Avcı davranıúını etkileyen faktörlerin ekonometrik analizi · İl Dernekler Müdürlüğü...

Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 2014, 64(1): 38-50

JOURNAL OF THE FACULTY OF FORESTRY ISTANBUL UNIVERSITY

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ DERGİSİ

ISSN: 0535-8418 e-ISSN: 1309-6257

Available at http://dergipark.ulakbim.gov.tr/jffiu Research Article

To cite this article: Şafak, İ., Başar, H., 2014. Avcı davranışını etkileyen faktörlerin ekonometrik analizi. Journal of

the Faculty of Forestry Istanbul University 64(1): 38-50. DOI: 10.17099/jffiu.13394

Avcı davranışını etkileyen faktörlerin ekonometrik analizi

İsmail Şafak 1*, Hadiye Başar 1

1 Ege Forestry Research Institute, Urla, Izmir, Turkey

* Corresponding author e-mail: [email protected]

Received: 03 April 2014 - Accepted: 26 April 2014

Özet: Araştırmada, avcı davranışlarını etkileyen faktörler, logit modeller kullanılarak analiz edilmiştir. Bu kapsamda

avlanma sıklığını, avcılık eğitimini, avcı derneği başkanı olmayı, usulsüz bir avlanma ile karşılaşma durumunda ihbar

etmeyi, avcı derneğini bir eğitim ve uygulama mekânı olarak görmeyi, Türkiye’de av ve yaban hayatı yönetiminin

yeterlilik düzeyine bakışını etkileyen demografik özellikler, avcılık ve doğaya ilişkin tutum ve eğilimler ile kültürel

unsurlar araştırılmıştır. Araştırma verileri, Balıkesir, Bursa ve İstanbul illerinde, avcı derneğine üye 385 avcı ile

gerçekleştirilen anket çalışmasından elde edilmiştir. Anket formu, avcıların sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel

özellikleri ile tutum, davranış ve eğilimlerini saptamaya yönelik sorulardan oluşmaktadır. Anket formunda yer alan

bazı sorularda, avcıların konuya verdikleri önem düzeyini belirlemek amacıyla dokuz dereceli likert ölçeğinden

yararlanılmıştır. Sonuç olarak, Balıkesir ve Bursa ilinde avcı olma; çiftçi, işçi-memur ve esnaf olma; avcı derneğine

üyelik süresi, ekoloji bilgisi ve çevrenin korunması dersine ilgi duyma; avcılık mevzuatı dersine ilgi duyma; av

programları düzenlediği için derneğe üye olma faktörleri, avcıların bu araştırmada analiz edilen davranış ve bakış

açılarını etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler: Avcılık, av ve yaban hayatı yönetimi, logit model, Balıkesir, Bursa, İstanbul

Econometric analysis of factors affecting hunter's behavior

Abstract: In this research, factors which affect hunter’s behavior are described by logit analysis. In this context,

demographic characteristics, attitudes and trends related to hunting and nature and cultural elements were analyzed

with six different logit models. These models include hunting frequency; hunting training; being president of the hunters

association; informing against illegal hunters; perceiving hunting associations as the place which training and practice

in; the outlook on level of competence of hunting and wildlife management in Turkey. Research data is based on a

survey conducted with 385 hunters who are members of in Balikesir, Bursa and Istanbul provinces hunter’s association.

The survey form is designed to determine socio-economic and socio-cultural characteristics, behavior, and trends of

hunter. Nine-point Likert Scale was used for determining degree of importance which is attributed by hunters to the

subject in survey forms. Consequently, the factors which affects the behavior and perspectives of hunters are being a

hunter in the province of Balıkesir and Bursa; being a farmer, laborer and tradesman/artificer; duration being a member

of hunters' association; being interested in the ecology and environmental protection classes; being interested in the

hunting legislation classes; goal of membership to hunters' association.

Keywords: Hunting, game and wildlife management, logit model, Balikesir, Bursa, Istanbul

1. GİRİŞ

Yaban hayatı varlığı gerek ekolojik gerekse ekonomik boyutuyla önemli ulusal zenginliklerimiz

arasındadır. Ancak, dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaban hayatı kaynakları tehdit altındadır. Hızlı nüfus

artışına paralel olarak ekosistemler üzerindeki olumsuz yönde artan insan etkileri ve buna bağlı olarak

uygun olmayan arazi kullanımlarındaki artış, yaban hayatı habitatlarını tehdit eden faktörlerin başında

gelmektedir. Bu durum, av ve yaban hayatı kaynaklarının yönetimini her zamankinden daha önemli hale

getirmektedir.

Yaban hayatı kaynak yöneticileri, toplumsal eğilimleri değiştirmek için maliyetin yanında sosyal faktörleri

de dikkate almaktadır (Heberlein ve Thomson, 1997). Bu nedenle, av ve yaban hayatı kaynaklarının

planlanması ve yönetilmesinde, av ve yaban hayvanlarının populasyon yoğunluğunun tespit edilmesi kadar

önemli diğer bir husus da avcı davranışlarının düzenlenmesidir.


39

Av ve yaban hayatı kaynaklarının etkin yönetiminde, avcılık eğitiminin düzenlenmesi, avcıların kültürel ve

ekonomik yapılarının tanımlanması ve iyileştirilmesi önemli bir yer tutmaktadır. Avcı kültürünü etkileyen

pek çok faktör mevcuttur ve bunlar sürekli değişim halindedir (Şafak ve ark., 2014). Bu değişimi

anlayabilmek için avcılar tarafından benimsenen değerlerin ve temel algılamaların nasıl oluştuğunu analiz

etmek gerekir (Katzenbach ve ark. 2012). Araştırma ile bu amaca yönelik verilerin ortaya konulması

hedeflenmektedir.

Araştırmada avcı davranışlarını etkileyen faktörleri açıklamak için logit modellerden yararlanılmıştır.

Benzer bir çalışma, Heberlein ve ark. (2002)’de kırsal yerleşim, nüfus yoğunluğu, orman miktarı, orman

alanı yüzdesi, yaş, gelir, işsizlik ve cinsiyetin avcı sayısı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Yine, Mitchell

(2001)’de ise lojistik regresyon tekniğinden yararlanılarak cinsiyet, yaş, eğitim, medeni durum ve istihdam

durumu, ikamet yeri gibi demografik değişkenler ile avlanma olasılığı arasındaki ilişki tahmin edilmiştir.

Bu araştırmada avcı davranışlarının, sosyo-ekonomik ve kültürel faktörlerden nasıl etkilendiği altı adet logit

modelle açıklanmıştır. İstatistiksel olarak anlamlı ilişkilerin ortaya konulduğu çalışma verilerinin, avcıların

davranışlarını anlamaya ve düşüncelerinde etkili olan faktörleri tanımaya katkı sağlayacağı

düşünülmektedir. Elde edilen verilerin, yaban hayatı yöneticilerine av-yaban hayatı kaynaklarını

geliştirmeye yönelik uygulamalar için ipuçları sağlaması beklenmektedir.

2. MATERYAL VE YÖNTEM

2.1 Verilerin Toplanması Aşamasında İzlenen Yöntem

İl Dernekler Müdürlüğü verilerine göre, Balıkesir ilinde 75, Bursa ilinde 70 ve İstanbul İlinde 80 avcı

derneği bulunmaktadır. Ancak bu derneklerin tamamı av ve yaban hayatı faaliyetlerine aktif olarak

katılmamaktadır. Av ve yaban hayatı faaliyetlerine aktif olarak katılan avcı dernekleri, Orman ve Su İşleri

Bakanlığı bölge müdürlüklerine bağlı Balıkesir, Bursa ve İstanbul İl Şube Müdürleri ile yapılan görüşme

sonucunda belirlenmiştir. Bu görüşmelerde 2012-2013 Av Döneminde, “Avlanma İzin Kartı Satış

Protokolü” imzalayan avcı dernekleri, büyük ölçüde aktif olarak faaliyet gösteren avcı dernekleri olarak

kabul edilmiştir. Buna göre, Balıkesir ilinde 30, Bursa ilinde 36 ve İstanbul ilinde 41 olmak üzere 107 avcı

derneği av ve yaban hayatı faaliyetlerine aktif olarak katılmaktadır. Av ve yaban hayatı faaliyetlerine aktif

olarak katılan dernekler arasından görüşülecek avcı derneği sayısı, aşağıda sunulan oransal örnek hacmi

formülüyle hesaplanmıştır (Öztürk, 2003; Günden 2005).

qpZDN

qpNZn

22

2

(1)

Burada:

n= Örnek büyüklüğü,

Z= Güven katsayısı (% 95’lik güven için Z=1,96),

N= Ana kütle büyüklüğü (107 avcı derneği),

p= Ölçülmek istenen büyüklüğün ana kütlede bulunma oranı (% 50),

q= 1-p (0,5),

D= Kabul edilen örnekleme hatası (% 10)’dır.

Yukarıdaki formül yardımıyla yapılan hesaplamalar sonucunda, görüşülecek asgari avcı derneği sayısı 51

olarak hesaplanmıştır. Araştırma sürecinde ise Balıkesir ilinde 21, Bursa ilinde 21 ve İstanbul ilinde 18

olmak üzere toplam 60 avcı derneğinde anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın verileri, avcı

derneklerine üye olan avcılar ile gerçekleştirilen yüz yüze görüşmelerden elde edilmiştir. Buna göre,

Balıkesir ilinde 123, Bursa ilinde 151 ve İstanbul ilinde 111 olmak üzere toplam 385 avcı ile görüşülmüştür.

Anket formunda yer alan bazı sorularda avcıların konuya verdikleri önem düzeyini belirlemek amacıyla

dokuz dereceli likert ölçeğinden yararlanılmıştır. Bu ölçek Şekil 1’de gösterilmiştir. Ölçekte; 1, çok az

önemli, 3, az önemli, 5, orta derecede önemli, 7, fazla önemli ve 9 ise çok fazla önemli anlamındadır. 2, 4,

6, 8 ise kendinden önceki ve sonraki önem düzeylerinin orta noktası olarak kabul edilmiştir.


40

Şekil 1. Dokuz Dereceli Likert Ölçeği

Figure 1. Nine Point Likert Scale

2.2 Verilerin Analizi Aşamasında İzlenen Yöntem

Değişkenler arası ilişkileri incelemede en çok kullanılan istatistik yöntemlerden biri regresyon analizidir.

Logistik regresyon analizi bağımlı değişkenin iki ya da daha fazla düzey içeren kesikli değişken olması

durumunda normallik varsayımının bozulması nedeniyle doğrusal regresyon analizine alternatif olarak

kullanılmaktadır. Logistik regresyon analizi, açıklayıcı değişkenlere/risk faktörlerine göre cevap

değişkenin beklenen değerlerinin olasılık olarak elde edildiği sınıflama ve atama işlemi yapmaya yardımcı

olan bir yöntemdir (Özdamar (2009)’a atfen Şerbetçi ve Özçomak, 2013).

Bağımlı değişkenin iki veya daha fazla değer alan tercih modellerinde amaç, seçimin olasılığının

belirlenmesidir. Genel olarak en çok kullanılan tercih modelleri, doğrusal olasılık, logit ve probit modeldir.

Tercih modellerinin en basiti olarak adlandırılan doğrusal olasılık modelleri, uygulamada bazı varsayımları

gerçekleştirme adına sorunlarla karşılaşılan bir model çeşididir. Doğrusal olasılık modellerinde oluşan

sorunları çözmek üzere Probit modeline alternatif olarak oluşturulan Logit modelleri, uygulamada daha

cazip bulunmakta ve sıklıkla kullanılmaktadır. Logit modelleri, logit regresyona tabi olan ve özellikle ikili

bağımlı değişkenler için tasarlanmış doğrusal olmayan fakat uygun dönüşümler ile doğrusallaştırılabilen

bir regresyon modelidir (Astar, 2010).

Logit modeller, biyoloji, tarım, ormancılık, sağlık, ekonomi, veterinerlik gibi pek çok alanda yaygın olarak

kullanılmaktadır. Örneğin, Dölekoğlu ve Yurdakul (2004)’de tüketicilerin yeterli kalori alımlarını etkileyen

faktörleri ortaya koymak; Yavuz ve Karabağ (2006)’da ziyaretçilerin festival boyunca yaptıkları toplam

harcamaların düzeyi ile ziyaretçilere ilişkin bazı demografik ve davranışsal özellikler arasındaki ilişkileri

saptamak; Koyuncu ve Bakırtaş (2005)’de ısınma sistemlerine olan talep üzerinde sosyo-ekonomik ve

demografik faktörlerin etkilerini belirlemek; Astar (2010)’da enflasyon hedeflemesinin özünde yer alan

Taylor Kuralı’nın geçerliliğini etkileyen faktörleri incelemek; Tavşancı (2010)’da yatırımcıların alternatif

yatırım tercihlerine yönelmesini etkileyen faktörleri saptamak; Çolakoğlu (2011)’de eğitim ve deneyimin

ücret farklılıkları üzerindeki etkisini araştırmak; Kaya (2011)’de kırsal kadınların yenilikleri benimseme

düzeyini ve bu konuda etkili olan faktörleri belirlemek; Dinç (2012)’de otomobil sahiplerinin otomobil

kasa tipi ve yakıt tercihini etkileyen faktörleri saptamak; Erdaş (2012)’de tarımsal kredilerin tarım

sektörüne olan etkilerini belirlemek; Karabaş ve Gürler (2012)’de tüketicilerin organik ürünleri tercih

etmelerinde etkili olan faktörleri belirlemek; Kızıloğlu ve ark. (2014)’de meyveli maden suyu tercihini

etkileyen faktörleri saptamak amacıyla logit modellerden yararlanmıştır.

Bir logit model aşağıdaki gibi tanımlanabilir (Miran, 2003).

𝐿𝑛 [𝑃

1−𝑃] = 𝑏0+𝑏1𝑋 + 𝑢 (2)

Modelde (P) bağımlı değişkenin gerçekleşme/kabul olasılığını, (X) açıklayıcı değişkenleri, (b) açıklayıcı

değişkenlerin katsayı vektörünü, (u) hata terimini ifade etmektedir. Bu çalışmada logit regresyon

modellerinden ikili logit model ile sıralı logit modelden yararlanılmıştır. İkili logit model, bağımlı

değişkenin iki sınıfa ayrıldığı (örneğin avcı derneği başkanı olma veya olmama gibi) modeller için

kullanılmaktadır. Sıralı logit model ise bağımlı değişkenin ikiden fazla değer ile sıralı bir biçimde

sınıflandırıldığı (örneğin avlanma sıklığı bağımlı değişkeninde olduğu gibi: “ayda birden daha az”, “ayda

bir”, “haftada bir”, “haftada iki”, “haftada üç”) modeller için kullanılmaktadır.

Logit modeller yardımıyla;

Avlanma sıklığını etkileyen faktörler (Model 1),

Avcılık eğitiminin avcı davranışlarına yansıma başarısında etkili olan faktörler (Model 2),

Avcı derneği başkanı olmayı etkileyen faktörler (Model 3),

Usulsüz bir avlanma ile karşılaşma durumunda ihbar etmeyi etkileyen faktörler (Model 4),


41

Avcı derneğini bir eğitim ve uygulama mekânı olarak görmeyi etkileyen faktörler (Model 5),

Türkiye’de av ve yaban hayatı yönetiminin yeterlilik düzeyine bakışını etkileyen faktörler (Model

6) incelenmiştir. Modellerde dokuz dereceli likert ölçeğinde yer alan önem puanları, 1-2; 3-4; 5-6 ve 7-9

aralıkları bir arada değerlendirilerek dört grupta toplanmıştır. Modellerde kullanılan açıklayıcı değişkenler

Tablo 1’de verilmiştir. Değerlendirmelerde, Gretl istatistik programından yararlanılmıştır (Cottrell ve

Lucchetti, 2014.).

Tablo 1. Modellerde kullanılan değişkenler

Table 1. The variables used in the model

No Değişken Adı No Değişken Adı

D1 Balıkesir ilindeki avcılar D29 Avcılığa başladığı dönemde bedensel hareket yapmaya verilen önem

D2 Bursa ilindeki avcılar D30 Avcılığa başladığı dönemde ekonomik yarar sağlamaya

verilen önem

D3 İstanbul ilindeki avcılar D31 Avcılığa başladığı dönemde besin sağlamaya verilen

önem

D4 Yaşı 35 ve daha az olan avcılar D32 Avcının doğa sevgisine verdiği önem

D5 Yaşı 36 ile 55 arasında olan avcılar D33 Avcının arkadaşlarla birlikte olmaya verdiği önem

D6 Yaşı 56 ve daha büyük olan avcılar D34 Avcının doğada yalnız olmaya verdiği önem

D7 Okuryazar veya ilkokul mezunu D35 Ateş etmeye verilen önem

D8 Ortaokul veya lise mezunu D36 Hayvan avlamaya verilen önem

D9 Üniversite mezunu D37 Bedensel hareket yapmaya verilen önem

D10 Yıllık geliri 12000 liradan az D38 Ekonomik yarar sağlamaya verilen önem

D11 Yıllık geliri 12000 ile 25000 lira arasında D39 Besin sağlamaya verilen önem

D12 Yıllık geliri 25001 lira ve üstünde D40 Bir önceki av sezonunda denetlenme (denetlenmeme=0)

D13 Çiftçi olma D41 Yasal düzenlemelerin sürdürülebilir avcılık için

yapılmasına verilen önem

D14 İşçi-memur olma D42 Yasal düzenlemelerin Avrupa Birliği mevzuatına uyum

sağlamak için yapılmasına verilen önem

D15 Mühendis, teknisyen ve öğretmen olma D43 Yasal düzenlemelerin avcılığın kurallara bağlanması ve bilinçli avcı yetiştirilmesi için yapılmasına verilen

önem

D16 Esnaf olma D44 Yasal düzenlemelerin avcılığı bürokratik işlemlerle zorlaştırmak için yapılmasına verilen önem

D17 Avcı derneğine üyelik süresi (yıl) D45 Yasal düzenlemelerin para toplamak için yapılmasına

verilen önem

D18 Dernek başkanı olma (olmama=0) D46 Yasal düzenlemelerin av hayvanlarını yetiştirmek ve

sayısını arttırmak için yapılmasına verilen önem

D19 Akrabalar arasında avcı bulunması (bulunmaması=0) D47 Yasal düzenlemelerin yaban hayatını korumak ve iyileştirmek için yapılmasına verilen önem

D20 Çocukluk döneminin köyde geçmesi (geçmemesi=0) D48 Yasal düzenlemelerin avcılığı tamamen yasaklamak

için yapılmasına verilen önem

D21 Sadece bölgesinde avlanma (avlanmama=0) D49 Yerden havalanan av kuşu avcılığını tercih derecesi

D22 Avlanma sıklığı D50 Sudan havalanan av kuşu avcılığını tercih derecesi

D23 Avlanma esnasında fotoğraf makinesi taşıma

(taşımama=0) D51 Küçük memeli av hayvanı avcılığını tercih derecesi

D24 Avcılığa başladığı dönemde doğa sevgisine verilen

önem D52 Büyük memeli av hayvanı avcılığını tercih derecesi

D25 Avcılığa başladığı dönemde arkadaşlarla birlikte

olmaya verilen önem D53 Av köpekleri dersine duyulan ilgi düzeyi

D26 Avcılığa başladığı dönemde doğada yalnız olmaya

verilen önem D54

Ekoloji bilgisi ve çevrenin korunması dersine duyulan

ilgi düzeyi

D27 Avcılığa başladığı dönemde ateş etmeye verilen önem D55 Sağlık Bilgisi dersine duyulan ilgi düzeyi

D28 Avcılığa başladığı dönemde hayvan avlamaya verilen

önem D56 Avcılık ile ilgili mevzuat dersine duyulan ilgi düzeyi


42

Tablo 1’in devamı

Table 1 continued

No Değişken Adı No Değişken Adı

D57 Av için gerekli bilgiler dersine duyulan ilgi düzeyi D89 Avcı derneğinin avlanmak için sosyal faaliyetler, av

organizasyonları düzenleme amacına verdiği önem

D58 Avcılığın tarihi, felsefesi, psikolojisi, özü ve ahlaki

değerler dersine duyulan ilgi düzeyi D90

Avcı derneğinin usulsüz ve kaçak avlanan avcılarla mücadele

etme amacına verdiği önem

D59 Yırtıcı kuşlar dersine duyulan ilgi düzeyi D91 Avcı derneğinin avcıların avcılık konusunda eğitim almasını sağlama amacına verdiği önem

D60 Av silahları ve uygulaması dersine duyulan ilgi düzeyi D92 Sevgi ve saygıyı derneğin güçlü unsuru olarak görme derecesi

D61 Avcılık eğitiminin süresini yeterli bulma (bulmama=0) D93 Her yaştan ve her sınıftan avcı ile arkadaşlık kurmayı derneğin güçlü unsuru olarak görme derecesi

D62 Avcılık eğitimi sonrasında sohbetlerde eğitim

konularının tartışılma düzeyi D94

Dostluk ve kardeşliği derneğin güçlü unsuru olarak görme

derecesi

D63 Avcılık eğitiminden önce kurallara uyma (uymama=0) D95 Avcılığın geçmişten-günümüze sürekli olarak yapılmasını

derneğin güçlü unsuru olarak görme derecesi

D64 Avcılık eğitiminden önce usulsüz avlanma davranışında bulunup avcılık eğitimi aldıktan sonra usulsüz

avlanmama (değil=0)

D96 Dernek yönetiminin düzenlediği bir ava gitmeyi derneğin

güçlü unsuru olarak görme derecesi

D65 Yıllık avlanma izin ücretinin yaban hayatının geliştirilmesinde kullanılmasını isteme (istememe=0)

D97 Arkadaş grubuyla avlanma ve avı paylaşmayı derneğin güçlü unsuru olarak görme derecesi

D66 Yaş D98 Av sohbetleri ve şakalaşmayı derneğin güçlü unsuru olarak

görme derecesi

D67 Eğitim düzeyi D99 Doğa sevgisi, bilinçli avlanma, çevre duyarlılığı, doğayı

korumayı derneğin güçlü unsuru olarak görme derecesi

D68 Emekli olma (olmama=0) D100 Üyelerin resimlerini sergilemeyi derneğin güçlü unsuru olarak

görme derecesi

D69 Yıllık gelir D101 Doldurulmuş av hayvanlarını sergilemeyi derneğin güçlü unsuru olarak görme derecesi

D70 Av köpeği sahibi olma (olmama=0) D102 Üyelerin düğün, nişan gibi özel günlerine katılma veya çiçek

göndermeyi derneğin güçlü unsuru olarak görme derecesi

D71 Avcı derneğinin kuruluş hikâyesini bilme (bilmeme=0) D103 Dernekte lider özelliklerine sahip avcı bulunması

(bulunmaması=0)

D72 Avcıların örgütlenmesi gerektiğine inandığı için derneğe

üye olma (olmama =0) D104

Derneği tanıtıcı amblem, rozet gibi kültürel unsurların

bulunması (bulunmaması =0)

D73 Lokal, oyun gibi imkânlarından yararlanmak için

derneğe üye olma (olmama =0) D105

Derneğin tasarladığı standart bir kıyafetin bulunması

(bulunmaması =0)

D74 Daha ucuza avlanma belgesi almak için derneğe üye

olma (olmama =0) D106

Avcılar arasında selamlaşmada kullanılan sembolik

davranışın bulunması (bulunmaması =0)

D75 Av programları düzenlediği için derneğe üye olma (olmama =0)

D107 Derneğe üye avcılar arasında ortak bir dil bulunması (bulunmaması =0)

D76 Avcılık konusunda eğitim almak için derneğe üye olma

(olmama =0) D108 Derneğe yeni katılan üyelerin tanıtılması (tanıtılmaması=0)

D77 Belirli bir nedeni olmaksızın derneğe üye olma

(hayır=0) D109

Yeni katılan üyelere köpek bakımı ve eğitiminin öğretilmesi

(öğretilmemesi=0)

D78 Avcı derneğini avcı kültürünün gelecek nesillere aktarılacağı mekân olarak görme (görmeme=0)

D110 Yeni katılan üyelere avlanma tekniklerinin öğretilmesi (öğretilmemesi =0)

D79 Avcı derneğini arkadaşlarıyla buluştuğu bir mekân

olarak görme (görmeme =0) D111

Yeni katılan üyelere ilk yardım eğitimi verilmesi

(verilmemesi=0)

D80 Avcı derneğini boş zamanlarını geçirdiği bir mekân


Yeni katılan üyelere silah bakımı bilgisi verilmesi

(verilmemesi =0)

D81 Avcı derneğini aidat ödemelerini ve bürokrasinin olduğu bir yer olarak görme (görmeme =0)

D113 Yeni katılan üyelere doğa koruma bilgisi verilmesi (verilmemesi =0)

D82 Avcı derneğini avcıların eğitim ve uygulama mekânı


Yeni katılan üyelere büyüklere saygının öğretilmesi

(öğretilmemesi =0)

D83

Avcı derneğinin av ve yaban hayvanlarının bakımı,

korunması ve çoğaltılması için çalışmalar yapma

amacına verdiği önem

D115 Yeni katılan üyelere atış tekniklerinin öğretilmesi (öğretilmemesi =0)

D84 Avcı derneğinin yeni nesillerin avcılığı öğrenmesini

sağlama amacına verdiği önem D116

Yeni katılan üyeler için etkinlik düzenlenmemesi

(düzenlenmesi=0)

D85 Avcı derneğinin yöre avcılarının bir çatı altında toplanmasını sağlama amacına verdiği önem

D117 Sohbetlerde doğal kaynakların gelecek nesillere aktarılması ile ilgili konuların konuşulma düzeyi

D86 Avcı derneğinin avcılar arasında dayanışma ve

kaynaşmayı sağlama amacına verdiği önem D118 Avlanma tutkusunun sosyal yaşamdaki öncelik düzeyi

D87

Avcı derneğinin üyelerin av tezkeresi, avlanma belgesi

gibi bürokratik işlemleri yerine getirmesine yardımcı

olma amacına verdiği önem

D119 Usulsüz bir avlanma durumunda ilgili kuruma ihbar etme (etmeme=0)

D88 Avcı derneğinin avcıların kurallara uygun şekilde

avlanmasını sağlama amacına verdiği önem D120 Türkiye’de av ve yaban hayatı yönetiminin yeterlilik düzeyi


43

3.BULGULAR

Avlanma sıklığını etkileyen faktörler (Model 1), sıralı logit model kullanılarak incelenmiştir. Modelin

bağımlı değişkenini oluşturan avlanma sıklığı (D22), haftada üç, haftada iki, haftada bir, ayda iki, ayda bir

ya da daha az olarak sınıflandırılmıştır. Modelde kullanılan açıklayıcı değişkenler ve elde edilen sonuçlar

Tablo 2’de verilmiştir. Yaşanılan il, eğitim, yaş ve gelir değişkenleri modele kukla değişken olarak dâhil

edilmiştir.

Tablo 2. Avlanma sıklığını etkileyen faktörler (Model 1) (Bağımlı değişken: Avlanma sıklığı (D22))

Table 2. Factors which affect hunting frequency (Model 1) (Dependent variable: Hunting frequency (D22))

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Bağımsız

Değişken Katsayı Std hata

D2 -0,7098*** 0,2500 D17 0,0263** 0,0104 D49 0,0492 0,1191

D3 -0,3619 0,2665 D19 0,2941 0,2130 D50 0,1409* 0,0844

D5 -0,6577** 0,3106 D23 0,3728* 0,2266 D51 -0,0691 0,0856

D6 -0,6877 0,4477 D32 0,1846 0,2309 D52 0,1405 0,0863

D8 0,2220 0,2316 D33 0,2119 0,1820 D68 -0,1138 0,2665

D9 -0,2126 0,3999 D34 -0,0013 0,1209 D70 1,3628*** 0,2405

D11 0,0655 0,2333 D35 0,0033 0,1554 D118 0,5367*** 0,1229

D12 -0,0900 0,3239 D36 0,0365 0,1537 Log-olabilirlik -486,7188

D14 -0,6126* 0,3379 D37 0,1722 0,1824 Ki kare (29) 194,16 [0,0000]

D15 -0,7884** 0,3224 D38 0,0514 0,2514 Doğru Sınıflandırma

Yüzdesi 44,9

D16 -1,1749** 0,4640 D39 0,3348 0,2087

***:α=0,01 için anlamlı; **: α=0,05 için anlamlı; *: α=0,1 için anlamlı

Tablo 2’de görüldüğü gibi avcı derneğine üyelik süresinin artması (D17), avlanma esnasında fotoğraf

makinesi taşınması (D23), sudan havalanan av kuşlarını avlamaya verilen önemin artması (D50), av köpeği

sahibi olmak (D70), avlanma tutkusunun sosyal yaşamdaki öncelik düzeyinin artması (D118) avlanma

sıklığını arttırmaktadır. Buna karşılık 35 ile 55 yaş grubundaki avcılar (D5), yaşı 35 ve daha küçük olan

avcılara (D4) göre daha az ava gitmektedirler. Balıkesir ilinde yaşayan avcılar (D1), Bursa ilinde yaşayan

avcılara (D2) göre daha fazla ava gitmektedirler. Modelin sonuçlarından biri de çiftçilerin (D13) diğer

meslek gruplarına (D14-16) göre daha fazla ava gittiğidir.

Model 2’de avcılık eğitiminin avcı davranışına olumlu etkisi ikili logit model kullanılarak incelenmiştir.

Eğitim öncesi usulsüz avlanma yaptığı halde eğitimden sonra usulsüz avlanmayı bırakma 1, diğer durumlar

0 olarak (D64) dikkate alınmıştır. Modelde kullanılan açıklayıcı değişkenler ve elde edilen sonuçlar Tablo

3’de verilmiştir. Yaşanılan il (D1-3) ve meslek (D13-16) modele kukla değişken olarak dâhil edilmiştir.

Tablo 3’de görüldüğü gibi avcı derneğine üyelik süresi (D17), avlanma sıklığı (D22), avlanma amaçları

arasında doğada yalnız kalma isteğindeki artış (D26), avlanma amaçları arasında besin sağlama isteğinin

önemindeki artış (D31), avcılık ile ilgili mevzuat dersine olan ilgi (D56), yıllık avlanma izin ücretinin av

ve yaban hayatı faaliyetlerini geliştirmede kullanılmasını isteme (D65), avcı derneğinin kuruluş hikâyesini

bilme (D71), çeşitli av programları düzenlediği için derneğe üye olma (D72), avcılık eğitimi aldıktan sonra

usulsüz avlanma davranışının sona ermesine olumlu katkı sağlayan faktörler olarak görülmektedir. Buna

karşılık, avcılığın tarihi, felsefesi, psikolojisi, özü ve ahlaki değerler dersine olan ilgi (D58), yaşın artması

(D66), emekli olma (D68), belirli bir amacı olmaksızın derneğe üye olma (D77) avcılık eğitiminin olumlu

katkısını azaltan faktörler olmuştur. Yine model sonuçlarına göre Balıkesir ilinde yaşayan avcılar (D1),

Bursa (D2) ve İstanbul (D3) illerinde yaşayan avcılara göre avcılık eğitiminden daha fazla yararlanmıştır.

Meslekler de farklılığa neden olan bir unsur olarak ortaya çıkmış ve çiftçilerin (D13), işçi ve memur (D14)

olanlara göre eğitimden daha fazla yararlandıkları görülmüştür.

Logit modellerinde, marjinal etkilerden de yararlanılabilmektedir. Olasılığın bağımsız değişkene göre

kısmi türevi, bağımsız değişkendeki değişmelerin olasılık üzerindeki etkisi olan marjinal etkileri

göstermektedir (Astar, 2010). Çalışmada, marjinal etkilerde incelenmiş ve avlanma izin ücretinin av ve

yaban hayatı faaliyetlerini geliştirmede kullanılmasını isteme (D65), avcılık eğitiminin olumlu etkisini

%14,5 oranında artıran bir faktör olmuştur. Benzer şekilde, derneğe üye olmadaki etkenler arasında av

programlarının varlığı (D75), % 12,89; avlanma amaçları arasında besin sağlama isteğinin önemindeki artış


44

(D31) %11,92, avlanma amaçları arasında doğada yalnız kalma isteğinin önemindeki artış (D26) % 7,56;

mevzuat dersine olan ilgi düzeyindeki artış (D56) % 7,45; avlanma sıklığı (D22) % 6,45; avcı derneğine

üyelik süresinin (D17) ise % 0,64 oranında eğitim üzerinde olumlu etkiye neden olduğu görülmüştür.

Tablo 3. Avcılık eğitimini etkileyen faktörler (Model 2).

(Bağımlı değişken: Avcılık eğitim aldıktan sonra usulsüz avlanmama (D64)=1)

Table 3. Factors which affect hunting training (Model 2)

(Dependent variable: Do not illegal hunting after training (D64))

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Marjinal

Etki

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Marjinal

Etki

Sabit 1,3645 1,6747 D56 0,3082* 0,1725 0,0745

D2 -0,6450** 0,3045 -0,1525 D57 -0,2209 0,1410 -0,0534

D3 -0,5934* 0,3433 -0,1387 D58 -0,3106** 0,1484 -0,0750

D14 -1,0193*** 0,3951 -0,2305 D59 -0,0876 0,1379 -0,0212

D15 -0,1514 0,3768 -0,0365 D60 -0,0004 0,1627 -0,0001

D16 -0,5141 0,5430 -0,1179 D61 -0,0111 0,1627 -0,0027

D17 0,0267* 0,0142 0,0064 D65 0,5897* 0,3028 0,1450

D19 0,2695 0,2607 0,0655 D66 -0,0490** 0,0206 -0,0118

D21 0,0613 0,2808 0,0148 D67 -0,1460 0,1333 -0,0353

D22 0,2670** 0,1181 0,0645 D68 -0,6960* 0,3654 -0,1681

D24 -0,0165 0,2148 -0,0040 D69 0,0000 0,0000 0,0000

D25 0,2010 0,2060 0,0486 D71 0,5721** 0,2660 0,1382

D26 0,3131* 0,1697 0,0756 D72 0,0665 0,2924 0,0160

D27 -0,1281 0,1728 -0,0309 D73 -0,6534 0,4226 -0,1471

D28 0,0966 0,1818 0,0233 D74 -0,3878 0,3141 -0,0912

D29 -0,1532 0,1842 -0,0370 D75 0,5291* 0,2728 0,1289

D30 -0,0261 0,3324 -0,0063 D76 0,2201 0,2814 0,0535

D31 0,4933** 0,2235 0,1192 D77 -0,7757* 0,4653 -0,1714

D53 0,0002 0,1541 0,0001 Log-olabilirlik -222,6203

D54 -0,0016 0,1571 -0,0004 Ki kare (38) 80,0127 [0,0001]

D55 0,2308 0,1927 0,0558 Doğru Sınıflandırma

Yüzdesi 71,2


Belirli bir amacı olmaksızın derneğe üye olma (D77) % 17,14, emekli olma (D68) % 16,81, yaşın artması

(D66) % 1,18, avcılığın tarihi, felsefesi, psikolojisi, özü ve ahlaki değerler dersine olan ilgi düzeyindeki

artış (D58) ise % 7,59 oranında eğitimin olumlu etkisini azaltan unsurlardır. Çiftçiler (D13), işçi-memurlara

(D14) göre % 23,05 oranında avcılık eğitimden sonra daha fazla olumlu yönde davranış değişikliği

göstermektedir. Avcılık eğitimi sonrasında Balıkesir ilindeki avcıların (D1), Bursa (D2) % ve İstanbul

ilindeki avcılara (D3) göre sırasıyla 15,25 ve % 13,87 oranında daha az usulsüz avlanma gerçekleştirdikleri

görülmektedir.

Avcı derneği başkanı olmayı etkileyen faktörler (Model 3), bağımlı değişkenin, “avcı derneği başkanı olup

olmama (D18)” olduğu ikili logit model ile incelenmiştir (Tablo4). Tablo 4’de görüldüğü gibi, avlanma

amaçları arasında hayvan avlama isteğinin önem düzeyi (D28), ekoloji bilgisi ve çevrenin korunması

dersine ilgi duymak (D54), yıllık gelir (D69), lokal, oyun gibi imkânlarından yararlanmak için derneğe üye

olmak (D73), avcı derneğine avcı kültürünün gelecek nesillere aktarılacağı mekânı ifade ettiği için üye

olmak (D78), avcı derneğinin arkadaşlarıyla buluştuğu bir mekânı ifade etmesi (D79), avcı derneğine av ve

yaban hayvanlarının bakımı, korunması ve çoğaltılması için çalışmalar yaptığı için üye olma (D83), avcı

derneğine yeni nesillerin avcılığı öğrenmesini sağlamak için üye olma (D84), üyelerin düğün, nişan gibi

özel günlerine katılma veya çiçek gönderme (D102), avcı derneği başkanı olmayı arttıran unsurlardır. Buna

karşılık çeşitli av programları düzenlediği için derneğe üye olma (D75), avcı derneğine yöre avcılarının bir

çatı altında toplanmasını sağlamak için üye olma (D85), avcı derneği başkanı olma olasılığını azaltan

faktörlerdir. İşçi ve memur olanlar (D14), çiftçi olanlara (D13) göre daha fazla dernek başkanı olmaktadır.


45

Tablo 4. Avcı derneği başkanı olmayı etkileyen faktörler (Model 3)

(Bağımlı değişken: Avcı derneği başkanı olma (D18) =1)

Table 4. Factors which affect being president of the hunters association (Model 3)

(Dependent variable: being president of the hunters association (D18))

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Marjinal

Etki

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Marjinal

Etki

Sabit -12,6559*** 3,3966 D74 -0,0199 0,5738 -0,0007

D8 0,3427 0,5186 0,0125 D75 -1,8836*** 0,5834 -0,0576

D9 -1,5471 1,1298 -0,0356 D76 -0,7510 0,5752 -0,0243

D14 1,5893** 0,7663 0,0832 D77 -0,9201 0,9906 -0,0241

D15 -0,9469 0,8426 -0,0341 D78 1,0432** 0,4576 0,0399

D16 -0,0463 1,1122 -0,0016 D79 0,9993** 0,5019 0,0302

D17 0,0034 0,0265 0,0001 D80 0,3387 0,6263 0,0135

D20 -0,0431 0,4306 -0,0015 D81 0,4236 0,9848 0,0182

D22 -0,0293 0,2153 -0,0011 D82 0,6536 0,6168 0,0294

D24 0,4760 0,4200 0,0171 D83 0,5552** 0,2757 0,0200

D25 -0,3467 0,3844 -0,0125 D84 0,7163** 0,3635 0,0258

D26 -0,1603 0,2889 -0,0058 D85 -0,7141* 0,3990 -0,0257

D27 -0,2268 0,3032 -0,0082 D86 0,5037 0,5152 0,0181

D28 1,0152*** 0,3586 0,0366 D87 0,4145 0,6608 0,0149

D29 -0,2924 0,3128 -0,0105 D88 -0,7214 0,4413 -0,0260

D30 0,3802 0,6565 0,0137 D89 -0,0088 0,2917 -0,0003

D31 -0,3424 0,3682 -0,0123 D90 -0,1736 0,2865 -0,0063

D53 -0,2701 0,3060 -0,0097 D91 0,2969 0,3812 0,0107

D54 0,6404* 0,3344 0,0231 D92 0,2860 0,4606 0,0103

D55 0,5808 0,4069 0,0209 D93 0,2283 0,5614 0,0082

D56 0,5186 0,3520 0,0187 D94 -0,4625 0,5729 -0,0167

D57 -0,0961 0,2634 -0,0035 D95 0,5047 0,4371 0,0182

D58 0,1807 0,2936 0,0065 D96 0,2647 0,2769 0,0095

D59 -0,1061 0,2657 -0,0038 D97 -0,1257 0,4031 -0,0045

D60 0,0647 0,3201 0,0023 D98 -0,6127 0,4128 -0,0221

D63 0,6566 0,4786 0,0268 D99 -0,1894 0,4794 -0,0068

D66 0,0349 0,0352 0,0013 D100 0,1992 0,2887 0,0072

D68 0,0800 0,6209 0,0029 D102 0,4842* 0,2788 0,0174

D69 0,0000** 0,0000 0,0000 Log-olabilirlik -97,1109

D72 -0,2111 0,5208 -0,0080 Ki kare (58) 132,13 [0,0000]

D73 1,9334*** 0,7384 0,1506 Doğru Sınıflandırma Yüzdesi 88,3


Avcının derneğe üye olma amaçları arasında lokal, oyun gibi imkânlardan yararlanma isteğinin olması

(D73) ile avcı derneği başkanı olma olasılığının %15,06 oranında arttığı görülmektedir. Avcı derneğinin

avcı kültürünün gelecek nesillere aktarılacağı mekânı ifade etmesi (D78) % 3,99; arkadaşlarıyla buluşma

mekânı olması (D79) %3,02; yeni nesillerin avcılığı öğrenmesini sağlaması (D84) % 2,58; av ve yaban

hayvanlarının bakımı, korunması ve çoğaltılması için çalışmalar yapması (D83) % 2,00; avcı derneğinin

üyelerin düğün, nişan gibi özel günlerine katılma veya çiçek göndermesi (D102) % 1,74; avlanma amaçları

arasında hayvan avlama isteğinin önemindeki artış (D28) % 3,66; ekoloji bilgisi ve çevrenin korunması

dersine olan ilgi düzeyindeki artış (D54) % 2,31 oranında avcı derneği başkanı olmayı olumlu yönde

etkileyen faktörler olmaktadır.

Avcı derneği başkanı olmada işçi ve memur olma (D14), çiftçiliğe (D13) göre % 8,32 oranında daha etkili

bir faktördür. Derneğe üye olmada temel amaçları arasında “yöre avcılarını bir çatı altında toplamanın

bulunması (D85)” dernek başkanı olma olasılığını % 2,57 oranında azaltırken; “av programlarının üye

olmada temel amaçlar arasında belirtilmesi (D75)” de dernek başkanı olma olasılığını % 5,76 oranında

azaltmaktadır.


46

Usulsüz bir avlanma ile karşılaşma durumunda ihbar etmeyi etkileyen faktörler, bağımlı değişkeni, ihbar

edip etmemenin oluşturduğu ikili logit model ile incelenmiştir (Model 4). Tablo 5’de görüldüğü gibi dernek

başkanı olma (D18) ile ekoloji bilgisi ve çevrenin korunması dersine olan ilginin artması (D54), usulsüz bir

avlanma ile karşılaşma durumunda ihbar etmeyi arttırmaktadır. Buna karşılık, akrabalar arasında avcı

bulunması (D19), avlanma amaçları arasında arkadaşlarla birlikte olma isteği (D25), yasal düzenlemelerin

Avrupa Birliği mevzuatına uyum sağlamak için yapıldığı düşüncesinin bulunması (D42), usulsüz bir

avlanma ile karşılaşma durumunda ihbar etme olasılığını azaltan faktörler olmaktadır. Yapılan analizler

sonucunda, yaş (D4-6), eğitim (D7-9) ve gelir düzeyinin (D10-12), usulsüz bir avlanma ile karşılaşma

durumunda ihbar etme üzerinde bir etkisi belirlenmemiştir.

Tablo 5. Usulsüz avlananları ihbar etmeyi etkileyen faktörler (Model 4)

(Bağımlı değişken: Usulsüz avlananları ihbar etme (D119)=1)

Table 5. Factors which affect informing against illegal hunters (Model 4)

(Dependent variable: Informing against illegal hunters (D119))

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Marjinal

Etki

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Marjinal

Etki

Sabit 0,0308 0,7426 D28 -0,0107 0,1776 -0,0025

D5 0,0407 0,3177 0,0093 D29 0,2834 0,1808 0,0651

D6 0,1951 0,3727 0,0442 D40 -0,1406 0,0903 -0,0323

D8 -0,0336 0,2727 -0,0077 D41 -0,0885 0,1765 -0,0203

D9 0,3204 0,4041 0,0708 D42 -0,3282** 0,1567 -0,0754

D11 -0,2890 0,2685 -0,0665 D43 -0,0400 0,1766 -0,0092

D12 0,0578 0,3759 0,0132 D45 0,2550 0,1687 0,0585

D18 1,2927*** 0,4140 0,2467 D46 0,0831 0,1870 0,0191

D19 -0,6204** 0,2763 -0,1476 D48 -0,2425 0,1522 -0,0557

D21 0,1954 0,2479 0,0452 D54 0,3669*** 0,1351 0,0842

D24 0,3065 0,2034 0,0704 D56 0,0802 0,1463 0,0184

D25 -0,4750** 0,2071 -0,1091 Log-olabilirlik -227,1020

D26 0,1225 0,1608 0,0281 Ki kare (24) 56,8307 [0,0002]

D27 -0,2762 0,1710 -0,0634 Doğru Sınıflandırma

Yüzdesi 65,7


Marjinal etkilerin incelenmesiyle, usulsüz bir avlanma ile karşılaşma durumunda ihbar etme olasılığını,

dernek başkanı olma (D18) % 24,67; ekoloji bilgisi ve çevrenin korunması dersine ilgi düzeyindeki artış

(D54) ise % 8,42 oranında arttırmaktadır. Buna karşılık, akrabalar arasında avcı bulunması (D19) % 14,76;

avcı olma amaçları arasında arkadaşlarla birlikte olmaya verilen önem düzeyi (D25) % 10,91; yasal

düzenlemelerin Avrupa Birliği mevzuatına uyum sağlamak için yapıldığı düşüncesinin önemli olması

(D42) ise % 7,54 oranında azalttığı görülmüştür.

Avcı derneğinin bir eğitim ve uygulama mekânı olarak görülmesinde hangi faktörlerin etkili olduğu Model

5’de sıralı logit model ile incelenmiştir (Tablo 6). Tablo 6’da görüldüğü gibi derneğin kültürel olarak güçlü

unsurları arasında “avcılığın geçmişten-günümüze sürekli olarak yapılmasına (D95)” verilen öneminin

artması ile üyelerin resimlerine dernekte yer verilmesinin (D100) öneminin artması ile derneğinin bir eğitim

ve uygulama mekânı olarak görülme olasılığı da artmaktadır. Buna karşılık, av sohbetleri ve şakalaşmayı

avcı derneğinin güçlü bir yönü olarak görenler (D98), doğa sevgisi, bilinçli avlanma, çevre duyarlılığı,

doğayı korumayı avcı derneğinin güçlü bir yönü olarak görenler (D99), avcı derneğinin tasarladığı standart

bir kıyafet bulunması (D105), yeni katılan üyelere silah bakımı hakkında bilgi verme (D112) avcı derneğini

eğitim ve uygulama mekânı olarak görmeyi olumsuz yönde etkilemektedir. Esnaflar (D16), çiftçilere (D13)

göre avcı derneğini daha fazla eğitim ve uygulama mekânı olarak görmektedir.


47

Tablo 6. Avcı derneğini eğitim ve uygulama mekânı olarak algılamayı etkileyen faktörler (Model 5)

(Bağımlı değişken: Avcı derneğini eğitim ve uygulama mekânı olarak görme (D82) =1)

Table 6. Factors which affect perceiving hunting associations as the place which training and practice in (Model 5)

(Dependent variable: perceiving hunting associations as the place which training and practice in (D82))

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Marjinal

Etki

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Marjinal

Etki

D14 0,4907 0,5459 0,0551 D104 -0,0714 0,3334 -0,0074

D15 0,3180 0,5346 0,0333 D105 -0,7829** 0,3831 -0,0811

D16 1,1745* 0,7101 0,1708 D106 0,2539 0,4078 0,0263

D66 0,0012 0,0120 0,0001 D107 0,2224 0,4061 0,0230

D67 -0,0345 0,1558 -0,0036 D108 -0,2917 0,3927 -0,0298

D92 -0,0411 0,2594 -0,0043 D109 0,3030 0,4930 0,0339

D93 -0,1277 0,3287 -0,0132 D110 0,2000 0,4222 0,0213

D94 -0,4759 0,3177 -0,0493 D111 0,2214 0,6315 0,0246

D95 0,5458* 0,2923 0,0565 D112 -1,2504** 0,5846 -0,0971

D96 0,1072 0,1781 0,0111 D113 0,4913 0,4132 0,0552

D97 -0,1229 0,2479 -0,0127 D114 0,1922 0,4241 0,0206

D98 -0,5083* 0,2707 -0,0526 D115 0,2641 0,4289 0,0289

D99 -0,5225* 0,3073 -0,0541 D116 -0,3820 0,4943 -0,0376

D100 0,6120*** 0,2263 0,0634 Log-olabilirlik -145,1660

D101 0,1082 0,1561 0,0112 Ki kare (29) 32,5405 [0,2967]

D103 0,0767 0,4127 0,0078 Doğru Sınıflandırma Yüzdesi 86,8


Avcı derneğinin bir eğitim ve uygulama mekânı olarak görülme olasılığını; üyelerin resimlerini sergilemeye

verilen önem düzeyindeki artış (D100) % 6,34; avcılığın geçmişten-günümüze sürekli olarak yapılmasına

verilen önem düzeyindeki artış (D95) ise % 5,65 oranında arttırmaktadır. Diğer taraftan avcı derneğinin bir

eğitim ve uygulama mekânı olarak görülmesini yeni katılan üyelere silah bakımı hakkında bilgi verme

(D112) % 9,71; avcı derneğinin tasarladığı standart bir kıyafetin bulunması (D105) % 8,11; doğa sevgisi,

bilinçli avlanma, çevre duyarlılığı ve doğayı korumaya verilen önem düzeyindeki artış (D99) ise % 5,41

oranında azaltmaktadır. Yine esnaflar (D16), çiftçilere (D13) göre üyesi oldukları dernekleri % 17,08 daha

fazla eğitim ve uygulama mekânı olarak görmektedir.

Türkiye’de av ve yaban hayatı yönetiminin yeterlilik düzeyine bakışı etkileyen faktörler (Model 6), sıralı

logit model kullanılarak incelenmiştir (Tablo 7).

Tablo 7. Türkiye’de av ve yaban hayatı yönetiminin yeterlilik düzeyine bakışı etkileyen faktörler (Model 6) (Bağımlı

değişken: Türkiye’de av ve yaban hayatı yönetimini yeterli bulma (D120))

Table 7. Factors which affect the outlook on level of competence of hunting and wildlife management in Turkey

(Model 6) (Dependent variable: Find adequate hunting and wildlife management in Turkey (D82))

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

Bağımsız

Değişken Katsayı

Std

hata

D5 -0,3534 0,3056 D22 -0,0000 0,0965 D54 0,1374 0,1182

D6 -0,5193 0,4045 D40 -0,0412 0,0771 D56 0,3535*** 0,1343

D8 0,2238 0,2323 D41 -0,2380 0,1550 D60 -0,1453 0,1269

D9 -0,4928 0,3522 D42 -0,1723 0,1340 D61 0,3414** 0,1375

D11 0,1016 0,2308 D43 0,0041 0,1542 D62 0,5670** 0,2348

D12 0,1603 0,3200 D44 -0,0336 0,1400 D117 0,1600 0,1309

D17 0,0121 0,0105 D45 0,1307 0,1542 Log-olabilirlik -424,7695

D18 0,0271 0,2844 D46 0,5319*** 0,1925 Ki kare (29) 137,721 [0,0000]

D19 -0,1541 0,2485 D47 0,4046** 0,1947 Doğru Sınıflandırma

Yüzdesi 48,8

D21 0,0806 0,2208 D48 -0,1934 0,1359



48

Tablo 7’de görüldüğü gibi, yasal düzenlemelerin amaçları arasında “av hayvanlarını yetiştirmek ve sayısını

arttırmak” unsurunun öneminin artması (D46), “yaban hayatını korumak ve iyileştirmek” unsurunun

öneminin artması (D47), mevzuat dersine duyulan ilginin artması (D56), avcılık eğitiminin süresini yeterli

bulma (D61), eğitim sonrası sohbetlerde eğitim konularını tartışmanın artması (D62), ülkenin av ve yaban

hayatı yönetimini olumlu değerlendirmeye etkili faktörler olmuştur. Diğer yandan yapılan analizlerle, yaş

(D4-6), eğitim (D7-9) ve gelir düzeyinin (D10-12) Türkiye’de av ve yaban hayatı yönetiminin yeterlilik

düzeyine bakışı üzerinde etkisi gözlenmemiştir.

Yukarıda sunulan altı modelin en az ikisinde etkili olan faktörler, Çizelge 8’de verilmiştir. Buna göre, Bursa

ilindeki avcılar (D2), Balıkesir ilindeki avcılara göre daha az avlanmaktadır (Model 1). Avcılık eğitiminin

avcı davranışlarına yansıma başarısı (Model 2) ise Bursa ilindeki avcılarda, Balıkesir ilindeki avcılara göre

daha düşüktür.

Tablo 8. Modellerden elde edilen sonuçlar

Table 8. The results obtained from the models

Bağımsız

Değişken

Anlamlı İlişki Bulunan Katsayılar

Model1 Model2 Model3 Model4 Model5 Model6

D2 -0,7098 -0,6450

D14 -0,6126 -1,0193 1,5893

D16 -1,1749 1,1745

D17 0,0263 0,0267

D54 0,6404 0,3669

D56 0,3082 0,3535

D75 0,5291 -1,8836

İşçi-memurlar (D14) ile esnaflar (D16), çiftçilere (D13) göre daha az avlanmaktadır (Model 1). Aynı

kapsamda, avcılık eğitiminin avcı davranışlarına yansıma başarısı (Model 2), işçi-memurlarda (D14),

çiftçilere (D13) göre daha azdır. Diğer taraftan, işçi-memur olanlar (D14), çiftçilere (D13) göre daha fazla

avcı derneği başkanı olmaktadır (Model 3). Esnaflar (D16), çiftçilere (D13) göre avcı derneğini daha fazla

eğitim ve uygulama mekânı olarak görmektedirler (Model 5).

Avcı derneğine üyelik süresindeki artış (D17), avlanma sıklığını (Model 1) ve avcılık eğitiminin avcı

davranışlarına yansıma başarısını (Model 2) arttırmaktadır.

Ekoloji bilgisi ve çevrenin korunması dersine duyulan ilgi düzeyindeki artış (D54), avcı derneği başkanı

olmayı (Model 3) ve usulsüz bir avlanma ile karşılaşma durumunda ihbar etmeyi (Model 4) olumlu yönde

desteklemektedir. Avcılık ile ilgili mevzuat dersine duyulan ilgi düzeyindeki artış (D56), avcılık eğitiminin

avcı davranışlarına yansımasında (Model 2) ve Türkiye’de av ve yaban hayatı yönetiminin yeterlilik

düzeyine bakışı (Model 6) olumlu yönde etkilemektedir.

Av programları düzenlediği için derneğe üye olmak (D75), avcılık eğitiminin avcı davranışlarına

yansımasını (Model 2) sağlarken avcı derneği başkanı olmayı ise (Model 3) ise desteklememektedir.

4. TARTIŞMA VE SONUÇ

Çalışma sonucunda, avcıların analiz edilen davranış ve bakış açılarında, demografik ve kültürel unsurların

etkili olduğu belirlenmiştir. Balıkesir ilinin Bursa iline göre avlanma açısından daha fazla avantaja sahip

olması, Balıkesir ilinde yaşayan avcıların Bursa’dakilere göre daha sık avlandıkları sonucunu ortaya

çıkarmaktadır. Bu durum çiftçilerin; işçi-memur, mühendis, teknisyen ve öğretmenlere göre daha fazla

avlanması ile de örtüşen bir sonuç olarak kendini göstermektedir. Avcılık eğitiminin olumlu etkileri,

Balıkesir ilinde, Bursa ve İstanbul’a göre daha fazla dikkat çekmektedir. Yine av köpeği sahipliğinin ve

avlanma tutkusunun sosyal yaşamda daha fazla öncelik kazanması da avlanma sıklığını arttırıcı bir etki

oluşturmaktadır.

Avcılık eğitimi, çiftçilerde, işçi-memurlara göre daha fazla olumlu yönde davranış değişikliğine yol

açmaktadır. Beklenebilecek bir sonuç olarak yaşın artması ile eğitimin olumlu etkilerinin azaldığı


49

görülmektedir. Emeklilerde, eğitiminden beklenen olumlu davranışlar, çalışanlara göre daha az olmaktadır.

Bu durum ise eğitimin genç yaşlarda daha etkili olduğu sonucunu doğrular niteliktedir. Diğer taraftan

derneğe üyelik süresindeki artış, hem avlanma sıklığı hem de avcılık eğitiminden yararlanma düzeyini

arttıran bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.

Avcılık mevzuatı konusuna ilgi duyma, avcılık eğitiminin olumlu yönde davranış değişikliği yaratmasında

ve Türkiye’deki av ve yaban hayatı yönetimine yönelik bakışın olumlu olması üzerinde etkili faktörler

olarak belirlenmiştir. Bu bulgu, mevzuat konusunda edinilen bilgilerin cezaların caydırıcılığının etkisini

desteklediğini düşündürmektedir.

Avcının akrabaları arasında avcı bulunması, ihbar etmeyi azaltmaktadır. Bu durum, tanıdıkların usulsüz bir

avlanma gerçekleştirmesi durumunda, ilgili kurumlara ihbarda bulunmaktan çekinildiğini

düşündürmektedir. Aynı şekilde, avlanma amaçlarından arkadaşlarla birlikte olma amacına verilen önemin

ve yasal düzenlemelerin Avrupa Birliği mevzuatına uyum sağlamak için yapıldığına yönelik inancın

artması ile de ihbar etme davranışının düştüğü görülmektedir. Ancak ekoloji bilgisi ve çevrenin korunması

dersine yönelik ilginin yükselmesi durumunda ihbar etme davranışı oldukça artmaktadır. Bu sonuç,

avcıların doğal dengenin önemini kavramalarını sağlama yoluyla ihbar etme davranışına engel olan yerleşik

düşüncelerden ispiyonculuk ve tanıdıklarının ceza alması gibi endişelerin önüne geçilebileceğini

göstermektedir.

Dernek başkanları, ekoloji bilgisi ve çevrenin korunması dersine daha fazla ilgi göstermektedir. Bu sonuç

sorumluluk duygusunun bilgi ihtiyacını arttırdığını göstermektedir. Aynı kapsamda, dernek başkanları, avcı

derneklerini, lokal, oyun, av programı gibi olanaklar aracılığıyla avcıların buluştuğu, toplayıcı mekanlar

olarak görmektedir. Avcı derneklerinde av programlarının yeterince düzenlenmemesi veya avcıların bir çatı

altında yeterince toplanamaması gibi birlikteliği azaltıcı faktörler, bu yöndeki eksikliklerin giderilmesi için

dernek başkanlarının sorumluluk almasında etkili olmaktadır.

TEŞEKKÜR

Bu makalede “Avcıların Kültürel Özelliklerinin ve Profilinin Belirlenmesi (Balıkesir, Bursa ve İstanbul

Örneği)” adlı ve 111K519 nolu TÜBİTAK projesinin sonuçları kullanılmıştır. Bu projeyi desteklemesinden

dolayı TÜBİTAK’a teşekkür ederiz.

KAYNAKLAR

Astar, M., 2010. OECD Ülkelerinde Taylor Kuralı’nın Geçerliliğinin Logit Modelleri ile İncelenmesi. Marmara

Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 158s.

Cottrell, A., Lucchetti, R.J., 2014. Gretl User’s Guide, Gnu Regression, Econometrics and Time-series Library. 341s.

http://gretl.sourceforge.net, Erişim tarihi: 01.01.2014.

Çolakoğlu, G., 2011. Mincer Kazanç Denkleminin Türkiye ve Almanya için Genelleştirilmiş Sıralı Logit Modelleri ile

Analizi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 114s.

Dinç, M., 2012. Türkiye’de Otomobil Kasa Tipi ve Yakıt Tercihini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa

Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 79s.

Dölekoğlu, C.Ö., Yurdakul, O., 2004. Adana ilinde hane halkının beslenme düzeyleri ve etkili faktörlerin logit analizi

ile belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (8) s:62-86.

Erdaş, H., 2012. Türkiye’de Tarımın Finansmanında Tarımsal Kredilerin Rolü: Edirne Bölgesi Örneği. Namık Kemal

Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 139s.

Günden, C., 2005. Bireysel İşletme, Grup ve Bölge Bazında Uygulamaya Elverişli Esnek Üretim Planlarının Bulanık

Çok Amaçlı Doğrusal Programlama Yöntemiyle Elde Edilmesi Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Torbalı İlçesi Örneği.

Ege Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. İzmir, 435s.

Heberlein, T.A., Thomson, E., 1997. The effects of hunter education requirements on hunting participation and

recruitment in the United States. Human Dimensions of Wildlife 2 (1):19-31.


50

Heberlein, T.A., Ericsson M.G., Wollscheid K.U., 2002. Hunting correlates of hunting participation in Europe and

North America. Zeitschrift Fur Jagdwissenschaft 48: 320-326.

Karabaş, S., Gürler, A.Z., 2012. Organik ürün tercihinde tüketici davranışları üzerine etkili faktörlerin logit regresyon

analizi ile tahminlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5(10): 129-156.

Katzenbach, J.R., Steffen, I., Kronley, C., 2012. Cultural Change That Sticks. Harvard Business Review, July-August:

2-9.

Kaya, T.E., 2011. Kırsal Kadının Tarımsal Yenilikleri Benimsemesini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma (Tra1

Bölgesi Örneği). Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 131s.

Kızıloğlu, R., Kızılaslan, H., Kızılaslan, N., 2014. Meyveli maden suyu tercihlerini etkileyen faktörlerin logit modeli

ile analizi: Beypazarı ilçesi örneği. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 2(2): 92-97.

Koyuncu, C., Bakırtaş, İ., 2005. Logit Modeller Yardımıyla Sosyo-Ekonomik ve Demografik Faktörlerin Mevcut

Alternatif Isınma Sistemleri Üzerindeki Etkileri (Kütahya Üzerine Bir Uygulama). İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,

Sayı: 1, s:37-55.

Miran, B., 2003. Ekonometri Ders Notları, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. 12s.

Mitchell, R.E., 2001. Predictability of hunting: A Logistic regression analysis of western canadian hunters. Crossing

Boundaries–an interdisciplinary Journal 1(1):107-117.

Öztürk, A., 2003. Devlet Orman İşletme Amaç ve Stratejilerinin Belirlenmesi (Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği). KTÜ

Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Trabzon, 239s.

Özdamar, K., 2009. Paket Programlar ve İstatiksel Veri Analizi, Kaan Kitabevi, Eskişehir.

Şafak İ., Okan T., Hizal E., Keçecioğlu T., Acar S., 2014. Avcıların Kültürel Özelliklerinin ve Profilinin Belirlenmesi

(Balıkesir, Bursa ve İstanbul Örneği). TÜBİTAK-SOBAG Proje No: 111K519, 236s.

Şerbetçi, A., Özçomak, M.S., 2013. Sıralı lojistik regresyon analizi ile istatistik ve ekonometri, derslerinde başarıyı

etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri üzerine bir

uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 3(1): 89-110.

Tavşancı, G., 2010. Alternatif Yatırım Tercihlerinin Modellenmesi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü

Yüksek Lisans Tezi, 140s.

Yavuz, M.C., Karabağ, S.F., 2006. Harcama tabanlı pazar bölümlendirme: festival ziyaretçileri üzerine bir logit analizi

uygulaması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15(1): 427-436.

Avcı davranıúını etkileyen faktörlerin ekonometrik analizi · İl Dernekler Müdürlüğü...

Documents

Transcript of Avcı davranıúını etkileyen faktörlerin ekonometrik analizi · İl Dernekler Müdürlüğü...