Baigiangds_DVV
-
Upload
thanh-tuyen-tran -
Category
Documents
-
view
170 -
download
0
Transcript of Baigiangds_DVV
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
1/79
i hc Quc gia TP.HCMTrng i hc Bch Khoa
B mn Ton ng dng
.
Bi Ging i S Tuyn Tnh
TS. ng Vn Vinh
E-mail: [email protected]
Website: www.tanbachkhoa.edu.vn/dangvanvinh
Ngy 14 thng 8 nm 2013
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
2/79
Mc tiu mn hc
Mn hc cung cp kin thc c bn ca i s tuyn tnh. Sinh vin cn nm vng kin thc nn tng vbit gii cc bi ton c bn: s phc, tnh nh thc, lm vic vi ma trn, gii h phng trnh tuyntnh, khng gian vc t, khng gian euclide, nh x tuyn tnh, tm tr ring - vc t ring, a dng tonphng v dng chnh tc.
Ti liu tham kho
1) Cng Khanh, Ng Thu Lng, Nguyn Minh Hng. i s tuyn tnh. NXB i hc quc gia.
2) Cng Khanh. i s tuyn tnh. NXB i hc quc gia.
3) Trn Lu Cng. i s tuyn tnh.NXB i hc quc gia.
Ghi ch:
Ti liu ny ch tm tc li bi ging ca Thy ng Vn Vinh. hiu bi tt, cc em cn i hc trn lpl thuyt v bi tp.Sinh vin to ti khong trn websitewww.tanbachkhoa.edu.vn/dangvanvinh, lm thm bi tp trc nghimtrn .V ni dung mi c son li nn khng th trnh sai st. Mi gp , sinh vin c th lin h trn dinn website hoc qua mail: [email protected].
1
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
3/79
Mc lc0.1 Dng i s ca s phc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40.2 Dng lng gic ca s phc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1 Ma trn 111.1 Cc khi nim c bn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.2 Cc php bin i s cp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131.3 Cc php ton ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4 Hng ca ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151.5 Ma trn nghch o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2 nh thc 182.1 nh ngha nh thc v v d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182.2 Tnh cht nh thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192.3 Tm ma trn nghch o bng phng php nh thc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
3 H phng trnh 233.1 H Cramer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253.2 H thun nht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
4 Khng gian vc t 284.1 nh ngha v v d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284.2 c lp tuyn tnh - ph thuc tuyn tnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294.3 Hng ca h vc t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314.4 C s v s chiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334.5 Ta vc t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364.6 Ma trn chuyn c s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374.7 Khng gian con . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384.8 Tng giao hai khng gian con . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
5 Khng gian Euclide 44
5.1 Tch v hng ca 2 vc t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445.2 B vung gc ca khng gian con. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475.3 Qu trnh Gram-Schmidt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495.4 Hnh chiu vung gc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
6 nh x tuyn tnh 526.1 nh ngha v v d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526.2 Nhn v nh ca nh x tuyn tnh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546.3 Ma trn ca nh x tuyn tnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
7 Tr ring - vc t ring 60
7.1 Tr ring - vc t ring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607.2 Cho ha ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637.3 Cho ha ma trn i xng thc bi ma trn trc giao. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657.4 Tr ring - vc t ring ca nh x tuyn tnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 677.5 Cho ha nh x tuyn tnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
2
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
4/79
HBK TPHCM
8 Dng ton phng 728.1 nh ngha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728.2 a dng ton phng v dng chnh tc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738.3 Phn loi dng ton phng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
T.S.ng Vn Vinh Trang 3
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
5/79
S phc
Ni dung
1) Dng i s ca s phc.
2) Dng lng gic s phc.3) Dng m s phc.
4) Nng s phc ln ly tha.
5) Khai cn s phc.6) nh l c bn i s.
0.1 Dng i s ca s phc
nh ngha 0.1 .
i) Si, c gi ln v o, l mt s sao cho i2 =1.
ii) Cho a, bl 2 s thc, il n v o. Khi z = a + bic gi l s phc.S thca:= Re(z)gi lphn thcca s phcz.S thcb:= I m(z)gi lphn oca s phcz.
iii) Tp tt c cc s phc dngz= 0 + ib,bR \ {0}gi ls thun o.
V d 0.1
i, 2i, 3il nhng s thun o.Tp hp s thc l tp hp con ca tp hp s phc, v:aR : a = a + 0.il mt s phc.nh ngha 0.2 2 s phc bng nhau khi v ch khi phn thc v phn o tng ng bng nhau
a1+ ib1= a2+ ib2
a1= b1,
a2= b2.
V d 0.2 cho z1 = 2 + 3i, z2= m + 3i. Tmmz1= z2.
z1= z2
2 =m,
3 = 3.
Php cng tr 2 s phc(a + bi) + (c + di) = (a + c) + (b + d)i
(a + bi) (c + di) = (a c) + (b d)i
V d 0.3 Tm phn thc v o caz= (3 + 5i) + (2 3i).
z= (3 + 5i) + (2 3i) = (3 + 2) + (5 3)i= 5 + 2i. =Re(z) = 5, Im(z) = 2.
4
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
6/79
0.1. DNG I S CA S PHC HBK TPHCM
Php nhn 2 s phc(a + bi)(c + di) = (ac bd) + (ad + bc)i
V d 0.4 Tm dng i s caz = (2 + 5i)(3 + 2i).
z= (2 + 5i)(3 + 2i) = 2.3 + 2.2i + 5i.3 + 5i.2i= 6 + 4i + 15i + 10i2 = 6 + 10(
1) + 19i=
4 + 19i.
Ghi chKhi cng(tr) 2 s phc, ta cng(tr) phn thc v phn o tng ng.Khi nhn 2 s phc, ta thc hin ging nh nhn 2 biu thc i s vich i2 =1.
S phc lin hpS phc z= a bigi l lin hp ca s phc z = a + bi.
V d 0.5 Tm s phc lin hp caz = (2 + 3i)(4 2i).
Ta c z = (2 + 3i)(4 2i) = 2.4 2.2i + 3i.4 3i.2i= 8 4i + 12i + 6 = 14 + 8i= z= 14 8i.Tnh chtcho 2 s phc z , w
1) z+ zR.2) z.zR.3) z= zzR.4) z+ w= z + w.
5) z.w = z.w.
6) z= z.
7) zn =zn, nN.
Chia 2 s phcz1z2
=a1+ ib1a2+ ib2
= (a1+ ib1)(a2 ib2)(a2+ ib2)(a2 ib2) =
a1a2+ b1b2a22+ b
22
+ ib1a2 a2b1
a22+ b22
.
Ta nhn lin c t v mu cho lin hp mu.
V d 0.6 Thc hin php tonz= 3 + 2i5 i
Nhn c t v mu cho 5 + i, ta c
z=
(3 + 2i)(5 + i)
(5 i)(5 + i) =15 + 3i + 10i
2
25 + 1 =
13 + 13i
26 =
1
2+
1
2 i.
Ch : so snh vi s phcTrong trng s phc Ckhng c khi nim so snh. Biu thcz1< z2hay z1z2u khng c ngha trong trng s phc.
T.S.ng Vn Vinh Trang 5
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
7/79
0.2. DNG LNG GIC CA S PHC HBK TPHCM
0.2 Dng lng gic ca s phc
M uns phc z = a +bil mt s thc khng m c nhngha
mod(z) =|z|=
a2 + b2
Argumentca s phc z l gc v c k hiu l
arg(z) =
Gc c gii hn trong khong (0, 2)hoc (, ).
V d 0.7 Tm m un ca s phcz= 3 4i.
a= 3, b=4 = |z|= 32 + (4)2 = 5.Ch
Nu xem s phc z = a+bi l mt im (a, b)trong mtphng phc th
|z|=
a2 + b2 =
(a 0)2 + (b 0)2
lkhong ccht gc ta O(0, 0)n z .
Cho z = a + bi,w= c + dith
|z w|=|(a c) + (b d)i|=
(a c)2 + (b d)2
lkhong cch gia 2 im zv w.
V d 0.8
Tp hp cc s phc z tha|z (2 3i)|= 5l ng trn tm (2, 3)bn knh bng 5.
Cng thc tm argument
cos =a
r =
aa2 + b2
,
sin = b
r =
ba2 + b2
hoc tan = b
a.
T.S.ng Vn Vinh Trang 6
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
8/79
0.2. DNG LNG GIC CA S PHC HBK TPHCM
V d 0.9 Tm argument s phcz=
3 + i.
a=
3, b= 1. Ta tm gc tha
cos = a
r =
3
32
+ 12=
3
2 ,
cos = b
r =
1
32 + 12=
1
2.
= = 3
.
Dng lng gic s phc
z = a + bi=
a2 + b2
aa2 + b2
ba2 + b2
i
= z= r(cos + i sin ) gi l dng lng gic.
V d 0.10 Tm dng lng gic s phcz =1 + i3.
a=1, b= 3.M un:r=|z|= 1 + 3 = 2. Argumentcos =
a
r =1
2 ,
sin = b
r =
3
2
= = 23
.
Dng lng gic z = 2(cos2
3 + i sin
2
3 ).
S bng nhau ca 2 s phc dng lng gic
z1= z2
r1= r2,
1= 2+ k2.
Php nhn dng lng gic
z1z2= r1r2(cos(1+ 2) + i sin(1+ 2)).
M un nhn vi nhau, argument cng li.
V d 0.11 Tm dng lng gic s phcz = (1 + i)(1 i3).
z= (1 + i)(1 i3) = 2(cos4
+ i sin
4).2(cos
3
+ i sin
3 ) = 2
2(cos
12
+ i sin
12).
Php chia dng lng gic
z1z2
=r1(cos 1+ i sin 1)
r2(cos 2+ i sin 2) =
r1r2
(cos(1 2) + i sin(1 2)) , r2= 0.
M un chia cho nhau, argument tr ra.
V d 0.12 Tm dng lng gic s phcz = 2 i
12
3 + i .
z=2 i12
3 + i
= 4(cos
3 + i sin
3 )
2(cos 56
+ i sin 56
)= 2
cos(
3
56
) + i sin(
3 5
6 )
= 2
cos
76
+ i sin7
6
.
nh l Euler(1707-1783)
ei = cos + i sin .
Dng m ca s phc z = r.ei.
T.S.ng Vn Vinh Trang 7
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
9/79
0.2. DNG LNG GIC CA S PHC HBK TPHCM
V d 0.13 Tm dng m ca s phcz =3 + i.
Dng lng gic z = 2
cos5
6 + i sin
5
6
. Dng Mz = 2ei
56.
V d 0.14 Biu din s phc sau trn mt phng phcz = ea+3i, aR.
Ta c z = ea(cos 3 + i sin3).= 3khng i nn tp hp l na ng thng nm trong gc phn t th 2.
Php nng ly tha.z = a + bi, z2 = (a + bi)2 =a2 + (bi)2 + 2abi= (a2 b2) + 2abi,z3 = (a + bi)3 =a3 + 3a2bi + 3a(bi)2 + (bi)3 = (a3 3ab2) + ( 3a2b b3)izn =C0na
n + C1nan1bi + C2na
n2(bi)2 + + Cnn (bi)n :=A + Bi.
V d 0.15 Cho s phcz= 2 + i. Tnhz5.
z5
= (2 + i)5
=C052
5
+ C152
4
i + C252
3
i2
+ C352
2
i3
+ C452.i
4
+ C55 i
5
= 32 + 5.16.i + 10.8(1) + 10.4.(i) + 5.2.1 + i =38 + 41i.
Ly tha bc nca i.Ta phn tch n = 4p + r: rl phn d trong php chia n cho 4.
in =ir
V d 0.16 Tnhz = i2013.
Ta c 2013 = 503.4 + 1 =
z = i2013 =i1 =i.
V d 0.17 Cho s phcz= 1 + i. Tmz3 vz100.
a) z3 = (1 + i)3 = 1 + 3i + 3i2 + i3 = 1 + 3i 3 i=2 + 2i.b) Ta dng nh thc newton nh trn s rt di.
Cng thc De MoivreDng lng gicz = r(cos +i sin ) = zn =rn(cos n + i sin n)
Dng lng mz = rei = zn =rnein
M un mn ln, argument tngnln.
V d 0.18 S dng cng thc De Moivre, tnh
a) (1 + i)25. b) (1 + i3)200. c) (
3 i)17(
12 + 2i)20.
a) z= 1 + i=
2(cos
4+ i sin
4) =z25 = 225(cos25
4 + i sin
25
4) = 12
2(cos
4+ i sin
4).
b) Tng t.
c) Tng t.cn bc nca s phcCn bc n ca s phc z l s phc w tha wn =z, nN.
T.S.ng Vn Vinh Trang 8
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
10/79
0.2. DNG LNG GIC CA S PHC HBK TPHCM
Cng thc cn bc n.Cho dng lng gic z = r(cos + i sin ). Cng thc
n
z= n
r
cos
+ k2
n + i sin
+ k2
n
; k= 0, 1, . . . , (n 1)
Cn bc n ca z (z= 0)c ng n gi tr phn bit.V d 0.19 Tm cn bcnca cc s phc sau:
a) 3
8.
b) 4
3 + i.
c) 8
16i
1 + i.
d) 6
1 + i3 i .
e)
5 + 12i.
f)
1 + 2i.
Bi lm
a) 8 = 8(cos 0 + i sin 0) = 38 = 2
cos0 + k2
3 + i sin
0 + k2
3
; k= 0, 1, 2.
b) 4
3 + i= 4
2
cos
6+ i sin
6
=
2
cos
6
+ k2
4 + i sin
6
+ k2
4
; k= 0, 1, 2, 3.
c) Tng t
d) Tng t
e) Argument ca 5 + 12ikhng phi cung c bit. Ta s dng dng i s tnh
5 + 12inh sau
5 + 12i= a+bi5+12i= (a+bi)2 5+12i= a2b2+2abi
a2 b2 = 5,2ab= 12
a=3,b=2.
Vy:
5 + 12i=(3 + 2i)
nh l c bn i sMi a thc bc n c ngn nghim k c bi.
H qu:Cho P(z)l a thc h s thc.
p(a + bi) = 0 =
p(a
bi) = 0.
V d 0.20 Tm tt c cc nghim ca a thcP(z) =z4 4z3 + 14z2 36z+ 45, bit 1 nghim l2 + i.
Theo h qu: P(2 + i) = 0 =P(2 i) = 0.Do P(z)chia ht cho (z (2 + i))(z (2 i)) =z2 4z+ 5v c thng l z2 + 9.Ta vit P(z) = (z2 4z+ 5)(z2 + 9)c 4 nghim l 2 + i, 2 i, 3i, 3i.V d 0.21 Gii phng trnhz9 + i= 0.
z=
9
i= 9
cos
2 + i sin
2 = cos
2
+ k2
9 + i sin
2
+ k2
9 , k= 0, 1, 2, . . . , 8.
T.S.ng Vn Vinh Trang 9
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
11/79
0.2. DNG LNG GIC CA S PHC HBK TPHCM
V d 0.22 Gii phng trnh
a) z5 + 1 i. b) z2 + z+ 1 = 0. c) z4 + z2 + 2 = 0. d) z2 + 2z+ 1 i= 0.
Bi lm
a) z= 51 + i= ...tng t nh trnb) =b2 4ac= 12 4.1.1 =3 = (i3)2 = =i3.
Nghimz1=b + 1
2a =
1 + i32
, z2=b + 2
2a =
1 i32
.
c) t w = t2
d) Lp v tnh
ri tnh nghim theo cng thc.
Bi tp
Cu 1) Rt gn biu thc
(a) (2 i)5 (b) (2 3i)5
i5(1 + i) (c)
(2 + 2i)9
(i
3 1)7 (d) (i
12 2)14
(1 i)19
Cu 2) Tnh
(a) 6
64
(b)
5 + 12i(c) 6
16i
(i 3)2
Cu 3) Gii phng trnh:
(a) z2 2z+ 5 = 0 (b) z2 + z+ 1 i= 0 (c) z4 + z2 + 4 28i= 0
Cu 4) Tnh 10
zbit (
3 + 2i)z+2 + 6i
1 + i = 3iz+ (3 + i)(2 i)
Cu 5) Gii phng trnh z4 4z3 + 17z2 16z+ 52 = 0bit phng trnh c mt nghim z1= 2 + 3iCu 6) a v dng lng gic
(a) z = sin + 2i sin2
2
(b) w= cos + i(1 + sin )
T.S.ng Vn Vinh Trang 10
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
12/79
Chng 1Ma trn
Ni dung
nh ngha v v d.
Cc php bin i s cp. Cc php ton i vi ma trn.
Hng ca ma trn.
Ma trn nghch o.
1.1 Cc khi nim c bn
nh ngha 1.1 (Ma trn) .Ma trn cm nl mt bng s (thc hoc phc) hnh ch nht c mhng vnct.
A=
a11 . . . a1j . . . a1n. . . . . . . . . . . . . . .ai1 . . . aij . . . ain. . . . . . . . . . . . . . .
am1 . . . amj . . . amn
V d 1.1
A=
3 4 12 0 5
23
, B =
1 + i 23 i 4i
Al ma trn c 2 3c 2 hng v 3 ct. Cc phn t ca ma trn A:a11= 3, a12= 4, a13= 1, a21 = 2, a22 = 0, a32= 5.Bl ma trn c 2 2c cc phn t trong phc.
Ghi ch
Ma trnA c m nthng c k hiu bi A = (aij )mn. Tp tt c cc ma trn c mn trn trng s Kc k hiu Mmn(K).
Ma trn khng.
Ma trn khng c tt c cc phn t bng 0, k hiu l 0
023=
0 0 00 0 0
.
C v s ma trn0 ty theo c.
11
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
13/79
1.1. CC KHI NIM C BN HBK TPHCM
Phn t c sca mt hng l phn t khc 0u tinca hng k t bn tri sang.Hng ton s 0 th khng c phn t c s.
Ma trn bc thang
1. Hng ton s 0 (nu c) th nm di.2. Phn t c s hng di nm bn phi phn t c s hng trn.
V d 1.2
A=
2 1 0 10 0
1 0
0
-1 0 2
0 0 0 0
khng phi bc thang. B =
-2 1 0 10 0 0
2
0 0 0
-3
khng phi bc thang.
C=
2 1 0 0 20 0
3 2 0
0 0 0 0
-3
0 0 0 0 0
l ma trn bc thang. D=
1 2 0 10 0
-1 0
0 0 0
-4
l ma trn bc thang.
Ma trn chuyn vChuyn v caA = (aij )mnl ma trn AT = (aji )nmthuc tA bng cch chuyn hng thnh ct.
V d 1.3 A= 1 2 32 0 3 A
T =
1 22 0
3 3
Ma trn vungc s hng bng s ct.
Tp tt c cc ma trn vung trn trng s Kc k hiu l Mn[K].
ng cho chnhca ma trn vung A i qua cc phn t
a11, a22, . . . , ann
V d 1.4
Ma trn vung cp 4
1 2 3 42 1 2 00 2 -3 2
1 1 2 0
c cc phn t trn ng cho chnh l 1, 1, 3, 0.
Ma trn tam gic
i) Ma trn vung A = (aij )ngi ltam gic trnnu aij = 0, i > jCc phn t pha di ng cho chnh bng 0.
ii) Ma trn vung A = (aij )ngi ltam gic dinu aij = 0, i < jCc phn t pha trn ng cho chnh bng 0.
T.S.ng Vn Vinh Trang 12
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
14/79
1.2. CC PHP BIN I S CP HBK TPHCM
Ma trn choc cc phn t nm ngoi ng cho chnh bng 0.Hay n va tam gic trn, va tam gic di.Ma trn vung, khng cng l ma trn cho.
Ma trn n vl ma trn cho vi cc phn t trn ng cho bng 1.
Ma trn i xngthaAT =A
Ma trn phn i xngthaAT =A
V d 1.5
Ma trn tam gic trn A =
1 2 30 2 0
0 0 2
. Ma trn tam gic di A =
1 0 03 0 0
3 2 2
.
Ma trn cho D = 1 0 00 0 0
0 0 3 .Ma trn n v cp 3 l I=
1 0 00 1 0
0 0 1.
Ma trn i xng A =
0 1 2
1 2 -32 -3 4
. Ma trn phn i xng A =
0 1 21 0 3
2 3 0
.
1.2 Cc php bin i s cp
Cc php bin i s cp theo hng
1) Nhn mt hng vi 1 s khc 0:hihi; = 0.2) Cng vo mt hng mt hng khc c nhn vi 1 s ty :
hihi+ hj , .3) i ch 2 hng: hihj .
Tng t ta c 3 php bin i theo ct.Cc php bin i s cp l cc php bin i c bn nht i vi ma trn.
nh lMi ma trn u c th a v dng bcbng cc php bin i s cp.
Khi dng php bin i s cp vi ma trn, ta thu c nhiu ma trn bc thang khc nhau.
V d 1.6 Dng php bin i s cp a ma trn sau v dng bc thangA=
1 1 1 2 12 3 1 4 53 2 3 7 4
1 1 2 3 1
A=
1 1 1 2 12 3 1 4 53 2 3 7 4
1 1 2 3 1
h2 h2 2h1h3 h2 3h1
h4h4+h1
1 1 1 2 10
1 1 0 3
0 1 0 1 10 2 1 1 2
h3h3+h2
h4h42h2
1 1 1 2 10
1 1 0 3
0 0
1 1 4
0 0 1 1 4
h4h4+h3
1 1 1 2 10
1 1 0 3
0 0
1 1 4
0 0 0 0 0
=r(A) = 3.
T.S.ng Vn Vinh Trang 13
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
15/79
1.3. CC PHP TON MA TRN HBK TPHCM
1.3 Cc php ton ma trn
Hai ma trn bng nhaunu chng cng c v cc phnt tng ng bng nhau: aij =bij , i, j.
Cho 2 ma trn A, Bcng cv s.
Tng A + B: cng cc phn t tng ng.Nhn .A: nhn vo tt c cc phn t ca A.
V d 1.7 a)
1 2 12 1 0
+
3 2 11 0 3
=
4 0 03 1 3
.
b) 2.
1 2 12 1 0
=
2 4 24 2 0
.
c) 2.
1 2 12 1 0
3.
3 2 11 0 3
=
7 10 51 2 9
.
Tnh cht
i. A + B = B + A.
ii. (A + B) + C=A + (B + C).
iii. A + 0 =A.
iv. (A + B) =A + B.
v. (A) = ()A.
vi. ( + )A= A + A.
Php nhn hai ma trnCho A = (aij )mp, B = (bij )pm.Tch A.B = C= (cij )mn : cij =ai1b1j + ai2b2j + + aipbpj .
AB =
. . . . . . . . . . . . . . . . .ai1 ai2 . . . aip
. . . . . . . . . . . . . . . . .
.
. . . b1j . . .
. . . b2j . . .. . . . .. . . bpj . . .
=
. . . . .. . . cij . . .
. . . . .
iu kin php nhn AB :s ct caAbng s hng caB.cijl tch v hng hngi ca A v ct j ca B .
V d 1.8 Cho A=
2 1 44 1 0
; B =
1 2 23 0 1
2 4 3
. TnhAB.
c11=
2 1 413
2
= 2.1 + (1).3 + 4.2 = 7: tch v hng hng 1 ca A v ct 1 ca B .
Tng t, ta tnh c AB =
7 12 157 8 9
.
Tnh cht
i. A(BC) = (AB)C.
ii. A(B+ C) =AB + AC.iii. (B+ C)A= BA + CA.
iv. ImA= AIm = A.
v. (AB) = (A)B = A(B).
Ch :Nhn chungAB=BA; AB = AC =B = C, AB = 0 =A = 0 B = 0.
T.S.ng Vn Vinh Trang 14
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
16/79
1.4. HNG CA MA TRN HBK TPHCM
Nng ly tha:Quy c:A0 =I An =A.A...A.A(nn ma trn A).
V d 1.9 Cho A=
2 13 4
vf(x) = 2x2 4x + 3.Tnhf(A).
Ta c f(A) = 2A2 4A + 3I.
f(A) = 2
2 13 4
2 4
2 13 4
+ 3
1 00 1
= 2
1 6
18 13
8 412 16
+
3 00 3
=
3 824 13
V d 1.10 TnhA200, vi
a) A=
1 30 1
. b) A=
2 30 2
. c) A=
1 11 1
.
Bi gii
a) A2 =
1 30 1
.
1 30 1
=
1 60 1
, A3 =
1 30 1
.
1 60 1
=
1 90 1
=A200 =
1 200.30 1
.
b) A= 2
1 32
0 1
=A200 = 2200
1 200.3
2
0 1
= 2200
0 3000 1
.
c) A2 =
1 11 1
.
1 11 1
=
2 22 2
= 2
1 11 1
= 2A=A200 = 2199.A=
2199 2199
2199 2199
.
Tm li
1 a0 1
n=1 na
0 1
,1 1
1 1n
= 2
n
11 1
1 1
.
1.4 Hng ca ma trn
Hng ma trnAl s hng khc0ca ma trn bc thangca A, k hiu l: r(A).
V d 1.11 Tm hng ca ma trnA=
1 2 1 12 4 2 23 6 3 4
.
A=
1 2 1 12 4 2 2
3 6 3 4
h22h1
h33h1
1 2 1 10 0 0 0
0 0 0 1
h2h3
1 2 1 10 0 0 1
0 0 0 0
=r(A) = 2.
Tnh cht
i) r(A) = 0 =A = 0.ii) A= (aij )mn =r(A)min{m, n}.
iii) NuA bin i s cpB =r(A) =r(B).
T.S.ng Vn Vinh Trang 15
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
17/79
1.5. MA TRN NGHCH O HBK TPHCM
1.5 Ma trn nghch o
Ma trn nghch oMa trn vungAgi l kh nghch nu tn ti ma trn Bsao cho
AB = I=BA.
Khi ,B gi l nghch o ca A, k hiu l A1.
V d 1.12
a) Nghch o caA =
1 22 3
l3 2
2 1
. V
1 22 3
3 22 1
=
1 00 1
=
3 22 1
1 22 3
.
b) Cho A =
2 15 3
. Ta tm ma trn nghch o ca A c dng B =
a bc d
.
Ta c AB = I
2 15 3
a bc d
=
1 00 1
2a + c 2b + d5a + c 5b + d
=
1 00 1
2a + c= 1
2b + d= 0
5a + c= 0
5b + d= 1
a= 3
b=1c=5d= 2
=A1 =B =
3 15 2
.
c) Hy th tm ma trn nghch o caA =
1 22 4
.
Ch :Khng phi mt vung no cng c nghch o. C rt nhiu mt vung khng c nghch o.
S tn ti ma trn kh nghch
Cho ma trn vung A. Cc mnh sau tng ngi) Akh nghch (tn ti A1).
ii) r(A) =n:ma trn khng suy bin
iii) AX= 0X= 0.
iv) A Bsc theo hngI.
Ma trn s cp: Ma trn thu c tIbng ng 1 php
bin i s cp gi l ma trn s cp.V d 1.13 .
I=
1 0 00 1 0
0 0 1
h33h3E1=
1 0 00 1 0
0 0 3
, I=
1 0 00 1 0
0 0 1
h2h2+2h1E2 =
1 0 02 1 0
0 0 1
A=
1 2 34 5 6
7 8 9
h33h3
1 2 34 5 6
21 24 27
=
1 0 00 1 0
0 0 3
1 2 34 5 6
7 8 9
=E1.A.
A= 1 2 34 5 67 8 9
h2h2+2h1 1 2 36 9 127 8 9
= 1 0 02 1 00 0 1
1 2 34 5 67 8 9
=E2.A.Tng t:
I=
1 0 00 1 0
0 0 1
c1c3E3=
0 0 10 1 0
1 0 0
=A =
1 2 34 5 6
7 8 9
h3h1
3 2 16 5 4
9 8 7
=A.E3.
T.S.ng Vn Vinh Trang 16
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
18/79
1.5. MA TRN NGHCH O HBK TPHCM
Mi php bin i s cp tng ng vi php nhn ma trn s cp tng ng.Bsc theohng =nhnbn tri. Bsc theoct =nhnbn phi.
Cch tm ma trn nghch o
[A|I] Bsc theo hng[I|A1]
V d 1.14 Tm ma trn nghch o A=
1 1 11 2 2
1 2 3
.
Bi gii
[A|I] =
1 1 1 1 0 01 2 2 0 1 01 2 3 0 0 1
h2h1
h3h1
1 1 1 1 0 00
1 1 1 1 0
0 1 2 1 0 1
h3h2
h1h2
1 0 0 2 1 00 1 1 1 1 0
0 0
1 0 1 1
h2
h3
1 0 0 2 1 00 1 0 1 2 10 0 1 0 1 1
=A
1
= 2 1 01 2 1
0 1 1
.
Tnh cht ma trn nghch oCho hai ma trn A, Bkh nghch. Ta c
i) (A1)1 =A ii) (AB)1 =B1A1 iii) (AT)1 = (A1)T.
Bi tp
Bi1. Cho A =
1 2 11 1 2
, B =1 20 2
1 1. Tnh3A 2BT
Bi2. Cho A =
1 2 11 1 2
, B =
1 20 2
1 1
,C=
2 1 01 1 1
0 2 1
. Tnh2AC (CB)T
Bi3. Cho A =
1 22 3
vf(x) =x2 4x 1. Tnh f(A)vA2013.
Bi4. Cho A = 2 13 1 vB =
23 . Tm ma trnXtha AX=B .
p s X=
1 15 12
.
Bi5. Tm hng ca ma trn
(a) A=
1 2 12 2 1
1 8 2
.
(b) A=
1 2 1 22 3 1 13 4 3 22 3 1 3
(c) A=
1 1 2 1 12 1 3 4 23 1 4 7 35 3 8 9 5
(d)
1 1 12 3 1
3 5 m
.
(e) A=
m 1 11 m 1
1 1 m
.
(f)
1 m 1 22 1 m 51 10 6 m
.
Bi6. Tm ma trn nghch o (nu c) caA =
1 1 12 3 1
3 4 1
, p n
1 5 41 4 3
1 1 1
.
T.S.ng Vn Vinh Trang 17
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
19/79
Chng 2nh thc
Ni dung
nh ngha nh thc v v d.
Tnh cht nh thc. Dng nh thc tm ma trn nghch o.
2.1 nh ngha nh thc v v d
nh thc ma trn vung A = (aij )n lmt s, c khiu bi
det(A) =|aij |n =|A|.
B i sca phn taijl
Aij = (1)i+jnh thc thu c tAb i hng i, ct j
n1
nh ngha nh thcbng qui np.
i) k= 1 :A = [a11] = |
A
|= a11.
ii) k= 2 :A =
a11 a12a21 a22
= |A|= a11A11+ a12A12 = a11a22 a12a21.
...
iii) k= n : A =
a11 a12 . . . a1n. . . . . . . . .
n
= |A|= a11A11+ a12A12+ + a1nA1n.
V d 2.1 Tnh nh thc ca
1 2 32 3 03 2 4
.
Bi giidet(A) =a11A11+ a12A12+ a13A13= 1A11+ 2A12 3A13.
18
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
20/79
2.2. TNH CHT NH THC HBK TPHCM
A11= (1)1+13 02 4
= 12(tA, b hng 1 v ct 1).Tng t:det(A) = 1(1)1+1
3 03 4+ 2(1)1+2
2 03 4 3(1)1+3
2 33 2 = 12 16 + 15 = 11.
2.2 Tnh cht nh thcC th tnh nh thc bng cch khai trin theo mthng hoc 1 ct bt k
|A|=. . . . . . . . .ak1 ak2 . . . akn. . . . . . . . .
=ak1Ak1+ak2Ak2+ +aknAkn.
V d 2.2 Tnh nh thc
a)
1 2 12 1 30 0 3
. b)
2 3 3 23 0 1 4
2 0 3 24 0 1 5
a) Khai trin theo hng 3:
1 2 12 1 30 0 3
=3(1)3+31 22 1
=3(3) = 9.b) Khai trin theo ct 2
I=
2 3 3 23 0 1 42 0 3 24 0 1 5
=3(1)1+2
3 1 4
2 3 24 1 5
khai trin theo hng 1
= 3
3(1)1+1
3 21 5+ 1(1)1+2
2 24 5+ 4(1)1+3
2 34 1
= 3(51 + 18 40) = 87.
nh thc cama trn tam gicbng tch cc phn t nmtrn ng cho chnh.
V d 2.3 .
1 2 2 30 4 2 00 0 3 20 0 0 5
= 1.4.(3).5 =60.
Dng bin i s cp tnh nh thc
1. Nu A hihjB th|B|= |A|.
2. Nu A hi+hjB th|B|=|A|.
3. Nu A hihjB th|B|=|A|.
T.S.ng Vn Vinh Trang 19
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
21/79
2.2. TNH CHT NH THC HBK TPHCM
Nguyn tc tnh nh thc s dng bin i s cp
1. Chn 1 hng (hoc 1 ct ty ).
2. Chn 1 phn t khc 0 ca hng (ct) . Dng bini s cp, kh tt c cc phn t khc.
3. Khai trin theo hng (hay ct) chn.
V d 2.4 .
a) I=
1 1 2 12 3 5 03 2 6 2
2 1 3 1
h2 2h1h3 3h1======
h4+2h1
1 1 2 10 1 1 20 1 0 10 3 7 1
khai trin======theo ct 1
1.(1)1+1
1 1 21 0 13 7 1
h3
3h1======
1 1 2
1 0 14 0 15
= 1.(1)1+2 1 14 15 =1(15 + 4) =19.
b)
3 2 1 12 3 2 0
3 1 4 24 1 3 1
h3+2h1======h4h1
3 2 1 12 3 2 03 5 2 01 1 4 0
khai trin
======theo ct 4
12 3 23 5 21 1 4
=2 3 25 8 05 5 0
= 25 85 5
=30.
Tnh cht nh thc: Cho AMn.
i) det(AT) = det(A).
ii)|A|= n|A|.
iii) det(AB) = det(A). det(B).
iv)|Am|=|A|m.
v) Ac 1 hng (hoc ct) bng 0 th|A|= 0.vi) Ac 2 hng (hoc ct) t l th|A|= 0.
Ch :nhn chung det(A + B)= det(A) + det(B).
V d 2.5 Cho A, BM3 tha|A|= 2, |B|= 3.
Ta c|2A3|= 23.|A|3 = 8.23 = 64. |3ABT|= 33|A||B|= 27.2.3 = 162.
iu kin kh nghchAkh nghch khi v ch khi|A| = 0.
V d 2.6 TmmA.B kh nghch. BitA=
1 2 10 1 2
0 1 3
, B =
2 1 30 1 1
m 2 1
.
Bi lmABkh nghch khi v ch khi det(AB)= 0
det(A). det(B)
= 0
1.(
4m
1)
= 0
m
=
1
4.
T.S.ng Vn Vinh Trang 20
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
22/79
2.3. TM MA TRN NGHCH O BNG PHNG PHP NH THC. HBK TPHCM
2.3 Tm ma trn nghch o bng phng php nh thc.
nh ngha 2.1 (Ma trn ph hp) .Ma trn ph hpca ma trn vungAMn c nh ngha l
PA=
A11 A12 . . . A1n
A21 A22 . . . A2n. . . . . . . . . .An1 An2 . . . Ann
T
.
Cng thc tnh ma trn nghch o A1 = 1|A| .PA
V d 2.7 Tm ma trn nghch o A=
1 1 12 3 1
3 4 0
.
Bi lmdet(A) =2= 0 = A kh nghch.A11= (1)1+1
3 14 0
=4, A12= (1)1+2
2 13 0
= 3, A13= (1)1+3 =
2 33 4
=1.
Tng t:A21= 4, A22 =3, A23=1, A31 =2, A32= 1, A33= 1.
Ma trn nghch o A1 = 1
|A|PA= 1
2
4 4 23 3 1
1 1 1
(nh ly chuyn v).
Tnh cht
i)|A1
|= 1
|A|ii) PA=|A|n1.
iii) r(PA) =
n, nur(A) =n1, nur(A) =n 10, nur(A)< n 1
.
V d 2.8 Cho AM3 bit|A|=2. Tnhdet(2P2A).
Bi lmTa c:det(2P2A) = 23.|PA|2 = 8.(|A|31)2 = 8.(2)4 = 128.
V d 2.9 Cho A=
1 2 12 3 11 1 m
. Tmmr(PA) = 1.
Bi lm
A=
1 2 12 3 1
1 1 m
bdsc
1 2 10 1 3
0 0 m + 2
. r(PA) = 1r(A) = 3 1 = 2m =2
Bi tp
1. Tnh nh thc
(a)
2 1 1 33 2 1 24 1 0 1
3 3 2 2
. S: 59. (b)
4 1 1 03 2 4 1
2 1 3 15 1 2 3
. S: -161.
T.S.ng Vn Vinh Trang 21
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
23/79
2.3. TM MA TRN NGHCH O BNG PHNG PHP NH THC. HBK TPHCM
(c)
1 0 1 + i0 1 i
1 i 2 + i 1
. S:2i.
(d)
1 2 2 2 22 1 2 2 2
2 2 1 2 22 2 2 1 22 2 2 2 1
. S: 9.
(e)
1 x x2 x3
1 a a2 a3
1 b b2 b3
1 c c2 c3
.
S: (c x)(b x)(a x)(c a)(c b)(b a)
(f)
1 1 1 . . . 1
1 1 x 1 . . . 11 1 2 x . . . 1. . . . . . . . . . .1 1 1 . . . n x
n+1
.
S:x(1 x)(2 x) . . . (n 1 x).
(g)
1 2 3 . . . n1 0 3 . . . n1 2 0 . . . n. . . . . . . . .
1
2
3 . . . 0
. S: n!.
(h)
3 2 2 . . . 22 3 2 . . . 22 2 3 . . . 2. . . . . .2 2 2 . . . 3
. S: 2n + 1.
(i)2 x 2 3x 2 3 40 0 7 60 0 5 3
. S:9(x2 + 4).
(j) Dn =
7 5 0 . . . 02 7 5 . . . 00 2 7 . . . 0. . . . . .0 0 0 . . . 7
.
HD: kt theo h1, suy ra Dn = 7Dn1 10Dn2.
(k) Dn =
4 4 0 . . . 0
1 4 4 . . . 00 1 4 . . . 0. . . . . .0 0 0 . . . 4
.
HD: kt theo h1, suy ra Dn = 4Dn1 4Dn2.
(l) Dn =
2 2 0 . . . 01 2 2 . . . 00 1 2 . . . 0. . . . . .0 0 0 . . . 2
.
HD: kt theo h1, suy ra Dn = 2Dn1
2Dn
2.
2. Tm ma trn nghch o
(a) A=
1 2 12 3 1
3 5 2
S:A1 =1
2
11 1 57 1 3
1 1 1
.
(b) A=
1 0 0 02 1 0 05 4 1 01 2 3 2
S: A1 =
1 0 0 02 1 0 0
13 4 1 017 5 3
212
.
3. Tm m ma trn kh nghch
(a) A=
1 1 2 12 1 5 35 0 7 m
1 2 3 3
. S: m= 9. (b) A=
1 2 12 3 m
3 2 1
1 1 12 3 2
5 7 5
. S: m.
4. Cho A =
1 1 12 3 1
3 3 5
. Tnh|A1|, |(5A)1|, |2PA|. S: 1
2,
1
250, 32.
5. Cho A, B
M3[R] :|
A|= 2,
|B
|=
3. Tnh
|(4AB)
1
|,|P
AB|. S:
1
384, 36.
T.S.ng Vn Vinh Trang 22
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
24/79
Chng 3H phng trnh
Ni dung
H phng trnh tng qut.
H Cramer. H phng trnh tuyn tnh thun nht.
nh ngha 3.1 (h phng trnh tuyn tnh) H phng trnh tuyn tnh gmm phng trnh, nnc dng
a11x1 + a12x2 + . . . + a1nxn = b1a21x1 + a22x2 + . . . + a2nxn = b2. . . . . . . . . . . . . . . . .am1x1 + am2x2 + . . . + amnxn = bm
a11, a12, . . . , amn c gi lh sca h phng trnh.b1, b2, . . . , bm c gi lh s t doca h phng trnh.
Ta k hiu
A =
a11 a12 . . . a1na21 a22 . . . a2n. . . . . . . . . .am1 am2 . . . amn
, X =
x1x2. . .xn
, b =
b1b2
bm
, (A|b) =
a11 a12 . . . a1n b1a21 a22 . . . a2n b2. . . . . . . . . . . . . .am1 am2 . . . amn bm
mn
.
H phng trnh c vit li
A.X=bhoc vit gn (A|b).
Ch thch
Mt h phng trnh tuyn tnh c th:1)v nghim 2)c nghim duy nht 3) v s nghim.
Hai h phng trnh gi l tng ng nu chng cng tp nghim. gii h phng trnh, ta dng php bin i tng ng a v
h n gin.
23
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
25/79
HBK TPHCM
Php bin i tng ngMt php bin i c gi l tng ng nu n bin mt hphng trnh bt k thnh mt h phng trnh tng ng.Ta c 3 php bin i tng ng thng gp:
i) Nhn 2 v ca mt phng trnh vi 1 s khc 0.
ii) Cng vo mt phng trnh mt phng trnh khc cnhn vi mt s ty .
iii) i ch hai phng trnh.
Ch :
y l 3 php bin i quen thuc ph thng m chng ta bit. Nu ta k hiu h phng trnh dng ma trn m rng (A|b). Cc php bin i s cp i vi ma
trn tng ng vi cc php bin i tng ng i vi h phng trnh.
n c sca h phng trnh dng bc thang
n c s l n tng ng vi ct cha phn t c s.
n t do l n tng ng vi ct khng c phn t c s.
V d 3.1
1 1 1 2 12 2 3 5 63 3 4 1
1
bin i s cp
1 1 1 2 10 0 1 1 4
0 0 0 -6 8
x1, x3, x4 l phn t c s. x2 l phn t t do.
Cc bc gii h phng trnh
Bc 1: a ma trn A = [A|b] v dng bc thang bngbin i s cptheo hng.Kim tra h c nghim hay khng.
Bc 2: Gii h phng trnh t di ln.
V d 3.2 Gii h phng trnh
x1+ x2 x3+ 2x4= 12x1+ 3x2 3x3+ 3x4= 33x1+ 2x2 5x3+ 7x4= 5.
Bi lm
A=
1 1 1 2 12 3 3 3 3
3 2 5 7 5
h22h1
h33h1
1 1 1 2 10 1 1 1 1
0 1 2 1 2
h3+h2
1 1 1 2 10 1 1 1 10 0 -3 0 3
tx4= . pt (3):x3=
1. T pt (2):x2 = 1 + x3 + x4= . T pt(1):x1 = 1
x2 + x3
2x4=
3.
Vy nghim ca h l (x1, x2, x3, x4) = (3,, 1, ), R.
T.S.ng Vn Vinh Trang 24
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
26/79
3.1. H CRAMER HBK TPHCM
nh l Kronecker CapelliNur(A|b)=r(A)th h AX=bv nghim.Nur(A|b) =r(A)th h AX=bc nghim.
i) Nur(A|b) =r(A) =s n th h AX=bc nghim duy nht.ii) Nur(A
|b) =r(A)
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
27/79
3.2. H THUN NHT HBK TPHCM
3.2 H thun nht
H thun nht
H AX=bgi l thun nht nu tt c cc h s t do
b1= b2= = bm = 0. H thun nht lun cnghim tm thng.
x1= x2 = = xn = 0
H thun nht c nghim duy nht khi v ch khi
r(A) =n =s n.
ChoAl ma trn vung. H thun nhtAX= 0cnghim
khng tm thng(nghim khc 0) khi v ch khi|A| = 0.
V d 3.6 Gii h phng trnh
x1+ x2 x3+ 2x4= 02x1+ 3x2 3x3+ 3x4= 03x1+ 5x2 5x3+ 4x4= 0.
Bi lm 1 1 1 2 02 3 3 3 03 5 5 4 0
1 1 1 2 00 1 1 1 00 2 2 2 0
1 1 1 2 00 1 1 1 00 0 0 0 0
t cc n t do lm tham sx3= , x4= .Pt(2):x2= x3+ x4= + . Pt(1):x1=x2+ x3 2x4=3.Vy nghim ca h l (x1, x2, x3, x4) = (3, + ,,).V d 3.7 Tmm h c nghim khng tm thng
mx1+ x2+ x3+ x4= 0
x1+ mx2+ x3+ x4= 0
x1+ x2+ mx3+ x4= 0x1+ x2+ x3+ mx4= 0.
Bi lmH c nghim khng tm thng khi v ch khi r(A)< n |A|= 0.
|A|=
m 1 1 11 m 1 11 1 m 11 1 1 m
= (m + 3)
1 1 1 11 m 1 11 1 m 11 1 1 m
= (m + 3)
1 1 1 10 m 1 0 00 0 m 1 00 0 0 m 1
= (m + 3)(m 1)3.
Vym =3 m= 1.
T.S.ng Vn Vinh Trang 26
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
28/79
3.2. H THUN NHT HBK TPHCM
V d 3.8 Tmm h c v s nghim
x1+ x2+ 2x3 x4= 0x1+ 3x2+ mx3+ 2x4= 0
mx1 x2+ 3x3 2x4= 0
Bi lmVA l ma trn c 3 4nn r(A)3 < 4 =s n. Vy h lun c v s nghim.Ch :H thun nht c s phng trnh t hn s n th v s nghim.
Bi tp
Bi1) Gii h phng trnh
(a) x1+ 2x2+ x3+ 2x4= 0
2x1+ 4x2+ x3+ 3x4 = 03x1+ 6x2+ x3+ 4x4 = 0
.
S: (2 ,, , )
(b)
1 5 2 11 4 1 6
1 3 3 9
.
S: (18, 5, 4)
(c)
1 5 2 60 4 7 2
0 0 5 0
. S:
(
17
2 ,
1
2, 0)
(d)
1 1 1 00 1 2 5
.
S(5 , 5 + 2, ).
(e) 0 1 1 33 5 9 2
1 2 3 3
.S:(43, 11, 8)
(f)
0 3 6 6 4 53 7 8 5 8 9
3 9 12 9 6 15
S:(24 + 2 3, 7 + 2 2,,, 4)
(g)
1 1 1 1 22 1 3 0 13 4 2
2 5
2 3 1 1 3
. S:(
1
3 2,1
3 +
,, 43
).
Bi2) Tm tt c cc gi tr ca m h sau c nghim
(a)
1 1 1 12 3 1 4
3 4 m m + 1
. S m= 2. (b)
m 1 1 11 m 1 m
1 1 m m2
. Sm=2.
Bi3) Tm m h sau c nghim duy nht
(a)
2 3 1 4 01 1 0 m 2
2 m 1 4 m2
. S:m. (b)
1 1 1 1 12 1 3 1 23 4 2 0 6
2 1 0 m m 1
.mR.
T.S.ng Vn Vinh Trang 27
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
29/79
Chng 4Khng gian vc t
Ni dung
nh ngha v v d
c lp tuyn tnh - ph thuc tuyn tnh Hng ca h vc t
C s v s chiu
Ta vc t
Khng gian con
Tng giao 2 khng gian con
4.1 nh ngha v v d
nh ngha 4.1 (Khng gian vc t) ChoV l tp hp khc rng v 2 php ton: cng 2 vc t v nhnvc t vi mt s tha mn 8 tin sau
i) x + y= y + x
ii) (x + y) + z= x + (y+ z)
iii)0V :x + 0 =xiv)
x
V,
(
x)
V :x + (
x) = 0
v) , K : ( + )x= x + xvi) K :(x + y) =x + y
vii) ()x= (x)
viii) 1.x= x
Khi , ta niV l mt khng gian vc t.
Ch :y l khi nim c m rng t khi nim vc t ph thng.Tp cc vc t trong mt phng (hoc khng gian) c gc O l mt khng gian vc t.
Tnh cht
i) Vc t khng l duy nht. ii) Vc t i (x)ca x l duy nht.
iii) 0.x= 0, xV iv) .0 = 0, K v)x=1.x, inV
V d 4.1
28
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
30/79
4.2. C LP TUYN TNH - PH THUC TUYN TNH HBK TPHCM
1. TpV1 ={(x1; x2; x3)|xiR; i= 1, 2, 3}vi php ton cng 2 vc t v nhn vc t vi s thc thngthng l mt khng gian vc t trn R. K hiu l R3.Tng t, ta c khng gian R2, R3, R4, . . . , Rn, . . .
2. TpV2={ax2 + bx + c|a,b,cR}vi php ton thng thng i vi a thc l mt khng gian vct. K hiu l P2[x].
Tng t, ta c khng gian P3[x], P4[x], . . . , P n[x], . . .
3. TpV3=
a bc d
|a,b,c,dR
vi php ton thng thng i vi ma trn l mt khng gian vc
t. K hiu l M2[R].Tng t, ta c cc khng gian Mmn[R], Mmn[R]cc ma trn c m ntrong thc v phc.
4. TpV4 ={(x1, x2, x3)|xiR x1+ 2x2 3x3 = 0}vi php ton i vi vc t thng thng l mtkhng gian vc t.Ch :C nhiu cch nh ngha php ton cho cc tp hp trn l mt khng gian vc t, minl tha 8 tin ca khng gian trn.
4.2 c lp tuyn tnh - ph thuc tuyn tnh
nh ngha 4.2 Trong khng gian vc tV, cho tp hp con gmmvc tM ={x1, x2, . . . , xm}
Vc txgi lt hp tuyn tnhcaM nu1, 2, . . . , mK tha
x= 1x1+ 2x2+ + mxm
1, 2, . . . , m khng ng thi bng 0tha
1x1+ 2x2+ + mxm = 0 =M ph thuc tuyn tnh.
Mgi lc lp tuyn tnhnu n khng PTTT. Tc l
1x1+ 2x2+ + mxm = 01= 2= = m = 0.
Ni cch khc:MPTTT nu c mt THTT khng tm thng bng khng.MLTT nu n ch c duy nht mt THTT bng khng l t hp tm thng (k = 0, k).
V d 4.2 TrongR3, cho h vc tM ={(1;1;1), (2;1;3), (1;2;0)}.a) Vc tx= (2; 1;3)c l t hp tuyn tnh caMhay khng?b) MLTT hay PTTT?
Bi lm
a) Xt x = (1; 1; 1) + (2; 1; 3) + (1;2;0)(2; 1; 3) = ( + 2+ ; + + 2; + 3)
+ 2+ = 2
+ + 2=
1
+ 3= 3
, (A
|b) =
1 2 1 21 1 2
1
1 3 0 3 =r(A) = 2< r(A|b) = 3.
H v nghim, tc l khng tn ti , . Vy x khng l THTT ca M.
T.S.ng Vn Vinh Trang 29
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
31/79
4.2. C LP TUYN TNH - PH THUC TUYN TNH HBK TPHCM
b) Xt t hp bng 0(1; 1; 1) + (2; 1; 3) + (1;2;0) = 0( + 2+ ; + + 2; + 3) = 0
+ 2+ = 0
+ + 2= 0
+ 3= 0
, A=
1 2 11 1 2
1 3 0
= |A|= 0
H v s nghim nn tn ti nghim khng tm thng, do MPTTT.Cho tpM ={x1, x2, . . . , xm}v vc tx
1x1+ 2x2+ + mxm = 0AX= 0
H c nghim duy nht X= 0 = MLTT.
H c nghim khc khng = MPTTT.1x1+ 2x2+ + mxm = xAX=b
H c nghim = x l THTT ca M .
H v nghim = xkhng l THTT ca M.
V d 4.3 Trong khng gian vc tV, cho h M={x,y, 2x + 3y, z}.a) Vc t2x + 3y c l THTT cax, y, z hay khng?
b) MLTT hay PTTT?
Bi lm
a) Chn = 2, = 3, = 0 : 2x + 3y= 2.x + 3.y+ 0.z=2x + 3yl THTT ca x, y, z.b) Chn1= 2, 2= 3.3=1, 4 = 0 : 2.x + 3.y 1.(2x + 3y) + 0.z = 0 =MPTTT.V d 4.4 Trong khng gian vc tV, cho{x,y ,z}LTT.Hy chng t M={x + y+ 2z, 2x + 3y+ z, 3x + 4y+ z}LTT.Bi lmXt mt t hp bng khng ca M:
(x + y + 2z) + (2x + 3y + z) + (3x + 4y + z) = 0( + 2+ 3)x + ( + 3+ 4)y + (2 + + 1)z = 0.
Vx,y , zLTT nn
+ 2+ 3= 0
+ 3+ 4= 0
2 + + 1= 0
= 0
= 0
= 0
. Vy MLTT.
V d 4.5 Trong khng gianV, cho{x, y}LTT. Cc tp hp sau LTT hay PTTT?
a) M1={2x, 3y}. b) M2 ={x + y, 2x + 3y}. c) M3 ={x + y, x y, 2x + 3y}.
p n: a) LTT. b) LTT. c) PTTT.
V d 4.6 Trong khng gian V, cho{x, y} LTT v z khng l THTT ca{x, y}. Chng t{x,y ,z}LTT.Bi lmXtx + y + z = 0. Nu= 0th z =
x
y, mu thun vi gi thit, suy ra = 0.
Khi x + y = 0 x,y LTT = = 0. Vy{x,y ,z}LTT.
T.S.ng Vn Vinh Trang 30
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
32/79
4.3. HNG CA H VC T HBK TPHCM
Du hiu LTT-PTTT
Nu h Mcha vc t khng th PTTT. Trong hM, c mt vc t l THTT ca cc vc t cn li th MPTTT.
Thm mt s vc t vo h PTTT, ta thu c 1 h PTTT.
Bt i mt s vc t ca h LTT, ta thu c 1 h LTT.
B c bnCho h vc t gm m vc t M={x1, x2, . . . , xm}.Cho h vc t gm n vc t N={y1, y2, . . . , yn}.Nu mi vc tykca Nl THTT caMvn > mthNPTTT.
V d 4.7 Trong khng gian vc tV, tp N ={2x + y, x + y, 3x 2y}LTT hay PTTT?
Cc vc t ca Nl THTT ca M={x, y}v s vc t ca Nln hn s vc t ca MnnNPTTT.V d 4.8 Trong KGVTV, cho M={x,y ,z}, N={x + y + z, 2x + 3y z, 3x + 4y + z}. Chng minh rnga) NuMLTT thN LTT.
b) NuNLTT thM LTT.
Bi lm
a) Xt t hp bng 0 ca N:(x + y + z) + (2x + 3y z) + (3x + 4y + z) = 0( + 2+ 3)x + ( + 3+ 4)y + ( + )z = 0
M LTT
+ 2+ 3= 0 + 3+ 4= 0
+ = 0
= 0= 0
= 0
.Vy NLTT.
b) Dng phn chng, gi sMPTTT. Khi c 1 vc t l THTT ca cc vc t cn li.Khng mt tnh tng qut, ta gi sz l THTT ca x, y.Ta c cc vc t ca Nl THTT ca Mv cng l THTT ca{x, y}.S vc t ca Nln hn s vc t ca{x, y}. Theo b c bn, NPTTT, mu thun vi gi thit.
4.3 Hng ca h vc t
nh ngha 4.3 Cho h vc tM ={x1, x2, . . . , xm, . . . } V.Ta ni hng caM l k0 nu tn ti k0 vc t LTT caMv mi tp con hnk0 vc t caMlun PTTT.
Hng ca h M l sti icc vct c lp tuyn tnh ca M.
V d 4.9 Trong KGVTV, cho M ={x, y}LTT. Tm hng ca cc h vc t sau:
a) M1={2x, 3y} b) M2 ={x,y, 2x + 3y} c) M3 ={x,y, 2x + 3y, 0}.
Bi lm
a) Kim tra{2x, 3y}LTT. Do r(M1) = 2.b) 2x + 3y= 2.x + 3.y=M2PTTT v{x, y}LTT =r(M2) = 2.
T.S.ng Vn Vinh Trang 31
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
33/79
4.3. HNG CA H VC T HBK TPHCM
c) M3cha vc t 0 nn PTTT. D thy 4 h con gm 3 vc t ca M3u PTTT.C 1 h 2 vc t LTT l{x, y}. Vy r(M3) = 2.
Tnh cht hng ca h vc t
i) Hng ca h vct Mkhng i nu ta nhn mt vct
ca Mvi mt s khc khng.ii) Cng vo mt vct ca h M, mt vct khc c
nhn vi mt s th hng khng thay i.
iii) Thm vo hMvctxl t hp tuyn tnh ca Mthhng khng thay i.
iv) Bt i 1 vc t caMl THTT ca cc vc t khc thhng khng thay i.
V d 4.10 Cho h vc tM={(1;1;1;0), (1;2;1;1), (2;3;2;1), (1;3;1;2)}.Bi lmTa c(2; 3;2; 1) = (1;1; 1;0)+(1; 2;1; 1), (1; 3;1; 2) =(1;1;1;0)+2(1;2;1;1) =r(M) =r{(1;1;1;0), (1;2;1;1)}.Hn na, v{(1;1;1;0), (1;2;1;1)}LTT nn r(M) = 2.
nh l v hngCho A l ma trn c m ntrnK. r(A)bng vi hng ca h vc t hng. r(A)bng vi hng ca h vc t ct.
V d 4.11 Tm hng ca hai h vc t
a) M={(1;2;1), (2; 1;7), (1;3;0), (1;2;1)}vN={(1;2;1;1;), (2; 1;3;2), (1;7;01)}.b) P ={(1;1;1;0), (1; 1;1;1), (2;3;1;1), (3;4;0;2)}.
Bi lm
a) XtA =
1 2 1 12 1 3 21 7 0 1
c h vc t ct l Mv h vc t hng lN. Do r(M) =r(N) =r(A) = 2.
b) Hng ca Pbng hng ca ma trn
B =
1 1 1 01 1 1 12 3 1 13 4 0 2
. Vr(B) = 2nn r(P) = 2.
Tnh chtcho h vc t Mv vc t x
Hng Mbng s vc t th MLTT.
Hng Mb hn s vc t thMPTTT.
r(M, x) =r(M)th x l THTT ca M.
V d 4.12 Xt s LTT ca h vc t sau
T.S.ng Vn Vinh Trang 32
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
34/79
4.4. C S V S CHIU HBK TPHCM
a) M={(1;1;1), (2;1;3), (1;2;0)}.b) N ={x2 + x + 1, 2x2 + 3x + 2, 2x + 1}.
c) P =
1 11 0
,
2 11 1
,
3 40 1
,
1 31 2
.
d) Q={(1;1;0), (1;2;1), (m;0;1)}.Bi lm
a) r(M) =r
1 1 12 1 3
1 2 0
= 2 =MPTTT (v hng b hn s vc t).
b) r(N) =r
1 1 12 3 2
0 2 1
= 3 =NLTT (v hng bng s vc t).
c) r(P) =r
1 1 1 02 1 1 13 4 0 11 3 1 2
= 4 =PLTT.
d) r(Q) =
1 1 01 2 1
m 0 1
1 1 10 1 1
0 m 1
1 1 10 1 1
0 0 m + 1
Num =1r(Q) = 2th Q PTTT.Num=1r(Q) = 3th Q LTT.
4.4 C s v s chiuTp sinhCho M={x1, x2, . . . , xm, . . . } V.Mgi l tp sinh ca Vnu mi vc t x ca V ul THTT ca M. Ta vit
V =< M >=< x1, x2, . . . , xm >
Ta cn ni Msinh ra V hayVc sinh bi M.
V d 4.13 Xt xem cc tp sau c l tp sinh trongR3 hay khng?a) M={(1;1;1), (1;2;1), (2;3;1)}.b) M={(1;1;1), (1;2;3), (3;2;1)}Bi lm
a)x= (x1; x2; x3)R3. Gi sx = (1; 1; 1) + (1; 2; 1) + (2;3;1)
+ + 2= x1
+ 2+ 3= x2
+ + = x3
, |A|=1 1 21 2 31 1 1
=1= 0.
H Cramer nn c nghimxR3. Do x l THTT ca M.VyMl tp sinh ca R3.
T.S.ng Vn Vinh Trang 33
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
35/79
4.4. C S V S CHIU HBK TPHCM
b)x= (x1; x2; x3)R3. Gi sx = (1; 1; 1) + (1; 2; 3) + (3;2;1)
+ + 3= x1
+ 2+ 2= x2
+ 3+ = x3
1 1 3 x11 2 2 x2
1 3 1 x3
1 1 3 x10 1 1 x2 x1
0 0 0 x3+ x1 2x1
Vix3+ x1 2x2= 0th h v nghim, ngha l tn ti x (v d nh(1; 0;0)) khng l THTT ca M.
VyMkhng l tp sinh ca R3
.
V d 4.14 Tp M={x2 + x + 1, 2x2 + 3x + 1, x2 + 2x}c l tp sinh caP2[x]hay khng?
Bi lmp(x) =ax2 + bx + cP2[x] :p(x) =(x2 + x + 1) + (2x2 + 3x + 1) + (x2 + 2x)
+ 2+ = a
+ 3+ 2= b
+ =c
1 2 1 a1 3 2 b
1 1 0 c
1 2 1 a0 1 1 b a
0 0 0 b + c 2a
.
Vib + c 2a= 0th h v nghim. Vy Mkhng l tp sinh ca P2[x].V d 4.15 Cho M=
{x,y ,z
}l tp sinh ca KGVTV. Tp no sau y l tp sinh caV?
a) M1={2x, x + y, z}. b) M2 ={x, x + y, x y}.
Bi lm
a) VMl tp sinh ca V nnvV :v = x + y + zv =
2 .2x + .(x + y) + .z . V v l THTT ca M1nn M1l tp sinh ca V.
b) Nu z l THTT ca x, y. Khi ta chng minh M2l tp sinh ca V. ??
Nuz khng l THTT ca x, y. Khi z ta chng minh c z khng l THTT ca M2. ??Do M2khng l THTT ca V.
C s v s chiu:Cho M={x1, x2, . . . , xm, . . . } V
M sinh ra V + M - LTT = M - l c s
C s c n vc t = S chiu caV l n:dim(V) =n
Vkhng c tp sinh hu hn th Vgi l KGVT v hn chiu.
V d 4.16 Cho M={x,y ,z}l c s caV. Xt xem tp no sau y l tp sinh, c s?a) M1={2x + y+ z, x + 2y+ z, x + y+ z}. b) M2 ={2x, 3y ,z ,x + y+ z}.
Bi lm
a) 1) Chng t M1l tp sinh ca V. 2)Chng t M1LTT. ??Suy ra M1l c s ca V.
b) Chng t M2l tp sinh ca V. ?? .D thy M2PTTT. Do M2l tp sinh nhng khng l c s ca V .
nh l c sCho Vl KGVT hu hn chiu Vc v s c s. S vc t trong mi c s u bng nhau.
T.S.ng Vn Vinh Trang 34
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
36/79
4.4. C S V S CHIU HBK TPHCM
C s chnh tc
i) dim(Rn) =nv c s chnh tc (c s n gin nht) l
E={(1; 0; . . . ; 0), (0;1; . . . ; 0), . . . , (0;0; . . . ; 1)}.
ii) dim(Pn[x]) =n + 1v c s chnh tc lE={xn, xn1, . . . , x , 1}.
iii) dim(Mn[R]) =n2 v c s chnh tc l
E=
1 0 . . . 00 0 . . . 0
. . . . . . .
n
,
0 1 . . . 00 0 . . . 0
. . . . . . .
n
, . . .
Tnh chtCho dim(V) =n
Mi tp con nhiu hn n vc t th PTTT. Mi tp con t hn n vc tkhngsinh ra V . Mi tp con LTT cng nvc t l c s. Mi tp sinh cng n vc t l c s. Mi tp c hng bng n l tp sinh.
V d 4.17 Kim tra tp sinh - c s trongR3.
a) M={(1;1;1), (2;3;1), (3;1;0)}. b) N ={(1;1;1), (2;0;1), (1;1;0), (1; 2;1)}.
Bi lm
a) Mc 3 vc t bng s chiu ca R3.
r(M) =r
1 1 12 3 1
3 1 0
= 3 =Ml c s ca R3.
b) Nc 4 vc t trong khng gian 3 chiu nn PTTT.
r(N) =r
1 1 12 0 11 1 01 2 1
= 3 =Nl tp sinh ca R3.
V d 4.18 Kim tra tp M={x2 + x + 1, 2x2 + x + 1, x2 + 2x + 2}c l c s caP2[x]?
Bi lmMc 3 vc t, bng s chiu ca P2[x].Ml c s khi v ch khi r(M) = 3.
r(M) =r1 1 1
2 1 11 2 2
= 2.=Mkhng l c s caP2[x].
T.S.ng Vn Vinh Trang 35
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
37/79
4.5. TA VC T HBK TPHCM
4.5 Ta vc t
nh ngha 4.4 Cho E={e1, e2, . . . , en}l c ssp th tca K-KGVTV.B s(x1, x2, . . . , xn)gi l ta vc txtrong c sE. K hiu
[x]E=
x1x2. . .xn
x = x = x1e1+ x2e2+ + xnen.V d 4.19 Cho E={x2 + x + 1, x2 + 2x + 1, x2 + x + 2}l c s caP2[x].
a) Tmp(x)bit [p(x)]E=
32
5
. b) Cho q(x) =x2. Tm [q(x)]E.
Bi gii
a) [p(x)]E= 32
5
p(x) = 3(x2 + x + 1) 2(x2 + 2x + 1) + 5(x2 + x + 2)p(x) =5x + 2.
b) Gi s[q(x)]E=
q(x) =(x2+x+1)+(x2+2x+1)+(x2+x+2)x2 = (++)x2+(+2+)x+(++2)
+ + = 1
+ 2+ = 0
+ + 2= 0
= 3
=1=1
. Vy [q(x)]E=
311
.
Tnh cht ta
Cho El c s ca KGVT V :[x]E=
x1x2...
xn
[y]E=
y1y2...
yn
i) x= y
x1= y1
x2= y2
. . .
xn = yn
ii) [x + y]E=
x1+ y1x2+ y2
...xn+ yn
iii) [x]E=
x1x2
...xn
V d 4.20 Cho E={(1;1;1), (1;1;0), (1;0;1)}l c s caR3.
a) Tmx, bit [x]E=
12
1
. b) Cho x= (3; 1;2). Tm [x]E.
Bi lm
a) [x]E= 121x =1(1; 1; 1) + 2(1; 1; 0) + 1(1; 0; 1) = (2; 1; 0)
Ghi ch:
E.[x]E=
1 1 11 1 0
1 0 1
12
1
=
21
0
vit lix = (2; 1;0).
T.S.ng Vn Vinh Trang 36
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
38/79
4.6. MA TRN CHUYN C S HBK TPHCM
b) Gi s[x]E=
x = (1; 1; 1) + (1; 1; 0) + (1;0;1)
+ + = 3
+ = 1
+ =2
[x]E=
452
Ghi ch:
E.[x]E=xT [x]E=E1xT =
45
2
.
Dng my tnh casio cho bi ton ta C s E={e1, e2, . . . , e3} MT ctE=
e1 e2 . . . e3
xT =E.[x]E [x]E=E1xT
ngha ca ta Cho E={e1, e2, . . . , en}l c s ca KGVT V .Mi vc t ca Vu biu din qua Edi dng ta .
Cc php ton ta ging nh cc php ton trong Rn.
=tt c cc khng gian n chiu u coi l Rn.
V d 4.21 Tm ta cap(x) = 3x2 + 4x 1trong c sE={x2 + x + 1, x + 1, 2x + 1}trongP2[x].
Bi lm
Lp ma trn E=1 0 01 1 2
1 1 1
.
Ta [p(x)]E=E1[p(x)] =
1 0 01 1 2
1 1 1
1
.
34
1
=
39
5
.
4.6 Ma trn chuyn c s
nh ngha 4.5 Cho 2 c s ca KGVTV: E={e1, e2, . . . , en}, E ={e1, e2, . . . , en}.
xV :x = x1e1+ x2e2+ + xnen = x1e1+ x2e2+ + xnen. (1)e1= a11e1+ a21e2+ + an1ene2= a12e1+ a22e2+ + an2en. . . . . . .en = a1ne1+ a2ne2+ + annenx= x1(a11e1+ a21e2+ + an1en) + x2(a12e1+ a22e2+ + an2en) + + xn(a12e1+ a22e2+ + an2en).
T (1), ta suy ra
x1x2. . .xn
=
a11 a12 . . . a1na21 a22 . . . a2n. . . . . . . . .an1 an2 . . . ann
x1x2. . .xn
.
Ma trnA=
a11 a12 . . . a1n
a21 a22 . . . a2n. . . . . . . . .an1 an2 . . . ann
gi l ma trn chuyn c s tEsangE.
T.S.ng Vn Vinh Trang 37
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
39/79
4.7. KHNG GIAN CON HBK TPHCM
Ma trn chuyn c stEsangE
P =
[en]E [e
n]E . . . [e
n]E
|| || ||
=E1E(vit dng ct).
C tnh cht
[x]E=P.[x]E
.
Tnh cht
Ma trn chuyn c s Pkh nghch. Pchuyn c s tEsang Eth P1 l ma trn chuyn c
s tEsangE.
Pchuyn c s tEsang Ev Qchuyn c s tEsangEth P Ql ma trn chuyn c s tEsang E.
V d 4.22 TrongR3, cho 2 c sE={(1;1;1), (1;0;1), (1;1;0)}vE={(1;1;2), (1;2;1), (1;1;1)}.a) Tm ma trn chuyn c s tEsangE v ma trn chuyn c s tE sangE.
b) Cho x= (2; 1;3). Tm [x]E v [x]E.
Bi lm
a) E=
1 1 11 0 11 1 0
, E=
1 1 11 2 12 1 1
.
Ma trn chuyn c s tEsang E:P =E1E =1 1 11 0 1
1 1 0
1 1 11 2 12 1 1
= 2 2 10 1 01 0 0
Ma trn chuyn c s tEsang E:Q = E1E= P1 =
0 0 10 1 0
1 2 2
.
b) Ta c [x]E =E1xT =
1 1 11 2 1
2 1 1
21
3
=
11
2
.
[x]E=E1
xT
=1 1 1
1 0 11 1 02
13
= 2
11
.
Cch khc: [x]E=P[x]E =
2 2 10 1 0
1 0 0
11
2
=
21
1
.
4.7 Khng gian con
nh ngha 4.6 Trong KGVTV, nu tp conFvi cc php ton trong V lp thnh mt KGVT th taniF lkhng gian concaV.
nh l khng gian conTp con khc rng Fca KGVTVl mt khng gian con ca Vkhi vch khi hai iu kin sau tha
i)x, yF :x + yF. ii)xF, K :xF.
T.S.ng Vn Vinh Trang 38
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
40/79
4.7. KHNG GIAN CON HBK TPHCM
V d 4.23 Cho F ={(x1; x2; x3)R3|x1+ 2x2 x3= 0}.
a) Chng t Fl KG con caR3. b) Tm c s v s chiu ca F.
Bi lm
a) Sinh vin t kim tra 2 iu kin trong nh l.b)x= (x1; x2; x3)Fx1+ 2x2 x3= 0x3= x1+ 2x2.
x= (x1; x2; x3) =x = (x1; x2; x1+ 2x2) =x1(1; 0; 1) + x2(0;1;2).Suy ra E={(1;0;1), (0;1;2)}l tp sinh ca F.Kim traELTT. Vy El c s ca Fvdim(F) = 2.
V d 4.24 Cho F ={p(x)P2[x]|p(1) = 0 p(2) = 0}.
a) Chng t Fl KG con caR3. b) Tm c s v s chiu ca F.
a) Sinh vin t kim tra 2 iu kin trong nh l.
b)p(x) =ax2 + bx + cFp(1) = 0 p(2) = 0
a + b + c= 0
4a + 2b + c= 0
a=
b=3c= 2
p(x) =x2 3x + 2= (x2 3x + 2).Suy ra E={x2 3x + 2}l tp sinh ca F.Hin nhin ELTT. Vy El c s ca Fvdim(F) = 1.
V d 4.25 Cho F = AM2[R]|A1 12 2 = 0.
a) Chng t Fl KG con caR3. b) Tm c s v s chiu ca F.
Bi lm
a) Sinh vin t kim tra 2 iu kin trong nh l.
b)A=
a bc d
F
a bc d
1 12 2
= 0
a + 2b a 2bc + 2d c 2d
= 0
a + 2b= 0
c + 2d= 0
a=2bc=
2d
A=2b b
2d d
=b2 1
0 0
+ d
0 02 1
.
Suy ra E=2 1
0 0
,
0 02 1
l tp sinh ca F.
D thy ELTT. Vy El c s ca Fvdim(F) = 2.
nh lCho M={v1, v2, . . . , vp} VK hiuH :=Span(M) ={1v1+ 2v2+ + pvp|iR}.
Hl mt KGVT c sinh bi S: H=< M >.
dim(H) =r(M). xHxl THTT ca Mr(S, x) =r(M)
T.S.ng Vn Vinh Trang 39
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
41/79
4.7. KHNG GIAN CON HBK TPHCM
V d 4.26 Tm c s v s chiu ca cc khng gian con sau
a) F =(1;1;1), (2;1;1), (3;1;1).b) F =x2 + x + 1, 2x2 + 3x 1, x2 + 2x 2.
c) F =1 1
2 1
,2 1
0 1
, 3 12 1 ,
1 0
2 0d) F =
(x1; x2; x3; x4)R3|x1+ x2+ x3= 0 x1 x2+ x4 = 0
Bi lm
a) A=
1 1 12 1 1
3 1 1
bdsc
1 1 10 1 1
0 0 0
=dim(F) =r(A) = 2v c s ca F l{(1;1;1), (0; 1; 1)}.
b) A=1 1 1
2 3 11 2 2
bdsc 1 1 1
0 1 30 0 0
=dim(F) =r(A) = 2v c s ca F l{x2 + x + 1, x 3}.
c) A=
1 1 2 12 1 0 13 1 2 11 0 2 0
bdsc
1 1 2 10 1 4 10 0 0 00 0 0 0
=dim(F) = 2v c s ca Fl
1 12 1
,
0 14 1
.
d) Gii h
x1+ x2+ x3= 0
x1 x2+ x4= 0
1 1 1 0 01 1 0 1 0
=
1 1 1 0 0
0 -2 1 1 0
tx3= 2, x4= 2, pt(2) :x2= 1
2
(
x3+ x4) =
+ , pt(1) :x1=
x2
x3=
xFx = ( ; + ; 2; 2) =(1; 1;2; 0) + (1;1;0;2)Suy ra E={(1; 1;2;0); (1;1;0;2)}l tp sinh ca F.D thy ELTT. Vy El c s ca Fvdim F = 2.
Tm c s v s chiu khng gian conTrong Rn, cho khng gian con F
TH1) Chotp sinh F =< v1, v2, . . . , vm >:
Lp ma trn hng A =
v1v2. . .
vm
bdscbc thang
dim(F) =r(A)v c s gm cc hng khc 0 ca ma trn bc thang.
TH2) Cho tp nghim cah thun nht AX= 0
Gii h: dim V + r(A) =n v c s c suy ra t nghim ca h.
T.S.ng Vn Vinh Trang 40
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
42/79
4.8. TNG GIAO HAI KHNG GIAN CON HBK TPHCM
V d 4.27 TrongR3, cho tp M={(1;1;1), (2 : 3 : 1), (1;0;2)}.a) x= (1; 2;3)thuc khng gian conspan(M)hay khng?b) Tmmx= (1; 0; m)span(M).
Bi lm
a) xthuc Kg con span(M)khi v ch khi x l THTT ca M. Ta lp ma trn ct
[M|x] = 1 2 1 11 3 0 2
1 1 2 3
bdsc
1 2 3 10 1 1 3
0 0 0 1
r(M) = 2< r(M|x) =x /span(M).
b) [M|x] = 1 2 1 11 3 0 0
1 1 2 m
bdsc
1 2 3 10 1 1 1
0 0 0 m 2
x
/
span(M)
r(M) =r(M
|x)
m = 2.
4.8 Tng giao hai khng gian con
nh ngha 4.7 (Tng giao 2 khng gian con) Cho hai khng gian conF vGca KGVTV.Giao 2 khng gian con
F G= xV|xF vxG .Tng 2 khng gian con
F+ G=
f+ g|fF vgG .Tnh cht
F GF, GF+ GV.
nh lF GvF+ Gl 2 khng gian con ca V v
dim(F G) + dim(F+ G) = dim F+ dim G.
nh ngha 4.8 (Tng trc tip) Khng gian conWgi l tng trc tip ca 2 khng gian conF vG,k hiuF G, nu
i) W =F+ G. ii) F G={0}.
nh lCho W =F G. Khi mi vc t xWc biu din duy nht di dng
x= f+ g|fF, gG.
Tch cht tng 2 khng gian conF =< f1, f2, . . . , f n > G=< g1, g2, . . . , gm >
=F+ G=< f1, f2, . . . , f n, g1, g2, . . . , gm >
T.S.ng Vn Vinh Trang 41
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
43/79
4.8. TNG GIAO HAI KHNG GIAN CON HBK TPHCM
V d 4.28 TrongR3, cho 2 khng gian conF ={(x1, x2, x3)R3|x1+ x2 2x3= 0}, G={(x1, x2, x3)R3|x1 x2+ x3= 0}.Tm c s v s chiu caF GvF+ G.
Bi lm
a) Tm c s v s chiu caF G.xF GxF xG
x1+ x2 2x3= 0x1 x2+ x3= 0
x1=
x2= 3
x3= 2
x = (, 3, 2) =(1;3;2).
Suy ra E={(1;3;2)}l tp sinh ca F G.Hin nhin ELTT do El c s ca F Gvdim(F G) = 1.
b) Tm tp sinh ca FvG.F =, G==F+G=
A=
1 1 02 0 11 1 0
1 0 1
bdsc 1 1 00 2 10 0 10 0 0
.=dim(F+ G) =r(A) = 3v c s E={(1;1;0), (0;2;1), (0;0; 1)}.Cch khc:ta cdim(FG)+dim(F+G) = dim F+dim G=dim(F+G) = dim F+dim Gdim(FG) = 2+21 = 3=F+ GR3, do c c s l{(1;0;0), (0;1;0), (0;0;1)}.
V d 4.29 TrongR3, cho 2 khng gian conF ={(x1, x2, x3)R3|x1+x2+x3= 0}, G=.Tm c s v s chiu caF GvF+ G.
Bi lmF+ Gtng t nh v d trn. Ta tm c s v s chiu ca F G.xF GxF xG.xGx = (1; 0; 1) + (2;3;1) = ( + 2; 3; + ).xFxtha iu kin ca F: + 2+ 3+ + = 0 =3.x= ( + 2; 3; + ) = (; 3; 2) =(1;3; 2).D dng suy ra E={(1;3; 2)}l c s ca F Gvdim(F G) = 1.
V d 4.30 TrongR3, cho 2 khng gian conF =< f1= (1; 0;1), f2= (1; 1;1)>, G=< g1= (1; 1;0), g2= (2; 1;1)>.
Tm c s v s chiu caF+ G vF G.Bi lmF+ Glm tng t v d trn. Ta tm c s v s chiu ca F G.xF Gkhi v ch khi x ng thi l THTT ca f1, f2vg1, g2:x= x1f1+ x2f2 = x3g1+ x4g2x1f1+ x2f2 x3g1 x4g2 = 0.
Vit li dng ma trn
1 1 1 2 00 1 1 1 0
1 1 0 1 0
bdsc
1 1 1 2 00 1 1 1 0
0 0 1 1 0
.
tx4 = =x3=x4 =.x= x3g1+ x4g2 =(1; 1; 0) + (2; 1;1) =(1;0;1).D dang suy ra c s ca F
Gl
{(1;0;1)
}vdim(F
G) = 1.
T.S.ng Vn Vinh Trang 42
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
44/79
4.8. TNG GIAO HAI KHNG GIAN CON HBK TPHCM
Bi tp
Cu1) Trong R4, cho U =(1, 2, 1, 1);(2, 1, 0, 2)vV =(1, 5, 3, 5);(3, 0, 1, m). Tmm U V.Cu2) Trong R4, cho Vl tp nghim ca h phng trnh
x1+ x2 x3= 02x1+ 2x2+ x3+ x4= 0
x1+ x2+ 2x3+ mx4= 0
(a) Tm m dim(V)ln nht.(b) Tm c s v s chiu caV vim cu a.
Cu3) Trong R4, cho U =(1, 2, 1, 0);(2, 1, 1, 1)V =(1, 1, 2, 1); (2, 0, 4, m)(a) Tm m dim(U V)ln nht.(b) Tm c s v s chiu caU+ V vU V.
Cu4) Trong R4, cho 2 khng gian di dng tp nghim ca h phng trnh
U :
1 1 2 0 01 1 1 2 0
, V :
1 2 2 2 01 0 1 m 0
(a) Tm m dim(U+ V)b nht.(b) Tm c s v s chiu caU+ V vU V.
Cu5) Trong R4, cho U={(x1, x2, x3, x4)R4 :x1+ x2 x3+ x4 = 0}VV =(1, 2, 1 2);(2, 1, 0, m)(a) Tm m dim(U V)ln nht.(b) Tm c s v s chiu caU+ V vU
V.
T.S.ng Vn Vinh Trang 43
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
45/79
Chng 5Khng gian Euclide
Ni dung1) Tch v hng ca 2 vc t.
2) B vung gc ca khng gian con.
3) Qu trnh trc giao ha Gram-Schmidt.
4) Hnh chiu vung gc xung khng gian con.
5.1 Tch v hng ca 2 vc t
nh ngha 5.1 (Tch v hng) Tch v hng trong R-kgvtVl mt hm thc sao cho mi cp vctuvv thucV, tng ng vi mt s thc k hiu(u, v) tha 4 tin sau:
i) (u, vV) : (u, v) = (v, u).ii) (u,v,wV) : (u + v, w) = (u, w) + (v, w).
iii) (K, u, vV) : (u,v) =(u, v).iv) (uV) : (u, u)0; (u, u) = 0u = 0.
Khng gian hu hn hn chiu cng vi tnh v hng trn gi lkhng gian euclide.
Tch v hng chnh tctrnRnx= (x1; x2; . . . ; xn), y= (y1; y2; . . . ; yn)
(x, y) =x1y1+ x2y2+ + xnyn.
Tch v hng chnh tc tng t nh ph thng.
V d 5.1 TrongR2, cho php ton
x= (x1, x2), y= (y1, y2) : (x, y) =x1y1+ 2x1y2+ 2x2y1+ 10x2y2.
a) Chng t (x, y)l 1 tch v hng trnR2.
b) Tnh tch v hng ca 2 vc tu= (1; 2), v= (2;
1).
Bi lm
a) Sinh vin t kim tra 4 iu kin ca tch v hng.
b) (u, v) = 1.2 + 2.1.(1) + 2.2.2 + 10.2.(1) =12.
44
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
46/79
5.1. TCH V HNG CA 2 VC T HBK TPHCM
V d 5.2 TrongP2[x], cho tch v hng(p, q) =10
p(x).q(x)dx;p(x), q(x)P2[x].
a) Chng t (p, q) l 1 tch v hng trnP2[x].
b) Tnh tch v hng ca 2 vc tp(x) = 2x2 3x + 1, q(x) =x + 1.
Bi lma) Sinh vin t kim tra 4 iu kin ca tch v hng.
b) (p, q) =10
p(x)q(x)dx=10
(2x2 3x + 1)(x + 1)dx= 16
.
di vc t u c nh ngha bi
||u||=
(u, u)
Khong cch gia 2 vc t uvv c nh ngha bid(u, v) =||u v||
Gc gia 2 vc t uvv c xc nh bi
cos = (u, v)
||u||.||v||
Vc t c di bng 1 gi l vc t n v.
Chia 1 vc t khc 0 cho di ca n ta c vc t n v.
Qu trnh to ra vc t n v gi l chun ha.
Bt ng thc Cauchy-Schwatz
|(u, v)| ||u||.||v||,u, vV.
ng thc xy ra khi v ch khi u, vcng phng (hay PTTT).Bt ng thc tam gic
||u + v|| ||u|| + ||v||,u, vV.
ng thc xy ra khi v ch khi u, vcng hng.
V d 5.3 TrongR3 :x = (x1; x2; x3), y= (y1; y2; y3). cho tch v hng
(x, y) = 5x1y1+ 2x1y2+ 2x2y1+ 3x2y2+ x3y3
a) Chng t (x, y)l tch v hng.
b) Tm tch v hng ca 2 vc tu= (2; 1;0), v= (3; 2;4).c) Tm di vc tu= (3; 2;1).
d) Tm khong cch gia 2 vc tu= (1; 2;1)vv= (3;0;2).e) Tm gc gia 2 vc tu= (1;0;1) vv= (2; 1;0).
Bi lm
T.S.ng Vn Vinh Trang 45
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
47/79
5.1. TCH V HNG CA 2 VC T HBK TPHCM
a) Sinh vin t kim tra 4 iu kin ca tch v hng.
b) (u, v) = ((2; 1; 0), (3; 2; 4)) = 5.2.3 + 2.2.(2) + 2.1.3 + 3.1.(2) + 0.4 = 2.c)||u||= (u, u) = ((3;2;1), (3; 2; 1)) = 5.3.3 + 2.3.2 + 2.2.3 + 3.2.2 + 1.1 = 82d) d(u, v) =||u v||= (u v, u v) = ((2;2; 1), (2;2; 1))
=
5.(2).(2) + 2.(2).2 + 2(2).(2) + 3.2.2 + (1).(1) = 17.e) cos =
(u, v)
||u||.||v|| = 12
6,
31=
12168
= = arccos 12168
.
Nhn xt: di, khong cch, gc i vi tch v hng trn c gi tr khc vi tch v hng phthng.
V d 5.4 TrongP2[x], cho tch v hng(p, q) =11
p(x)q(x)dx; p(x), q(x)P2[x].
a) Chng t (p, q) l mt tch v hng trnP2[x].
b) Tnh tch v hng ca 2 vc tp(x) = 2x2 3x + 1, q(x) =x 3.c) Tm di ca vc tp(x) = 2x + 3.
d) Tnh khong cch gia 2 vc tp(x) =x2 + x + 2, q(x) =x2 2x + 3.e) Tnh gc gia 2 vc tp(x) =x2 + x, q(x) = 2x + 3.
Bi lm
a) Sinh vin t kim tra 4 iu kin ca tch v hng.
b) (p, q) =1
1p(x)q(x)dx=
1
1(2x2 3x + 1)(x 3)dx=12.
c)||p||= (p, p) =
11
p(x).p(x)dx
11
(2x + 3)2dx=
62
3 .
d) d(p, q) =||p q||= (p q, p q) = (3x 1, 3x 1) =
11
(3x 1)2dx= 22.
e) cos = (p, q)
||p||.||q||
11
(x2 + x)(2x + 3)dx 1
1(x2 + x)2dx.
1
1(2x + 3)2dx
=5
310
124 .
Hai vc t vung gc
uv(u, v) = 0.
Vc t vung gc vi tp hp
uM(u, y) = 0, yM.
H trc giao:h vc t Mgi l trc giao nu
x, yM :xy.
H trc chun:h vc t Mgi l trc chun nu Mtrc giao v
xM :||x||= 1.
T.S.ng Vn Vinh Trang 46
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
48/79
5.2. B VUNG GC CA KHNG GIAN CON HBK TPHCM
Mnh Cho khng gian conF =< f1, f2, . . . , f m>
xFxfk, k= 1, 2, . . . , m .
V d 5.5 TrongR3
vi tch v hng chnh tc, cho khng gian con
F ={(x1; x2; x3)R3 x1+ x2 x3= 02x1+ 3x2+ x3= 0
Tmmx= (2; 3; m)F.
Bi lmTp sinh ca F l{u= (4; 3;1)}.xFxu(x, u) = 02.4 + 3.(3) + m.1 = 0m = 1.
5.2 B vung gc ca khng gian connh ngha 5.2 Trong khng gian EuclideV, cho khng gian conF. Tp hp
F={xV|xF}
gi l b vung gc ca khng gian conF.
nh lCho Fl KG con ca KG Euclide V. Khi :
Fl khng gian con ca V vV =F F. dim F+ dim F= dim V.
V d 5.6 TrongR3, cho khng gian conF =< f1= (1; 1;1), f2= (2; 1;0), f3 = (1;0; 1)>.Tm c s v s chiu caF.
Bi lmx= (x1; x2; x3)FxFxfk, k= 1, 2, 3.
(x, f1) = 0
(x, f2) = 0
(x, f3) = 0
x1+ x2+ x3= 0
2x1+ x2+ 0x3= 0
x1+ 0x2 x3 = 0
1 1 1 02 1 0 0
1 0 1 0
(nhn xt cc hng ca ma trn)
Gii h suy ra x = (1; 2;1). C s ca Fl{(1; 2;1)}vdim F= 1.V d 5.7 TrongR3, cho khng gian con
F ={(x1; x2; x3)R3 x1+ x2+ x3= 02x1+ x2 x3= 0
Tm c s v s chiu caF.
Bi lmGii h suy ra tp sinh ca F:F =< u= (2;
1;3)>.
x= (x1; x2; x3)Fxu2x1 x2+ x3= 0.=F=.C s ca Fl{(1;2;0), (2;0; 1)}vdim F= 2.Ghi ch:
T.S.ng Vn Vinh Trang 47
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
49/79
5.2. B VUNG GC CA KHNG GIAN CON HBK TPHCM
ChoF =< h1, h2, . . . , hm >.xFkhi v ch khi
(h1, x) = 0
(h2, x) = 0
. . .
(hm, x) = 0
h1h2. . .hm
.x= 0(ma trn hng ca F)
Do Fl tp nghim ca h phng trnh
h1 0h2 0. . .
hm 0
ChoF ={xRn|Ax= 0}.
Ax= 0 vit li theo vc t hng
h1h2
. . .hm
.x= 0
(h1, x) = 0
(h2, x) = 0
. . .
(hm, x) = 0
iu ny chng txF :xfk, k= 1, m.iu ny chng t Fc sinh bi cc vc t hng ca ma trn A.
F=< h1, h2, . . . , hm >, vihkl cc hng ca ma trn A
V d 5.8 Hy tm c s v s chiu caF trongR4, trong
a) F ={(x;x2; x3; x4)R4 x1+ x3+ x4= 02x1 x2+ 3x3+ x4= 0
b) F =
Bi lm
a) Ta c F=(ly t cc hng ca h phng trnh).Suy ra c s caFl{(1;0;1;1), (2; 1;3;1)}vdim F= 2.
b) VF =nn Fl tp nghim ca h phng trnh 1 1 2 1 02 1 1 0 0
Gii h suy ra tp nghim F=.Suy ra c s caFl{(1;1;1;0), (1;2;0;3)}vdim F= 2.
nh l
Mi tp trc giao, khng cha vc t khng th LTT.
ChoE=
{e1, e2, . . . , en
}l c s trc chun ca KG Euclide V.
xV lun c biu din duy nht dng
x= x1e1+ x2e2+ + xnen, vixk = (x, ek).
T.S.ng Vn Vinh Trang 48
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
50/79
5.3. QU TRNH GRAM-SCHMIDT HBK TPHCM
V d 5.9 Trong khng gian EuclideV, cho c s trc chun
E=
1
6;1
6;2
6
,
1
2;
12
; 0
,
1
3;1
3;
13
Tm ta ca vc tx= (3; 2;1)trong c sE.Bi lmTa vit x = x1e1+ x2e2+ x3e3, trong x1 = (x, e1) = 3
6, x2= (x, e2) = 1
2, x3= (x, e3) = 6
3.
Vy ta ca x trong c s El[x]E=
36
12
63
5.3 Qu trnh Gram-Schmidt
nh l 5.3 (Gram-Schmidt) Cho E={e1, e2, . . . , em}l h LTT ca KGVTV. Khi tn ti mth trc giaoF ={f1, f2, . . . , f m}tha < e1, e2, . . . , em >=< f1, f2, . . . , f m> .
Thut ton Gram-Schmidt
f1= e1.
f2= e2 (e2, f1)(f1, f1)
f1.
f3= e3 (e3, f1)(f1, f1)
f1 (e3, f2)(f2, f2)
f2.
. . . . . . fk =ek (ek, f1)
(f1, f1)f1 (ek, f2)
(f2, f2)f2 (ek, fk1)
(fk1, fk1)fk1.
V d 5.10 Trc chun h vc tE={(1;0;1;1), (0;1;1;1), (1;1;1;1)}Bi lmChnf1= e1 = (1;0; 1;1).
f2 = e2 (e2, f1)(f1, f1)
f1= (0;1; 1;1) 23
(1; 0;1; 1) =
23
; 1;1
3;1
3
. Chnf2= (2;3;1;1).
f3 = e3
(e3, f1)
(f1, f1)f1
(e3, f2)
(f2, f2)f2= 2
5;2
5;1
5 ;1
5. Chnf3= (2; 2;1; 1).
H trc giao cn tm l F ={f1, f2, f3}.Chia mi vc t cho di ca n, ta c c s trc chun l
13
; 0; 1
3;
13
,
215
; 3
15;
115
; 1
15
2
10;
210
;1
10;1
10
.
V d 5.11 TrongR4 vi tch v hng chnh tc, cho khng gian con
F ={(x1; x2; x3; x4)R4 x1+ x2 x3+ x4= 02x1+ 3x2 x3+ 3x4= 0
Tm mt c s trc chun caF.
Bi lmGii h, tm mt c s ty ca F l{
(2;
1;1;0), (0;
1;0;1)}.
Dng Gram-Schmidt:f1= e1= (2; 1;1;0).f2 = e2 (e2, f1)
(f1, f1)f1= (0; 1;0;1) 1
6(2; 1;1; 0) = (1
3 ;5
6 ;1
6 ; 1). Chn f2= (2; 5;1; 6).
C s trc giao l F ={f1, f2}. C s trc chunl
26
;1
6;
16
; 0
,
2
66;
566
; 1
66;6
66;
.
T.S.ng Vn Vinh Trang 49
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
51/79
5.4. HNH CHIU VUNG GC HBK TPHCM
5.4 Hnh chiu vung gc
nh ngha 5.4 (Hnh chiu vung gc) Trong KG EuclideV, cho khng gian conFv vc tv.Vc t c biu din duy nht di dng
v= f+ g; fF, gF.
Vc tfc gi lhnh chiu vung gccav xungf, k hiu: f= PrFv.Khong cchtv xungFc nh ngha ld(v, F) =||g||=||v PrFv .
V d 5.12 TrongR4 vi tch v hng chnh tc, cho khng gian con
F ={(x;x2; x3; x4)R4 x1+ x2 x3+ x4= 02x1+ x2 3x3+ 3x4= 0
v vc tx= (1;1; 0;1)
a) Tm hnh chiu caxxungF.
b) Tm khong cch txnF.
Bi lm
a) Chn 1 c s F =< f1= (2; 1;1;0), f2= (2;1;0;1)>.Vitx = f+ g= x1f1+ x2f2+ g, gF.Nhn ln lt f1, f2vo phng trnh theo ngha tch v hng, ta c
x1(f1, f1) + x2(f1, f2) = (x, f1)
x2(f2, f1) + x2(f2, f2) = (x, f2) 6x1 5x2 = 1
5x1+ 6x2=1
x1= 1
11
x2=1
11
PrFx = f=x1f1+ x2f2 = 1
11(2; 1;1; 0) +1
11f2= (2; 1; 0; 1) =
4
11;2
11;
1
11;1
11
b) d(x, F) =||g||=||x PrFx||=||(711
;13
11;1
11;
12
11)||= 3.
Bi tp
Cu1) Trong R2: x = (x1, x2), y= (y1, y2), cho tch v hng
(x, y) =x1y1 2x1y2 2x2y1+ 5x2y2.
(a) Tnh (x, y), ||x||, ||y||.(b) Tnh||x + y||, d(x, y).(c) Tnh (x, y).(d) Tm vc t u sao cho ux.
Cu2) Trong R4, cho KG conU =(1, 1, 0, 0);(2, 1, 1, 0), (2, 1, 0, 1)v vc t z = (7, 3, 0, 0).(a) Tm c s v s chiu caU.
(b) Tm P rU(z), P rU(z), d(z, U), d(z, U).(c) Tm mt c s trc chun caU.(d) Tm li P rU(z)theo c s trc chun.
T.S.ng Vn Vinh Trang 50
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
52/79
5.4. HNH CHIU VUNG GC HBK TPHCM
Cu3) Trong R4, cho khng gian nghim ca h thun nht
U :
x1+ x2 x3+ x4 = 0,2x1 x2+ x3+ 2x4= 0.
V :
x1+ 2x2 x3 = 0,2x1+ 3x2 x4= 0.
(a) Tm c s v s chiu caW = (U
V).
(b) Tm c s trc chun EcaW.(c) Tm vc t e sao cho{E, e}l mt c s trc chun ca R4.
T.S.ng Vn Vinh Trang 51
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
53/79
Chng 6
nh x tuyn tnh
Ni dung1) nh ngha v v d.
2) Nhn v nh ca nh x tuyn tnh.
3) Ma trn ca nh x tuyn tnh trong mt cp cs.
4) Ma trn chuyn c s v ng dng.
6.1 nh ngha v v d
nh ngha 6.1 (nh x) Cho 2 tp hp khc rngX, Y. nh xf tXnYl mt quy tc sao chomixthucX, tn ti duy nhty thucY. Ta vit
f : X Yx y= f(x).
nh xfgi ln nhnu: x1=x2=f(x1)=f(x2)nh xfgi lton nhnu:yY, xX :y = f(x)
nh xfgi lsong nhnu n nh v ton nh.
Hm s ph thng l v d v nh x.Cho nh x tc l ch ra quy lut, da vo vit nh ca mi phn t thuc X.C nhiu cch cho nh x: bng th, bng biu , bng biu thc i s, bng cch lit k,...
nh ngha 6.2 (nh x tuyn tnh) Cho V, Wl hai khng gian trn cng trng sK.nh xf :VW gi lnh x tuyn tnhnu tha:
i) f(v1+ v2) =f(v1) + f(v2), v1, v2V.ii) f(v) =f(v),
v
V,
K.
V d 6.1
a) f(x1; x2; x3) = (2x1+ x2 3x3; x1 4x2)l mt nh x tuyn tnh tR3 nR2. ?? .
52
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
54/79
6.1. NH NGHA V V D HBK TPHCM
b) Php quay trong khng gianOxyzquanh trc 0zmt gc 30o ngc chiu kim ng h nhn t hngdng ca trc 0z l mt nh x tuyn tnh tR3 nR3.
c) Tng t php i xng, php chiu,... qua cc ng thng v mt phng qua gc ta l nhng nhx tuyn tnh tR3 nR3.
ChoE={e1, e2, . . . , en}l tp sinh ca KGVT Vv axtt f :VW.Gi s ta bit f(e1), f(e2), . . . , f (en).xV :x = x1e1+ x2e2+ + xnen =f(x) =f(x1e1+ x2e2+ + xnen)f(x) =f(x1e1) + f(x2e2) + + f(xnen) =x1f(e1) + x2f(e2) + + xnf(en).nh x tuyn tnh c xc nh hon ton nu bit c nh ca mt tp sinh ca V.
V d 6.2 Cho nh x tuyn tnhf :R3 R2, bitf(1; 1; 0) = (2;1), f(1; 1; 1) = (1; 2), f(1;0;1) = (1;1)
a) Tmf(3;1;5). b) Tm f(x).
Bi lm
a) Vit (3; 1;5) =(1; 1; 0) + (1; 1; 1) + (1;0;1)
+ + = 3
+ = 1
+ = 5
=2= 3
= 2
f(x) =f((1; 1; 0) + (1; 1; 1) + (1; 0; 1)) =f(1; 1; 0) + f(1; 1; 1) + f(1;0;1).=f(3; 1;5) =2(2; 1) + 3(1; 2) + 2(1; 1) = (3; 10).
b) Lm tng t nh trn cho trng hp tng qutf(x1; x2; x3).Ta c th lm cch khc bng cch dng php bin i i s nh sau:f(0; 0;1) =f(1;1;1) f(1; 1; 0) = (1; 2) (2; 1) = (1;3).f(0; 1;0) =f(1;1;1) f(1; 0; 1) = (1; 2) (1; 1) = (2; 1).f(1; 0;0) =f(1;1;0) f(0; 1; 0) = (2; 1) (2; 1) = (0; 2)f(x1; x2; x3) =x1f(1; 0; 0) + x2f(0; 1; 0) + x3f(0; 0;1) =x1(0; 2) + x2(2; 1) + x3(1;3)f(x) = (2x2 x3; 2x1+ x2+ 3x3)
Ghi ch:Ta c th dng cc php bin i cho nh x tuyn tnh tm nh ca 3 vc t n v.Tuy nhin ta s gp kh khn tm ra php bin i trong trng hp tng qut.Ta c th vit nh x tuyn tnh di dng ma trn tm nh ca 3 vc t n v nh sau:
(theo hng) e1 f(e1)e2 f(e2)
e3 f(e3)
= 1 1 0 2 11 1 1 1 21 0 1 1 1
bsc 1 0 0 0 20 1 0 2 10 0 1 1 3
Kt hp vi ngha php nhn ma trn, ta c thut ton sau
Tm axtt cho nh ca c sCho c s E ={e1, e2, . . . , en}v nh x tuyn tnh thaf(ek) =fk
Theo hng E F bsc theo hng, tng ngnhn bn tri vi E1 I E1F
V d 6.3 Cho fl php i xng qua mt phng2x y+ 3z = 0 l nh x tuyn tnh trong khng gianOxyz. Hy tmf(x1; x2; x3).
T.S.ng Vn Vinh Trang 53
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
55/79
6.2. NHN V NH CA NH X TUYN TNH HBK TPHCM
Bi lmfbin cp vc t ch phng thnh chnh n v vc t php tuyn thnh vc t ia1= (1; 2; 0) :f(1; 2;0) = (1; 2;0)a2= (0; 3; 1) :f(0; 3;1) = (0; 3;1)n= (2; 1;3) :f(2; 1; 3) = (2;1; 3).Vit dng ma trn
1 2 0 1 2 00 3 1 0 3 12 1 3 2 1 3
casio tnh E1F
1 0 0 37 27 670 1 0 2
767
37
0 0 1 67
37
27
f(x) =x1(37
; 27
;67
) + x2(27
; 67
; 37
) + x3(67
; 37
;27
) =1
7(3x1+ 2x2 6x3; 2x1+ 6x2+ 3x3; 6x1+ 3x2 2x3)
6.2 Nhn v nh ca nh x tuyn tnh
Cho nh x tuyn tnh f :VWNhnca fc nh ngha l
ker f={xV :f(x) = 0}
nhc nh ngha l
Imf={f(x)W|xV}
nh lCho nh x tuyn tnh f :VW
ker fl KG con ca V.
Imfl KG con ca W.
dim(ker f) + dim(Imf) = dim V
V d 6.4 Cho axttf :R3 R2 thaf(x1; x2; x3) = (x1 x2; x1+ 2x2 x3).Tm c s v s chiu caImf vker f.
Bi lm
a) x
Kerf =
f(x) = 0
(x1
x2; x1+ 2x2
x3) = 0
x1 x2= 0x1+ 2x2 x3= 0
x1= x2
x3= 3x2.
=x = (x2; x2; 3x2) =x2(1; 1;3) =ker f= .C s ca ker fl{(1;1;3)}vdim(ker f) = 1.
b) Imfgm tt c cc f(x):f(x1; x2; x3) = (x1x2; x1+2x2x3) =x1(1; 1)+x2(1; 2)+x3(0; 1) =I mf=.C s ca I mf l{(1; 1), (0;3)}vdim(Imf) = 2.Cch khcdim(Imf) = dim(R3) dim(ker f) = 3 1 = 2 =I mfR2.C s ca I mf l{(1; 0), (0;1)}.
nh lCho axtt f :V
W
nh ca tp sinh l tp sinh ca nh:
V =< e1, e2, . . . , en >=I mf=< f(e1), f(e2), . . . , f (en)>
T.S.ng Vn Vinh Trang 54
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
56/79
6.3. MA TRN CA NH X TUYN TNH HBK TPHCM
V d 6.5 Cho axttf :R3 R3 bit nh ca mt tp sinhf(1; 1;1) = (1; 2;1), f(1; 1; 2) = (2; 1;1), f(1;2;1) = (5;4; 1).Tm c s v s chiu caImf vker f
a) Theo nh l: I mf=.C s ca I mf l
{(1;2;1), (0;1;1)
}vdim(Imf) = 2.
b) E={(1;1;1), (1;1;2), (1;2;1)}l tp sinh ca R3.Vitx = x1e1+ x2e2+ x3e3=f(x) =x1f(e1) + x2f(e2) + x3f(e3)f(x) =x1(1; 2; 1) + x2(2; 1;1) + x3(5; 4;1) = (x1+ 2x2+ 5x3; 2x1+ x2+ 4x3; x1 x2 x3)
xker ff(x) = 0
x1+ 2x2+ 5x3 = 0
2x1+ x2+ 4x3 = 0
x1 x2 x3= 0
x1=x2=2x3=
.
=x =(1;1;) 2(1; 1; 2) + (1; 2;1) =(2;1;4).Vy c s ca ker f l{(2;1;4)}vdim(ker f) = 1.
6.3 Ma trn ca nh x tuyn tnhMa trn ca nh x tuyn tnhcho axtt f :VW.E={e1, e2, . . . , en}l c s ca V. F ={f1, f2, . . . , f m}l c s ca W.Ma trn
AE,F =
[f(e1)]F [f(e2)]F . . . [f(en)]F
|| || ||
mn
gi l ma trn ca nh x tuyn tnh ftrong cp c s E , F.
Ch : [f(ei)]F =F1f(ei). Do
AE,F =
F1f(e1) F1f(e2) . . . F 1f(en)| | |
mn=F1f(E).
V d 6.6 Cho axttf :R3 R2 bitf(x1; x2; x3) = (x1+ 2x2 3x3; 2x1+ x3).Tm ma trn caftrong cp c sE={(1;1;1), (1;0;1), (1;1;0)}, F ={(1;3), (2;5)}.Bi lmf(1; 1; 1) = (0; 3) =[f(1;1;1)]F =
6
3
.
f(1; 0;1) =(
2;3)=
[f(1;0;1)]F =
16
9.
f(1; 1; 0) = (3; 2) =[f(1;1;0)]F =11
7
.
Ma trn cn tm l AE,F =
6 16 113 9 7
.
Cch khc
AE,F =F1f(E) =
1 23 5
10 2 33 3 2
dng casio======
6 16 113 9 7
.
T.S.ng Vn Vinh Trang 55
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
57/79
6.3. MA TRN CA NH X TUYN TNH HBK TPHCM
nh l
i) Cho axttf :VW. Khi tn ti duy nht ma trn AE,Fcm nsao cho
[f(x)]F =AE,F[x]E,
viE , Fl 2 c s ca V vWtng ng.
ii) 2. Cho ma trn A = (aij )mntrn trng s K. Khi tnti duy nht mt nh x tuyn tnh f :Kn Km tha
[f(x)]F =AE,F[x]E.
Ch :
Mi mt nh x tuyn tnh t khgian hu hn chiu vo KG hu hn chiu tng ng duy nht mtma trn v ngc li.
Ta coi nh x tuyn tnh l ma trn. Thng thng khng phn bit hai khi nim ny.
V d 6.7 Cho axttf :R3 R2 bit ma trn caftrong cp c sE={(1;1;1), (1;0;1), (1;1;0)}, F ={(1;1), (2; 1)}lAE,F =
2 1 30 3 4
.
a) Tmf(3;1;5). b) Tm f(x).
Bi lm
a) [(3; 1; 5)]E=E131
5
=
1 1 11 0 1
1 1 0
31
5
=
32
2
.
Dng cng thc [f(x)]F =AE,F[x]E
[f(3;1;5)]F =
2 1 30 3 4
322
= 142
=f(3; 1; 5) = 14(1; 1) 2(2; 1) = (10; 12).
b) [(x1; x2; x3)]E=E1x1x2
x3
= 1 1 11 0 11 1 0
x1x2x3
= x1+ x2+ x3x1 x2x1 x3
.Dng cng thc [f(x)]F =AE,F[x]E
[f(x1; x2; x3)]F =
2 1 30 3 4
x1+ x2+ x3x1 x2x1 x3
= 4x1+ x2+ 5x3
7x1 3x2 4x3
=f(x1; x2; x3) = (4x1 + x2 + 5x3)(1;1) (7x1 3x2 4x3)(2; 1) = (10x1 5x2 3x3; 3x1 2x2 + x3).
Ma trn trong 1 c scho axtt f :V
V.E={e1, e2, . . . , en}l c s ca V .Ma trn nh x ca ftrong cp c s E , El
AE=E1f(E).
T.S.ng Vn Vinh Trang 56
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
58/79
6.3. MA TRN CA NH X TUYN TNH HBK TPHCM
V d 6.8 Cho axttf :R3 R3 c ma trn trong c sE={(1;1;1), (1;0;1), (1;1;0)}l
AE=
1 1 12 3 3
1 2 4
.
a) Tmf(2;3;
1).
b) Tm c s v s chiu caker f.
c) Tm c s v s chiu caImf.
Bi lm
a) Tng t v d trn: f(2;3; 1) = (12; 6; 2).
b) Gi sx = x1e1+ x2e2+ x3e3[x]E=
x1x2x3
.
xker ff(x) = 0[f(x)]F =AE[x]E= 01 1 12 3 3
1 2 4
x1x2x3
= 0 x1= 6x2=5x3=
.
x= 6(1;1;1) 5(1; 0; 1) + (1; 1;0) =(2;7;1)=ker f=. C s ca ker fl{(2;7;1)}vdim(ker f) = 1.
c) [f(1;1;1)]E=
1 1 12 3 3
1 2 4
10
0
=
11
1
=f(1; 1; 1) = (1; 1; 1) + (1; 0; 1) (1; 1;0) = (4; 2;3).
Tng t[f(1;0;1)]E=
13
2
=f(1; 1; 1) = (1; 1; 1) + 3(1; 0; 1) + 2(1; 1; 0) = (6; 3; 4).
[f(1;1;0)]E=
13
4
=f(1; 1;1) =(1; 1; 1) + 3(1; 0; 1) + 4(1; 1; 0) = (6; 3; 2).
Imf =< f(1;1;1), f(1;0;1), f(1;1;0)>. C s ca I mfl{(4;2;3), (0;0;1)}.Tnh Cht 6.3 (Mi lin h gia 2 ma trn trong c s khc nhau)
Cho axttf :VW.Cho 2 c s ca V l:E={e1, e2, . . . , en}, E ={e1, e2, . . . , en}.Cho 2 c s ca W l:F ={F1, f2, . . . , f n}, F ={f1, f2, . . . , f n}.
Pl ma trn chuyn c s tEvoE: [x]E=P[x]E
Ql ma trn chuyn c s tFvo F:[y]F =Q[y]FTa c
[f(x)]F =AE,F[x]EQ[f(x)]F =AE,FP[x]E =[f(x)]F =Q1AE,FP.[x]EKhi ,Q1AE,FPl ma trn ca ftrong cp c s E, F.Ta tm tc bng s sau
E A F
P QE
Q1AP F
Trong trng hp c bit: V
W, E
F, E
F, ta c kt qu tng t
E A E
P PE P
1AP E
T.S.ng Vn Vinh Trang 57
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
59/79
6.3. MA TRN CA NH X TUYN TNH HBK TPHCM
V d 6.9 Cho axttf :R3 R3 cho bif(x1; x2; x3) = (x1+ 2x2 3x3; 2x1+ x2+ x3; 3x1 x2+ 2x3).Tm ma trn caftrong c sE={(1;1;1), (1;1;0), (1;0;1)}.Bi lm
Ma trn caftrong c s chnh tc E0l A = E10 f(E0) =f(E0) =
1 2 32 1 13
1 2
Ma trn chuyn c s tE0sang El P =E10 .E= E=
1 1 11 1 0
0 1 1
.
S ctc A ctcP P
E P1AP E
Ma trn cn tm P1AP =E1AE=
1 1 11 1 00 1 1
1
1 2 32 1 13
1 2
1 1 11 1 00 1 1
=
1 4 72 8 100
4
5
.
V d 6.10 Cho axttf :R3 R3 c ma trn trong c sE={(1;2;1), (1;1;2), (1;1;1)}l
A=
1 0 12 1 4
1 1 3
.
Tm ma trn caftrong c sE={(1;2;3), (2;3;5), (5;8;4)}.Bi lmS
E A E
P PE P
1AP EMa trn chuyn c s tEsang El P =E1E.Ma trn caftrong c s El
P1AP =E1EAE1E=1
9
59 40 22153 37 206
5 4 23
.
V d 6.11 Cho axttf :R3 R3 c ma trn trong c sE={(1;2;1), (1;1;2), (1;1;1)}l
A=
1 0 12 1 41 1 3
.Tm ma trn caftrong c s chnh tcF ={(1;0;0), (0;1;0), (0;0;1)}. T suy raf(x).Bi lmS
ctc A ctcP P
E P1AP E
Ma trn chuyn c s tEsang F l P =E1
.F =E1
.Ma trn caftrong c s chnh tc l
B = P1AP =EAE1 =
1 1 12 1 1
1 2 1
1 0 12 1 4
1 1 3
1 1 12 1 1
1 2 1
1
dng casio======
18 4 620 4 7
27 6 9
T.S.ng Vn Vinh Trang 58
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
60/79
6.3. MA TRN CA NH X TUYN TNH HBK TPHCM
=f(x) = (18x1 4x2 6x3; 20x1 4x2 7x3; 27x1 6x2 9x3).??
nh ngha 6.4 (Hai ma trn ng dng) .Hai ma trn vungA, B gi l ng dng nu tn ti ma trn kh nghchP tha
P1AP =B.
Mnh cho axtt f :VV.Al ma trn ca ftrong c s E.Bl ma trn ca ftrong c s F.Khi A vB ng dng.
T.S.ng Vn Vinh Trang 59
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
61/79
Chng 7Tr ring - vc t ring
Ni dung1) Tr ring - vc t ring ma trn
2) Cho ha ma trn
3) Cho ha ma trn i xng thc
4) Tr ring - vc t ring nh x tuyntnh
5) Cho ha nh x tuyn tnh
7.1 Tr ring - vc t ring
Tr ring - vc t ringca ma trn vung A.Sgi ltr ringca ma trnAnu tn ti vc txkhc khngtha
Ax= x
Khi ,x gi lvc t ringng vi tr ring ca ma trn A.
x= 0l VTR ca A nu Ax cng phng vi x.
V d 7.1 Cho A=
1 65 2
vu=
65
, v=
32
.
Ta c:Au =
1 65 2
65
=
2420
=4
65
=4u: u l VTR ng vi TR =4.
Av=
1 65 2
32
=
911
:khng cng phng vi x, d x khng l VTR ca A.
V d 7.2 Cho A=
3 46 5
, 1=1, 2 = 3. S no l TR caA?
Bi lm
60
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
62/79
7.1. TR RING - VC T RING HBK TPHCM
a) Xt h phng trnh Ax = 1x
3 46 5
x1x2
=1
x1x2
3x1+ 4x2=x16x1+ 5x2=x2
4x1+ 4x2= 0
6x1+ 6x2= 0
x1=
x2=.
Nh vy x =
, = 0l cc VTR ng vi TR =1ca A.
b) Xt h phng trnh Ax = 2x
3 46 5
x1x2
= 3
x1x2
3x1+ 4x2= 3x1
6x1+ 5x2= 3x2
4x2 = 0
6x1+ 2x2= 0
x1= 0
x2= 0.
V h c nghim duy nht x = 0nn 2= 3khng phi TR ca ma trn A.
nh ngha 7.1 (Cc khi nim c bn)
Gi s0l Tr ca ma trn vung A x0= 0 :Ax0= x0Ax0 0x= 0(A I)x= 0.V h thun nht c nghim khc khng nn
det(A
I) = 0 : gi l phng trnh c trngca A.
a thc PA() = det(A I)gi la thc c trngca A.Tm TR-VTRca ma trn vung
Bc1) Lp phng trnh c trng det(A I) = 0.Bc2) Gii phng trnh c trng tm tr ring.
Bc3) Vi mi TR i, gii h (A iI)x= 0:Tm VTR ng vi TR i.
nh ngha 7.2 .
i) Bi i sca tr ringi l bi nghim cai trong phng trnh c trng.
ii) Khng gian con ringca tr ringi l khng gian nghim ca h(A i)x= 0, k hiu lEi.iii) Bi hnh hccai l s chiu caEi: BH H= dim(Ei).
nh l 7.3 Cho Al ma trn vung.
i) C s ca cc KG con ring lp thnh mt h c lp tuyn tuyn tnh.
ii) 1BHHBScho tt c cc tr ringi.
Chng minh: Theo di bi ging trn lp.
V d 7.3 Cho A=
1 42 3
. Tm tt c cc TR, c s v chiu ca KG con ring tng ng.
Bi lmPhng trnh c trng det(A I) = 0
1 42 3 = 0(1 )(3 ) 2.4 = 0
2
4
5 = 0
1=1nghim n: BS=12= 5nghim n: BS=1
.
1=1, gii h (A 1I)x= 0
1 (1) 4 02 3 (1) 0
2 4 02 4 0
T.S.ng Vn Vinh Trang 61
-
7/13/2019 Baigiangds_DVV
63/79
7.1. TR RING - VC T RING HBK TPHCM
x =2
=
21
. C s ca E1l
21
vBHH= dim(E1) = 1.
2= 5, gii h (A 2I)x= 0
2 4 02 4 0
x =
=
11
.
C s ca E5l 11vB HH= dim(E5) = 1.
V d 7.4 Cho A=
3 1 12 4 2
1 1 3
. Tm tt c cc TR, c s v c