Hoofdstuk 12: Het hart

ANATOMIE EN FYSIOLOGIEDEEL 1

Leen Van Poppel1

Leerdoelen• De anatomie van het hart• de bloedvoorziening van het hart, de structuur van het pericardium, de

hartwand en het hartskelet beschrijven• de bloedtoevoer naar het hart en de stroom van bloed door het hart

uitleggen• de belangrijkste bloedvaten, hartafdelingen en hartkleppen benoemen• De gebeurtenissen verklaren van een actiepotentiaal in de hartspier• De elektrische gebeurtenissen herkennen die bij een normaal

elektrocardiogram worden geregistreerd• De gebeurtenissen die plaatsvinden tijdens de hartcyclus en de harttonen

in verband brengen met de specifieke gebeurtenissen tijdens deze cyclus• Een definitie geven van het hartminuutvolume• De factoren beschrijven die invloed hebben op de hartslagfrequentie en

het slagvolume en• Verklaren op welke wijze het slagvolume en het hartminuutvolume zich

aanpassen aan het niveau van lichamelijk activiteit

2

3

4

Hoe zit het hart in het lichaam?

5

Het hart: macroscopie.

• Kegelvormig, hol, gespierd orgaan.

• Omvang van de vuist van de eigenaar

• Ligt in het mediastinum (ruimte tussen de longen)

– Schuin, iets naar links

– Basis ligt bovenaan (2de intercostale ruimte)

– Apex (top) ligt onderaan links (5de intercostale ruimte)

• Hart rust op centrale pees van diafragma

• Craniaal: grote bloedvaten

• Dorsaal van hart lopen oesofagus, trachea, li & re stam-bronchus, Ao. descendens, VCI, borstwervels

• Lateraal van hart: longen

• Ventraal van hart: sternum, ribben, intercostale spieren 6

Hartspierweefsel

Bindweefsel (groen)

Visceraal blad van hartzakje (epicard),

binnenste blad

Pariëtaal blad van hartzakje (pericard), buitenste blad

Pericard-holte

Pericard-holte: virtuele holte (geen lucht)

gevuld met sereus vocht

Pericard = hartzakje: schematisch

7

Relatie tussen hart en verschillende soorten

bloedvaten:

Hart-vaatstelsel: indeling in 2 aparte delen:

• Bloedsomloop:

– Hart (= pomp)

– Bloedvaten(stelsel) (= buizenstelsel)

• Lymfestelsel (= volgend hoofdstuk)

Beiden communiceren en zijn nauw verbonden!!

8

9

Hart Arteries

Arteriolen

Capillair net

Weefsels

Venulen

Venen

Lymfe

Relatie tussen hart en verschillende soorten bloedvaten:

van toepassing op beide harthelften

Relatie tussen hart en verschillende soorten bloedvaten

– Arteriën en arteriolen:

• Vertrekken vanuit het hart, voeren bloed richting weefsels

– Venen en venulen:

• Voeren het bloed terug naar het hart vanuit de weefsels

– Capillairen en sinusoïden:

• Haarvaten en onregelmatige, brede bloedruimtes

• Liggen tussen het arterieel en het veneus systeem

• Staan in permanente uitwisseling met de weefsels, van waaruit ook de lymfevaten vertrekken– Deze voeren overtollig weefselvocht (terug) naar de bloedbaan

(venen)

10

De plaats van het hart in de bloedsomloop

Het hart pompt bloed achtereenvolgens in 2 bloedsomlopen:

– Kleine bloedsomloop / longcirculatie

• Re hart (helft) pompt bloed naar longen voor

gaswisseling (CO2 tegen O2)

– Vertrek: re ventrikel (zuurstofarm)

– Aankomst: li atrium (zuurstofrijk)

– Grote bloedsomloop / lichaamscirculatie

• Li hart pompt bloed naar alle weefsels / organen:

(voorziening O2 en voedingsstoffen, afvoer afvalstoffen )

– Vertrek: li ventrikel (zuurstofrijk)

– Aankomst: re atrium (zuurstofarm)

12

Tekenen…

14

Basisschets:

hart

Atria en ventrikels

Atria: I: rechter atrium

III: linker atrium

Ventrikels: II: rechter ventrikel

IV: linker ventrikel

Gekleurde pijlen: rood = O2 rijk

blauw = O2 arm

die stroomrichting van bloed aangeven.

Let op!: in de kleine circulatie (longcirculatie) bevat de arterie zuurstofarm bloed en de venen zuurstofrijk bloed!

• Loncirculatie dient precies voor de zuurstofvoorziening van het bloed (oxygenatie)

15

Grote bloedvaten van hart

Aanvoerende bloedvaten: grote venen (aders):

1. Vena cava superior (bovenste holle ader)

2. Sinus coronarius (kransader)

3. Vena cava inferior (onderste holle ader)

8. Vena pulmonalis: 4x (longvenen)

Afvoerende bloedvaten: grote arteries (slagaders):

4. Truncus pulmonalis (longslagaderboom)

Vertakt in: 5. Rechter arteria pulmonalis (longslagader)

6. Linker arteria pulmonalis

7. Aorta

9. Arteria coronaria 2x (rechter en linker) takken af van de aorta!!

16

Kleppen van het hart

• Atrio-ventriculaire kleppen (inlaat-kleppen)

a) tricuspidalis-klep (drie slippige klep)

c) mitralis-klep (mijterklep – twee slippige klep)

• Halvemaanvormige kleppen (Arteriële, slagader-,semi-lunaire of uitlaat-kleppen)

b) (truncus) pulmonalis-klep

d) aorta-klep

17

atrio-ventriculaire kleppen:

• Boven – onder verdeling: elke harthelft wordt verdeeld in een atrium (= voorkamer, = boezem) en in een ventrikel (= kamer).

– Dubbele endocard plooien, met BW

– Re: tricuspidalisklep: 3 slippen

– Li: mitralisklep: 2 slippen

– Bloedstroom in 1 richting: van atria naar ventrikels

– Passieve opening en sluiting van kleppen vgl. drukken in het hart• Openen indien druk in atria groter wordt dan druk in ventrikels

– Geen terugslag mogelijk door chordae tendineae:• Peesdraden, bevestigd aan papillaire spieren, beletten dat kleppen het

bloed laten terugstromen naar de atria, indien de druk in de ventrikels stijgt

18

De uitwendige anatomie van het hart

Figuur 12-3(a)

20

Benamingen van tekening kunnen benoemen op dit figuur!!

Coronaire

vaten!

Figuur 12-3(b)

De uitwendige anatomie van het hart

21

Benamingen van tekeningkunnen benoemen op dit figuur!!

Extra te kennen bij vorige dia's

• Tepelspiertjes (m. papillares)• Chordae tendineae (bindweefselstrengen)• Septum (interventriculare)• Ligamentum arteriosum (Botalli)

• Overblijfsel van 2de shunt van embryonaal hart tussen Re en Li-hart (truncus pulmonalis en Aortaboog

• Auriculum – buitenste deel van atrium (letterl.: oortje)• Atrioventriculaire groeve – diepe groeve die de grens tussen atria en

ventrikels vormt = sulcus coronarius:– Hierin lopen de kransslagaders (arteriae coronariae) die de hartspier

voeden (= bevloeien = perfusie!)• Ventrale interventriculaire groeve• Dorsale interventriculaire groeve

– Markeert de grens tussen linker en rechter ventrikels– Groeven bevatten takken van arteriae coronariae (coronairen =

kransslagaders)– Gevuld met beschermend vet

22

Figuur 12-4(a)23

De hartwand en het hartspierweefsel

De hartwand

– Epicard (visceraal pericard)• Buitenste laag• Sereus membraan

– Myocard• Middelste laag• Dikke spierlaag• Afhankelijk van aërobe stofwisseling• Dikte myocard neemt af van apex naar basis• Linker ventrikelwand is dikste

– Endocard• Binnenbekleding• endotheel

24

25

Bloedstroom doorheen het hart.

via (klep)

via (klep)

Longen

Aorta

via (klep)

Via (klep)

26

Bloedstroom doorheen het hart.

VCS - VCI

Re-ventrikel

Re-atrium

Truncus pulmonalis

via tricuspidalis klep

via pulmonalisklep

Longen Venae pulmonales

Li-atrium

Li-ventrikel

Aorta Organen

via mitralisklep

via aortaklep

Bloedstroom doorheen het hart.Opmerkingen:

– Truncus pulmonalis (en longslagaders) vervoeren zuurstof-arm bloed, alhoewel het slagaders zijn !

(kleine circulatie dient voor zuurstofopname!)

– Longvenen (alhoewel venen) vervoeren zuurstofrijk bloed

– Aorta en pulmonalisklep: 3 halvemaanvormige klep-slippen: beletten terugvloei van bloed bij ontspanning van ventrikels:

• Het zijn zakjes die gevuld worden met bloed, en zo tegen mekaar gaan aanliggen en de terugstroom beletten

27

Bloedstroom doorheen het hart.

• Het bloed stroomt achtereenvolgens door de kleine en door de grote circulatie

• Toch trekken beide atria tegelijkertijd samen en tevens de beide ventrikels

• Dit noemen we een synchrone werking, van 2 pompen die in serie geschakeld staan

• Beide pompen stuwen exact evenveel bloed verder

• Linker ventrikel wordt zwaarder belast, want pompt op lichaamscirculatie met grotere weerstand: myocard is hier dikker

28

De anatomie van het hart

Belangrijk

Het hart heeft vier afdelingen, rechteratrium en rechterventrikel, verbonden met de kleine bloedsomloop en linkeratrium en linkerventrikel, verbonden met de grote bloedsomloop.

Het linkerventrikel wordt zwaarder belast en is veel groter dan de rechterventrikel, maar per hartslag pompen de beide kamers evenveel bloed weg.

AV-kleppen verhinderen dat bloed vanuit de ventrikels naar de atria terugstroomt en halvemaanvormige kleppen verhinderen het terugstromen van bloed vanuit de aorta en vanuit de a. pulmonalisnaar de kamers.

29

Coronaire circulatie

• Dit noemen we de bevloeiing of de perfusie van het hart

– Het gaat hier niet over de bloedstroom doorheen het hart (het bloed dat door de pomp voortgestuwd wordt)

– Het gaat over de bloedvaten die de spierwand van de pomp zelf van zuurstof en voedingsstoffen moeten voorzien

• De arteriële bloedtoevoer (bevloeiing) gebeurt door de re & likransslagader (arteria coronaria).

– Eerste aftakkingen van de aorta, net distaal van de aortaklep.

– Krijgen 10 % van het hartdebiet! (hart verbruikt veel O2)

• Veneuze afvoer verzamelt zich in sinus coronarius: vena cordis magna en vena cordis media monden uit in coronaire sinus

die uitmondt in het rechter atrium30

Coronaire circulatie

• De rechter kransslagader verloopt in de dwarse groeve naar achter:– In het vakjargon: RCA: rechter coronaire arterie

– eindigt in de overlangse groeve als achterste interventriculaire tak.

• De linker kransslagader: hoofdstam splitst in 2 hoofdtakken: – een voorste interventriculaire tak (naar beneden tussen 2

ventrikels): in het vakjargon: LAD: linker anterieure arteria descendens

– een ramus circumflexus: (verlengde van linker coronair in dwarse sleuf) in het vakjargon: CX of RCX: circumflex arterie of ramuscircumflexus

• Beiden geven nog andere takken (bv. marginale takken en anastomoses) en tot slot eindtakken af aan de hartspier.

• -

– Bij verstopping (occlusie): acuut myocard infarct!!

31

Figuur 12-7(a)32

De coronaire circulatie

= LAD

= RCX= RCA

Vette termen van vorigedia kunnen aanduiden

Figuur 12-7(b)33

De coronaire circulatie

De hartslag

Voor de hartslag zijn twee soorten hartcellen nodig

– Contractiele cellen• Leveren de pompwerking

– Cellen van het geleidingssysteem• Genereren en geleiden de actiepotentiaal

35

Contractiele cellen

36

De hartslag: contractiele cellen

37

Skeletspier:

-Korte actiepotentiaal

gevolgd door

enkelvoudige contractie

-Tetanus

Hartspier

-Lange refractiare periode

-Lange, trage,

enkelvoudige contractie

Het geleidingssysteem van het hart

– Genereert en geleidt elektrische impulsen in het hart

– Twee typen cellen

• Nodale cellen (nodus = knoop)– Gangmakercellen = pacemaker cellen

» Bereiken de drempelwaarde het eerst

» Stellen hartslagfrequentie in

• Geleidende cellen– Geleiden prikkels naar het myocard

38

Het geleidingssysteem van het hart

Figuur 12-9(a)39

Het geleidingssysteem (vervolg)

– Hart wekt eigen prikkels op ( = automatisme)

• Gangmakercellen bepalen hartslagfrequentie– Normale gangmaker is de sino-atriale knoop (SA-knoop)

– = gelegen in rechter atrium, heeft snelste (natuurlijk) ritme

• Impuls geleidt zich vanuit SA-knoop:– Over de atria

– Naar atrioventriculaire knoop (AV-knoop)» Heeft een trager natuurlijk ritme dan SA-knoop

– Naar bundel van His (AV-bundel) en bundeltakken

– Via Purkinjevezels naar ventrikels

Kunnen benoemen op vorige dia

40

Zenuwtoevoer naar het hart.

• Naast intrinsiek systeem, ook beïnvloeding van het autonoom zenuwstelsel: extrinsieke bezenuwing

• Oorsprong autonome zenuwen: cardiovasculair centrum (CVC) in medulla oblongata (verlengde merg van hersenstam)

– Parasympatische en sympatische zenuwen die elkaar tegenwerken• Parasympathische nervus vagus: bezenuwing van SA-knoop en AV-knoop

en myocard van atria:

– Bij stimulatie: vooral hartritme daling (weinig invloed op contractiekracht)

• Sympathische zenuwen: innervatie van SA-knoop en AV-knoop en myocard van atria en ventrikels

– Bij stimulatie: vooral hartritme stijging (positief chronotroop effect) contractiekracht stijging (positief inotroop effect)

42

ECG

• Elektrische activiteit van hart: in beeld gebracht door ECG:electrocardiogram– Via elektroden op de huid registreert men potentiaalverschillen t.h.v.

het hart; vocht en weefsels geleiden goed elektriciteit• Normaal ECG:

– P-top: depolarisatie (prikkeling) van de atria– QRS-complex: (3 pieken): depolarisatie van de V’s– T-top: repolarisatie (terugkeer naar rustpotentiaal) van V’s– ST-segment: lijn tussen S-piek en T-top: moet op nul-lijn liggen

• Afwijkingen van het ST-segment kunnen wijzen op pathologie

• Sinusritme: indien prikkel begint in SA-knoop– normaal sinusritme: tussen 60 en 100 slagen/min– 100 sl/min = tachycardie; 60 sl/min = bradycardie

• ECG geeft info over de toestand van het myocard en over het cardialegeleidingssysteem.

43

De hartslag

Belangrijk

De hartslag wordt bepaald door de SA-knoop en wordt gewijzigd door autonome activiteit, hormonen, ionen enzovoort.

Van daaruit wordt de prikkel via het atrium naar de AV-knoop, de AV-bundel, de bundeltakken en de purkinjevezels naar het myocard van de ventrikels geleid.

Op het ECG zijn de elektrische gebeurtenissen tijdens de hartslag zichtbaar.

45

46

Hartcyclus volgens

spieractiviteit van

atria en ventrikels:

Systole:

contractiefase, beide

ventrikels tegelijk

Diastole:

ontspanningsfase,

relaxatiefase

48

Hartcyclus van de ventrikels vanuit hemodynamisch standpunt.

T1

T2

Isovolumetrische contractie

Isovolumetrische relaxatieBasisschema!Kunnen tekenen

Hartcyclus: hemodynamisch

• De verschillende fasen van de hartcyclus voor de ventrikels (vanuit hemodynamisch standpunt) zijn:

1. De vullingsfase

2. De isovolumetrische contractiefase

3. De ejectie (uitstroom)fase

4. De isovolumetrische relaxatiefase

• Samen duren deze fasen gemiddeld net géén seconde: 0.8 à 0.9 sec.

49

Hartcyclus: Fase 1. Vullingsfase. (0,5 sec.)

• Begin: openen van de AV-kleppen

– Druk in de ventrikels wordt lager dan in de atria

– (ventrikels zijn in diastole)

• Wat?: bloed stroomt vanuit de atria naar de ventrikels om deze te vullen

– In eerste fase gebeurt dit passief (complete cardiale diastole)

– Daarna: atriale systole: door contractie van de atria wordt ventriculaire vulling voltooid

– In 2de helft van vullingsfase beginnen de V’s samen te trekken (systole) druk V’s (mede door vulling)

• Einde: AV-kleppen sluiten: dit veroorzaakt de 1ste harttoon

– Druk in V’s is groter geworden dan druk in voorkamers

50

Fase 2. De isovolumetrische contractiefase. (0,1 sec.)

• Begin: sluiten van AV-kleppen

– (zie vorige dia)

• Wat?: V’s vormen nu een gesloten systeem, en zijn in systole:

– AV-kleppen zijn net gesloten en de slagaderkleppen, (arteriële kleppen) zijn nog niet open!

– Druk van V’s : fase van snelle drukopbouw

• Einde: openen van de arteriële kleppen (Aorta- en pulmonalisklep)

– Druk V’s is groter geworden dan de druk in de slagaders

• Druk li V druk aorta

• Druk re V druk truncus pulmonalis

51

Fase 3. De ejectiefase (uitstroomfase) (0,2 sec.)

• Begin: openen van arteriële kleppen

– (zie vorige dia)

• Wat?:

– Ventrikels zijn bij start nog in systole en pompen het bloed naar de grote slagaders

• Li V pompt bloed naar aorta

• Re V pompt bloed naar truncus pulmonalis

– In 2de helft van deze fase: diastole begint

• Druk in V’s (mede door uitstroom bloed)

• Einde: sluiten van arteriële kleppen (beletten terugstroom van bloed naar V’s); dit veroorzaakt 2de harttoon

– Druk arteries druk V’s

52

Fase 4. De isovolumetrische relaxatiefase. (0,1 sec.)

• Begin: sluiten van arteriële kleppen

– (zie vorige dia)

• Wat?: V’s zijn terug gesloten systeem en in diastole

– Arteriële kleppen net gesloten, AV-kleppen nog niet terug open

– Druk van V’s : fase van snelle druk afbouw

• Einde: openen van AV-kleppen

– Druk V’s zakt terug onder de druk van de voorkamers (atria) die ook nog in diastole zijn, en zich met bloed gevuld hebben:

• Vena cava’s brengen continu zuurstofarm bloed naar re atrium

• 4 longvenen brengen continu zuurstofrijk bloed naar liatrium

– We beginnen terug aan fase 1: vullingsfase 53

Hartcyclus voor ventrikels: drukcurves

Druk in ventrikels verandert in functie van de fase in de cyclus.

– Druk moet onder de voorkamerdruk dalen om vulling toe te laten

(atria: lage drukken: li rond de 10 en re rond de 5 mmHg)

– Druk moet boven slagaderdruk uitstijgen om uitstroom toe te laten (slagaders: hoge drukken)

Vooral in li ventrikel geeft dit grote drukschommelingen

– deze pompt op de grote circulatie, tegen een hoge arteriële druk (gemiddeld 120 mm Hg systolische BD)

– De aorta kan het volume bloed niet aan en gaat oprekken; door haar elasticiteit veert de wand terug nà de ejectiefase

In de re ventrikel zijn de drukverschillen kleiner

– Deze pompt op de kleine circulatie, tegen een veel lagere druk (gemiddeld 30 mm Hg systolische BD)

• Vandaar ook het dunner myocard rechts.

54

Hartgeluiden of harttonen

• Bij auscultatie (beluisteren met een stethoscoop)

li onder de tepel, hoort men duidelijk de 2 harttonen:

‘lup-dup’

– Toon 1: sluiten van AV kleppen: luidste, duidelijkste geluid

– Toon 2: sluiten van arteriële kleppen: zachter geluid

• Tussen T1 en T2 zitten gemiddeld 0,3 sec.

• Tussen T2 en volgende T1: gemiddeld 0,6 sec.

– Tijden zijn afhankelijk van de duur van de hartcyclus, die afhangt van het hartritme

• Hoe sneller het hartritme, hoe korter de cyclusduur

• De vullingsfase: indien te kort: ineffectieve vulling

55

56

Dynamiek van het hart

Enkele belangrijke definities:

– Hartdynamica – bewegingen en krachten die tijdenssamentrekking van het hart worden gegenereerd

– Vandaar: hemodynamica: gevolg van contracties op beweging van bloed

– Slagvolume – hoeveelheid bloed die bij één hartslag wordtweggestuwd

– Hartminuutvolume – hoeveelheid bloed die per minuutwordt weggestuwd = hartdebiet = cardiac output

57

Hartdebiet (HD) = hartminuutvolume (HMV) = Cardiac output (CO)

• HD of HMV of CO= hoeveelheid bloed die het hart uitstoot per minuut, uitgedrukt in liters per minuut.

• Slagvolume (SV): hoeveelheid bloed die de ventrikels uitstoten bij elke contractie

• Niet rechtstreeks te meten• EDV – ESV (einddiastolisch volume – eindsystolisch volume):

te meten met echocardiografie

• Recht-evenredig met contractiekracht van hart

• HD kan je berekenen:– HD = slagvolume X hartfrequentie (hartritme)– bv.: gezonde volwassenen:

• SV : 70 ml/slag en HR: 72 sl/min HD = 5 l/min• Bij inspanning: tot 25 l/min ; atleten tot 35 l/min

– Deze HD-stijging bij inspanning = hart-reserve• Men kan HD doen stijgen door toename van HR en/of SV

58

HD = slagvolume X hartfrequentie (hartritme)

Regulatie HMV

Factoren die het hartminuutvolume (HMV) reguleren

– Bloedvolumereflexen

– Autonome innervatie

• Effecten hartslagfrequentie

• Effecten slagvolume

– Hormonen

59

Bloedvolumereflexen

Gestimuleerd door veranderingen van de veneuze terugkeer(= veneuze retour = veneus aanbod)

• Veneuze retour is de hoeveelheid bloed die het hart binnenkomt (per tijdseenheid)

– Atriumreflex

• Verhoogt hartslagfrequentie (hartritme)

• Veroorzaakt door uitrekking wand van rechteratrium

– Frank-Starling principe

• Verhoogt de ventriculaire output

• Veroorzaakt door uitrekking wand van ventrikels

60

Veneus aanbod = veneuze retour.

• = belangrijkste determinant van SV en dus van HMV !

– Hart pompt in principe alle bloed weg dat het ontvangt• (Zie Wet van Frank Starling)

• Enkel bij overaanbod (en dus overrekking) zal het SV niet verder kunnen stijgen en ontstaat er een decompensatie

• Pompfunctie alléén volstaat niet voor terugvoer naar hart

• Hulpmiddelen:

– Positie van lichaam: • liggend: bloed uit onderste ledematen stroomt beter terug (benen

omhoog nog betere retour)

– Spiercontractie: skeletspierpomp (vooral in de benen)

– Respiratoire pomp• Inademing: onderdruk in de thorax: aanzuiging

• Daling diafragma: intra-abdominale druk stijgt en bloed wordt omhoog gestuwd

61

Wet van Frank Starling:

• Bij méér rekking ventrikelspier (door betere vulling = hoger veneus aanbod/retour) stijgt de passieve spanning in de spier ; Volgens wet van Frank- Starling gaat dan ook de actievespanning stijgen (contractie) met graad van rekking (tot aan een fysiologische grens)

• Toegepast op het hart wil dit zeggen dat het hart - binnen fysiologische grenzen - alle aangevoerd veneus bloed zal wegpompen, zonder dat er veneuze stuwing ontstaat.

62

Wet van Frank-Starling (concreet)

• Wanneer veneuze terugstroom naar het hart toeneemt (veneuze retour) zal hart beter gevuld worden, en daardoor krachtiger pompen; dus slagvolume stijgt hartdebiet stijgt bloeddruk stijgt

– Bv. Bij venoconstrictie:• Adrenaline (orthosympatische stimulus)

• Angiotensine II

– Bv. Door houding: patiënt met benen omhoog leggen

• Bij overrekking: (fysiologische grenzen worden overschreden!) hart zal dit niet aankunnen:

– Decompensatie of hartfalen

63

Autonome regeling van het hart

– Parasympathische innervatie (bezenuwing)• Afgifte acetylcholine (ACh)• Verlaagt hartslagfrequentie= negatief chronotroop effect

(evt. bradycardie)• (verlaagt slagvolume: negatief inotroop effect)

(Onrechtstreeks door verminderde vulling van ventrikel)

– Sympathische innervatie• Afgifte norepinefrine (NE) = noradrenaline• Verhoogt hartslagfrequentie = positief chronotroop effect

( tachycardie)• Verhoogt slagvolume: positief inotroop effect

dit wil zeggen dat de conctractiekracht van de hartspiertoeneemt

64

Andere invloeden• Hogere centra• Bloeddruksensoren (baro-

receptoren)• Sensoren voor zuurstof,

koolstofdioxide (chemo-receptoren)

Autonome regeling van het hart

VERTRAAGT

VERSNELT

ACh

NE

Hormonale effecten op het HMV

– Bijniermerghormonen

• Bij afgifte epinefrine (adrenaline), norepinefrine(noradrenaline)

• Hartslagfrequentie en slagvolume nemen toe

• (positief chrono- en inotroop effect)

– Andere hormonen die output verhogen

• Schildklierhormonen– Verhogen stofwisseling meer ATP

• Glucagon– Verhoogt glycemie méér brandstof voor ATP productie

66

67

Preload = voorbelasting = volumebelasting

68

Vullingstoestand van het hart ➔ bepaald door

veneuze retour

Al dit aangevoerd bloed (volume) moet weggepompt

worden

= volume-belasting

Venen liggen voor het hart, brengen het bloed aan

voor-belasting

Afterload = nabelasting = drukbelasting

69

De spanning/kracht die de hartspier tijdens de contractie

moet ontwikkelen, om het bloed te kunnen wegpompen

tegen de heersende arteriële druk = druk-belasting :Bepaald door de perifere weerstand, op zijn beurt bepaald

door:Contractietoestand van de arteriële vaten (diameter)

(belangrijkst!!)Arteriën liggen nà (= achter) hart; bloed moet hierin gepompt

worden

Vasoconstrictie versus vasodilatatie: vooral toestand van

arteriolen, ook weerstandsvaten genoemd is hier bepalend

Elasticiteit van de bloedvat

Viscositeit van het bloed

Pomp = hart

Weefsels / organen

Schema hart-belasting !

TOEPASSING: hartdecompensatie decompensatio cordis

• Hart is ziek– Spier heeft niet voldoende kracht om bloed door te pompen

– Infarct: deel van spier is afgestorven

– Klepletsel werkt normale doorstroming tegen

– Tamponade belet normale vulling/pompfunctie

– Ritmestoornissen beletten normale pompfunctie

• Hart wordt té zwaar belast:– Te grote afterload: drukbelasting is gestegen (te hoge PW)

• Vb. bij chronische hypertensie: steeds pompen tegen hoge druk

– Te grote preload: volumebelasting is gestegen (te hoge VR)• Vb. bij overvulling, abnormale shunts, (vb. open ductus Botalli)

Hart is niet meer in staat om het bloed goed door te pompenTalrijke verschijnselen treden op in het hele lichaam, waaraan we herkennen dat het hart niet goed werkt:

We spreken van decompensatio cordis71

Pathofysiologie van overbelast hart:

Eérst compensatiemechanismen, doch begrensd:

– Wet van Frank-Starling

– Stress-hormonen: adrenaline (betere pompfunctie)

– Hypertrofie van de hartspier: het myocard wordt dikker!;

• Cave: ritmestoornissen!

• Bij overschrijding van grenzen van compensatiemechanismen: decompensatie!

• Vermits het hart uit 2 pompen bestaat, kunnen die beiden afzonderlijk decompenseren met ieder een eigen symptomatologie:

– Meestal is er echter sprake van een een combinatie van links- en rechtsdecompensatie.

72

Rechtsdecompensatie.

• Wanneer het rechter hart niet goed doorpompt, ontstaat er direct een verhoogde druk in de grote venen die het bloed aanvoeren naar het rechter hart

Men noemt dit een backward failure, die zich uit in:

– Verhoging van de centraal veneuze druk

– Verhoging van de veneuze druk tot in de capillairen

– Verminderde doorbloeding van de weefsels door stuwing

73

Schema rechtsdecompensatie:

Door slechte uitstroom naar de longen (6): stuwing in het aanvoerend gebied van RA:

1. druk in vena cava’s

2. Stuwing thv lever: zwelt op

3. hydrostat. druk darmcapillairen: ascites

4. Stuwing nieren: diurese

5. hydrostat. druk in OL (stuwing) dus oedemen;

door stuwing: koude extremiteiten en cyanose

74

Linksdecompensatie.

• Wanneer het linkerhart niet goed doorpompt heeft dit 2 grote gevolgen (backward- en forward failure):

– De druk in de longaders en hun vertakkingen gaat stijgen (backward failure)

– De aorta zal onvoldoende gevuld worden

(forward failure)

75

Schema linksdecompensatie:

Drukstijging in aanvoerendevaten (vanuit longen)1. druk in LA, longaders

dyspnoe en longoedeem

en

Onvoldoende uitstroom LV: geringe vulling Aorta

2. perfusie hersenen: verwardheid, syncope

3. perfusie nieren: RAAS dus

vochtretentie overvulling oedemen

4. perfusie perifere organen: huid is bleek, grauw, koud

76

77