Bản Tin Vật Lý tháng 1 -2011

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

1/43

Ban Tin Vat LyBan Tin Vat LyBn tin tng hp hng thng, pht hnh ti thuvienvatly.com

Trang

ang 16

ang 17

T

c l en vnh cuni an tont v tr

Thnh TuVt L

102010

Trang14

Cng

tng

hnh

Trang

27

Ccb

nh

bnd

nlut

rspin

LHCcthho n

ngcann

chy u

tmbos o

Higgs

Thuy

tlng

tliv

tq

uamt

kim

t

thc

nghi

mquant

rng

Tran

g18

Tra

Tra

Trang 1

.comthuvienVatlyKhi nguon va nuoi dng am meKhi nguon va nuoi dng am meKhi nguon va nuoi dng am me

.comthuvienVatly

Thng 01/2011

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

2/43

WWW.THUV IENVATLY . COM

Bn Tin Vt L

Thng 1 - 2011

Th Vin Vt Lwww.thuvienvatly.com

[email protected] 1 nm 2011

Ni dung: Trn Nghim [email protected]

Tun Quc - [email protected] tp: Trn Triu Ph [email protected] k: Bch Triu, V VCng mt s Cng tc vin khc

Trong bn tin c s dng hnh nh v cc bi dch t cc tp ch ni tingPhysics World, Nature Physics, New Scientist, cng mt s tp ch khc.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

3/43

Ni dung

10 thnh tu vt l ni bt nm 2010 .............................................................. 1nh p vt l trong nm 2010 .......................................................................6Hng n nm 2011 .................................................................................... 14Thuyt lng t li vt qua mt kim trathc nghim quan trng ............................................................................... 18Cc b nhbn dn lu tr spin ..................................................................`21Tm thy bng chng u tin ca a v tr .................................................22NASA theo di cc cn bo di chuyn trn khp mt tri ............................25Cng tng hnh .............................................................................................27LHC c th hon lch ng ca nng cp chy ua sn tm boson Higgs ......................................................................28Va chm gia cc ht nhn ch ti CERN tora plasma quark-gluon c nht, nng nht ................................................30Nghi vn tng thm v hiu ng p trkhng l ..........................................32M107 mng cho vic nghin cu s tin ha sao v thin h ...............34Nghin cu tin on s phn b ca ccngun pht sng hp dn .............................................................................36Tm bit kilogram ........................................................................................38

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

4/43Bn tin Vt l thng 1/2011 http://www.thuvienvatly.com (1)

i s chuyn mnh ngon mcca nn vt l hc trong nm2010, vic lc ra 10 thnh tu

ni bt nht l cng vic chng d dng

g. Tp chPhysics World quyt nhtrao gii thng t ph ca nm 2010cho hai i nghin cu quc t tiCERN, nhng ngi to ra nhngphng php mi iu khin cc phnnguyn t ca hydrogen.

Chng trnh hp tc ALPHA cng bcc kt qu ca mnh hi cui thng 11,bao gm vic by 38 phn nguyn thydrogen (mt phn electron quay

xung quanh mt phn proton) trongthi gian khong 170 mili giy. Thigian ny lu o cc tnh cht phca chng mt cch chi tit, cng vici nghin cu hi vng c th tin hnhtrong nm 2011.

Ch vi tun sau, nhm ASACUSA tiCERN cng b h c mt bc t

ph quan trng hng n vic to ramt chm phn hydrogen thch hpcho cc nghin cu quang ph. Chngti xin chc mng c hai i.

Bn trong csphn hydrogen ti CERN,cng vi mt sthnh vin ca i ASACUSA(tri) v mt sthnh vin ca i ALPHA(phi).nh: CERN.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011


Chng ti cng trao thng cho 9thnh tu ni bt cn li (xem bndi) vi hng nh thuc v vic pht

hin trc tip u tin ca quang phca mt hnh tinh ngoi h mt tri vhng ba thuc v vic quan st hnhtrng lng tmt vt ln nhnthy bng mt trn.

1. Phn hydrogen

Cc t ph hydrogen ginh ngi qunqun v nhn nay ngi ta c ththc hin cc nghin cu chi tit u

tin ca cc mc nng lng phnhydrogen. Bt k s sai lch nh nhoitrong cc mc so vi hydrogen thngcng c th lm sng t thm v mttrong nhng b n ln nht trong ngnhvt l hc ti sao c nhiu vt cht hnphn vt cht trong v tr.

i ALPHA n mng chin thng. (nh:Jeffrey Hangst)

i din ca nhm ALPHA, JeffreyHangst thuc trng i hc Aarhus an Mch, pht biu viphysicsworld.com rng ch li ca ccnghin cu phn hydrogen l vic onng lng ca cc chuyn tip nguynt 1s ln 2s. S chuyn tip ny nmtrong vng t ngoi xa c o

hydrogen n chnh xc hai phn1014, v vic tin hnh nhng php otng t trn phn hydrogen c th lmh l mt s vi phm ca i xng intch-chn l-o ngc thi gian (CPT).

Vic khm ph ra mt s vi phm nhvy cn c th gip cc nh vt l hiur vi sao v tr li c nhiu vt cht hnphn vt cht.

Mt thch thc m i ALPHA angi mt l tch ly phn hydrogen thc hin cc php o chnh xc tuynhin, Hangst cho bit i ca ng by c nhiu lm so vi con s 38 bo co hi thng 11. Hangst cho

bit phn vic kh khn nht ca 5 nmd n ALPHA l hc cch lm chophn hydrogen lnh bt gi, vrt kh tin hnh cc nghin cu quangph trn cc chm tia.

Mt sthnh vin i ASACUSA ti CERN.(nh: Yasunori Yamazaki)

Tuy nhin, vo thng 12, i ASACUSAcng b h c kh nng to ra mtchm phn hydrogen hi t m cc nhnghin cu trn tin rng n thch hpcho vic tin hnh cc php o quangphcc mc nng lng vi sng. iuny cho php h kho st cu trc tinh

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011


t ca cc mc nng lng phnhydrogen v so snh chng vihydrogen ci c th mang li bngchng ca s vi phm CPT.

Lnh o i ASACUSA, YasunoriYamazaki thuc phng th nghimRIKEN Nht Bn, pht biu viphysicsworld.com rng bc tip theoca i l a chm phn hydrogenca h t mt vng t trng mnhkhng u ni n c to ra sang mthp vi sng phn tch trong mtvng t khng c t trng, nhndng quang ph chnh xc cao. ngcho bit thm rng cc nh vt l hin

ang cn cch vic trch xut chm tiamt inch, v cn cch vic thc hincc php o ph vi ba inch. Ti hivng chng ti c th bt u nghincu v quang ph trong nm ti, saukhi xc nhn chm phn hydrogen,ng ni.

C l kha cnh hp dn nht ca c haid n trn l khng c tin on lthuyt rch ri no xem s vi phm CPT(nu c) s xy ra nh th no trong hhydrogen-phn hydrogen. Cc thnghim phn hydrogen s bt u trliti CERN vo thng 5 ti, cho nnchng ta hy chi nhng kt qu thv mi sp ti v c l l mt s btngna t c hai nhm.

2. Kh quyn hnh tinh ngoi

V tr th hai trong danh sch tp tph nm 2010 ca chng ti thuc vmt i gm cc nh thin vn Canada v c, nhng ngi thchin php o trc tip u tin caquang ph kh quyn ca mt hnh tinhnm ngoi h mt tri ca chng ta.Markus Janson thuc trng i hcToronto v cc ng nghip s dngKnh thin vn Rt Ln (VLT) ca i

thin vn Nam chu u (ESO) nghin cu kh quyn ca hnh tinhngoi HR 8799, nm cch Tri t 130nm nh sng. Mc d hnh tinh ngoic bit ny khng biu hin du hiu

no ca s sng, nhng kh nng thchin nhng php o nh vy l mtbc tin b quan trng hng n victm kim s sng nhng ni khctrong v tr.

3. Cc hiu ng lng tv m

nh chp hin vi ca b cng hng (nh:Aaron O'Connell v Andrew Cleland)

Trong ci l mt bc tin quan trnghng n vic kim tra nghch l conmo Schrdinger, cc nh vt l titrng i hc California, SantaBarbara, ginh ngi v th ba trong

danh sch tp 10 ca chng ti vi vicquan st hnh trng lng t tht s camt vt th v m ln nhn thybng mt trn. Andrew Cleland vnhm ca ng gim dn bin cacc dao ng trong mt b cng hngbng cch lm n lnh i xung di0,1 K. Khi , h c th to ra mt trngthi chng cht ca b cng hng

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011


trong h ng thi va c mt trngthi kch thch trong b cng hng,va khng c mt trng thi kch thchtrong b cng hng. y l ci tngt vi vic con mo Schrdinger va

cht va sng ng thi, Cleland ni.y l ln u tin ngi ta thu cmt k cng nh vy v n c th lmsng t v nhng ranh gii b n giath gii c in v th gii lng t.

4. o tng hnh nh sng kh kin

V tr th t trong danh sch ca chngti l mt thnh tu ht sc mi m vthuc v hai i nh vt l c lp nhau,

h va cng b cc bn tho khng nh xy dng c nhng chic o tnghnh u tin c th che giu cc vt thln trc nh sng kh kin. GeorgeBarbastathis cng cc ng nghip tiVin Cng ngh Massachussets v ihc Singapore tng thut vic tnghnh cc vt th hai chiu kch cmilimt. Trong khi , Shuang Zhang vi ca ng ti trng i hcBirmingham, Imperial College v ihc K thut an Mch, va lm chc vic tng hnh cc vt th ba chiukch cmili mt trc nhng i mt tm, hiu k. Khng ging nh a s cco tng hnh khc s dng cc siu chtliu nhn to, c hai o tng hnh vani u s dng cc tinh th calcitethin nhin.

5. Laser sng m u tin

Hai nhm nh vt l c lp nhau cngginh xp hng nm sau khi h tit lcc laser phonon ca mnh. Nhngthit b ny pht ra cc sng m kt hptheo kiu ging ht nh laser pht rasng nh sng kt hp. Mt i do IvanGrudinin ti Caltech ng u. Mtdng c pht ra sng m tn skhong 400 GHz, cn dng c kia hotng trong ngng megahertz. V sng

m c th xm nhp a s cc cht liu,nn cc laser nh vy c th dng thu nh ba chiu ca cc cu trc nanonh xu.

6. Ngng t Bose-Einstein tnhsng

Cc tc gi ca BEC photon u tin angkim tra thit b ca h. Ttri sang phi:

Julian Schmitt, Jan Klaers, Frank Vewingerv Martin Weitz. (nh: Volker Lannert/ihc Bonn)

Nhiu nh vt l tin rng iu khngth thc hin, nhng nay mt i khoahc c va to ra c mt ngng tBoseEinstein (BEC) t cc photon,mang v cho h v tr th su trongbng xp hng nm nay. Cc BEC hnhthnh khi cc boson cc ht c spinnguyn - ging ht nhau c lm lnhcho n khi tt c cc ht trong cngmt trng thi lng t. Mc d photonl boson ph bin nht trong ton b hhng nh boson, nhng chng d dngsinh ra hoc ph hy khi chng tngtc vi vt cht khc khin ngi tart kh lm lnh cc photon xung to ra mt ngng t. Nhng iu khng ngn cn Martin Weitz v ccng nghip ti trng i hc Bonn,h gii quyt vn ny bng cch dngmt laser lin tc bm BEC b cho

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011


cc photon b mt. Ngoi ch th thutthun ty to ra BEC, t ph trn thts cn c th gip nng cao hiu sutcho cc t bo mt tri.

7. S phn tng i ca nhn loiV th th by trong bng tng sp cachng ti thuc v cc nh vt l M,h ch ra cho chng ta s phn tngi ca nhn loi. James Chin-WenChou v cc ng nghip ti Vin Tiuchun v Cng ngh quc gia M (NIST) s dng hai chic ng h quang hcchnh xc nht th gii chng minhrng th gii tri nhanh hn trong ci

ng h treo cao hn ci kia ch c 33cm. H cn nhn thy thi gian trichm i ci ng h dang chuynng cha ti 35 km/h so vi ci kia.Trong khi iu ny chng mang li cig mi m cho vt l hc cc l thuyttng i ca Einstein c csrtchc chn nhng n cng c li rngcc hiu ng ca thuyt tng i l cth nhn thynhng khong cch vtc bnh thng.

8. Vin ti vt cht kiu Star Wars

nh ni ba chiu, c thlm ti mi, ca mtchic my bay Phantom F-4 to ra trn mtcht polymer nhy sng ti Khoa Quang hc,

i hc Arizona. (nh:gargaszphotos.com/i hc Arizona)

Bt k ai s dng vt l hin thc hamt cnh trong b phimStar Wars thtxng ng ginh mt ch ng trongtp 10 ca chng ti, l nguyn dom Nasser Peyghambarian cng cc

ng nghip trng i hc Arizonav Tp on K thut Nitto Denko cngxp vo v tr th tm. Nm 1977, cckhn gi thn phc trc cc hiung c bit trong rp chiu phim cin, trong trnh chiu nh ni bachiu ca b hong Leia ang gi Obi-Wan Kenobi. Nay Peyghambarian vi ca ng va tin thm mt bcquan trng hng n vic bin cc nhni ng, thi gian thc, thnh thc tivi vic pht minh ra mt mn hnhpolymer phn ng rt nhanh vi nhsng laser.

9. Proton nh hn chng ta ngh

Cc nh vt l thc hin cc php oproton trong hn 90 nm qua, cho nnbn s ngh kch cca n l xcnh r rng ri. Nhng trong nm nay,mt i nghin cu quc t, ng u lRandolf Pohl ti Vin Quang hc Lngt Max Planck va pht hin thy kchcproton nh hn 4% so vi trc yngi ta ngh ginh v tr th chntrong danh sch ca chng ti. Kt qubt ngtrn thu c bi vic nghincu hydrogen muon tnh trong electron c thay th bng mt muonnng hn nhiu. Kt qu trn c th cngha l cc nh vt l cn phi suy nghli cch thc h p dng l thuyt inng lc hc lng t (QED) haythm ch bn thn l thuyt cn mts i tu.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011


10. Cc va chm ht ti CERN

nh: CERN

Chng ta khng th c danh sch tp 10m khng c mt cc t ph quantrng trong cng ngh my gia tc tiMy Va chm Hadro Ln (LHC) caCERN. Hi thng 3, cc nh vt l LHC

thu c nhng va chm proton-proton 7 TeV u tin tng c trongmt my gia tc ht. V ngoi ra, hithng 11, LHC chuyn sang bn rnvi cc va chm ion ch vi s thnhcng nho nh ti to cc iu kinngay sau Big Bang. C hai hot ngu to ra v s d liu s gi cho ccnh vt l bn rn cho n khi c mygia tc hot ng trli trong nm ti.

Theo physicsworld.com

nh p vt l trong nm 2010

Di y l 15 bc nh c ban bin tp tp ch Physics World bnh chn l nh c yuthch nht trong nm 2010. Cc bc nh khng sp xp theo trnh t c bit no ht. Mt snh trng tht vui, mt s dng lm ti liu hc tp, v s khc th v cho p m thi. Chng

ti hi vng cc bn s thch chng.

Cng tc nh sng dng a v ct.

nh: EPFLBn ng tng lm y l mt kiu cnbng Frisbee trn mt mng n lnh chp qua knh hin vi in t catransistor ton-quang u tin trn mtcon chip silicon.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

10/43

Bn tin Vt l thng 1/2011 http://www.thuvienvatly.com (7)

Cc khim khuyt t p hc. (nh: Oleg Lavrentovich, Israel Lazo v Oleg Pishnyak)

Trng ta mt ci khn chong c Hermes, nhng n l nh chp ca cc khim khuyt hnhdng t p hc c to ra khi t mt ht trong mt tinh th lng.

Pha bn kia ca Mt trng. (nh:NASA)

Tu qu o Trinh st Mt trng (LRO)ca NASA vng ln xung quanhMt trng trong hn mt nm qua vchp gi v nhiu hnh nh p trng l- trong s c bc nh ny ca phabn kia ca Mt trng.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

11/43


ng c phn t kiu nga bn chn.(nh: Ludwig Bartels)

y l bc nh khin bn phi ph ci. bn tri l nh minh ha ca mt ng cphn t bn chn, n c th di chuyn theokiu y ht nh mt con nga vy (phi).

Cn cnh nng th ni ting ca danh ha Leonardo . (nh: Walter Philippe)

Ti sao bc ha ni ting v nng Mona Lisa ca Leonardo li c v uyn chuyn t nhinnh vy? Cu tr li c th n t nghin cu quang ph hunh quang tia X ny ti Louvre.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

12/43


Trng r hn v qu kh xa xm. (nh: ESA)

y l din mo tt nht t trc n nay ca chng ta v b mt ca Cha, c thc hinbi s mnh v tr Planck ca ESA. Chng trnh kho st ton bu tri ny ca phng nn visng v tr s tit l cho chng ta bit nhng g v ngun gc ca v tr?

nh Matterhornnano. (nh: IBMResearch, Zurich)

Vic to ra mt mhnh ca nhMatterhorn [mtngn ni Thy S]ch cao 25 nm phic xp vo mttrong nhng iu kl nc ci nht miphi. Nhng chnh l ci mArmin Knoll v ccng nghip ti IBM Thy S v M lm, vi k thut in lit kho st qut mica h.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

13/43


Dy t mt tri bc sng 304 angstrom. (nh: NASA)

Cc tai la ngon mc cng nh sng ma qui pht ra t cc dng electron ch l mt s cnhn tng ca Mt tri c chp vi phn gii cao bi i thin vn ng lc hc Mt tri(SDO) ca NASA, thit b phng ln qu o hi thng 2.

St ha trn trong nhnngoi st lng ca Tri t.

T thy ng lc hc c l hiphc tp, nhng n tht s tora nhng m phng my tnhht sc n tng. Nhng hnhnh ny do Akira Kageyamav cc ng nghip ti siumy tinh My m phng Trit Nht Bn thc hin,

chng cho thy st lng c thchy i nh th no su bntrong li hnh tinh ca chngta to ra t trng ca Trit.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

14/43


Cc hnh nh fractal bc vo th giilng t. (nh: Nhm Yazdani , i hcPrinceton)

Bc nh chp hin vi in t qut ny lkhun mu fractal u tin tng c tmthy trong mt h lng t. N c thchin bi Ali Yazdani v i khoa hc titrng i hc Princeton M, h cho bitfractal trn xut hin khi mu galliumarsenide pha tp thc hin bc chuyn tipt kim loi sang cht cch in.

S kho lo n gin. (nh: i hcManchester)

Gii thng Nobel Vt l nm nay c traocho Andre Geim (tri) v Kostya Novoselovthuc trng i hc Manchester. Chng tithch bc nh chp hai nh pht minh ragraphene ang ngi ngoi tri vo mt ngyma thu lng mn s tnh lng trc khi cnbo danh ting p n.

L sp khng l Guatemala. (nh: Chnhph Guatemala)

Tri! ng xung a ngc chng? Ci phutiu nc 60 m ny t ngt xut hin trongnm nay ti thnh ph Guatemala. Cc nh avt l cho bit nhng s co sp nh vy c thxy ra khi cht lng chy vo mt cc hc rng

bn di lng t, lm cho n xi mn thnhmt mng li cc bung rng khng cnchng ni lp t bn trn na.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

15/43


Nhng vng trn ng tm ny c mang li cht gi no trc Big Bang khng?(nh: Penrose v Gurzadyn)

Nhng vng trn ng tm ny c mang li cht gi no v thi k trc Big Bang khng?Roger Penrose v Vahe Gurzadyn i n kt lun ny sau khi nghin cu cc hnh nh ca bcx nn vi sng v tr. Tuy nhin, cc nh vt l khc vn cha chu b thuyt phc.

ng dng ln quanh mt tpon Volvox ang bi. (nh: KDrescher v cc ng nghip, ihc Cambridge)

Cc i dng cha y nhng visinh vt nh b nh loi to ny.

Chuyn ng bi lin tc ca chnggia mt vai tr quan trng, nhngcha c hiu r lm, trong schuyn vn ca nhit v cc chtdinh dng. Mu sc v cc ngcontour cho bit nc chy nh thno qua loi to ang bi.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

16/43


nh ni ba chiu, c th lm ti mi, ca My bay phn lc Phantom F-4.(nh: gargaszphotos.com/i hc Arizona)

Bn c nh cnh trong phim Star Wars khi mt nh ni ca b hong Leia xut hin trcR2D2? Gi th Nasser Peyghambarian v cc ng nghip ti trng i hc Arizona v Tpon K ngh Nitto Denko va tin thm mt bc quan trng hng n vic to ra mt nhng nh vy. y l phin bn mt chic Phn lc Phantom F-4 ca h.

Ngun: physicsworld.com

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

17/43


Hng n nm 2011

Ban bin tp tp ch physicsworld.com

Thin vn v tr

Cc nh thin vn hc vit nn cu chuyn thnthoi trong 12 thng qua. Khng ch Trm quan stng lc ca h mt tri c a ln qu o vothng Nm, gi v tri t c kho d liu v hnhnh ca Mt tri, m trm thm st bu tri WISEcng thnh cng trong vic truyn v nhngthng tin u tin ca v tr thang hng ngoi.

trong khi , cc nh nghin cu Nht c nhng ldo ng n mng sau khi nhim v Hayabusa ca

y ban khng gian Nht Bn mang v nhng mnh nh t mttiu hnh tinh ln u tin. Hai

nhim v khc cng gp phn tonn s k diu ny l: v tinhPlank c phng ln vo thngNm nm 2009 bi y ban khnggian u chu, mang li bn ca ton b bu tri ln u tin,trong khi Trm thm d trnghp dn v cc chu trnh n nhca bin ESA c phng ln vothng BA nm 2009, ln u tinv nn bn hp dn ca tri t.

Liu cc nh thin vn hc c tm thy mt hnh tinh ht nh Tri t vo nm 2011?

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

18/43


Nhng thnh tu ny khng cho thy du hiu suy yu vo nm 2011 vi vic phng ln quo ca nhng trm ch cht cng vi nhiu nhim v mi. Ha tinh vn l ch n thngxuyn ca y ban khng gian Nga, vi vic phng tu Phobos Grunt vo thng 11, s mangv Tri t mt mnh t mt trng Phobos ca n. Cng trong thng , Phng th nghimkhoa hc Ha tinh ca NASA cng s bt u chuyn hnh trnh n hnh tinh nghin

cu hnh trng ca hnh tinh ny.Cng s c phng ln vo nm ti l tu Juno ca NASA vi ch n l Th tinh, cch i s ct cnh vo thng Tm nhm tr li cc nghi vn v cu to cht, trng hp dnv t trng ca n. NASA cn phng ln v tinh Thnh tu quan st Tri t vo thng 11nhm mc ch nghin cu bu kh quyn c thang nhn c v thang hng ngoi ca hnhtinh chng ta.

ni khc trong h mt tri ca chng ta, cc nh thin vn hc cng ang ch i phithuyn Messenger ca NASA s n ch vo thng Ba, v bt u chuyn sang ch quayquanh Thy tinh sau 6 nm ri hnh trnh. Phi thuyn ny cng hon tt ba vng bay chp nh b mt ca hnh tinh ny ch trong vi gi. Tu ny s i vo qu o qu o quanhhnh tinh ny nghin cu cu to cht, lch s a cht v t trng ca n trong mt nmvi chi tit cao hn nhiu ln. Nh khoa hc Louise Proctor s ghi li nhim v ca chuynhnh trnh vo thng Hai trong n phm ca tp ch Physics World.

Tri t khc?

Hng tm nhn ln cao n nhng ngi hng xm ca chng ta, nhim v Kepler, cNASA phng ln vo nm 2009 khm ph nhng hnh tinh kiu Tri t nm u trong v tr, s tip tc mang v nhiu kt qu hn na nhng ngoi hnh tinh kiu ny vvt xa con s 350 m nhim v ny mang li. ng o cc nh thin vn ch i nhngthng tin chi tit hn na v cc hnh tinh m Kepler thng bo vo nm nay. Nm 2011 lnm m cc nh thin vn s khm ph ra mt ngoi hnh tinh ht nh Tri t?

Nm ti y cng nh du ln bay cui ca Tu khng gian US ln Trm khng gian quc t.Ln phng tu con thoi cui cng ny c d kin s l vo cui nm nay nhng b chm lido mt l hng kh gy ra bi chuyn bay ca Endeavour li vo thng Su. Endeavourcng l mt nhim v vi nhiu ch i: n mang My o ph t Alpha(AMS), mt thit bd tia v tr gip phn bit mt lng ln cc loi tia v tr bao gm c cc chm ht positronnng lng cao c th c to ra bi cc ht vt cht ti trong Di Ngn h. Nhng kt quu tin t AMS c mong i s n vo cui nm sau. Trong khi , Quc hi M squyt nh vo u nm sau s u t cho tu con thoi trong tng lai, c phng ln vothng 11, v nh du chuyn bay cui cng ca loi tu khng gian ny.

Tr li mt t, knh thin vn tng quan Nng lng ti, c iu hnh bi trung tm vt lht Fermilab Batavia, Illinois, c ch i s i vo hot ng vo thng Mi. N s lchic camera ln nht dng quan st nng lng ti, loi vt cht b n c cho l nguynnhn gy ra chuyn ng c gia tc ca v tr. Chic knh ny c ch to v s bt udi chuyn n Chile vo u nm sau, y camera 570 megapixel(n v o nt ca nhchp, chic in thoi ca bn cm trn tay c camera vo khong 1,3 n 5 megapixel.ND) quan st hn 300 triu thin h bu tri nam o tc ca chng.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

19/43


Thit b nghin cu khoa hc t hnh trn Ha tinh.

Tic mng

D nhin khng ch cc nh thin vn mi hng ti nm mi vi ci nhn trin vng, nhiunghnh ch cht khc cng ang trn tin trnh ny. Thc t, nm 2011 c Lin hip qucchn l Nm ha hc th gii(IYC) v nhn c s ng thun ca UNESCO, t chc quct chuyn trch v gio dc, khoa hc v vn ha. IYC nh du 100 nm trao gii Nobel hahc cho Marie Curie, tc l vo nm 1911 cho vic pht hin ra nguyn t ra-i v p-l-ni.

Vi ch ha hc-cuc sng ca chng ta, tng lai ca chng ta, IYC 2011 s khi ngvo ngy 27-28 thng Hai ti ti tr s ca UNESCO ti Pari vi mn m u l cuc ni

chuyn ca ngi ginh gii Nobel ha hc nm 2009 Ada Yonath v gim c ca Bi thmon lin chnh ph v bin i kh hu Rajendra Pachauri. Nm 2011 cng nh du 100 nmngy thnh lp Hi lin hip ha hc th gii v 100 nm Hi ngh Solvay (y l hi nghquc t v ha hc v vt l c sng lp bi nh cng nghip ngi B Ernest Solvay vonm 1911.ND). 2011 cn l k nim 100 nm Ernest Rutherford xut m hnh nguyn t.Mt hi ngh v vt l ht nhn vi tn gi Hi ngh Mt trm nm Rutherford cng c tchc ti i hc Manchester vo thng Tm nm 2011.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

20/43


2011 c chn l nm Ha hc th gii

Mt hot ng ln khc l k nim mttrm nm khm ph siu dn, l hin tngm in tr ca vt liu b gim v khng,nh vo th nghim ca nh vt l HeikeKamerlingh Onnes. Khi lm vic ti ihc Leiden H Lan, Onnes cho dng inchy qua mt s kim loi tinh khit nhthy ngn, ch, thic nhit rt thp vkhm ph ra rng in tr ca thy ngngn bng 0 nhit 4,2K. Onnes ginhgii Nobel v vt l cho nghin cu nyvo nm 1903.

Nm sau cn l k nim 25 nm khm phra siu dn nhit cao trong hp cht ccha bari, lathanum, ng v -xi vi nhit siu dn vo khong 40K. Cc vt liuny cn m ng cho s khai sinh vt lngng t, c khm ph nm 1986 bicc nh nghin cu ca IBM Karl Mllerv Johannes Bednorz v mang li hai gii

Nobel v vt l vo nm sau . Chc chnkhng th b l n phm c bit v siudn ca Physics World pht hnh vothng Ba ti.

Ct gim ngn sch

Nh tng, cc nh vt l s khng phil cc nh vt l nu khng i km vi

nhng phn nn v kinh ph, v vic thtcht ngn sch nhiu nc chc chn smang li s tht vng cho cc nh vt ltrong nm ti. vng quc Anh, iuny xy n vo u nm nay khi ngn

sch cho nhiu mc nghin cu b ctgim trong n lc gim thiu ht ngn sch.Khi nhng thng bo chi tit c loan ravo thng 12, nhiu nh vt l vn anrng vic ct gim ch lin quan n Hing khoa hc v cng ngh, l trng tmu t ca Vt l Anh quc, s t gy lolng. Trong khi, chnh ph Anh ct gimngun chi n 40%, chuyn sang cc dn ln nh cc my gia tc ht v ccphng th nghim i hc. Kh m bitc vic ct gim ny s nh hng nnn vt l Anh quc trong nhng nm tinh th no.

Fermilab

Cc nh nghin cu Hoa k cng c thri vo tnh trng tng t khi s m boca ng cng ha v mt ngn sch dido cho khoa hc cng ngh l khng cnna khi h khng cn nm gi Nh trngt nm 2008. Nhiu thng tin chi tit hns bit n sp ti y khi xem xt ngnsch cho nm 2011 v cc nh vt l s

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

21/43


hng mt vo thng Hai ti, khi BarackObama cng b ngn sch d kin cho nm2012.

Mt phng nghin cu cng ginh c s

quan tm c bit l Fermilab, nu chnhph chp nhn u t cho cc my va chmTevatron proton-phn proton y trongba nm ti, n c th sn c bosonHigg. Tevatron c d kin s ngng hotng vo nm 2011 v c chuyn sangcc th nghim ht muon v neutrino. Tuynhin, nhiu nh khoa hc neutrino s gind nu Tevatron tip tc c ni rng ut khong 35 triu la mt nm tiptc hot ng cho n nm 2014, v n slm chm cc th nghim NOvA.

Nhng kt qu mi

Tr li Chu u, cc ng ch CERN sthng thc nhng ti Ging sinh y ngha, khi m LHC bc u mang lithnh cng vi ln chy u tin s dngcc ion ch to ra cc va chm proton mc 7TeV. Nhng Li u nm m hnhn c s l quyt nh liu LHC ctip tc chy cho n ht nm 2012 haykhng. Hin cc my va chm c cho

ngh n cui nm 2011 chun b chomt nm di tin hnh nhng th nghimthen cht, nhng LHC cng kp thuc nhiu kt qu mi.Vi vic sn tmboson Higg ang nng ln v Fermilab c

th c m rng trong ba nm ti, ccnh vt l ti CERN hi vng rng bt kmt s m rng tng t s cho h c hivt ln trong nm ti.

Mt thnh tu khc mang li nhiu tin licho cuc sng sau nhiu nm nghin cu lb nh la NIF(National Ignition Facility),tp trung nng lng ca 192 chm ta la-de vo mt tiu bn nh cha nhin liu hi-r. Sau thnh cng mc th nghimtrong nm nay, NIF s chun b s dngnhiu liu phng x -t-ri v tri-ti trongy nm ti. Nu th nghim ny thnhcng, n s l mt bc tin gn t nnh la trc (first ignition), thi imm cc thit b to ra nhiu nng lng hntrc y rt nhiu nh vo cc phn nght nhn, c kh nng thnh hin thc vocui nm nay.

No, hy cng tin vo nm 2011!


Thuyt lng t li vt qua mt kim trathc nghim quan trng

K t khi c hc lng t ln u tin c thit lp, mt lot nh vt l trong c AlbertEinstein khng thy thoi mi vi tng s vng vu nh mt nhm ht lng tc mi quan h gn gi hn ci m c hc c in cho php. Kt qu l mt s nh vt l xut nhng l thuyt thay th khc cho php nhng mi lin h gn m khng cn n c hclng t. Trong khi tht s kh kim tra nhng l thuyt ny, th nay cc nh nghin cu Anh va s dng nh sng xon thc hin mt php o quan trng cng c cho thuytlng t.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

22/43


Thuyt lng t c v xa l vi kinh nghim hng ngy ca chng ta v n thch thc quannim ca chng ta v thc ti quan nim cho rng cc vt c nhng tnh cht rch ri chod chng ta c ang nhn vo chng hay khng. Thuyt lng t cn gi ra cc thc th ckh nng phn ng tc thi vi mt s kin xy ra mi ni r rng bt chp nguyn l nhx, nguyn l cm truyn thng tin nhanh hn tc nh sng.

S th nghim do Sonja Franke-Arnold v cc ng nghip thc hin. Khung hnh nh gc di bn tri l biu din ca cc trng thi xung lng gc qu o. (nh: Sonja

Franke-Arnold)

Nhng s k l ny c nh vt l John Bell biu din bng ton hc thnh bt ng thcni ting mang tn ng. Bell chng minh rng mt s kt hp c bit ca cc php o thc

hin trn cc cp ht ging ht nhau c chun b sn s to ra mt lin kt s (hay bt ngthc) c tha mn bi mi l thuyt vt l tun theo tnh thc ti v tnh nh x. Tuy nhin,ng cn chng minh rng lin kt ny b vi phm bi cc tin on ca c hc lng t v cccp ht b vng vu.

Trong cc th nghim Bell, hai nh quan st xa nhau, chng hn, o s phn cc ca cc htb vng vu theo nhng hng khc nhau v tnh ra cc tng quan gia chng. Yu cu ny c thc hin hi thp nin 1970 bi Stuart Freedman v John Clauser, v hi thp nin1980 bi Alain Aspect, ngi s dng cc photon vng vu xc nhn thuyt lng t.

T b tnh nh x cho thc ti

Vt l hc thng chp nhn rng th gii lng t khng xem trng thc ti nh x, nhngvo nm 2003, Anthony Leggett thuc trng i hc Illinois ti Urbana-Champaign thhi sinh thuyt thc ti bng cch t b tnh nh x. Nu hai thc th c th sp xp cctng quan ca chng qua s truyn thng tc thi, th c l vn c kh nng l mi thc thtrong s chng c nhng tnh cht rch ri. Kch bn thc tin nhng phi nh x ca Leggettvt qua c php kim tra Bell, nhng liu n c th tht s m t c th gii lng thay khng?

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

23/43


Bn nm sau , cc nh vt l o, Thy S v Singapore i tr li bng d liu. Thay vo cc trng thi phn cc thng thng vi phm bt ng thc Bell, h i tm cc tng quangia cc trng thi phn cc elip kt hp ca cc trng thi phn cc thng v trn. Cho dgi s cc photon vng vu c th phn ng vi nhau tc thi, th cc tng quan gia cctrng thi phn cc vn vi phm bt ng thc Leggett. Kt lun l s truyn thng tin tc thi

khng gii thch s vng vu v tnh thc ti cng phi b bc b.Kt lun ny nay c hi sinh tr li bi Sonja Franke-Arnold cng cc ng nghip titrng i hc Glasgow v i hc Strathclyde, h thc hin mt th nghim khc chngt rng cc photon vng vu biu hin nhng tnh cht rch ri ngay c khi chng cphp truyn thng tin tc thi. Nhng thay cho s phn cc, h nghin cu tnh cht ca xunglng gc qu o ca tng photon.

nh sng xon

Trong cc photon, xung lng gc qu o c th hiu c bng cch tng tng rng sng

nh sng xon xung quanh trc ca chm tia sng. C th minh ha n bng mt hnh nhxon c n gin, mt chui xon kp hoc nhng xon phc tp hn vi xung lng gc tngdn. Franke-Arnold v i ca b tp trung vo kiu xon kp.

Chng sinh vin Glasgow, Jacquie Romero, thc hin th nghim bng cch chiu mt laser tngoi vo mt quang tinh th c thit k phn tch cc photon nng lng cao thnh cccp photon hng ngoi vng vu. Nhng photon ny tip tc i n mt my to nh ba chiudo my tnh iu khin, b phn ny s lc th cc trng thi xung lng gc qu o b sung.Cc photon i qua my to nh ba chiu khi c m bng mt my d photon c thn.

S tng quan gia hai photon vng vu, mt photon c xung lng gc qu o theo chiung h cn photon kia xon ngc chiu kim ng h, c tin on bi cc xut caBell v Leggett cng nh thuyt lng t. Chng ti canh lch c ch my to nh ba chiuca mnh khi cc trng thi b sung v o ly cc tng quan thu c, Franke-Arnold giithch. Cc s m ngu nhin trong my d xut hin kh thng xuyn ph hp vi l thuytca Leggett. Tuy nhin, chng tht s khp vi cc tin on lng t.

Mt kt qu mang tnh trit hc

Kt qu ch yu trn tht ra l mt kt qu mang tnh trit l, Franke-Arnold ni. Cc ht bvng vu khng th m t nh nhng thc th n l, cng khng th m t vi mt kt ningoi cm vi cc i tc ca chng.

Simon Grblacher trng i hc Vienna th cho rng nhng th nghim ny bc b tnhthc tin ch cho mt h rng cc l thuyt phi nh x - tuy nhin, nhng l thuyt th khngc m t bi bt ng thc Leggett. i ca ng trc y l i u tin chng minh cs vi phm bt ng thc Leggett qua s phn cc photon, v ng cho bit s tht l p nunh s vi phm c xc nhn vi mt tnh cht khc na ca cc photon. Cc th nghimdng nh c v n gin hn, ng ni, xung lng gc qu o mang li cc c hi kimtra s chng cht ca nhiu hn hai trng thi.


8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

24/43


Cc b nh bn dn lu tr spin

Cc nh khoa hc M v Anh tm ramt phng php lu tr v c d liu

da vo spin nguyn t khi s dng ccxung in t. t ph ny c th gip ynhanh s pht trin ca cc h thngspintronic, l cc qu trnh thng tin sdng spin v c th dng vo k thut tnhton lng t.

Spintronic l mt lnh vc ni bt ca vtl cht rn, n lc s dng spin nh intch ca in t tng hiu qu ca ccqu trnh x l thng tin. Nhng mt vn

vi spin in t l chng c thi giansng qu ngn, d dn ti mt hoc lmhng d liu. V nguyn nhn ny, cc nhkhoa hc hin ang tm kim nhng cchmi tt hn lu tr v khi phc d liut cc h spin.

Mt cch lu tr thng tin da trn spinl s dng khuyt im ca vng cm ni-tca tinh th kim cng, v trong nhngnm gn y cho thy nhiu ha hn.

Nhng lo ngi trong vic s dng kimcng l kh c th cnh tranh c vicc thit b in t s dng sillicon thngthng, m mt s c tch hp vocc my tnh.

t ph da trn sillicon

Mi y, Dane McCamey i hc Utah,thnh ph Salt Lake v cc ng s n ti hc Tiu bang Florida, Tallahasee v

i hc Lun n tm thy mt cchmi lu tr v c spin trong mt loicht bn dn: SiP. S kin ny nh duln u tin vic ly c nhng d liuc lu gi trong ht nhn nguyn t.

Trc y cc nh nghin cu cng cgng a cc biu thng tin v spin (chobit 1 spin l ln hay xung) vo trong ht

nhn v sau c n nhng kh nngthnh cng kh thp. Cu tr li n t

nhm ca McCamey l phn cc tt c ccin t dn trong SiP cho chng c cngtrng thi spin. iu ny c thc hinbng cch lm lnh vt liu xung vi trn khng tuyt v t vo mt ttrng c 8,5T. Khi , h c th gi mtxung in t vi tn s vi Tera-Hc(1012Hz) ghi mt spin ln hoc xungvo cc in t ang quay quanh nguyn tphotpho(P), trc khi gi mt sng vtuyn lm chuyn spin ny vo trong ht

nhn.

Nhm nghin cu thy rng, ht nhnnguyn t c th lu tr spin lu gp 300000 ln so vi thi gian sng ca spin int. c thng tin spin, cc nh nghincu n gin ch thc hin qu trnh ngcli: gi mt sng v tuyn chuyn lispin t ht nhn ra cc in t v khi ,gi mt xung na, c Tera-Hc vi cng ln hn dnh cho spin ln.

c v vit spin. (nh: Gavin W Morley)

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

25/43


Linh hot v d s dng

Vic pht trin m hnh ny cho cc ngdng trong tng lai ca tnh ton lng thay cc thit b spin in t s ph thuc

ch yu vo vic liu k thut ny c linhhot v tng i d s dng bi cngng hay khng, Sankar Das Sarma, nhl thuyt ngng t lm vic ti i hcMaryland cho bit. Cn qu sm nitrc c iu g. Nhng g ti c th nil ti rt phn khch vi k thut thngminh va c khm ph ny v ti hivng n c mt tng lai sng sa vispintronic.

Theo John Morton, mt nh khoa hc vtliu ti i hc Oxford, kh khn phttrin m hnh ny thnh cc ng dng cth ph thuc vo chnh cc ng dng .Nhit thp v t trng ln khng thts tt cho cc my tnh thng thng,nhng li l tin quyt cho cc thit bspintronic. Tuy nhin, nhit thp c thkhng phi l vn cho cc my tnhlng t, l cc my tnh s dng vt l

lng t biu din cc php tnh nhanhhn rt nhiu so vi cc my c s dnghin nay.

V mt my tnh lng t c th gii

quyt vn m cc my tnh ngy naykhng th no b kp v thi gian, s khngc vn g nu bn cn lm vic 5K,Morton cho bit. S khng c vn gnu bn ch c mt thi gian ngn chycc chng trnh sa li, v bn c th thchin cng lc, iu bn khng th lm ni no khc.

McCamey ni vi physicsworld.com rngnhm ca ng hin ang c k hoch gims ht nhn c s dng, h c th clp dn cc ht nhn theo biu din ca cct bo nh.

Cng trnh c ng trn Science3301652.


Tm thy bng chng u tin ca a v tr

Bng cch nhn xa vo khng gian v tr v quan st xem ci g ang din ra ngoi , ccnh khoa hc i n ch l thuyt ha rng v tr khi u vi mt V n Ln, ngay sau l khong thi gian ngn gin n siu tc gi l giai on lm pht. C l y l s khiu ca mi th, nhng sau ny mt s nh khoa hc nghi vn khng bit c ci g xuthin trc y na, lp ra cc iu kin ban u cho s ra i ca v tr ca chng ta haykhng.

Trong nghin cu mi nht v khoa hc tin-Big Bang ng ti trang web chia s bn thoarXiv.org, mt i gm cc nh nghin cu n t Anh, Canada, v M, Stephen M. Feeney,v nhiu ngi khc, tit l rng h pht hin ra bn vn trn khng c kh nng xy ra vmt thng k trong phng nn vi sng v tr (CMB). Cc nh nghin cu ngh rng nhng duvt ny c th l vt thm m v tr ca chng ta phi hng chu sau bn ln ng vinhng v tr khc. Nu quan im ca h l ng, th n s l bng chng u tin rng thts tn ti nhng v tr khc ngoi v tr ca chng ta.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

26/43


Cc du hiu ca mt va chm bt v tr

Quan im cho rng c nhiu v tr khcna ngoi kia chng c g mi m, v ccnh khoa hc trc y cho rng chngta sng trng mt a v tr gm mt sv hn cc v tr. Khi nim a v tr phtsinh t quan im lm pht vnh vin, theo thi k lm pht m v tr ca chng ta tri qua ngay sau Big Bang ch l mt

trong nhiu thi k lm pht m nhngphn khc nhau ca khng gian v tr v ang tri qua. Khi mt phn ca khnggian tri qua mt trong nhng c bc phttng trng ngon mc ny, th n phngto thnh v tr ca ring n vi nhng tnhcht vt l ca ring n. Nh tn gi ca ncho thy, s lm pht vnh vin xy ra mts v hn ln, to ra mt s v hn cc vtr, mang li a v tr.

V s nhng v tr ny thnh thong cgi l bt v tr mc d hnh dng cachng bt thng, ch khng trn. Cc btv tr c th chuyn ng ra xung quanhv thnh thong va chm vi cc bt v trkhc. Nh Feeney, v nhng ngi khc,gii thch trong bi bo ca h, nhng vachm ny to ra tnh khng ng nht chov tr hc bn-trong-bt, ci c th xut

hin trong CMB. Cc nh khoa hc phttrin mt thut ton tm kim cc va chmbt trong CMB vi nhng tnh cht cbit, ci a h n ch tm thy bn vntrn trn.

Tuy nhin, cc nh khoa hc bit r rngkh d tm thy nhiu tnh cht khng c

kh nng xy ra v mt thng k trong mtb d liu ln nh CMB. Cc nh nghincu nhn mnh rng cn c thm nhiunghin cu na xc nhn khng nhny, chng c th xut hin trong thi gianngn thi t v tinh Planck, thit b c phn gii tt hn ba ln so vi WMAP (nid liu hin nay khai thc), ng thi c nhy ln hn mt bc ln. Tuy nhin,h hi vng rng vic tm kim cc va chmbt c th mang li mt s kin thc su

sc v lch s ca v tr ca chng ta, chod cc va chm l c tht hay khng.

Vic khng pht hin ra mt cch thuytphc ca mt bt v tr c th dng tra cc gii hn nghim ngt ln cc lthuyt gy ra s lm pht vnh vin; tuynhin, nu mt va chm bt c xc nhnbi d liu trong tng lai, th chng ta s

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011


thu c kin thc mi khng ch v v trca ring chng ta m cn l mt a v trngoi na, cc nh nghin cu vit nhvy trong nghin cu ca h.

y l nghin cu th hai trong thng vari s dng d liu CMB tm kim cic th tng xy ra trc Big Bang.

Trong nghin cu th nht, Roger Penrosev Vahe Gurzadyan tm thy cc vng trnng tm c bin thin nhit trung bnhthp hn trong CMB, ci c th l bngchng cho mt v tr tun hon trong

Big Bang xy ra ti lui mi mi.Theo PhysOrg.com

Khm ph t tnhtrn b mt graphite

L ng gp chnh trong cc phn t sngnhng cc-bon khng phi l loi nguynt m ta mong i c th tm thy cc namchm vnh cu. Cho n mi y, khngnhng cc-bon c th tr nn t ha vimt cc nh, nh trong khm ph nm2007 m pht hin mi cn cho thy, hnhx ny xy n mt cch t nhin v khngcn mt thao tc c bit no b mt camt vt liu lm bng cc-bon c tn gi

graphite.

Cc nh nghin cu s dng c Ngunsng bc x Synchrotron Stanford SLACv Ngun sng cao cp Phng th nghimquc gia Lawrence Berkeley khm phra khng nhng cc-bon c t tnh bmsinh m cn cho thy ch c b mt cachng mi b t ha, mt pht hin huhn nhiu ng dng cho in t v tnhton trong tng lai. Nh khoa hc thuc

bin ch ca SSRL Hendrik Ohldag v ccng s trng i hc Leipzig vLBNL ng chi tit cng trnh ca htrong Tp ch Vt l s mi ra vo tuntrc. Mc ch ca h l xc nh cc-nonc th b t ha vnh vin nh th no, mttnh cht m cho n gn y vn cho lc quyn ca st, ni-ken, co-ban v mtvi hp kim him. Sau khi nhn thy vn

, cc mu cha mt lng khng ng ktp cht t tnh, cc nh nghin cu bt tayvo cng vic.

Chng ti xem xt cc in t v cctrng thi in t lin h vi nhau nh thno, Ohldag gii thch. S dng k thutchp nh thay i, h kim tra nhng mugraphite, vt liu c dng lm u btch. Mt mu nh vy c th c dnglm bia bn proton, nh trong khm phs t tnh ca cc-bon c thc hin nm2007 cn mu khc th khng. Cc nhnghin cu cng t c hai mu graphitevo trong t trng. Khng ch mu c

chiu x bng proton quay trong t trng,m mu cn li cng c hnh x tng t.

T tnh ca b mt graphite mnh tngng vi mt cht thun t thngthng, Ohldag cho bit.

u bt ch cng c t tnh nh st, coban?

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011


Cc nh nghin cu cng ln theo du vtca s nhim t n t cc nguyn t hi-r lin kt b mt cc-bon. C rtnhiu phn t hi-r tch tr tronggraphite, Ohldag ni. Cc phn t hi-r

ny b phn cc v lm nhiu s ngn npvn c ca cu trc in t ca cc-bon,to ra kh nng nhim t. iu ny c thnhn thy bt k cu trc graphite no,nhng kh nng ny s cng tng nu cchiu x proton mt cch t m. Khng chproton, in t hoc ion cng s lm ttiu ny v u c th lm phn cc phnt hi-r.

Thc t, khi graphite vi kch c 5mm mnhm ca Ohldag th nghim cha phi lti u to thnh mt nam chm mnhnhng n c mt momen t ln,Ohldag cho bit. Ni cch khc, kt qu chi

ra rng t tnh b mt ca mt mugraphite c chiu x proton c th tn cng t tnh ca ni-ken. S hnch ca b mt ny gi cho mt ngdng ph hp: cc thit b nano, to ra cc

linh kin in t nh hn, nh hn hocthm ch cc thnh phn c bn ca ccmy tnh lng t.

T tnh mnh trn b mt khng phi lvn nu bn lm cho n nh li, Ohldagcho bit, v khi bn ch c cc b mt.

Mt trong nhng ch n k tip canghin cu, theo Ohldag, l nghin cutnh cht t ca graphene, mt tm cc-bonch dy mt nguyn t v l mt b mt ltng.

Theo Lori Ann White (physorg.com)

NASA theo di cc cn bo di chuyn trnkhp mt tri

Mt khm ph mi ca Tu khng gian nghin cu ng lc Mt tri ca NASA (vit tt lSDO) cho thy b mt Mt tri l mt mng li cc qu trnh vt l v t tnh phc tp hnrt nhiu so vi nhng g chng ta ngh. Khm ph va c tit l trong tun ny ti Buigp mt Ma thu ca Hip hi a vt l Hoa K (AGU) San Francisco v c th gip tinon tt hn mc chng chu bc x ca cc v tinh.

B mt Mt tri l mt mi trng v cng bt n nh, thng xuyn phun tro bc x ccng v nng lng ln vo khng gian. Cc bc x ny e da nghim trng n cc nhdu hnh v tr v nu n c tri t, chng s tn ph cc v tinh vin thng.

Cc nh nghin cu tp trung vo vic phn tch cc s kin xy ra vo ngy 1 thng 8 nm2010 khi m ton b phn b mt i din vi tri t u trng thi hot ng mnh, phuntro cc tia la v cc vng nht hoa(CMEs). S kin ny c thu li bi cc thit b t trnSDO, c phng ln qu o t thng Hai nghin cu nguyn nhn ca s bin i trnMt tri v iu ny tc ng n thi tit trong khng gian nh th no.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

29/43


S kin ngy 1 thng 8: cc cn bo di chuyn trn khp b mt Mt tri. (nh: NASA)

Cc hin tng lin kt

Trong nhim v trc gi v cc d liut cc min hot ng c lp trn Mt tri,SDO v tu song hnh vi n STEREOc thit k c bit nghin cu hotng t trng hu nh ton b ngi saony. iu ny gip cho Karel Schrijver vAlan Title lm vic ti Phng th nghimVt l thin vn v LMsS(LockheedMartin's Solar) xy dng li cc hot ngxy ra vo ngy 1 thng Tm nhm tm

thy mi lin kt gia nhiu hin tngkhc nhau c lin quan.

t ph xy n khi cc nh nghin cupht hin ra cc v n trn Mt tri xuthin c lin h vi mt h thng cc mint khuyt c bit n vi tn giseparatrices(tm dch: nhng du phy).Trong mt bi bo ng trn Tp ch

nghin cu a vt l, Schriver v Title

chia cc hot ng ny thnh 12 s kinchnh vi chu k 28 gi tri khp min 180 kinh tuyn Mt tri. S kin ngy 1thng Tm m ra trc mt chng ta,Schrijver cho bit. Chng ta c th nhnthy cc cn bo Mt tri l cc s kinton cc, din ra trn nhng khu vc rngln m ta cha h ngh n trc y.

Tuy nhin, cc nh nghin cu cng thanhn rng cn nhiu vic phi lm

khng nh nguyn nhn v nhng h quxy n trong nhng qu trnh ng lcny, v lm c iu , cn phinghin cu nhiu s kin hn na. Khngphi tt c cc v phun tro u c tnhton cu, Title lu . Nhng c trngton cc ca hot ng Mt tri l khngth b qua nh trc y.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

30/43


Mt s hiu bit su sc v cc qu trnhhot ng ca Mt tri cng mang li sd bo chnh xc hn cc iu kin thitit ca khng gian, mt pht trin ccho n bi Rodney Viereck Cc qun

l bin v kh quyn quc gia Hoa K.Nhng li la Mt tri mang li nhiuri ro khi chng lm nhiu cc thng tin

sng v tuyn tn s cao, h thng GPS, vs nh thng s din ra nhanh chng khicc tia X truyn i vi vn tc nh sng.

Tc gi: James Dacey


Cng tng hnh

Hy tng tng bn c th i xuyn qua

mt bc tng. Nhng tng loi nythot nghe c v nc ci, nhng mt tipcn kh gn vi thc tin hin ang ccc nh khoa hc Trung Quc to ra vitn gi cng tng hnh.

Huanyang Chen lm vic ti i hcSoochow, tnh Jiangsu cho bit hiu ngny l mt th kiu nh "Sn ga 9 v 3/4",l mt khu vc h cu Nh ga Cy thnhgi ca c vua trong truyn Harry Potter,

ch c th ti c thng qua mt bctng o v b mt. Mc d th nghimc thc hin da trn mt mch indng sng v tuyn, Chen ni rng ngdng cho nh sng nhn thy l hon tonc th.

tng v cng tng hnh xut pht t sbin tnh quang hc(transformation optics,c ng dng vo cc thit k da trnbiu hin ca nh sng theo cu trc v vt

liu m n truyn qua.ND), cng c ngdng ch to tm khoc tng hnh ln utin vo nm 2006. Tuy nhin, cng tnghnh hu nh ngc li vi tm khoc loiny, thay v b cong nh sng quanh mtvt khin cho n khng cn nhn thy cth thit b ny to ra mt bc tng m nkhng tht s .

M phng cng tng hnh. Mt trong hai bc tngc lm t mt vt liu c bit khin cho bc x51MHz (bn tri) khng th truyn qua cng.(nh:Physical Review Letters)

Mng li cc t in v cc cm bin

Chen cng cc ng s lm vic Vinkhoa hc Trung quc t ti Bc Kinh vTrng i hc Khoa hc Hng Kng to ra mt cng tng hnh s dng mtmng li cc t in v cc cm bin. Hthng ny to ra mt knh ngn cch hai

vt dn in, l cc bc tng m mttrong s chng cha mt tm vt liu c khc x v hng s in mi m. S kthp ca hai loi vt liu ny cho php tptrung cc sng in t, gi l plasmon hnhthnh trn b mt. Plasmon ngn cn sngin t truyn xuyn qua knh. i vi mngi quan st, knh ny trng ging nhmt bc tng lin tc, c i tng

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

31/43


ng vi cc bc x in t nm trongkhong 45 n 60MHz.

Tom Driscoll, mt nh nghin cu cc thitb in t l thng ti i hc California

San Diego, gi pht kin ny l mt bctin tt(good step), mc d ng cng lu rng qu trnh ng dng thit b ny thang nh sng nhn thy s cn ko dihng thp k hoc c th lu hn. "Kch cca mi mu phi kh nh so vi bcsng s dng, v vy ti mun thy nhngthit b ln hn," ng cho bit. "Tuy nhin,iu ny cng c chng minh v mcnguyn tc."

Martin McCall, nh vt l l thuyt lmvic ti i hc Hong gia Lun n cngcho rng, cng tng hnh l mt pht trinng quan tm. "N l mt b sung kh thivo nhm cc cu trc ng dng in tang c ch to."

Cng tng hnh ca Chen v cc ng s lmt trong nhiu tng v ang cthc hin s dng s bin tnh quang hctrong nhng nm gn y. Nm ngoi, ccnhm nghin cu lm vic ti i hc

Cornell v i hc California Berkeley c lp to ra cc tm khoc 2D s dngnh sng nhn thy. u nm nay, mtnhm nghin cu khc Vin Cng nghKarlsruhe, c, cng t c bc tinln gn hn ti vic sn xut cc tmkhoc 3D quang hc.

Vo nm 2008, nhm ca Chen xut tng, c th l bc tin tip theo theohng ny, mt thit b c th che lp ccvt mt khong cch no .

Nghin cu c ng trnPhys. Rev. Lett.105, 233906.


LHC c th hon lch ng ca nng cp chy ua sn tm boson Higgs

Cc nh vt l ang xem xt kh nng hon lch dng hot ng nh d kin ca My Vachm Hadron Ln (LHC) li mt nm tip tc ln tm vt tch ca ht boson Higgs vn haylng trnh trong cc th nghim.

Ta lc gn Geneva, Thy S, LHC l c my va chm ht mnh nht m loi ngi tngxy dng, c thit k to ra nhng va chm nhng nng lng ln ti 14 nghn telectron volt (TeV). N c xy dng tm kim ht Higgs, ht gi thuyt mang li khi

lng cho cc ht h nguyn t khc, th d nh electron.Nhng vic tng tc ca LHC ln mc nng lng trn vn din ra chm hn d kin. Mts c xy ra hi thng 9 nm 2008 lm hon ngy khi ng c my i hn mt nm tri,v trnh s thit hi c th c, cc nh iu hnh c my v ang cho n chy mc ch7 TeV, tc mi mt na mc nng lng thit k ca n. K hoch l thu thp d liu mcnng lng ny cho n cui nm 2011, sau cho c my dng hot ng trong 15 thng thc hin cc cng on sa cha cn thit t ti 14 TeV.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

32/43


Mt th nghim ti LHC

Hin nay, cc nh iu hnh LHC angxem xt kh nng li ngy ng ca cmy li mt nm na, vo cui nm 2012.S hot ng ko di thm ny s cho LHCc hi tm ra vt tch ca ht Higgs trc kng ca bo dng di ngy. Cc kincn nhc c ng ti trn tp chNature.

Mt khm ph c th nm u riv chng ti mun tip tc gi ly kh th,pht biu ca Ian Shipsey thuc trng ihc Purdue West Lafayette, Indiana, HoaK. Shipsey lnh o mt nhm nh vt llm vic vi LHC t xa, t Fermilab Batavia, Illinois ni c c my va chmdanh ting Tevatron. Nhiu nh vt l hinang lm vic vi c hai th nghim trn.

C tin tc loan bo v s thay i c khnng xy ra trong k hoch hot ng caLHC l do hi thng 9 v thng 10, cnhng khuyn ngh yu cu ko di thigian hot ng ca Tevatron nhm sn tm

boson Higgs. Cuc sn tm boson Higgsca Tevatron theo lch nh s dng li vothng 9 nm 2011, nhng hai y ban baogm cc nh vt l, mt y ban trong cShipsey, ngh ko di thi gian hotng ca n n ht nm 2014.

Mc d cc va chm ca Tevatron, mc2 TeV, c nng lng thp hn nhiu sovi nng lng ca LHC, nhng c my vachm ca ngi M hot ng trong thigian lu di v thu thp c nhiu d liuhn l mt li th c th t ra quantrng trong cuc sm tm nhng s kinhim trong v s kt qu c v bnh thnghn.

Shipsey cho bit ng mun c hai nghko di thi gian hot ng u c thngqua. Vic c bng chng ca ht Higgs tc hai th nghim s gip khng nh chcchn cho s tn ti ca n.

Pht ngn vin CERN, James Gillies, chobit vic ko di ch hot ng mcnng lng thp ca LHC l mt khnng d thy, nhng ng cho bit quytnh cui cng s c a ra ti mt cuchp ca cc nh vt l LHC Chamonix,Php, d kin din ra vo ngy 24 n 28thng 2 ti.

Ngun: New Scientist

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

33/43


Va chm gia cc ht nhn ch ti CERN tora plasma quark-gluon c nht, nng nht

Nhit cao nht c th t n trong ccl luyn kim, vi ngn , tht qu b nhso vi nhit t c khi cho cc htchuyn ng gn vi vn tc nh sng vachm vi nhau.

Vo ngy 2 thng 12, mt s nh khoa hcti phng th nghim CERN Geneva,Thy S bo co nhng kt qu u tinca th nghim cho va chm cc ht nhnca nguyn t ch sau khi hon tt nhng

"vng ua 17 dm" ni ting gi l LHC.Khi , chng v thnh nhiu mnh v tothnh nhng m vt cht t n hngnghn t ch trong chc lt.

Mc d nhng m la li ti ny xut hinti im va chm ch-ch ch thong qua,khong mt phn nghn t ca mt phnnghn t ca mt giy, nhng nhng thit bd c khi t trong khu vc c thitk nm bt v phn loi m bi cc ht

bn ra mt cch nhanh chng."y l m ht nhn nng nht tng cto ra trong phng th nghim" nh liBoleck Wyslouch lm vic ti EcolePolytechnique gn Pa-ri pht biu trongbui gp mt mi y ti CERN. Boleck lngi i din cho th nghim lin hpCMS(Compact Muon Solenoid), s dngmt trong nhng my d khng l LHC quan st va chm gia cc ht nhn ch.

"Ti thch gi n l V n b" JuergenSchukraft cho bit hi tho chuyn mi y ti CERN. ng cho rng, cc vva chm khng khip gia cc ion nng tiLHC l con chu ca V n ln c chol xy ra 14 t nm trc y. Hn na,iu kin m m la siu nng c tora LHC tng t vi v tr lc s khai,

ch khong vi micr giy sau V n ln,v mt nng lng v nhit .Schukraft cng i din cho mt nhm dtm khc ti CERN gi l Alice.

Nng lng ln cha tng thy trc y,vi TeV, c tp trung trong mt min thtch bng vi kch c ca vi proton.Proton l thnh phn cu thnh ht nhnnguyn t, v nh hn nguyn t khongmt vn ln. Cc nh khoa hc lm vic ti

cc my gia tc thng s dng eV lmn v nng lng, l lng cng cn cungcp gia tc mt electron bng lc into bi hiu in th 1V.

Biu din trn my tnh ca v va chm cc htnhn ch ln u tin. (nh:CERN | iSpy andFireworks, CMS)

iu g xy ra khi hai nguyn t ch chahng trm prton v n-trn(gi chung lnucleon) mang nng lng 1,4TeV vachm trc din vo nhau? Khi chng gpnhau v tng tc, cc nucleon b v rathnh cc thnh phn c bn hn, l ccquark v gluon. Nhng g m chng ta thuc l mt m h ln vi cng tng

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

34/43


tc tng ln c trm ln m cc nh vt lgi l plasma quark-gluon.

Vo u nm nay, cc nh khoa hc tiMy va chm cc ion nng tng i

tnh(gi tt l RHIC) ti Phng th nghimquc gia Brookhaven New York boco nhng s liu o c plasma quark-gluon khi cho va chm gia cc ht nhnvng ti y. H cng cho bit nhit cakhi plasma ny l 4 nghn t , nhit cao nht c tm thy trong mt thnghim.

Tuy nhin, cc nh khoa hc LHC vncha o c mt cch trc tip nhit cakhi plasma ny. Schukraft ni rng, mt nng lng trong cc va chm LHCln gp ba ln so vi RHIC, v vy nhit thu c cng s ln hn.

Trong vi tun ti, mt lot cc kt qu cbit thu c ti cc va chm ion nng LHC s xut hin trn cc tp ch khoa hc.Cc nh khoa hc t lin phng th nghimAtlas, hin ang qun l my d ln th baca LHC, s bo co nhng quan st v ccchm tia khng l bn ra t va chm. Mitia c dng hnh nn nng lng, l chmht bn ra t cc qu cu la va chm(imva chm tp trung nng lng cao). Ccnh khoa hc hi vng rng, cc chm tianng lng cao ny s bn ra theo cpngc hng nhau theo ng nh lut boton ng lng.

Tuy nhin, trong nhiu s kin va chm,ch mt chm tia c quan st thy. Trongmt ta bi xut hin trn Tp chPhysicalReview Letters, cc nh khoa hc Atlas chobit, mt v d nh vy c thy ln u

tin v s mt cn bng gia cc chm tiatrong va chm ch-ch. Nhng iu g xy ra vi chm tia cn thiu?

Brian Cole, ngi i din ca nhm Atlasti CERN cho bit, bn thn plasma quark-gluon c kh nng hp th mt phn hocton b cc chm tia bn ra. Qu trnh nykhng phi i xng.

"Cng gn tm va chm, cc chm tia bnra cng bt i xng," Cole cho bit.

Mt nh khoa hc Atlas khc, PeterSteinberg ni rng cc nh khoa hc mongi mt vi chm nng lng b hp th,nhng cm thy ngc nhin khi trong vis kin, cc chm tia dng nh b hp thhon ton.

Cc nh khoa hc hi vng s bt i xngtrong vic xut hin cc chm tia c thc hiu nh c tnh t nhin kh nmbt ca loi vt cht m c bc nht tngquan st c trong phng th nghim.

Theo physorg.com

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

35/43


Nghi vn tng thmv hiu ng p tr

khng l

nh chp qua knh hin vi in t qut ca mt dynano silicon 2000 nm 2000 nm 30 m (nh:A Rowe)

Bn nm sau khi cc nh khoa hc Mtng thut vic nhn thy p tr khngl trong cc dy nano bng silicon, mti nghin cu Php v Thy S khngnh hin tng ny c l rt cuc chngh tn ti.

p tr khng l l s thay i ln v intr xy ra khi mt cht liu b ko cng ra.Sau khi c tng trnh ln u tin xuthin trong cc dy silicon nh xu, mt snh khoa hc a ra nhn nh cho rnghin tng ny c th ci thin ng k ccdng c in t nano, th d nh cctransistor nano, v gip ch to cc b vicm bin cc nhy.

Nay mt nghin cu mi ca Jason Milnev Alistair Rowe ti trng Bch khoaEcole, Steve Arscott thuc trung tmIEMN-CNRS v Christoph Renner ti

trng i hc Geneva, nu vn nghing trc nhng ng dng nh th.

Cc nh vt l bit v p tr (PZR) nh in tr ca mt cht bn dn bini khi mt sut cng c nh tc dng lnn trong nhiu nm qua. p tr khng lxy ra khi c mt s thay i v in trln hn nhiu i vi cng mt sut cngtc dng vo. Th d, bin thin in trtrn n v sut cng thng ln ti 100trong silicon nguyn khi, nhng tronghin tng PZR khng l, gi tr ny c tht ti vi nghn.

Nhng ng dng thc tin

PZR khng l c th tm thy nhiu ngdng thc tin. Th d, n c th cdng pht hin ra chuyn ng trong cch vi c (NEMS) v cc my d truynthng mt nhy ca chng nhng cp chiu di ny. Hn na, v sut cng chc hin nay c p dng ci thinhiu sut ca cc dng c in t (trong cigi l k thut sut cng), cho nn ncng c th gip ci thin cc transistor cnano.

Cch y bn nm, i ca Peidong Yangti trng i hc California Berkeleyln u tin quan st thy PZR cc dynano silicon v khm ph trn to ra cmt lung hng khi trong cc phng thnghim trn ton th gii. Tht vy, ccnh nghin cu o bin thin in trtrn n v sut cng ln ti gn 6000.Hiu ng trn c cho l mt hin tngmi xy ra trong mt cht liu bit r dokch c gim thiu v cc trng thi b mtc trng ca mu.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

36/43


Trong mt bi bo ng trn tp chPhysical Review Letters, i khoa hcngi Php-Thy S khng nh nhngquan st ny c kh nng l sn phm lmlc ca phng th nghim, ch chng lin

quan g n sut cng c hc tc dng lncc dy nano silicon. Thay vo , chngc nguyn do bi s bt gi b mt ca ccin tch gy ra bi in p t vo oin tr. Ni cch khc, tc ng o intr lm thay i gi tr ca n, Rowegii thch.

S chuyn dch khng lin quan nsut cng

PZR thng c o bng cch tin hnhmt php o in tr trn mt mu trongkhi t t thay i sut cng c hc tc dngvo n. Vn l bt k mt s chuyndch no khng c lin quan n sut cngtrong gi tr ca in tr cng khng thtch ri khi ci gy ra bi sut cng tcdng vo.

i nghin cu ngi Php-Thy S chobit h khc phc vn ny bng cch tcdng mt sut cng dao ng ln trn muca mnh. Theo kiu ny, sut cng lin tctng ln ri gim xung theo hm ca thigian. y l mt k thut kh quen thuc(gi l k thut d phch) trong vt l v kthut, v c dng phn tch hai hocnhiu tn hiu v mang li cc php ochnh xc, Rowe ni.

Theo Rowe, trc y cc nh khoa hccha bao gi p dng k thut to phchcho cc php o PZR, cho nn cc php otrc y cho thy nhng s bin thinin tr ln (nhng khng lin quan nsut cng) trong cc dy nano silicon.iu ny c ngha l s bin i in trdo s bt gi in tch (cn gi l s hiphc in mi) c cho l kt qu casut cng tc dng vo, Rowe ni. Hinnay, y c v l mt gi thuyt khngchnh xc.

T trn xung hay t di ln?

Bn thn Yang th khng tn ng: Hbo co cc php o PZR trn mt tp hpcc dy micro v dy nano t-trn-xung

trong khi cc php o ca chng ta thchin trn cc dy nano ln t-di-ln. Cckt qu ca h tht ra c l chng c g btng v ngy nay chng ta u bit rng ccdy nano kt ni tng hp theo kiu t-di-ln c sut cng, trng thi b mt vs phn b tp cht hi khc vi cc dynano ch to t-trn-xung. Tht ra, sthiu vng hiu ng PZR khng l trongcc dy nano nh vy c bo co tnhi nm 2003. Tuy nhin, s thiu vnghiu sng PZR khng l trong nhng mumi ch to ny khng ging nh trongtrng hp cc dy nano kt ni tng hpca chng ti.

Tc gi u nhm Jason Milne ang tin hnh ccphp o (nh: Ecole Polytechnique)

Sau ht thy, hiu ng PZR quan stthy trong cc dy nano ca chng ti, chod n c bn cht ni ti hay t hiu ngcc trng thi b mt, t ra kh hu ch,Rowe ni. Th d, mi y chng ti chng minh c cc b cng hng dynano silicon p tr bin i tn s rt caou tin vi s kch thch in t trn-chip

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

37/43


nhit phng. Chng ti lm sng trng, i vi cc dy nano silicon rt mng,sut cng bin thin theo thi gian cachng c th khai thc t chuyn icc chuyn ng cng hng ca dng c

nhng tn s cao ti 100 MHz. iu ny

khng d g c c nu nh khng chiu ng PZR h tr.

Xem ra tranh ci vn cn tip tc.


M107 m ng cho vic nghin cu s tinha sao v thin h

Chng ta bit n khong 150 tp hp phong ph cc ngi sao gi c gi l cc cm tinhhnh cu (globular cluster) ang quay quanh thin h ca chng ta, Ngn h. Nhng bc nhmi ca Messier 107, chp bi B thu nh trng rng (Wide Field imager) ca knh thinvn 2,2m ti i quan st ESOs La Silla Chil, phi by cu trc ca mt cm tinh hnh cuny vi sc nt cao. Nghin cu nhng cm thin th ny s h l nhiu vn v lch sca thin h chng ta ang v cch thc m cc ngi sao tin ha.

Cm tinh hnh cu Messier 107, c bit n vi tn gi NGC 6171, l mt h thng cc saoc v lu i nm cch chng ta khong 21 000 nm nh sng. Messier 107 l mt trung tmng c: hng ngn ngi sao trong cm tinh hnh cu nh vy ch tp trung trong min khng

gian cht hp, c kch thc vo khong 20 ln khong cch t Mt tri chng ta n thin thgn nht l Alpha Centauri. Mt s cc sao i vo giai on sao khng l , mt trongnhng cnh cui cng trong i sng ca mt ngi sao, v c mu vng nh nh chp trn y.

Cc cm tinh hnh cu l mt trong cc i tng gi nht trong v tr. Khi , cc sao trongmt cm tinh hnh cu hnh thnh t cc m my vt cht ti cc thi im gn nhau, khong10 t nm trc. Chng gm nhng sao c khi lng nh, do , nng sut tiu th hi-r lchm hn nhiu so vi cc thin th nng hn. Cc cm tinh hnh cu hnh thnh trong sutgiai on sm nht ca qu trnh hnh thnh cc thin h nng v do vic nghin cu ccthin th ny c th mang li nhng hiu bit su rng v cch m cc thin h v cc sao cachng tin ha.

Messier 107 b "soi" kh k, l mt trong 160 min thin th c phn chia bi h thng Pre-FLAMES, mt trong nhng h thng tin phong c bt u t nm 1999 n nm 2002 sdng knh thin vn 2,2m ti i quan st ESO's La Silla Chil, tm kim nhng ngi saoph hp cho vic quan st ca quang ph k FLAMES ca VLT. Dng FLAMES c th quanst c 130 mc tiu cng lc, thch hp cho vic nghin cu nhng cng ng sao dy cnh cc cm tinh hnh cu.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

38/43


M107 (nh: ESO)

M107 khng th nhn thy bng mt thng, nhng vi trng (apparent magnitude, l gitr c trng cho sng ca thin th nhn t tri t) vo khong 8, n c th d dng cnhn thy trn nn ti nh vo mt knh thin vn c nh hoc ng nhm. Cm tinh hnh cuc b rng 13 pht gc, tng ng vi khong cch 80 nm nh sng, v c tm thy trongqung tinh Ophiuchus, ngay pha bc chic cng ca Scorpius(chm B cp). Khong mt nacc cm tinh hnh cu c quan st thy t Ngn h c tm thy trong cc chm saoSagittarius, Scorpius and Ophiuchus theo hng trc ch tm ca Ngn h. S d v vy l biv cc qu o ca chng xp dc theo hng nhn ny ca chng ta v quay quanh mt mintrung tm chung.

Messier 107 c pht hin bi Pierre Mchain vo thng T nm 1782, v c thm vo hthng By i tng Messier b sung. Vo ngy 12 thng 5 nm 1793, n c pht hin mtcch c lp bi William Herschel, ngi u tin gii m cm tinh hnh cu ny l h sao.Nhng mi cho ti nm 1947, cm tinh hnh cu ny mi c t vo h thng Messier vitn M107, v l cm sao gn y nht c thm vo h thng ni ting ny. (H thngMessier c Charles Messier lp ra vo nm 1771 nhm mc ch ban u l nh du ccsao chi, theo cch nhn thi .ND).

Bc nh ny l s kt hp t vic phi sng vi ba mu xanh dng, xanh da tri v gn hngngoi ca Camera trng rng ca knh MPG/ESO 2,2m t ti i quan st La Silla Chil.

Theo Physorg.com

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

39/43


Nghin cu tin on s phn b ca ccngun pht sng hp dn

Mt cp sao n-trn ang chuyn ngtheo qu o xoy c quanh khi tm cah cho n khi chng thm nhp vo nhaubi mt v n khng khip, s to ra cclun sng hp dn c th d thy c.Mt nghin cu mi c lnh o bimt sinh vin nm cui ti phn nhnhSanta Cruz ca trng i hc California(vit tt UCSC-ging nh phn nhnh i

hc Bch khoa ca i hc Quc gia VN), ln u tin tin on c ni mmt v xm nhp nh vy xy ra thin ha phng hng xm ca chng ta.

S thm nhp ca cc h i nh sao n-trn hayl en l nhng ngun pht sng hp dn mnhnht trong v tr. (nh:Stephan Rosswog v EnricoRamirez-Ruiz)

Theo Enrico Ramirez-Ruiz, gio s hngdn thin vn v thin vn vt l ti UCSC,kt qu ny cung cp nhiu thng tin huch cho cc nh nghin cu d tm snghp dn nh Phng nghin cu sng hpdn dng hin tng giao thoa ca ccchm la-de (gi tt l LIGO) t tiLouisiana v Washington. "y l mt ktqu rt quan trng, n lm thay i mtcch c bn cch thc t chc cc thnghim v sng hp dn hin nay," Ruizcho bit.

Luke Zoltan Kelley, sinh vin nm cuica UCSC cng lm vic vi Ruiz, l tcgi ng tn ca bi bo m t pht kinmi, c xut bn ngy 10 thng 12 trongn phm ca Astrophysical Journal Lettersv hin ang c ng ti online.

Cha kha ca tin on ny l thuyttng i tng qut ca Einstein, sng hp

dn l nhng gn sng ca b khungkhng thi gian khi c s chuyn ng cacc vt nng trong n. Cc nh khoa hcvn cha d c sng hp dn mt cchtrc tip v chng qu yu v b phn hyrt nhanh, nhng mt k hoch va cnng cp cho LIGO c ch i s tngng k nhy ca thit b. Nhng h ilin kt nh cc cp sao n-trn, 2 l enhoc c hai loi ny to thnh mt cp lnhng ng c vin kh d nht bc x snghp dn c th c d thy bi LIGOhoc cc th nghim hin nay.

Kelly nghin cu mt h nh vy nhngdi mt gc nhn khc: Hai vt khng chchuyn ng quay quanh nhau m chngcn chuyn ng hng vo nhau (xoyc-hnh v), tm khi lng ca chngchuyn ng vi vn tc trn 200km/s.

"Khi hai vt xm nhp vo nhau, chng rt xa v tr m chng c sinh ra," Kellycho bit.

y l kt qu cho nhng n lc quan stnhng s xm nhp bc ra sng hp dn.Cc nh khoa hc hi vng c th bt ccc tn hiu kh quan ti cc phng thnghim sng hp dn nh vo cc quan stthin vn v s kin xm nhp kiu ny.Nghin cu mi cng cho thy, cc nh

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

40/43


thin vn c th khng mun nhn vo ccthin h gn nht hng tm thy sng hpdn gn thang quang hc (gn bc sngnh sng nhn thy).

"Tin on ca chng ti ch ra rng bnglit k cc cng dng ca thin h dngtrong vic d tm sng hp dn cn cb sung kh nng ca cc v xm nhpthin h nm cch xa cc thin h quanst thy," Ruiz cho bit.

"C hch" y cc cp i thin th ny raxa ni chng c sinh ra n t mt sbt i xng nh trong v n siu tn tinhsinh ra cc sao n-trn hay l en ny. Khimt sao nng n tung, nhn ca n s cosp li thnh 1 sao n trn hoc mt l en.Theo Kelly, ch vi mt phn trm bt ixng trong v n siu tn tinh c th to ravn tc khong 1000km/s.

" l mc ln nht ca vn tc c quanst thy cho cc sao n-trn v cc pulsarchuyn ng mt mnh," anh cho bit."Trong nhng h thng ghp i, vn tc"kch" ln khi tm ca h nh i ng k,khong 200km/s nhng vi bt nhcao."

Cc nh nghin cu s dng mt m phngv tr chun ca vt cht ti v s tothnh cc cu trc v tr nghin cu ccvn tc "kch" khc nhau nh hng nhth no n phn b ca cc h sao iang hp nht. M phng chy trn mtsiu my tnh t UCSC cho thy s hnhthnh cc qung vt cht ti m lc ht hpdn ca n c cho l chi phi s hnh

thnh ca cc thin h. Cc nh nghin culm cho cc qung tinh nng hn bng vicmang vo cc ht m vt biu din chocc h thng i(sao n trn hoc l en).Trong nhng ln chy ring bit, h thay

i vn tc ca cc h i ny.Sau khi chy m hnh m phng 13,8 tnm (tui ca v tr), Kelly tm thy mtmin ging vi v tr trong khu vc chngta ang sng, vi mt thin h cng c viNgn h, vy quanh bi cc thin h hngxm. Sau , anh to mt bc nh ca butri m cc nh thin vn quan st thytrong v tr m phng ny, cho thy v trca cc hj i v cc thin h a phng.

Kt qa cho thy s bin di vn tc kchdn n s khc nhau ng ch trongphn b ca cc h i. Nu nhng v xmnhp ca cc h i xy ra cch xa b mtsng ca thin h, n c th c d thybi mt knh thin vn tng hp(surveytelescope) nh LSST(Large SynopticSurvey Telescope). Khi , nhng khoch quan st sng hp dn s bit ckhi no v u c th bt c cc dliu v loi sng b n ny, Ruiz cho bit.

ng cng vi cc cng s USCS, baogm nh vt l thin vn l thuyt StanWoosley v sinh vin Luke Roberts, angc gng ch ra cc tn hiu quang hc cas kin xm nhp ca cc h thng i strng nh th no. "D tm cc thnh phnquang hc ca cc tn hiu hp dn s dhn rt nhiu nu chng khng nm trongcc thin h." Ruiz kt lun.

Theo Tim Stephens (Physorg.com)

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

41/43


Tm bit kilogramRobert P Crease (Physics World, thng 12/2010)

Tc gi ti nh vm cha bnh tr platinum iridium nh ngha kilogram. (nh: BIPM)

Mi nm mt ln, mt nghi thc trang trng mt th k tui li din ra ti Cc Cn nng vo lng Quc t (BIPM) ngoi Paris. Nghi thc din ra trong tng hm ca ta nh thnghim chnh thuc BIPM, ni c mt nh vm c bo v bi ba tng kha. Ba chic chakha kiu c, do cng dn thuc ba quc gia khc nhau nm gi, s m nhng tng kha ny.

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

42/43


Ti cuc hp thng nin ca y ban iu hnh BIPM - y ban Cn nng v o lng Quct (CIPM) ba ngi gi kha s hp nht cc cha kha, m ca nh vm, m kha mt caan ninh bn trong nh vm v kim tra ci cha bn trong: khi tr platinumiridium nhngha n v kilogram.

Nghi thc ca nm nay, hm 13 thng 10, din ra khng bnh thng. Khng phi ch gimc BIPM Andrew Wallard (ngi Anh) v ch tch CIPM Ernst Gbel (ngi c) v hu,m y cn l nm cui cng h l ngi gi kha. Khng phi v ngi gi kha th ba,Claire Bchu thuc Cc Lu tr Php, n tr mt gi do kt xe. Bu khng kh khc i vmt s thay i ln sp din ra: khi tr kilogram c th b g i v kt thc s mnh lch sca mnh.

S kt thc ca mt k nguyn?

BIPM c thnh lp bi Hip nh Mt vo nm 1875, mt mc son trong lch s o lng,ton cu ha v hp tc quc t. Nghi thc kim tra bt u din ra mt vi nm sau , khi

hai nguyn mu quc t ca BIPM nguyn mu ca mt v kilogram c a vo ct gian ton. Nm 1960, n v mt c nh ngha li theo bc sng ca nh sng, v th trut ph i thanh mt chun. (Mt c nh ngha li mt ln na vo nm 1983 theo tc nh sng) Trong a phn thi gian cn li ca th k 20, cc nh o lng hc thm ch khngth d bo trc kh nng ca mt s thay i tng t i vi n v kilogram bng mtchun t nhin.

Tuy nhin, cc cng ngh ang pht trin hin gi khng nhng bin iu ny thnh c th mcn l tt yu. Mt ch ngh s ti cuc hp ca CIPM nm nay, cuc hp ln th 99, lphc tho mt gii php nm sau gii trnh trc t chc m CIPM bo co Hi nghTon th v Cn nng v o lng (CGPM) lp ra mt k hoch nh ngha li kilogram vba n v SI c bn khc. Nu c thng qua, ton b cc n v SI rt cuc c nhngha theo cc hng s t nhin.

Tm li, khi tr platinumiridium c l khng cn ch ng trong nh vm bao lu na, vn s khng cn nh ngha kilogram na. Trong vng vi nm ti, Wallard hi vng a n rakhi ni an ton , n mt phng th nghim thc hin cc php o nhm chuyn tipsang mt nh ngha mi.

18 thnh vin CIPM th bn rn tranh lun xem nn dng t ng nh ngha li nh th nocho hp l. Mt s ngi th mun ngn ng s dng hng ti cng chng ng o, cnnhng ngi khc th nghing v ngn ng k thut cho cc nh o lng hc chuyn nghip,trong khi s cn li th ngh nh ngha nn mang tnh k thut nhng i km c gii thch chitit.

Cui cng, nhm lm vic thng nht mt pht biu khi nim nh ngha li bng cchng s c bn. Ngoi ra, nhm lm vic cn thng nht tuyn truyn nhn thc s nh nghali v cc h qu ca n. Mt phn ca n lc ny s din ra ti mt phin hp sp ti ca HiHong gia London trong thng sau.

Vic nh ngha li sp ti c ngha l c rt nhiu quan khch s sp hng di xem chunkilogram mi; khng ch cc thnh vin CIPM m c nhn vin BIPM v mt vi khch mi

8/8/2019 Bn Tin Vt L thng 1 -2011

43/43

ngoi cuc na, k c ti. Trong 121 nm qua, khi tr ny thng lnh mt mng li quct gm cc i trng v cc bn cn c mt mi ni, t cc phng th nghim cp quc giav cc phng o lng a phng cho n cc ca hng tp ha, bu in v dng trong nh.Khi tr kilogram va l mt vt, va l mt th ch. V ngy thng tr ca n ch cn mngc m thi.

Tht l nh qu i!, nhiu ngi chen ln ti cu thang hp dn vo cn phng nh xu chakhi tr kilogram tht ln nh vy. Tht ra th khi tr ny ch c 39 mm chiu cao thi.Mt bt ng na i vi nhiu khn gi - trong c ti l mc d khi tr c bo v biba bnh hnh chung, nhng n khng nm trong chn khng. Nguyn mu kilogram ha ra lbn nht khi trong khng kh, v n c th pht ra kh thi khi t trong chn khng. Cc vquan khch ho hc chp nh bng camera v in thoi di ng, kiu cng vic h tng lmti bc tranh Mona Lisa trng trong bo tng Louvre bn dng sng Seine. Khng ging nhbc tranh nng Mona Lisa xinh p, nguyn mu kilogram quc t khng b nh hng bin flash my nh mc d theo tnh ton ca ti, tc phm mang tnh biu trng ca danhha Leonardo da Vinci y, trong mt th k qua, chu nhiu nh flash my nh hn nguynmu kilogram nhng 15 pht.

Kt lun

D tho ca CIPM vn phi mang ra tranh lun bi CGPM ti cuc hp ln th 24 vo thng10 nm sau. Nhng hai cng ngh mi xut hin p ng tt iu kin b sung, v CGPM hivng c nhng ng thi tch cc hng ti mt s xt li. l mt bc tin ln, Wallardni. Ln u tin, n s mang li mt im neo cho mi n v c bn thuc h SI gn linvi cc hng s c bn, t chng ta c th xy dng nn ton h thng.

Cc v quan khch bt u i ngc cu thang ra ngoi, tin v snh tip tn phc v sm banhkiu truyn thng trong nhng khu vn xinh p ca BIPM trng ra Paris, vi Thp Eiffelhin ra ng xa. Wallard, Gbel v Bchu ghi li nhit v m tng i, v k mt vnbn chng thc rng h xc nhn s c mt ca nguyn mu kilogram quc t v cc bnsao chnh thc ca n. H kha an ton phng bo v, ng v kha ca nh vm bng bachic cha kha, bo v ti u cho nhng ngy thng lnh cui cng ca khi tr kilogram vivai tr thng soi ca mng li cn nng ton th gii, v n vn c mt vai tr nht nhtrong vic b sung cho mt nh ngha li trong tng lai.

Khi tr kilogram c v vn tr gan cng tu nguyt theo nm thng.

Trn Nghim dch (Physics World, thng 12/2010)

Bản Tin Vật Lý tháng 1 -2011

Documents

Transcript of Bản Tin Vật Lý tháng 1 -2011