AKILLI HASTANE, SAĞLIKTA BİLİŞİM VE EKONOMİK BOYUTU

HAZIRLAYANLARALİ TOPAL

ERKİN ARTANTAŞ

Hastaneler birden çok fonksiyonun bir arada götürüldüğü kompleks işletmelerdir. Tıbbi hizmet veren bir kuruluştur, ayrıca otelcilik hizmeti de verirler. Binlerce kalemi bulunan ilaç ve tıbbi malzemenin yönetilmesi bile başlı başına ayrı bir hizmet olarak anılabilir.

Sağlık hizmeti

Uygulamalar Klinik Yönetimsel Web-tabanlıİş akışları

AltyapıUlusal BelirleyicilerVeri kaynaklarıHastane / uygulama

StandartlarGüvenlik, haberleşme, ağlarVeri, kodlama, sınıflamaMimari yapılar

e-sağlık

Ulusal e-sağlıkotoritesi

Mevzuat belirleyiciler /hizmet sunucuları

Endüstri /hizmet üreticileri

Hizmet sunucular ve hastalar

Sağ

lık k

aydı

büt

ünlü

ğüAYSBERG

AKILLI HASTANE SİSTEMLERİNE GEÇİŞ

Hastaneler yüzyıllarca bilgilerini manuel sistem ile kayıt ettiler.

Bilgisayarların iş sahasına girmesi ile hastanelerde hastane yöneticileri bilgisayara ilgi duymaya başladılar.

Artık hekimler ve hemşireler

bilgisayarla ortak iş görmek, bilgisayarlarla bütünleşmek ve onu kullanmak zorundalar.

AKILLI HASTANE KAVRAMISağlık kurumu/hastane içerisindeki tüm bilgi

sistemlerinin medikal ve medikal olmayan her türlü teknolojilerle tam entegre olduğu,güvenilir veri akışı standartlarının belirlendiği,

Hekim, hemşire vb personele yetkileri çerçevesinde

çok daha az zaman ve enerji harcayarak hastane ve hasta verilerine ve bilgilerine her yerden, yer bağımsız olarak mobil olarak erişimini sağlayan,

El ile işlem yapılmayan, kağıtsız ve filmsiz olarak

çalışan, sağlık görevlilerinin iş süreçlerini etkilileştiren, doğru ilaç ve medikal tedavi uygulamalarının kontrol edildiği,

Gerçek anlamda bütün işlemlerin tam otomasyon sistemi ile yapıldığı, kontrol edildiği, yönetildiği bir hastane işleyişine ve ileri teknoloji donanımına sahip,

Hastane çalışanlarına, hastalara ve yakınlarına etkili, verimli, ekonomik, erişilebilinir ve kaliteli sağlık hizmeti sunmaya hedeflenmiş,

Üçüncü taraflar, e-sağlık ve e-devlet sistemleri ile de tam entegre olmuş hastanelere akıllı hastane denilmektedir.

Bilindiği gibi HASTANE BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİ (HBYS), Türkiye’de hem içinde bulunduğumuz AB entegrasyon süreci nedeniyle hem de Hükümetin, Sağlık alanında uygulamaya koyduğu çeşitli düzenlemeler ve politikalar gereği, e-Sağlık projesi kapsamı içerisinde son dönemde göz önünde olan ve son derece önem verilen bir konu halini almıştır.

HBYS ‘NİN ETKİLEŞİMDE OLDUĞU SİSTEMLER

Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS),Kimlik Paylaşım Sistemi (KPS), Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS), Elektronik Faturalama Süreçleri (MEDULA), vb)

Diğer sistemlerden hastane sistemine elektronik olarak aktarılması, sisteme veri aktarabilecek kurumda aktif çalışan cihazların sistemle entegrasyonu, üretilen sağlık verilerinin Sağlık-Net projesi kapsamında Bakanlık Veri Merkezine gönderilmesi,

Hastanelerde çalışmakta olan Laboratuvar Bilgi Yönetim Sistemi (LBYS), Görüntü Arşiv ve İletişim Sistemleri (PACS), gibi sistemlerle entegrasyonu, hastane içi yönetim, karar destek ve is akış süreçlerinin iyileştirilmesi, kaynak yönetimi ve tasarrufu sağlanması gibi beklentilere de cevap vermektedir.

HASTANE BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİ MODÜLLERİ

Hasta Kayıt/Kabul Modülü

Poliklinik Modülü

Bilgi Yönetim, İstatistik Ve Raporlama İşlemleri Modülü

Dün Sağlık hizmetlerine erişim sınırlı Sağlık hizmetlerinde “gelir-geçer”

yaklaşım “Kurum içi” yönetim anlayışı Dikey yönetim hiyerarşisi Kağıt-bazlı kayıt sistemi “Sulu sistem & Karanlık oda” radyoloji Analog medikal sistemler Uzun kuyruklar, “bugün git, yarın gel” ve

“hastaneye özgü” koku

Bugün

Online ve telefon ile randevu sistemi Kaliteli Sağlık Hizmetleri algısı Profesyonel yönetime geçiş süreci Matriksel yönetim anlayışı Akıllı binalar / Hastane Bilgi Sistemleri Entegre Biyomedikal cihazlar/PACS–RIS Otelcilik kalitesinde hizmet standartları Hasta Hakları, güvenliği ve memnuniyeti Mesleki sorumluk sigortası

Geleceğin Hastanelerine Doğru “Kişiye özel” tıp / moleküler tıp Koruyucu tıp uygulamaları Kanıta dayalı tıp / Defansif tıbbi yaklaşım Dijital hastaneler Profesyonel yönetim ve finansman Nanorobotlar – nano tıp Tele-tıp ve mobil sağlık hizmetleri Hastane birleşmeleri/Zincir hastaneler Uzman (expert) sistemler Günübirlik ayaktan tedaviler

Geleceğin Hastanelerine Doğru

Multi-disipliner multi-lokasyoner ekip çalışması

Proton terapi 3 boyutlu gerçek zamanlı medikal

görüntüleme ve robot kullanarak “yerinde” ve “uzaktan” girişimsel ve invaziv tıbbi müdahaleler

Hastane ile tam entegre “Evde Bakım” Hizmetleri

AKILLI HASTANE BAĞLANTILARI

Mobil hizmetsunucular

Klinik ve hastaveritabanlarıve paylaşılankaynaklar

Internet

Intranet/Ekstranet

Hastane içi hizmetler(Patoloji, radyoloji vs.)

Evdekikonsültanlar

Özel merkezler

Başka hastaneler

Acil hizmetler(Mobil data)

Halk sağlığı bilgileri

Aile hekimi

Evde bakım

TEKNOLOJİK UYGULAMALAR

AKILLI HASTANE UYGULAMA ALANLARI

Hasta veri tabanı oluşturma Tıbbi laboratuvarların otomasyonu Hasta kayıtlarının otomasyonu Tanı destek sistemleri Hasta izleme sistemleri Tıbbi görüntüleme Eczane sistemleri Tıbbi karar verme Bilgisayar destekli eğitim ve öğretim

22

AKILLI HASTANELERDE İDARİ VE MALİ UYGULAMA ALANLARI

Malzeme ve tesis yönetimi Personel yönetimi Mali yönetim Kaynak yönetimi

AKILLI HASTANENİN ÇALIŞANLARINA SAĞLADIKLARI

Bilgi sisteminden hastasına ait verileri alabilir. Lab. testlerini eleştirel değerlendirme becerisi

kazanır. Biyoistatistiksel yöntemleri kullanabilir. Kanıta dayalı hareket edebilir. Tanı ve tedavi kararlarında etkin davranabilir. Hasta bulgularını uygun olarak elektronik kayda

alabilir. Hastalık kodlarını bilir. Veri özelliği ve güvenliği esaslarını ve kurallarını

bilir.

TEŞHİS VE TEDAVİ UYGULAMALARI

TEŞHİS VE TEDAVİ UYGULAMALARI

Teşhis ve tedavi uygulamalarında; HBYS, elektronik sağlık kaydı, PACS, Laboratuar ve Radyoloji bilgi sistemleri,elektronik sevk,elektronik reçete, elektronik randevu sistemleri, cihaz takibi vb uygulamalar yer almaktadır.

TELECERRAHİ

• Joystick, ses komutu aracılığı ile endoskopik kamera ve cerrahi araçları tutan robot kolları yönlendirerek,

• Onların yaptıklarını monitörden izleyerek uzaktan cerrahi operasyon gerçekleştirme

GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

SONUÇ

Akıllı hastane çalışmalarına başlayacak hastane yöneticilerinin; hasta bilgilerine her yerden hızlı ulaşım, veri güvenliği, tüm hizmetlerin bilgisayar ortamında yürütülmesi, doğru uygulama, minimum hata, düşük maliyet, hasta ve çalışan memnuniyeti, teşhis ve tedavide başarı gibi birçok avantajlar sağlayan akıllı hastane sistemi, bileşenleri ve entegrasyon aşamalarını titizlikle incelemeleri, personel ve teknolojik altyapıyı güçlendirmeleri ve ondan sonra akıllı hastane uygulamalarını hayata geçirmeleri gerekmektedir.

Akıllı hastaneleri yaygınlaştırılmak için çalışmalara hız verildiği bir dönemde, hastane yöneticilerinin hastanelerini akıllı hastaneye dönüştürmek zorunda olduklarını bilerek şimdiden hazırlık yapmalarını önermekteyiz.

HERŞEYİN BAŞI SAĞLIKTIR. LÜTFEN SAĞLIĞINIZA DİKKAT

EDİN!

TEŞEKKÜRLERAli TOPAL

Tarım Toplumundan Bilgi Toplumuna

1. Tarım Toplumu:

Ürün: Tarım Ürünleri

Sermaye: Toprak

Bilginin katlanma hızı:1000 yıl

Tarım Toplumundan Bilgi

Toplumuna

2. Endüstri Toplumu:

Ürün: Endüstri Ürünleri

Sermaye: Fabrika

Bilginin katlanma hızı:100yıl

Tarım Toplumundan Bilgi

Toplumuna

3. Bilişim Toplumu:

Ürün: Bilgi

Sermaye: İnsan

Bilginin katlanma hızı:1yıl

Sağlık BilişimiBilgi teknolojilerini kullanarak

yapılan tıbbi çalışma (koruma,tanı, tedavi), eğitim, iletişim, veri ve bilgi toplama,

veri ve bilgi işleme, bilgiyi yönetme, tıbbi karar verme ve

bilimsel çözümleme yöntemlerini içeren bir bilim

dalıdır.

Sağlık hizmetlerinde veri ve bilginin karar verme

mekanizmalarında optimal olarak kullanımı için sistematik

olarak işlenmesi ile uğraşan bilim dalıdır.

Sağlık Bilişiminin Amacı

Bilgi toplumu insanına yaraşır koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmeti sunacak,

Toplumun sağlık sorunlarını saptayacak, çözüm üretecek

Bilişim teknolojileri ile donatılmış hastaneleri kuracak, onları çağdaş bir anlayışla yönetecek,

Sağlık düzeyini yükseltmek için gerekli olan veriyi ve bilgiyi toplayıp, bilimsel değerlendirmeler yapabilecek Hekimler, diğer sağlık personeli ve sağlık sektöründe görev alacak personeli yetiştirmeye katkı sağlamak.

Neden Sağlık Bilişimi? Bilişim teknolojileri toplumu değiştirmiş ve bunun sonucu olarak

insanların sağlık hizmetindeki kalite anlayışı değişmiştir; Bilişim teknolojilerinin sistematik kullanımı ile sağlık hizmetinin

kalitesi artmıştır; Yeni bilgi işleme metodolojileri ve bilişim teknolojilerini kullanmadan

veri ve bilgiyi, depolamak, düzenlemek ve istediğimiz bilgiye ulaşmak ve paylaşmak olası görünmemektedir;

Bilginin sistematik olarak işlenmesi Kanıta Dayalı Tıp uygulamalarına ilginin ve gereksinimin artmasına neden olmuştur; Yönetim için Karar desteği için Kalite göstergelerini üretmek için Takip ve tedavi için Verimlilik için

Gereklidir.

İnsan sağlığına hizmet etmek amacıyla günümüzde pek çok hastane, teknolojinin kendilerine sağladığı imkânları kullanmaktadır.

PACS(Picture Archiving And Communication System),

CyberKnife,

Teletıp,

Telekonsültasyon,

Biyotelemetri,

Smart kart teknolojisi

bunlardan sadece birkaçıdır.

43

Tıp bilişim eğitiminin amacı

Bilgi toplumu insanına yakışandır

Koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmeti sunacak, bilişim teknolojileri ile donatılmış hastaneleri

kuracak, onları çağdaş bir anlayışla yönetecek, toplumun sağlık sorunlarını saptayacak, çözüm

üretecek ve sağlık düzeyini yükseltmek için gerekli olan veriyi ve bilgiyi toplayıp, bunları

bilimsel değerlendirmeler yapabilecek hekimler, sağlık personeli ve sağlık sektöründe görev

alacak personeli yetiştirmektir.

Veri

İzleme alınan gebe kadından elde edilen kişisel özellikler (yaş, gebe kalma sayısı, doğum kontrol yöntemi kullanma durumu, yaşayan/ölen çocuk sayısı

vb) ile her izlemede saptanan bulgular,

Muayene edilen hastadan elde edilen hastalık öyküsü, fiziksel muayene ve laboratuar tetkiklerinden elde edilen bulgular,

Denetlenen bir gıda üretim yerinden alınan örneklerden elde edilen bulgular,

Sağlık evlerinden sağlık ocaklarına, sağlık ocaklarından sağlık müdürlüklerine, sağlık müdürlüklerinden Sağlık Bakanlığı’na gönderilen

aylık, yıllık çalışmalarla ilgili veri,

Bir araştırıcının herhangi bir konuyu incelemek için derlediği malzeme/materyal,

Sağlık ocağı bölgesinde oturanların yaş, cinsiyet, medeni hal, öğrenim durumu ve çevresel özellikler…

Bilgi

Verinin belirli işlemlerden geçirilmesine veri işlem ve veri işlemden geçirildikten sonra

elde edilen ürüne ise bilgi denir.

Veri ve bilginin taşıması gereken özellikler

Veri doğru olmalıdır.

Veri tam olmalıdır.

Veri güvenilir olmalıdır.

Veri yararlı olmalıdır.

Veri kullanılabilir olmalıdır.

Veri ekonomik olmalıdır.

Veri güncel olmalıdır.

Verinin özelliklerini etkileyebilecek etmenler

Veri kaynağı ile ilgili etmenler: Kayıtların düzenli, doğru ve zamanında işlenmemesi, kapsamının dar olması, tüm bilgileri içermemesi.

Veri anket yöntemi ile derlenecek ise; yanıtlayanların değişik nedenlerle doğru bilgi vermemesi. Veri gözlem yöntemi ile derlenecek ise; gözlemi yapan kişinin yan tutması, gözlemde yanılması, farkına vardırmama ilkesini uygulayamaması.

Veri derleme formları ile ilgili etmenler

Veri derleyen personel ile ilgili etmenler

Günlük Hekim Pratiğinde Sağlık Bilişimi

Hekim

PratisyenAile Hekimi

Uzman

Akademisyen

Yönetici

Araştırmacı

Danışman

Sosyal Roller

Günlük Hekim Pratiği

PROBLEM ÇÖZME

KARAR VERME

VERİ KAYDI

İLETİŞİM

ZAMAN YÖNETİMİ

VERİ ve BİLGİ YÖNETİMİ

PratisyenAile Hekimi

Uzman

Akademisyen

Yönetici

Araştırmacı

Danışman

Sosyal Rol

Oluşturulur

Saklanır

Korunur Değerlendirilir

ÖlçülürÇözümlenir

Satılır

Paylaşılır

İletilir

Yayınlanılır

Sınıflandırılır

Tartışılır

Sunulur

Sorgulanır

Öğretilir

Veri Bilgi

İşlenir Kullanılır

PazarlanırPazarlanır Toplanır

Kaydedilir

Değişir

Yorumlanır

Aktarılır

GrafiklendirilirSergilenir

Tıp Bilişiminin Uygulama Alanları ve Gerekliliği

Günümüzdeki tüm teknolojik ilerlemelere rağmen, sağlık bilimleri ve teknolojide en ileri gitmiş ülkelerde bile bilgilerin toplanamaması,

verilerin yeteri kadar güvenli olmaması, gözlemlerdeki subjektiflik

ve benzeri nedenlerle büyük miktarlarda

iş gücü, para ve

zaman kaybı süregelmektedir.

Bu kayıplar dolayısıyla bilimin ilerlemesi ister istemez yavaşlamakta ve büyük bir kaynak israfı ortaya çıkmaktadır.

53

Dünya coğrafyasına yayılmış en küçük yerleşim birimlerine

geleneksel yöntemlerle eksiksiz bir sağlık hizmeti götürmek

çok pahalı, çok zor ve hatta imkânsızdır.

Ancak uzaktan tıp (telemedicine-teletıp) uygulamalarıyla binlerce kilometre uzaktan

hastaların kalp ritmini belirlemek, kan biyokimyasını öğrenmek

kısaca tanı koymak ve

tedaviyi yönlendirmek mümkündür.

54

55

Son yıllardaki çalışmalar sonucunda ameliyat robotları sayesinde bir başka ülkedeki bir cerrahın kilometrelerce uzaklıktaki hastasına kalp ameliyatı yapması bile mümkün olmuştur.

56

57

Telekonferanslar ve tıbbı bilişim uygulamaları ile

Bu sayede meslektaşlar arası bilgi alışverişi sürekli

ve son derece kolay yöntemlerle

gerçekleşmeye başlamıştır.

•bilginin ve deneyimin meslektaşlar arasında paylaşılması,

•düzenlenmesinde ve katılımında güçlükler bulunan bilimsel kongre ve toplantıların yapılması

•Tele-medikal servis sağlanması•çevrimiçi (on-line) olarak gerçekleştirilebilmektedir.

58

Tıbbi bilişim sağlık çalışanı için nitelikli ve çabuk karar verebilmeyi sağlayan birçok araç sunmaktadır.

Özellikle bilgiye hızlı ve doğru erişim, bilginin dağılımı ve paylaşımı ve de eğitim konularında inanılmaz fırsatlar sunmaktadır.

59

Bilişim her alanda….

Tıbbi uygulamalarda bilgisayarların artan rolü İnternet Multimedia uygulamaları Bilişim teknolojilerine dayalı bilgi paylaşımı ve

hizmet olanakları

GELECEKTE DÜNYA

Ekonomik krizlerHızlı bilgi akışı

Sanal çalışma yaşamıYeni teknolojiler

Mega şehirler Yaşlı nüfüs

Aşırı tüketim Güçlü ordular

Global vatandaşlık Yeni ideolojiler : çevrecilik , yeni yaşam

vb Yeni ahlak tartışmaları

Gelecekte Dünya

Geleceğin Tıbbı Hasta odaklı Teknolojiye bağımlı Tüketime dayalı Kalite süreçli Maliyet odaklı Rekabete dayalı

Geleceğin Tıbbı

Her yerde her noktada elektronik veri alış verişi

Her yerde geçerli, her noktadan ulaşılabilir, sistematik ve transfer edilebilir hasta kayıtları

Muayene tarihi, aşı zamanı, ilaç kullanma zamanı, tarama ve check-up zaman uyarıları, sigorta ile ilgili geri bildirim ve uyarım sistemleri

Sağlık verilerinin uzaktan ve sürekli monitorize edilmesi

Kanıta dayalı tıp uygulamaları

Elektronik karar destek sistemleri

Bilgisayarlı tanı ve tedavi karar sistemleri

Geleceğin TıbbıWeb üzerinden

tanı, tedavi, yönlendirme vb

Akıllı evlerde akıllı sağlık destek sistemleri•Ör: Solunum izleyen yastıklar,

Robot sağlık hizmetçileri

Giyilebilir biyosensörler

Web etkileşimli inplantlar

Nano teknolojiler

GELECEKTE TIP Tedavi eden robotlar

Akıllı ilaçlar : seks, zeka, yaşlanma İnsan – maymun yaratıklar 2200

GELECEKTE TIP Kafa nakli

Organ klonlanması İnsansı hayvanlardan organ nakli

Kanser için sihirli mermiler Genetiği oynanmış gıdalar

GELECEKTE TIP

Genetik devrim: İnsan ırkının yeniden tasarlanması

Biyonik insan : 20020 Felçliler için dijital sinir

Diyabetikler için kan şekeri kontrol çipleri Beyne eklenen biyoçiplerle görme, işitme ve

bellek sorunlarına çözümler

Tıp Öğrencisi için BilişimHedefleri

Temel bilgisayar eğitimi

İleri bilişim hedefleri

Bilgi-beceri-tutum

Temel Bilişim Eğitimi

Bilgisayarın

bileşenleri

Kelime işlemciler

Veri tabanları

Elektronik posta

kullanımı

Web’den Yayın

tarama

Tıp Öğrencisi için Bilişim Elektronik Hasta Kayıtları Otomasyon uygulamaları Kişisel Bilgisayar Kullanımları Diğer sağlık çalışanları ile elektronik iletişim, veri

alış verişi Elektronik ortamdaki bilgi kaynaklarına erişim Karar verme süreçlerinde var olan bilgiyi

çözümleme Teknolojiye dayalı tıbbi uygulamalarda bilgisayar

kullanımı Araştırmada kayıt, istatistik, yazım vb işlemler Görüntülemede veri elde etme, raporlama,

saklama, paylaşma süreçleri Sunum, bildiri vb hazırlıkları Bilişimle ilgili yatırımlarda danışmanlık

Geleceği planlar Sonu gelen şeyleri tahmin eder Kontrol edilmesi gereken

eğilimleri bilir Bir adım önde gider

Sağlık Yönetimive

Bilişim

74

21. Yüzyılda nasıl bir yönetim?

Hedef

İşleri doğru yapan mı?Doğru işler yapan mı?

Globalleşen dünya Rekabet Farklılık

Liderlik – Etkin

yönetim

Economy (düşük maliyet)

Efficiency (verimlilik)

Effectiveness (etkinlik)

2015 de Hastane

Örgütsel, organizasyonel değişiklik

Hasta odaklı yaklaşım

Planlamada ekibin yeri

Uzmanlıklar arası sınırın kaybolması

Teknoloji bağımlı

Bilgiyi yöneten

Kaynakların sınırlılığında artış

Verimlilik ve etkinliğin öneminde artış

2015 de Hastane

Güvenli

Etkin

Hasta odaklı

Zamanında

Verimli

Eşitlikçi

To Err is Human: Building a Safer Health System, IOM, 1999

Önlenebilir tıbbi hatalardan ölüm: 98.000

Reçeteye bağlı ölüm: 7.000

Maliyet: 29 milyar $

First must do no harm

problems in an incresingly complex system; about creating a culture of safety and an environment where medical errors are not tolerated

environment

21. Yüzyılda SağlıkSağlıkta Zorunlu İyileştirme Alanları:

Sağlık bakım süreçlerinin yeniden yapılandırılması

Enformasyon teknolojilerinin etkili kullanımı

Bilgi ve beceri yönetimi

Etkili ekipler oluşturulması

Sağlık bakımının koordine edilmesi

Etkin Yönetim

Problemi tanımla

Bilgi topla

• Görev ve sorumlulukları belirle

Karar ver Plan yap

• İşleyişi/süreci gözle• Sonuçları izleUygula

Süreci gözden geçir

Ekibi ve diğer insanları motive et

Bilişim Teknolojileri

Kalite Çalışmaları

Süreç yönetimi

Yönetebilmek için şart

Sürecin tüm basamakları kontrol edilebilmeli

Değerlendirilebilmeli

Gereğinde gerekli değişiklikler en hızlı şekilde uygulanabilmeli

Sağlıkta bilişim teknolojileri kullanmadan süreçleri yönetebilmek mümkün mü?

Sağlıkta Etkin Yönetim İçin

BT yaygın kullanımı

Performans yönetimi

Kalite çalışmaları

• Maliyet muhasebesi• Bölümlere bütçe• Aktivite tabanlı bütçe