Ambitie en durf leiden tot meerwaarde voor opdrachtgever en opdrachtnemer

Samenwerken aan asfalt

Ambitie en durf leiden tot meerwaarde voor opdrachtgever en opdrachtnemer

Samenwerken aan asfalt

Duurzaam geproduceerd asfalt

Sinds 2011 is BAM bezig een werkbare methode te ontwikkelen om asfalt duurzamer te produceren. Centraal stond daarbij een methode waarbij asfalt kan worden geproduceerd dat grotendeels (93%) bestaat uit hergebruikt asfalt en bovendien gemaakt kan worden bij een aanzienlijk lagere productietemperatuur (80°C in plaats van 165°C): een significante besparing van grondstoffen, transport én energie. Het door BAM bedachte procedé zag er in de berekeningen en plannen dermate kansrijk uit dat de Europese Commissie in 2013 een subsidie toekende voor een proefproject, LE2AP gedoopt (Low Emission2 Asphalt Pavement).

www.baminfra.nl/asfalt-wegen

Prestatie

Zo’n twee jaar later werd in een van de asfaltcentrales van BAM, de BAC in Helmond, voor het eerst ZOAB geproduceerd en verwerkt dat voor 93% bestond uit teruggewonnen materiaal en dat was geproduceerd bij 100+°C. Een niet geringe prestatie, waarvoor de centrale (tijdelijk) moest worden omgebouwd. Vroeg in 2016 was het

Tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers bestaat een bijzondere relatie. Binnen de samenwerking streven ze naar de ideale balans tussen wensen aan de ene kant en mogelijkheden aan de andere. Een volmaakte overlap tussen die twee velden is dé grote uitdaging. Dat geldt bijvoorbeeld bij vooruitstrevende projecten waarbij duurzaamheid en milieuvraagstukken een belangrijke rol hebben. Tussen ambitie en haalbaarheid kan een gat blijven zitten. De meest gangbare oplossing is dan een situatie waarbij opdrachtgever en opdrachtnemer proberen naar elkaar op te schuiven. Een compromis.

Maar het kan ook anders. Met de juiste instelling trekken beide partijen samen op, dagen elkaar uit en gaan op zoek naar prikkels en oplossingen die uiteindelijk leiden tot een beter resultaat dan voorzien. Dat bewijzen de provincies Noord-Brabant en Gelderland, Rijkswaterstaat en BAM Infra Nederland samen. Ambitie en durf bij alle betrokkenen zorgde voor een beter resultaat dan voorzien. Reden tot trots.

Building the present, creating the future

project zover dat de haalbaarheid was aangetoond. Met daarbij een kanttekening: enerzijds bleek verwerking (nog) niet mogelijk op 80°C – hoewel een temperatuur vlak onder de 100°C wel een succesvol resultaat opleverde – maar anderzijds bleek het in de praktijk wel haalbaar om aanzienlijk meer dan de verwachte 80% hergebruikt materiaal in het gerecyclede asfalt te verwerken. Al met al een zeer bemoedigend resultaat dat de deur open zette naar de volgende stap: toepassing van dit duurzame ZOAB op een proefvak met een lengte van 1 kilometer om in de praktijk te bewijzen dat deze techniek werkt.

Provincies positief

Zowel de provincie Noord-Brabant als Gelderland reageerden positief op deze vraag vanuit BAM. Immers: de criteria die BAM beloofde, kwamen overeen met het beleid van de provincies wat betreft circulair gebruik (>80% hergebruik), CO2-reductie en energiebesparing (productie bij ca. 100°C in plaats van 165°C) en duurzaamheid (hergebruik en kwaliteit). Zo kwam zowel op de N279 (Noord-Brabant) als de N338 (Gelderland) een proefvak beschikbaar. Kosten-, prestatie- en garantieafspraken werden gemaakt en de proefvakken kregen hun

LE2AP Proefproject met Europese subsidiePA-stone Uit ‘porous asphalt’ (ZOAB) teruggewonnen steenZOAB Zeer Open Asfaltbeton SMA split- of steenmastiekasfalt

tweelaagse ZOAB-bedekking conform de vooraf gestelde doelen (82-93% uit teruggewonnen materiaal en geproduceerd bij 100+°C). Tot op heden liggen de proefvakken er nog steeds goed bij. Het LE2AP-project werd hiermee afgerond.

PA-stone

Als spin-off van LE2AP kreeg BAM de beschikking over een nieuwe grondstof: PA-stone, uit porous asphalt teruggewonnen steen. BAM heeft PA-stone gecertificeerd als bouwstof. Aan de teruggewonnen steen zit nog ongeveer 1% bitumen die BAM voor 75% meetelde als actieve bitumen in nieuw asfalt gemaakt met PA-stone. Bij dat percentage had Rijkswaterstaat echter de nodige bedenkingen. BAM had weliswaar goede ervaringen met deze toepassing, maar expliciet onderzoek naar het aandeel actieve bitumen was niet gedaan. RWS stelde daarom dat het gebruik van PA-stone op zichzelf de goedkeuring kon wegdragen. Echter: de onderbouwing ontbrak voor het meerekenen van het geringe percentage bitumen aan de stenen als deel van het benodigde bitumenpercentage. Voor een ZOAB-mengsel was in het verleden gebleken dat een hoger percentage bitumen een positief effect had op de levensduur. Als het bitumen onverwacht toch zou meewerken in het mengsel dan zou dat een onverwacht positief effect hebben. Maar het risico dat meegerekend bitumen aan de steen achteraf geen actieve bijdrage heeft in het mengsel, was een risico dat RWS met het oog op duurzaamheid wilde uitsluiten.

BAM deed daarom een onderzoeksvoorstel richting Rijkswaterstaat: een onderzoek dat zou vaststellen welk aandeel van het bitumen in PA-stone actief zou zijn in een nieuw mengsel.

SMA

Ondertussen meldden ook de provincies zich bij BAM. Het was voor hun duidelijk dat ze graag meehielpen aan innovatieve mengsels. Een punt was voor hun echter dat de proef vanuit LE2AP betrekking had op ZOAB, dat als mengsel vooral wordt gebruikt op het hoofdwegennet. Het provinciale wegennet bedient zich doorgaans van steenmastiekasfalt (SMA). Voor toepassing op de provinciale wegen zou een keuze voor SMA daarom veel meer voor de hand liggen een veel grotere impact hebben. Daarom kwam (opnieuw) de vraag van Gelderland en Noord-Brabant: waarom maken jullie geen SMA met PA-stone?

De handen ineen

Op die vraag had BAM op dat moment geen antwoord. Er was inmiddels wel ervaring met de productie van ZOAB met teruggewonnen steen, maar nog niet wat betreft de productie van SMA met deze teruggewonnen grondstof. SMA zit complexer in elkaar dan ZOAB, waardoor je goed moet weten wat de invloed is van de teruggewonnen PA-stone op de samenstelling van een nieuw mengsel. Ook de vraag over het actieve deel van bitumen aan de stenen is bij een SMA een zeer kritisch gegeven, omdat

“Tot op heden liggen de proefvakken er nog steeds goed bij.“

overvulling kan optreden bij een te hoog percentage actief bitumen in het mengsel. De vraag van RWS over de PA-stone en de vraag van de provincies over SMA met PA-stone leken elkaar dus te raken. Een stevige uitdaging, maar wellicht ook een mooie kans. Een grondig onderzoek naar het gehalte en effect van bitumen aan PA-stone kon veel duidelijkheid geven, zowel voor de vraag vanuit RWS als die vanuit de provincies. De partijen sloegen de handen ineen en zo ontstond één onderzoek dat zou moeten resulteren in de aanleg van proefvakken met SMA dat tot 60% uit teruggewonnen steen zou bestaan.

Resultaten

Het onderzoek naar het percentage actieve bitumen aan PA-stone gaf hele duidelijke resultaten. En zoals vaak lag de waarheid in het midden: ongeveer 50% van het bitumen aan de PA-stone bleek actief in een nieuw mengsel. Met deze onderzoeksresultaten in de hand, zal ook RWS bij de PA-stone dit actieve bitumendeel accepteren voor de ZOAB-mengsels.

De lat nog hoger

Toch wilden de provincies nog meer: ‘Waarom niet bij 100°C en waarom ook niet teruggewonnen mastiek toepassen, zoals ook in het LE2AP-project reeds succesvol was toegepast?’ Een uitdagende vraag waarop BAM niet direct een pasklaar antwoord had. De lat werd hiermee namelijk nog eens fors hoger gelegd. Maar de provincies beschouwden dat als een extra prikkel tot vooruitgang en hielden voet bij stuk; BAM besloot de handschoen op te pakken. Met een voorbehoud: SMA produceren bij een temperatuur van 100°C beoordeelde BAM als te riskant en stelde voor de productietemperatuur te verhogen van ca 100°C naar 115°C. Daarnaast waren de provincies bereid de risico’s te delen die zich voordoen bij een eerste toepassing van SMA’s geproduceerd bij verlaagde temperatuur.

Enorme milieuvoordelen

In de eerste helft van juli 2018 was het zover. Op de N317 en de N625 werden diverse varianten van dezelfde SMA-NL 8B aangebracht. Naast een regulier referentiemengsel werden mengsels die voor 20%, 60% en 80% uit teruggewonnen materiaal bestaan

aangebracht, tevens is de productietemperatuur teruggebracht tot 115°C. Gecombineerd leidden vooral de mengsels met een hoog aandeel hergebruik en een verlaagde productietemperatuur tot enorme milieuvoordelen. De kwaliteit van de mengsels was goed. Na ruim een jaar zijn er geen indicaties dat de aangebrachte duurzame SMA zich anders zal gedragen dan reguliere heet geproduceerde SMA zonder teruggewonnen grondstoffen.

Nek uitsteken

Terugkijkend zien de vier partijen – de provincies Gelderland en Noord-Brabant, RWS en BAM – belangrijke voordelen in dit soort samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Een werkwijze waarbij niet alleen visie, maar ook durf nodig is. De aannemer die het aandurft om met een innovatieve toepassing te komen; maar niet minder het lef van de opdrachtgever om z’n nek uit te steken en een experimentele, nog niet bewezen methode een kans te geven. Kortom: een benadering waar alle partijen met trots op kunnen terugkijken. Immers: waar opdrachtgevers soms meer initiatief verwachten van aannemers, hebben aannemers doorgaans te maken met een spanningsveld: beperkte menscapaciteit, beperkte laboratoriumcapaciteit en beperkte financiële ruimte. Een belangrijke voorwaarde bij een vernieuwende benadering is dat de risico’s vooraf in een open dialoog in beeld worden gebracht. Ook dat vraagt van zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer de moed om samen de uitdaging aan te gaan.

Ambitie en durf

Intensieve onderlinge communicatie is een sleutelvoorwaarde, net als de vergaande technische uitwisseling van beide zijden. Door technische afwegingen te delen ontstaat onderling vertrouwen. Met als belangrijkste uitgangspunt bij al deze ontwikkelingen: ambitie en durf.

“Door technische afwegingen te delen ontstaat onderling vertrouwen. Met misschien wel als belangrijkste voorwaarden bij al deze ontwikkelingen: ambitie en durf.”

Building the present, creating the future

Over BAM Infra

BAM Infra is dé partner voor infrastructurele verbindingen in Nederland. Wij bieden vernieuwende oplossingen en doen dat op geheel eigen wijze. Net even anders. Net even slimmer. En altijd veilig en duurzaam.

BAM Infra Nederland BV / baminfra.nl

Met speciale dank aan Rijkswaterstaat en