Banka Botërore 5 q ershor 2012
description
Transcript of Banka Botërore 5 q ershor 2012
Evropa JuglindoreRaporti i Zhvillimeve Ekonomike
Nr. 2
Njësia për Reduktimin e Varfërisë dhe Menaxhimin EkonomikRajoni i Evropës dhe Azisë Qendrore
Banka Botërore 5 qershor 2012
Përmbajtja
I. EJL6 ZHVILLIMET EKONOMIKE TË KOHËVE TË FUNDIT, PERSPEKTIVA DHE SFIDAT E POLITIKAVE
II. DREJT ‘RRITJES SË ARTË’ NË EVROPËN JUGLINDORE
I. EJL6: ZHVILLIMET EKONOMIKE, PARASHIKIMET, SFIDAT: Mjedisi Global
• Ekonomia botërore vazhdon të përballet me një sërë sfidash• Çmimet e larta të naftës, • Flukse hyrëse të ulëta kapitalesh, • Konsolidimin fiskal dhe të sektorit bankar të vendeve me të ardhura
të larta• Shumica e ekonomive në zhvillim janë rimëkëmbur plotësisht
prej krizës • Por në gjysmën e dytë të 2011 u vu re një ngadalësim që krijoi
një pasiguri të madhe për të ardhmen e ekonomisë globale me rrezikun e mundshëm të përhapjes
• Fillimi i 2012 dha shenja pozitive, por maji ishte i trazuar• Rreziku i intensifikimit të krizës greke dhe përhapja më e gjerë
Prodhimi industrial global dhe importet u përmirësuan në fillim të 2012
2011M01
2011M02
2011M03
2011M04
2011M05
2011M06
2011M07
2011M08
2011M09
2011M10
2011M11
2011M12
2012M01
2012M02
2012M03
-5
0
5
10
15 Rritja në përqindje, 3m/3m saar.
Prodhimi industrial botërorProdhimi industrial i vendeve në zhvillimProdhimi industrial i vendeve me të ardhura të larta
2009M01
2009M02
2009M03
2009M04
2009M05
2009M06
2009M07
2009M08
2009M09
2009M10
2009M11
2009M12
2010M01
2010M02
2010M03
2010M04
2010M05
2010M06
2010M07
2010M08
2010M09
2010M10
2010M11
2010M12
2011M01
2011M02
2011M03
2011M04
2011M05
2011M06
2011M07
2011M08
2011M09
2011M10
2011M11
2011M12
2012M01
2012M02
2012M03
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40 Rritja në përqindje, 3m/3m saar.
Prodhimi industrial (3m/3m)
Vëllimi i importeve (3m/3m)
Por pasiguria financiare u rrit në Maj
0200400600800
1,0001,2001,4001,6001,800
Normat CDS të borxhit sovran (pike baze), Janar 2010-Maj
2012 PortugaliIrlandëSpanjëItaliBelgjikë
Zhvillimet e fundit në EJL6
• Në dallim me shumë vende në zhvillim, rimëkëmbja e rritjes së prodhimit real të EJL6 ishte e ngadaltë
• Korrektim i konsiderueshëm i ekuilibrave të jashtëm
• Por borxhet u rriten, sidomos ai publik• Tregjet e punës – një problem kritik• Tregjet e kredisë – po përmirësohen, por ngadalë• Ulja e varfërisë – e ngadaltë• Potenciale të pashfytëzuara: eksportet
Rimëkëmbja e prodhimit real në EJL6 (GDP reale e 2008=100)ALB, KOS, MKD në rrugë të mbarëBIH, MZI, SRB po zvarriten. Pse?
2008 2009 2010 201185
90
95
100
105
110
115
ALB BiH KOSMKD MZI SRB
Pjesërisht janë investimet…përveçse në Maqedoni dhe Kosovë
2008 2009 2010 201165
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
ALB BiH KOSMKD MZI SRB
Por edhe konsumi dhe eksportet janë të dobëta
Konsumi, 2008=100 Exportet, 2008=100
2008 2009 2010 201170
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
ALB BiHKOS MKDMZI SRB
2008 2009 2010 201180
90
100
110
120
130
140
150
ALB BiHKOS MKDMZI SRB
Rajoni i EJL6 është zhvendosur nga rritje e bazuar në tregti drejt asaj të bazuar në kërkesën e brendshme,
por kërkesa mbetet e ngadaltë…
2008 2009 2010 2011EJL6
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
Konsumi Investimet Eksportet neto Rritja reale e PBB
… siç reflektohet dhe në rënien e nivelit të inflacionit megjithë çmimet më të larta të energjisë
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3
2009 2010 2011 2012
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10EJL6 (mesatare)
EJL6 (mediana)
EJL6 (mesatare e ponderuar)
…me remitancat që ofrojnë një amortizator ekonomik dhe social
KOS BIH ALB EJL6 SRB MZI MKD0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2008 2009 2010 2011
Potenciale të pashfrytëzuara të mëdha: eksportet
MKD BIH EJL6 SRB ALB MZI KOS0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
3 4 5 8
125
11
10 89
5
10
76 8
4
7
86
4
Itali Gjermani Te tjera BE EJL6 Te tjera
Por borxhi total publik dhe privat i huaj ka arritur nivele tepër të larta
MZI SRB EJL6 MKD BiH ALB KOS0
20
40
60
80
100
120
2008 2009 2010 2011 2012
…në veçanti borxhi publik (përveç Kosovës)(% of PBB)
MZI ALB SRB BiH MKD KOS0
10
20
30
40
50
60
70
2008 2009 2010 2011
Një lehtësim i jashtëm (i përkohshëm?):spredi 5 vjeçar bankave mëmë kryesore (pikë
bazë) dhe Viena 2.0
0
100
200
300
400
500
600
700
RaiffeisenErste
Unicredit
IntesaKBC
SocGen
SEBNordea
EBA's recapitalization plan announcement
LTRO1LTRO2
Depozitat në përgjithësi janë rikthyer në nivelet e parakrizës……
Dec
-05
Jun-
06
Dec
-06
Jun-
07
Dec
-07
Jun-
08
Dec
-08
Jun-
09
Dec
-09
Jun-
10
Dec
-10
Jun-
11
Dec
-11
20
40
60
80
100
120
140
160ALB BIHKOS MKDMZI SRBEJL6 total
…por jo rritja e kredisë(rritja nominale vit më vit)
Jan-07Jul-07Jan-08Jul-08Jan-09Jul-09Jan-10Jul-10Jan-11Jul-11Jan-12-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70ALBBIHKOSMKDMZISRBEJL6 median
…dhe kryesisht arsyeja është kreditë me probleme NPLs
2007:Q1
2007:Q2
2007:Q3
2007:Q4
2008:Q1
2008:Q2
2008:Q3
2008:Q4
2009:Q1
2009:Q2
2009:Q3
2009:Q4
2010:Q1
2010:Q2
2010:Q3
2010:Q4
2011:Q1
2011:Q2
2011:Q3
2011:Q4
2012:Q1
0
5
10
15
20
25
30ALBBIHKOSMKDMZISRBEJL6 median
Ndryshimet në normat e papunësisë janë shqetësuese (pikë përqindje, 2011/2008)
Macedonia, FYR Kosova-3
-2
-1
0
Shqiperi Mali i Zi BiH Serbi0123456789
Nivelet janë të larta sidomos në KOS, MKD, BIH
(normat e papunësisë)
2007 2008 2009 2010 20110
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
ALB BiH KOS MKD MZI SRBBE-10*
Një shqetësim real: Spektri i rritjes pa punësim(Ndryshimi i PBB reale dhe punësimit në EJL6
(majtas) dhe MKD (tremujore) në 2011)
SRB MKD MZI BiH-2-2-1-101122334
Rritja e PBBQ1 Q2 Q3
-1
0
1
2
3
4
5
6
Rritja e PBB
Nivelet e varfërisë janë të larta ($2.5-5 ppp)
Pas rënies së të ardhurave në 2008-9, rritja nuk ka qenë shumë në favor të të varfërve përveç
ndoshta Malit të Zi
-14
-10
-6-2
26
Ann
ual g
row
th ra
te %
1 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100Expenditure percentiles
Growth incidence 95% confidence bounds
Growth in mean Growth at median
Mean growth rate
Serbia 2009 - 2010
-40
-20
020
40A
nnua
l gro
wth
rate
%
1 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100Expenditure percentiles
Growth incidence 95% confidence bounds
Growth in mean Growth at median
Mean growth rate
Montenegro 2009-2010
-60
-40
-20
020
Ann
ual g
row
th ra
te %
1 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100Expenditure percentiles
Growth incidence 95% confidence bounds
Growth in mean Growth at median
Mean growth rate
FYR Macedonia 2009-2010
Dhe LITS sugjeron që njerëzit janë prekur seriozisht prej krizës sidomos në Serbi...
0 20 40 60 80 100
Serbia
FYROM
BiH
Kosovo
Albania
Montenegro
Source: LiTS II, 2010.
(% of adults)
How much was your HH affected by the crisis?
A great deal A fair amount Just a little Not at all
… kryesisht nga humbja e orëve të punës, humbja e punës apo mbyllja e bizneseve
0
10
20
30
40
50
60
70
BiH Kosovo Albania Serbia FYROM MontenegroSource: LiTS II, 2010.
(% of crisis-affected population )
Main crisis impact pathways
Reduction in wages or hours
Job loss or closed business
Reduced flow of remittances
Additional work undertaken
… duke detyruar njerëzit të menaxhojnë situatën kryesisht duke shkurtuar të mirat e
luksit, por edhe ushqimin
0
10
20
30
40
50
60
70
BiH Montenegro Albania Serbia Kosovo FYROMSource: LiTS II, 2010.
(% of adult population)
Main crisis coping mechanisms
Reduced consumption of luxury goods
Reduced consumption of staple foods
Stopped buying medications / postponed doctor visits
Reduced vacations
Reduced consumption of alcohol / cigarettes
Delayed utilities payments / cut TV, phone, or internet
Parashikimi për EJL6Parashikimi Global—Fundi do arrihet në 2012, rritja në
vazhdim do mbetet e dobët
2010 2011e 2012f 2013f 2014fBota 4.1 2.8 2.4 3.0 3.3
Vendet me të ardhura të larta
3.0 1.6 1.5 1.9 2.3
Vendet në zhvillim
7.3 6.2 5.3 5.9 6.0
Memo:Euro Zona 1.8 1.6 -0.3 0.7 1.4
Rritja e PBB reale (në përqindje)
Parashikimi: Rritja e EJL6 do arrijë pikën më të ulët në 2012, në 1% përpara se të fillojë rimëkëmbjen në
2.6% në 2013Rritja reale e PBB growth (%)
2012 2013
ALB 1.6 2.5
BIH 0.5 1.5
KOS 4.0 4.1
MK 2.0 3.2
MZI 0.5 1.5
SRB 0.5 3.0
EJL6 1.1 2.6
Sfidat kryesore të politikave në 2012-13: Fiskali dhe Borxhi Publik
• Rritje më e ulët në 2012• Performancë e dobët e të ardhurave• Niveli i borxhit publik dhe dinamika MZI, SRB, ALB• Pagat dhe pensionet (sidomos ne BIH)• Disiplina financiare dhe pagesat e prapambetura të
sektorit publik (MZI, ALB, MKD) • Zgjedhjet në SRB, MZI (2012) dhe MKD, ALB (2013)
Çështje specifike fiskale: Pagesat e prapambetura dhe Garancitë
• Pagesat e prapambetura janë shfaqur në EJL6• Sektori privat (MZI, ALB, MKD)• Sektori publik (ALB, MKD); Bashkitë(MZI)
• Një kombinim i administrimit të dobët të të ardhurave, kontrollit të financave të bashkive, të kontrollit të angazhimeve, shtrëngimit të kredisë
• Garancitë shtetërore – të rëndësishme në disa vende (p.sh., MZI, SRB)
Indeksi i PBB reale për frymë (Evropa Veriore dhe Kontinentale = 100)
19951996
19971998
19992000
20012002
20032004
20052006
20072008
20092010
0
5
10
15
20
25
BE11, EJL6 dhe partneriteti lindor
EU11 SEEEastern Partnership
II. Arsye për optimizëm: Drejt “rritjes së artë”
– Vendet e EJL6 janë duke u integruar më shumë me Evropën Perëndimore dhe pjesën tjetër të botës
– Vendet e EJL6 kanë rritur konsiderueshëm tregtinë e jashtme dhe sofistikimin e tregtisë
– “Makina e konvergjencës” evropiane – zvogëlim i të ardhurave për frymë me Evropën Perëndimore
– është e mundur për EJL6, por pas reformave strukturore– Por plakja dhe tkurrja e forcës punëtore është një sfidë e
rëndësishme– Përfitimi nga flukset tregtare dhe financiare– EJL6 janë duke u afruar, por inovacioni dhe Kërkim&Zhvillimi
mbeten të kufizuara– Reformimi i tregjeve të punës dhe qeverisë —sfida të rëndësishme
Përmbledhje dhe Axhenda e Politikave
• 2012 – Vit i vështirë; rreziku i përhapjes
• Sfidat afatshkurtra: Fiskali, Financiar, dhe Social – Borxhi publik, pagesat e prapambetura dhe garancitë, financiare –
tregu i kredisë, papunësia dhe varfëria
• Sfidat afatgjata: Reformimi i tregjeve të punës dhe i sektorit publik
• Reformat e EJL6 të lidhura ngushtë me të ardhmen evropiane