Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor,...

34
Orofacial anatomy Anatomical aspects of odontogenic infections Martin Bartoš Institute of Anatomy, First Faculty of Medicine, Charles University Institute of Dental Medicine, First Faculty of Medicine, Charles University and General University Hospital Illustrations: Oral surgery (Fragiskos D. Fragiskos, DDS, PhD) Regional anatomy (prof. Grim) Atlas of Human Anatomy (Netter, MD) Anatomie I, II, III (prof. Čihák) MB

Transcript of Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor,...

Page 1: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Orofacial anatomy

Anatomical aspects of odontogenic infections

Martin Bartoš

Institute of Anatomy, First Faculty of Medicine, Charles University

Institute of Dental Medicine, First Faculty of Medicine, Charles University and General University Hospital

Illustrations:

Oral surgery (Fragiskos D. Fragiskos, DDS, PhD)

Regional anatomy (prof. Grim)

Atlas of Human Anatomy (Netter, MD)

Anatomie I, II, III (prof. Čihák)

MB

Page 2: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Orofacial infections

• Infection of tissue surrounding alveolar process and jaw

• Typically polymicrobial infections

• Severity depends on type of infection, localization and patient‘s health status

• Spreading may lead to life-threatening conditions

• Etiology: odontogenic, trauma, fracture, salivary gland or lymph node lesions, iatrogenic, periimplantits

• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa (pain, swelling, redness, heat, loss of function), contracture, fatique, fever, dysphagiaMB

Page 3: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Orofacial infections

• Odontogenic causes:

– Periapical, periodontal, dry socket, periimplantitis, pericoronitis...

• Spreading:

– Per continuitem

– Lymphatic vessels

– Blood borne

This presentation is focusedon odontogenic infectionsMB

Page 4: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Importance of anatomy?

Tooth localization

• Localisation of focus of infection

Borders of anatomical regions

• Ways of spreading

Treatment

• Access, important anatomical structuresMB

Page 5: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Tooth anatomy and its position in alveolar process

• Number and orientation of roots?

• Thickness of surrounding bone?

Estrela C et al., 2015, https://doi.org/10.1590/0103-6440201302448

MB

Page 6: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Tooth anatomy andits position in alveolarprocess

http://anat.lf1.cuni.cz/muzeum/kranio.php

• Thin vestibular compact bone

• Thicker bone palatally

• Roots positionMB

Page 7: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

CBCT: tooth anatomy and its position in alveolar process

Estrela C et al., 2015, https://doi.org/10.1590/0103-6440201302448

MaxillaMB

Page 8: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

CBCT: tooth anatomy and its position in alveolar process

Estrela C et al., 2015, https://doi.org/10.1590/0103-6440201302448

Distal molar roots areMore lingually

MandibleMB

Page 9: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Anatomical borders and muscle insertions

• Muscle insertions forms borders in many anatomical regions

• e.g.: m. mylohyoideus insertion on linea mylohyoidea

– separation of sublingual and submandibular space

• Spreading of the infection between musclesMB

Page 10: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Anatomical borders and muscle insertions

m. mylohyoideus

Sublingual space

Submandibular space

abscessus sublingualis

abscessus submandibularis

MB

Page 11: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Anatomical borders and muscle insertions

• e.g.: insertion of m. buccinator – relation to root apex

m. buccinatorabscessus buccae

abscessus vestibularisMB

Page 12: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Anatomy and treatment

• Surgical intervention usually needed = incision and drainage

• Is there need for intraoral or extraoral incision?

XIntraoral incision Extraoral incisionMB

Page 13: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Anatomy and treatment

• Risk of traumatization of surrounding structures?

https://pocketdentistry.com/sialadenitis-and-sialadenosis-interventional-sialendoscopy/

a. palatinan. lingualisduct. gl. submandibularis

n. VIIn. mentalisduct. parotideusa. facialisMB

Page 14: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Lymphatic vessels and nodes

• Activation of regional nodes

• Infection spreadingMB

Page 15: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Vascular supply - veins• Possibility of infection spreading; incl. intracranial propagation

(sinus cavernosus)

v. facialis

v. angularis

v. ophtalmica sup.- fissura orbitalis sup.do fossa cranii media

v. ophtalmica inf.- fissura orbitalis inf.do fossa infratemporalis

sinus cavernosus

plexus pterygoideus

v. retromandibularis

v. profunda faciei

MB

Page 16: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Maxilla

• Usually vestibular spreading – abscessus vestibularis

• Palatal roots – abscessus palatinus

• Possible spreading to sinus maxillaris

abscessus vestibularis abscessus palatinusMB

Page 17: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Abscessus vestibularisVestibular spreading of infection

Clinical photographySwelling in the vestible

Intraoral incision

Drainage

Periapical radiolucency of 12 on i.o. X-ray

Clinical photographyFacial swelling

Oral surgery (Fragiskos D. Fragiskos, DDS, PhD)

Intraoral incisionMB

Page 18: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Canine – inflammation above fornix vestibulae (apex position) – abscessus fossae caninaeMB

Page 19: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Spreading above insertion of m. buccinator– abscessus buccae

• Infection between superficial (mimic muscles) and deep (m. buccinator) layer of muscles in bucal region - spatium intermusculare; with corpus adiposum buccae

ductusparotideus

In lower teeth bellow insertion of m. buccinator

Access through bucal mucosaCAVE ductus parotideusMB

Page 20: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

• Part of fossa infratemporalis – risk of spreading to surrounding regions (in the illustration to fossa temporalis)

https://en.wikipedia.org/wiki/Infratemporal_fossa

Upper molars (esp. M3) – spreading to tuber maxillae– abscessus retromaxillarisMB

Page 21: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

• Via– fossa canina/ perimaxillar abscess

– tromboflebitis v. angularis

– sinus maxillaris / cellulae ethmoidales

septum orbitale

Spreading to orbitpre/retroseptal orbitocelulitis MB

Page 22: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Mandible

• Vestibular spreading – abscessus vestibularis

• Oral spreading – above insertion of m. mylohyoideus

- abscessus sublingualis; (event. into the tongue)

OPG: periapicalradiolucency 37

Sublingual swellingMB

Page 23: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Incision through mucosa Drainage

n. lingualisductus gl. submandibularis

Abscessus sublingualis

Oral surgery (Fragiskos D. Fragiskos, DDS, PhD)

a. sublingualisMB

Page 24: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Sublingual region – inferior aspect

m. mylohyoideus(cut)

m. hyoglossus

Sublingual gland

m. platysma

ductus gl. submandibularis

Pterygomandibulare spaceSubmandibulare space

n. lingualis

n.XIIMB

Page 25: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Spreading bellow insertion of m. mylohyoideus– abscessus submandibularis

Submandibular triangle - borders- lower margin of the mandible- ant. and post. belly of m. digasticus- floor – m. mylohyoides- superficial – cervical fascia – lam. spf.MB

Page 26: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Extraoral incision and drainage

Extraoral incisionCAVE a. + v. facialisr. marginalis mandibulae n. VIIMB

Page 27: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Spreading to pterygomandibulare space– abscessus pterygomandibularis

m. pterygoideus ramus mandibulaemedialis et lateralis- contractureMB

Page 28: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Spreading to pterygomandibulare space– abscessus pterygomandibularisMB

Page 29: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Styloid septum(posterio border of fossa infratemporalis)- sp. pre/retrostyloideum

m. constrictorpharyngis sup.

m. buccinator

tonsila palatina

raphepterygomandibularis Pterygomandibulare space

fossa infratemporalis

Spreading to para/retrofaryngeal spacedirect spreading from lower molars

secondary spreading from submandibular, pterygomandibular and parotic space(diff. dg. abscessus peritonsilaris)MB

Page 30: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Spreading caudally to spatium viscerale colliconnected with mediastinum without anatomical barries

Transversálnířez krkem (C6)

spatium viscerale collimezi lamina pretrachealisa l. prevertebralis fasciae cervicalis

trachea, oesophagusnervově-cévní svazek krčnígl. thyroidea…

MB

Page 31: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Spreading between ramus mandibulae anf m. masseter – abscessus submassetericus

m. masseter- contractureMB

Page 32: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Spreading bellow insertion of m. mentalis - abscessus mentalisMB

Page 33: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

Spreading submentaly – abscessus submentalis

m. digastricusventer ant. dx./sin.

floor: m. mylohyoideus

Dorsal border: os hyoideumMB

Page 34: Anatomical aspects of odontogenic infections• Clinical manifestations: dolor, tumor, rubor, calor, functio laesa ... (sinus cavernosus) v. facialis v. angularis v. ophtalmica sup.

http://anat.lf1.cuni.cz/vyuka/zub3/sylabus.php

http://anat.lf1.cuni.cz/vyuka/zub3/program.php

Recommended literature:• Oral Surgery (Fragiskos D. Fragiskos, PhD)

• Contemporary Oral and Maxillofacial Surgery

(prof. Hupp, prof. Tucker, prof. Ellis)

• Regional anatomy (prof. Grim)

• Atlas of Human Anatomy (Netter, MD)MB