ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı...

16
TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ ANAYASA MAHKEMESĠ ĠKĠNCĠ BÖLÜM KARAR SĠNEM HUN BAġVURUSU (Başvuru Numarası: 2013/5356) Karar Tarihi: 8/5/2014

Transcript of ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı...

Page 1: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

TUumlRKĠYE CUMHURĠYETĠ

ANAYASA MAHKEMESĠ

ĠKĠNCĠ BOumlLUumlM

KARAR

SĠNEM HUN BAġVURUSU

(Başvuru Numarası 20135356)

Karar Tarihi 852014

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

1

ĠKĠNCĠ BOumlLUumlM

KARAR

BaĢkan Alparslan ALTAN

Uumlyeler Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Muammer TOPAL

M Emin KUZ

Raportoumlr Selami TURABİ

BaĢvurucu Sinem HUN

I BAġVURUNUN KONUSU

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunarak hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması

uumlzerine şikacircyetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca

kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilerek devletin ve adli makamların zedelenen

hakları konusunda etkili bir koruma sağlayamaması nedeniyle Anayasarsquonın 40 maddesinin ve

17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı ile manevi varlığının korunması hakkının

hakkının ihlal edildiğini ileri suumlrerek tazminat talebinde bulunmuştur

II BAġVURU SUumlRECĠ

2 Başvuru 1272013 tarihinde Ankara 2 Asliye Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla

yapılmıştır Dilekccedile ve eklerinin idari youmlnden yapılan oumln incelemesinde Komisyona

sunulmasına engel bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir

3 İkinci Boumlluumlm Birinci Komisyonunca 552014 tarihinde kabul edilebilirlik

incelemesinin Boumlluumlm tarafından yapılmasına dosyanın Boumlluumlme goumlnderilmesine karar

verilmiştir

4 Boumlluumlm tarafından 14112013 tarihinde yapılan toplantıda kabul edilebilirlik ve

esas incelemesinin birlikte yapılmasına ve başvurunun bir oumlrneğinin Adalet Bakanlığına

goumlnderilmesine karar verilmiştir

5 Adalet Bakanlığı goumlruumlşuumlnuuml 2212014 tarihinde Anayasa Mahkemesine sunmuştur

6 Adalet Bakanlığı tarafından Anayasa Mahkemesine sunulan goumlruumlş başvurucuya

2312014 tarihinde tebliğ edilmiştir Başvurucu diyeceklerini suumlresi iccedilinde Anayasa

Mahkemesine sunmuştur

III OLAY VE OLGULAR

A Olaylar

7 Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar oumlzetle şoumlyledir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

2

8 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak tanınan ldquoBiomenrdquo isimli

şampuanın reklam filminde kadın kimliğine karşı hakaret ve Yahudi azınlığa karşı nefret

soumlylemlerinde bulunulması nedeniyle ldquosuccedilluyu oumlvme ve halkın bir kesimini aĢağılamardquo

succedillarının işlendiğini iddia ederek Biota İlaccedil ve Kozmetik Laboratuvarları ve Marka Reklam

şirketinin yetkilileri hakkında succedil duyurusunda bulunmuştur

9 Şikacircyeti inceleyen Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığı şuumlpheliler hakkında

soruşturma başlatarak reklam filmi uumlzerinde bilirkişi incelemesi yaptırmış ve rapor

doğrultusunda Biomen isimli reklam filminde succedilluyu oumlvme ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik

veya aşağılama succedilunun işlendiğine dair kamu davası accedilılmasına yeterli delil olmadığı

gerekccedilesiyle 2102012 tarih ve K201252397 sayı ile kovuşturmaya yer olmadığına karar

vermiştir

10 Başvurucu verilen karara karşı Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesine itirazda

bulunmuş olup başvuru tarihi itibarıyla itiraz incelemesi devam etmektedir Anılan karar

youmlnuumlnden başvuru yolları henuumlz tuumlketilmediği iccedilin bireysel başvuruda bulunulmadığı

belirtilmiştir

11 Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığının 2102012 tarih ve K201252397 sayılı

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararıyla ilgili hukuki suumlreccedil devam ederken

ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde 6112012 tarihinde kovuşturmaya

yer olmadığına dair karar ve bu karara dair ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde geccedilen

yorumlarla ilgili olarak ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo isimli haber yayınlanmıştır

12 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yayınlanan ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber şoumlyledir

ldquoSiyonist uşakları yine teroumlre sarıldı (06 Kasım 2012 Salı 1349)

Siyonist uĢakları Biomen isimli Ģampuanın Hitler‟li reklamına iliĢkin yapılan succedil

duyurusuna Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesi‟nce takipsizlik kararı verilmesi karĢısında

skandal bir tehditte bulundular

Ġstanbul‟da uumlretilen Biomen isimli Ģampuanın reklamlarında Adolf Hitler‟i

kullanmasından rahatsız olarak yargıya giden Yahudiler mahkemeden bekledikleri kararı

alamayınca provokatif yayınlara baĢladılar

Tuumlrkiye‟deki Yahudilerce kurulan Hastuumlrktv adlı sitede yargının bu kararına karĢılık

Yahudi koumlkenli firmaların da PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumllerinin kullanıldığı

reklam filmlerinin ccedilevrilmesi kampanyası baĢlatıldı

KAMHİ İLE SAPKINLARIN AVUKATINDAN SUCcedil DUYURUSU

Hitler‟li reklamın televizyonlarda yayınlanmaya baĢlamasının ardından eski DYP

Milletvekili Yahudi iĢadamı Cefi Kamhi ile Kaos GL isimli sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Ankara Baorsu‟na kayıtlı Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu

iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdular

BaĢvuru geccediltiğimiz hafta karara bağlandı Savcılık dava dilekccedilesinde dile getirilen

ldquosoykırımrdquo iddialarına iliĢkin olarak reklamda ldquoYahudiler‟e youmlnelik soykırımrdquoın

oumlvuumllmesi succedilunun iĢlenmediğine benzer Ģekilde nefret succedilu kapsamına alınacak bir durum

olmadığına huumlkmetti Kararda Ġstanbul Uumlniversitesi ĠletiĢim Fakuumlltesi Oumlğretim Uumlyesi

Prof Dr Niluumlfer Sezer‟in bilirkiĢi raporuna da atıfta bulunularak soumlzkonusu raporda

ldquoDilekccedilede iddia edilen succedilların iĢlenmediği reklamdaki goumlrsellikte rahatsız edici bir

durum bulunmadığırdquo Ģeklindeki ifadelere yer verildi

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

3

KIŞKIRTICI SİTEDEN YENİ BİR FİTNE

Savcılığın ilgili kararını sayfalarında yayınlayan hasturktv adlı site karardan hoĢnut

olmayan okuyucu yorumlarını bir kampanya havasında vermeye baĢladı Siteye gelen pek

ccedilok yorumda Tuumlrkiye‟de boumlyle bir kararın ĢaĢırtıcı olmayacağının bir kez daha

goumlruumllduumlğuuml goumlruumlĢuuml savunuldu Sitede ayrıca Tuumlrkiye‟ye karĢı bir misilleme yapılması

gerektiği vurgulanarak bu ccedilerccedilevede PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumlleri

kullanılarak ccedileĢitli uumlruumlnler iccedilin reklam filmi ccedilevrilmesi istendi Tuumlrkiye‟deki bazı Yahudi

isimlerin reklam ajanslarına bu youmlnde baĢvuru yapacakları da dile getirildi

LİEBERMAN TAKDİĞİ

Daha oumlnce de Ġsrail DıĢiĢleri Bakanı Avigdor Lieberman‟ın Tuumlrkiye‟nin

yaptırımlarına misilleme olarak Tuumlrkiye‟yi sert oumlnlemlerle ldquocezalandırmayardquo ccedilalıĢtığı oumlne

suumlruumllmuumlĢtuuml Lieberman‟ın formuumlle ettiği oumlnlemler arasında ldquoPKK liderleriyle toplantılar

ve ABD‟deki Ermeni lobisiyle iĢbirliğininrdquo bulunduğu kaydedilmiĢti

Habervaktimcomrdquo

13 Haberin kaynağı olarak goumlsterilen ldquoHastuumlrktvrdquo adlı internet sitesinde yayınlanan

ldquoBiomen reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo isimli haberin ve habere karşı yapılan okuyucu

yorumlarının ilgili boumlluumlmleri şoumlyledir

ldquoBiomen reklamı şikayetine savcının kararı

Hitlerin baĢ roluuml oynadığı Biomen reklamını herhalde hatırlıyorsunuz

Eski Milletvekili ve Avrupa Yahudi Parlamentosu Milletvekili Cefi Kamhi Biomen

Ģirketinin Hitler‟i iccedileren ġampuan reklamını hukuki platforma taĢımıĢtı

Kamhinin Ģikayeti TCK 1301 de tanımlanan ldquoKiĢinin hatırasına hakaretrdquo succedilu TCK

215 de tanımlananrdquo Succedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo succedilu ve TCK 216 da tanımlanan ldquoHalkı kin

ve duumlĢmanlığa tahrik eden aĢağılamardquo succediluna dayanıyordu

Savcının kovuĢturmaya yer olmadığını belirten kararını yayınlıyoruz

hellip

(Okuyucu yorumları)

Rudolf 271012 1753

Derhal Abdullah Ocalanı ISRAEL se bir supurge makinasi reklaminda cıkarmak ah ne

kadaaar zefklii oluuur bilemessiniz bu oneriyi reklam sirketlerine teklifte bulunacagim

Hodri meydan

Alon 271012 0801

Aslında Abdullah Oumlcalan Hitler in tırnağı bile olamaz daHani Ģoumlyle bir sucuk

reklamında iccedil ccedilamaĢırı reklamı da olabilirOumlcalan ın oumlyle bir reklamda oynadığını

goumlrmek nasıl bir tepki yaratırdı acep

helliprdquo

14 Başvurucu ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin 6112012

tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde kendisine hakaret edildiği

ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik ettiği iddiasıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına succedil

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

4

duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013

tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir

15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı

şoumlyledir

ldquohellip

Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu

succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen

reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte

değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki

yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara

Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa

baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve

duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları

iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa

gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen

makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile

Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya

ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan

ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun

hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo

duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde

kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo

16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda

bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın

reddine karar verilmiştir

17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir

ldquohellip

MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi

sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo

succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer

olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr

CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda

kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya

kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar

verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana

ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil

meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır

Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya

uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin

dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı

anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo

18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir

19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

5

B Ġlgili Hukuk

20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı

125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya

olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil

aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında

hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir

(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi

hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo

21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı

fıkrası şoumlyledir

ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu

succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde

isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat

olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya

Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo

22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi

şoumlyledir

ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven

kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde

iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar

başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip

bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle

kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil

yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır

(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına

dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE

24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun

1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml

A BaĢvurucunun Ġddiaları

25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda

infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet

kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly

Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma

sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen

sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet

haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde

ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

6

Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek

suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber

uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği

iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun

ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar

verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların

avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden

dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini

Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret

olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin

eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu

kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin

giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları

Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması

nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının

ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur

B Değerlendirme

26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında

ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma

altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık

kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde

koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi

varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu

zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı

iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından

yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın

17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması

hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir

1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden

27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin

kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade

ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan

Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının

doğru olacağı belirtmiştir

28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir

diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek

esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur

29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin

ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip

tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir

30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin

maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma

ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma

yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

7

hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan

muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza

hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve

tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve

itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması

muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)

31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)

numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal

iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve

yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce

şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna

başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan

tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No

20131123 2102013 sect 36)

32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının

demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle

ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla

orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya

haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir

(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi

kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml

koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna

gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir

Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk

temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel

youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere

cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve

DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)

33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı

aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak

değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu

nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili

başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir

34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan

yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından

başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir

2 Esas Youmlnuumlnden

35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve

itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer

olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin

dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri

suumlrmuumlştuumlr

36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama

saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

8

belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında

Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında

makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin

korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri

arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının

Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir

37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece

kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml

kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde

mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini

belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından

demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların

Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade

oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının

araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı

yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan

kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği

kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel

yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli

ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir

38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu

olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından

hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml

soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten

yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını

gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde

bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun

biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik

oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede

değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait

olduğunu belirtmiştir

39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden

ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup

kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine

Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına

dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz

ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili

goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer

yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle

kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği

irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle

itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir

40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer

yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu

toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret

soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 2: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

1

ĠKĠNCĠ BOumlLUumlM

KARAR

BaĢkan Alparslan ALTAN

Uumlyeler Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Muammer TOPAL

M Emin KUZ

Raportoumlr Selami TURABİ

BaĢvurucu Sinem HUN

I BAġVURUNUN KONUSU

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunarak hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması

uumlzerine şikacircyetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca

kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilerek devletin ve adli makamların zedelenen

hakları konusunda etkili bir koruma sağlayamaması nedeniyle Anayasarsquonın 40 maddesinin ve

17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı ile manevi varlığının korunması hakkının

hakkının ihlal edildiğini ileri suumlrerek tazminat talebinde bulunmuştur

II BAġVURU SUumlRECĠ

2 Başvuru 1272013 tarihinde Ankara 2 Asliye Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla

yapılmıştır Dilekccedile ve eklerinin idari youmlnden yapılan oumln incelemesinde Komisyona

sunulmasına engel bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir

3 İkinci Boumlluumlm Birinci Komisyonunca 552014 tarihinde kabul edilebilirlik

incelemesinin Boumlluumlm tarafından yapılmasına dosyanın Boumlluumlme goumlnderilmesine karar

verilmiştir

4 Boumlluumlm tarafından 14112013 tarihinde yapılan toplantıda kabul edilebilirlik ve

esas incelemesinin birlikte yapılmasına ve başvurunun bir oumlrneğinin Adalet Bakanlığına

goumlnderilmesine karar verilmiştir

5 Adalet Bakanlığı goumlruumlşuumlnuuml 2212014 tarihinde Anayasa Mahkemesine sunmuştur

6 Adalet Bakanlığı tarafından Anayasa Mahkemesine sunulan goumlruumlş başvurucuya

2312014 tarihinde tebliğ edilmiştir Başvurucu diyeceklerini suumlresi iccedilinde Anayasa

Mahkemesine sunmuştur

III OLAY VE OLGULAR

A Olaylar

7 Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar oumlzetle şoumlyledir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

2

8 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak tanınan ldquoBiomenrdquo isimli

şampuanın reklam filminde kadın kimliğine karşı hakaret ve Yahudi azınlığa karşı nefret

soumlylemlerinde bulunulması nedeniyle ldquosuccedilluyu oumlvme ve halkın bir kesimini aĢağılamardquo

succedillarının işlendiğini iddia ederek Biota İlaccedil ve Kozmetik Laboratuvarları ve Marka Reklam

şirketinin yetkilileri hakkında succedil duyurusunda bulunmuştur

9 Şikacircyeti inceleyen Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığı şuumlpheliler hakkında

soruşturma başlatarak reklam filmi uumlzerinde bilirkişi incelemesi yaptırmış ve rapor

doğrultusunda Biomen isimli reklam filminde succedilluyu oumlvme ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik

veya aşağılama succedilunun işlendiğine dair kamu davası accedilılmasına yeterli delil olmadığı

gerekccedilesiyle 2102012 tarih ve K201252397 sayı ile kovuşturmaya yer olmadığına karar

vermiştir

10 Başvurucu verilen karara karşı Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesine itirazda

bulunmuş olup başvuru tarihi itibarıyla itiraz incelemesi devam etmektedir Anılan karar

youmlnuumlnden başvuru yolları henuumlz tuumlketilmediği iccedilin bireysel başvuruda bulunulmadığı

belirtilmiştir

11 Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığının 2102012 tarih ve K201252397 sayılı

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararıyla ilgili hukuki suumlreccedil devam ederken

ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde 6112012 tarihinde kovuşturmaya

yer olmadığına dair karar ve bu karara dair ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde geccedilen

yorumlarla ilgili olarak ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo isimli haber yayınlanmıştır

12 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yayınlanan ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber şoumlyledir

ldquoSiyonist uşakları yine teroumlre sarıldı (06 Kasım 2012 Salı 1349)

Siyonist uĢakları Biomen isimli Ģampuanın Hitler‟li reklamına iliĢkin yapılan succedil

duyurusuna Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesi‟nce takipsizlik kararı verilmesi karĢısında

skandal bir tehditte bulundular

Ġstanbul‟da uumlretilen Biomen isimli Ģampuanın reklamlarında Adolf Hitler‟i

kullanmasından rahatsız olarak yargıya giden Yahudiler mahkemeden bekledikleri kararı

alamayınca provokatif yayınlara baĢladılar

Tuumlrkiye‟deki Yahudilerce kurulan Hastuumlrktv adlı sitede yargının bu kararına karĢılık

Yahudi koumlkenli firmaların da PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumllerinin kullanıldığı

reklam filmlerinin ccedilevrilmesi kampanyası baĢlatıldı

KAMHİ İLE SAPKINLARIN AVUKATINDAN SUCcedil DUYURUSU

Hitler‟li reklamın televizyonlarda yayınlanmaya baĢlamasının ardından eski DYP

Milletvekili Yahudi iĢadamı Cefi Kamhi ile Kaos GL isimli sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Ankara Baorsu‟na kayıtlı Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu

iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdular

BaĢvuru geccediltiğimiz hafta karara bağlandı Savcılık dava dilekccedilesinde dile getirilen

ldquosoykırımrdquo iddialarına iliĢkin olarak reklamda ldquoYahudiler‟e youmlnelik soykırımrdquoın

oumlvuumllmesi succedilunun iĢlenmediğine benzer Ģekilde nefret succedilu kapsamına alınacak bir durum

olmadığına huumlkmetti Kararda Ġstanbul Uumlniversitesi ĠletiĢim Fakuumlltesi Oumlğretim Uumlyesi

Prof Dr Niluumlfer Sezer‟in bilirkiĢi raporuna da atıfta bulunularak soumlzkonusu raporda

ldquoDilekccedilede iddia edilen succedilların iĢlenmediği reklamdaki goumlrsellikte rahatsız edici bir

durum bulunmadığırdquo Ģeklindeki ifadelere yer verildi

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

3

KIŞKIRTICI SİTEDEN YENİ BİR FİTNE

Savcılığın ilgili kararını sayfalarında yayınlayan hasturktv adlı site karardan hoĢnut

olmayan okuyucu yorumlarını bir kampanya havasında vermeye baĢladı Siteye gelen pek

ccedilok yorumda Tuumlrkiye‟de boumlyle bir kararın ĢaĢırtıcı olmayacağının bir kez daha

goumlruumllduumlğuuml goumlruumlĢuuml savunuldu Sitede ayrıca Tuumlrkiye‟ye karĢı bir misilleme yapılması

gerektiği vurgulanarak bu ccedilerccedilevede PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumlleri

kullanılarak ccedileĢitli uumlruumlnler iccedilin reklam filmi ccedilevrilmesi istendi Tuumlrkiye‟deki bazı Yahudi

isimlerin reklam ajanslarına bu youmlnde baĢvuru yapacakları da dile getirildi

LİEBERMAN TAKDİĞİ

Daha oumlnce de Ġsrail DıĢiĢleri Bakanı Avigdor Lieberman‟ın Tuumlrkiye‟nin

yaptırımlarına misilleme olarak Tuumlrkiye‟yi sert oumlnlemlerle ldquocezalandırmayardquo ccedilalıĢtığı oumlne

suumlruumllmuumlĢtuuml Lieberman‟ın formuumlle ettiği oumlnlemler arasında ldquoPKK liderleriyle toplantılar

ve ABD‟deki Ermeni lobisiyle iĢbirliğininrdquo bulunduğu kaydedilmiĢti

Habervaktimcomrdquo

13 Haberin kaynağı olarak goumlsterilen ldquoHastuumlrktvrdquo adlı internet sitesinde yayınlanan

ldquoBiomen reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo isimli haberin ve habere karşı yapılan okuyucu

yorumlarının ilgili boumlluumlmleri şoumlyledir

ldquoBiomen reklamı şikayetine savcının kararı

Hitlerin baĢ roluuml oynadığı Biomen reklamını herhalde hatırlıyorsunuz

Eski Milletvekili ve Avrupa Yahudi Parlamentosu Milletvekili Cefi Kamhi Biomen

Ģirketinin Hitler‟i iccedileren ġampuan reklamını hukuki platforma taĢımıĢtı

Kamhinin Ģikayeti TCK 1301 de tanımlanan ldquoKiĢinin hatırasına hakaretrdquo succedilu TCK

215 de tanımlananrdquo Succedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo succedilu ve TCK 216 da tanımlanan ldquoHalkı kin

ve duumlĢmanlığa tahrik eden aĢağılamardquo succediluna dayanıyordu

Savcının kovuĢturmaya yer olmadığını belirten kararını yayınlıyoruz

hellip

(Okuyucu yorumları)

Rudolf 271012 1753

Derhal Abdullah Ocalanı ISRAEL se bir supurge makinasi reklaminda cıkarmak ah ne

kadaaar zefklii oluuur bilemessiniz bu oneriyi reklam sirketlerine teklifte bulunacagim

Hodri meydan

Alon 271012 0801

Aslında Abdullah Oumlcalan Hitler in tırnağı bile olamaz daHani Ģoumlyle bir sucuk

reklamında iccedil ccedilamaĢırı reklamı da olabilirOumlcalan ın oumlyle bir reklamda oynadığını

goumlrmek nasıl bir tepki yaratırdı acep

helliprdquo

14 Başvurucu ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin 6112012

tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde kendisine hakaret edildiği

ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik ettiği iddiasıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına succedil

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

4

duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013

tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir

15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı

şoumlyledir

ldquohellip

Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu

succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen

reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte

değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki

yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara

Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa

baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve

duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları

iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa

gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen

makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile

Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya

ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan

ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun

hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo

duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde

kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo

16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda

bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın

reddine karar verilmiştir

17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir

ldquohellip

MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi

sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo

succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer

olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr

CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda

kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya

kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar

verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana

ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil

meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır

Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya

uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin

dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı

anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo

18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir

19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

5

B Ġlgili Hukuk

20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı

125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya

olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil

aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında

hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir

(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi

hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo

21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı

fıkrası şoumlyledir

ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu

succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde

isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat

olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya

Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo

22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi

şoumlyledir

ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven

kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde

iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar

başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip

bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle

kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil

yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır

(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına

dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE

24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun

1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml

A BaĢvurucunun Ġddiaları

25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda

infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet

kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly

Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma

sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen

sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet

haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde

ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

6

Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek

suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber

uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği

iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun

ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar

verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların

avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden

dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini

Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret

olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin

eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu

kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin

giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları

Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması

nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının

ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur

B Değerlendirme

26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında

ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma

altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık

kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde

koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi

varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu

zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı

iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından

yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın

17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması

hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir

1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden

27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin

kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade

ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan

Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının

doğru olacağı belirtmiştir

28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir

diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek

esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur

29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin

ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip

tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir

30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin

maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma

ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma

yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

7

hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan

muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza

hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve

tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve

itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması

muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)

31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)

numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal

iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve

yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce

şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna

başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan

tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No

20131123 2102013 sect 36)

32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının

demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle

ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla

orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya

haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir

(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi

kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml

koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna

gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir

Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk

temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel

youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere

cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve

DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)

33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı

aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak

değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu

nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili

başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir

34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan

yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından

başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir

2 Esas Youmlnuumlnden

35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve

itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer

olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin

dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri

suumlrmuumlştuumlr

36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama

saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

8

belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında

Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında

makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin

korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri

arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının

Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir

37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece

kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml

kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde

mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini

belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından

demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların

Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade

oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının

araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı

yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan

kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği

kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel

yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli

ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir

38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu

olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından

hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml

soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten

yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını

gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde

bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun

biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik

oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede

değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait

olduğunu belirtmiştir

39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden

ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup

kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine

Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına

dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz

ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili

goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer

yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle

kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği

irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle

itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir

40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer

yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu

toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret

soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 3: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

2

8 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak tanınan ldquoBiomenrdquo isimli

şampuanın reklam filminde kadın kimliğine karşı hakaret ve Yahudi azınlığa karşı nefret

soumlylemlerinde bulunulması nedeniyle ldquosuccedilluyu oumlvme ve halkın bir kesimini aĢağılamardquo

succedillarının işlendiğini iddia ederek Biota İlaccedil ve Kozmetik Laboratuvarları ve Marka Reklam

şirketinin yetkilileri hakkında succedil duyurusunda bulunmuştur

9 Şikacircyeti inceleyen Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığı şuumlpheliler hakkında

soruşturma başlatarak reklam filmi uumlzerinde bilirkişi incelemesi yaptırmış ve rapor

doğrultusunda Biomen isimli reklam filminde succedilluyu oumlvme ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik

veya aşağılama succedilunun işlendiğine dair kamu davası accedilılmasına yeterli delil olmadığı

gerekccedilesiyle 2102012 tarih ve K201252397 sayı ile kovuşturmaya yer olmadığına karar

vermiştir

10 Başvurucu verilen karara karşı Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesine itirazda

bulunmuş olup başvuru tarihi itibarıyla itiraz incelemesi devam etmektedir Anılan karar

youmlnuumlnden başvuru yolları henuumlz tuumlketilmediği iccedilin bireysel başvuruda bulunulmadığı

belirtilmiştir

11 Bakırkoumly Cumhuriyet Başsavcılığının 2102012 tarih ve K201252397 sayılı

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararıyla ilgili hukuki suumlreccedil devam ederken

ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde 6112012 tarihinde kovuşturmaya

yer olmadığına dair karar ve bu karara dair ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde geccedilen

yorumlarla ilgili olarak ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo isimli haber yayınlanmıştır

12 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yayınlanan ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber şoumlyledir

ldquoSiyonist uşakları yine teroumlre sarıldı (06 Kasım 2012 Salı 1349)

Siyonist uĢakları Biomen isimli Ģampuanın Hitler‟li reklamına iliĢkin yapılan succedil

duyurusuna Bakırkoumly Ağır Ceza Mahkemesi‟nce takipsizlik kararı verilmesi karĢısında

skandal bir tehditte bulundular

Ġstanbul‟da uumlretilen Biomen isimli Ģampuanın reklamlarında Adolf Hitler‟i

kullanmasından rahatsız olarak yargıya giden Yahudiler mahkemeden bekledikleri kararı

alamayınca provokatif yayınlara baĢladılar

Tuumlrkiye‟deki Yahudilerce kurulan Hastuumlrktv adlı sitede yargının bu kararına karĢılık

Yahudi koumlkenli firmaların da PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumllerinin kullanıldığı

reklam filmlerinin ccedilevrilmesi kampanyası baĢlatıldı

KAMHİ İLE SAPKINLARIN AVUKATINDAN SUCcedil DUYURUSU

Hitler‟li reklamın televizyonlarda yayınlanmaya baĢlamasının ardından eski DYP

Milletvekili Yahudi iĢadamı Cefi Kamhi ile Kaos GL isimli sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Ankara Baorsu‟na kayıtlı Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu

iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdular

BaĢvuru geccediltiğimiz hafta karara bağlandı Savcılık dava dilekccedilesinde dile getirilen

ldquosoykırımrdquo iddialarına iliĢkin olarak reklamda ldquoYahudiler‟e youmlnelik soykırımrdquoın

oumlvuumllmesi succedilunun iĢlenmediğine benzer Ģekilde nefret succedilu kapsamına alınacak bir durum

olmadığına huumlkmetti Kararda Ġstanbul Uumlniversitesi ĠletiĢim Fakuumlltesi Oumlğretim Uumlyesi

Prof Dr Niluumlfer Sezer‟in bilirkiĢi raporuna da atıfta bulunularak soumlzkonusu raporda

ldquoDilekccedilede iddia edilen succedilların iĢlenmediği reklamdaki goumlrsellikte rahatsız edici bir

durum bulunmadığırdquo Ģeklindeki ifadelere yer verildi

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

3

KIŞKIRTICI SİTEDEN YENİ BİR FİTNE

Savcılığın ilgili kararını sayfalarında yayınlayan hasturktv adlı site karardan hoĢnut

olmayan okuyucu yorumlarını bir kampanya havasında vermeye baĢladı Siteye gelen pek

ccedilok yorumda Tuumlrkiye‟de boumlyle bir kararın ĢaĢırtıcı olmayacağının bir kez daha

goumlruumllduumlğuuml goumlruumlĢuuml savunuldu Sitede ayrıca Tuumlrkiye‟ye karĢı bir misilleme yapılması

gerektiği vurgulanarak bu ccedilerccedilevede PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumlleri

kullanılarak ccedileĢitli uumlruumlnler iccedilin reklam filmi ccedilevrilmesi istendi Tuumlrkiye‟deki bazı Yahudi

isimlerin reklam ajanslarına bu youmlnde baĢvuru yapacakları da dile getirildi

LİEBERMAN TAKDİĞİ

Daha oumlnce de Ġsrail DıĢiĢleri Bakanı Avigdor Lieberman‟ın Tuumlrkiye‟nin

yaptırımlarına misilleme olarak Tuumlrkiye‟yi sert oumlnlemlerle ldquocezalandırmayardquo ccedilalıĢtığı oumlne

suumlruumllmuumlĢtuuml Lieberman‟ın formuumlle ettiği oumlnlemler arasında ldquoPKK liderleriyle toplantılar

ve ABD‟deki Ermeni lobisiyle iĢbirliğininrdquo bulunduğu kaydedilmiĢti

Habervaktimcomrdquo

13 Haberin kaynağı olarak goumlsterilen ldquoHastuumlrktvrdquo adlı internet sitesinde yayınlanan

ldquoBiomen reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo isimli haberin ve habere karşı yapılan okuyucu

yorumlarının ilgili boumlluumlmleri şoumlyledir

ldquoBiomen reklamı şikayetine savcının kararı

Hitlerin baĢ roluuml oynadığı Biomen reklamını herhalde hatırlıyorsunuz

Eski Milletvekili ve Avrupa Yahudi Parlamentosu Milletvekili Cefi Kamhi Biomen

Ģirketinin Hitler‟i iccedileren ġampuan reklamını hukuki platforma taĢımıĢtı

Kamhinin Ģikayeti TCK 1301 de tanımlanan ldquoKiĢinin hatırasına hakaretrdquo succedilu TCK

215 de tanımlananrdquo Succedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo succedilu ve TCK 216 da tanımlanan ldquoHalkı kin

ve duumlĢmanlığa tahrik eden aĢağılamardquo succediluna dayanıyordu

Savcının kovuĢturmaya yer olmadığını belirten kararını yayınlıyoruz

hellip

(Okuyucu yorumları)

Rudolf 271012 1753

Derhal Abdullah Ocalanı ISRAEL se bir supurge makinasi reklaminda cıkarmak ah ne

kadaaar zefklii oluuur bilemessiniz bu oneriyi reklam sirketlerine teklifte bulunacagim

Hodri meydan

Alon 271012 0801

Aslında Abdullah Oumlcalan Hitler in tırnağı bile olamaz daHani Ģoumlyle bir sucuk

reklamında iccedil ccedilamaĢırı reklamı da olabilirOumlcalan ın oumlyle bir reklamda oynadığını

goumlrmek nasıl bir tepki yaratırdı acep

helliprdquo

14 Başvurucu ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin 6112012

tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde kendisine hakaret edildiği

ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik ettiği iddiasıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına succedil

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

4

duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013

tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir

15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı

şoumlyledir

ldquohellip

Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu

succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen

reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte

değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki

yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara

Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa

baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve

duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları

iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa

gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen

makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile

Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya

ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan

ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun

hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo

duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde

kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo

16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda

bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın

reddine karar verilmiştir

17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir

ldquohellip

MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi

sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo

succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer

olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr

CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda

kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya

kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar

verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana

ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil

meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır

Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya

uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin

dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı

anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo

18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir

19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

5

B Ġlgili Hukuk

20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı

125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya

olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil

aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında

hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir

(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi

hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo

21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı

fıkrası şoumlyledir

ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu

succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde

isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat

olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya

Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo

22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi

şoumlyledir

ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven

kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde

iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar

başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip

bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle

kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil

yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır

(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına

dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE

24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun

1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml

A BaĢvurucunun Ġddiaları

25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda

infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet

kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly

Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma

sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen

sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet

haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde

ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

6

Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek

suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber

uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği

iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun

ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar

verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların

avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden

dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini

Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret

olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin

eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu

kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin

giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları

Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması

nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının

ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur

B Değerlendirme

26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında

ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma

altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık

kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde

koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi

varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu

zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı

iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından

yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın

17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması

hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir

1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden

27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin

kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade

ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan

Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının

doğru olacağı belirtmiştir

28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir

diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek

esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur

29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin

ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip

tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir

30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin

maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma

ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma

yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

7

hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan

muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza

hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve

tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve

itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması

muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)

31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)

numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal

iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve

yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce

şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna

başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan

tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No

20131123 2102013 sect 36)

32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının

demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle

ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla

orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya

haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir

(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi

kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml

koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna

gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir

Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk

temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel

youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere

cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve

DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)

33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı

aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak

değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu

nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili

başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir

34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan

yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından

başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir

2 Esas Youmlnuumlnden

35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve

itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer

olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin

dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri

suumlrmuumlştuumlr

36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama

saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

8

belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında

Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında

makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin

korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri

arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının

Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir

37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece

kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml

kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde

mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini

belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından

demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların

Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade

oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının

araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı

yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan

kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği

kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel

yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli

ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir

38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu

olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından

hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml

soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten

yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını

gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde

bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun

biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik

oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede

değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait

olduğunu belirtmiştir

39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden

ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup

kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine

Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına

dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz

ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili

goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer

yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle

kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği

irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle

itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir

40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer

yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu

toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret

soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 4: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

3

KIŞKIRTICI SİTEDEN YENİ BİR FİTNE

Savcılığın ilgili kararını sayfalarında yayınlayan hasturktv adlı site karardan hoĢnut

olmayan okuyucu yorumlarını bir kampanya havasında vermeye baĢladı Siteye gelen pek

ccedilok yorumda Tuumlrkiye‟de boumlyle bir kararın ĢaĢırtıcı olmayacağının bir kez daha

goumlruumllduumlğuuml goumlruumlĢuuml savunuldu Sitede ayrıca Tuumlrkiye‟ye karĢı bir misilleme yapılması

gerektiği vurgulanarak bu ccedilerccedilevede PKK elebaĢı Abdullah Oumlcalan‟ın goumlruumlntuumlleri

kullanılarak ccedileĢitli uumlruumlnler iccedilin reklam filmi ccedilevrilmesi istendi Tuumlrkiye‟deki bazı Yahudi

isimlerin reklam ajanslarına bu youmlnde baĢvuru yapacakları da dile getirildi

LİEBERMAN TAKDİĞİ

Daha oumlnce de Ġsrail DıĢiĢleri Bakanı Avigdor Lieberman‟ın Tuumlrkiye‟nin

yaptırımlarına misilleme olarak Tuumlrkiye‟yi sert oumlnlemlerle ldquocezalandırmayardquo ccedilalıĢtığı oumlne

suumlruumllmuumlĢtuuml Lieberman‟ın formuumlle ettiği oumlnlemler arasında ldquoPKK liderleriyle toplantılar

ve ABD‟deki Ermeni lobisiyle iĢbirliğininrdquo bulunduğu kaydedilmiĢti

Habervaktimcomrdquo

13 Haberin kaynağı olarak goumlsterilen ldquoHastuumlrktvrdquo adlı internet sitesinde yayınlanan

ldquoBiomen reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo isimli haberin ve habere karşı yapılan okuyucu

yorumlarının ilgili boumlluumlmleri şoumlyledir

ldquoBiomen reklamı şikayetine savcının kararı

Hitlerin baĢ roluuml oynadığı Biomen reklamını herhalde hatırlıyorsunuz

Eski Milletvekili ve Avrupa Yahudi Parlamentosu Milletvekili Cefi Kamhi Biomen

Ģirketinin Hitler‟i iccedileren ġampuan reklamını hukuki platforma taĢımıĢtı

Kamhinin Ģikayeti TCK 1301 de tanımlanan ldquoKiĢinin hatırasına hakaretrdquo succedilu TCK

215 de tanımlananrdquo Succedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo succedilu ve TCK 216 da tanımlanan ldquoHalkı kin

ve duumlĢmanlığa tahrik eden aĢağılamardquo succediluna dayanıyordu

Savcının kovuĢturmaya yer olmadığını belirten kararını yayınlıyoruz

hellip

(Okuyucu yorumları)

Rudolf 271012 1753

Derhal Abdullah Ocalanı ISRAEL se bir supurge makinasi reklaminda cıkarmak ah ne

kadaaar zefklii oluuur bilemessiniz bu oneriyi reklam sirketlerine teklifte bulunacagim

Hodri meydan

Alon 271012 0801

Aslında Abdullah Oumlcalan Hitler in tırnağı bile olamaz daHani Ģoumlyle bir sucuk

reklamında iccedil ccedilamaĢırı reklamı da olabilirOumlcalan ın oumlyle bir reklamda oynadığını

goumlrmek nasıl bir tepki yaratırdı acep

helliprdquo

14 Başvurucu ldquowwwhabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin 6112012

tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde kendisine hakaret edildiği

ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik ettiği iddiasıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına succedil

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

4

duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013

tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir

15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı

şoumlyledir

ldquohellip

Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu

succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen

reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte

değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki

yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara

Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa

baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve

duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları

iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa

gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen

makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile

Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya

ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan

ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun

hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo

duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde

kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo

16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda

bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın

reddine karar verilmiştir

17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir

ldquohellip

MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi

sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo

succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer

olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr

CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda

kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya

kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar

verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana

ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil

meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır

Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya

uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin

dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı

anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo

18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir

19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

5

B Ġlgili Hukuk

20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı

125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya

olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil

aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında

hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir

(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi

hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo

21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı

fıkrası şoumlyledir

ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu

succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde

isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat

olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya

Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo

22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi

şoumlyledir

ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven

kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde

iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar

başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip

bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle

kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil

yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır

(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına

dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE

24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun

1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml

A BaĢvurucunun Ġddiaları

25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda

infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet

kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly

Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma

sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen

sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet

haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde

ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

6

Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek

suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber

uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği

iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun

ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar

verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların

avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden

dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini

Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret

olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin

eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu

kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin

giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları

Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması

nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının

ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur

B Değerlendirme

26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında

ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma

altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık

kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde

koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi

varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu

zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı

iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından

yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın

17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması

hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir

1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden

27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin

kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade

ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan

Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının

doğru olacağı belirtmiştir

28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir

diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek

esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur

29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin

ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip

tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir

30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin

maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma

ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma

yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

7

hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan

muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza

hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve

tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve

itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması

muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)

31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)

numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal

iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve

yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce

şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna

başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan

tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No

20131123 2102013 sect 36)

32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının

demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle

ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla

orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya

haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir

(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi

kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml

koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna

gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir

Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk

temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel

youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere

cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve

DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)

33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı

aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak

değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu

nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili

başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir

34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan

yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından

başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir

2 Esas Youmlnuumlnden

35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve

itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer

olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin

dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri

suumlrmuumlştuumlr

36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama

saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

8

belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında

Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında

makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin

korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri

arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının

Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir

37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece

kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml

kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde

mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini

belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından

demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların

Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade

oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının

araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı

yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan

kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği

kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel

yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli

ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir

38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu

olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından

hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml

soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten

yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını

gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde

bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun

biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik

oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede

değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait

olduğunu belirtmiştir

39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden

ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup

kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine

Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına

dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz

ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili

goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer

yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle

kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği

irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle

itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir

40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer

yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu

toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret

soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 5: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

4

duyurusunda bulunmuş Başsavcılık tarafından başlatılan soruşturma sonucunda 622013

tarih ve K2013339 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir

15 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı

şoumlyledir

ldquohellip

Yapılan incelemede muumlĢteki vekilinin Ģikacircyet dilekccedilesine ek olarak sunmuĢ olduğu

succedila konu yazı ile bu yazıda geccedilen Hastuumlrktvcom sitesinde 26102012 tarihli ldquoBiomen

reklamı Ģikayetine savcının kararırdquo haberi uumlzerine yapılan yorumlar birlikte

değerlendirildiğinde succedila konu ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre saldırdırdquo baĢlığı altındaki

yazıda muumlĢtekiye ldquoKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara

Barosuna kayıtlı Sinem Hun ldquoreklemda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğinirdquo iddia ederek savcılığa

baĢvurdularrdquo Ģeklinde soumlylenmek suretiyle hakarette bulunulduğu ve halkı kin ve

duumlĢmanlığa sevk succedilunun iĢlendiği iddia edilmiĢ ise de soumlylemin ağır eleĢtiri sınırları

iccedilerisinde kaldığı AĠHM‟nin 1976 tarihli Handside kararında da belirtildiği uumlzererdquohoĢa

gitmeyen rahatsızlık veren hatta Ģok eden fikirlerin en zararsız ve etkisiz gibi goumlruumllen

makul ve makbul sayılan fikirler kadar hoĢgoumlruumlyle karĢılanması gerekirrdquo duumlĢuumlncesi ile

Yargıtay‟ın ldquoifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece lehde olduğu kabul edilen veya zararsız goumlruumllen veya

ilgilenmeye değmez bulunan haber ve duumlĢuumlnceler iccedilin değil aynı zamanda aleyhte olan

ccedilarpıcı gelen ve rahatsız eden duumlĢuumlnceler iccedilin uygulanmalıdır Bunlar ccediloğulculuğun

hoĢgoumlruumlnuumln ve accedilıkfikirliliğin gerekleri olup bunlar olmaksızın demokratik toplum olmazrdquo

duumlĢuumlncesi dikkate alındığında unsurları oluĢmayan ve ağır eleĢtiri sınırları iccedilerisinde

kalan yazı nedeniyle Ģuumlpheliler hakkında KOVUġTURMAYA YER OLMADIĞINA helliprdquo

16 Başvurucu verilen karara karşı Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesine itirazda

bulunmuş Mahkemenin 1052013 tarih ve 20131619 Değişik İş sayılı kararı ile itirazın

reddine karar verilmiştir

17 Ret kararının gerekccedilesi şoumlyledir

ldquohellip

MuumlĢtekinin Ģikayeti uumlzerine Ģuumlpheliler wwwhabervaktimcom isimli internet sitesi

sorumlusu ve MS haklarında ldquoHalk Kin ve DuumlĢmanlığa Alenen Tahrik Etme Hakaretrdquo

succedillarından dolayı Ankara CBaĢsavcılığınca yapılan soruĢturma sonunda takibata yer

olmadığına karar verildiği goumlruumllmuumlĢtuumlr

CMK‟nın 172 Maddesinde ldquo(1) Cumhuriyet savcısı soruĢturma evresi sonunda

kamu davasının accedilılması iccedilin yeterli Ģuumlphe oluĢturacak delil elde edilememesi veya

kovuĢturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuĢturmaya yer olmadığına karar

verirhellip (2) KovuĢturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana

ccedilıkmadıkccedila aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılamazrdquo huumlkmuuml yer almakta olup yeni delil

meydana ccedilıkması hacirclinde aynı fiilden dolayı kamu davası accedilılabileceği muhakkaktır

Dosya kapsamına goumlre KovuĢturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı usul ve yasaya

uygun olup yine KovuĢturmaya Yer Olmadığına karar verilirken goumlsterilen gerekccedilelerin

dosya iccedileriğine uygun olduğu ileri suumlruumllen itiraz nedenlerinin ise yerinde olmadığı

anlaĢılmakla itirazın reddine karar vermek gerekmiĢtirrdquo

18 Ret kararı başvurucuya 1362013 tarihinde tebliğ edilmiştir

19 Başvurucu 1272013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

5

B Ġlgili Hukuk

20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı

125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya

olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil

aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında

hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir

(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi

hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo

21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı

fıkrası şoumlyledir

ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu

succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde

isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat

olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya

Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo

22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi

şoumlyledir

ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven

kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde

iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar

başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip

bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle

kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil

yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır

(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına

dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE

24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun

1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml

A BaĢvurucunun Ġddiaları

25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda

infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet

kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly

Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma

sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen

sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet

haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde

ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

6

Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek

suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber

uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği

iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun

ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar

verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların

avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden

dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini

Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret

olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin

eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu

kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin

giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları

Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması

nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının

ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur

B Değerlendirme

26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında

ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma

altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık

kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde

koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi

varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu

zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı

iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından

yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın

17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması

hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir

1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden

27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin

kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade

ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan

Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının

doğru olacağı belirtmiştir

28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir

diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek

esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur

29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin

ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip

tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir

30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin

maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma

ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma

yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

7

hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan

muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza

hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve

tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve

itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması

muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)

31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)

numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal

iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve

yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce

şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna

başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan

tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No

20131123 2102013 sect 36)

32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının

demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle

ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla

orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya

haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir

(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi

kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml

koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna

gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir

Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk

temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel

youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere

cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve

DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)

33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı

aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak

değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu

nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili

başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir

34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan

yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından

başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir

2 Esas Youmlnuumlnden

35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve

itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer

olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin

dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri

suumlrmuumlştuumlr

36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama

saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

8

belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında

Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında

makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin

korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri

arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının

Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir

37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece

kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml

kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde

mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini

belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından

demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların

Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade

oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının

araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı

yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan

kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği

kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel

yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli

ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir

38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu

olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından

hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml

soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten

yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını

gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde

bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun

biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik

oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede

değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait

olduğunu belirtmiştir

39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden

ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup

kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine

Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına

dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz

ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili

goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer

yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle

kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği

irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle

itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir

40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer

yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu

toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret

soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 6: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

5

B Ġlgili Hukuk

20 2692004 tarih ve 5237 sayılı Tuumlrk Ceza Kanunursquonun ldquoHakaretrdquo kenar başlıklı

125 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Bir kimseye onur Ģeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya

olgu isnat eden veya soumlvmek suretiyle bir kimsenin onur Ģeref ve saygınlığına saldıran kiĢi uumlccedil

aydan iki yıla kadar hapis veya adlicirc para cezası ile cezalandırılır Mağdurun gıyabında

hakaretin cezalandırılabilmesi iccedilin fiilin en az uumlccedil kiĢiyle ihtilacirct ederek iĢlenmesi gerekir

(2) Fiilin mağduru muhatap alan sesli yazılı veya goumlruumlntuumlluuml bir iletiyle iĢlenmesi

hacirclinde yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya huumlkmolunurrdquo

21 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoĠsnadın Ġspatırdquo kenar başlıklı 127 maddesinin (1) numaralı

fıkrası şoumlyledir

ldquoĠsnat edilen ve succedil oluĢturan fiilin ispat edilmiĢ olması hacirclinde kiĢiye ceza verilmez Bu

succedil nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleĢmiĢ bir mahkucircmiyet kararı verilmesi hacirclinde

isnat ispatlanmıĢ sayılır Bunun dıĢındaki hacircllerde isnadın ispat isteminin kabuluuml ancak isnat

olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaĢılmasında kamu yararı bulunmasına veya

Ģikacircyetccedilinin ispata razı olmasına bağlıdırrdquo

22 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoSuccedilu ve succedilluyu oumlvmerdquo kenar başlıklı 215 maddesi

şoumlyledir

ldquo(1) ĠĢlenmiĢ olan bir succedilu veya iĢlemiĢ olduğu succediltan dolayı bir kiĢiyi alenen oumlven

kimse bu nedenle kamu duumlzeni accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması hacirclinde

iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

23 5237 sayılı Kanunrsquoun ldquoHalkı kin ve duumlĢmanlığa tahrik veya aĢağılamardquo kenar

başlıklı 216 maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şoumlyledir

ldquo(1) Halkın sosyal sınıf ırk din mezhep veya boumllge bakımından farklı oumlzelliklere sahip

bir kesimini diğer bir kesimi aleyhine kin ve duumlĢmanlığa alenen tahrik eden kimse bu nedenle

kamu guumlvenliği accedilısından accedilık ve yakın bir tehlikenin ortaya ccedilıkması halinde bir yıldan uumlccedil

yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır

(2) Halkın bir kesimini sosyal sınıf ırk din mezhep cinsiyet veya boumllge farklılığına

dayanarak alenen aĢağılayan kiĢi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırrdquo

IV ĠNCELEME VE GEREKCcedilE

24 Mahkemenin 852014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun

1272013 tarih ve 20135356 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği duumlşuumlnuumllduuml

A BaĢvurucunun Ġddiaları

25 Başvurucu medyada ldquoHitler‟li Ģampuan reklamırdquo olarak yer alan ve toplumda

infial uyandıran ldquoBiomenrdquo isimli şampuanın reklam filminde succedilluyu oumlvme kadın cinsiyet

kimliğinin aşağılanması ve yahudi azınlığa karşı var olan nefret soumlylemi nedeniyle Bakırkoumly

Cumhuriyet Başsavcılığına succedil duyurusunda bulunduğunu Başsavcılıkccedila accedilılan soruşturma

sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini karara itiraz ettiğini itirazın halen

sonuccedillanmadığını ancak itiraz incelemesi devam ederken ldquoHabervaktimcomrdquo adlı internet

haber sitesinin 6112012 tarihli ve ldquoSiyonist uĢakları yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberinde

ldquohellipKaos GL isimli sapkınların derneğinin de avukatlığını yuumlruumlten Ankara Barosu‟na kayıtlı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

6

Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek

suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber

uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği

iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun

ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar

verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların

avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden

dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini

Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret

olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin

eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu

kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin

giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları

Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması

nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının

ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur

B Değerlendirme

26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında

ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma

altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık

kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde

koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi

varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu

zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı

iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından

yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın

17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması

hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir

1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden

27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin

kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade

ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan

Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının

doğru olacağı belirtmiştir

28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir

diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek

esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur

29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin

ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip

tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir

30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin

maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma

ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma

yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

7

hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan

muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza

hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve

tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve

itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması

muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)

31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)

numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal

iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve

yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce

şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna

başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan

tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No

20131123 2102013 sect 36)

32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının

demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle

ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla

orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya

haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir

(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi

kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml

koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna

gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir

Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk

temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel

youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere

cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve

DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)

33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı

aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak

değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu

nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili

başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir

34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan

yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından

başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir

2 Esas Youmlnuumlnden

35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve

itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer

olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin

dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri

suumlrmuumlştuumlr

36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama

saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

8

belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında

Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında

makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin

korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri

arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının

Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir

37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece

kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml

kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde

mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini

belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından

demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların

Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade

oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının

araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı

yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan

kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği

kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel

yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli

ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir

38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu

olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından

hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml

soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten

yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını

gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde

bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun

biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik

oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede

değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait

olduğunu belirtmiştir

39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden

ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup

kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine

Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına

dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz

ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili

goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer

yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle

kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği

irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle

itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir

40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer

yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu

toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret

soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 7: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

6

Sinem Hun bdquoreklamda ırkccedilılık succedilu iĢlendiğini‟ iddia ederek savcılığa baĢvurdularrdquodenilmek

suretiyle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ve kendisinin hedef goumlsterildiğini haber

uumlzerine hakaret ve halkı kin ve duumlşmanlığa tahrik veya aşağılama succedillarının işlendiği

iddiasıyla succedil duyurusunda bulunduğunu ancak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca konunun

ifade huumlrriyeti kapsamında kaldığı gerekccedilesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar

verildiğini oysaki kendisinin manevi varlığına mesleki onur ve şahsiyetine ldquosapıkların

avukatırdquo denilmek suretiyle hakaret edildiğini itibarının zedelendiğini cinsel youmlneliminden

dolayı bir gruba ldquosapıkrdquo demenin hakaret oluşturduğunu ilgili derneğe ldquosapıkrdquo denildiğini

Yargıtay 4 Hukuk Dairesinin 20107005 sayılı kararına goumlre ldquosapıkrdquo soumlzcuumlğuumlnuumln hakaret

olarak kabul edildiğini ve tazminata huumlkmedildiğini dolayısıyla haberde geccedilen bu ifadenin

eleştiri sınırını aştığını Anayasarsquonın 40 maddesi gereğince devletin ve yargı organlarının bu

kapsamda sorumlu olduğunu belirterek zedelenen temel haklarına youmlnelik ihlalin

giderilmemesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40 maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları

Soumlzleşmesirsquonin (SoumlzleĢme) 8 maddesi kapsamında ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması

nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının

ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş yeniden yargılanma ve tazminat talebinde bulunmuştur

B Değerlendirme

26 Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde başvurucu Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinin ihlal edildiği iddialarının yanı sıra Soumlzleşmersquonin 8 maddesi kapsamında

ldquomanevi varlığınardquo saldırıda bulunulması nedeniyle Anayasarsquonın 20 maddesinde koruma

altına alınan oumlzel hayatın gizliliği hakkının da ihlal edildiğini ileri suumlrmuumlş ise de manevi varlık

kavramının ve kişilerin şeref ve itibarının korunması hakkının Anayasarsquonın 17 maddesinde

koruma altına alındığı bu nedenle başvurunun kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi

varlığının korunması kapsamındaki haklarına basın yoluyla saldırıda bulunulması sonucu

zedelenen haklar nedeniyle devletin ve adli makamların etkili bir koruma sağlayamadığı

iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır Anayasa Mahkemesi olayların başvurucu tarafından

yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir Bu nedenle başvurucunun tuumlm iddiaları Anayasarsquonın

17 maddesinde tanımlanan kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması

hakkı ccedilerccedilevesinde değerlendirilmiştir

1 Kabul Edilebilirlik Youmlnuumlnden

27 Başvurucunun ihlal iddialarıyla ilgili olarak Bakanlık goumlruumlşuumlnde şikacircyetlerin

kabul edilebilirliği accedilısından değerlendirme yapılırken Anayasarsquonın oumlzel hayata saygı ve ifade

ve basın oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin huumlkuumlmlerinin Soumlzleşmersquonin 8 ve 10 maddeleri ile Avrupa İnsan

Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konudaki iccediltihatları dikkate alınarak yorumlanmasının

doğru olacağı belirtmiştir

28 Başvurucu başvurunun kabul edilebilirliği hakkındaki Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı bir

diyeceğinin olmadığını belirtmiş ve başvurusunun kabuluumlne karar verilmesini talep ederek

esasa dair accedilıklamalarda bulunmuştur

29 Başvurucunun ldquomanevi varlığınardquo youmlnelik olarak Anayasarsquonın 17 maddesinin

ihlal edildiğine ilişkin şikacircyetleri kapsamında oumlncelikle başvuru yollarının tuumlketilip

tuumlketilmediği hususu irdelenmelidir

30 Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurudaki yerleşik iccediltihadı uyarınca bireylerin

maddi ve manevi varlığına uumlccediluumlncuuml kişilerin muumldahalelerine karşı etkili mekanizmalar kurma

ccedilerccedilevesinde Devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml mutlaka cezai soruşturma ve kovuşturma

yapılmasını gerekli kılmaz Uumlccediluumlncuuml kişilerin haksız muumldahalelerine karşı bireyin korunması

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

7

hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan

muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza

hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve

tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve

itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması

muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)

31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)

numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal

iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve

yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce

şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna

başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan

tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No

20131123 2102013 sect 36)

32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının

demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle

ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla

orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya

haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir

(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi

kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml

koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna

gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir

Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk

temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel

youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere

cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve

DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)

33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı

aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak

değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu

nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili

başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir

34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan

yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından

başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir

2 Esas Youmlnuumlnden

35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve

itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer

olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin

dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri

suumlrmuumlştuumlr

36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama

saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

8

belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında

Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında

makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin

korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri

arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının

Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir

37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece

kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml

kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde

mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini

belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından

demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların

Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade

oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının

araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı

yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan

kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği

kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel

yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli

ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir

38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu

olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından

hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml

soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten

yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını

gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde

bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun

biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik

oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede

değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait

olduğunu belirtmiştir

39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden

ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup

kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine

Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına

dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz

ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili

goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer

yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle

kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği

irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle

itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir

40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer

yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu

toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret

soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 8: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

7

hukuk muhakemesi yoluyla da muumlmkuumlnduumlr Nitekim uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve itibara yapılan

muumldahaleler iccedilin uumllkemizde hem cezai hem de hukuki koruma oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Hakaret ceza

hukuku anlamında succedil oumlzel hukuk anlamında ise haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve

tazminat davasına konu edilebilmektedir Dolayısıyla bir bireyin uumlccediluumlncuuml kişilerce şeref ve

itibarına muumldahale edildiği iddiasıyla hukuk davası yoluyla da bir giderim sağlanması

muumlmkuumlnduumlr (B No 20131123 2102013 sect 35)

31 Anayasanın 148 maddesinin uumlccediluumlncuuml ve 6216 sayılı Kanunun 45 maddesinin (2)

numaralı fıkrasına goumlre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin ihlal

iddiasının dayanağı olan işlem eylem ya da ihmal iccedilin kanunda oumlngoumlruumllmuumlş olan idari ve

yargısal başvuru yollarının tamamının tuumlketilmiş olması gerekmektedir Uumlccediluumlncuuml kişilerce

şeref ve itibara yapılan muumldahaleler ile ilgili olarak yalnızca ceza muhakemesi yoluna

başvurulmuş olması Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek iccedilin şart olan

tuumlm başvuru yollarının tuumlketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmez (B No

20131123 2102013 sect 36)

32 Ancak hoşgoumlruumlnuumln ve buumltuumln insanların onuruna aynı duumlzeyde saygının

demokratik ccediloğulcu bir toplumun temellerini oluşturduğu gerccedileğinden hareketle

ldquoformalitelerirdquo ldquokoĢullarırdquo ldquokısıtlamalarırdquo veya ldquomuumleyyidelerirdquo izlenen meşru amaccedilla

orantılı olmak kaydıyla hoşgoumlruumlsuumlzluumlk temelinde nefreti yayan teşvik eden yuumlcelten veya

haklı goumlsteren tuumlm ifade ccedileşitlerini cezalandırmak ve hatta bunları oumlnlemek gerekli goumlruumllebilir

(GuumlnduumlzTuumlrkiye BNo 3507197 4122013 sect 40) Bu nedenle hakaretin nefret soumlylemi

kullanılarak edildiği iddiası iccedileren başvurular accedilısından başvuruya konu olayın kendine oumlzguuml

koşulları da dikkate alınmak koşuluyla bireysel başvuru oumlncesinde hukuk yoluna

gidilmeksizin sadece ceza muhakemesi yolunun tamamlanmış olması yeterli goumlruumllebilir

Nefret soumlylemi kullanılarak hakaret edildiği iddiası bu soumlylemin ırk koumlken ya da renk

temelinde yapıldığı iddiası şeklinde olabileceği gibi sayılanlar kadar ciddi bir olgu olan cinsel

youmlnelim temelinde yapıldığı biccediliminde de olabilir AİHM kararlarında da belirtildiği uumlzere

cinsel youmlnelim bireyin oumlzel hayatının mahrem youmlnlerinden birisini oluşturmaktadır (Laskey ve

DiğerleriBirleĢik Krallık B No 2162793 2162893 2197493 1921997 sect 36)

33 Başvuru konusu olayda ceza muhakemesi yolunu tuumlketmiş olan başvurucu cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret iccedileren ifadelerin kullanılması sonucu manevi varlığına karşı

aşağılama ve itibarsızlaştırma yapıldığını iddia etmektedir İddialar bir buumltuumln olarak

değerlendirildiğinde temelsiz olmadığı ve esastan incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır Bu

nedenle başvuru konusu olay youmlnuumlnden başvurucunun bireysel başvuru oumlncesindeki etkili

başvuru yollarını tuumlkettiği kabul edilmelidir

34 Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesine ilişkin şikacircyetleri accedilıkccedila dayanaktan

yoksun olmadığı başka bir kabul edilemezlik nedeni de bulunmadığı anlaşıldığından

başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir

2 Esas Youmlnuumlnden

35 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin basın yoluyla şeref ve

itibarına youmlnelik saldırıda bulunması nedeniyle accedilılan soruşturmada kovuşturmaya yer

olmadığına karar verilmesi nedeniyle Anayasarsquonın 17 maddesinde tanımlanan kişinin

dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığının korunması hakkının ihlal edildiğini ileri

suumlrmuumlştuumlr

36 Adalet Bakanlığı esasa dair goumlruumlşuumlnde itibarın korunması hakkının oumlzel yaşama

saygı hakkı kapsamında Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde korunduğunu AİHMrsquoin kararlarında da

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

8

belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında

Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında

makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin

korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri

arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının

Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir

37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece

kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml

kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde

mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini

belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından

demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların

Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade

oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının

araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı

yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan

kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği

kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel

yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli

ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir

38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu

olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından

hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml

soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten

yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını

gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde

bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun

biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik

oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede

değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait

olduğunu belirtmiştir

39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden

ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup

kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine

Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına

dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz

ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili

goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer

yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle

kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği

irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle

itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir

40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer

yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu

toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret

soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 9: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

8

belirtildiği gibi kişinin şeref ve itibarını etkileyen bir yazı makale ve haber yayınlandığında

Soumlzleşmersquonin 8 maddesinde yer alan oumlzel yaşama saygı hakkı ile ifade oumlzguumlrluumlğuuml arasında

makul ve uygun bir dengenin kurulması gerektiğini esasında bir kişinin şoumlhretinin

korunmasının Soumlzleşmersquonin 10 maddesinin ikinci fıkrasında duumlzenlenen sınırlama oumllccediluumltleri

arasında yer aldığını bu nedenle dolaylı da olsa şerefe ve şoumlhrete saygı hakkının

Soumlzleşmersquonin 10 maddesinde yer alan guumlvenceden de yararlandığını belirtmiştir

37 Bakanlık oumlzel hayata muumldahale olarak değerlendirilebilecek ihlaller arasına sadece

kamu makamlarının eylemleri sonucunda ortaya ccedilıkan durumlar değil aynı zamanda uumlccediluumlncuuml

kişilerin muumldahalelerine karşı devlet tarafından pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkler ccedilerccedilevesinde

mağduriyetin giderilememesi ve kişilik haklarına saldırının oumlnlenememesinin de gireceğini

belirtmiştir Bir muumldahalenin ldquobaĢkalarının hak ve itibarının korunmasırdquo bakımından

demokratik toplumda gerekli olup olmadığını incelemekte olan ulusal makamların

Soumlzleşmersquonin guumlvence altına aldığı ve bazı olaylarda birbiri ile ccedilelişen iki değeri (ifade

oumlzguumlrluumlğuuml ve oumlzel yaşama saygı hakkı) koruma arasında adil bir denge kurup kurmadıklarının

araştırılması gerekebileceğini AİHMrsquoin bu tuumlr davalarda başvurunun şikacircyet konusu yazıyı

yayımlayan yayıncı tarafından Soumlzleşmersquonin 10 maddesi bakımından veya yazıya konu olan

kişinin 8 madde bakımından AİHMrsquoin oumlnuumlne getirilmiş olmasına goumlre değişmemesi gerektiği

kanaatinde olduğunu bu haklara eşit saygı goumlsterilmesi gerektiğini ifade oumlzguumlrluumlğuuml ile oumlzel

yaşama saygı hakkının dengelenmesi sırasında dikkate aldığı faktoumlrleri 7 Şubat 2012 tarihli

ldquoAxel Springer AGAlmanya [BD]rdquo kararında belirttiğini ifade etmektedir

38 Bakanlık ayrıca AİHM iccediltihatları doğrultusunda ifade oumlzguumlrluumlğuuml soumlz konusu

olduğunda sarf edilen soumlzlerin ulusal mahkemelerce olgusal iddia ya da değer yargısından

hangisinin kapsamına gireceğinin incelenebileceğini gazeteci ve siyasetccedili oumlzguumlrluumlğuuml

soumlzkonusu olduğunda değer yargısı kavramının geniş tutularak ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml genişleten

yorum yapıldığını goumlruumlş ve yorum gibi değer yargılarının kanıtlanmaya elverişli olmadığını

gazetecilerin insanların kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan olgular isnat ettikleri takdirde

bu iddialarını desteklemek iccedilin guumlvenilir delil sunmaları gerektiğini gazetecilik etiğine uygun

biccedilimde davranılarak doğru ve guumlvenilir bilgi vermek iccedilin iyi niyetli hareket etmeye youmlnelik

oumldev ve sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir Sonuccedil olarak Bakanlık bu ccedilerccedilevede

değerlendirme yapılmasını ve somut olayla ilgili olarak takdirin Anayasa Mahkemesine ait

olduğunu belirtmiştir

39 Başvurucu Bakanlık goumlruumlşuumlne karşı Bakanlığın goumlruumlş yazısına temel teşkil eden

ve somut olayın Soumlzleşmersquonin 8 maddesi ile 10 maddesi arasında adil bir denge kurulup

kurulmadığı accedilısından inceleme yapılması gerektiği youmlnuumlndeki beyanını kabul ettiğini yine

Bakanlığın hakaret ve iftira nitelikli accedilıklamaların olgusal iddialara veya değer yargılarına

dayandırılıp dayandırılmadığının tespiti konusundaki goumlruumlşuumlnuumln kendisi iccedilin de oumlnem arz

ettiğini ancak Bakanlığın sadece kriterleri ortaya koymakla yetindiğini somut olayla ilgili

goumlruumlş bildirmediğini somut olayda ldquosapıkların avukatırdquo olarak nitelendirilmesinin değer

yargısı olduğunu Biomen isimli şampuan reklamına succedil duyurusunda bulunması nedeniyle

kendisinin habere konu olmasının normal olduğunu ancak yayınlanan haberin iccedileriği

irdelendiğinde kendisine ldquosiyonist uĢağırdquo ve ldquosapkınların avukatırdquo denilmek suretiyle

itibarsızlaştırma ccedilabasına girişildiğinin accedilık olduğunu belirtmiştir

40 Başvurucu ayrıca ldquohabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinin suumlrekli değer

yargılarına dayanan ve eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğunu

toplumun bir kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığını devletin bu nefret

soumlylemi nedeniyle etkin soruşturma yapmadığını ifade etmiştir

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 10: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

9

41 Anayasarsquonın ldquoKiĢinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığırdquo başlıklı 17

maddesinin birinci fıkrası şoumlyledir

ldquoHerkes yaĢama maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına sahiptirrdquo

42 Anılan maddenin amacı esas olarak bireylerin maddi ve manevi

varlığına karşı Devlet tarafından yapılabilecek keyfi muumldahalelerin oumlnlenmesidir Devletin

ayrıca vuumlcut ve ruhsal buumltuumlnluumlğuumlne youmlnelik fiziksel ve cinsel saldırılar tıbbi muumldahaleler

şeref ve itibarı etkileyen saldırılar karşısında kişilerin maddi ve manevi varlığını etkili olarak

koruma ve saygı goumlsterme şeklinde pozitif yuumlkuumlmluumlluumlğuuml de bulunmaktadır (B No

20131123 2102013 sect 32)

43 Bireyin şeref ve itibarı Anayasanın 17 maddesinde yer alan ldquomanevi varlıkrdquo

kapsamında yer almaktadır Devlet bireyin manevi varlığının bir parccedilası olan şeref ve itibara

keyfi olarak muumldahale etmemek ve uumlccediluumlncuuml kişilerin saldırılarını oumlnlemekle yuumlkuumlmluumlduumlr

Uumlccediluumlncuuml kişilerin şeref ve itibara muumldahalesi birccedilok ihtimalin yanında goumlrsel ve işitsel

yayınlar yoluyla da olabilir Bir kişi goumlrsel ve işitsel yayın yoluyla bir kamuoyu tartışması

ccedilerccedilevesinde eleştirilmiş olsa dahi o kişinin şeref ve itibarı manevi buumltuumlnluumlğuumlnuumln bir parccedilası

olarak değerlendirilmelidir (B No 20131123 2102013 sect 33)

44 Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri ccedilerccedilevesinde bir tarafın şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın

Anayasada guumlvence altına alınmış olan ifade oumlzguumlrluumlğuumlnden yararlanma hakkı arasında bir

denge kurması gerekir (B No 20131123 2102013 sect 34)

45 Somut olayda başvurucu ulusal yayın yapan bir internet haber sitesinin kendisi

hakkında ayrımcı ve nefrete dayalı hakaret iccedilerikli haberler yayınlaması nedeniyle kişilik

haklarına saldırıda bulunulduğu ve zedelenen hakları nedeniyle devletin etkili soruşturma

yapmayarak failleri cezasız bıraktığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaktadır Dolayısıyla

bir yanda başvurucunun şeref ve itibarının korunması hakkı yer alırken diğer tarafta ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml yer almaktadır Adli makamlar tarafından bu iki hakkın ccedilatıştığı durumlarda

haklar arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir AİHM kararlarında belirtildiği

uumlzere kendi arasında bir hiyerarşi olmayan bu haklar (bkz TimciucRomanya (kk) B

No 2899903 sect 144) kural olarak eşit duumlzeyde saygıyı hak etmektedir (bkz Axel Springer

AGAlmanya [BD] BNo 3995408 722012 sect 87)

46 Oumlte yandan bu hakların ccedilatıştığı durumlarda yapılan bireysel başvuru

incelemelerinde Anayasa Mahkemesinin goumlrevi diğer adli makamların yerine geccedilmek değil

davayı bir buumltuumln olarak ele alarak adli makamların aldıkları kararların Anayasal huumlkuumlmlere

uygun olup olmadığını incelemektir Somut olayda başvurucu oumlzel hayatına youmlnelik bir kamu

guumlcuuml işleminden şikayet etmediğinden incelenmesi gereken husus 17 maddenin pozitif

yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapsamında adli makamların şeref ve itibarın korunması hakkı ile ifade ve

basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir denge kurmada başarılı olup olamadıklarıdır

47 Anayasarsquonın ldquoDuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 26 maddesi

şoumlyledir

ldquoHerkes duumlĢuumlnce ve kanaatlerini soumlz yazı resim veya baĢka yollarla tek baĢına veya

toplu olarak accedilıklama ve yayma hakkına sahiptir Bu huumlrriyet resmi makamların muumldahalesi

olmaksızın haber veya fikir almak yada vermek serbestliğini de kapsar hellip

Bu huumlrriyetlerin kullanılması milli guumlvenlik kamu duumlzeni kamu guumlvenliği Cumhuriyetin

temel nitelikleri ve Devletin uumllkesi ve milleti ile boumlluumlnmez buumltuumlnluumlğuumlnuumln korunması succedilların

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 11: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

10

oumlnlenmesi succedilluların cezalandırılması Devlet sırrı olarak usuluumlnce belirtilmiĢ bilgilerin

accedilıklanmaması baĢkalarının Ģoumlhret veya haklarının oumlzel ve aile hayatlarının yahut kanunun

oumlngoumlrduumlğuuml meslek sırlarının korunması veya yargılama goumlrevinin gereğine uygun olarak

yerine getirilmesi amaccedillarıyla sınırlanabilir

Haber ve duumlĢuumlnceleri yayma araccedillarının kullanılmasına iliĢkin duumlzenleyici huumlkuumlmler

bunların yayımını engellememek kaydıyla duumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin

sınırlanması sayılmaz

DuumlĢuumlnceyi accedilıklama ve yayma huumlrriyetinin kullanılmasında uygulanacak Ģekil Ģart ve

usuller kanunla duumlzenlenirrdquo

48 Anayasarsquonın ldquoBasın huumlrriyetirdquo kenar başlıklı 28 maddesinin ilgili boumlluumlmleri

şoumlyledir

ldquoBasın huumlrduumlr sansuumlr edilemez hellip

Devlet basın ve haber alma huumlrriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır

Basın huumlrriyetinin sınırlanmasında Anayasanın 26 ve 27‟nci maddeleri huumlkuumlmleri

uygulanır

rdquo

49 Bu duumlzenlemeler uyarınca ifade oumlzguumlrluumlğuuml sadece ldquoduumlĢuumlnce ve kanaate sahip

olmardquo oumlzguumlrluumlğuumlnuuml değil aynı zamanda sahip olunan ldquoduumlĢuumlnce ve kanaati (goumlruumlĢuuml) accedilıklama

ve yaymardquo buna bağlı olarak ldquohaber veya goumlruumlĢ alma ve vermerdquo oumlzguumlrluumlklerini de

kapsamaktadır Bu ccedilerccedilevede ifade oumlzguumlrluumlğuuml bireylerin serbestccedile haber ve bilgilere

başkalarının fikirlerine ulaşabilmesi edindiği duumlşuumlnce ve kanaatlerden dolayı kınanamaması

ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte ccedileşitli yollarla serbestccedile ifade edebilmesi

anlatabilmesi savunabilmesi başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir (BNo

20132602 2312014 sect 40)

50 Anayasarsquoda sadece duumlşuumlnce ve kanaatler değil ifadenin tarzları biccedilimleri ve

araccedilları da guumlvence altına alınmıştır Anayasarsquonın 26 maddesinde duumlşuumlnceyi accedilıklama ve

yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanımında başvurulabilecek araccedillar ldquosoumlz yazı resim veya baĢka

yollarrdquo olarak ifade edilmiş ve ldquobaĢka yollarrdquo ifadesiyle her tuumlrluuml ifade aracının anayasal

koruma altında olduğu goumlsterilmiştir (B No 20132602 2312014 sect 43)

51 Bu bağlamda ifade oumlzguumlrluumlğuuml Anayasarsquoda guumlvence altına alınan diğer hak ve

oumlzguumlrluumlklerin oumlnemli bir kısmı ile doğrudan ilişkilidir Goumlrsel ve yazılı medya araccedilları yoluyla

fikir duumlşuumlnce ve haberlerin yayılmasını guumlvence altına alan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi

accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuumln kullanılma araccedillarından biridir Basın oumlzguumlrluumlğuuml AİHSrsquode

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne ilişkin 10 maddenin altında koruma altına alınmışken Anayasarsquonın 28-32

maddelerinde oumlzel olarak duumlzenlenmiştir (BNo 20132602 2312014 sect 44)

52 Basın oumlzguumlrluumlğuuml duumlşuumlncenin iletilmesini ve dolaşımını gerccedilekleştirerek bireyin ve

toplumun bilgilenmesini sağlar Ccediloğunluğa muhalif olanlar da dacirchil olmak uumlzere duumlşuumlncelerin

her tuumlrluuml araccedilla accedilıklanması accedilıklanan duumlşuumlnceye paydaş sağlanması duumlşuumlnceyi

gerccedilekleştirmek ve gerccedilekleştirme konusunda ikna etmek ccediloğulcu demokratik duumlzenin

gereklerindendir Bu itibarla duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml ile basın oumlzguumlrluumlğuuml

demokrasinin işleyişi iccedilin yaşamsal oumlnemdedir Basın oumlzguumlrluumlğuuml bir youmlnuumlyle halkı ilgilendiren

haber ve goumlruumlşleri iletme oumlzguumlrluumlğuuml iken diğer youmlnuumlyle de halkın bu bilgi ve goumlruumlşleri alma

hakkıyla yakından ilgilidir (BNo 20132602 2312014 sect 45)

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 12: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

11

53 Demokratik bir sistemde kamu guumlcuumlnuuml elinde bulunduranların yetkilerini hukuki

sınırlar iccedilinde kullanmalarını sağlamak accedilısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve

yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve oumlnem taşımaktadır Halk adına kamunun

goumlzcuumlluumlğuuml işlevini goumlren basının işlevini yerine getirebilmesi oumlzguumlr olmasına bağlı

olduğundan basın oumlzguumlrluumlğuuml herkes iccedilin geccedilerli ve yaşamsal bir oumlzguumlrluumlktuumlr (bkz BNo

20132602 2312014 sect 46 AYM E199719 K199766 KT 23101997) (benzer youmlndeki

AİHM kararları iccedilin bkz LingensAvusturya B No 981582 871986 sect 41 Oumlzguumlr radyo-

Ses Radyo Televizyon Yapım ve Tanıtım AġTuumlrkiye B No 6417800 6417900 6418100

6418300 6418400 3032006 sect 78 Erdoğdu ve ĠnceTuumlrkiye B No 2506794 2506894

871999 sect 48 JersildDanimarka BNo 1589089 2391994 sect31)

54 Duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuumlnuuml tamamlayan ve onun kullanılmasını

sağlayan basın oumlzguumlrluumlğuuml de duumlşuumlnceyi accedilıklama ve yayma oumlzguumlrluumlğuuml gibi mutlak ve sınırsız

değildir Yukarıda belirtilen toplumsal işlevini yerine getirebilmesi iccedilin basının oumlzguumlr olması

kadar sorumluluk bilinci ile hareket etmesi de şarttır Bu bağlamda geniş halk kitlelerinin

duumlşuumlnce ve kanaatleri uumlzerinde etki yapan ve onları harekete geccedilirebilen basının basın etik

kurallarına uyması bireylerin hak ve oumlzguumlrluumlklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan

kaccedilınması gerekir Nitekim AİHM basının ifade oumlzguumlrluumlğuumlnuuml kullanırken goumlrev ve

sorumluluklarına uygun davranmak zorunda olduğunu bu goumlrev ve sorumluluklar

kapsamında yayımlanan haberlerin bireylerin şeref ve hakları uumlzerinde ağır etkiler yaratma

riski nedeniyle ldquobaĢkalarının Ģeref ve haklarının korunmasırdquoyla ilgili konulmuş sınırlara

dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (bkz Observer ve GuardianBirleĢik Krallık B

No 1358588 26111991)

55 Basın yoluyla işlenen her tuumlrluuml hakaret succedillarına ilişkin olarak adli soruşturmalar

accedilılarak huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmesi halinde bunun tuumlm basın uumlzerinde baskı

kurabileceği ve kamuoyunu ilgilendiren konuların tartışılmasından gazetecileri

caydırabileceği boumlylece bir otosansuumlr kurumuna doumlnuumlşebileceği goumlz oumlnuumlnde

bulundurulmalıdır Bu nedenle demokratik bir toplumda şiddet ccedilağrısı veya nefret soumlylemi

gibi ccediloğulcu demokrasiyi ortadan kaldırmayı amaccedillayan ifadeler soumlz konusu olmadıkccedila kişiler

hakkında huumlrriyeti bağlayıcı cezaya huumlkmedilmekten kaccedilınılması gerekir (B No 20132602

2312014 sect 79)

56 Şeref ve itibarının korunması hakkı ile ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml arasında adil bir

dengenin kurulup kurulmadığını araştırırken dikkate alınması gereken oumllccediluumltler ifadelerin

kamuoyunu ilgilendiren genel yarara ilişkin bir tartışmaya sağladığı katkı hedef alınan kişinin

tanınmışlık duumlzeyi ve şikayet edilen konuyla ilgili olarak oumlnceki davranışları ifadenin iccedileriği

habere konu olayın daha oumlnce basında yer alıp almamış olması gibi hususlar olabilir (Bu

konudaki AİHM kararları iccedilin bkz Axel Springer AGAlmanya [BD] BNo 3995408

722012 Von HannoverAlmanya (no2) [BD] 4066008 ve 6064108 722012)

57 Genel ilkelerin somut olaya uygulanması sırasında oumlncelikle ldquoSiyonist uĢakları

yine teroumlre sarıldırdquo başlıklı haberde kullanılan ifadelerde nefret soumlylemlerinin olup olmadığı

bu ifadelerin başvurucunun hak ve şoumlhretine veya oumlzel hayatına saldırı niteliği taşıyıp

taşımadığı soumlz konusu ifadeler nedeniyle basın kuruluşu yetkililerinin cezalandırılmasının

demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı hususunun ccediloumlzuumlme kavuşturulması

gerekmektedir

58 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberde mevcut ve var

olan bilgilerin kamuoyuna aktarılması ve tartışmaya accedilılmasının hedeflendiği eleştirinin

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 13: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

12

ldquosiyonist uĢaklarırdquo kavramı uumlzerinden yapıldığı bu kavram ile başvurucunun hedef

alınmadığının accedilık olduğu ldquoHastuumlrktvrdquo isimli internet sitesinde okuyucu formunda yer alan

kimliği belirsiz kişilerin kastedildiği bu kişilerin teroumlre nasıl destek verdiği konusunun haber

yapıldığı anlaşılmaktadır

59 Başvurucunun soumlz konusu haberde kendisine youmlnelik olarak da ldquosapıkların

avukatırdquo ifadesi kullanılarak şerefine ve itibarına youmlnelik saldırıda bulunulduğu anılan sitenin

suumlrekli eşcinsellere nefret soumlyleminde bulunan bir tavır iccedilerisinde olduğu toplumun bir

kesimini bir oumlzelliğinden dolayı nefret saikiyle hedef aldığı iddiaları uumlzerinde ayrıca

durulmalıdır

60 Başvurucunun şikayetini inceleyen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının

kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ve Sincan 1 Ağır Ceza Mahkemesinin gerekccedileli

kararı incelendidiğinde adli makamların soumlz konusu haber sitesinde yer alan haberin iccedileriğini

ifade oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında değerlendirdikleri anlaşılmaktadır Oumlte yandan haberde yer alan

ldquosapkınrdquo ifadesinin doğrudan derneğe youmlneltildiği sapkın ifadesiyle başvurucu arasında

doğrudan bir bağlantı kurulmadığı haberde yalnızca ldquoKamhi ve sapkınların derneğinin de

avukatlığını yuumlruumlten Sinem Hunrdquo denilmek suretiyle başvurucunun derneğin ve Kamhirsquonin

avukatı olduğu olgusunun vurgulandığı belirtilmelidir

61 ldquoHabervaktimcomrdquo isimli internet haber sitesinde yer alan ldquoSiyonist uĢakları yine

teroumlre sarıldırdquo başlıklı haber bir buumltuumln olarak değerlendirildiğinde haberin genel olarak

basında yer alan ve kamuoyunu ilgilendiren bir tartışmaya youmlnelik olduğu iccedileriği ve veriliş

biccedilimi dikkate alındığında ldquosapkınlarrdquo ifadesi toplumda yer alan belli bir kesimi ve derneği

hedef almasına rağmen bu ifadeyle ilgili olarak hedef alınan dernek tarafından başvuruda

bulunulmadığı adli makamların bu ifadeye muhatap olarak kabul edilen derneğin avukatlığını

yapan başvurucuya youmlnelik ldquosapkınların avukatırdquo şeklindeki soumlzlerin ceza muhakemesi

yoluyla cezalandırmayı gerektirecek belli bir tahkir ve aşağılama eşiğini geccedilmediği youmlnuumlndeki

değerlendirmesinde bariz takdir hatası veya accedilık keyfilik bulunmadığı başvurucu youmlnuumlnden

nefret succedilu veya nefret soumlylemi niteliği taşımadığı demokratik bir toplumda bu ifadeye karşı

mutlaka ceza muhakemesi yoluyla bir yaptırım uygulanmasını gerektiren toplumsal bir ihtiyaccedil

olmadığı ve adli makamlarca ccedilatışan değerler arasında kurulan dengenin adil olmadığının

soumlylenemeyeceği anlaşılmaktadır Adli makamların değerlendirmesinin başvurucunun şeref

ve itibara saygı hakkı ile diğer tarafın ifade ve basın huumlrriyeti arasındaki dengeyi başvurucu

aleyhine katlanılamaz şekilde bozduğu soumlylenemez

62 Accedilıklanan gerekccedilelerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde guumlvence altına

alınan şeref ve itibara saygı hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir Uumlye Osman

Alifeyyaz PAKSUumlT bu goumlruumlşe katılmamıştır

V HUumlKUumlM

Accedilıklanan gerekccedilelerle

A Başvurucunun Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi

varlığının korunması hakkı kapsamında şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği

youmlnuumlndeki iddialarının KABUL EDĠLEBĠLĠR OLDUĞUNA OY BĠRLĠĞĠYLE

B Anayasarsquonın 17 maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığının

korunması hakkı kapsamında şeref ve itibara saygı hakkının ĠHLAL EDĠLMEDĠĞĠNE

Osman Alifeyyaz PAKSUumlTrsquouumln karşıoyu ve OY CcedilOKLUĞUYLA

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 14: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

13

C Yargılama giderlerinin başvurucu uumlzerinde bırakılmasına OY BĠRLĠĞĠYLE

852014 tarihinde karar verildi

Başkan

Alparslan ALTAN

Uumlye

Serdar OumlZGUumlLDUumlR

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Uumlye

Muammer TOPAL

Uumlye

M Emin KUZ

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 15: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

14

KARġIOY YAZISI

1 Başvurucu ulusal yayın yapan bir internet gazetesinde kendisi hakkında cinsel

youmlnelim uumlzerinden nefret soumlylemlerinde bulunularak hakaret iccedilerikli haberler yapılması

uumlzerine şikayetccedili sıfatıyla yer aldığı soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar

verilerek devletccedile etkin bir koruma sağlanmaması nedeniyle Anayasarsquonın 17 ve 40

maddelerinde guumlvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini oumlne suumlrmuumlştuumlr

2 Avukat olan başvurucu haberi yayınlayan internet gazetesinin esas itibariyle

Yahudi karşıtlığı ekseninde accedilıkladığı goumlruumlşlerin doğrudan hedefi olmamakla beraber bir

şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılmasının ırkccedilılık succedilu teşkil ettiği duumlşuumlncesiyle şikayette

bulunmuş olmasından dolayı bahse konu internet gazetesinin hedefi olmuştur

3 Bir şampuan reklamında Hitlerrsquoin kullanılması başlı başına ırkccedilılık succedilu olmayabilir

ve bundan dolayı şikayette bulunmak aşırı bir tepki olarak da goumlruumllebilir Ancak aksi

duumlşuumlnceye de saygı goumlsterilmesi gerekir Başvurucu bir ırkccedilılık succedilu soumlz konusu olduğu

duumlşuumlncesiyle kuşkusuz yasal bir hakkını kullanmıştır Buna karşılık internet gazetesi

başvurucuyu bu davranışından dolayı eleştirmek hakkına sahiptir Yine bu eleştirinin de

duumlşuumlnce oumlzguumlrluumlğuuml iccedilinde kalması saldırı veya nefret soumlylemine doumlnuumlşmemesi gerekir

Başvurunun konusu olan olayda yayınlanan haber başvurucunun eleştirisinin oumltesinde

avukatlığını yaptığı farklı cinsel youmlnelimleri olan kişileri temsil eden ldquoKaos GLrdquo adlı bir

derneğin uumlzerinden ldquosapkınların avukatırdquo nitelemesiyle aşağılama ve itibarsızlaştırma

amacına youmlnelmiştir Olayda bu tuumlr bir ifadenin kullanılması fikir oumlzguumlrluumlğuuml kapsamında

değerlendirilemez

4 Avukatlık adil yargılanmanın vazgeccedililmez bir unsuru ve kamusal bir goumlrevdir

Herkes iccedilin geccedilerli olan masumiyet karinesi ve adil yargılanma hakkı avukatın muumlvekkilin

kimliği ile oumlzdeşleştirilmesine veya uumlstlendiği vekalet goumlrevi nedeniyle saldırılara hedef

olmasına izin vermez Oumlte yandan gerccedilek hayatta algının her zaman boumlyle olmadığı oumlzellikle

toplumda buumlyuumlk infial yaratan bazı succedilları işleyenleri hiccedilbir avukatın savunmak istemediği

baro tarafından zorunlu muumldafi olarak goumlrevlendirilmek istenen avukatların dahi bu goumlrevi

kabul etmedikleri durumlar yaşanabildiği bilinmektedir Bu nedenle bir avukata temsil ettiği

kişi ve gruplara yollamada bulunularak yapılan bir eleştiride toplumdaki baskın algılar ve

kuumlltuumlrel oumlzellikler goumlz oumlnuumlnde bulundurulmadan değerlendirme yapılamaz

5 Farklı cinsel eğilimleri olan kişilere karşı toplumda egemen olan ayrımcılık

dışlayıcılık ve nefretin oumlnlenmesinin devletin pozitif yuumlkuumlmluumlluumlkleri arasında olduğunda

teredduumlt bulunmamaktadır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Vejdeland v Ġsveccedil

(181307) davasında bir okulda homoseksuumlellere karşı nefret soumlylemi iccedileren bazı bildirileri

dağıtan kişilerin ccedileşitli hapis ve para cezalarına ccedilarptırılmasında Soumlzleşmersquoye aykırılık

bulmamıştır

6 Başvurucunun mesleği gereği avukatlığını yaptığı devletccedile korunması gereken

grubun kimliği uumlzerinden eleştirilmesi hukuk davası yoluyla giderim sağlanabilecek basit bir

hakaret gibi değerlendirilemez Zira olayda basit hakaretin oumltesinde avukatın savunmasını

yaptığı ve korunması gereken grubun uumlzerinden aşağılanması ve itibarsızlaştırılması gayreti

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT

Page 16: ANAYASA MAHKEMESĠHodri meydan.. Alon: 27/10/12 08:01 Aslında Abdullah Öcalan Hitler in tırnağı bile olamaz da...Hani Ģöyle bir sucuk reklamında, iç çamaĢırı reklamı

Başvuru Numarası 20135356

Karar Tarihi 852014

15

olduğu accedilıktır ldquoSapkınların avukatırdquo şeklindeki hakaret muhatabını sadece uumlzmek ve rencide

etmekle kalmayıp uumlstlendiği avukatlıktan dolayı tecziye etmek yıldırmak ve savunma

goumlrevinden vazgeccedilirmek gibi sonuccedillar doğurmaya elverişlidir Bu nedenle ldquosapkınların

avukatırdquo şeklindeki soumlylem bir avukat iccedilin hoşgoumlruumlyle karşılanması tahammuumll goumlsterilmesi

gereken bir eleştiri değildir Hal boumlyle iken başvurucu kişilik haklarına youmlnelik saldırıya karşı

ceza yoluyla giderim sağlamaya ccedilalışmışsa da bunu elde edememiştir

7 İnternet gazetesindeki ifadeler nedeniyle ceza kovuşturması accedilılması kuşkusuz

ifade oumlzguumlrluumlğuumlne bir muumldahaledir Bir muumldahalenin demokratik bir toplumda gerekli olup

olmadığı oumllccediluumlluuml davranılıp davranılmadığı muumldahalede bulunulurken hakkın oumlzuumlne

dokunulup dokunulmadığı ve ifade ve basın oumlzguumlrluumlğuuml ile başkalarının hak ve şoumlhret

değerlerinin ccedilatışması halinde adil bir dengenin kurulup kurulmadığı her olayın kendine has

oumlzelliklerine goumlre takdir edilmelidir (BNo 20132602)

8 Olayda internet gazetesinin ifade huumlrriyeti ile nefret soumlylemlerine karşı esasen

devletccedile koruma altına alınması gereken bir grubun avukatlığını yapan başvurucunun kişilik

hakları arasındaki adil ve demokratik toplum gereklerine uygun denge başvurucu aleyhine

bozulmuştur Zira başvurucu alelade bir succedilluyu savunduğu iccedilin değil aksine nefret

soumlylemine muhatap olan bir grubun avukatı olduğu iccedilin hakaret iccedilerikli ifadelerin hedefi

olmuştur Başvurucunun katlanmak hoş goumlrmek zorunda olmadığı hakaret iccedileren ifadelere

karşı devletccedile etkin bir şekilde korunması gerekirdi

9 Yukarıda accedilıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasarsquonın 17 ve 40 maddesinde

belirtilen haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir

Uumlye

Osman Alifeyyaz PAKSUumlT