AZƏRBAYCAN İQTİSADİYYATININ

MAKROİQTİSADİ TƏHLİLİ

Elşən Bağırzadə

iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru

Bakı - 2018

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

-0.7

-22.6-23.1

-19.7

-11.8

1.3

5.8

10

7.4

11.19.9 10.611.2

7

26.4

34.5

26

10.89.3

5

0.12.2

5.8

2.81.1

-3.1

0.1

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

199

1

199

2

199

3

199

4

199

5

199

6

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

201

0

200

11

201

2

201

3

201

4

201

5

201

6

201

7

ÜDM-də artım (%)

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM, mln. $)

703.12415.2

5272.8 5707.7 6235.97276

8680.4

13238.7

20983

33050.3

48852.5

44297

52909.3

65951.6

69683.9

73560.575188.4

52969.2

37843 37880.8

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

1991

1995

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

Dünya Bankına görə Azərbaycan ÜDM-nin müqayisəli artım tempi, %

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)Dünya Bankına görə Azərbaycan ÜDM-nin müqayisəli artım tempi, %

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

• Beynəlxalq Valyuta Fondunun

hesbalamalarına görə:

– Azərbaycan 2017-ci ildə 39,2 milyard

dollarlıq nominal ÜDM göstəricisinə görə

dünya ölkələri arasında 95-ci sırada,

– 167,4 milyard dollarlıq satınalma gücü

paritetli ÜDM göstəricisinə görə isə dünya

ölkələri arasında 73-cü sıradadır.

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

11.1 9.9 10.6 11.27

26.4

34.5

26

10.8 9.3

5

0.12.2

5.82.8 1.1

-3.10.1

2.5

7.9

3.9 3.9 3

66.363.2

36.8

6.8

14

1.8

-9.3

-5

1 0.1

-5.3

9.9 8.7

13.8 14.8 13.6

8.311.9 11.4

15.9

3.77.9 9.4 9.7 10

7

1.1

-4.4

2.7

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2001

120

1220

1320

1420

1520

1620

17

ÜDM-də artım (%) Neft ÜDM-də artım (%) Qeyri-neft ÜDM-də artım (%)

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

29

71

31.8

68.2

31

69

30

70

31.3

68.7

44.1

55.9

53.8

46.2

56.1

43.9

55.4

44.6

45.1

54.9

48.1

51.9

49.6

50.4

44.7

55.3

41.6

58.4

39

61

30.7

69.3

40.5

59.5

42.9

57.1

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Neft ÜDM, % Qeyri-neft ÜDM, %

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

30.3

48

60.1

63.8 63.8

70.8 71.8 73 73.3 73.5

77.881

84 84.581.2 81.7 82.5 81.5 82.5 81.9 81.2

83.7 83.8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

ÜDM istehsalında özəl sektorun payı, %

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

98.3310.3

662.9 710.5 768.9 888.51048.5

1579.8

2471.6

3841.7

5603.3

5018.2

5922

72857594.3

7912.57985.9

5558.7

3928.64186.3

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

1991

1995

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Adambaşına ÜDM, $

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

• Beynəlxalq Valyuta Fonduna görə:

– Azərbaycan 2017-ci ildə 4097 dollarlıq

adambaşına nominal ÜDM göstəricisi üzrə

dünyada 110-cu sırada,

– 17433 dollarlıq adambaşına satınalma

gücü paritetli ÜDM göstəricisi üzrə isə 75-ci

sıradadır.

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

• Dünya Bankının hesablamalarına görə Azərbaycan 2017-cü ildə adambaşına düşən ÜMG göstəricisinə görə 56 ölkənin daxil olduğu “yuxarı orta gəlirli iqtisadiyyatlar” (adambaşına ÜMG göstəricisi 3956$-12235$ arası) arasındadır.

• Qeyd olunan 56 ölkə arasında Belarus, Braziliya, Bolqarıstan, Çin, İran, Qazaxıstan, Malaziya, Meksika, Rumuniya, Rusiya, Türkiyə və Türkmənistan kimi ölkələr də vardır.

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)

4097

5585

3690

8585

1139

2240 2128

10248

818

2458

4123

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

Azərb

aycan

Bela

rus

Erm

ənis

tan

Qazaxıs

tan

Qır

ğız

ısta

n

Mold

ova

Özbəkis

tan

Rusiy

a

Tacik

sitan

Ukra

yna

Gürc

üsta

n

2017-ci ildə adambaşına ÜDM, $ (BVF)

İNFLYASİYA206.6

1012.3

1229.1

1763.5

511.8

119.9

103.7

99.2

91.5

101.8

101.5

102.8

102.2

106.7

109.6

108.3

116.7

120.8

101.5

105.7

107.9

101.1

102.4

101.4

104.4

112.4

112.9

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

İstehlak Qiymətləri İndeksi

İNFLYASİYA

• Beynəlxalq Valyuta Fonduna görə

Azərbaycanda İstehlak Qiymətləri 2018-ci

ildə 7,5%, 2019-cu ildə isə 4% artacaqdır.

MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK

12.7

11.8

10.9

10

9.2

8

7.3

6.66.3

5.9 5.7 5.6 5.4 5.2 5 4.9 4.9 5

0

2

4

6

8

10

12

14

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

İşsizlik (%)

MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK

44.3 5263.1

77.499.4

123.6149

215.8

274.4298

331.5

364.2

398.4

425.1444.5

462

494.3

525

0

100

200

300

400

500

600

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Orta aylıq əmək haqqı (manat)

MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK

1.15.5 5.5 5.5

2025

30

50

60

75 75

85

93.5

105 105 105 105

116

130

0

20

40

60

80

100

120

140

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Minimum əmək haqqı (manat)

VALYUTA KURSLARI

0.910.95

0.98 0.99 0.980.92

0.87 0.840.8 0.8 0.8 0.79 0.78 0.78 0.78

1.23

1.59

1.7

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Valyuta məzənnəsi (1 Dolların illik orta qiyməti, Manatla)

MAKROİQTİSADİ MÜHİTİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

• Dünya İqtisadi Forumunun “2017-2018 Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı”na görə Azərbaycanın Qlobal Rəqabətlilik İndeksi çərçivəsində hesablanan 12 əsas göstərici qrupu arasında “Makroiqtisadi mühit” göstərici qrupu üzrə 137 ölkə arasında 65-cidir.

• Belə ki, Azərbaycan qeyd olunan göstərici qrupu üzrə mümkün olan 7 balın 4,8-i toplamış və 137 ölkə arasında 65-ci yerə çıxmışdır.

• Azərbaycan qeyd olunan göstərici qrupuna daxil olan “inflyasiya” göstəricisinə görə 137 ölkə arasında 127-ci, “ümumi milli yığım” göstəricisinə görə 64-cü, “ümumi dövlət borcu” göstəricisinə görə 43-cü, “dövlət büdcəsi tarazlığı” göstəricisinə görə isə 37-ciyerdədir.

İSTİFADƏ OLUNAN MƏNBƏLƏR• Aras O. N., Süleymanov E. (2010), “Azərbaycan iqtisadiyyatı”, Bakı:

Şərq-Qərb. http://ebooks.azlibnet.az/book-qUreBt0n.html

• “Azərbaycan” portalı. www.azerbaijan.az

• Azərbaycanın statistik göstəriciləri. stat.gov.az

• Bağırzade E. (2011), “Bağımsızlığının XX. Yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomisi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz (15), s. 277-312. http://elsenbagirzade.files.wordpress.com/2011/03/bagimsizliginin-20-yilinda.pdf

• IMF,World Economic Outlook, October, 2017

• The World Bank: Azerbaijan, http://www.worldbank.org/en/country/azerbaijan

• The World Bank: Country and Lending Groups, http://data.worldbank.org/about/country-and-lending-groups

• The World Bank: http://data.worldbank.org/country/azerbaijan#cp_wdi

• World Economic Forum, The Global Competitiveness Report 2017-2018.