. u.ska wka;¾cd,hg msúiSu ioyd
uq¿ rgu ol=Kq fldrshdj fukau —fydÜiafmdܘ tlla njg
m;a lsrSu uf.a wruqKhs'
� Y%S ,xld fhdjqka md¾,sfïka;=j Y%S ,xld foaYmd,k
OQrdj,sfha iqúfYaIS fukau mrudo¾Ys wdh;khla f,i
f.dvk.d thg wjYH ms<s.ekSuo f.!rjho ,nd foñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
86
;reKhskag /lshd mka,CIhla
� rdcH fiajh mq¿,a ls u" rdcH flakaøSh l¾udka;" mq¿,a jk
nexl= fCIa;%h" ixpdrl l¾udka;h iy f;dr;=re ;dlaIK
fCIa;%h weiqfrka b†˙ jir my ;=< ;reKhskag /lshd
,laI 5 la ks¾udKh lrñ'
� /lshd mqrmamdvq m%dfoaYSh f,alï fldÜGdi uÜgfuka
y÷kdf.k /lshd wfmaCIs; ;reK ;reKshkag f.dkq.;
lr.ekSu i|yd “wod< m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,j, /lshd
nexl=jla” ia:dmkh lrñ'
� Wiia fm< „júoHd úIh Odrdj ye≤rE ;reK ;re◊hka15"000g ufkda WmfoaYkh" m%:udOdr fiajh" fi!LH
m%j¾Okh iy frda. ksjdrKh ms<sn| ksis jD;a;Sh mqyqKqjla
,nd°fuka “m%cd fi!LHh iydhl” ;k;=re ,nd fokakñ¡
;reK jHjidhl;ajhg w;ys;
� ;reK jHjidhl;ajh m%j¾Okh iy;sl ls¯u i|yd
ld¾ñl ixj¾Ok uKav,h m%;sjHqy.; fldg “;reK
jHjidhl;aj ixj¾Ok uKav,hla” ia:dmkh lrñ¡
� wjqreÿq 18-35 w;r ;reKhska i|ydu ;dreKHhg iSud jQ
“;reK nexl= l%uhlaa” wdrïN lrñ¡ ta hgf;a
jHjidhl;ajhg" wOHdmkhg iy jD;a;Sh mqyqKqj
†˙.ekaùu i|yd ,laI 10 olajd wvq fmd<S Kh myiqlula
,nd fokafkñ¡
� wmkhk fnda. j.djg iy i;aj md,khg leu;s ;reK
;reKshkag °¾>ld,Sk nÿ l%uhla hgf;a bvï ,nd° uOHu
m˙udK jHjidhlhka 15"000 la ìysls¯fï jevms<sfj<la
l%shd;aul lrñ¡ ta hgf;a lDIs ixpdrl l¾udka;h wdY%s;j
o wdfhdack †˙.kajñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
87
� ta i|yd wjYH ,CI úismyl Kh uqo,la wjqreÿ ;=kl
f.ùï rys; ld,hla iuÕ wvq fmd<shg ,nd fokafkñ¡ ta
i|yd wjYH oekqu mqyqKqj iy iïnkaëlrKh rdcH
ue†y;aùfuka ,nd fokafkñ¡
� .%dóh ksIamdok tl;= ls u" m%jdykh iy fnod ye¯u i|yd
iEu .ulgu tla ;reK iemhqïlrefjla ìysls¯u i|yd
l=vd m%udKfha f,d˙ r:hla ñ,g .ekSu i|yd wvq fmd<S
Khla ;reK nexl=j yryd ,ndfokafkñ¡ Tjqkaf.a NdKAv
ñ,g .ekSu i|yd tu m%foaYj, we;s yuqod l|jqre iy
frday,a jeks rdcH wdh;kj,g iemhSï fldka;%d;a ,nd
fok l%uhla ilia lrñ'
� ls˙ ksIamdok fCIa;%hg úêu;aj ;dlaIKh Ndú;h iys;
;reK jHjidhlhskag wkq.%yhka ,nd fokafkñ¡
� NdKav ksIamdokh" tl,ia ls¯u iy w.h tl;= ls¯fï
l¾udka; i|yd b†˙m;a jk ;reK jHjidhlhka ;reK
lghq;= wud;HdxYfha f,aLK.; lr Tjqkaf.a ksIamdok
rdcH wdh;k i|yd ñ,°.ekSfï l%ufõohla ilia lrñ'
� ueá" ms;a;," iaj¾KdNrK we;=¿ yia; l¾udka; fCIa;%fha
hq.fha wjYH;djhg .e<fmk m˙† kj ks¾udKd;aulj
w.h tl;= ls¯fuka fj<|fmd<g ksIamdok b†˙m;a ls¯uWfoid ;reK jHjidhlhskag wjYH kQ;k l%ufõo" kùk
;dCIKh iy wfkl=;a myiqlï ,nd fokafkñ¡
� kj ks¾udKd;aul ixpdrl m%j¾Ok jevigyka u.ska
;reK jHjidhlhka i|yd ixpdrl l¾udka;h ;=< w¨;a
wjia:d ks¾udKh lrñ' úfYaIfhkau lDIsld¾ñl ixpdrl
l¾udka;h ;=< l=vd iy uOHu m˙udK wdfhdack ls¯ui|yd ;reKhska †˙u;a lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
88
� ix.S; fCIa;%fha ;reK l,dlrejka" ;reK iskudlrejka
yd fõ†ld kdgH ks¾udKlrejka i|yd kj ks¾udK
t<soelaùug ;reK nexl=j yryd remsh,a ñ,shkhla olajd
Kh myiqlï ,ndfokafkñ¡ tfiau Tjqkg m<d;a md,k
wdh;k iy rdcH wdh;k i;= rx. Yd,d iyk ñ,g ,nd
.ekSug bv i,iñ'
� ;reK iskudfõ°kayg wjia:dj ,nd°u i|yd kj;u
iskud m%o¾Yk uKav,hla ia:dms; lrñ'
� f;dr;=re ;dlaIK k.rhla uq,;sõj, ia:dmkh ls¯fuka
W;=f¾ ;reKhkaf.a f;dr;=re ;dCIKsl oekqu kxjd,ñ¡
;reK jHjidhl ix.ïj, b,a,Su m˙† fjk;a m%foaYj,
o tjeks k.r ia:dms; ls¯u i|yd lghq;= lrñ'
� foaYSh wdydr m%;sm;a;shla l%shd;aul ls¯u u.ska kj wdydr
fj<|fmd<la we;s ls¯ug iy tu wjia:d ,nd .ekSu i|yd
;reK ;reKshka †˙.ekaùug lghq;= lrñ' ishÆu mdi,a
iy rdcH wdh;kj, wdydr iemhSfï fldka;%d;a l=vd
m˙udK foaYSh wdydr ksIamdolhska fj; ,nd °u i|yd
m˙md,k kS;s iy l%ufõo y∫kajd foñ'
� újD; wd¾:ßlh úiska kkak;a;dr lrk ,o fh!jkh
fndfyda úg k;r jQfha u;ameka iy u;aøjYHj,g
weíneysùfuks¡ tjeks ;reKhka mqkre;a:dmk ls¯u i|yd
wd.ñl isoaOia:dk flakaølrf.k wOHdmk iy WmfoaYk
uOHia:dk ia:dmkh lrñ¡
� <ud wmrdOlrejka jYfhka isr.;j °¾> ld,hla .;lr
isák ;reKhska iudchg ffjrlrk ms˙ila f,i
iudc.;ùu je<elaùu i|yd ksis úfYdaOk l%ufõohla
iys; mqkre;a:dmk uOHia:dkhla msysgq jkafkñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
89
13 .ukg iqjmyiqj
fmdÿ m%jdykh ms<sn|j ud ljo;a is;kafka fmdÿ u.shdf.a ukisks¡
;%ia;jd°ka úiska fndaïn mqmqrejd mS<s .,jdf.k hdfuka miqj
;siajirla ;siafia k;r ù hd,afoaù wNsudkfhka wef.a fojk .uk
wrUd ;sfí¡ uu tys keÕS hdmkhg hk úg uÕ fomi /iaj isá ,CI
ixLHd; ckhdf.a yoj;a yS keÕ=Kq mS%;sh Tjqkaf.a uqyqKq mqrd
me;sreKq iskdfjka y÷kd .;sñ¡ iqms˙ ˙fhka hk ;eke;a;d yd
iudkj fmdÿ u.shdg o iqjmyiqfjka hdï Bï l< yels m%jdyk
fiajdjla uu ia:dmkh lrñ¡
� 2018 ° fld<U isg l;r.ug iqjmyiqfjka hd yels
jdhqiukh l< ,xldfõ m%:u úÿ,s ÿï˙h Odjkh lrjñ¡
� hdmkfha k,aƾ lkaoidñ foajd,h" ;%sl=Kdu,fha
fldfkaIajrka foajd,h, y,dj; uqkafkaIajrï foajd,h iy
fojqkaor Wmq,ajka foajd,h hk isõfldka foajd,
jkaokdjg myiqfjka hdyels m˙† l;r.u ÿï˙h ud¾.h
;%Sl=Kdu,h olajd †.= lrñ¡
� l=reKE., isg y,dj; olajd yria ÿï˙h ud¾.hla b¢lrñ¡
� uvl,mqfõ isg fmd;=ú,a olajd ÿï˙h ud¾.h °r®> ls¯ug
o lghq;= lrñ'
� fld<U isg lgqkdhl .=jkaf;dgqm< ;=<gu iy ud;r isg
u;a;, .=jkaf;dgqm<gu ´kEu fudfyd;l hdyels jk
m˙† kùk ÿï˙h fiajdjla ia:dmkh lrñ¡
� mdi,a isiqkaf.a myiqj i|yd “isma ie˙h” kñka mdi,a
ÿï˙h fiajdjla wdrïN lrñ¡ Wfoa iji iEu ÿï˙hlu
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
90
mdi,a ue†˙hla fyda foll wjYH;djg .e<fmk m˙†fjkalrñ¡
� wmg wjYH iqj myiq nia r: wfma rfÜu ksIamdokh ls¯ui|yd tu l¾udka;hg fhduqùug leu;s jHdjidhlhkag
wjYH bvï" nÿ iyk iy uQ,H wdfhdack myiqlï ,nd°ug
wjYH mshjr .kafkñ¡
� m%Odk k.r wdY%s;j mj;sk ud¾. ;onoh fmdÿ m%jdyk
fiajfhka rdcld˙hg hk tk whf.a udkisl wd;;sh by<
kxjk nj;a th ñ;%YS,S uyck fiajhla iemhSug Tjqkg
we;s wNHka;r udkisl ndOdjla nj;a uu is;ñ¡ tu ksid
k.rdY%s; úfYAI m%jdyk jev ms<sfj<la l%shd;aul lrñ¡
� ta hgf;a fldgfyak uÜglal=,sh yryd ud,fí isg
le<Kshg “fudfkda ÿï˙h fiajdjla” b†˙ wjqreÿ ;=k
we;=<; l%shdjg kxjñ¡
� fudrgqfõ isg fld<U olajd nia m%jdykh i|yd “fjku
ux ;Sre folla” fjka lrñ¡
� fld<U kqjr wëfõ.S ud¾.fha kqjr bu jk .=ydf.dv isg
;ekafkal=Uqr olajd m%Odk k.rfha ;onofhka ñ° .uka
l, yels jk whq˙ka “ls¡ ñ¡ 6.6 †.ska hq;a ,xldfõ m<uq
Wux ud¾.h” 2018 jk úg b¢lr wjika lrñ¡
� jdhq ÿIKh wju ls¯u i|yd úÿ,s fudag¾ r: Ndú;h
m%p,s; ls¯ug mshjr .kakd w;r úÿ,s wdfrdamK
uOHia:dk rgmqrd msysgqùug mshjr .kafkñ'
� fld<U fldgqj, fldÜÜdj wëfõ.S ud¾. uxiJêh,
uykqjr, l=reKe., iy wkqrdOmqrh we;=Ω k.r mKyl
“kQ;k m%jdyk flaJø l%uhla” we;s lrñ¡ tys we;s m%;sM,h
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
91
kï ÿï˙h kej;=u, rcfha iy fm!oa.,sl nia kej;=ï
fmd<, ;%Sfrdao r: kej;=u, l=,S r: kej;=u iy fm!oa.,sl
jdyk kej;=ï wx.khla o tlu ia:dkhl msysgqùfuka
uyu. ria;shdÿ fkdù jvd myiq iy ld¾hCIu fiajhla
ck;djg ysñjkq we;'
� kùk lv idmamq" wdmk Yd,d" úúO fiajd ie,a iy l=vd
iskud Yd,djla" kdk ;gdlhla iy <ud l%Svd
uOHia:dkhla iys; “iaudÜ wdflaâ” 50 la fuu m%jdyk
flaJøh wdikakfhau we;s lrñ¡
˙h wk;=re wju rgla
� hfula wld,fha ñh.sh miqj mjqf,a idud‚lhkg oefkk
fõokdj;a „ú; ld,h mqrdjgu tu mjq,aj,g uqyqK °ug
isÿjk wm%udK ÿIalr;djkq;a uu oksñ¡ 2020 jk úg ˙hwk;=rla hkq b;du;a úr< isÿùula njg m;a lsrSug wruqKq
lr .kafkñ¡
� ˙hÿrka ud¾. kS;s wl=rg ms<sm¢k iy ksis úkfhka hq;=
˙hÿrka njg m;a ls¯u i|yd §cd;sl m%jdyk mqyqKq
flaJøhla¶ jydu msysgqjñ¡
� ˙hÿre jD;a;sh my;a /lshdjla hk iudc u;h fjkia
ls¯ug iy tu jD;a;sh i|yd wjYH iudc jákdlu tla
ls¯fï j.lSu o tu mqyqKq flaJøhg mjrñ¡
� ixj¾Ok l%shdodu fõ.j;aùu;a iuÕ nrjdyk ˙hÿrkag
fyd| b,a¨ula we;sù ;sfnk neúka ukd fm!reIhlska hq;a
nr jdyk ˙hÿrka f,i ;reKhska fuu /lshdjg
fhduqls¯u i|yd jD;a;Sh nrjdyk ˙hÿre mdGud<djla
wdrïN lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
92
� rcfha fyda fm!oa.,sl wxYfha /lshd i|yd ˙hÿrka n|jd
.ekSfï° cd;sl m%jdyk wêld˙fha fhda.H;d m¯CIKhlg
fmkS isàu wksjd¾h lrñ¡
� kjl ˙hrk a w;ska isÿjk wk;=re wju ls¯u i|yd
cd;Hka;r m%ñ;Skag wkql+,j wÆ;ska ksl=;a lrk iEu
˙hÿre n,m;%hlau jirl m˙jdi ld,hlg hg;a lrñ¡
� ˙h wk;=rej,ska .Dy uQ,slhska ñh hdu ksid wirKNdjhg
m;aù isák mjq,aj, .Dy uQ,sld úiska ,nd f.k we;s
fkdf.jd mj;sk ksjdi Kh i|yd whlrkq ,nk
ovfmd<sh iïmQKfhka lmd ye¯ug;a b;s˙ uqo, w¨;a
Khla f,i mjqf,a fjk;a idud‚lfhl=f.a kug
yerùug;a ish¨u rdcH nexl=j,g ksfhda. lrñ¡
� ˙h wk;=re ksid iodld,sl wín.d; Ndjhg m;aù
isákakka fjkqfjka uilg remsh,a 3000l wdOdr uqo,la
ms˙kuñ'
� tu mjq,aj, bf.kqu ,nk orejka i|yd YsIHdOdr uqo,la
f.ùug o wOHdmk wud;HdxYhg Wmfoia fokafkñ¡
uyuÕ ria;shdÿj j<luq
� r:jdyk jer† fjkqfjka Widú hkakg ie,eiaùu u.ska
jev lrkakg we;s mehj,ska jeäy˙hla Widú .dfka
ria;shdÿ fjñka f.jd oukakg isÿjk nj uu oksñ¡
tneúka wod< ov uqo,a cx.u ÿrl;kfhka SMS u.ska
f.ùug wjYH kS;suh m%;smdok fkdmudj i,id
fokafkñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
93
� urKSh fyda ;=jd, isÿfkdjk ˙h wk;=re i|yd rCIK
uqo,a ,nd .ekSu msKsi iy Widú .dfka ria;shdÿùu
je,elaùu i|yd;a iq¿ kvq úi£u i|yd;a m%cd Widú
l%uhla ia:dmkh lrñ¡ hful= m%%cd Widú ;Skaÿjg tlÛfkdfõ kï by< wêlrKhg hdfï wjia:dj ysñjkq we;'
� jdyk ,shdm†xÑh" n,m;% w¨;a ls u fyda ˙hÿre n,m;%hla
,nd .ekSug fld<Ugu meñKSfuka Tng isÿjk ys˙yerh
uu oksñ¡ tfia wmf;a hkafka rg fjkqfjka jev ls¯ug
Tng we;s jákd ld,hhs¡ tneúka by; fiajdjka m<uqj
iEu †ia;%sla ld¾hd,hlskau o miqj iEu m%foaYSh f,alï
fldÜGdYhlska o ,nd .; yels ;;a;ajhla we;s lrñ.
� m<d;a iNdjkag whúh hq;= n,m;% .dia;= we;=Ω iEu
f.ùulau wka;¾cd, myiqlï bgqls¯ug yelsjk m˙†m%jdyk wud;HdxYfha ish¨ lghq;= m˙.Kl.; lrñ¡
� mdi,a isiqkg yd rcfha fiajlhskag ;ukaf.a ÿï˙h fyda
niar: iSikam; ,nd .ekSu i|yd äfmda .dfka ria;shdÿ
fjk l%uh fjkqjg “iaudÜ ldâ l%uhla” y÷kajd ° ta u.ska
SMS yryd “¯f,daâ l%uhg” f.ùï ls¯ug wjia:dj
i,iñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
94
14 mK fia iqrlsk m˙irh
ñksid úiska m˙irh mrdch ls¯u i|yd lrk iod;ksl wr.,fha
ñ< wkd.; mrïmrdj úiska f.úh hq;=h¡ ta mßirh wm wkd.;fhka
,nd .kakd Khla jk fyhsks¡ tneúka ñksid iy iajNdj O¾uh
w;r mej;sh hq;a;d jQ wkqW,a>kSh in|;dj fkdìf|k m˙† 2005
uyskao Ñka;kfha fmdfrdkaÿ jQ m˙†u fyg;a uu m˙irfha
Ndrldrhd f,i i|yd lghq;= lrkafkñ¡
wm rlskd jkka;f¾
� › ,xldfõ msysá ish¨ jkdka;r ñkqï fldg udhsï i,l=Kq
ls¯u i|yd jk ñkqï fldñiula m;alrñ¡
� rcfha iy fm!oa.,sl wxYfha o bvï Wmfhda.S lrf.k
fylaghd¾ ;=ka,CI mkyia oyil w¨;ska jk j.d lrk
w;r úkdY ùfï ;¾ckhg uqyqK md ;sfhk iajNdúl
jkdka;r kej; m%;sIaGdmkh lrñ¡
� j,a,mÜgd, iqÿ y∫ka iy .,aishU,d jeks uQ,H jákdlu
iys; .ia j¾. 15 jdksc yd .DydY%s; j.djka f,i jHdma;
ls¯ug iy tys wiajkq ndOdjlska f;drj fk<d.ekSug
wjYH kS;s ixfYdaOkh ls¯ug mshjr .kafkñ¡
� oej l¾udka;h i|yd wjYH jk f;alal, ke÷ka jeks .ia
j¾.j,ska hq;a .Dy jkúhka j.dj jHdma; lrñ¡
� ldnka oykh idudkH .ilg mkia .=Khlska jeä
lfvd,dk ixj¾Okh i|yd fidnd fi!kao¾h ixpdrl
l¾udka;fha fhfok f,dl= l=vd ixpdrl jHdmd˙lhka o
iïnkaO lr.kafkñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
95
� jk j.dj weiqfrka w¨;ska we;sjk ldnka ixÑ;fha
jeäùu jd¾Islj .Kkh lr tlai;a cd;Skaf.a “foaY.=Ksl
fjkiaùï ms<sn| m%{dma;sfha” i|yka f.ùï wkqj m˙irh
úkdY lrk rgj,ska wm rgg ,nd .ekSug lghq;= lrñ¡
� m˙ir ixrCIKh iy m˙ir wmrdO je<elaùu i|yd oekg
we;s kS;s ms<sn| i,ld n,d wkd.;hg;a .e<fmk m˙†wjYH ixfYdaOk b†˙m;a lsrSu i|yd “m˙ir kS;s iïmdol
lñgqjla” m;a lrñ¡
mxp flaJøSh m˙ir ixrCIK m%;s{dj
ksoyfia by<g .kakd iqiqfuys mjd úi uqiq ù ;sfí kï,
fmdf,dfjka WKk c,fhys iy mfiys ji uqiq ù ;sfí kï, ñys˙úh hq;= Yíoh wm fm<hs kï, kd kd úiQl oiaik wm fofk;a
fjfyihs kï ñysu; „ú;h ñksidg fid÷re fkdjk nj uu oksñ¡
tneúka jdhq, c,, mdxY=, Yío iy oDIaá hk mxpúO m˙irh ¥IKh
ud¾. jid oeóu i|yd “mxp flakaøSh m˙ir ixrCIK m%;s{djla”
ilia lrñ¡
� ´fidaka ia:rhg ydkslr ish¨u wdldrfha jdhqj¾. rg ;=<
Ndú;h 2020 jk úg iïmQ¾Kfhkau kj;d ouñ¡ ta
fjkqjg YS;lrK, jdhq iólrK, úÿ,s mxld, úúO fudag¾
j¾. wd†h foaYShj ksmoùfï° wys;lr jdhqj¾. Ndú;h
je<elaùu i|yd “;re ,l=Kq iy;sl l%uhla” y÷kajd
fokafkñ'
� úÿ,s nqnqΩj, we;s ri†h iy ;Ska;j, we;s Bhï ukqIH
Y¯rhg wys;lr neúka jvd;a m˙ir ys;ldó úÿ,s ksIamdok
rg ;=< nyq, ls¯u i|yd wdlr®IKSh nÿ iyk l%%uhla
y≥kajd fokafkñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
96
� N+.; yd u;=msg c,hg uqiqjk ld¾ñl fukau lDIs
ridhksl ksid isÿjk c, ¥IKh je<elaùfï úêu;a
jevms<sfj,la l%shdfõ fhdojkafkñ'
� ueKsla m;,a l¾udka;h u.ska N+.; c,hg fukau c,
W,am;aj,g;a isÿjk ydks wju ls¯u i|yd úêu;a
l%ufõohla y÷kajd °u iy tu l¾udka;h ms<sn|
wëCIKh mqΩ,a ls¯u i|yd ueKsla yd iaj¾KdNrK
wêld˙h Yla;su;a lrñ¡
� m<sfndaO kdYl iy ridhksl fmdfydr u.ska úI iys; nr
f,day m˙irhg tl;=ùu je,elaùu i|yd Bg wod< kS;s ¯;s
fkdmudj Yla;su;a lrñ'
� jl=.vq frda.j,g fya;=jk njg f,dal fi!LH ixúOdkh
úiska ks¾foaY lrk ,o m<sfndaO kdYl wdkhkh iy
Ndú;h keje;aùug läkñka wjYH mshjr .kafkñ'
� li< iïm;la f,i fhdod.; yelsjk whq˙ka li<
l<uKdldÍ;aj jevms<sfj< b†˙ jif¾° wksjd¾h
ixj¾Ok ld¾hhla f,i l%shdjg kxjñ¡
� Yío ¥IKh je,elaùu i|yd kshñ; m%udKhg jvd
Yíofhka jdyk k<d ye~ùu j,lajkafkñ' kd.˙l fyda
ckdY%s; m%foaYhkayS meje;afjk wêl Yíoh m;=rjk ish¨
l%shdldrlï i|yd Ndú; l, yels Yío m˙udjka y÷kajd
fokafkñ'
� m%pdrKjdoh jv jvd me;s¯u;a iuÛ wmg wei .efgkakg
i,iajd we;s úúO o¾Ykhka yd j¾K oDIaÀ ¥IKhùug
n,mdk m%Odk fya;=jls' ks;r wei .efgk ;ekayS wdf,ams;
j¾K o tfiah' tneúka oDIaá ÿIKh je<elaùu i|yd
ud¾f.damfoaY moaO;shla y÷kajd °ug lghq;= lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
97
� fuu mxp ¥IK fCIa;%hka wdYs%;j m¾fhaIK ls¯ug
b†˙m;ajk úoHd{hskag rcfha mQ¾K wkq.%yh ,nd
fokafkñ¡
� mdisl=vd" ks,dje,s" WKjgqk jeks f,dalfha w;sruKSh
fjr< ;Srhka lSmhl Wreuh ,eîug wm ,;a Nd.Hh u;=
mrmqrg o odhdo ls¯u Wfoid fjr<dY%s; kS;sh Yla;su;a
lrk w;r uyckhd iy m˙ir úoaj;a ixúOdk tla fldg
m˙ir wdrlaIl n,uqÆjla f.dv k.ñ'
.c ñ;=re wdrjq,
� wkdrCIdjg ,laù we;s ish¨ .ïudkj,g w,sjeg
fkdmudj b¢ls¯u i|yd wjYH øjH, jdyk iy wfkl=;a
iïm;a wod< wxY fj; ,nd°ug mshjr .kafkñ¡
� úis y;r meh mqrd .ïudkj,g jk i;=ka we;=<aùu
je<elaùu i|yd m%dfoaYSh f,alïjrekaf.a wëCIKh hgf;a
wod< rdcH wxY iy .%dóh iafjÉPd iñ;s iy rdcH fkdjk
ixúOdk wd†fhka ie÷ï,;a “m%cd jk wdrCIl n,ldhla”msysgqjñ¡ ñksiqkag isÿjk ydks je<elaùu fukau jk
i;=kag ydks fkdls¯u tu n,ldfha j.lSula njg m;a
lrñ¡
� tjeks wk;=rej,ska .Dy uQ,slhd ñh.sh mjq,aj,g udisl
°ukdjla ,nd°ug;a tu m%foaYj, iEu mqoa.,fhl=u
fkdñf,a „ú; rCIKhla ,nd °ug;a lghq;= lrñ¡
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
98
15 ;srir ck fijk
YS% ,xldfõ iEu mjq,lau ksjila ysñ mjq,la úh hq;= njg úYajdih
;nñka cd;sl ksjdi m%;sm;a;shla t<s±laùug yelsùu ksjdi yd
cdkdjdi lafIa;%fha wm ,enQ iqúfYaIs ch.%yKhlss' ta hgf;a ksjila
wysñ iEu mjq,la i|yd;a wkd.; mrmqr i|yd;a ;ukaf.au ksjila
ysñlr °fï jevigyk uq¿ Y%S ,xldju mqrdu taldnoaO jevigykla
f,i l%shd;aul lrñ'
� ish¨u k.rj, kd.ßl me,am;a yd uqvqlal= ckdjdiSkag
ish¨ fokdg ish¨u wNHka;r myiqlï yd fmdÿ
iyiqlïj,ska iemsreKq ksjil whs;sh iy;sl lrk
kd.˙l m%;sckkSh jevigyk hgf;a b†˙ yh jir ;=< °ksjdi tall 60000 la b†ls¯ug lghq;= lrñ'
� j;=lrfha „j;ajk iEu mjq,lgu m¾pia 07 bvula iy
;ukaf.au ksjila ,nd°u i|yd kd.˙l ixj¾Ok iy
wdrCIl wud;HdxYh hgf;a oekgu;a uQ,sl lghq;= wdrïN
lr we;s w;r tu jevigyk hgf;a 2015$2016 ;=< j;=
ksjdi 50"000la b¢lrñ'
� y÷kdf.k we;s ish¨u wjodkï iy.; m%foaYj, „j;ajk
m%cdjg fkdmudj wdrCIs; m%foaYj, ksjdi ysñ lr°fï
läkï jevigykla l%shd;aul lrñ'
� ia:djr wdodhï ud¾.hla m%ldY lsÍug fkdyels iy wjYH
iq/l=ï fkdue;s .%dóh kd.˙l wvq wdodhï,dNSkag ck
fijk jevigyka hgf;a ksjdi Kh myiqlï ,nd °fï
jevigykla ;j ÿrg;a Yla;su;a lrñ' uQ,H myiqlïj,g
wu;rj wvq úhoï ksjdi b†ls¯fï ;dlaIKsl myiqlï
imhkafkñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
99
uOHu mx;shg ue÷re uy,a ksjdi whs;sh
� kd.˙l m%foaYj, „j;aùug leu;s by< ue† wdodhï
ldKavfha ck;djg kùk;ajfhka hq;a w,xldr ksjdi
fhdackd l%uhla rdcH nexl=j, wdfhdack u.ska l%shd;aul
lrñ' tu ksjdi i|yd 90% olajd jir 30l ld,hla i|yd
nexl= Kh l%uhla y÷kajd fokafkñ'
� rdcH nexl==j,ska ksjdi Kh ,nd °fï° oekg l%shd;aul
jk ixlS¾K iy l,a.;jk l%ufõoh fjkqjg wvq
,shlshú,s m%udKhla iy nexl=j u.skau ,shlshú,s ilialr
°fï fiajdjla o y÷kajd °ug lghq;= lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
100
16 há;, myiqlï úma,jh fkdkej;S b†˙hg
;%ia;jdoh úiska W;=re kef.kysr muKla fkdj rgmqrdu ish¨
há;, myiqlï ixj¾Okhg kej;Sfï ;s; ;nd ;snqKs' ta fjkqjg
†km;d wfma fk; .egqfKa .sks.;a lvd ì| ouk ,o f.dvkeÕs,s
iy mqmqrjd yk ,o mdrj,ah' lvd ouk ,o úÿ,s lKqh. .ug lsisÿ
myiqlïla fkdjQ w;r k.rh l=fKka ¥ú,af,ka wms˙isÿlfuka ms¯;snqKs' uu há;, myiqlï fCIa;%fha úYauckl úma,jhla lf<ñ'
uu fï fk;a is;a fkdwoyk ú,ma,jh b†˙hgu f.khkafkñ.
,iaik k.rhla
jg mjqfrka jid oud fk; fldgql< fld<U k.rfha neñ ì| oud
uu th Tfí oEig újr lf<ñ. fld<U k.rh, †hjkakd fmfoi,
fn,a,kaú, iy kqf.af.dv jeks kd.˙l ixj¾Ok jHdmD;s Tfí
wm%udK mS%;shg fya;= ù we;s nj uu oksñ.
� 2020 jk g fld<U k.rh ol=Kq wdishdfõ w,xldru
k.rh njg;a › chj¾Okmqr m%foaYh oel=ïl¨ yd
l%udkql+,u m˙md,k w. k.rh njg;a m;alrñ.
� Bg iu.dój †jhsfka iEu kd.˙l m%foaYhlau m˙md,k
f.dvke.s,s" fydag,a" ksjdi jHdmD;s" kd.˙l WoHdk"
úfkdao lghq;=" k.r w,xlrK jHdmD;s fyda ñY% ixj¾Ok
lghq;=j,ska hq;a m˙ir ys;ldó iy „j;aùug m%sh Wmojk
ienEu k.r njg m;a lrñ.
� uQ,sl myiqlï mjd fkdue;s" kuq;a úúO .%dóh m%foaY tlg
hdlrk ck;djf.a fiajd myiqlï iemhqï uOHia:dk njg
m;aù we;s l=vd iy uOHu m%udKfha k.r 100 la
ixj¾Okh ls¯fï jevigykla l%shd;aul lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
101
� oekgu;a l%shd;aul jk fj<÷kag iy md˙fNda.slhskg
wjYH myiqlï ish,af,kau ims˙ kd.˙lfmd< ixj¾Ok
jevigyk hgf;a uq¿ †jhsku wdjrKh jk m˙†f;dard.;a k.r 75l fmdÿ fmd<j,a b†lrñ'
� uyck wjYH;dj wkqj kd.˙l ixj¾Ok wêld¯ mk;
hgf;a kj kd.˙l m%foaY m%ldYhg m;a ls¯u yd m%ldYs;
l,dmj, ixj¾Ok ie,iqï ms<sfh< lrñ' tu n,;,
hgf;a uy;aud .dJê;=uka úiska 1943 ° ,xldjg meñK
yuqjla meje;ajQ .Eiamy yka†h ixj¾Okh lr uy;aud
.dkaê p;=ri%h f,i kï lrñ.
� uy k.r iNd" k.r iNd iy m%dfoaYSh iNd j,g wh;a
k.r fyda kd.˙l m%foaY ixj¾Ok ls¯u i|yd wjYH
ie,iqï iïmdok iydh kd.˙l ixj¾Ok wêld˙fhka
iyh ,nd°fï l%shdj,sh ;jÿrg;a Yla;su;a lrñ.
uy ux mqkreoh
Y%S ,xldfõ m%:u jrg ksYaÑ; ud¾. is;shula yd ixj¾Ok ie,eiaula
iys;j ud¾. b†ls ï wdrïN lrk ,oafoa uu uyd ud¾. weu;sjrhdj
isá wj†fha isg u nj uu ioyka lrkafka wdvïnrfhks. .u ke.=u
hgf;a .fï mdr fldkal%SÜ ls¯fuka werUqK ta ud¾. mqkdfrdaoh fï
jk úg wêfõ.S ud¾. folla ìys ls¯u olajd úys° we;s nj tajdfha
hk tk Tn fyd|skau okakd nj ug úYajdih.
� olaIsK wêfõ.S ud¾.h" u;a;, .=jka f;dgqfmd< iy
yïnkaf;dg jrdhka hd lrñka °¾> lrñ.
� olaIsK wêfõ.S ud¾.fha isg me,auvq,a, olajd r;akmqr
wêfõ.S ud¾.h b† lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
102
� msg; jgrjqï ud¾fhka wdrïN ù jhU, W;=re ueo,
kef.kysr m,d;a yryd hdmkhg †fjk W;=re wêfõ.S
ud¾.h b† lrñ.
� W;=re wêfõ.S ud¾.fhka werfUk uykqjr wêfõ.S
ud¾.fha b†ls¯ï lghq;= fkdmudj wdrïN ls¯ug wjYH
uQ,sl lghq;= lrñ'
� ish¿ wêfõ.S ud¾. tlg hd lrk fld<U msg; jgrjqï
ud¾.hfha lvqfj, isg lvj; olajd fldgi 2015 ° újD;
lrñ'
� 2020 jk úg u;a;, .=jkaf;dgqmf,a isg hdmkhgu
wêfõ.S ud¾. j,skau hd yels fmr<sh uu lrñ.
� miq.sh ld,h ;=< l%shd;aul lrk ,o uy ud¾. m,d;a iNd"
m%dfoaYSh iNd iy .%dóh ud¾. ixj¾Okh ls¯fuka miqj
Tn fldfya „j;a jqjo Tfí ksjfia isg meh yhlaa we;=<;
,xldfõ ´kEu ;eklg hdyels ud¾. is;shu uu †. y˙ñ.
� cd;Hka;r r¿Ndjh uekSfï o¾Ylhg wkqj wfma ud¾. j,
;;a;ajh 2020 ° 100] olajd jeä ls¯ug wruqKq lrñ'
ieug c,h
c,h i|yd ieug we;af;a iudkjQ;a Y=oaOjQ;a whs;shls' uu ta whs;sh
ms<s.kafkñ' jd˙ c,h fukau 2020 jk úg ieug ms˙isÿ mdkSh c,h
,nd °fuka ta whs;sh iy;sl lrñ'
� ljo;a c,iïm;ska fmdfydi;a wfma iuia; ck;djgu
k, c,h wejeis fkdjk kuq;a kd.˙l ckhdf.a c,
wjYH;dj ta u; r|dmj;sk neúka b†˙jir fol we;=,;
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
103
ish¨u kd.˙l ksjdij,g k< c,h iemhSug lghq;=
lrñ.
� fld<U k.rh yd Wmkd.˙l m%foaYj, mdkSh c,Od˙;dj
by< kexùu i|yd mshjr .kafkñ.
� ta hgf;a 2015 ° fiajd †.= ls¯fï myiqlï we;s m%foaYj,
kj c, iïnJO;d 400"000 la ,nd fokafkñ.
� fmdf,dkakrej †ia;%slalfha ms˙isÿ mdkSh c, wjYH;dj
iïmQ¾K l, m˙†u wkqrdOmqr †ia;%slalfha jl=.vq frda.
ksjdrKh ls¯fï mshjrla f,i 2015 °u k, c, iemhqu
100% njg m;a lrñ.
n,Yla;sh
wkd.; ld¾ñl wd¾:ßl ixj¾Okfha .dul n,fõ.h jkafka
n,Yla;sh nj uu oksñ' tneúka Bg .e,fmk wdldrhg n, Yla;s
fCIa;%h ;j ÿrg;a Yla;su;a lrñ'
LKsc f;,a l¾udka;h
� úoHd;aaul l<ukdlrK fjkialï ;=<ska mdvqmsg mdvq
,nñka ;snQ LKsc f;,a kS;s.; ixia:dj ,dN ,nk
wdh;khla njg ls¯u ksid idudkH ck;djg iyk
ie,iSug lghq;= lrñ.
� rcfha iykdOdr fkdue;sj jir mqrd ia:djr ñ<la
mj;ajdf.k hñka N+ñf;,a wvq ñ<l mj;ajdf.k hdug
lghq;= lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
104
� LKsc f;,a wjYH;djhg .e<fmk m߆ iy kQ;k
;dCIKhg .e,fmk whqßka LKsc f;,a msßmyÿj
kùlrKh ls¯fuka msßmyÿ Odß;dj fo.=K ls¯fuka
bkaOk iqrlaIs;;djh ;yjqre lrñ'
� †jhsk mqrdu ysÕhlska f;drj bkaOk fnod ye¯u i|yd
l,dmSh bkaOk .nvd ia:dmkh lrñ'
úÿ,s n,h
uyskao Ñka;k b†˙ oelafï° ud fmdfrkaÿ jQfha 2016 ° ieug úÿ,sh
,nd °ugh. fï jir wjidkh jk úg tu fmdfrdkaÿj bgqlrkakg
,eîu ud ,enQ ch.%yKhls. cd;sl n,Yla;s ksIamdokh i|yd 2010
° ie,iqï l< ish¨ fhdackd l%u l%shdjg kexùfuka ,enqKq ,dNh
ck;dj w;g m;a lsÍu 2020 ° uf.a wruqKhs.
� wvq wdodhï,dNS mjq,a i|yd kj úÿ,s iïnJO;d ,nd°fï°wvq fmd,S Kh uqo,la jir 6la ;=< úÿ,s ìf,ka wvqlr
.ekSfï moku u; ,nd fokafkñ.
� l=vd iy uOHmßudK l¾udka;" cd;Hka;r l¾udka;
j¾.SlrKhg wkql+,j iykodhS ñ,lg úÿ,sh ,ndoSug
lghq;= lrñ' tu.ska wvqjk úÿ,s .dia;=j u.ska tu
jHjidhlhkag úYd, iykhla w;ajkq we;.
� 2020 jk úg msßueiqïodhS úÿ,s mrsfNdack i|yd
mdßfNda.slhka †˙u;a lrkq msKsi wvqúÿ,shla jehjk
NdKav wdkhkh yd ksIamdokh †˙.kajk w;r tlS NdKav
y÷kd .ekSu i|yd n,Yla;s ld¾hCIu f,an,a (Energe
Efficenccy) l%uhla y÷kajd fokafkñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
105
� idïm%odhsl fkdjk mqk¾ckkSh n,Yla;s n,d.dr u.ska
2020 ° uq¨ úÿ,s W;amdokfhka 25% odhl;ajhla ,nd
.ekSug lghq;= lrñ'
� fhda‚; idla l,dmSh úÿ,s cd,h yd iïnJOùfuka ,xldj
iy bka†hdj w;r n,Yla;s fj<|dug iïnJOùug wfmaCId
lrñ'
ikaksfõok yd f;dr;=re ;dlaIKh
Y%S ,xldj f;dr;=re ;dlaIKh ioyd b;d Yla;su;a wä;d,ula oud
we;s neúka ;dlaIKh iy ikaksfõokh wfma wd¾:ßl j¾Okfha B<Õ
fodrgqjhs.
� ikaksfõok yd f;dr;=re ;dlaIKh mdúÉÑ lrñka
ck;djg ,nd fok fiajdjka jvd;a iqyoj iy ld¾hlaIuj
,nd°ug n,dfmdfrd;a;= fjñ'
� iEu †ia;%slhlu ikaksfõok yd f;dr;=re ;dlaIKh
uOHia:dkhla ia:dmkh lrk w;r BPO uOHia:dk 100 la
iy uyskafodaoh iy ñiail B keK mshi úoHd.dr 400 la
b† lrñ.
� tu.ska kj /lshd wjia:djka 10000 ìys lrk w;r wm rfÜ
ikaksfõok yd f;dr;=re ;dlaIK idlaIr;dj 2020 ° 100%by< kxjñ'
� ikaksfõok yd f;dr;=re ;dlaIK jD;a;slhska fjkqfjka
jD;a;suh wdh;khla msysgqjñ'
� rcfhka ,nd fok fiajdjka 300 la wka;¾ cd, fiajdjka
njg m;a lrk w;r ta wdldrhg ish¿u mqoa.,hskaf.a
f;dr;=re iy bvï ms<sn| f;dr;=reo wka;¾cd, .; ls ug
lghq;= lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
106
wNHjldY ;dlaIKsl fCIa;%fha mq¿,a jk ksï j,,a,
cd;sl wd¾:ßlh kfjda;amdok u.ska iú n, .ekafjk oekqï
wd¾:ßlhla njg m;a lsÍfï ld¾Hfhys ,d m%uqLhd jkafka wNHjldY
;dlaIKh nj uu oksñ' fuu fCIa;%h ms<sn wfma m%;sm;a;suh
†Ydk;sh kï fuu wxYfhka by<u YlH;djka w;alr f.k isák
rdcHhka iu. m%iia; ;dlaIKsl iyfhda.S;djla mj;ajdf.k hduhs'
� wê ;dlaIKsl pkaøsld mD;=ú uOHia:dk myiqlï j,ska hq;a
f,dalfha l%shd;aul jk mD;=ú ksÍlaIK pkaøsld j,ska
ÿria: ikaksfõok o;a; m%;s.ykh lrf.k fnod yeÍfï
cd;sl uOHia:dkhla msysgqjñ'
� Y%S ,dxlsl bx‚fkarejka yd úoHd{hska ie,iqï fldg
ks¾udKh lrkq ,nk Y%S ,xldfõ m%:u mD;=ú ksÍlaIK
ÿria: ikaksfõok pkaøsldj 2020 jk úg llaI.; lsÍug
lghq;= lrñ'
� ;jo lDIsl¾uh" iaNdúl iïm;a l<uKdlrKh" kd.ßl
ixj¾Okh" mßirh" ld<.=Kh" foaY.=Ksl úm¾hdi
wOHkh" iuqøSh mßirh" m%jdykh" .=jka yd kdúl lghq;=
jeks ixj¾Okhg wod< úúO fCIa;%hkays ld¾HlaIu;dj yd
M,odhS;dj by< kexùfï ,d wNHdjldY ;dlaIKsl
Ndú;hka Wmfhda.S lr .ekSfï cd;sl jevigykla
l%shd;aul lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
107
17 úoHd ;dCIK yd kfjda;amdokh
wm oeka t<U isákafka fõ.j;a wd¾:ßl ixj¾Okhla lrd .uka
lsÍfï fudfyd;gh. msìfok wdishdfõ wxl tfla mx.=ldr;ajh †kd
.ekSug kï wm ksh; f,iu úoHdj ;dCIKh w;ska fmruqK .;
hq;=uh.
� úoHd;aul idCIr;djh iys; oekqï iudchla ìys lsÍfï
l%shdj,shg kdhl;ajh iemhSu i|yd cd;sl úoHd
uOHia:dkla msysgqjñ.
� oekqu u; mokï jQ l¾udka; wdrïN lsÍu i|yd wjYH
m%d.aOk iïmdokhg iyh jkq msKsi › ,xld kfjda;amdok
wruqo,la ia:dms; flfrkq we;'
� › ,xldj úoHdj yd ixj¾Okh ms<sn| wdishdkq flaJøhla
njg m;a lsÍfuka úoHd;aul oekqu uqo,a njg mßj¾;kh
lsÍfï jevigykla l%shd;aul lrñ.
� 2020 jk úg wê;dCIKsl wmkhkhka 15% la olajd by<
kexùfï ie,eiau n,.kajñ.
� wdkhksl NdKav fjkqjg ;dCIKsl jákdlulska hq;a
foaYSh NdKav ksmoùu i|yd úoHd;aul oekqu tla lsÍug
fhdackd lrk w;r ta i|yd jehjk m%d.aOk wdfhdack
fjkqfjka nÿ iykhla ,nd fokafkñ.
� 2006 ° wrUk ,o cd;sl kefkda ;dCIKsl uQ,drïNh
Tiafia oekqï wd¾:ßlhla Wfoid odhlùug wfma
úoHd{hskag yelsjk wdldrhg úoHd yd ;dCIK
kfjda;amdol n,ldhla msysgqjñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
108
� ld¾hidOkh u; È˙ °ukd ,eîug yelsjk cd;sl
m¾fhaIK n,uq¿jla ks¾udKh lrñ. tuÛska nqoaê .,kh
fjkqjg nqoaê ,dNhla rgg ysñ jk w;r furg yd
úfoaYhkayS „j;ajk › ,dxlSh úoHd{hkag tu n,uq¿jg
tlaùug wdrdOkd lrñ.
� wmf.a rfÜ iudc wd¾:ßl ixj¾Okh isÿ ls¯ug
„júoHd;aul iïm;a fhdod .ekSfï° wmf.a fmdfydi;a
ffcj úúO;ajh wdrlaId ls¯u iy iqrlaIs; ls¯u uu
iy;sl lrñ'
� wê;dCIKsl ksIamdok iy l¾udka; WoHdk rg ;=< ìys
ls¯fuka w.h tl;= ls¯fï l¾udka; ixj¾Okh ;=<ska
wmkhkh †˙.ekaùfï l%shdj,shla wdrïN lrñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
109
18 l,d fl; wiajkq ux.,Hh
ú£u fjkqjg ú|ùfï Wreuh lrmskakdf.k „j;a jQ w÷re wj†fha
iskud y,a, rx.k Yd,d, ixo¾Yk fõ†ld md¿jg f.dia ;snqKs. rÕ
oelajQ tlu kdgHh ur ìh muKs. uu cd;sl wdrCIdj ;rKh
lf<ñ. wo fk¿ï fmdl=fKa oyila l,d u,a msfmhs. Ñ;%mg,
fg,skdgH ;r.hg ksufjhs. fmd;am;a ,shkafkda fukau lshjkafkda
o iq,Nh. fï l,d fl; wiajkq fk<k iuhhs.
idys;Hh
� <ud iy fh!jk idys;H lD;s we.hSu iy m%p,s; lsÍu
i`oyd iqúfYaIS rdcH hdka;%Khla y∫kajd °u i|yd
wOHdmk iy Wiia wOHdmk wud;HdxYh hgf;a jeh
YS¾Ihla fjka lrñ.
� idys;H iy wfkl=;a l,dlD;s ks¾udKh i|yd
l<dlrejkag iyk fmd<shla hgf;a nexl= u.ska Kh
,nd§fï hdka;%Khla y∫kajd§u iy Bg wod< wkque;sh
,nd .ekSu i|yd ir, iy myiq l%ufõohla iys;j cd;sl
uÜgñka tu fCIa;%j, úoaj;=ka iy m%ùK l,dlrekaf.ka
iukaú; cd;sl kduf,aLKhla ilia lrñ'
� flá l;d, lú fmd;a i|yd we;s b,a¨u my; jeà we;s
neúka tjeks idys;H fmd;m; uqøKh by< kexùu i|yd
uqøK l¾udka;fha fhfok jHdmd˙lhskag ksYaÑ; nÿ
iykhla ,nd°ug lghq;= lrñ.
� ;uka úiska lD;s m%ldYhg m;a lrk f,aLlhska yg
uQ,HdOdr ,nd °fï l%uhla y∫kajd fokafkñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
110
� ta ta ckj¾.hka w;r ;u yeÛSï iy is;=ú,s yqjudre lr
.ekSu ioyd idys;H iïudk Wf<,j,° iïudkhg
md;%jk fmd;m; isxy, fou< bx.%Sis hk NdIdj,g
m˙j¾;kh lr rcfha úhoñka uqøKh ls¯ug lghq;=
i,iñ'
� °¾> ld,hla uq¿,af,a ksy~j m˙j¾;k ld¾hfha fhfok
f,aLl f,aÅldjka fuu jevigyk hgf;a ,shdm†xÑ lr
Tjqkg tu jevigyfka m%uqL;dj fokafkñ'
kdgHh l,dj
� gj¾ fyda,a rÕy, moku wdYS%;j YS% ,dxlSh kdgH l,dfõ
m%j¾Okh Wfoid cd;Hka;r kdgH uOHia:dkhla we;s
ls¯ug lghq;= lrñ.
� fk¿ï fmdl=K fuka iEu m,d;lgu tla wx.iïmQ¾K
rx. Yd,d m˙Y%h ne.ska boslrñ' kdgH mqyqKqùfï ia:dk
yd l,dlrejkag kjd;eka .ekSu i|yd fkajdisld.dr Bg
we;=<;a lrñ.
� wkd.; ks¾udKlrejka fõ†ldjg mh .ik mdi,a rx.N+ñ
ixj¾Okhg ixialD;sl wud;HdxYh hgf;a úfYAI
jevigykla wdrïN lrñ.
iskudj
� Ñ;%mg fCIa;%fha Wkak;sh i|yd jdKsc iskudj fukau
l,d;aul iskudjla o mj;ajdf.k hdu wjYH kuq;a tjeks
Ñ;%mg i|yd wdfhdackh lrk ksIAmdoljreka ysÕ nj uu
oksñ' tu ksid ta i|yd Ñ;%mg ixia:dj yryd m%d.aOk
wdfhdack wruqo,la ks¾udKh lrñ. l,d;aul Ñ;%mg
ks¾udKh i|yd tuÛska ienE ksIaamdok úhofuka 60% l
iyk fmd,S Kh uqo,la ,nd fokakñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
111
� l,d;aul Ñ;%mg fmkaùu i|yd miajk uKav,h o" ;reK
iskudfõ°kaf.a ks¾udK i|yd wjia:dj ,nd°u i|yd
kj;u iskud m%o¾Yk uKav,hla ia:dms; lrñ'
� kd.˙l fydag,a ksjdi ixlS¾K Nd úi,a idmamq ixlS¾K
wd° fmdÿ ia:dkj, Wiia .Kfha l=vd iskud Yd,d wdrïN
ls¯ug yelsjkq msKsi wod< wK mk;a ixfYdaOkh lrñ.
� ish¨u rx.Yd,d iy iskudYd,d ksis m%%ñ;slrKhg ,la
lrñ'
� › ,dxlSh fou< iskudjla f.dvkeÕSu i|yd lemjk
ks¾udKlrejkag mQ¾K rdcH wkq.%yl;ajh ,nd fokafkñ'
� ;reK l,dlrejka †˙u;a ls¯u i|yd Tjqkaf.a ks¾udK
ld¾Hhka i|yd ;reK nexl=j yryd remsh,a ñ,shkhla
olajd Kh myiqlï ,nd fokafkñ'
jeäysá l,dlrejka
� l,d fCIa;%h fjkqfjka uq¿ „ú;hu lem lr j¾;udkfha
yqol,dùu iy wirKNdjhg m;a ù isák l,dlrejkag
„ú;fha ieoE iuh iduldój .; ls¯u i|yd l,dlre
lD;.=K ksjdi l%uhla wdrïN lrñ.
� ks¾udK ld¾hfha fhfok ks¾udKfõ°ka wksjd¾h úY%du
jegqma l%uhlg odhl lr .ekSu iy ta ;=<ska Tjqka úhm;a
l< wkqkag w; fkdmd Ôj;aùug iqÿiq wdodhï ud¾.hla
ilia ls¯u uf.a hq;=lula fia i,lñ'
� .S; ks¾udK fËa;%fha .dhl .dhsldjkag yd .S;
rplhkaf.a ks¾udK whs;sh iq/lSu yd Tjqkag ysñ m%;s,dN
,nd°ug úêu;a ls%hdud¾.hla .ksñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
112
19 iudc wdrCIKh
jfhdajDoaO fouõmshka /ln,d .kafka jeäysá orejkah. ta wfma rfÜ
we;s iudc wdrCIK l%uhhs. tfy;a j¾;udkfha we;sù ;sfnk we;eï
úIu;d ksid lsishï ms˙ila wirKNdjhg m;ajk nj uu oksñ.
jeäysá úfha° oefkk yqfol,dj Tjqka ;=< ishqï yd ixlS¾K
ufkdaNdjhka we;s lrk nj uu oksñ. tu ksid wirKNdjhg m;a
jQjka fukau fcHaIaG mqrjeishka i|yd o l,dlrejkag iqrCIs;
jevms<sfj<la uu l%shdjg kxjñ.
� wd¾:ßl ixj¾Okfha iy fi!LH ixrCIKfha hym;a
m%;sM,hla jkafkA wdhq wfmaCIdj by<hdu iy úY%du
jhfia°;a ksfrda.Sj jev ls¯ug we;s yelshdj †hqKq ùuh.
ta ksid rdcH iy fm!oa.,sl fowxYfhau úY%dñlhska kej;
jefvys fh†h yels “ixj¾Ok n,ldhla” uu ks¾udKh
lrñ. rfÜ ixj¾Ok ld¾hkays° wjYH u.fmkaùu
WmfoaYkh iy Tjqf.a oekqu yd w;aoelSï wod< ld¾hhg
,nd°u Tjqkg mejfrk ld¾hNdrhhs.
� úYdu jegqma iy oekg l%shd;aul jk úúO iudc wdrCIK
l%uhka wdY%%s;j we;s .eg¨ fidhd n,d fkdmudj úi£ui|yd wjYH ks¾foaY b†˙m;a ls u i|yd lñgqjla m;a lrñ'
� oekg we;s iudc wdrCIKh uKav,h mq¿,a n,;, iys;
kshduk wêldßhla njg m;alrñ'
� Wm;ska fyda wk;=re u.ska wdndê; ù isák iEu
idud‚lfhl=gu ksis iudc f.!rjh yd wdrCId ie,fik
whq ka wOHdmkh ,eîug lsishï „jk jD;a;shl kshe<Sug
wjYH “†ú †˙h jevigyk” l%shdjg kxjñ.
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
113
� †jdld,h ldxisfhka f;drj .; ls¯u i|yd Y¯r iqj;dj
myiqlï yd úfkdao myiqlïj,ska m˙mQ¾K “fogqmqr wNsuka
ie,” uOHia:dk iEu m%dfoaYsh fldÜGdihlu msysgqjñ.
� mej;s rchka 1977, 2001 hk ue;sjrKhkag miqj isÿl<
ue;sjrK m%pKAv l%shd iy foaYmd,k m<s.ekSïj,g
,lajQjka yg úúO fya;= ksid wod< jka† uqo,a fkd,eî we;s
nj ug oek.kakg ,eî we;. ish¨ fya;= mfil,d tu
f.ùï jydu isÿls¯ug mshjr .kafkñ.
� jir 20 lg jvd jeä ld,hla fcHda;sIh iy n,sf;dú,a
úIhkayS fyda iïm%odhsl foaYSh ffjoH l%uhkays kshef<k
ms˙iaj,g wfkl=;a l,dlrejkag yd foaYSh ffjoHjrekg
,ndfok rdcH wkq.%dyl;ajh ,nd fokafkñ.
wdmod l<uKdlrKh
� ks;r we;sjk úúOdldrfha iajNdúl wmod l,ska
y÷kd.ekSu i|yd wjYH m%udKj;a ;rï w;skùk
;dCIKsl WmlrK wod< wud;HdxYhg ,nd fokafkñ'
tuÛska úm;g fmr wod< ck;dj wdrCIs; ia:dk fj;
fhduq ls fï CIKsl ld¾h idOk tallhla ia:dmkh lrñ'
� wmodj,g uqyqK fok ck;dj blaukska h:d ;;a;ajhg m;a
lr Tjqkaf.a „jk meje;aug ydks fkdjk fia l%shd;aul
ùfï cd;sl jevms<sfj<la ilia lrñ'
u;ska wirK jQjka
� u;aøjHj,g wíneysù isák ÿjd orejka thska ksoyia lr
.ekSu cd;sfha hq;=luls' ta i|yd °¾>ld,Sk fukau
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
114
fláld,Sk l%ufõohla ks¾udKh fldg l%shd;aul ls¯ui|yd —ld¾h idOk n,ldhla˜ jydu wdrïN lrñ'
� u;aøjHj,g weíneysjQ ;reK ;reKshka i|yd iEu
†ia;%slalhlu wd.ñl isoaOia:dkh flaJølrf.k
mqkre;a:dmk uOHia:dk ia:dmkh lrñ'
� <ud wmrdOlrejka iy isr.;j isák ;reKhska ksjer†jiudc.; ls¯u i|yd;a wmrdOld¯;ajfha úIu pl%fhka
Tjqka .<jd .ekSu i|yd;a Tjqkaf.a „jk wNs,dIhka by<
kexùug yelsjk wdldrfha kj mqkre;a:dmk uOHia:dk
cd,hla ia:dmkh lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
115
20 idufha ixys¢hdfõ m%;s,dN ck;djg
� ;%ia; l%shd iïnkaOfhka ielmsg r|jd.k isák" oekg kvq
mjrd ke;s ish¨u W;=f¾ ;reK ;reKshkag kvqmej¯ufyda fkdmej¯u iïnkaOfhka fidhd n,d fkdmudj l%shd
ud¾.hla .ekSu msKsi úY%dñl úksiqrejrfhl=f.a
m%Odk;ajfhka mQ¾K n,;, iys; lñgqjla m;a lrñ.
� f,dalfha lsisÿ rgl isÿ fkdl< m˙† b;sydifha m<uqjrg
udkqISh fufyhqfï° ck;dj w;yer .sh jdyk o iÕjd
;enQ rka wNrK o yuqod ksier† wkkH;dj ;yjqre lr
.ekSfuka miqj kej; mjrd °fï ld¾hh o fï jir ;=<
iïmQ¾K lrñ.
� ;%ia;jd° ;¾ck mej;s wjia:dfõ wdrCIl yuqod úiska
m˙yrKhg .kq ,enQ ;ukag wh;a ke;s bvlvï yd
f.dvke.s,s o udkqISh fufyhqu wjika ùfuka miq kej;
ysñlrejkag mjrd °fï lghq;= fï jk úg iEfyk ÿrg
ksudlr we;af;ñ' cd;sl wdrCIdjg ;¾ckhla fkdjk m˙†ksYaÑ; ld, rduqjla ;=< tu lghq;a; wjika lrñ.
� ;%ia;jdoh fya;=fjka l,la m%Odk ixj¾Ok Odrdfjka
neyerù isá W;=re kef.kysr ;reK ;reKshka cd;sl
ixj¾Ok l%shdoduhg iudk yjq,alrejka f,i odhl
lr.ekSu msKsi iudc wk;¾.%yK iy ixys¢hd l%shdj,sh
fõ.j;a ls¯u msKsi uOHld,Sk ld, rduqjla ;=< ksYaÑ;
jevigykla l%shd;aul lrñ'
� b†˙ jir ;=< oehg lsre< W;=re iy kef.kysr m<df;a
meje;aùug lghq;= fhdoñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
116
� †jhsfka ljr m,d;l fyda ;%ia;jdoh ksid wj;ekaù isák
ljr ck fldÜGdYhlg fyda wh;a jka† fkd,eî we;s
mjq,a j,g ysñ ks¾foaYs; jka† uqo,a ,eî fkdue;s kï tajd
jydu f.ùug lghq;= lrñ'
� W;=re iy kef.kysr m<d;aj,ska wj;ekajQ iy l|jqre.;j
isák isxy," fou< fyda uqia,sï ckfldgiaj,g wh;a
mqoa.,hska kej; m†xÑ ls¯fï l%shdj,sh läkñka fldg ta
ishÆ fokdug ;ukaf.au ksjil mosxÑ ùfï whs;sh
fkdmudj Wod lr fokafkñ'
� wjdikdjka; f,i w;f<diaila jQ cd;sjd° fyda w.ïjd°ms˙ia úiska we;slrkq ,en we;s iudc .egqï wkd.;fha°iïmQ¾Kfhkau keje;aùug lghq;= lrñ' tjeks .egqïj,g
ue†ù we;s isxy," fou< fyda uqia,sï iEu ckfldgilgu
wh;a mqoa.,hskaf.a wdrlaIdj iy wd.u weoySfï whs;sh
;yjqre lrñ'
� j;= wdY%s; m%foaY j, oekg we;s .%du fiajd fldÜGdY j,
úYd,;ajh ksid tajdfha „j;ajk ck;djg ;ukag wjYH
mßmd,k lghq;= lr .ekSfï† úúO .egÆ j,g uqyqK °ug
isÿjk nj uu oksñ' tu ksid tu fldÜGdY kej; ilia
lsÍug lghq;= lrñ'
� †jhsfka tla tla m<d;aj,g we;s wOHdmk iy fi!LH
myiqlï" há;, myiqlï yd fmdÿ myiqlï tl iudk
uÜgug f.k tau ioyd wjYH lghq;= iïmdokh lrñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
117
uyskao Ñka;kfha wdo¾Yh f,djgu
2005 ° uyskao Ñka;kh b†˙m;a lrk úg f,dalfha lsisÿ rglg ;ksj
ke.sàug fkdyelsh hk u;h oerE cd;Hka;r wdh;k wo
fm!oa.,SlrKh fjkqjg l<ukdlrK fjkialï isÿls¯uiïnkaOfhka Wmfoia fok tall wdrïN lr ;sîfï wdo¾Yh wfmah¡
tuksid ;u rgj, ixj¾Ok m%d¾:kd bgqlr .ekSug leu;s rgj,g
uyskao Ñka;k m%;sm;a;sh l%shdjg kxjk wdldrh ms<sn|j
u.fmkaùu i|yd uyskao Ñka;k f,alï ld¾hd,h ks¾udKh lrñ¡
Tn ishÆ fokdf.a ck jrñka fï ish,a,
h:d¾:hla njg m;a ls¯ug
ug Tnf.a wkque;sh" iyfhda.h" yd Yla;sh wjYHh'
wm ÈkQ rg" f.dv ke.+ wdorKSh ud;DN+ñh"
wdishdfõ wisßh
iy
f,dj ÈkQ wNsudkkSh foaYh njg m;a lruq'
ud Tng iqrlaIs; rgl iqn wkd.;hla m;ñ'
f,dj †kk u.
iqrCIs; rgla
118
igyka