Aukcja Sztuki Współczesnej, 20 lutego 2014, godz. 19

AukcjA sztuki współczesnejwARszAwA 6 MARcA 2014

Aukcja sztuki współczesnejDOM AUKCYJNY DESA UNICUM • WARSZAWA • 6 MARCA 2014 • GODZ. 19

WYSTAWA OBIEKTÓW AUKCYJNYCH

24 lutego - 6 marca 2014 r.poniedziałek - piątek w godzinach od 11 do 19

sobota w godzinach od 11 do 16

W SIEDZIBIE DOMU AUKCYJNEGO DEA UNICUM, WARSZAWA, UL. MARSZAłKOWSKA 34-50

pATRONAT MEDIALNY

I OKŁADKA FRONT poz. 3 Jerzy Nowosielski, „Murzynka na plaży”, 1992 r.II OKŁADKA - STRONA 1 poz. 15 Jarosław Modzelewski, „Za trzy trzecia”, 2003 r.

STRONA 2 (PRZEDTYTUŁOWA) poz. 17 Zbigniew Makowski, „Narzędzia”, 1968 r.STRONA 6 poz. 7 Ryszard Winiarski, „Obszar 184”, 1974 r.

IV OKŁADKA poz. 23 Władysław Hasior, „Chleb Polski”, 1986 r.

Juliusz WindorbskiPrezes Zarządutel. 22 584 95 [email protected]

Jan KoszutskiCzłonek ZarząduDyrektor Domu Aukcyjnegotel. 22 584 95 [email protected]

Agata SzkupDyrektor Działu Sprzedaży22 584 95 [email protected]

Iza RusiniakDyrektor Działu SztukiWspółczesnej22 621 96 [email protected]

Dział Księgowości

Małgorzata Kulma Główna Księgowa tel. 22 584 95 [email protected]

Marlena Ulejczyktel. 22 584 95 [email protected]

Urszula Przepiórkatel. 22 584 95 [email protected]

Dział Prawny

Krystian Owczarektel. 22 584 95 [email protected]

Prenumerata i zlecenia licytacji

Karolina Łopusińskatel. 22 584 95 34fax. 22 584 95 [email protected]

Public Relations

FineArt CommunicationsMagdalena Żuktel. 608 362 996

Maria WindorbskaDyrektor Marketingutel. 22 584 95 [email protected]

Maria PeliwoKoordynatorka tel. 784 090 [email protected]

DESA Unicumul. Marszałkowska 34-5000-554 Warszawatel. 22 584 95 25fax. 22 584 95 [email protected]

Karolina Łuźniak22 584 95 [email protected]

Aleksandra Brzozowska22 584 95 38 [email protected]

Salon WystawowyMarchand

Pl. Konstytucji 200-552 Warszawatel. 22 621 66 69

[email protected]

Małgorzata LemanekKierownik [email protected]

GaleriaMarszałkowska

ul. Marszałkowska 34/5000-554 Warszawa

[email protected]

AleksandraŁukaszewska22 584 95 [email protected]

Karolina ŁopusińskaKierownik Galerii22 584 95 [email protected]

Michał Bolka 22 584 95 [email protected]

DziałPrzyjęć

Pl. Konstytucji 200-552 Warszawa

[email protected]

Joanna TarnawskaKierownik Działu Przyjęć22 584 95 [email protected]

GaleriaBiżuterii

ul. Nowy Świat 4800-363 Warszawatel. 22 826 44 [email protected]

Monika Woź[email protected]

Beata PaluchKierownik [email protected]

Jerzy LewińskiEkspert [email protected]

Marcin KoniakFotograf22 621 96 [email protected]

Wydawca DESA UNICUM Sp. z o.o. • Redakcja ul. Marszałkowska 34–50 • 00-554 Warszawa • [email protected] Aukcja sztuki współczesnej • ISBN 978-83-63230-77-7 • Nakład 2 500 egzemplarzy

Konto Bank PKO BP SA 88 1020 1042 0000 8102 0271 6405 • NIP 525-00-04-496Opracowanie graficzne Andrzej Chojnacki • Zdjęcia Marcin Koniak

Zapraszamy na

WIECZÓR EKSPERCKI ZE SZTUKĄ WSPÓŁCZESNĄ Podczas spotkania nasi eksperci odpowiedzą na Państwa pytania dotyczące rynku sztuki współczesnej,podsumują miniony sezon oraz przybliżą sylwetki wielkich twórców awangardowych 2 połowy XX w.

4 marca godzina 18:30

RYSZARD WINIARSKI ”Obszar 184”, 1974 r.

Indeks

Artymowski Roman 42

Beksiński Zdzisław 39

Benkert Ernst 13

Bereźnicki Kiejstut 48, 49

Blum Kwiatkowski Gerard Jürgen 11

Broll Urszula 52

Brzozowski Tadeusz 21, 22

Ciecierski Tomasz 67

Cybis Jan 37

Czapla Marian 43

Dobkowski Jan 54, 55

Dominik Tadeusz 1, 2

Duda-Gracz Jerzy 18

Dwurnik Edward 38

Fałat Antoni 58

Fijałkowski Stanisław 5, 6

Hasior Władysław 23, 24

Kantor Tadeusz 9, 10

Kobzdej Aleksander 30, 31

Kowalski Andrzej S. 28

Krawczyk Jerzy 66

Krygier Stefan 50

Kujawski Jerzy 36

Lebenstein Jan 33

Lenica Alfred 32

Makowski Zbigniew 17

Marczyński Adam 29

Markowski Eugeniusz 57

Mieczkowski Ed (Edwin) 25

Mikulski Kazimierz 16

Modzelewski Jarosław 15

Musiałowicz Henryk 59

Nowosielski Jerzy 3, 4

Ociepka Teofil 61, 62

Owidzki Roman 35

pawlak Włodzimierz 47

pągowska Teresa 40

Rosenstein Erna 65

Rudowicz Teresa 45, 46

Sasnal Wilhelm 14

Sobel Judyta 44

Stanek Zdzisław 51, 53

Stańczak Julian 19

Stażewski Henryk 26, 27

Szewczyk Andrzej 41

Taranczewski Wacław 64

Tarasin Jan 20

Tatarczyk Tomasz 12

Tchórzewski Jerzy 56

Urbanowicz Danuta 60

Wegner Stefan 63

Winiarski Ryszard 7, 8

Ziemski Rajmund 34

Zapraszamy na

WIECZÓR EKSPERCKI ZE SZTUKĄ WSPÓŁCZESNĄ Podczas spotkania nasi eksperci odpowiedzą na Państwa pytania dotyczące rynku sztuki współczesnej,podsumują miniony sezon oraz przybliżą sylwetki wielkich twórców awangardowych 2 połowy XX w.

4 marca godzina 18:30

RYSZARD WINIARSKI ”Obszar 184”, 1974 r.

desa Unicum Aukcja sztuki współczesnej | 8

na przełomie lat 70. i 80. faktura obrazów dominika stawała się coraz lżejsza. Z okrągłych i owalnych form artysta budował pejzaże, przedstawiał na płótnach indywidualną wizję świata przyrody. Używał do tego własnego, niepowtarzalnego kodu znaków plastycznych.

dominik jest malarzem przyrody, której bogactwo kształtów i kolorów przekłada na abstrakcyjne formy. Plamy barwne i smugi kojarzą się z drzewami, drogami, płynącymi strumieniami, ogrodami. styl dominika pozostaje jednym z najbardziej charakterystycznych zjawisk w polskim malarstwie współczesnym.

1

Tadeusz dominik (ur. 1928 r., szymanów)

„Pejzaż”, 1982 r.

akryl/płótno, 50 x 60 cmsygnowany p.d.: ’dominik’opisany n odwrociu: ’50 x 60 dOMInIk | „PeJZAŻ” AkRYLe | 1982’

Cena wywoławcza: 16 000 złestymacja: 25 000 - 35 000

„Świat Dominika to ogniste słoneczne koła, kwiaty, patyki w płocie, dzbany, bochny chleba, trawa” - pisał o obrazach Dominika Zbigniew Herbert.


W 1953 ukończył warszawską AsP, na której od 1965 prowadził pracownię malarstwa. Profesor AsP, wielokrotnie dziekan Wydziału Malarstwa. studiował u J. Cybisa rozwijając zainteresowanie koloryzmem. do końca lat 50. tworzył drzeworyty. W połowie lat 50. zaczął malować obrazy abstrakcyjne, zbliżone do informel. do lat 70. maluje ekspresyjnie i spontanicznie. Późniejsze obrazy mają bardziej wyraźną, „kontrolowaną” formę. niezmienną inspiracją była dla artysty natura, jej kolorystyka i bogactwo form. W następnych latach równolegle z malarstwem, uprawiał tkanie gobelinów, zajmował się też ceramiką a od niedawna

tworzy grafikę komputerową. W 1956 reprezentował polskie malarstwo na Biennale w Wenecji. W 1973 otrzymał nagrodę im. Jana Cybisa. W 1979 otrzymał tytuł profesora. Tadeusz dominik jest jednym z najbardziej oryginalnych twórców współczesnego malarstwa polskiego i wybitnym kolorystą. na przełomie grudnia 2008 i stycznia 2009, w 80. rocznicę urodzin artysty, Warszawska królikarnia (oddział Muzeum narodowego w Warszawie) zaprezentowała monograficzną wystawę „Tadeusz dominik: Za oknem jest ogród?”, na której pokazano ponad 140 prac z różnych okresów twórczości artysty.

2

Tadeusz dominik (ur. 1928 r., szymanów)

Pejzaż, lata 80. XX w.

olej/płótno, 75 x 90 cmsygnowany p.d.: ’dominik’


Sam artysta tak mówi o swojej twórczości: „Moje malarstwo jest w całości efektem otwarcia na naturę, jest inspirowane naturą. Nie ilustruję natury, ale swoimi obrazami otwieram drogę widzowi do jej własnego przeżywania”.


W 1940 r. rozpoczął studia w krakowskiej kunstgewerbeschule. Od 1944 r. członek Polskiej Akademii Umiejętności. Członek Grupy Młodych Plastyków i Grupy krakowskiej. W latach 1976-1992 był profesorem AsP w krakowie. Malarz, rysownik, scenograf, twórca kompozycji figuralnych, martwych natur, aktów, pejzaży i obrazów sakralnych, w których łączył elementy nowoczesne z wpływami sztuki bizantyjskiej. Jego niepowtarzalny styl charakteryzuje się stosowaniem płaskiego układu barwnych plam obwiedzionych czystą linią

konturu i syntetyzującym widzeniem codzienności. Jest autorem licznych polichromii w kościołach (m. in. w kościoła św. ducha w nowych Tychach, kościoła w Wesołej k. Warszawy, cerkwi w Lourdes we Francji) oraz ikonostasów (m. in. w cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej w krakowie). Prace artysty znajdują się w licznych zbiorach muzealnych w Polsce i w kolekcjach prywatnych (UsA, kanada, Francja, niemcy). W 1993 r. został laureatem nagrody Wielkiej Fundacji kultury za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury.

3

Jerzy nowosielski (1923 kraków - 2011 kraków)

Murzynka na plaży, 1992 r.

olej/płótno, 120 x 90 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ’JeRZY nOWOsIeLskI | 1992’


OPInIe:Praca posiada certyfikat Fundacji nowosielskich

Sam malarz o postaci kobiecej w swoje sztuce pisał: „(...) pełna synteza spraw duchowych z rzeczywistością empiryczną dokonuje się właśnie w postaci kobiety (...). Jeżeli malarza interesuje problem cielesności, jakiś sposób łączenia spraw duchowych ze światem bytów fizycznych, to zupełnie naturalne jest, że zaczyna się interesować wyglądem kobiety.”


nowosielski jest jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych polskich artystów XX wieku. Prace artysty są od wielu lat poszukiwane przez kolekcjonerów, zdobią liczne kolekcje prywatne i muzealne. W 1947 r. ukończył Wydział Malarstwa AsP w krakowie. W roku 1957 był członkiem-założycielem stowarzyszenia Artystycznego Grupa krakowska (II Grupa krakowska). W latach 1957-1962 wykładał w Wyższej szkole sztuk Plastycznych w Łodzi. W latach 1976–1993 profesor na macierzystej uczelni. Odznaczony krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał też tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Brał udział w wielu wystawach w kraju i za granicą, swe prace pokazywał m.in. na Biennale w Wenecji (1956), Biennale w sao Paulo (1959), czy w Museum of Modern Art w nowym Jorku (1961). Jest jednym

z najwybitniejszych twórców polichromii w obiektach sakralnych (np. w kościele w podwarszawskiej Wesołej). Twórczość Jerzego nowosielskiego oscyluje na granicy między tradycją Wschodu a Zachodu, figurą a abstrakcją, malarstwem ikonowym a tradycją awangardową XX wieku. Początkowo malował głównie abstrakcje. Refleksja nad malarstwem ikonowym zaowocowała syntetycznie ujętymi figurami i martwymi naturami. Pod koniec lat 50. powrócił do abstrakcji, ale nadal malował figuratywne obrazy, prymitywizujące w formie, pełne hieratycznych kształtów o mocnym konturze i kolorze ograniczonym do kilku odcieni, co doprowadziło go do serii niemal monochromatycznych, opartych głównie na czerni aktów. W całym malarstwie nowosielskiego afirmacji sztuki nowoczesnej towarzyszy głębokie przeżycie i zrozumienie teologii ikony.

4

Jerzy nowosielski (1923 kraków - 2011 kraków)

Dwa akty, 1968 r.

olej/płótno, 80 x 100 cm


POCHOdZenIe:- kolekcja M. Boguckiej- kolekcja instytucjonalna, Polska

Akt kobiecy odgrywał ogromną rolę w twórczości Jerzego Nowosielskiego. Zdaniem idących tropem sugestii samego artysty krytyków, „kultywacją kobiecego ciała, mistyką jego nagości, sakralizacją samej kobiecości, Nowosielski wprowadza nas w duchowy wymiar. A wtedy widzimy już kobietę świętą, Eklezję i zbawczą Boginię...” [Andrzej Szczepaniak].


5

sTanisław FiJałkowski (ur. 1922 r., Zdołbunów na Wołyniu)

„Pejzaż”, 1958 r.

olej/płótno, 51 x 61 cmsygnowany p.d.: ’s. Fjałkowski’opisany na odwrociu: ’Pejzaż - 1958, 1958 replika mego obrazu z Muzeum sztuki w Łodzi’


studia odbył w latach 1946–1951 w łódzkiej PWssP. W początkowym okresie twórczości nawiązywał do doświadczeń impresjonizmu, w końcu lat 50. przeżył fascynację informelem. Przemiany, jakie zachodzą w jego malarstwie, skupiają się głównie na stopniowym odchodzeniu od formy wprost, zbyt dosłownej. Tworzył prace, które wykorzystują sugestie „przedmiotowe” i odnoszą się np. do ikonografii chrześcijańskiej, cykle kompozycji abstrakcyjnych (np. „Wąwozy”, „Wariacje na temat liczby cztery”, „studia talmudyczne”) czy sięgających do własnych przeżyć autora („Autostrady”). Artysta reprezentował Polskę na Biennale w sao Paulo (1969) i na Biennale w Wenecji (1972). W roku 1977 wyróżniono go nagrodą krytyki Artystycznej im. Cypriana kamila norwida, a w 1990 r. uhonorowany został prestiżową nagrodą im. Jana Cybisa.


6

sTanisław FiJałkowski (ur. 1922 r., Zdołbunów na Wołyniu)

„12 XI 70”, 1970 r.

olej/płótno, 79,5 x 100sygnowany i datowany na odwrociu, na blejtramie: ‘s. Fijałkowski 12 XI 70 93/70’


LITeRATURA:- stanisław Fijałkowski, katalog wystawy, [red.] Włodzimierz nowaczyk, Muzeum narodowe w Poznaniu, Poznań 2003, poz. kat. 106, s. 143.

Przemiany, jakie zachodzą w malarstwie Fijałkowskiego, skupiają się głównie na stopniowym odchodzeniu od formy wprost, zbyt dosłownie aluzyjnej. Malarz tak wspominał czas namysłu nad tego rodzaju potrzebą: „Coraz śmielej starałem się dochodzić do formy nie narzucającej jednej interpretacji, lecz pozostawiającej widzowi pełną swobodę sięgania do jego własnego świata nieuświadomionych lub przygłuszonych prawdziwych treści jego osobowości. Starałem się i staram się nadal stworzyć formę, która jest tylko początkiem kreowania przez widza dzieła, za każdym razem w innej postaci...”. Tak artysta mówi o otwarciu się widza na jego obrazy: „Jeśli ktoś jest otwarty i chętny do odbioru nowych rzeczy, to moja twórczość może do niego trafić. Człowiek, u którego nie ma gotowości przyjęcia czegoś nowego, jest ślepy; nic nie zobaczy. Ponieważ to, co widzi, nie odpowiada temu, co chce widzieć, więc jego zdaniem jest to albo złe, albo bez znaczenia. Tymczasem istotna jest pokora wobec duchowego wymiaru obrazu. Ja chcę tylko otwierać możliwości na nowy wymiar życia duchowego.”


studiował na Politechnice i w AsP w Warszawie. W 1965 r. powstały pierwsze obrazy z serii “Próby wizualnej prezentacji rozkładów statystycznych”, gdzie użył jako podstawowej jednostki struktury czarny i biały kwadrat, a ich układ wynikał z przypadku. W 1966 r. otrzymał nagrodę na sympozjum Artystów i naukowców w Puławach. W latach 1967 – 77 tworzył scenografie m. in. w Teatrze Polskim w Warszawie. Od 1976 r. rozpoczął działalność

w “salonach Gry”, do których wprowadzał przypadkowych uczestników. Po 1980 r. powstały formy przestrzenne – tzw. geometria w stanie napięcia. Ważniejsze realizacje przestrzenne to: Goriucken 1976 r., projekt dla Hamburga z 1980 r., udział w kunststrasse Rhon w 1986 r. Miał ok. 50 wystaw indywidualnych; ważniejsze wystawy zbiorowe to: Biennale w sao Paulo (1969 r.), Biennale konstruktywizmu w norymberdze (1969 i 1971 r.)

7

ryszard winiarski (1936 Lwów - 2006 Warszawa)

„Obszar 184”, 1974 r.

akryl, relief, technika mieszana/płyta, 100 x 100 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ’Winiarski 1974’, ’Area 184’, na odwrociu nalepka z opisem w maszynopisie

Opis na rewersie:Penetracja przestrzeni realnej ze zróżnicowanym efektem elementów, zależnym od ruchu widza. Zmienna losowa – kostka do gry.


WYsTAWIAnY:- 2002 Polski dom Aukcyjny sztuka, kraków

LITeRATURA:- Ryszard Winiarski: prace z lat 1973-1974, katalog wystawy, [red.] Józef Grabski, IRsA, kraków 2002, s. 122-123, kat. 48.

„Struktura świata zbudowana jest z elementów przypadkowych, a rzeczywistość pełna jest przykładów sytuacji losowych, zdarzeń przypadkowych.” Ryszard Winiarski


dążąc do maksymalnego uproszczenia środków artystycznego wyrazu, Winiarski posługiwał się początkowo tylko czernią i bielą (odpowiednikami matematycznych zer i jedynek) oraz kwadratem jako stałym modułem budującym kompozycje, których zapis powstawał w wyniku zastosowania przypadku w procesie tworzenia pracy (rzut kostką do gry, losowanie, wybór przypadkowych liczb). Zgodnie z koncepcją artysty jego prace były wynikiem

połączonych ze sobą czynników przypadku i zaprogramowania. Program przewidywał np. wybór wielkości kwadratu, wybór koloru lub narożnika obrazu, od którego zaczynała się rozwijać kompozycja. O ostatecznym wyborze elementów decydował jednak przypadek, czyli rzut kostką lub monetą. Pod jego ręką przypadek nabierał cech logiczności.

8

ryszard winiarski (1936 Lwów - 2006 Warszawa)

„Obszar 128”, 1973 r.

akryl/płótno, 100 x 100 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ’Winiarski 1973’, ’Obszar 128’na odwrociu papierowe nalepki: z Barney Weigner Gallery n.Y. oraz nalepki z opisem pracy

Opis na rewersie: Obszar 128 losowany w ten sposób, że iloczyn 2 rzutów kostką wskazuje ilość elementów koloru białego zaś kolejny iloczyn 2 rzutów ilość elementów koloru czarnego. Zmienna losowa - kostka do gry.


WYsTAWIAnY:- 1973 Barney Weigner Gallery; nowy Jork- 2002 Polski dom Aukcyjny sztuka, kraków

LITeRATURA:- Ryszard Winiarski: prace z lat 1973-1974, katalog wystawy, [red.] Józef Grabski, IRsA, kraków 2002, s. 58-59, kat. 16.


9

Tadeusz kanTor (1915 Wielopole skrzyńskie - 1990 kraków)

Z cyklu „Multipart”, 1970 r. egzemplarz nr 12

asamblaż/płótno, 120 x 110 cmna odwrociu kopia naklejki wystawowej Galerii Folsal z 1970 r.Obiekt po całkowitej renowacji - odtworzeniu stanu pierwotnego, sprzed interwencji z 1971. dokonano wymiary zniszczonego podobrazia wraz z blejtramem, które nie mogło być już nośnikiem dla asamblażu. scalono kolorystykę całości.


WYsTAWIAnY:- 1970, Galeria Foksal, Warszawa- 1971, Galeria Foksal, Warszawa

POCHOdZenIe:- pierwszy nabywca

LITeRATURA:W załączeniu dokumentacja ekspozycji pracy na pierwszej i drugiej wystawie Multipart-u w galerii Foksal w 1970 r. i 1971 r. wraz z oryginalnym dokumentem zakupu obiektu przez „kolekcjonera”.

Prezentowany egzemplarz wywodzi się bezpośrednio od pierwszego nabywcy pracy, który zakupił go od Kantora w 1970.. Praca prezentowana była także na drugiej wystawie w 1971 już z interwencją właściciela. Zachowały się wzmianki prasowe dokładnie o tej pracy i o interwencji dokonanej przez nabywcę oraz zdjęcia ekspozycji z widocznym obrazem.

W roku 1970 Tadeusz kantor przedstawił w warszawskiej Galerii Foksal koncepcję artystycznej akcji nazwanej potem MULTIPART. Artysta był również autorem technicznego opisu dzieł, które zostały 21 lutego 1970 roku wystawione w Galerii Foksal na ekspozycji inicjującej pierwszy etap MULTIPART-u. do płócien formatu 110x120 cm przyczepione zostały swobodnie uformowane parasole, a całość pomalowana na biało. Pod nadzorem kantora wykonano blisko 40 takich obrazów zatytułowanych „Parapluie-emballage”. Akcja MULTIPART (multiplikacja + partycypacja) składała się z dwóch etapów. W pierwszym etapie prezentowane na wystawie obrazy można było zakupić w cenie 500 zł. nabywcy multipli zawierali z Tadeuszem kantorem umowę w której zobowiązywali się, że przez okres pół roku będą z obrazami postępować w dowolny sposób pokrywając je różnego rodzaju wypowiedziami, uwagami itp. Mogli też, wg sugestii autora, swój zakup powalać, podziurawić, spalić, spekulować, splagiatować etc. Po upływie tego okresu obrazy miały być dostarczone do galerii i pokazane na wystawie ukazującej efekty drugiego etapu akcji. sprzedano 34 obrazy, a w pokazie drugiego etapu (20 lutego 1971 r.) wzięło udział 25 dzieł z różnymi interwencjami kolekcjonerów. Pomysł MULTIPART-u zrodziły zarówno: działalność malarska kantora w której przekraczał i unieważniał konwencjonalne formy sztuki, jak i refleksje nad bezpośrednim zetknięciem sztuki z życiem oraz komercyjną, nierzadko brutalną ingerencją rynku w sferę twórczości. dla kantora twórczość nie była jednoznaczna z pojęciem dzieła sztuki. Utożsamiał twórczość z procesem kreacji, a nie finalnym artefaktem. W akcji MULTIPART-u efekt twórczości w postaci obrazu został zdewaluowany poprzez pozbawienie godności, unikalności i oryginalności dzieła, a tym samym stawiał w kłopotliwej sytuacji krytyków, teoretyków sztuki, muzealników i kolekcjonerów. Zwielokrotnienie formy obrazu z przyczepionym parasolem (multiplikacja) poddawało w wątpliwość pojęcie unikalności dzieła. Przekazanie zaś nabywcy uprawnień, zarezerwowanych w konwencjonalnym myśleniu, dla autora w rzeczywistości pozbawiało kolekcjonerów pozorów posiadania oryginalnego dzieła kantora. sens MULTIPART-u dotyczył idei, a nie przedmiotów. Chodziło o stworzenie dzieła sztuki o walorach wymykających się komercyjności. Artysta chciał stworzyć pozory komercyjności, rozdmuchać je, nadąć do kolosalnej fikcji, tak, że dzieło sztuki przestaje być towarem. Genezę projektu można wskazać w wielu wcześniejszych działaniach kantora np. w latach 60., kiedy to po okresie malarstwa informel skupił swoja uwagę na przedmiocie. Mówił wówczas (wg relacji Wiesława Borowskiego), że gdy pierwszy raz przyklejał do obrazu torbę czy parasol zdał sobie sprawę z tak silnej obecności i plastycznej rangi tego przedmiotu, że poczuł się ograbiony, zbędny niemal jako malarz ze swymi umiejętnościami pikturalnego i manualnego kształtowania obrazu. W zgniecionym, pozbawionym jakichkolwiek cech utylitarności parasolu odnajdziemy fascynacje autora przedmiotem bliskim „wraku”, balansującym „między wiecznością a śmietnikiem”. W dopuszczeniu przypadkowych ludzi do procesu kreacji, interwencji otaczającego życia

w materię dzieła, dostrzec można echa happeningu, w którym artysta jedynie inicjował akcję, a kontynuowali ją już inni uczestnicy, a także uprawianego przez kantora w latach 50. malarstwa informel włączającego przypadek, jako konstytutywny element obrazu. niewątpliwie bezpośrednio MULTIPART zapowiadał obraz znajdujący się w Moderna Museet w sztokholmie zaopatrzony w ołówek i instrukcję – Signez s’il Vous plait.kontestacja i kwestionowanie dotychczasowego pojęcia dzieła sztuki było tematem szeroko dyskutowanym w ówczesnej sztuce światowej. najbardziej radykalną formę przybrało w konceptualizmie. Myśl, idea, projekt, wg czołowych teoretyków tego trendu, stanowiły podstawowa wartość dzieła, a sama realizacja w fizycznej postaci była sprawą drugorzędną, albo w ogóle niepotrzebną. W recenzjach, jakie ukazały się w polskiej prasie po MULTIPAR-cie, wielu krytyków dało się wyraźnie wciągnąć w pułapkę zastawioną przez kantora, szczególnie w odniesieniu do pozorów komercyjnych akcji. kTT (krzysztof Teodor Toeplitz) zarzucał artyście, że przyjechał z krakowa z 40 parasolami, a wyjechał z Warszawy z 20 tysiącami złotych. Z kolei anonimowy czytelnik w liście do wrocławskich „Wiadomości” wyliczał, że koszt parasoli, blejtramów, płótna, przejazdów i pobytu kantora w Warszawie świadczy, że do całego interesu dołożył, a nie zarobił. Podczas wystawy drugiego etapu MULTIPART-u Tadeusz kantor, na propozycję by ocenił wartość poszczególnych interwencji kolekcjonerów, nie wyraził zgody. Ważny był bowiem dla niego element zaskoczenia i sprowokowania spontanicznego działania w kreacyjnym procesie malarskim, a nie finalna postać. niemniej w kilku przypadkach akcja MULTIPART-u nie zakończyła się w 1971 roku. Grupa studentów architektury z pracowni prof. krassowskiego, która zakupiony obraz poniosła jak transparent w pochodzie pierwszomajowym w 1970 roku, a potem urządziła mu pogrzeb i zakopała w ogrodzie Pałacu Zamoyskich, w 2012 roku postanowiła go odkopać i wydobyć po ponad 40 latach. niestety stan zachowania dzieła nie pozwolił zrealizować tego zamiaru. Z kolei nabywca numeru 12 multipla prezentowanego 1971 roku, napisał w okolicach rączki parasola: „Przeżywałem Powstanie Warszawskie nie zaśmiecajcie miasta. I nakleił stara ulotkę reklamową: „Największa w Krakowie i okolicy parowa fabryka wódek polskich Romana Maryńskiego. Nazwy wódek „Teściowa”, „Rach-ciach-ciach”. Po latach uznał jednak, że lepsza była pierwotna, nieskażona forma i postanowił na nowo ją przywrócić. Tylko, że kantorowi chodziło o to, żeby te quasi-przedmioty sztuki znalazły się w próżni artystycznej. Jak pisał: nie mogą też one nigdy stać się „objets arts”, tzn. obiektami związanymi ze smakiem, przyjemnością estetyczną itp. nie precyzował jednak czy poza swoją bezinteresowną bezużytecznością mają być czymś więcej niż wytrąconym ze swej funkcji obrazem. W obydwóch tych w/w przypadkach mamy do czynienia z działaniami mieszczącymi się w idei MULTIPART-u Tadeusza kantora. Wszak według jego wskazówek kolekcjoner mógł obraz sprzedać, odkupić, spekulować, ukraść, splagiatować.

Lech stangret

Galeria Foksal, 1971, fot. Piotr Barącz


Ukończył w 1939 AsP w krakowie. Był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej awangardy artystycznej doby powojennej, a przede wszystkim twórcą polskiego teatru awangardowego - w 1944 eksperymentalnego teatru podziemnego, a od 1956 teatru Cricot 2 w krakowie. Był współzałożycielem i członkiem Grupy Plastyków nowoczesnych w 1945. W 1955 odbył podróż do Paryża, gdzie zetknął się

z najnowszymi tendencjami w sztuce światowej. W jego twórczości główną formą wypowiedzi artystycznej było malarstwo abstrakcyjne, zwłaszcza typu informel, zajmował się także grafiką; aranżował happeningi, zajmował się scenografią i filmem. Prowadził działalność pedagogiczną: w 1948 i 1968 roku w AsP w krakowie i w 1961 w akademii w Hamburgu. Laureat m.in. nagrody Fundacji im. Goethego w 1978 w szwajcarii.

10

Tadeusz kanTor (1915 Wielopole skrzyńskie - 1990 kraków)

„Obraz”, 1963 r.

olej, technika mieszana/płótno, 80 x 100 cmsygnowany p.d.: ‘kantor’opisany na odwrociu: ‘T. kAnTOR | CRACOVIe | julliet 1963 | „peinture”’


„Powiedzieć o Kantorze, iż należy on do grona najwybitniejszych artystów polskich drugiej połowy dwudziestego wieku, to powiedzieć niewiele. Dla sztuki polskiej jest on tym, kim dla sztuki niemieckiej jest Joseph Beuys, a dla amerykańskiej Andy Warhol. Twórca zupełnie osobnej wizji teatru, aktywny uczestnik neoawangardowych rewolucji, oryginalny teoretyk, innowator głęboko osadzony w tradycji, malarz antymalarski, happener-heretyk, ironiczny konceptualista - to tylko niektóre z jego licznych wizerunków. Poza tym wszystkim, był Kantor niestrudzonym animatorem artystycznego życia w powojennej Polsce, można by rzec - jedną z jego głównych sił napędowych. O jego wielkości nie tyle decyduje jego twórczość, ile on sam pojęty jako całość, jako swego rodzaju Gesamtkunstwerk, na który składa się jego sztuka, jego teoria i jego życie.” Jarosław Suchan


Był współzałożycielem i kierownikiem klubu Młodej Inteligencji „Czerwona Oberża” (1956-1961), następnie inicjatorem i kierownikiem Laboratorium sztuki Galerii eL w latach 1961-74 w elblągu. Inicjator i kurator pięciu edycji Biennale Form Przestrzennych w latach 1965-1973, będących przeglądami i sympozjami sztuki poszukującej (neokonstruktywizm, konceptualizm, kino rozszerzone, performance). W 1974 roku wyjechał na stałe do niemiec. W niemczech realizował ideę „stacjonizmu” w sztuce, zakładając w różnych

miejscach tzw. stacje sztuki (w klasztorze Cornberg, zamku Rittersheim, w Hünfeld, Fuldzie, Bad Hersfeld, kleinsassen i innych). Od 1975 roku prowadzi Wolną Akademię sztuki w Hünfeld, a w 1990 roku otwiera Museum of Modern Art - z kolekcją o profilu międzynarodowym, skupiającą prace twórców o rodowodzie konstruktywistycznym. W 1993 roku założył Muzeum Artystów „Forum sztuki konkretnej” w erfurcie oraz nieistniejące już Muzeum sztuki Reduktywnej w Świeradowie Zdroju. stworzył pojęcie sztuki inteligibilnej.

11

Gerard JürGen Blum kwiaTkowski (ur. 1930 r., Faulen, dzisiejsze Ulnowo)

Z cyklu „Konstelacja energii czasowych”, 1982 r.

akryl/płyta pilśniowa, 100 x 100 cm, instalacja składająca się z 9 elementów, każdy 30x30x1,5 cm.sygnowane i datowane na odwrociu



studiował w warszawskiej AsP. Jego twórczość jest efektem wnikliwej obserwacji wybranych z otoczenia i wielokrotnie powtarzanych motywów: zamknięte bramy, drogi, wzgórza, wąwozy, woda i unoszące się na jej powierzchni łodzie lub brodzące w niej psy. Od 1984 r. współpracuje z Galerią Foksal w Warszawie. Jego prace były prezentowane na wielu wystawach indywidualnych m.in.w : Galerii Foksal, galerii BWA w Lublinie, Galerii

Awangarda we Wrocławiu, Państwowej Galerii sztuki w sopocie, Galerii 86 w Łodzi, w Galerii Zachęta w Warszawie, soho Center for Visual Arts w nowym Jorku, Galerie Ucher, kolonia. Uczestniczył w licznych wystawach zbiorowych. W 1999 r. został laureatem Grand Prix Międzynarodowego konkursu Rysunku we Wrocławiu. Był stypendystą Fundacji kościuszkowskiej w nowym Jorku; Fundacji sorosa w UsA i Fundacji Rockefellera we Włoszech.

12

Tomasz TaTarCzyk (1947 katowice - 2010 Warszawa)

Bez tytułu, 2009 r.

olej/płótno, dyptyk: 180 x 260 cm (całość), 180 x 130 cm (x2)sygnowany l.d.: ’TOMAsZ TATARCZYk’datowany i opisany na odwrociu: ’TOMAsZ TATARCZYk | 2009’


Prezentowany obraz jest jedną z dwóch ostatnich prac, jakie artysta namalował przed swoją śmiercią w 2009 r. schnący długo w pracowni obraz przyjechał do Warszawy z Męcimierza już po śmierci artysty. „Moja pracownia znajduje się w miejscu oddalonym od zgiełku wielkiego miasta – wyznawał artysta - Jest tutaj szeroka rzeka, są wzgórza, lasy, pola, wąwozy i urwiska, dzikie i oswojone zwierzęta, dobrzy i źli ludzie oraz miejsca i rzeczy naznaczone ich obecnością, a także zmieniające się pory roku i dnie niepodobne do siebie. Wszystko tu odczuwa się z większą intensywnością niż w mieście. Jednocześnie mam świadomość tego, że przynależę do tak zwanego świata cywilizacji. Stwarza to swoisty chaos, w którym, kiedy maluję, staram się znaleźć pewien porządek niejako przefiltrowany przez to, co wiem, i to, co czuję; znaleźć porządek, kiedy patrzę na fragment jakiejś całości, na detal oczyszczony z reszty i tego detalu magnetyzm.” Tomasz Tatarczyk


Pierwsze zainteresowanie sztuką wywołały u niego komiksy („dick Tracy”, „Little Orphan Annie”). Brał lekcje rysunku w Art Institute of Chicago. następnie wstąpił na Harward, który ukończył w 1953 roku. następnie wyruszył w podróż po europie studiując sztukę u Oskara kokoschki w salzburgu oraz w Central school of Arts and Crafts w Londynie. W 1959 roku po przeprowadzce do nowego Jorku zaczyna współpracę z Hewittem i Mieczkowskim jako Anonima Group. Grupa skupia się na badaniu psychologii percepcji w jej relacji ze sztuką. Od 1961 mieszka w Paryżu gdzie zapoznaje się m.in. z Henrykiem stażewskim. W latach 60. Benkert pokazuje swoje prace z Anonima Group na takich wystawach jak „The Responsive eye” w MoMA w nowym Jorku, na wystawie grupowej

w denise René Gallery w Paryżu czy w Martha Jackson Gallery w nowym Jorku. W 1966 roku razem z Anonima Group wystawia swoje prace w Galerii Foksal w Warszawie („Obrazy czarno-białe i szare”) oraz na Akademii sztuk Pięknych w krakowie. W tym samym roku rozpoczyna nauczanie w Pratt Institute na Brooklynie gdzie wykłada przez następnych 25 lat. Artysta otrzymał wiele stypendiów i grantów m.in. nagrodę new Rork state Creative Artist Public service, grant national Foundation for the Arts oraz grant Pollock-krasner. Jego prace ma w swoich zbiorach m.in.: Albright-knox Art Gallery w Buffalo; Robert Hull Fleming Museum w Burlington; Grey Art Gallery, new York University czy Tel Aviv Museum of Art w Izraelu.

13

ernsT BenkerT (1928 Chikago - 2010 nowy Jork)

„Warszawa 5”, 1965 r.

akryl/płyta pilśniowa, 61 x 61 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ’WARsAW # 5 | 1965 | 24’ x 24’ LIQUITeX | ernst Benkert’


WYsTAWIAnY:- 1966, nowy Jork, Anonima Gallery , “Black/White and Gray Paintings 24” square”- 1966, Londyn, Institute of Contemporary Arts- 1966, Warszawa, Galeria Foksal, „Obrazy czarno-białe i szare”

LITeRATURA: - Obrazy czarno-białe i szare, katalog wystawy Grupy Anonima (ernst Benkert, Francis Hewitt, edwin Miecznikowski), Galeria Foksal, Warszawa 1966, s. 17 (spis prac eksponowanych).

W pierwszej połowie XX wieku artyści odkryli, że przez ograniczenie palety barwnej do czerni i bieli można ożywić kompozycję oraz zerwać z tradycyjnymi elementami malarstwa. Artyści z lat 50. i 60., a wśród nich Benkert, kontynuowali te eksperymenty wracając do tej ograniczonej palety. Doskonałym przykładem takich poszukiwań malarskich jest cykl obrazów grupy Anonima. Obraz „Warszawa #5” znalazł się na wystawie Anonima Group „Obrazy czarno-białe i szare”, która odbyła się w lipcu 1966 roku w Galerii Foksal w Warszawie. Brali w niej udział poza Ernstem Benkertem Francis Hewitt oraz Edwin Mieczkowski. W katalogu dołączonym do wystawy czytamy: „»Program uzgodnionych ograniczeń« grupy Anonima oparty jest na wynikach badań psychologii percepcji wizualnej i ich zastosowaniach w stabilnych realizacjach dwuwymiarowych. Grupa działająca jako zespół bada jednocześnie jeden aspekt doświadczenia wizualnego. Grupa nakreśliła sobie czteroletni plan produkcji cyklu (…) dwuwymiarowych sprawdzianów rezultatów tych badań. Plan koncentruje się na pewnych określonych znamionach struktur wizualnych: będą to sprawdzalne, dwuwymiarowe i monokularne bodźce doświadczenia w domniemaniu trójwymiarowego, wyliczone (…) w kolejności ich psychologicznie potwierdzonej ważności i rzetelności”.


studiował na Wydziale Architektury Politechniki w krakowie (1992-1994), a następnie na Wydziale Malarstwa Akademii sztuk Pięknych w krakowie (1994-1999), gdzie uzyskał dyplom w pracowni malarstwa prof. Leszka Misiaka. Członek artystycznej grupy „Ładnie”. Pierwsza indywidualna wystawa miała miejsce w Galerii Zderzak w krakowie w 1999, potem związał się z Galerią Raster i Fundacją Galerii Foksal w Warszawie. Był także autorem komiksowego cyklu „Tu żyję i tu jest mi dobrze“ drukowanego w „Przekroju“. Jest laureatem nagrody van Gogha, jednej z najważniejszych europejskich nagród artystycznych. Jego prace znajdują się w zbiorach Tate

Modern w Londynie, Centre Pompidou w Paryżu i w Muzeum Guggenheima w nowym Jorku. Jesienią 2002 na aukcji w domu aukcyjnym Philips de Pury w nowym Jorku jego obraz Ufo osiągnął najwyższą cenę ponad 200 tys. dolarów. Malarstwo sasnala charakteryzuje się różnorodnością stylistyczną i tematyczną. Interpretuje wydarzenia historyczne i własne wspomnienia, tematy powracają w obrazach po latach, jak chociażby w cyklu „samoloty“. Malowanie obrazów związane jest z twórczością filmową, która powstaje równolegle, niekiedy wzajemnie się wspomagając, chociażby w kadrowo uchwyconych scenach czy licznych portretach malowanych według zdjęć.

14

wilhelm sasnal (ur. 1972 r., Tarnów)


olej/płótno, 119 x 90 cmsygnowany, opisany i datowany na odwrociu: ’WILHeLM sAsnAL | 1998 AsP kRAkÓW’


„Kiedy maluję jestem sam na sam z płótnem. Praca nad obrazem przebiega na różnych etapach. Malowanie obrazu to zawsze przerabianej w jakiś sposób tego, co kiedyś zobaczyłem, albo co mi przyszło do głowy... Obrazy, które do mnie przychodzą są raczej przypadkowe, pojawiają się wcześniej zanim zacznę malować Rzadziej ich szukam, częściej znajduję“ [Wilhelm Sasnal Lata walki, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2007, s. 32.]


studiował w warszawskiej AsP - w 1980 obronił dyplom z malarstwa w pracowni prof. stefana Gierowskiego. Był współzałożycielem Gruppy, z którą wystawiał w latach 1983-92. W tym też okresie w obrazach artysty znajdują odbicie wydarzenia, którymi żyła Polska. Jest uważany za jedną z głównych postaci „ekspresji lat 80.”. W 1997 nastąpiła zmiana używanej przez Jarosława Modzelewskiego techniki malarskiej z olejnej na temperową. Zamiarem artysty

było ożywienie płócien przez technikę tempery, która pozwala na swobodniejsze kształtowanie faktury płótna. W twórczości artysty pojawiły wkrótce nowe wątki. na przełomie 2001 i 2002 roku w Galerii kordegarda w Warszawie odbyła się wystawa pt. „Obraz jako wyraz obserwacji wnętrza kościelnego”. specyficzna atmosfera obrazów Modzelewskiego i filmowy sposób kadrowania tematu sprawia, że krytycy chętnie porównują go do edwarda Hoppera.

15

Jarosław modzelewski (ur. 1955 r., Warszawa)

„Za trzy trzecia”, 2003 r.

tempera żółtkowa/płótno, 120 x 180 cmsygnowany, datowany i opisany na odwrociu: ’Jarosław | Modzelewski | 2003 | „Za trzy trzecia” | temp. ż. 120 x 180’


WYsTAWIAnY: - 2008 kraków, dominik Art Project, „no places no frontiers”- 2007 Rzym, Instytut Polski w Rzymie- 2006 Warszawa, Galeria Grafiki i Plakatu- 2005 Olsztyn, Muzeum Warmii i Mazur, „Różne obrazy”- 2004 Białystok, Galeria Arsenał, „Wisła, Broniewski i inne”

LITARATURA: - Jarosław Modzelewski. Obrazy 1977-2006, Małgorzata kurzac, Jan Michalski,

red. Maryla sitkowska, Marta Tarabuła, Galeria Zderzak, kraków 2006, s. 218.

- Jarosław Modzelewski, L’attesa come un mode di trascorrere il tempo, katalog wystawy, Instytuto Polacco di Roma, 27.02.-30.03.2007, Rzym 2007, reprodukcja na stronie nienumerowanej.


Od 1938 studiował malarstwo pod kierunkiem P. dadleza i k. sichulskiego w AsP w krakowie. W czasie okupacji kontynuował naukę u F. Pautscha w kunstgewerbeschule. Po zakończeniu wojny uczył się w latach 1945-46 aktorstwa i reżyserii w studio dramatycznym przy Teatrze starym w krakowie, jednocześnie w 1945 roku ukończył Warsztat Filmowy Młodych. Był członkiem Grupy krakowskiej, uczestniczył w Wystawach

sztuki nowoczesnej w krakowie i w Warszawie. Zajmował się malarstwem, rysunkiem, scenografią i aktorstwem (występował w konspiracyjnym teatrze Tadeusza kantora oraz po wojnie w jego teatrze Cricot 2), pisał wiersze. Malarstwo artysty klasyfikowane jest jako surrealistyczne, metaforyczne, oniryczne. Ulubione motywy to piękne kobiety, zwierzęta, kwiaty traktowane umownie, wypełniające przestrzeń obrazu.

16

kazimierz mikulski (1918 kraków - 1998 kraków)

Portret oglądany przez kota, około 1968-70 r.

olej/płótno, 65,5 x 52 cmna odwrociu, na blejtramie napis: ‘k.MIkULskI’; na ramie: ‘PORTReT OGLĄdAnY PRZeZ kOTA’


POCHOdZenIe:- dom Aukcyjny Agra Art- kolekcja instytucjonalna, Polska

W malarstwie lubił Mikulski kojarzyć ze sobą rozmaite elementy na zasadzie pokrewieństw podsuwanych przez wyobraźnię. Odwoływał się do „logiki” marzenia sennego (m.in. z erotycznymi podtekstami), fantazji, do poetyki baśni bądź bajki, do obrazów zapisanych w pamięci i odtwarzanych z niej w sposób spontaniczny, podyktowany jedynie wolą artystycznej kreacji. Mamy tu do czynienia z rzeczywistością traktowaną umownie, kreowaną dla potrzeb sztuki, malowniczą, zagadkową. Urzeka w tym malarstwie prostota dekoracyjnych form, które wypełniają zabudowaną kulisowo przestrzeń imaginacyjnych, intymnych „krajobrazów wewnętrznych”.


Artysta studiował w warszawskiej AsP (1950–56). Zajmował się różnymi dziedzinami nauki: matematyką, kulturą wschodu, pasjonował się kabalistyka. Łącząc w swoich kompozycjach znaki, cyfry i litery osiągał efekty symboliczne i surrealistyczne. Brał udział w III Wystawie sztuki nowoczesnej w Warszawie w 1959 r. Jest laureatem nagrody krytyki Artystycznej im. Cypriana kamila norwida. W 1956 r. ukończył warszawską AsP (pracownia k. Tomorowicza). W 1962 r. przebywał we Francji i brał udział w wystawie

„Le Mouvement surréaliste et le Mouvement Phases” w Paryżu. Uprawia sztukę surrealistyczna, świadczącą o fascynacji wiedzą ezoteryczną. W latach 60. komponował swe obrazy ze znaków magicznych, symboli i rekwizytów, także sentencji i dłuższych tekstów. W latach 70. i 80. maluje ezoteryczno-magiczne pejzaże, przedstawiające zazwyczaj fragmenty antycznej architektury, ponad którymi unoszą się symboliczne przedmioty. Otrzymał nagrodę krytyki Artystycznej im. C.k. norwida oraz nagrody im. J. Cybisa.

17

zBiGniew makowski (ur. 1930 r., Warszawa)

„Narzędzia”, 1968 r.

olej/płótno, 61 x 27 cmsygnowany i datowany p.d.: ’Zbigniew Makowski | 1968’opisany na odwrociu n blejtramie: ’”nARZĘdZIA” 1968, 61x27’na odwrociu, na blejtramie naklejka galerii Malborogh Fine Art w Londynie


Dzieło prezentowane było w Malborogh Fine Art w Londynie, która była w latach 60. XX w. jedną z najważniejszych na świecie galerii promujących na rynku europejskim sztukę awangardową, zarówno europejską jak i amerykańską.


Artysta określany jako „wnikliwy satyryk” o ostrym programie publicystyczno-moralizatorskim. Malował głównie sceny rodzajowe, ukazujące w karykaturalny sposób ludzkie wady, zabobony, kompleksy, lęki. Jednym z najważniejszych miejsc była dla artysty Częstochowa, jego rodzinne miasto, która od samych początków twórczości dostarczała mu sposobności obserwacji zachowań ludzkich. Artysta był także niedoścignionym mistrz pejzażu, który odgrywał bardzo dużą rolę w jego twórczości. duda-Gracz przedstawiał krajobrazy stron rodzinnych, a także miejsca, które były dla

niego szczególnie ważne i do których wielokrotnie wracał, jak m.in. Brzegi i nadrzecze. W 1969 r. otrzymał dyplom na Wydziale Grafiki w katowicach. W 1984 r. jego prace wystawiane były na weneckim Biennale sztuki. W swej twórczości często posługiwał się pastiszem, groteską, karykaturą postaci ludzkich. Tworzył sceny rodzajowe, oparte na tradycji malarskiego surrealizmu i ekspresjonizmu. Jego obrazy znajdują się w kolekcjach czołowych Muzeów narodowych (kraków, Warszawa, Gdańsk, Poznań) a także w Muzeum sztuki w Łodzi.

18

Jerzy duda-GraCz (1941 Częstochowa - 2004 Łagów)

Zestaw trzech prac z cyklu „Pejzaż polski”, 1992 r.Obraz nr 1523 - „Odwieczerz”Obraz nr 1538 - „Domostwo”Obraz nr 1539 - „Przemijanie”

olej/płyta, 59,5 x 59,5 cm (x3)sygnowany, datowany i nr katalogu autorskiego l.d.: ’dUdA GRACZ 1523/92’, ’dUdA GRACZ 1538/92’, ’dUdA GRACZ 1539/92’na odwrociu autorskie nalepki z opisem pracy


POCHOdZenIe: - 1995, Galeria „nowego dziennika”, nowy Jork (wystawa połączena ze sprzedażą)- kolekcja prywatna, stany Zjednoczone

WYsTAWIAnY: - 1995, Galeria „nowego dziennika”, nowy Jork („Images of Poland”, Polish Art Gallery of „nowy dziennik”, katalog)


Artysta polskiego pochodzenia, jeden z prekursorów i czołowych przedstawicieli Op-artu. Uważa się nawet, że termin „Op-art” pochodzi od tytułu jego pierwszej indywidualnej wystawy w nowym Jorku „Optical Paintings” w Martha Jackson Gallery (1964). sam artysta odnosił się zawsze do tego terminu z rezerwą, uważając to określenie za zbytnie uproszczenie jego założeń artystycznych, w których istotną rolę odgrywało zawsze studiowanie natury i relacji kolorystycznych występujących w obserwowanej rzeczywistości. studiował w Cleveland Art Institute oraz na Uniwersytecie Yale, gdzie jego mistrzem był jeden największych klasyków abstrakcji geometrycznej XX w., Joseph Albers. karierą stańczaka w latach 60. zajęła się prestiżowa galeria Marthy Jackson, niedługo potem w europie zaczęła promować go najważniejsza dla tego kierunku paryska galeria denise Rene.

W 1965 artysta wziął udział w nowojorskiej wystawie “Responsive eye” w MOMA, która usankcjonowała Op-art, jako ważny i modny kierunek sztuki w UsA i na świecie. Ostatnio zaobserwować można renesans zainteresowania twórczością artysty. W tym roku malarz znalazł się na 6 pozycji listy „15 najgorętszych nazwisk rynku sztuki” ogłoszonej przez Bloomberg-Artnet.Urodzony w Polsce artysta mieszka w stanach Zjednoczonych. W 1949 wyemigrował z rodziną do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął studia na politechnice w Londynie a w 1950 przeniósł się do UsA. Rozpoczął tam studia w Cleveland Art Institute, które ukończył w 1954. następnie studiował w Yale, gdzie uzyskał tytuł Master of Art sciences. W 1964 został profesorem malarstwa w Cleveland Art Institute w Vleveland w Ohio.

19

Julian sTańCzak (ur. 1928 r., Borownica)

„Constant Sound”, 1974-1975 r.

akryl/płótno, 91,4 x 91,4 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ’JULIAn sTAŃCZAk „COnsTAnT sOUnd” 1974-75 Js009’



W 1951 ukończył malarstwo w krakowskiej AsP w pracowni prof. Zbigniewa Pronaszki. Jako student zadebiutował na I Wystawie sztuki nowoczesnej w krakowie w latach 1948/49. Od 1962 jest członkiem Grupy krakowskiej.

W 1974 podjął pracę pedagogiczną w warszawskiej AsP, a w latach 1987-90 był rektor tej uczelni. W 1984 otrzymał nagrodę im. Jana Cybisa. W 1995 w warszawskiej Zachęcie miała miejsce monograficzna wystawa prac artysty.

20

Jan Tarasin (1926 kalisz - 2009 Warszawa)

„Przedmioty policzone”, 1972 r.

olej/płótno, 97 x 146 cmsygnowany i datowany p.d.: ‘J.Tarasin 72/4’opisany na odwrociu: ‘JAn TARAsIn 1972 | „PRZedMIOTY POLICZOne”’


POCHOdZenIe:- dom Aukcyjny desa Unicum- kolekcja instytucjonalna, Polska

Tarasina zawsze interesował świat przedmiotów. Zaczął od realistycznego zapisu przedmiotów, które redukował, upraszczał, aż powstał cały system znaków abstrakcyjnych i zbliżonych do abstrakcyjnych. Są to znaki-przedmioty, znaki-symbole, ślady kształtów wziętych z bezpośredniej, otaczającej nas rzeczywistości, przypominające litery nieistniejącego alfabetu. W przestrzeni obrazów Tarasina rozgrywają się skomplikowane i wielowątkowe akcje. Przedmioty i ludzie, a raczej znaki przedmiotów i ludzi, uproszczone i skondensowane, doprowadzone do plamy barwnej, grupują się i rozpraszają zgodnie z wewnętrzną logiką kompozycji. Tarasin traktuje obraz jako model intelektualny mówiący za pomocą plastycznych znaków o harmonii i dysharmonii w świecie. Interesuje go tropienie mechanizmów, za pomocą których natura projektuje i komplikuje zjawiska, koncentruje i rozprasza, kreuje i niszczy. Interesuje go współzależność między logiką, determinacją, nadrzędnymi prawami a przypadkiem. Podstawową zasadą malarstwa Tarasina jest budowa układów z przedmiotów, szukanie reguł rządzących tymi układami i rozbijanie ich. Cząstki te, znaki-przedmioty występują na jego płótnach w pewnych porządkach, na ogół w poziomych ciągach o mniejszym lub większym zagęszczeniu. Czasami warstwy nakładają się na siebie lub przenikają się ze sobą. W latach 80. przedmioty Tarasina stały się masywniejsze, bogatsze, bardziej rozbudowane. Wokół nich pojawiły się jaśniejsze w kolorze aury.


do 1948 wystawiał z Grupą Młodych Plastyków, uczestnicząc w najważniejszych wystawach młodego ruchu artystycznego, aż do narzucenia przez władze socrealizmu jako obowiązującego stylu obrazowania. W 1954 przeniósł się do Zakopanego, gdzie podjął pracę pedagogiczną w szkole kenara. W tym okresie, w toku samodzielnych prób i doświadczeń stał się wirtuozem techniki malarskiej. W 1955 powrócił do udziału w wystawach, uczestnicząc w licznych pokazach w Polsce i za granicą, organizując też wiele wystaw indywidualnych. W 1957 Brzozowski wszedł w skład reaktywowanej Grupy krakowskiej. Od 1958 współorganizował „salony Marcowe“ w Zakopanem. W 1959 w Paryżu związał się z międzynarodowym ruchem „Phases”. W latach 1962-1979 był

pedagogiem w Państwowej Wyższej szkole sztuk Plastycznych w Poznaniu (od 1977 profesorem), a w latach 1979-1981 profesorem AsP w krakowie. Otrzymał wiele nagród i odznaczeń państwowych oraz m. in. nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1983). Wśród retrospektyw artysty za jego życia wymienić należy wystawę w Muzeum narodowym w Poznaniu (1974) i wystawę rysunków w Muzeum Okręgowym w Radomiu (1986). Wielka wystawa pośmiertna eksponowana była w Muzeum narodowym w Warszawie, a następnie w muzeach w Zakopanem, Wrocławiu i krakowie w latach 1997-1998. Towarzyszył jej katalog oeuvre artysty w dziedzinie malarstwa i rysunku: Tadeusz Brzozowski 1918-1987, pod red. Anny Żakiewicz, Muzeum narodowe, Warszawa 1997.

21

Tadeusz Brzozowski (1918 Lwów - 1987 Rzym)

„Makotka”, 1965 r.

olej/płyta, 50 x 40 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ’T.BRZOZOWskI | „MAkOTkA” | 1965’


Kolor, faktura, gra laserunków i walorów, cała „alchemia” jaką stosował w swoich obrazach złożyły się na niepowtarzalne zjawisko malarstwa abstrakcyjnego, które zdolne było „opowiadać” samą swą formą. Artysta stworzył szereg dzieł urzekających niemal alchemicznym znawstwem pigmentu. Przyciągały one oko śmiałością kolorystyczną, wyszukaną materią, niejednokrotnie także silnie zaakcentowaną fakturą i zadziwiały wymyślnymi, archaizującymi tytułami o „galicyjskiej” proweniencji. Prace te zdumiewały także siłą ekspresji i wyróżniały się odrębną stylistyką, która zapewniła malarzowi uznanie krytyki i publiczności.


22

Tadeusz Brzozowski (1918 Lwów - 1987 Rzym)

Wiolonczelista, lata 40. XX w.

olej/deska, 28,5 x 18 cmsygnowany p.d.: ’T.BRZOZOWskI’


studiował w krakowskiej Akademii sztuk Pięknych (AsP) od 1936 roku. W czasie okupacji kontynuował naukę w kunstgewerbeschule (1940-42), następnie ponownie w AsP. Był członkiem Grupy krakowskiej. Początkowo malował kompozycje figuratywne z elementami ekspresyjnej deformacji postaci i przedmiotów. W drugiej połowie lat 50. jego sztuka zbliżyła się do abstrakcji. W ostatnich latach życia powrócił do przedstawień figuratywnych. sztuka artysty dwukrotnie reprezentowała Polskę na Biennale w sao Paulo (1959, 1975) i Biennale w Wenecji (1962).


Prezentowana aktualnie wystawa w krakowskim MOCAk-u nosi kontrowersyjny tytuł „Władysław Hasior. europejski Rauschenberg?”. Artysta porównywany jest z Robertem Rauschenbergiem, prekursorem asamblażu i pop-artu. dzieła obu twórców wykorzystują elementy znalezione, „śmieci symboliczne”, których znaczenie jest zależne od różnych uwarunkowań historyczno-społecznych. Obaj

korzystali z symboli, powszechnych w obrębie ich kultury. U Hasiora odnosiły się głównie do kwestii historycznych i patriotycznych, u Rauschenberga podążały w kierunku codzienności. Pomimo tego, że technika pracy obu artystów była podobna, a apogeum ich działań przypada na lata 60. i 70., Hasiorowi nie udało się poznać twórczości Rauschenberga.

23

władysław hasior (1928 nowy sącz - 1999 Zakopane)

„Chleb Polski”, 1986 r.

asamblaż/płyta, 53,5 x 40,5 x 20,5 cmsygnowany i opisany na odwrociu: ’”Chleb Polski” | 1986 | Hasior W’


LIeTRATURA: - Władysław Hasior. europejski Rauschenberg?, katalog towarzyszący wystawie, MOCAk kraków, [red.] Józef Chrobak, kraków 2014 (katalog w przygotowaniu).

„Używam materiałów, które znaczą, podszeptują. Każdy przedmiot ma swój sens, a złożone dają aforyzm. Aforyzm jest bardzo podobny do prawdy, ale nie jest samą prawdą. Łatwiej o aforyzm, niż zgłębienie dna prawdy. Nie odcinam kuponów od poetyki przedmiotów, lecz prowadzę studium materii, która ma ogromną energię emocjonalną. Aby się o tym przekonać wystarczy wykonać jakąś prostą formę z różnych materiałów, a okaże się, że każdy z nich ma odrębny, indywidualny wyraz. To, że używam do moich rzeźb mydła czy chleba nie jest demonstracją zuchwałości, lecz fachowo uzasadnioną potrzebą.” [Władysław Hasior, Myśli o sztuce, wyb. i oprac. Zdzisława Zegadłówna, Nowy Sącz 1986, s. 9]


studiował na Wydziale Rzeźby warszawskiej AsP. W latach 1957-68 pracował jako nauczyciel w szkole kenara w Zakopanem. W latach 1970-71 pracował jako scenograf w Teatrze Polskim we Wrocławiu i pedagog tamtejszej PWssP. Był pomysłodawcą i autorem wielu niecodziennych efemerycznych akcji artystycznych, takich jak plenerowy pokaz sztandarów (Łącko, 1973) czy widowisko „Płonące sztandary”

w drawsku Pomorskim (1979) i nowym sączu (1988 i 1992).Równolegle ze „sztandarami” i realizacjami monumentalnymi tworzył kameralne rzeźby. W latach 80. i 90. tworzył „Portrety” w technice assemblage’u i collage’u. Asamblaże tworzył od 1957 r. Reprezentował Polskę na Biennale w sao Paulo w 1965 i 1971 r., Biennale w Wenecji w 1970 r. i wielu innych prestiżowych międzynarodowych wystawach.

24

władysław hasior (1928 nowy sącz - 1999 Zakopane)

Sztandar 8-Lewy, 1970 r.

asamblaż, tkanina, technika własna, 287 x 128 cmsygnowany, datowany i opisany na odwrociu: ’Hasior| Wrocław 70 | ZUG XV 8 LeWY’


„Najpierw było takie optyczne oczarowanie samą urodą sztandaru. (…) Na początku kiedy jeszcze nie miałem pojęcia, jakie to trudne, miałem w intencjach niejaką zgryźliwość wobec odświętności sztandarów. Ale one się drwinie opierają. Po jakiejś liczbie sztandarów zauważyłem, że mi się nie udaje zrealizować początkowej intencji zadrwienia ze sztandaru. Dziś dochodzę do przekonania, że sztandary są cudowne, natomiast ewentualna nieobecność ideałów i haseł wypisanych na sztandarach nie jest winą samych sztandarów, które nawet zawinięte pozostają cenną wartością” [Władysław Hasior, Myśli o sztuce, wyb. i oprac. Zdzisława Zegadłówna, Nowy Sącz 1986, s. 31-32]


Amerykański malarz pochodzenia polskiego mieszkający w Cleveland w stanach Zjednoczonych. Jest zaliczany do twórców op-artu, chociaż sam artysta nigdy nie lubił tego terminu. W swoich pracach bada wizualne i psychologiczne oddziaływania kolorów, kształtów i wzorów.

W 1957 roku ukończył Cleveland Institute of Art, BFA oraz w 1959 roku Carnegie Tech. MFA. Od 1959 roku wykłada na Faculty Cleveland Institute of Art, a od 1963 roku na Western Reserve University.

25

ed (edwin) mieCzkowski (ur. 1929 r., Pittsburgh)

„Enigma Variations #6”, 1971 r.

akryl/płótno, 172 x 190 cmsygnowany, opisany i datowany na odwrociu na blejtramie: ’”enIGMA VARIATIOns” #6 | CLeVeLAnd, MARCZ ‚71 | e. MIeCZkOWskI’


W 1960 roku Mieczkowski wraz z Ernstem Benkertem oraz Francisem Hewittem założył grupę artystyczną Anonima Group (1960-71). Sprzeciwiali się oni skraj-nemu konsumeryzmowi oraz dostosowywaniu się artystów i ich sztuki do potrzeb widza. Celem ich twórczości było precyzyjne śledztwo naukowych fenomenów oraz psychologii percepcji optycznej. Działalności malarskiej towarzyszyła także aktywności pisarska, w postaci propozycji, projektów i manifestów.W 1966 roku prace artystów z Anonima Group zostały wystawione w warszawskiej Galerii Foksal na wystawie „Obrazy czarno-białe i szare”.


26

henryk sTażewski (1894 Warszawa - 1988 Warszawa)

Relief nr 7, 1975 r.

akryl/płyta pilśniowa, 42 x 42 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ’nr 7 | 1975 | H. stażewski’


W 1968 nasiliła się tendencja do poddawania dzieła sztuki obiektywnym prawom nauki. Podstawowym modułem w pracach z tego okresu stał się kolorowy kwadrat, który artysta multiplikował, różnicując nieznacznie jego barwę, by uzyskać zwielokrotnienie wymiarów i intensyfikację efektów chromatycznych. Kompozycje te miały przybliżyć metafizyczną ideę kwadratu. Malowane reliefy powstałe w latach 70. dynamizowało natomiast nieoczekiwane zakłócenie ich geometrycznej struktury i nagłe zanegowanie zasady regularnego rytmu kompozycyjnego (Relief 2, 1972). W okresie tym powróciła też formuła „białych obrazów” stymulująca rozważania nad relacjami pomiędzy sztuką, nauką i metafizyką, kontynuująca badanie opozycji porządek-chaos.


27

henryk sTażewski (1894 Warszawa - 1988 Warszawa)

Kompozycja, 1970 r.

akryl/płyta pilśniowa, 18 x 24 cm (kompozycja), 33 x 38,5 cm (wraz z oprawą autorską)sygnowany p.d.: ‚H. stażewski’opisany i datowany na odwrociu: ’1970 | H. stażewski’


W latach 1913–1919 studiował w szkole sztuk Pięknych w Warszawie. We wczesnym okresie twórczości malował martwe natury. W 1923 roku uczestniczył w Wystawie nowej sztuki w Wilnie, inicjującej polski ruch konstruktywistyczny. Był jednym z założycieli awangardowego ugrupowania Blok kubistów, suprematystów i konstruktywistów (1924-26) oraz, kontynuujących jego założenia programowe, grup Praesens (1926-29) i „a.r.” (1929-36). Był ważną postacią światowej awangardy, członkiem międzynarodowych ugrupowań Cercle et Carre (od 1930 r.) oraz „Abstraction – Creation” (od 1931). Uczestniczył w wystawach na całym świecie: Centre George Pompidou - Paryż, Royal Academy – Londyn, MOMA – nowy Jork i w wielu innych.


Malarz, grafik, pisarz, eseista, publicysta i pedagog. Profesor filii krakowskiej AsP w katowicach. W 1955 r. ukończył Wydział Malarstwa krakowskiej AsP, uzyskując dyplomy: malarza u Adama Marczyńskiego i grafika u Ludwika Gardowskiego. Członek Grupy krakowskiej, grupy Zagłębie i Arkat. Aktywny uczestnik opozycji antykomunistycznej. Jego twórczość obejmuje malarstwo sztalugowe, ścienne, mozaikę, rysunek i grafikę. W jego twórczości malarskiej i graficznej od końca lat 50. przenikają się organiczne, swobodne formy plam o charakterystycznej tonacji barwnej (brązów i żółcieni oraz oliwkowych zieleni i szarości),

komponowane z konsekwentnym porządkiem geometrii. Intuicyjne rozstrzygnięcia malarza dopełniane są wyraźnym pierwiastkiem racjonalnym. Z czasem w swoje kompozycje zaczął wprowadzać motywy geometryczne bądź figuralne. W latach 80. był silnie związany z ruchem kultury niezależnej. Wystawiał swoje prace w kraju i za granicą. Prace artysty znajdują się w zbiorach m.in. Galerii sztuki Współczesnej BWA w katowicach, Muzeum Śląskiego w katowicach, Muzeum Historii katowic, Muzeum Archidiecezjalnego w katowicach, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu oraz licznych kolekcjach prywatnych.

28

andrzeJ s. kowalski (1930 sosnowiec - 2004 katowice)


olej/płótno, 68 x 48,5 cmsygnowany i datowany p.g.: ’A.s. kOWALskI | 1975’


WYsTAWIAnY: - katowice, Galeria sztuki Współczesnej BWA, 5 kwietnia – 5 maja 2013

LITeRATURA: – Andrzej s. kowalski, red. Jan Trzupek, katowice 2013, s. 119 (reprodukcja barwna), s. 168 (spis prac prezentowanych na wystawie).

„Obrazy młodego Polaka Kowalskiego, komponowane z zasady wzdłuż osi pionowej, ukazują malarza rasowego, obdarzonego umiejętnością przyrządzania niezwykłych barw, stwarzania ciepłej a zarazem subtelnej atmosfery i odznaczającego się przy tym ujmującą powściągliwością… To malarstwo wysmakowane, lecz dyskretne, spodoba się na pewno tym, którzy cenią umiar i lubią wyszukane a niepretensjonalne współbrzmienia kolorystyczne…” – pisał o wystawie w Galerii Lambert Michel Courtois na łamach paryskiego magazynu Arts 30. [Andrzej S. Kowalski, red. J. Trzupek, Katowice 2013, s. 41.]


W latach 1929-36 studiował w krakowskiej AsP. W latach 30. związał się z Grupą krakowską, uczestniczył również w jej reaktywowaniu w 1957. Jego udział w pracach stowarzyszenia związany był z niekiedy ostrym konfliktem z T. kantorem oraz jego najbliższym „otoczeniem”. Wydaje się, że Adam Marczyński - obok M. Jaremy - był najwybitniejszym malarzem Grupy. Od 1945 aż do emerytury pracował na AsP, gdzie prowadził pracownię malarstwa. Od 1950 był jej profesorem. Obok malarstwa uprawiał rysunek, grafikę (monotypie) oraz scenografię. Jest autorem cenionych polichromii kościelnych (nowy Wiśnicz,

katedra w Tarnowie, Ratułów, Brzesko, sokołów Małopolski). Był autorem ilustracji książkowych - „niebieskie kartki” A. Rudnickiego, „Porwanie w Tiutiurlistanie” W. Żukrowskiego, „Pamiętniki” Paska, „niespokojne godziny” I. Jurgielewiczowej i in. Jest uznawany za jednego z najważniejszych przedstawicieli polskiej awangardy. We wczesnych pracach Marczyńskiego widoczne są wpływy kubizmu i koloryzmu. Po wojnie tworzył liryczne kompozycje inspirowane sztuką Paula klee i Joana Miro. W latach 70. wykonywał kompozycje z niewielkich kasetonów o uchylnych, ruchomych ścianach.

29

adam marCzyński (1908 kraków - 1985 kraków)

„Struktura 10”, ok. 1961-62 r.

collage, relief, technika własna/tektura, 145 x 90 cmsygnowany i opisany na odwrociu: ’Adam Marczyński | „sTRUkTURA 10” 1958’


„Około roku 1960 w twórczości Marczyńskiego na czoło zainteresowań wysuwa się zdecydowanie budowa obrazu, oparta na jasnych podziałach pionowych i poziomych. Wyznaczone w ten sposób pola wypełniają Konkrety – przedmioty „znalezione”, „odrzucone”. Wysiłek namalowania faktury zostaje zastąpiony przez zastosowanie konkretnego materiału. Na dyktę zostały naklejone okładziny papierowe imitujące drewno w różnych fazach zniszczenia, blachę albo papę, tynk, marmur. Niektóre z nich sprawiają wrażenie wyciętych z wcześniej realizowanych monotypii barwnych. Wpisano je w ściśle określone geometryczne figury, najczęściej prostokąty i trapezy. Papier, czasami naklejony na tekturę, został specjalnie zniszczony, pozadzierany, podrapany (…). W jakiś dziwny i przewrotny sposób ta okaleczona, cierpiąca materia zaczęła oddziaływać poprzez swoją dekoracyjność i rytmiczność, a dzięki finezji kolorystycznej stała się piękna. Powoli też wkracza w obszary symboliki czasu, skłania do „nostalgicznych refleksji (…) nad przemijaniem piękna i pięknem przemijania”. [Katarzyna Podniesińska, Między Metaforą a konkretem. Prace z lat 1954-1963, katalog wystawy, Muzeum Narodowe Krakowie, październik-grudzień 2008, Kraków 2008.]


30

aleksander koBzdeJ (1920 Olesko - 1972 Warszawa)

„Polana w złocie”, 1960/61 r.

technika mieszana, olej/płótno, 195 x 130 cmsygnowany i datowany p.d.: ‘kobzdej | 1960’opisany i datowny na odwrociu: ‘ALeksAndeR kOBZdeJ | WARsZAWA 1961 | 195 x 130 | „GLAde In GOLd”’


Pod koniec lat 50. malarz odbył podróże po europie Zachodniej. Wtedy też w jego twórczości nastąpiły zasadnicze, wręcz rewolucyjne przeobrażenia. Porzucił sztukę przedstawiającą i zaczął malować metaforyczne kompozycje, utrzymane w dramatycznym czy nawet eschatologicznym nastroju, a zarazem zadziwiające kolorystycznym smakiem (cykl „Idole”, 1958-59; tryptyk „na śmierć człowieka”, 1964). Ta droga zawiodła go do sztuki informel. stopniowo w coraz większym stopniu poświęcał się badaniu struktury obrazu. Podkreślał materialny status i rangę samej farby, różnicował fakturę kompozycji i eksponował niuanse kolorystyczne. Mistrzowskim przykładem takich działań, należących już do obszaru malarstwa materii, jest seria prac z lat 60. zatytułowanych „szczeliny”. Łączą one w sobie cechy kompozycji płaszczyznowej i reliefowej: stanowią całości rozgrywające się na płaszczyźnie, a zarazem przekraczające jej ograniczenia. efekt ten osiągnął artysta, nakładając farbę bardzo grubymi warstwami, a ponadto wprowadzając do kompozycji materiały niemalarskie. Były to drobne elementy różnorodnego pochodzenia (drobiny metalowe, drewniane, z tworzyw sztucznych), jakby wyłaniające się spomiędzy dwóch pasm zamalowanego płótna. Malarz reprezentował Polskę na Biennale w Wenecji (1954) oraz na Biennale w sao Paulo (1959). Informacje o jego twórczości zawiera m.in. katalog towarzyszący wystawie prac zorganizowanej w 20-lecie śmierci przez Muzeum AsP w Warszawie (1992).


31

aleksander koBzdeJ (1920 Olesko - 1972 Warszawa)

Kompozycja, 1957 r.

olej/płótno, 99,5 x 80 cmsygnowany i datowany p.d.: ’kOBZdeJ | 57’


studiował malarstwo pod kierunkiem W. Lama, po wojnie studiował w krakowskiej AsP pod kierunkiem e. eibischa. Początkowo uprawiał malarstwo w duchu postimpresjonistycznym, pod koniec lat 40. zwrócił się ku malarstwu realistycznemu. W okresie socrealizmu stał się artystą nr 1 oficjalnie zadekretowanej przez władze komunistyczne sztuki. Autor arcydzieła socrealizmu „Podaj cegłę”. Z socrealizmem zerwał w 1955. Od 1951 był pedagogiem warszawskiej AsP, z którą związany był do śmierci. Odszedł od malarstwa przedstawieniowego, zaczął tworzyć w duchu informelu. Pracował nad strukturą i fakturą obrazu - stworzył cykl „szczeliny” rozpoczęty w 1966 r. Rozwinięciem tego cyklu stały się tworzone od 1969 r. obiekty malarskie zwane „Hors cadre” (bez ram), wchodzące bez jakichkolwiek ograniczeń w relacje z otaczającą przestrzenią. Tworzył też obiekty przestrzenne, oraz obiekty malarsko-rzeźbiarskie. Zajmował się także scenografią, plakatem i ilustracją książkową.


W latach 20. studiował na Uniwersytecie Poznańskim oraz w poznańskim konserwatorium muzycznym. Uczył się prywatnie rysunku i malarstwa w pracowniach A. Hannytkiewicza i J. kubowicza. W latach 30. grube, obwiedzione konturem formy figuratywne na jego obrazach wskazują na zainteresowanie dziedzictwem kubizmu. Później pojawia się również wpływ surrealizmu, który obecny będzie w twórczości Lenicy przez cały okres okupacji (artysta spędził go w krakowie). Po wojnie wrócił do Poznania i stał się w 1947 współzałożycielem awangardowej grupy 4F+R (farba, forma, fantastyka, faktura + realizm). W 1949 spod jego pędzla wyszedł pierwszy polski obraz taszystowski (“Farby w ruchu”). W okresie socrealizmu

funkcjonował w oficjalnym nurcie sztuki. Wtedy, a także później pracował jako organizator życia artystycznego, pełnił kierownicze funkcje w ZPAP. W latach 50. przeniósł się do Warszawy. Od połowy lat 40. utrzymywał stałe kontakty z członkami Grupy krakowskiej, której członkiem stał się w 1965. W drugiej połowie lat 50. powrócił do eksperymentów spod znaku Informel. Malował lakierami stosując technikę drippingu. Inklinacje do surrealizmu wpłynęły na stworzenie około 1958 indywidualnego stylu, którego znakiem firmowym były wirujące, często obwiedzione konturem formy tworzone podobną do dekalkomanii metodą. Obijane plamy barwne eksponowały poruszoną, „przecieraną” fakturę farby.

32

alFred leniCa (1899 Pabianice - 1977 Warszawa)

Kompozycja abstrakcyjna, 1960 r.

olej/płótno, 73 x 54 cmsygnowany p.d.: ’Lenica’sygnowany, opisany i datowany na odwrociu: ’A. Lenica | WARsZAWA - GeneWA (...) | 1960’na odwrociu ulotka reklamowa w języku francuskim: ’LenICA | 1899 | LAUReAT dU 1er FesTIVAL POLOnAIs de PeInTURe | 1962’ oraz dedykacja: ’a diane | noel 1960’


WYsTAWIAnY:- 1960 - Genewa, Galerie Ferrero

Artysta przeprowadził się do Warszawy gdy dobiegał sześćdziesięciu lat. Mimo to warszawski okres jego twórczości był niezwykle płodny: indywidualna prezentacja prac artysty w 1958 roku w „Zachęcie” zapoczątkowała całą serię wystaw w innych miastach w Polsce i za granicą. Lenica wiele podróżował; na zaproszenie ONZ-u przebywał na przełomie 1959/60 roku w Genewie, gdzie w siedzibie tej organizacji wykonał malowidło ścienne „Trzy żywioły” (woda, ogień i miłość). W 1962 roku artysta otrzymał Grand Prix na 1. Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie. Utrzymywał stały kontakt z rodzimą awangardą artystyczną, wystawiał z Grupą Krakowską, brał udział w większości plenerów w Osiekach koło Koszalina, uczestniczył w sympozjum „Sztuka w zmieniającym się świecie” w 1966 roku w Puławach.


Malarz i grafik. studia w warszawskiej AsP w pracowni A. nachta–samborskiego. debiutował na wystawie “Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi” w warszawskim Arsenale w 1955. W 1959 otrzymał Grand Prix na I Międzynarodowym Biennale Młodych w Paryżu za cykl obrazów figury osiowe. Od tego czasu mieszkał na stałe w Paryżu. W kolejnych latach tematy czerpał z literatury starożytnej, mitologii, Biblii. stworzył cykl poświęcony wyobrażeniom prehistorycznych

zwierząt. Związany był ze środowiskiem paryskiej „kultury”, m. in. ilustrował wydawane tam opowiadania G. Herlinga-Grudzińskiego. W 1976 otrzymał nagrodę Fundacji im. A. Jurzykowskiego z nowego Jorku, a w 1987 otrzymał niezależną nagrodę im. J. Cybisa. Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum narodowego w Warszawie, krakowie i Poznaniu oraz w Museum of Modern Art w nowym Jorku i nationale d’Art Moderne w Paryżu.

33

Jan leBensTein (1930 Brześć Litewski - 1999 kraków)

Kobieta przed oknem, ok. 1956 r.

olej/płótno, 120 x 98 cmsygnowany p.d. ‘LeBensTeIn’


POCHOdZenIe: - kolekcja ewy J. Pape, nowy Jork;- kolekcja prywatna, stany Zjednoczone

LITeRATURA:- Czesław Czapliński, kolekcje sztuki polskiej Ameryce, Fundacja dobrej książki, nowy Jork 2005, s. 24.

W 1956 artysta związał się z niezależnym Teatrem na Tarczyńskiej, prowadzonym we własnym warszawskim mieszkaniu przez Mirona Białoszewskiego. Teatr stanowił bardziej krąg przyjaciół niż zespół dramatyczny z prawdziwego zdarzenia. Prócz samego poety, ważne role odgrywali w nim jego przyjaciele - głównie Ludmiła Murawska i Ludwik Hering. Lebenstein miał na Tarczyńskiej pierwszą wystawę indywidualną. Tworzył w tym czasie „Figury kreślone”, następnie „Figury hieratyczne” i wreszcie „Figury osiowe”. Były to kompozycje (rysunkowe i malarskie) z umieszczonymi centralnie, wertykalnymi sylwetami skrajnie uproszczonych (w wersji rysunkowej niekiedy przypominających owadzie stwory) postaci ludzkich, najczęściej kobiecych.


studia ukończył w Akademii sztuk Pięknych w Warszawie w 1955 r. w pracowni Artura nacht-samborskiego i przez kilkadziesiąt lat był profesorem tej uczelni. debiutował na „poodwilżowej” wystawie w „Arsenale” w 1955 r. na przełomie

lat 50. I 60. współpracował z Galerią klubu krzywego koła. W 1979 r. otrzymał nagrodę im. J. Cybisa. Jego obrazy znajdują się w Muzeum narodowym w Warszawie, krakowie i Poznaniu oraz wielu kolekcjach w kraju i zagranicą.

34

raJmund ziemski (1930 Radom - 2005 Warszawa)

Pejzaż, lata 60. XX w.

olej/płótno, 43 x 123 cmniesygnowany


Do „Pejzaży” Rajmunda Ziemskiego warto odnieść słowa Jerzego Olkiewicza: „Są to pejzaże kościste, z których słońce wyssało dobroduszną, życiodajną glebę, karmiącą zwykle zieleń i owoce. Pejzaże pozbawione ostentacyjnego piękna krajobrazu [...]. Mały skrawek własnej żarliwości i niepokoju - wydłużony prostokąt, w którym pomarszczona, wyschła, poszarpana materia kondensuje się w dramatyczną formę, o ciężarze gatunkowym mierzonym pasją i uporem [...]”.


35

roman owidzki (1912 Ostrowy - 2009 Warszawa)

Kompozycja, 1976 r.

collage, relief, technika własna/tektura, 86 x 110 cmsygnowany i datowany l.d.: ’R. Owidzki 76’


W latach 1931-34 studiował nauki ścisłe, a następnie malarstwo na warszawskiej AsP, w pracowni k. Tischego oraz J. kurzatkowskiego. Wojna przerwała jego studia i dyplom otrzymał w 1955, na Wydziale Grafiki AsP w Warszawie, której był już wtedy pedagogiem. W czasie wojny, był więźniem oflagu w Murnau, gdzie wspólnie z J. sołtanem, B.T. Urbanowiczem i A. siemaszką realizowali scenografie do sztuk teatralnych wystawianych przez obozowy teatr. Od 1956, prowadził na AsP pracownię brył i płaszczyzn, która później nazywała się pracownią „działań i struktur wizualnych”. Pod koniec lat 60. tworzył abstrakcyjne kompozycje olejne. Współpracował z Galerią „krzywe koło” M. Bogusza, brał udział w „konfrontacjach 1965” w elblągu, sympozjum Artystów i naukowców w 1966 w Puławach, jego prace eksponowane były na wystawie „Przestrzeń, ruch, światło” w 1967 we Wrocławiu. Profesor zwyczajny od 1972. na emeryturę odszedł w 1984. W 2008 r, na rok przed śmiercią został uhonorowany nagrodą im. Jana Cybisa.


Wysiedlony w trakcie wojny z Wielkopolski mieszkał na zmianę w Warszawie i krakowie. studiował na krakowskiej AsP. Po wojnie zamieszkał w Paryżu. nawiązał kontakty z paryską awangardą a przede wszystkim André Bretonem. W 1947 wystawiał na słynnej, międzynarodowej, wystawie surrealizmu w Galerii Maeght w Paryżu. Od końca 1949 roku, aż po drugą połowę lat 50., kujawski był twórcą abstrakcji gestu i malował obrazy, w których podważał zasady kompozycji figuralnej, kładąc nacisk na przypadek, automatyzm,

swobodny układ kształtów i kolorów, niekontrolowaną ekspresję. W 1957 miał w Polsce pierwszą wystawę indywidualną w krzywe koło w Warszawie, na której pokazał całą serię obrazów informel. Początek lat 60. w sztuce kujawskiego to zainteresowanie przede wszystkim malarstwem materii. W drugiej połowie lat 60. porzucił abstrakcję i ponownie nawiązał do figuralnej wyobraźni, ale przefiltrowanej przez ikonosferę świata mediów. Inspirował się współczesnym otoczeniem i kliszami zaczerpniętymi z kultury masowej.

36

Jerzy kuJawski (1921 Ostrów Wielkopolski - 1998 Paryż)

Kompozycja, 1960 r.

olej/płótno, 126 x 72 cmsygnowany i datowany p.d.: ‘kujawski 60’opisany na odwrociu: ’JeRZY kUJAWskI | 1960’na odwrociu, na blejtramie naklejka galeryjna : ‘Galerie karl Flinker 34 rue du Bac Paris’

Cena wywoławcza 50 000 złestymacja: 65 000 - 75 000

„Cechą charakterystyczną obrazów Kujawskiego jest ich nieschematyczność. Mimo że stanowią one rezultat działań zautomatyzowanych i w jakiejś mierze przypadkowych, nie ma w nich nic z improwizacji i dlatego nie ma też powtórzeń. Każde cienkie jak włos włókno i każda drobina farby jest tu oddzielona, wyodrębniona, zindywidualizowana. [...] Kujawski przenika w niepowtarzalną, samoistną treść bytu, który sam tworzy, bada i określa [...]. W wyniku takiego postanowienia skala każdego z obrazów rośnie w nieskończoność, nabiera rozmiarów iście kosmicznych. I dlatego z obrazu Kujawskiego nie ma wyjścia, podobnie jak nie ma wyjścia z wszechświata”. Mieczysław Porębski


37

Jan CyBis (1897 Wróblin - 1972 Warszawa)

Martwa natura z owocami

olej/płótno, 60 x 73 cmsygnowany l.d.: ‘Jan Cybis’opisany na odwrociu: ‘JAn CYBIs - WARsZAWA ul. karowa 14’


POCHOdZenIe: - kolekcja ewy J. Pape, nowy Jork- kolekcja prywatna, stany Zjednoczone

studia artystyczne odbył we Wrocławiu w latach 1920-21 w Akademii sztuki i Przemysłu Artystycznego pod kierunkiem O. Müllera oraz w krakowskiej AsP u J. Pankiewicza. Tworzył pod wpływem francuskiego impresjonizmu i malarstwa Cezanne’a i Bonnarda. Po studiach, wraz z malarzami skupionymi w komitecie Paryskim, przebywał w Paryżu. Brał udział w wystawach kapistów w Galerie Zak w Paryżu i Galerie Moos w Genewie. Był inicjatorem nurtu kolorystycznego w polskim malarstwie. W jego twórczości prymat zdobyła tematyka kameralna - martwa natura, pejzaż i akt. Po 1946 barwna polifoniczność ustąpiła miejsca zmatowiałej gamie kolorystycznej opartej na jednym, zasadniczym tonie, głównie chłodnej szarości. Pojawiły się także kontrasty tonów jasnych i ciemnych, które rozwiną się później w grę zróżnicowanych walorów. Twórca wprowadził gruboziarnistą fakturę, w której roztapiały się zarysy wyobrażonych przedmiotów. Pogłębiły się ekspresyjne jakości jego malarstwa. W okresie powojennym artysta uprawiał obok techniki olejnej akwarelę i rysunek.


studiował na wydziale malarstwa akademii sztuk Pięknych w Warszawie, dyplom zdobył w pracowni prof. eugeniusza eibischa w 1970 r. W 1966 r. stworzył najliczniejszy cykl jakim był „Podróże Autostopem”. W latach 80. malarstwo dwurnika stało się ekspresyjne i dramatyczne. W latach 90. tworzył kontynuację „Podróży Autostopem” czyli „Błękitne miasta”, „diagonalne”,

„Błękitne” i „Wyliczanka”. Obecnie zajmuje się sztuką abstrakcyjną. W 1981 otrzymał nagrodę im. Cypriana kamila norwida, w 1983 nagrodę kulturalną solidarności oraz nagrodę Coutts and Co International Private Banking w Zurychu. Brał udział w documenta 7 w kassel w 1982, nouvelle Biennale de Paris w 1985 i w XIX Biennale sztuki w sao Paulo w 1987.

38

edward dwurnik (ur. 1943 r., Radzymin)

„Warka”, 1975 r.

olej/płótno, 81,5 x 100 cmdatowany i sygnowany p.d.: ’1975 | e.dWURnIk’opisany, datowany i numer katalogu autorskiego na odwrociu: ’e.dWURnIk | 1975 | nR: IX-68-327’


POCHOdenIe:- kolekcja prywatna, Wielka Brytania- kolekcja prywatna, Polska

LITeRATURA:- dwurnik. spis prac malarskich, [red.] Pola dwurnik, Warszawa, Zachęta 2001 (wydane jako dodatek do katalogu wystawy „edward dwurnik. Malarstwo. Próba retrospektywy’ 08.09.-07.10.2001), Cykl IX poz. 68.

Najważniejsze w twórczości Dwurnika są tematy związane z Polską. Jak sam mówił: „Kocham Polaków, nawet to Chamowo klasyczne jest dla mnie urokliwe, bo napędza moją twórczość”.

W latach 60. będąc pod wpływem Nikifora wyjeżdża w podróż stopem po Polsce. Polskie miasta na obrazach artysty nie wzięły się z albumów, ale z natury, przepuszczonej przez pamięć i wyobraźnię. Obrazy, inspirowane szkicami z wędrówek, malowane były w pracowni. Na początku lat 70. artysta odkrył pastisz i dekonstrukcję a jego obrazy przełamywały tabu zawłaszczając socrealizm i kulturę socjalistyczną, dzięki czemu Dwurnik okazał się prekursorem sztuki lat 80. Od 1993 roku „Podróże” przepoczwarzyły się w cykl „Niebieskich miast”, polskich, europejskich i światowych, malowanych jedynie błękitem pruskim i ultramaryną.


Rysownik, grafik i malarz, fotograf. studiował na Politechnice krakowskiej. W latach 50. tworzył prace o charakterze surrealistyczno-ekspresjonistycznym. na przełomie lat 50. i 60. odwoływał się do poezji Reinera Marii Rilkego i treści egzystencjalnych. Około 1960 roku wykonywał prace graficzne o ekspresjonistyczno-turpistycznej formie oraz rzeźby z gipsu i metalu. Od końca lat 60. do początku 70. w jego twórczości pojawiały się motywy religii dalekiego Wschodu. Od połowy lat 70. Beksiński zajmował się

prawie wyłącznie malarstwem olejnym. W 1977 r. opuścił sanok i przeniósł się na stałe do Warszawy. Wystawiał we Francji, niemczech i niemal wszystkich ważnych ośrodkach w Polsce. W 1999 r. Muzeum Historyczne przygotowało na zamku w sanoku największą retrospektywną wystawę artysty. Muzeum Historyczne w sanoku posiada również najbogatszą kolekcję dzieł artysty. W kolażach, które tworzył przed śmiercią, wykorzystywał chętnie techniki komputerowe.

39

zdzisław Beksiński (1929 sanok - 2005 Warszawa)


olej/płótno, 88 x 75 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ’BeksIŃskI | 1982’


„Wiąże się z tym współistnienie w pracach Beksińskiego dwóch jeszcze innych dążności na pozór elementarnie sprzecznych. Upraszczając można by powiedzieć, że jest to współistnienie bardzo radykalnego nowatorstwa z głęboko zakorzenionym tradycjonalizmem.” Janusz Bogucki W twórczości artysty z lat 80. zauważalna jest zmiana w stosunku do malarstwa okresu „realizmu fantastycznego”, który przyniósł mu sławę w latach 70. Beksiński odchodzi od malarstwa pejzażowo-wizyjnego i zaczyna ograniczać motywy. Coraz częściej tematem prac stają się pojedyncze postaci występujące na abstrakcyjnym tle. Pojawia się wiele obrazów mniej „znaczących”, pozbawionych anegdoty odciągającej uwagę od czystej formy malarskiej. Artysta porzuca zamiłowanie do persyflażu, pastiszu i zaczyna czerpać inspirację z malarstwa barokowego, XIX-wiecznego oraz abstrakcji.


40

Teresa PąGowska (1926 Warszawa - 2007 Warszawa)

„Kompozycja XII”, 1959/60 r.

sygnowany na odwrociu na blejtramie: ‘TeResA PĄGOWskA kOMPOZYCJA XII’na odwrociu naklejki wystawowe: CBWA „Zachęta” w Warszawie oraz Gres Gallery Chicago


skończyła poznańską Państwową Wyższą szkołę sztuk Plastycznych – malarstwo i techniki ścienne pod kierunkiem Wacława Taranczewskiego i eustachego Wasilkowskiego. W okresie studiów była asystentką Jacka Piaseckiego. W latach 1950-64 była pedagogiem w gdańskiej PWssP, po czym przeniosła się do Warszawy. Po kilkuletniej przerwie kontynuowała pracę pedagogiczną: w latach 1971-1973 w łódzkiej PWssP (aktualnie AsP), a następnie przez wiele lat w akademii warszawskiej. W roku 1988 uzyskała tytuł profesora zwyczajnego. Artystka zawsze zdradzała nieprzeciętną wrażliwość kolorystyczną, rozwiniętą pod wpływem sztuki Piotra Potworowskiego. skupiła się jednak na postaci ludzkiej. W latach 60. jej malarstwo zdominował motyw silnie zdeformowanej, traktowanej skrótowo, ludzkiej (głównie kobiecej) figury, ukazywanej często w nieoczekiwanych, dynamicznych, często tanecznych, układach. Od tamtej pory postać ludzka jest w tym malarstwie obecna jako pozbawiona rysów indywidualnych zwarta, mocna sylweta. Artystka chętnie operowała gwałtownymi spięciami sumarycznych kształtów oraz kontrastami plam jednolitego koloru. Przez tę umowność odbiera bohaterom jednoznaczny charakter.


Malarz, rzeźbiarz, autor komentarzy do swoich prac. W latach 1974-1978 studiował na Wydziale edukacji Wizualnej Uniwersytetu Śląskiego w katowicach oddział w Cieszynie. Początkowo zajmował się malarstwem i rzeźbą. W końcu lat 60. stworzył pierwsze aranżacje przestrzenne i uczestniczył w akcjach artystycznych. W swoim malarstwie zaprzeczał tradycyjnej roli obrazu malarskiego i roli malarza jako twórcy. Interesowało go malarstwo bezosobowe, mechaniczne, ale jednocześnie radosne i witalne. stosował nietypowe podobrazia i materiały malarskie (ściany, lustra, zeszyty szkolne, mapy). naśladował ludowe sposoby dekorowania otoczenia. Od

końca lat 70. pierwszoplanowe stały się w sztuce szewczyka zagadnienia zapisu: pisma, księgi, kaligrafii. Od 1981 roku powstają kompozycje ze ścinek kredek, drewnianych klocków przyklejanych do desek i płócien, zalewanych woskiem, farbą i ołowiem. najbardziej znane w twórczości szewczyka są realizacje z cyklu Bibliotek (od 1986). składają się na nie drewniane tablice-ksiegi, pokryte ołowianym pismem. Artysta był związany z warszawską Galerią Foksal i starmach Gallery w krakowie. Prace w zbiorach Muzeum sztuki w Łodzi. Galerii Zachęta w Warszawie, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.

41

andrzeJ szewCzyk (1950 szopienice - 2001 Cieszyn)


technika własna/deska, 50 x 35 cmopisany i datowany na odwrociu (nieczytelnie)


Filozofią sztuki Andrzeja Szewczyka było połączenie malarstwa, tworzenia plastycznego i szeroko pojętego pisania. Różnorodne działania artystyczne, twórcze realizacje i myśli trafnie skomentowała Bożena Kowalska: „...to kolejne odpowiedzi albo komentarze, albo poetyckie refleksje jakimi artysta dzieli się z widzem, jakimi artysta skłania patrzącego do własnej aktywności wyobraźni” [Folder wystawy „Andrzej Szewczyk”, Galeria 72 Chełm, 30 VII - 5 XI 1986].


42

roman arTymowski (1919 Lwów - 1993 Warszawa)

Kompozycja czerwona

olej/płótno, 68 x 48 cm


POCHOdZenIe:- ze spuścizny rodzinnej artysty- kolekcja prywatna

W czasie okupacji związany był z konspiracyjnym teatrem Tadeusza kantora. W tym okresie interesował się poezją - członek krakowskiej grupy poetyckiej „Inaczej”. W 1945 podjął studia na AsP w krakowie. Jego nauczycielami byli m.in: eugeniusz eibisch i Andrzej Jurkiewicz. Zadebiutował w październiku 1949. W latach 1953-1956 brał udział w wykonaniu polichromii odbudowywanych kamienic Rynku starego i nowego Miasta w Warszawie. W 1958 po raz pierwszy odbył podróż na Bliski Wschód. W 1959 w galerii krzywe koło miał pierwszą wystawę indywidualną, na której pokazał prace powstałe pod wpływem podróży do Włoch. W tym samym roku odwiedził Bagdad, organizując tam wystawę polskiej sztuki współczesnej. W latach 1959-1960 wykładał grafikę artystyczną i poligrafię w bagdadzkich uczelniach artystycznych. Po powrocie do Polski w PWssP w Łodzi prowadził Pracownię Malarstwa i Rysunku na Wydziale Tkaniny. W 1982 otrzymał profesurę na warszawskiej AsP, a w latach 1983-1984 był rektorem tej uczelni. najsilniejszą inspiracją okazał się dla artysty pustynny krajobraz Iraku. Owocem podróży na Bliski Wschód były wysmakowane w barwie i fakturze płótna, akwarele i grafiki.


43

marian CzaPla (ur. 1946 r., Gacki koło szydłowa)

„Człowiek z pękającego ziarna” Z cyklu „Misterium figury czteroramiennej”, 1975 r.

olej/płótno, 140 x 80 cmsygnowany i datowany p.g.: ‘czapla 75’opisany na odwrociu: ‘m.czapla 1975 | „CZŁOWIek Z PĘkAJĄCeGO | ZIARnA” Z CYkLU | „MIsTeRIUM FIGURY | CZTeRORAMIenneJ” | OLeJ - 140 x 80’


studiował w warszawskiej AsP, dyplom uzyskał w pracowni prof. stefana Gierowskiego w 1972. studiował także grafikę w pracowni prof. Haliny Chrostowskiej. Uprawia malarstwo ekspresyjne, tematycznie poświęcone ludzkiemu cierpieniu, odwołujące się do przeżyć religijnych . Współzałożyciel grupy „sympleks s 4”. Wzorując się na swoim profesorze stefanie Gierowskim, klasyku polskiej abstrakcji geometrycznej, rozpoczął od abstrakcji, ale „ciepłej”, z metaforycznymi tytułami. Od samego początku przeważnie tworzy cyklami - abstrakcje tworzone w latach siedemdziesiątych ujął w cykle „Człowiek w przestrzeni”, „Misterium figury czteroramiennej”, „Romantyczny”. Miał dziesiątki wystaw indywidualnych i zbiorowych w kraju i zagranicą. Prace w zbiorach muzealnych i kolekcjach prywatnych w kraju oraz Włoszech, Francji, Finlandii, Anglii, szwajcarii i UsA. Od 1972 jest pracownikiem dydaktycznym macierzystej uczelni. Obecnie profesor, prowadzi pracownię malarstwa w AsP.


studia artystyczne odbywała w PWssP w Łodzi pod kierunkiem Władysław strzemińskiego i stefana Wegnera. dyplom uzyskała w 1950. Już na w 1948 wzięła udział w I Wystawie sztuki nowoczesnej w krakowie. niedługo potem wyjechała na stypendium do Izraela, po czym zamieszkała na stałe w nowym Jorku. swoją twórczość prezentowała m.in. w Łodzi, Wrocławiu, krakowie, Paryżu, Tel Avivie, Haifie i nowym Jorku. W 1956 otrzymała pierwszą nagrodę

podczas wystawy w Gallery saks w Paryżu. Malarstwo z pogranicza figuracji i deformacji bogate jest w kolor i ukazuje prawdziwie ekspresjonistyczne poszukiwania artystki. Zauważalna jest w tych płótnach wielka i subtelna wrażliwość na otaczającą codzienność. Twórczość sobel jest bardzo wysoko oceniana przez krytyków i historyków sztuki. Obrazy Judyty sobel znajdują się w wielu kolekcjach prywatnych i muzealnych na całym świecie.

44

JudyTa soBel (1924 Lwów - 2012 nowy Jork)

Abstrakcja, 1948 r.

olej/płótno, 49,5 x 60,5 cmsygnowany i datowany p.d.: ‘J.sOBeL | 1948’


Rzadki przykład bardzo wczesnej, jeszcze studenckiej pracy artystki. Prezentowany obraz pochodzi 1948 roku, czyli z momentu, kiedy jeszcze jako studentka PWSSP w Łodzi malarka wzięła udział w I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie. Wyraźny jest wpływ mistrzów awangardy, a zwłaszcza Strzemińskiego. W liście do Marka Świcy w związku z przygotowaniami wystawy „I WSN. 50 lat później” artystka pisała o tym okresie: „(…) oczy mam pełne łez, ręka mi się trzęsie i serce stuka na wspomnienia z lat 1947-50, gdy byłam studentką Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi. Nie zwracałam uwagi na to co się dzieje w Polsce ani w polskim malarstwie tylko uczyłam się malować całymi dniami. Wszystko co teraz posiadam zawdzięczam Prof. Władysławowi Strzemińskiemu. Nauczył mnie kompozycji, wrażliwości na kolor i głębokiego przeżycia emocjonalnego podczas obserwacji natury.” [I Wystawa Sztuki Nowoczesnej. Pięćdziesiąt lat później, katalog wystawy, grudzień 1998 - styczeń 1999, red. katalogu: Marek Świca, Józef Chrobak, Fundacja Nowosielskich, Galeria Starmach, Kraków 1999, s. 258.]


45

Teresa rudowiCz (1928 Toruń - 1994 kraków)

„Kompozycja 60/16”, 1960 r.

collage, olej/płótno, 36 x 47,5 cmsygnowany na odwrociu: ‘Teresa Rudowicz | 60/16’


studia rozpoczęła w latach 1948-50 w gdańskiej PWssP, a kontynuowała pod kierunkiem Zbigniewa Pronaszki w Akademii krakowskiej w okresie 1950-54. należała do grona współzałożycieli i członków reaktywowanej po drugiej wojnie światowej Grupy krakowskiej. najwcześniejsze prace Rudowicz to inspirowane surrealizmem akwarele i fotomontaże (1953). dalsza jej twórczość utrzymana była w charakterze malarstwa abstrakcyjnego niekiedy metaforycznego. na przełomie lat 50. i 60. zaczęła tworzyć kolaże, w których z malarskim spoiwem łączyła drobne nieartystyczne „przedmioty gotowe”. Po raz pierwszy indywidualnie pokazała swoje prace w krakowskim domu Plastyków w roku 1958. Potem wielokrotnie wystawiała za granicą - zazwyczaj razem z Marianem Warzechą. dalsza jej twórczość utrzymana była w charakterze malarstwa abstrakcyjnego (erozja materii I, 1956), niekiedy aluzyjnego, metaforycznego, chociaż niekiedy w kompozycjach pojawiały się też dalekie echa postaci ludzkich (seria Ofelie).


46

Teresa rudowiCz (1928 Toruń - 1994 kraków)

„Ukrzyżowany”, 1983 r.

akryl/płótno, 60 x 50 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ‘akryl | ukrzyżowany | IX | T.Rudowicz | 1983 r.’


Karol Tarnowski pisał o sztuce Teresy Rudowicz, że łączy na pozór przeciwstawne cechy: „estetyzm w najlepszym tego słowa znaczeniu, to znaczy dbałość o piękno gry kolorów i faktury na niewielkich, wyrafinowanych powierzchniach [...] abstrakcyjnych obrazów, i przejmującą ekspresyjność, szczególnie postaci Chrystusa i Madonn”. Słowa te najtrafniej charakteryzują prace z lat 80. Rudowicz była wówczas związana z ruchem kultury niezależnej. Tworzyła wyraziste obrazy o tematyce religijnej, eksponując przede wszystkim zmasakrowaną, cierpiącą twarz Chrystusa („Ukrzyżowanie”, 1983; „Oblicze Pana”, 1988; „Ucierniowanie”, 1993).


Był wolnym słuchaczem, a potem studentem w pracowni Rajmunda Ziemskiego na Warszawskiej AsP. Jeszcze jako student w końcu 1982 r. został członkiem Gruppy. Był uczestnikiem niemal wszystkich jej wystaw i akcji, współredaktorem pisma „Oj dobrze już”, w którym zamieszczał wiersze, manifesty, teksty odczytów. Wspólnie z Gruppą uczestniczył w niezależnym ruchu artystycznym lat 80. W tym okresie dał się poznać jako artysta wrażliwy na uwikłania społeczne i polityczne czasu stanu wojennego. komentował zastaną sytuację sięgając po niewyszukaną, trafiającą wprost metaforykę, jak w cyklu „Świnie” (1983), czy symboliczne przetworzenia pięcioramiennej gwiazdy, jak w obrazach „Czerwony autobus rusza w drogę dokoła świata”, „droga z piekła do piekła” (1984). Cykl obrazów dyplomowych Pawlaka nosi tytuł „Obrazy

zamalowane” (1985), artysta miał bowiem zamiar (niezrealizowany) zamalować je w obecności komisji dyplomowej. Miało to być gestem zniszczenia, a zarazem solidarności z anonimowymi „malarzami” politycznych napisów na murach. W grupie obrazów z lat 1986-1987 stosował zabieg przesłaniania kompozycji maskującą ją warstwą farby, co było oryginalnym przeniesieniem i utrwaleniem w sztuce charakterystycznego motywu zamalowanych politycznych haseł na murach. Radykalnej zmiany formy dokonał w cyklu „Tablice dydaktyczne” (1987-1988). Płaszczyzny obrazów zapełniają graficzne siatki ideogramów, wykresów, map, znaków symbolizujących wiedzę i kulturę. Porównywano je do negatywu zarysowanej tablicy szkolnej. W 2008 roku miała miejsce monograficzna wystawa artysty zatytułowana „Autoportret w powidokach”.

47

włodzimierz Pawlak (ur. 1957 r., korytów k. Żyrardowa)

„Stary młyn”, 2011 r.

olej/płótno, 110 x 135 cmsygnowany i datowany na odwrociu


Włodzimierz Pawlak tak zwykł pisać o swych artystycznych początkach: „Malarstwem zainteresowałem się w dzieciństwie, gdy Tato pozwolił mi pomalować furtkę na zielono”. Stosunek Pawlaka do sztuki jest niezwykły, to malarz „z urodzenia”, który musiał pokonać niezwykle przeszkody w drodze do realizacji artystycznej pasji.


48

kieJsTuT BereźniCki (ur. 1935 r., Poznań)

„Scena wieczorna II”, 1968 r.

olej/płótno, 119 x 135 cmsygnowany i datowany w środku kompozycji: ‘scena wieczrna II | przemalowane | 1968 | k.Bereźnicki | ol.pł.’


Poetyka prac Bereźnickiego umożliwia mu prowadzenie dialogu z dawnymi mistrzami. Z uwagi na tę cechę, jak też upodobanie do sztuki figuratywnej, nazywano go „neotradycjonalistą w obrębie neofiguracji”. Zarówno w ulubionych martwych naturach, jak w scenach zbiorowych malarz czerpie inspiracje w warstwie ikonograficznej i kompozycyjnej z dzieł twórców epoki nowożytnej, zwłaszcza siedemnastowiecznych Holendrów. Przetwarza te impulsy w sobie właściwy sposób, przekładając na język sztuki współczesnej. Widać w artykulacji malarskiej, o której odmienności decydują tak pewne modyfikacje kompozycyjne, jak zmiany tonacji barwnej czy sposobów kładzenia pigmentu.


49

kieJsTuT BereźniCki (ur. 1935 r., Poznań)

„Martwa natura wiejska”, 1985 r.

olej/płótno, 72 x 82 cmdatowany i sygnowany w centrum kompozycji: ‘1985 | Martwa | natura | wiejska | k. Bereźnicki’


studiował w PWssP w Gdańsku, gdzie w 1958 uzyskał dyplom w pracowni prof. stanisława Teisseyre’a. Od 1960 pracuje w tej uczelni, od 1982 prowadząc własną pracownię malarstwa. W latach 1981-1984 pełnił funkcję prorektora. Od 1984 jest profesorem. Uczestniczy w wystawach od 1959, osiągając liczne sukcesy: I nagroda na Ogólnopolskiej Wystawie Młodego Malarstwa, sopot 1965, złoty medal na VI Festiwalu sztuk Pięknych, Warszawa 1968, nagroda na III Międzynarodowym Triennale Malarstwa Realistycznego, sofia 1979. Uczestniczył ponadto m. in. w III Biennale Młodych, Paryż 1963 i VIII Biennale w sao Paulo 1965, miał liczne wystawy indywidualne w kraju i za granicą. Odwołuje się do realizmu, co więcej, do sztuki dawnej o lokalnym, gdańskim rodowodzie i wyrazie. Tworzy archaizowane w tym nastroju martwe natury, uczty, sceny mitologiczne i alegorie, ale przede wszystkim hieratyczne mieszczańskie portrety, często podwójne i zbiorowe. Początkowo rozgrywający swe kompozycje w niemal monochromatycznych gamach barwnych, w latach 80. rozjaśnił i urozmaicił paletę, zwłaszcza w kompozycjach religijnych i serii „karnawałów”. Podobnie w latach 90. powstała seria różowo-brązowych martwych natur.


W latach 1945-50 studiował w łódzkiej PWssP. W roku 1963 uzyskał dyplom architekta na Politechnice Warszawskiej. Był współzałożycielem powstałej w 1953 roku w katowicach GRUPY sT-53. Prace malarskie z początku lat 50. stanowiły próbę transpozycji inspiracji sztuką starożytnego egiptu na język sztuki nowoczesnej. Tworzył również

kompozycje oparte na geometrycznych rytmach. Z czasem wprowadził do nich kształty organiczne. W latach 70. podejmował poszukiwania z obszaru konstruktywizmu i konceptualizmu. Artysta został odznaczony srebrnym krzyżem Zasługi (1972) oraz nagrodą Ministra kultury i sztuki II stopnia (1973 r.).

50

sTeFan kryGier (1923 Łódź - 1997 Łódź)

Kompozycja, 1957 r.

olej/płótno, 29,5 x 41 cmsygnowany i datowany p.d.: ‘s. kRYGIeR |57’


POCHOdZenIe: - ze spuścizny rodzinnej artysty - kolekcja prywatna

LITeRATURA: – stefan krygier 1923-1997, katalog wystawy, Muzeum Historii Miasta Łodzi, listopad-grudzień 1999, Łódź 1999.

„Już w 1957 r. odstąpił Krygier od wszelkiej przedmiotowości. Wprawdzie znowu zgodnie z rytmem przemian dokonujących się z oszałamiającą szybkością w sztuce polskiej tamtego czasu, ale z zachowaniem specyficznych cech właściwych jego osobowości artystycznej. Toteż pierwsze abstrakcyjne obrazy Krygiera, choć jeszcze niespójne, noszą znamiona architektonicznego konstruowania.” [Bożena Kowalska „Stefan Krygier - dzieje twórczości”]


51

zdzisław sTanek (1925 kraków - 1996 szczecinek)

Kamienie filozoficzne, 1965 r.

relief/drewno jesionowe, 36 x 51,5 cmna odwrociu naklejka wystawowa bielskiej BWA z 1974 r. z opisem pracy


WYsTAWIAnY: - 1973, XI Ogólnopolska Wystawa Malarstwa „Bielska Jesień”

Od początku był uważany (m.in. w recenzjach J. Przybosia) za najciekawszego i jednego z najbardziej dojrzałych artystycznie członków katowickiej grupy ST-53. Przyjechał na Śląsk z Krakowa, skąd pochodził i gdzie rozpoczął studia. Prace z początkowego, studyjnego okresu charakteryzują się najczęściej kubizującą deformacją kształtów wyciągniętych z natury. Dalsze lata przyniosły ewolucję w kierunku abstrakcji i skupienie na problemach światła. Stanek konsekwentnie rozwijał ideę „Powidoków” W. Strzemińskiego. Światło rozbija kształty przedmiotów, wnika w nie, prześwietla. Najbardziej inspirujący pod tym względem jest świat roślinny, co zbliża twórczość Stanka z lat 60. do nurtu abstrakcji biologicznej i malarstwa materii. Długo pozostawał w charakterystycznej dla tego nurtu „brudnej”, monochromatycznej kolorystyce. Równocześnie rozwijał fakturę, nadając swoim obrazom coraz bardziej reliefową formę. Konsekwencją było wyjście poza formułę dwuwymiarowego obrazu. „Obrazoformami” nazwał artysta rzeźbiarskie obrazy-przedmioty. Plastycznie modelowane, najczęściej w gipsie lub w drewnie, reliefy o obłych, biomorficznych formach, często zbliżone były kształtem do organów wewnętrznych, tkanek, ziaren lub małżowin.


Ukończyła filię krakowskiej ASP w Katowicach. W 1953 r. była współzałożycielką grupy ST-53 i brała udział we wszystkich wystawach grupy podczas jej istnienia. W latach 50. inspirowała się sztuką W. Strzemińskiego i P. Mondriana. Jej późniejsza sztuka ukonstytuowała się w kontakcie z filozofią

buddyzmu i zen. Związana z ruchem neoawangardy i Galerią Krzywego Koła w Warszawie. Od roku 1967 brała udział w działaniach kręgu Oneiron, którego była współzałożycielką. Od roku 1983 mieszka w buddyjskiej kolonii w Przesiece pod Jelenią Górą.

52

urzula Broll (ur. 1930 r., katowice)

Kompozycja, 1959 r.

olej/płótno, 61 x 61 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ‘U.BROLL-URBAnOWICZ | 1959’


Od 1953 był członkiem katowickiej Grupy st-53, z którą wystawiał do końca jej działalności w 1958. Podobnie jak inni członkowie grupy był zafascynowany postacią Władysława strzemińskiego, studiował jego „Teorię widzenia“. Początkowo malował silnie kubizowane martwe natury, postaci i pejzaże, nie przekraczając granicy abstrakcji. Po 1956, w cyklach takich jak „Światła w międzyprzestrzeni“, „Światłodrzewa“, „Światłokwiaty“ i in., zbliżał się do abstrakcji informel, niekiedy surrealizmu. Wydobywał abstrakcyjne kształty mgławicowymi smugami

koloru i faktury. Artysta uczestniczył w II i III Wystawie sztuki nowoczesnej, Warszawa 1957 i 1959, Wystawie Malarstwa w XV-lecie PRL, Muzeum narodowe, Warszawa 1961, wielokrotnie w Festiwalach Polskiego Malarstwa Współczesnego w szczecinie (1962-70 i 1980-84). Jego wystawy indywidualne odbywały się zarówno w kraju, m.in. w Warszawie (1959), katowicach (1962, 1969, 1972, 1976), szczecinie (1967), Bytomiu (1968), jak i za granicą: w Paryżu, Berlinie, Monachium, Bonn i Ostrawie.

53

zdzisław sTanek (1925 kraków - 1996 szczecinek)

Kompozycja, 1953 r.

olej/płótno, 42 x 35 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ‘ZdZIsŁAW sTAnek 53’



54

Jan doBkowski (ur. 1942 r., Łomża)

„Prześwietlona Wenus”

olej/płótno, 194 x 145 cmsygnowany, opisany i datowany na odwrociu: ‘Jan dobkowski | „PRZeŚWIeTLOnA WenUs” 1971 ROk | OLeJ”


Malarz i grafik. W latach 1962-1968 odbył studia w AsP w Warszawie na Wydziale Malarstwa w pracowniach prof. Juliusza studnickiego i prof. Jana Cybisa. Był współzałożycielem (wraz z Jerzym Jurrym Zielińskim) grupy „neo-neo” (1967-1970). Ilustrator wierszy Guillaume’a Apollinaire’a „Zwierzyniec albo świta Orfeusza” (1963). W roku 1968 dobkowski wziął udział w wystawie „secesja-secesja?” w Galerii Współczesnej w Warszawie, która wywołała wielkie zainteresowanie w mediach i wśród krytyków. Po sukcesie na tej wystawie jego obrazy znalazły się na prestiżowej prezentacji „Polskie malarstwo współczesne. Źródła i poszukiwania” w Paryżu. Wkrótce też Guggenheim Museum w nowym Jorku zakupiło do swoich zbiorów jego płótno „Podwójna dziewczyna” (1968), pierwszy czerwono-zielony obraz dobkowskiego. Cały cykl obrazów w takiej kolorystyce powstał rok później, namalowany w ujednoliconym formacie 200 x 150 cm. na zielonych tłach pojawiały się w różnych sytuacjach czerwone sylwety męskich i kobiecych postaci, te ostatnie najczęściej o bujnych kształtach, karykaturalnie rozrośniętych. kobiety o wielu piersiach, kobiety o formach jabłek czy gruszek miały w sobie potężny ładunek erotyzmu i zmysłowości. niektóre formy na obrazach dobkowskiego przemieniały się płynnie w inne, pierś kobieca stawała się dorodnym jabłkiem, serce plemnikiem, a kręgosłup i żebra organiczną, wiotką strukturą. W 1972 roku był stypendystą Fundacji kościuszkowskiej w nowym Jorku.


Artysta w okresie stanu wojennego uczestniczył w akcjach kultury niezależnej. Laureat nagród, m.in.: nagrody krytyki im. Cypriana kamila norwida (1978); nagrody im. Jana Cybisa (1994) za całokształt twórczości. W latach 90.

dobkowski tworzył kolejne cykle: „dźwięki” (1994), „Obrazy symultaniczne” (1995-96), „karnawał w Rio” (od 1997), „nokturny” (1998) oraz rozpoczęty w 1992 roku cykl akwarel „Uniwersum”.

55

Jan doBkowski (ur. 1942 r., Łomża)

„Nokturn IV”, 1998 r.

akryl/płótno, 81 x 100 cmsygnowany, opisany na odwrociu: ‘Jan dobkowski | „nOkTURn IV” 1998 ROk | ACRYL | 81 cm x 100 cm’


„W linearyzmie żyję. Wokół siebie widzę wielką sieć, w niej tkwię. To, co rzeczywiste – poprzez fakt, że złożone jest z linii – staje się abstrakcyjne. Linia jest najważniejsza. Linia to myśl.” Jan Dobkowski


56

Jerzy TChórzewski (1928 siedlce - 1999 Warszawa)

Kompozycja, 1981 r.

akwarela, gwasz/papier, 70 x 50 cmsygnowany i datowany p.d.: ‘J. Tchórzewski 1981’


POCHOdZenIe: - Lipert Gallery, nowy Jork- kolekcja prywatna, stany Zjednoczone

studiował w krakowskiej AsP. Związany był z Grupą krakowską. debiutował w 1948 r. na I Wystawie sztuki nowoczesnej w krakowie. Wystawiał też razem z międzynarodową grupą Phases. Wziął udział w wystawie w warszawskim Arsenale „Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi” w 1955, gdzie zdobył nagrodę. Pracował jako pedagog w AsP do czasu przejścia na emeryturę w 1998 r. W 1986 otrzymał niezależną nagrodę im. Jana Cybisa. Malarstwo artysty bliskie surrealizmowi od wczesnej młodości - fantastyczne stwory i postacie w wyimaginowanych pejzażach - ewoluowało w kierunku abstrakcji. Od lat 70. podejmował tematykę religijną. Oprócz sztuk plastycznych Tchórzewski zajmował się poezją. Zbiór wierszy z lat 1988-1996, pt. „Wieczny początek gwałtownej chwili” ukazał się pośmiertnie w roku 2003.


57

euGeniusz markowski (1912 Warszawa - 2007 Warszawa)

Manekin III

olej/płótno, 95 x 80 cmsygnowany p.g.: ‘e. Markowski’


POCHOdZenIe: - 1992, Auction of contemporary Polish paintings donated by artists from Poland for the Polish national Fund, nowy Jork - kolekcja prywatna, stany Zjednoczone

PORÓWnAJ:- eugeniusz Markowski, katalog wystawy, Galleria R, Mariusz Rosiak, Poznań 1999, ilustracja na stronie nienumerowanej.

Malarz, grafik, scenograf. W 1938 r. uzyskał dyplom warszawskiej AsP w pracowni prof. T. Pruszkowskiego. Przez wiele lat pracował jako dziennikarz i dyplomata, m.in. w kanadzie i we Włoszech. Właśnie w Italii miał możliwość zapoznania się zarówno z twórczością klasyków renesansu jak i włoskich futurystów. Tam też związał się z grupą Libera Associazione Arti Figurative, z którą wielokrotnie wystawiał swoje prace. do kraju powrócił w 1955 r. Od 1969 r. był pedagogiem w macierzystej uczelni. należał do nurtu nowej figuracji. Bohaterem jego obrazów jest człowiek poddany ciśnieniu negatywnych emocji, zdeformowany człowiek - potworek, na poły śmieszny, na poły tragiczny. Bogata faktura obrazów a także ich groteskowy wyraz zbliżają jego sztukę do poetyki art brut i twórczości J. dubuffeta. Pomimo tego obecne jest u Markowskiego dążenie do podskórnej harmonii, widoczne są odwołania do antyku i renesansu. W 1963 r. artysta brał udział w Biennale w sao Paulo. Jest laureatem nagrody krytyki Artystycznej im. C. k. norwida z 1984 r. oraz ustanowionej w Poznaniu nagrody kolekcjonerów im. dr L. siudy z 1998 r.


W 1969 uzyskał dyplom warszawskiej AsP, w pracowni A. kobzdeja. Rok później zakładał warszawska grupę „Aut”, której programem były: „polski styl, polska figuracja, polska egzotyka”. W 1992 został rektorem prywatnej europejskiej Akademii sztuk w Warszawie. Od najwcześniejszych lat skupiał się przede wszystkim na przedstawianiu postaci ludzkiej, zazwyczaj malowanej płaską plamą, przeważnie umieszczo-ną na osi obrazu, ujętej frontalnie, reprezentacyjnie. na swoich obrazach przedstawia głownie osoby prywatne, najczęściej z najbliższego otoczenia.

Czerpie inspirację ze starych fotografii, utrzymywanych w nastroju rodzin-nych pamiątek, tzw. „monideł”- naiwnych obrazów tworzonych na podsta-wie fotografii ślubnych. „Były to zazwyczaj zdjęcia stare, nawet z przełomu XIX i XX wieku, amatorskie, banalne, znalezione w rodzinnych albumach, notujące stereotypowe wyobrażenia o godności, dostatku, hierarchiach familijnych i społecznych, jakie obowiązywały przed laty. (...) takie odbitki Fałat potraktował jak materiał wyjściowy do własnej wizji malarskiej” - pisał Ireneusz J. kamiński.

58

anTonii FałaT (ur. 1942 r., Warszawa)

Portret rodzinny, 1989 r.

akryl/płótno, 32,5 x 26,5 cmsygnowany p.d.: ‘ant. Fałat’, w l.d.: ‘20.XII.89’


„obraz jest to podział płaszczyzny, powodujący wyodrębnienie z niej form, egzystujących w rzeczywistości trójwymiarowej, (...) ich świadome wzajemne zestawienie (...) powoduje u odbiorcy (...) określony stan emocji (...)”. Antoni Fałat, 1972

Obrazy Henryka Musiałowicza cechuje hieratyczność, uporządkowanie oraz zgeometryzowane uproszczenie. Można tu znaleźć odwołania do archetypicz-nego wizerunku człowieka lub totemu, pierwotnego wyobrażenia sił wyższych. W cyklach malarskich takich jak „Sacrum”, „Epitafium” czy „Reminiscencje” widoczna jest osiowość i koncentracja wokół ludzkiego kształtu. Artysta uważa, że celem tworzenia sztuki jest zawarte w niej przesłanie, że jej zadaniem jest skłanianie widza do kontemplacji. Swoją prawdę, wiarę i sacrum znalazł w przy-rodzie, w sztuce i w człowieku

„Chodzi o to - mówił – by patrzący na obraz znalazł podstawowe prawdy (...) Chcę, aby moja sztuka miała jakąś wewnętrzną siłę i zmuszała do refleksji. By niosła nadzieję będąc metaforą ludzkiego losu, w który wpisane są zarówno cierpienie, odrodzenie i ukojenie. Zastanawiam się, jak przez moją sztukę mówić. Jak dać odpowiedzi na tragiczne pytania człowieka, który może zagubił sens swego istnienia wobec przerażającej golgoty człowieczej” [E. Bogusz-Bołtuć, Człowiek i artysta. Wywiad z Henrykiem Musiałowiczem. Estetyka i krytyka, 6 (1/2004), s.55-56.]

59

henryk musiałowiCz (ur. 1914 r., Gniezno)

Z cyklu „Epitafium”, 1982 r.

technika własna/płyta pilśniowa, 30,5 x 25,5 cmsygnowany i datowany śr.l.: ‘HM 1982’opisany na odwrociu: ‘Z CYkLU | „ePITAFIUM” | 1982 | MUsIAŁOWICZ’



Ukończyła krakowskie Liceum sztuk Plastycznych, a w 1957 studia na AsP w krakowie w pracowniach: Jacka Pugeta, Adama Marczyńskiego, Jonasza sterna. Zrobiła dyplom w pracowni malarstwa u prof. Czesława Rzepińskiego. W latach 1959-62 pracowała przy tworzeniu teatru lalkowego „Widzimisie” w nowej Hucie. Od 1961 należy do

Grupy krakowskiej. Zajmuje się także projektowaniem i realizacją polichromii (kościoły w Lublinie i Czerwonej Górze). W latach 1964-2000 prowadziła pracownie malarstwa i rysunku na Wydziale Form Przemysłowych w katedrze sztuk Wizualnych w krakowskiej Akademii sztuk Pięknych.

60

danuTa urBanowiCz (ur. 1932 r., Radom)

Obraz III, 1962 r.

olej, collage, technika własna/płótno, 109 x 50 cmsygnowany na odwrociu: ‘dAnUTA URBAnOWICZ’


POCHOdZenIe: Obraz powstał podczas pobytu malarki w Paryżu, w 1962 roku. Artystka wyjechała tam w grudniu 1962 na pięciomiesięczne stypendium. spędziła tam osiem miesięcy.

LITeRATURA: - Malarstwo materii, 1958-1963. Grupa nowohucka, [red.] Marta Tarabuła, kraków 2000, s. 62.

Artystka tworzy obrazy-kolaże używając przedmiotów zgrzebnych, niepotrzebnych, które dawno utraciły swą funkcję użytkową i wartość estetyczną. Tak opisuje swój warsztat: „W moich obrazach, dla wzbogacenia faktury, wprowadziłam jeszcze szycie. (...) Cerowałam poszarpane blachy, aby uzyskać efekt wzmocnienia i kontrastu. Tam gdzie się dało, podkładałam deseczkę pod spód i przybijałam do obrazu. Albo przykręcałam śrubami. Blachy przybijałam też do krawędzi obrazu”.


62

TeoFil oCiePka (1891 Janów Śląski - 1978 Bydgoszcz)

Pejzaż rajski, 1964 r.

olej/płótno, 50 x 66 cmsygnowany i datowany p.d.: ‘T. Ociepka | 1964’na odwrociu nalepka wystawowa


„To malarstwo jest poza świadomością, na pewno zaś poza świadomością artystyczną (…). W obrazach Ociepki zachwyca przede wszystkim rodzaj wyobraźni, ta osobliwa kombinacja prawdziwości i fantastyki, realistycznego szczegółu i wizjonerskiej całości, banału i cudowności, codzienności i baśni. Zły smak łączy się tu z wdziękiem równie łatwo, jak malarstwo z fotografią. (…) Zwierzęta, rośliny, kwiaty, drzewa powracają stale w malarstwie Ociepki, przy czym obraz zbudowany jest zawsze na tej samej zasadzie: realistyczny szczegół i fantastyczna całość.” [O „malarzu niedzielnym” Joanna Guze, „Polska”, nr 11 (99) – 1962]

61

TeoFil oCiePka (1891 Janów Śląski - 1978 Bydgoszcz)

Niebieska ryba, 1957 r.

olej/płótno, 51 x 71 cmsygnowany i datowany p.d.: ‘Ociepka T | 1957 r.’na odwrociu nalepka wystawowa


Malarz prymitywista, teozof - jeden z przywódców janowskiej gminy okultystycznej. Za sprawą mistrza Filipa Hohmana, został członkiem Loży Różokrzyżowców. Z zawodu górnik, elektryk w kopalni kaiser Wilhelm. Malować zaczął około 1927 z polecenia i namowy Hohmana. Jego prace to moralizatorskie i symboliczne dzieła nawiązujące do baśni, legend, życia górników oraz literatury okultystycznej. Charakteryzują się bogactwem wyobraźni i jaskrawą, bogatą kolorystyką. Obok nikifora najbardziej znany Polski reprezentant prymitywizmu. Jego twórczość osiągnęła światowe uznanie. W 1946 założył koło plastyczne przy domu kultury kWk „Wieczorek” na bazie którego, w latach pięćdziesiątych zaczęła działać grupa utalentowanych twórców malarzy-amatorów. Grupa zwana od miejsca jej powstania Grupą Janowską lub też formalnie nazywana koło Malarzy nieprofesjonalnych; należeli do niej m.in. ewald Gawlik oraz erwin sówka. W 2001 powstał film „Angelus” w reżyserii Lecha Majewskiego, który opowiada o inspiracjach, życiu i twórczości malarzy skupionych wokół Teofila Ociepki - artysty i Mistrza nauk tajemnych.


63

sTeFan weGner (1901 sosnowiec - 1965 Łódź)

Kompozycja, ok. 1955-60 r.

olej/płótno, 81 x 55 cmsygnowany p.d.: ‘s Wegner’


POCHOdZenIe: - dom Aukcyjny Altius- prywatna kolekcja

Malarz, członek ZPAP studia artystyczne odbywał w krakowskiej AsP w l. 1922-27 pod kierunkiem W. Jarockiego, I. Pieńkowskiego, J. Pankiewicza, F.s. kowarskiego. W pierwszych pracach nawiązywał do impresjonizmu. Po studiach zamieszkał w Łodzi, gdzie zetknął się i zaprzyjaźnił z W. strzemińskim. Przejęty głęboko głoszoną przezeń ideą sztuki, która miała zrewolucjonizować świat i przeniknąć życie codzienne, stał się jednym z najbardziej gorliwych rzeczników myśli awangardowej. Wyszedł od zasad kubizmu, które studiował skrupulatnie. Zwracał uwagę na sposób budowy przestrzeni kubistycznej, na logikę przenikania płaszczyzn i zamykania napięć kierunkowych. Inne założenia realizował w nadmorskich pejzażach i martwych naturach. Odstąpił od geometryzacji na rzecz uzyskania pełnej syntezy wrażeń, rozmieszczając określone płynną, ciągłą linią motywy na tle unistycznej faktury, której był wierny przez lata.


64

waCław TaranCzewski (1903 Czarnków - 1987 kraków)

Martwa natura z muszlą, 2 poł. lat 60. XX w.

olej/płótno, 99 x 81 cmsygnowany p.d.: ‘T’


POCHOdZenIe: - dom Aukcyjny Agra Art.- prywatna kolekcja

studiował w szkole sztuk Zdobniczych w Poznaniu i krakowskiej AsP w pracowniach F. Pautscha i F. s. kowarskiego. Pod koniec lat 20. przeniósł się do Warszawy. Tu debiutował w 1932 na II salonie IPs. Był członkiem grupy Pryzmat. Po wojnie przebywał w Poznaniu i w krakowie, z którym związał się na stałe. Od młodości interesowała go abstrakcja; w czasie studiów w krakowie miał kontakty z futurystami. Malował pejzaże, martwe natury, portrety, był także autorem polichromii (m. in. w kościołach najświętszej Marii Panny i Św. Marcina w Poznaniu). W Paryżu wszedł w krąg koloryzmu, którego paletę barw utrzymywał w następnych latach swej twórczości, choć z mocnym ograniczeniem używanych barw. kompozycje artysty odznaczały się sprowadzeniem figur, bądź przedmiotów do syntetycznego znaku, zachowując funkcję dekoracyjną obrazu. W 1947 otrzymał katedrę Malarstwa dekoracyjnego AsP w krakowie i w 1950 osiadł tam na stałe. Jego malarstwo jest indywidualną, świadomą syntezą koloryzmu i tendencji bliskich kubizmowi. Cechuje je naturalna harmonia i koherencja kompozycji, koloru, planów przestrzennych. Taranczewski należy też do najwybitniejszych powojennych twórców malarstwa monumentalnego. Wykonał m.in. plafon auli Uniwersytetu Adama Mickiewicza (1947), freski w kościołach najświętszej Panny Marii (1954) i św. Marcina w Poznaniu (1957), a także witraże w katedrach poznańskiej i warszawskiej.


kształciła się w Akademii sztuk Pięknych w Wiedniu (w latach 1932-1934) i w krakowie (1933-1936), którą ukończyła pod kierunkiem W. Weissa. W 1942 roku uciekła z lwowskiego getta. W czasie studiów sympatyzowała ze środowiskiem Grupy krakowskiej, brała udział w organizowaniu się awangardy artystycznej po II wojnie światowej. Oprócz malarstwa sztalu-gowego zajmowała się kolażem i twórczością poetycką. Artystka wypraco-wała indywidualną symbolikę, swobodnie kojarząc formy abstrakcyjne ze światem rzeczywistych kształtów. Jej prace wystawiane były między innymi

na Wystawie sztuki nowoczesnej w krakowie (1948 i 49 r.) i w Warsza-wie (1957 i 59 r.), wystawie „dziewięciu” (1955 r.). eksponowała również w Galeriach: krzysztofory i krzywe koło. W 1977 roku otrzymała nagrodę krytyki Artystycznej im. C. k. norwida, a w roku 1966 nagrodę im. J. Cybisa za całokształt twórczości. W zeszłym roku, w setną rocznicę urodzin artystki Fundacja Art. Art stations zaprezentowała monograficzną wystawę artystki w starym Browarze w Poznaniu („erna Rosenstein. Organizm” 18.05 – 01.09. 2013)

65

erna rosensTein (1913 Lwów - 2004 Warszawa)

„Tańczą – promieniują”, 1990 r.

technika mieszana, olej, kredka, tusz/deska, 12 x 25 cmdatowany i sygnowany p.d.: ‘1990 e Rosenstein’ oraz opisany na odwrociu


studiował w łódzkiej szkole Rysunku i Malarstwa s. Andrzejewskiego. W 1938 roku otrzymał stypendium Zarządu Miejskiego w Łodzi, dzięki któremu wyjechał do Wiednia aby tam kontynuować naukę. W okresie okupacji przebywał w niewoli w dortmundzie. W 1945 zadebiutował na pierwszej wystawie okręgowej w Ośrodku Propagandy sztuki i został przyjęty do Związku Plastyków. Podjął studia w pracowni Leona Ormezow-skiego w PWssP, które jednak wkrótce przerwał. W 1947 rozpoczął pracę jako rysownik w Zakładzie Anatomii Prawidłowej Akademii Medycznej w Łodzi, gdzie zatrudniony był do końca życia. Wiele wystawiał, prezentując swoje obrazy na licznych wystawach zbiorowych jak i indywidualnych w

kraju i zagranicą. Od 1962 brał udział w ogólnopolskich wystawach malarzy realistów w warszawskiej Zachęcie. W 1967 reprezentował Polskę na Międzynarodowym Biennale sztuki w sao Paulo. krawczyk uważany jest za czołowego przedstawiciela tak zwanej łódzkiej szkoły realizmu. Malował programowo antyestetyczne, ironiczne kompozycje o wyraźnej dominancie elementów literacko-anegdotycznych. Jego obrazy znajdują się w zbiorach Muzeum narodowego w Gdańsku, krakowie, Poznaniu, szczecinie, Warsza-wie i Wrocławiu, Muzeach Okręgowych w Bydgoszczy, Chełmie, Rzeszowie i Toruniu, Muzeum sztuki w Łodzi, Muzeum Historii Miasta Łodzi i innych oraz w wielu kolekcjach prywatnych.

66

Jerzy krawCzyk (1921 Łódź - 1969 Łódź)

„Ulica Tyna”, 1956 r.

olej/płótno, 43 x 51 cmsygnowany p.d. gmerkiem autorskimna odwrociu naklejka z tytułem i naklejka wystawowa CBWA Łódź



Ukończył studia w AsP w Warszawie, której potem był wykładowcą. W 1981 i 1983 przebywał jako stypendysta w stedelijk museum w Amsterdamie, w latach 1985-86 wyjechał na pobyt studyjny do Atelierhaus. Lata 1990-91 spędził w Musée d’Art Contemporain w nîmes. Jego prace wystawiane były wielokrotnie w kraju i za granicą, brały udział w prestiżowych

międzynarodowych pokazach sztuki: Festiwale Malarstwa w Cagnes-sur-Mer (1982, 1984), Biennale w sao Paulo (1987, 1994) oraz documenta w kassel (1992). Jego prace znajdują się m.in. w kolekcjach Muzeum narodowego (Łódź, kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław) i stedelijk Museum (Amsterdam).

67

Tomasz CieCierski (ur. 1945 r., kraków)


fotografia barwna/papier fotograficzny, płyta, 90,5 x 90,5 cmsygnowany i datowany na odwrociu: ‘T. CIeCIeRskI | 2002/3’


Około 2001 roku Ciecierski powrócił do komentowania własnej twórczości. Malował obrazy na reprodukcjach swoich obrazów, tworzył kompozycje fotograficzne przedstawiające ułożone w różnych konfiguracjach słoiczki po farbach i wyciśnięte tubki, dokumentował na zdjęciach zlew w pracowni wypełniony wodą zabarwioną na różne kolory po myciu pędzli. W 2002 roku powstał obraz „Malarstwo”, do wykonania którego Ciecierski wykorzystał kartki z katalogu Boesnera, kompendium materiałów i akcesoriów malarskich. Na olbrzymim płótnie wyklejonym kartkami z katalogu pojawiają się gdzieniegdzie maleńkie pejzaże malowane farbą olejną. Sztuka Ciecierskiego jest bowiem ciągłą narracją o malowaniu. Jak sam twierdzi: „Krzątając się po pracowni, co jakiś czas coś wpada w ręce, coś się zauważa, choćby wyglądając przez okno. I często właśnie w takich momentach i z takich marginaliów powstają obrazy.”


1. Oferta aukcyjna--

--

--

zabezpieczenia. Aukcja jest prowadzona zgodnie z polskimi

-

wycofania z licytacji bez podania przyczyn. Dom Aukcyjny

-

---

2. Dane osobowe

--

realizacji zlecenia licytacji. Dom Aukcyjny ma prawo przetwa-

-

-

-

-gu (na ostatnich stronach), w siedzibie Domu Aukcyjnego oraz na stronie internetowej formularze/zlecenie_licytacji.pdf. W przypadku otrzymania

-

-

w kwocie równej limitowi ale zaoferowanej przez innego li-

-

-

5. Licytacje telefoniczne

--

-

6. Przebieg aukcji

-

-

-

-akcji warunkowych (patrz pkt 9). W razie zaistnienia sporu w trakcie licytacji, Aukcjoner rozstrzyga spór lub ponownie

-- jckua dezrp ijcautys jeikat W .ijckua wókintsezcu zezrp hcyn

-

8. Estymacja

-

punkt 9).

9. Cena gwarancyjna/transakcje warunkowe-

-kowej. Transakcja warunkowa jest traktowana jako praw-

--

-

Aukcyjny zastrzega sobie prawo do przyjmowania po aukcji ofert równych cenie gwarancyjnej na obiekty wylicytowane warunkowo. W przypadku otrzymania takiej oferty od innego oferenta Dom Aukcyjny informuje o tym fakcie klienta, który

prawo do podniesienia swojej oferty do ceny gwarancyjnej

W przeciwnym wypadku transakcja warunkowa nie dochodzi

po cenie gwarancyjnej.

-

-

wylicytowane na aukcji obiekty w terminie 10 dni od dnia au-

-

-sterCard, VISA, Maestro, VISA electron

-chunek:DESA UNICUM SP. Z O. O.

Bank PKO BP S.A. Swift: BPKOPLPW88 1020 1042 0000 8102 0271 6405

14. Odbiór obiektów

-

-informuje Klienta o przekazaniu nieodebranych obiektów do

-

-kich kosztów przez Klienta.

15. Reklamacje

-

• ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece -

nych obiektów poza granice kraju wymaga zgody odpowied-

• ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r.

-

-

--

cena

0 – 2 000 100

2 000 – 5 000 200/300

5 000 – 10 000 500

10 000 – 20 000 1 000

20 000 – 50 000 2 000/3 000

50 000 – 100 000 5 000

ponad 100 000 10 000

Regulamin aukcji

desa3_1 szef.indd 1 2014-02-07 12:41:46

Zlecenie licytacji lub licytacja telefoniczna to proste sposoby wzięcia udziału w aukcji, które nie skutkuje żadnymi dodatkowymi kosztami dla Nabywcy.

Zlecenie musi być dostarczone (osobiście, pocztą, faksem lub e-mailem) do siedziby Domu Aukcyjnego nie później niż

Zlecenie licytacji30 Aukcja sztuki współczesnej, 6 marca 2014 r.

J

Unicum nie ponosi odpowiedzialności4) Wyrażam zgodę Nie wyrażam zgody

5) Wyrażam zgodę Nie wyrażam zgody

elektroniczną informacji handlowych, przez Desa Unicum oraz podmioty powiązane

6) zostałem poinformowany, że administratorem moich danych osobowych jest Desa

prawo do ich poprawienia,

ustaw.

pełnych danych osobowych oraz o dokument potwierdzający tożsamość osoby rejestrowanej (dowód osobisty, paszport, prawo jazdy; w przypadku zleceń przesyłanych emailem, pocztą lub faksem: w formie kserokopii lub skanu tego dokumentu).

oksiwzaN ęimI

Dowód osobisty seria i numer

Adres: Ulica

Nr domu

Miasto

Adres e-mail

XAF / nofeleT

NIP (dla firm)

Nr mieszkania Kod pocztowy –

Prosimy czytelnie wypełnić formularz, by uniknąć ewentualnych pomyłek

Nr kat. Autor, tytułMaksymalna oferowana kwota

(bez opłaty aukcyjnej) lub licytacja telefoniczna

Zlecenie licytacji z limitemPodanie przez Klienta limitu licytacji jest informacją ściśle poufną. Dom Aukcyjny będzie

nabycie obiektu za najniższą możliwą kwotę. Dom Aukcyjny nie przyjmuje zleceń

Dom Aukcyjny będzie reprezentował Klienta, którego zlecenie zostało złożone

TAK NIE

Zlecenie telefoniczne.

chwilę przed rozpoczęciem licytacji wybranych obiektów. Dom Aukcyjny nie ponosi

Numer telefonu do licytacji

Należność za zakupiony obiekt

Wpłacę na konto bankowe Bank PKO BP SA 88 1020 1042 0000 8102 0271 6405

Wpłacę w kasie firmy (poniedziałek-piątek w godz. 11–19)

Faktura. Proszę o przekazanie informacji zawartych w transakcjach:

Telefonicznie faksem listownie e-mailem Proszę o wystawienie faktury VAT bez podpisu odbiorcy

data i podpis klienta składającego zlecenie data i podpis przyjmującego pracownika Desa Unicum

DESA UNICUM Sp. z o.o. Dom Aukcyjny, ul. Marszałkowska 34-50, 00-554 Warszawa, tel. (22) 584 95 32, fax (22) 584 95 26, e-mail: [email protected]: 525-00-04-496 REGON: 012669260 Spółka zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m. st. Warszawy XII Wydział Gospodarczy KRS 0000090241, o kapitale zakładowym: 5.050.000,00 zł.

tel. (22) 584 95 32, e-mail: [email protected]

Dom Aukcyjny Desa Unicumul. Marszałkowska 34-50, Warszawatel. 22 584 95 34, www.desa.pl

Aukcja Młodej Sztuki11 marca (wtorek) 2014 r., godz. 19Wystawa obiektów 28 lutego –11 marcaSalon Wystawowy Marchand, Pl. Konstytucji 2, Warszawa

Tomasz Poznysz, Monsieur, 2014 r.

Salon Wystawowy MARCHANDPlac Konstytucji 2, Warszawatel. 22 621 66 69, www.desa.pl

Edward Dwurnik – Paryż ‘67Wystawa połączona ze sprzedażą13 marca – 3 kwietnia 2014 r.


Aukcja Biżuterii8 kwietnia (wtorek) 2014 r., godz. 19Wystawa obiektów: 28 marca – 8 kwietnia

134 | AUKCJA PRAC NA PAPIERZE | NOTY BIOGRAFICZNE TWÓRCÓW NA WWW.DESA.PL

Władysław Malecki, Wyjazd na polowanie, 1882 r.


Aukcja prac na papierze28 listopada (czwartek) 2013 r., godz. 19

Władysław strzemiński, Pejzaż – kłosy, 1950 r.

Aukcja Sztuki Dawnej20 marca (czwartek) 2014 r., godz. 19Wystawa obiektów: 10 – 20 marca


Aukcja prac na papierze28 listopada (czwartek) 2013 r., godz. 19

Władysław strzemiński, Pejzaż – kłosy, 1950 r.

Rafał Olbiński Krajobrazy energii 2014Bez energii nie ma życia, a wszystko co żyje - jak słusznie zauważył Arthur Schopenhauer - walczy z grawitacją. W cyklu obrazów “Krajobrazy energii”, poprzez poetyckie metafory starałem się pokazać magię i piękno naszego zmagania z materią i prawami fi zyki.

OGŁOSZENIE.indd 1 13-12-04 15:20

Cena 29 zł (z 5% VAT)

Aukcja Sztuki Współczesnej, 20 lutego 2014, godz. 19

Documents

Transcript of Aukcja Sztuki Współczesnej, 20 lutego 2014, godz. 19