Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

46
Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan (KAROT) Numune Alma ve Deney Sonuçlarının Değerlendirilmesi İnş. Müh. İrfan KADİROĞLU İMO İzmir Şb. Yön. Kur. Üyesi ve BETONTAŞ Hazır Beton Genel Müdürü 23 Mayıs 2019 İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi

Transcript of Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Page 1: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan (KAROT) Numune Alma ve Deney

Sonuçlarının Değerlendirilmesi

İnş. Müh. İrfan KADİROĞLU

İMO İzmir Şb. Yön. Kur. Üyesi ve BETONTAŞ Hazır Beton Genel Müdürü

23 Mayıs 2019

İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi

Page 2: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı Tayini için;

• Taze Betondan Numune Alma (Transmikserden).

• Numune Kalıpları için Uygunluk Kriterleri

• Alınan numunelerin muhafazası, taşınması, kürü…

• Basınç Dayanım Tayini Deneyi

• Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

• Sertleşmiş Betondan Numune Alma (KAROT)

• Karot Numuneleri için Uygunluk Kriterleri

• Deney Sonuçlarının Uygunluk Değerlendirilmesi

Page 3: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Taze Betondan Numune Alma (Transmikserden).

• Transmikserde bir harmandan alınan numune

a) Karma Numune : En az 4 numune bölümü.

b) Spot Numune : Harmanın bir bölümünden alınmış numune.

• Deney için gerekli miktarın en az 1,5 katı numune alınmalıdır.

• Numune bölümleri su emmeyen ve kısa sürede çimentodan etkilenmeyen bir kapta toplanır.

• Numune bölümleri kapta karıştırılır.

• Alınma ve taşınma safhalarında kirlenme, dışardan yabancı şey karışımı, su kaybetme, sıcaktan etkilenme vs önlenmelidir.

• Transmikser mikserinin başından ve sonundan numune alınmaz.

Page 4: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanım Deneyi için Kalıplara Numune Alınması • Numunelerin toplandığı zamana kadar muhafaza edileceği tamamen düz ve korunaklı bir alan

belirle.

• Kalıbın iç yüzeylerine uygun bir kalıp ayırıcı uygula.

• Deney numunesi oluşturmak için transmikserden aldığın numuneyi tekrar karıştırma kabında son kez karıştır.

• Beton kıvamına ve sıkıştırma yöntemine bağlı olarak tam bir sıkışma sağlamak üzere tabakalar halinde yerleştir. Her bir tabakayı çeşitli metodlarla sıkıştır.

• Tam sıkışma artık yüzeye hava kabarcıklarının çıkmaması ve yüzeyde düz, ince , parlak bir görünüm oluştuğu durumdur.

• Şiş ile yapılan sıkıştırmada şiş kesit alanına düzgün dağıtılmalı. Tabana sertçe çarpmamalı, alt tabakaya fazla girmesi önlenmelidir.

• Şiş vuruş sayısı S1 ve S2 çökme sınıfları için her bir tabakaya 25 kezdir. Sonra lastik tokmak ile istenen görünüm elde edilinceye kadar kalıp yan yüzeyleri hafif darbelerle tokmaklanır. Yüksek kıvamlarda genelde şiş ile darbe sayısı daha az olmalıdır.

• Son tabaka sıkıştırıldıktan sonra fazla betonu çelik mala ile dikkatlice sıyır. Çelik mala ile yüzeyi dikkatlice tesviye et.

Page 5: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Numune Kalıpları için Uygunluk Kriterleri • KÜP: • Karşılıklı kalıp yüzeyleri arasındaki boyut toleransı ≤ ±%0,5

• Perdah yüzeyi ile kalıplı taban yüzeyi arasındaki boyut toleransı ≤ ±%1

• Yük uygulanacak kalıp yüzeylerinin düzlükten sapma toleransı ±0,006*d.

• Yan yüzeylerin tabana göre diklikten sapması ±0,5mm.

Page 6: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Numune Kalıpları için Uygunluk Kriterleri

• SİLİNDİR: • Seçilmiş boyutlar anma boyundan en fazla ±%10 farklı olabilir.

• Çap toleransı ±%0,5

• Yük uygulanacak yüzeylerin düzlükten sapma toleransı ±0,0006*d.

• Yan yüzün alt ve üst yüzlere göre diklikten sapması ±0,5mm.

• Yükseklik toleransı (2d) ±%5.

Page 7: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Alınan numunelerin muhafazası, taşınması, kürü…

• Alınan deney numunesini en az 16 saat en fazla 72 saat , yeterli sertliğe ulaşıncaya kadar şok ve titreşimden koru , 20 ± 5 0C (sıcak iklimde 25 ± 5 0C ) ortamda tut.

• Kalıptan çıkarıldıktan sonra da deney anına kadar 20 ± 2 0C sıcaklıktaki su (havuz) içerisinde veya 20 ± 2 0C ve ≥%95 bağıl neme sahip kür odasında küre tabi tut.

• Deney numunelerinin nakliyesinde gereken sıcaklıktan sapmayı ve nem kaybını engelleyecek önlem al (ıslak bez, ıslak kum içinde saklama, içinde su dolu plastik kap içinde saklama, v.s.).

Page 8: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanım Tayini Deneyi • Deney presinin yükleme başlıkları silinir.

• Deney numunesindeki varsa fazla su kurulanır.

• Numune alt başlığın üzerine merkezlenerek yerleştirilir.

• Yük uygulama komutu verilir. (0,6 ± 0,2) Mpa/sn. sınırlarını aşmayacak şekilde sabit bir yükleme hızı seçilir. Kırılma yükünün %30’unu aşmayacak şekilde uygulanan başlangıç yükünün ardından numune kırılıncaya kadar sabit hızda yük uygulanır.

• En büyük yük KN olarak kaydedilir. Yüzey alanına bölünerek basınç dayanımı Mpa (N/mm2) birimiyle elde edilir.

Page 9: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanım Tayini Deneyi • Numune Kırılma Tipinin Belirlenmesi:

Page 10: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanım Tayini Deneyi

Uygun Olmayan Kırılma Tipleri:

Page 11: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

Page 12: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

Page 13: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

Numuneler, TS EN 12390-2’ye uygun olarak hazırlanmalı ve küre tâbi tutulmalıdır. Numunelerin basınç dayanımları TS EN 12390-3’e göre tayin Beton basınç dayanımının uygunluğu, 28 gün yaşta deneye tabi tutulmuş numuneler üzerinde tayin edilir. Elde edilen beton basınç dayanımı sonuçlarının değerlendirilmesinde; aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla sayıda deney numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen sonuçlardan herhangi birinin, ortalama sonuca göre sapmasının %15’den daha fazla olması durumunda, numune sonuçlarının hepsi reddedilir. Ancak, ikiden fazla numune olması durumunda, numuneler ve sonuçlar üzerinde yapılacak incelemeye göre sonuçlardan herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa yalnızca bu sonuç ortalamaya dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan numune sonuçları kullanılır.

Page 14: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

• ÖRNEK1:

Toplam Beton miktarı : 12 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37

28 Günlük Basınç Dayanımları:

1. 41,50 Mpa

2. 40,00 Mpa Ort: 40,75 Mpa

1. Kriter : uygulanmaz

2. Kriter : 40,75 ≥ Fck= 37,00 Mpa (KABUL).

Page 15: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

• ÖRNEK2:

Toplam Beton miktarı : 12 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37

28 Günlük Basınç Dayanımları:

1. 41,50 Mpa

2. 26,00 Mpa Ort: 33,75 Mpa

Her bir numune sonucunun ortalamadan sapması : %23

(DENEY REDDEDİLİR.).

Page 16: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

• ÖRNEK 3:

Toplam Beton miktarı : 12 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37

28 Günlük Basınç Dayanımları:

1. 41,5 Mpa

2. 36,0 Mpa

3. 39,0 Mpa. Ort: 38,8 Mpa

1.Kriter : Uygulanmaz

2.Kriter : Ort.=38,8 ≥fck=37,0 (KABUL)

Page 17: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

• ÖRNEK 4: Toplam Beton miktarı : 12 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37 28 Günlük Basınç Dayanımları: 1. 41,5 Mpa 2. 36,0 Mpa 3. 29,0 Mpa. Ort: 35,5 Mpa En düşük ve en yüksek değer ortalamadan %15’den fazla saptığı için ya DENEY REDDEDİLİR ya da sapma gösteren numunenin kabul edilmemesini gerektirecek sebep varsa o numune değerlendirmeden çıkarılır kalan iki numune ile tekrar değerlendirilir.

Page 18: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

• ÖRNEK 5:

Toplam Beton miktarı : 12 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37

28 Günlük Basınç Dayanımları:

1. 37,5 Mpa

2. 36,0 Mpa

3. 30,0 Mpa. Ort: 34,5 Mpa

1.Kriter: Uygulanmaz

2.Kriter: Ort.=34,5< fck=37,0 (RED).

Page 19: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

• ÖRNEK 6:

Toplam Beton miktarı : 21 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37

28 Günlük Basınç Dayanımları:

1. 37,5 Mpa 1. 39,0 Mpa

2. 36,0 Mpa 2. 38,0 Mpa

3. 30,0 Mpa. 3. 40,5 Mpa

Ort1: 34,5 Mpa Ort2: 39,2 Mpa.

1.Kriter: Fort: (34,5+39,2)/2=36,9 Mpa < (Fck+1=38,0Mpa) (RED)

2.Kriter: Min.=34,5 ≥ fck-4=33,0 (KABUL).

SONUÇ: RED.

Page 20: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi

• ÖRNEK 7:

Toplam Beton miktarı : 21 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37

28 Günlük Basınç Dayanımları:

1. 37,5 Mpa 1. 42,0 Mpa

2. 36,0 Mpa 2. 43,0 Mpa

3. 30,0 Mpa. 3. 40,5 Mpa

Ort1: 34,5 Mpa Ort2: 41,8 Mpa.

1.Kriter: Fort: (34,5+41,8)/2=38,2 Mpa ≥ (Fck+1=38,0Mpa) (KABUL)

2.Kriter: Min.=34,5 ≥ fck-4=33,0 (KABUL).

SONUÇ: KABUL.

Page 21: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi • ÖRNEK 8:

Toplam Beton miktarı : 21 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37

28 Günlük Basınç Dayanımları:

1. 35,5 Mpa 1. 42,0 Mpa

2. 36,0 Mpa 2. 43,0 Mpa

3. 27,0 Mpa. 3. 40,5 Mpa

F1: 32,8 Mpa F2: 41,8 Mpa.

F1 ‘i oluşturan numune sonuçlarından 27,0 Mpa ortalamadan %18 sapmıştır.

I. Ya F1 reddedilir ve F2 ile tek deney sonucu üzerinden değerlendirilir (41,8 ≥37,0 KABUL).

II. Ya da 27,0 Mpa için reddedilecek bir neden varsa çıkarılır, F1 35,5 ve 36,0 ile tekrar hesaplanır ve yeni F1 ile değerlendirme yapılır:

F1: 35,8 Mpa

F2: 41,8 Mpa.

Fort : (35,8+41,8)=38,8 Mpa ≥ (Fck+1=38,0) (KABUL).

Fmin : 35,8 ≥ (Fck-4=33,0) (KABUL). SONUÇ: KABUL.

Page 22: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi • ÖRNEK 9: Toplam Beton miktarı : 21 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37 28 Günlük Basınç Dayanımları: 1. 36,5 Mpa 1. 37,0 Mpa 2. 35,0 Mpa 2. 38,0 Mpa 3. 34,0 Mpa. 3. 39,5 Mpa F1: 35,2 Mpa F2: 38,2 Mpa.

Fort : (35,2+38,2)=36,7 Mpa < (Fck+1=38,0) (RED). Fmin : 35,2 ≥ (Fck-4=33,0) (KABUL). SONUÇ : RED

Page 23: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi • ÖRNEK 10: Toplam Beton miktarı : 95 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37 28 Günlük Basınç Dayanımları: 1. 36,5 Mpa 1. 30,0 Mpa 1. 37,0 Mpa 2. 35,0 Mpa 2. 36,0 Mpa 2. 38,0 Mpa 3. 34,0 Mpa. 3. 37,0 Mpa 3. 39,5 Mpa F1: 35,2 Mpa F2: 34,3 Mpa. F3: 38,2 Mpa.

Fort : (35,2+34,3+38,2)=35,9 Mpa < (Fck+1=38,0) (RED). Fmin : 34,3 ≥ (Fck-4=33,0) (KABUL). SONUÇ : RED.

Page 24: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi • ÖRNEK 10: Toplam Beton miktarı : 95 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37 28 Günlük Basınç Dayanımları: 1. 40,5 Mpa 1. 39,0 Mpa 1. 37,0 Mpa 2. 41,0 Mpa 2. 44,0 Mpa 2. 38,0 Mpa 3. 42,0 Mpa. 3. 42,3 Mpa 3. 39,5 Mpa F1: 41,2 Mpa F2: 41,8 Mpa. F3: 38,2 Mpa.

Fort : (41,2+41,8+38,2)=40,4 Mpa ≥(Fck+1=38,0) (KABUL). Fmin : 38,2 ≥ (Fck-4=33,0) (KABUL). SONUÇ : KABUL.

Page 25: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi • ÖRNEK 10: Toplam Beton miktarı : 95 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37 28 Günlük Basınç Dayanımları: 1. 50,5 Mpa 1. 39,0 Mpa 1. 37,0 Mpa 2. 51,0 Mpa 2. 44,0 Mpa 2. 38,0 Mpa 3. 52,0 Mpa. 3. 42,3 Mpa 3. 39,5 Mpa F1: 51,2 Mpa F2: 41,8 Mpa. F3: 38,2 Mpa.

Fort : (51,2+41,8+38,2)=43,7 Mpa ≥(Fck+1=38,0) (KABUL). Fmin : 38,2 ≥ (Fck-4=33,0) (KABUL). SONUÇ : KABUL.

Page 26: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Basınç Dayanımı için Uygunluk Değerlendirilmesi • ÖRNEK 10: Toplam Beton miktarı : 95 m3

Beton Dayanım Sınıfı: C30/37 28 Günlük Basınç Dayanımları: 1. 50,5 Mpa 1. 39,0 Mpa 1. 32,0 Mpa 2. 51,0 Mpa 2. 44,0 Mpa 2. 34,0 Mpa 3. 52,0 Mpa. 3. 42,3 Mpa 3. 30,5 Mpa F1: 51,2 Mpa F2: 41,8 Mpa. F3: 32,2 Mpa.

Fort : (51,2+41,8+32,2)=41,7 Mpa ≥(Fck+1=38,0) (KABUL). Fmin : 32,2 ≥ (Fck-4=33,0) (RED). SONUÇ : RED.

Page 27: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Sertleşmiş Betondan Numune Alma (KAROT) • Yerinde basınç dayanımın belirlenmesi uygulamada aşağıda sıralanan durumlar için gerekli

olabilmektedir : 1. Döküm anında alınan standart küp veya silindir numunelerin dayanım sonuçlarının amaç veya sınıf dayanım değerinden düşük çıkması, düşük sonuçlara göre yapı güvenliğinin yeterliliğinin belirsiz olması. 2. Döküm anında standart numune alınamaması veya sonuç elde edilememesi. 3. Farklı amaçlı araştırma çalışmaları için. 4. Uygun yerleştirme ve kür yapılmamış olan betonda çatlak, segregasyon, büyük boşlukların görülmesi nedeniyle basınç dayanım düzeyinin belirlenmesi gerekliliği 5. Belli bir süre kullanılmış yapılarda farklı nedenlerden dolayı (satış, farklı kullanım amacı, yapı boyutunun büyültülmesi vb.) tadilat, güçlendirme veya yıkım gibi karar seçenekleri için o döneme ait basınç dayanım durumunun belirlenmesi gerekliliği. 6. Deprem, yangın gibi afetlerin ardından şüpheli durumlarda dayanım düzeyinin belirlenmesi. 7. Döküm esnasında farklı taraf kuruluşlarca alınan standart küp veya silindir numunelere ait dayanım sonuçları arasında, betonda uygunsuzluk olabileceği riskini düşündürecek derecede farklılıklar olması ve beton üreticisi – kullanıcı, denetçi arasında oluşan anlaşmazlıkları çözmek amacıyla başka numune elde mevcut değilse yerindeki basınç dayanım değerinin şahit olarak kabul edilmesi durumu.

Page 28: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Sertleşmiş Betondan Numune Alma (KAROT) KAROT DAYANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

A. Beton Özellikleri 1. Rutubet İçeriği : Suya doygun karotun dayanımı, diğer özellikleri

aynı olan hava kurusu, rutubeti normal şartlarda %8 - %12 olan karot dayanımından %10 - %15 daha düşük çıkmaktadır.

2. Boşluk : Boşlık oranının artması, dayanımı düşürür. Yaklaşık %1 boşluk, dayanımı %5-%8 oranında düşürür.

Page 29: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Sertleşmiş Betondan Numune Alma (KAROT) KAROT DAYANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

3. Döküm Yönüne Göre Doğrultu : Beton döküm doğrultusunda, düşey olarak alınan karot dayanımı, taze beton stabilitesine bağlı olarak, aynı betondan yatay yönde alınan karot dayanımından daha yüksek olabilir. Dayanım farkı tipik olarak %0 - %8 arasında olmaktadır.

4. Kusurlar : Karottaki çatlaklar, değişik sebeplerden kaynaklanır. Bu sebepler arasında, yassı, iğne şekilli tanelerin veya yatay donatı çubuklarının altında toplanan su ve yöresel ayrışma sebebiyle boşlukların oluşumu sayılabilir. Bu tür karotlardan elde edilen dayanımların geçerliliği ve bu dayanımların genel olarak yapıdaki beton dayanımını temsil etme yeterliliği ayrı ayrı değerlendirilmelidir

Page 30: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Sertleşmiş Betondan Numune Alma (KAROT) KAROT DAYANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER • B. Deney Değişkenleri

1. Karot Çapı : Karot çapı, ölçülen dayanım ve dayanımdaki değişkenlikleri etkiler.Yatay yönde alınan, çapı 100 mm boy/çap oranı 1 ‘e eşit olan (l/d=1) karot dayanımı, kenar uzunlu 150 mm olan küp numune dayanımına tekabul etmektedir.

Çapı 100 mm ‘den küçük ve boy/çap (l/d) oranı=1 olan karotlarda, dayanım değişkenliği genellikle büyüktür. Bu nedenle, çapı 50 mm olan karotlar ile çapı 100 mm olan karotların dayanımları arasında doğrusal interpolasyon için, 50 mm ‘lik karot adedinin, 100mm ‘lik karot adedine göre 3 kat olması gerekli olabilir.

Ölçülen dayanımdaki değişkenlik, karot çapının, en büyük agrega tane büyüklüne oranındaki azalmaya bağlı olarak yükselir.

Page 31: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Sertleşmiş Betondan Numune Alma (KAROT) KAROT DAYANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

2. Boy/Çap Oranı : Boy/çap oranı karot dayanımını etkiler. Dayanım, l/d>1 olan

karotlarda azalır, l/d<1 olan karotlarda ise yükselir. Bu durum, esas olarak deney makinası yükleme plakalarından kaynaklanan kısıtlama sebebiyledir.

3. Uç Yüzeylerin Düzlüğü : Düzlükten sapma, ölçülen dayanımı azaltır.

4. Uç Yüzeylerin Başlıklanması : Düşük dayanımlı başlıklar, karot dayanımını düşürür. Yüksek dayanımlı harç ve yüksek dayanımlı kükürt kullanılarak yapılan ince başlık, dayanımı önemli derecede etkilemez. Uç yüzeylerinin aşındırılarak düzeltilmesi önerilir.

Page 32: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Sertleşmiş Betondan Numune Alma (KAROT) KAROT DAYANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

5. Delme Etkisi : Delme etkileri, olgunlaşmamış veya yapısı itibari ile zayıf betonda hasar oluşturulabilir ve normal şartlarda bu hasarın kesilmiş yüzeyde görülmesi mümkün değildir.

Bir karot, beton yapısı bakımından, standart silindire göre daha zayıf olabilir. Bunun sebebi, karot yüzeyinde, sadece matriks tarafından oluşturulan adezyonla tutulan, kesilmiş agrega tanelerinin bulunmasıdır. Bu tür agrega tanelerinin karot dayanımındaki katkısı oldukça az olacaktır.

6. Donatı : Dayanım tayininde kullanılan karotların donatı ihtiva etmemesi önerilir. Bunun sağlanması halinde, donatı çubuğu (boyuna ekseni dışında) ihtiva eden karotlarda ölçülen dayanım düşer. Boyuna ekseninde veya bu eksene yakın konumda donatı ihtiva eden karotlar dayanım deneyi için uygun değildir.

Page 33: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Karot Numuneleri için Uygunluk Kriterleri • Karotlar, TS EN 12504-1’e göre alınmalı, incelenmeleri ve hazırlandıktan sonra TS EN

12390-3 ‘e göre deneye tabi tutulmalıdır.

• Uygulanmasının elverişli olmadığı haller dışında karotlar, deneyden en az 3 gün öncesinden itibaren laboratuvar ortam şartlarında tutulmalıdır.

• Uzunluğu ve anma çapı birbirine eşit ve 100 mm olan karotların deneye tabi tutulmasıyla bulunan dayanım değerleri, aynı şartlarda oluşturulan ve küre tabi tutulan 150 mm’lik küp numune dayanımına eşittir.

• Anma çapı en az 100 mm ve en fazla 150 mm olan ve uzunluk/çap oranı 2,0 ‘ye eşit olan karotların deneye tabi tutulmasıyla elde edilen dayanım değerleri , aynı şartlarda oluşturulan ve küre tabi tutulan çapı 150mm ve uzunluğu 300 mm ’lik silindir numune dayanımına eşittir.

Page 34: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Çapları 50 mm ile 150 mm arasında olan ve farklı uzunluk/çap oranlarına sahip karotlardan elde edilen deney sonuçlarından elde edilen deney sonuçlarının dönüştürülmesinde, uygunluğu kanıtlanmış dönüştürme katsayıları kullanılmalıdır.

Boy / Çap Düzeltme Katsayısı

2,00 1,00

1,75 0,98

1,50 0,96

1,25 0,93

1,00 0,87

ASTM C 42 ‘ye göre farklı boy/çap oranlarındaki karot numuneleri

için düzeltme katsayıları

BS 1881 Kλ = 2/(1,5+1/λ)

λ= l/d

Karot Numuneleri için Uygunluk Kriterleri

Page 35: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Karot Numuneleri için Uygunluk Kriterleri

• Bir deney bölgesinden alınacak karot adedi, dikkate alınan bölgede kullanılan beton hacmi ve karot deneylerinin amacına göre belirlenmelidir.

• Yapıdaki beton basınç dayanımı için istatistiksel ve güvenlik sebebiyle, alınabildiği kadar çok sayıda karot numune kullanılmalıdır.

• Yapıdaki beton basınç dayanımının belirli bir deney bölgesinde tayini için, en az 3 adet karot esas alınmalıdır (Anma çapı en az 100 mm olan karotlar içindir.).

• Yapıda karot alınması sonucunda ortaya çıkan herhangi yapısal olumsuzluğa dikkat gösterilmelidir. Bu hususta TS EN 12504-1 ‘e başvurulmalıdır.

Page 36: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Deney Sonuçlarının Uygunluk Değerlendirilmesi

• Yapıdaki betonun karakteristik basınç dayanımı, A yaklaşımı veya B yaklaşımı kullanılarak değerlendirilmelidir.

• A yaklaşımı en az 15 karotun kullanıldığı,

• B yaklaşımı ise 3-14 karotun mevcut olduğu hallerde uygulanmalıdır.

Page 37: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

A Yaklaşımı

En az 15 adet karot numunesi kullanılarak yapıdaki karakteristik basınç dayanımı, aşağıda verilen bağıntılarla hesaplanan değerden küçük olanıdır: fck,is = fm(n),is - k2 x s veya fck,is = fis,en düşük + 4

fck,is : Yapıdaki karakteristik basınç dayanımı

fm(n),is : n adet numunenin yerinde basınç dayanımı ortalaması

fis,en düşük : Yapıdaki basınç dayanımlarından en düşüğü

s : Deney sonuçlarının standart sapması veya 2,0 N/mm2 ‘den büyük olanı

k2 : Belirtilen milli dokümanlarda verilen değer alınır veya böyle bir değer verilmemişse bu katsayı 1,48 olarak alınır.

Deney Sonuçlarının Uygunluk Değerlendirilmesi

Page 38: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Dayanım sınıfı, yapıda belirlenen karakteristik dayanım değeri kullanılarak aşağıdaki tablodan tayin edilir.

Basınç Dayanım

Sınıfı

Yapıdaki karakteristik

dayanımın, standart

deney numunesinin

karakteristik

dayanıma oranı

Yapıdaki asgari karakteristik

dayanım (N/mm2)

fck,is,silindir fck,is,küp

C 8/10 0,85 7 9

C 12/15 0,85 10 13

C 16/20 0,85 14 17

C 20/25 0,85 17 21

C 25/30 0,85 21 26

C 30/37 0,85 26 31

C 35/45 0,85 30 38

C 40/50 0,85 34 43

Page 39: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

B Yaklaşımı

3-14 adet karot numunesi kullanılarak yapıdaki karakteristik basınç dayanımı, aşağıda verilen bağıntılarla hesaplanan değerden küçük olanıdır: fck,is = fm(n),is - k veya fck,is = fis,en düşük + 4

fck,is : Yapıdaki karakteristik basınç dayanımı

fm(n),is : n adet numunenin yerinde basınç dayanımı ortalaması

fis,en düşük : Yapıdaki basınç dayanımlarından en düşüğü

k : Deney sonucu adedi n ‘e bağlı olarak aşağıdaki çizelgeden seçilir.

n (Numune adedi) k

10-14 5

7-9 6

3-6 7

Deney Sonuçlarının Uygunluk Değerlendirilmesi

Page 40: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

TS 13791, Madde 9. Beton Uygunluğunun, Standart Deneylere Göre Şüpheli Olduğu Durumdaki Değerlendirme

En az 15 adet karot alınan, çok sayıda beton harmanı kullanılarak imal edilmiş deney bölgesi için aşağıda verilen şartların sağlanması halinde, bölgedeki betonun yeterli dayanıma sahip olduğu ve TS EN 206-1 ‘e uygun olduğu kabul edilir. fm(n),is > 0,85 (fck + 1,48xs) ve f,is,en düşük > 0,85 (fck - 4)

fck : Standart numune karakteristik basınç dayanımı

fm(n),is : n adet numunenin yerinde basınç dayanımı ortalaması

fis,en düşük : Yapıdaki basınç dayanımlarından en düşüğü

s : Deney sonuçlarının standart sapması veya 2,0 N/mm2 ‘den büyük olanı

Deney Sonuçlarının Uygunluk Değerlendirilmesi

Page 41: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

TS 13791, Madde 9. Beton Uygunluğunun, Standart Deneylere Göre Şüpheli Olduğu Durumdaki Değerlendirme

Altenatif olarak, iki taraf arasında mutabakat sağlanması koşuluyla, en az 15 adet dolaylı deney sonucunun ve deney alanlarından alınmış, en düşük dayanımı sağlayan iki adet karot sonucunun bulunması ve aşağıdaki şartın sağlanması şartıyla, bölgedeki betonun yeterli dayanıma sahip olduğu kabul edilir. f,is,en düşük > 0,85 (fck - 4)

Bir veya birkaç beton harmanının kullanıldığı küçük bir bölgede, şartname hazırlayıcı, deneyimlerine dayanarak karot alınacak iki bölgeyi belirler ve alınan bu karotlardan elde edilen dayanımın, aşağıda verilen şartı sağlaması halinde, bölgedeki betonun yeterli dayanıma sahip olduğu kabul edilir. f,is,en düşük > 0,85 (fck - 4)

Deney Sonuçlarının Uygunluk Değerlendirilmesi

Page 42: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Beton Uygunluğunun, Standart Deneylere Göre Şüpheli Olduğu Durumdaki Değerlendirme, Örnek1:

Numune No Karot Bas. Day.

(N/mm2) C 25/30 1 28 2 34 TS EN 13791/Nisan 2010 3 32 fm(n),is > 0,85x(fck+1,48xs) 4 34 31,33 > 0,85x(30+1,48*3,29) 5 33 31,33 > 29,64 6 30 Uygun 7 28 8 34 9 35

10 30 fis,min > 0,85x (fck- 4) 11 27 27 > 0,85x (30-4) 12 29 27 > 22,1 13 38 Uygun 14 27 SONUÇ: KABUL. 15 31

S.Sapma 3,29 Ortalama 31,33

Page 43: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Beton Uygunluğunun, Standart Deneylere Göre Şüpheli Olduğu Durumdaki Değerlendirme, Örnek2.

Numune No Karot Bas. Day.

(N/mm2) C 25/30 1 23 2 31 TS EN 13791/Nisan 2010 3 33 fm(n),is > 0,85x(fck+1,48xs) 4 24 29,30 > 0,85x(30+1,48*3,58) 5 33 29,30 < 30,00 6 30 Uygun Değil 7 26 8 34 9 28

10 30 fis,min > 0,85x (fck- 4) 11 27 23 > 0,85x (30-4) 12 35 23 > 22,1 13 30 Uygun 14 27 15 28 SONUÇ: RED.

S.Sapma 3,58 Ortalama 29,30

Page 44: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Beton Uygunluğunun, Standart Deneylere Göre Şüpheli Olduğu Durumdaki Değerlendirme, Örnek3

Alternatif durum (İki tarafın mutabakatıyla)

3 adet Karot Sonucu: C25/30.

F1 = 23,0 Mpa

F2 = 24,0 Mpa

F3 = 26,0 Mpa.

f,is,en düşük > 0,85 (fck - 4) 23,0 > 0,85(30,0-4)

23,0 > 22,10 KABUL.

Page 45: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Beton Uygunluğunun, Standart Deneylere Göre Şüpheli Olduğu Durumdaki Değerlendirme, Örnek4.

Alternatif durum (İki tarafın mutabakatıyla)

3 adet Karot Sonucu: C30/37.

F1 = 26,0 Mpa

F2 = 34,0 Mpa

F3 = 35,0 Mpa.

f,is,en düşük > 0,85 (fck - 4) 26,0 > 0,85(37,0-4)

26,0 < 28,10 RED!!!

Page 46: Basınç Dayanımı Tayini için Taze ve Sertleşmiş Betondan ...

Teşekkürler…

İnş. Müh. İrfan KADİROĞLU

İMO İzmir Şb. Yön. Kur. Üyesi ve BETONTAŞ Hazır Beton Genel Müdürü

23 Mayıs 2019

İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi