www.far.ssru.ac.th

165

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 4

หวขอเนอหา บทท 4 การปฏบตร าเดยวชด ลงสรงโทน (อเหนา) ทมาของการแสดง ชด ลงสรงโทน (อเหนา)

1. ความหมายของค าวา “ลงสรง” 2. การร าลงสรงในนาฏศลปไทย 3. ขนตอนการร าลงสรง 4. การร าลงสรงในการแสดงละครในเรองอเหนา

4.1 เรองอเหนาในวรรณคดไทย 4.2 วตถประสงคของการร าลงสรงในการแสดงละครเรองอเหนา

5. ทมาของการร าลงสรงโทน (อเหนา) 6. ประวตตวละคร “อเหนา” 7. ศลปนละครหลวงในรชกาลท 1 – 5 ทไดรบบทอเหนา

องคประกอบการแสดง ชด ลงสรงโทน(อเหนา) 1. ผแสดง 2. เพลงรองและท านองเพลง 3. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง 4. เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง 5. โอกาสทใชแสดง

การปฏบตทาร าชดลงสรงโทน (อเหนา)

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. สามารถอธบายทมาของการแสดงร าเดยวชด ลงสรงโทน (อเหนา) ได 2. ตอบค าถามเกยวกบองคประกอบของการแสดงชดลงสรงโทน (อเหนา) ได

3. สามารถปฏบตการรองและร าลงสรงโทน (อเหนา) ไดถกตองตามจงหวะและท านองเพลง 4. สามารถน าเสนอขอมลเกยวกบการร าเดยวชดลงสรงโทน (อเหนา) ไดอยางมประสทธภาพ

www.far.ssru.ac.th

166

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. วธสอน

1.1 วธสอนแบบเนนการเรยนรดวยตนเอง 1.2 วธสอนแบบบรรยายและสาธต 1.3 วธสอนแบบอภปราย 1.4 วธสอนแบบปฏบตการ

2. กจกรรมการเรยนการสอน 2.1 ทบทวนและใหขอเสนอแนะเกยวกบการน าเสนอรายงาน จากนนใหนกศกษากลมท 3 น าเสนอทมาและองคประกอบการแสดงร าเดยวชดลงสรงโทน 2.2 ตงค าถามใหนกศกษาตอบเกยวกบทมา และองคประกอบการแสดงร าเดยว ชด ลงสรงโทน 2.3 ชมวดทศนการแสดงร าลงสรงโทน (อเหนา) โดยใหสงเกตวธการรอง และ การร า 2.4 ฝกหดรองเพลงประกอบการแสดงชดลงสรงโทนจากสอวดทศนและผสอน 2.5 ฝกปฏบตการแสดงชดร าลงสรงโทน (อเหนา) และการใชอปกรณประกอบการแสดงโดยผสอนอธบายและสาธต 2.6 ทบทวนและฝกฝนทกษะการแสดงชดลงสรงโทนเพอใหเกดความช านาญในการร าใหถกตองและสวยงาม

สอการเรยนการสอน 1. วดทศน การแสดงชดลงสรงโทน 2. อปกรณในการฝกปฏบต ไดแก เครองบนทกเสยงและแถบบนทกเสยง 3. อปกรณประกอบการแสดง ไดแก กรช

การวดผลและประเมนผล 1. ใชวธการสงเกตและบนทกผลไวเปนระยะ

1.1 สงเกตจากความสนใจในการเรยนและการตอบค าถาม 1.2 สงเกตจากผลของงานทมอบหมาย 1.3 สงเกตจากการท างานในกลม

2. ตรวจแบบฝกหดทก าหนดให 3. ประเมนผลดวยการสอบภาคปฏบต

www.far.ssru.ac.th

167

บทท 4

การปฏบตร าเดยวชดลงสรงโทน (อเหนา)

การแสดงละครใน นยมใหมการร าอวดฝมอของผแสดงโดยเฉพาะตองเปนตวเอกของเรองหรอตวเอกของตอนนนๆ เชน การจดใหมการร าลงสรงเพอการอาบน าแตงตวของตวละครใน โอกาสตางๆ ทงตวพระและตวนาง เชนเดยวกบการร าเดยวชดลงสรงโทนนบเปนการแสดงทาร าในการแตงตวของอเหนาพระเอกของเรองกอนจะไปรบกบทาวกะหมงกหนง ในการแสดงละครใน เรอง อเหนา ดงจะไดอธบายโดยละเอยดตามหวขอตอไปน

ทมาของการแสดง ชด ลงสรงโทน (อเหนา) องคประกอบการแสดง ชด ลงสรงโทน (อเหนา) 1. ผแสดง 2. เพลงรองและท านองเพลง 3. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง

4. เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง 5. โอกาสทใชแสดง

การปฏบตทาร าชดลงสรงโทน(อเหนา)

ทมาของการแสดงชดลงสรงโทน (อเหนา) 1. ความหมายของค าวา “ลงสรง”

ค าวา “ลงสรง” มความหมายแบงออกเปน 3 นย ไดแก 1.1 ค าวา “ลงสรง” เปนค าราชาศพทหมายถง การอาบน า 1.2 ค าวา “ลงสรง” เปนชอของเพลงหนาพาทยทใชบรรเลงประกอบพธกรรมทเกยวกบการท าความสะอาดดวยน า เชน การสรงน าพระพทธรป ฯ เปนตน 1.3 ค าวา “ลงสรง” เปนชอเพลงประกอบการแสดงละครร าทเกยวกบการอาบน าแตงตวของตวละคร

(วรรณพน สขสม, 2545, หนา 1)

www.far.ssru.ac.th

168

ความเปนมาของการร าลงสรง นาจะมมาแตสมยกรงศรอยธยาสบมาจนถงสมย กรงรตนโกสนทร (เรองเดยวกน, หนา 60) เนองจากมหลกฐานพบวามการร าลงสรงโทนใน บทละครเรองสงขทอง ซงในคมภรปญญาสชาดกเรยกวา “สวณณสงขชาดก” ปรากฏในสมย กรงศรอยธยา ตอจากนนไดพบวาการร าลงสรงมปรากฏในบทละครหลายเรองสบมาจนถงปจจบน ซงเปนการสบทอดการร าลงสรงในการแสดงละคร โดยเฉพาะในสมยรชกาลพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวอานนทมหดล (รชกาลท 8) ไดมการถายทอดการร าลงสรงดวยกระบวนการทางการศกษาอกลกษณะหนง โดยการบรรจการร าลงสรงไวในหลกสตรการศกษาดานนาฏศลปไทยของสถาบนการศกษาหลายแหง

กระบวนทาร าลงสรง เขาใจวานาจะมมาแตสมยกรงศรอยธยาและสบทอดตอมาจนในสมยรชกาลท 2 ไดมการน าทาร าทเปนแบบแผนเดมมาใชในการแสดงและใชเปนแนวทางในการประดษฐทาร าขนตามบทรอง เรยกกนวา การร าตบทหรอร าใชบท โดยมเจาฟากรมหลวงพทกษ-มนตรเปนผ คดประดษฐทาร ารวมกบครรงและครทองอย โดยมเจาจอมมารดาแยมเปนผ ร า ตอมาไดถายทอดใหกบเจาจอมมารดาวาดและหมอมแยมจนมาถงคณครลมล ยมะคปตและ ทานผหญงแผว สนทวงศเสนในวงสวนกหลาบ ซงตอมาเมอทานทงสองเขามารบราชการใน กรมศลปากรกไดถายทอดกระบวนร าใหกบศลปนกรมศลปากรและอาจารยในวทยาลยนาฏศลปจงถอไดวาเปนกระบวนทาร าทยงมการสบทอดตอเนองมาโดยตลอดจนถงปจจบนน

การร าลงสรงโทนจดเปนการร าทสอใหเหนถงภมปญญาของบรมครทางนาฏศลปไทยในการน าเสนอตวละครใหออกมาถายทอดความวจตรงดงามในดานตางๆ ไดแก กระบวนทาร า เครองแตงกาย เพลงรองและดนตร รวมถงผ แสดง ซงตองใชฝมอในการถายทอดสงเหลาน ออกมาสสายตาผชม จงจดวาร าลงสรงโทนเปนการร าทมความส าคญยงชดหนง 2. การร าลงสรงในนาฏศลปไทย

การร าลงสรงในการแสดงนาฏศลปไทย เปนการแสดงทาทางเกยวกบการอาบน าแตงตวของตวละครเอกในเรอง เปนตนวาการวกน าขนมาลางหนา ลบแขนขา ซงในครงแรก เปนการร าเพอประกอบการบรรเลงดนตรโดยไมมบทรอง ตอมาภายหลงมการน าบทรองทบรรยาย ถงลกษณะการอาบน าและการแตงตวเขามาใชประกอบการร า ท าใหมการเรยกการร าลงสรงน วา “ลงสรงทรงเครอง” โดยมการแบงการร าลงสรงในการแสดงนาฏศลปไทยออกไปตามลกษณะการแสดงหรอตามชอเพลงทใชประกอบการร าลงสรงของตวละคร การร าลงสรงทปรากฏอยในการแสดงนาฏศลปไทย (โขน ละคร) ม 7 ประเภทตามทวรรณพน สขสม (2547, หนา 98) กลาวไวดงน

www.far.ssru.ac.th

169

1. ร าลงสรงปพาทย เปนการร าทแสดงทาทางการอาบน าของตวละครโดยไมมบทรองมแตท านองเพยงอยางเดยว ใชในการแสดงโขน ละคร เชน ร าลงสรงปพาทยของพระลอในการแสดงละครพนทาง เรองพระลอ 2. ร าลงสรงสหราย เปนการร าทแสดงทาทางการอาบน าของตวละครโดยมบทรองบรรยายถงลกษณะการอาบน าและเครองแตงกายของตวละคร ใชในการแสดงละครในและใชกบตวละครทเปนพระเอกของเรอง เชน การร าลงสรงสหรายของพระอณรทจากการแสดงละครใน เรองอณรท

3. ร าลงสรงโทน เปนการร าทแสดงทาทางการอาบน าและแตงตวของตวละคร โดยม บทรองบรรยายถงลกษณะการอาบน าและเครองแตงกายของตวละคร ใชในการแสดงโขนและ ละครในกบตวละครฝายพระหรอตวเอกของเรอง เชน ร าลงสรงโทนของอเหนาจากการแสดงละครในเรองอเหนา 4. ร าลงสรงมอญ เปนการร าทแสดงทาทางการอาบน า และแตงตวของตวละครโดยม บทรองบรรยายถงลกษณะการอาบน าและเครองแตงกายของตวละคร หรอใชบรรยายลกษณะ ความงดงามของธรรมชาตในระหวางการอาบน า ซงโดยทวไปใชไดทงในการแสดงโขนและละครทกประเภท เชน ร าลงสรงมอญของพระสงขจากการแสดงละครนอก เรองสงขทอง ร าลงสรงมอญของนางกนรทงเจดจากการแสดงละครชาตรเรองมโนหรา ซงบรรยายถงการอาบน ารวมกน หลาย คนโดยไมไดกลาวถงเครองแตงกาย อดม องศธรกลาววา “ร าลงสรงแตละประเภทมลกษณะแตกตางกนไปตามท านองเพลงทมทงชาและเรว เชน ร าลงสรงสหรายเปนการร าในท านองชาใชส าหรบละครใน ร าลงสรงมอญเปนการร าในท านองทรวดเรวใชไดกบละครทวไป สวนชอเรยกคงเปนชอทมความหมายถงชอเพลงเทานน (เรองเดยวกน, หนา 2) 5. ร าลงสรงลาว เปนการร าทแสดงทาทางการอาบน าของตวละครโดยมบทรองบรรยายถงลกษณะการอาบน าและเครองแตงกายของตวละคร ใชในการแสดงละครพนทางหรอละครทตองการบอกเชอชาตของตวละครทงฝายพระและนาง เชน ร าลงสรงลาวของพระลอจากการแสดงละครพนทางเรองพระลอหรอ ร าลงสรงลาวของสาวเครอฟาในการแสดงละครรองเรองสาวเครอฟา เปนตน 6. ร าลงสรงแขก เปนการร าทแสดงทาทางการอาบน าของตวละครโดยมบทรองบรรยาย ถงลกษณะการอาบน าและเครองแตงกายของตวละคร ใชในการแสดงละครพนทางหรอละครทตองการบอกเชอชาตของตวละคร เชน ร าลงสรงแขกของพระยาแกรกจากการแสดงละครพนทางเรองพระยาแกรก หรอร าลงสรงแขกของอเหนาในการแตงกายอยางชวา

www.far.ssru.ac.th

170

7. ร าชมตลาด เปนการร าทแสดงทาทางการอาบน าของตวละคร โดยมบทรองบรรยายถงลกษณะการอาบน า และเครองแตงกายของตวละคร ใชในการแสดงโขนและละคร แตจะนยมน ามาใชแสดงส าหรบการอาบน าแตงตวของตวนางเปนสวนใหญ เชน ร าชมตลาดของนางวนทองในการแตงตวจากการแสดงละครนอกเรองขนชางขนแผน ร าชมตลาดของนางวยะดาในการแตงตวจากการแสดงละครในเรองอเหนา เปนตน นอกจากนการร าลงสรง ยงเปนการร าทสะทอนใหเหนถงอทธพลและความเชอทางศาสนาฮนดทเขามามอทธพลตอคนไทยในเรองของการอาบน าทเกดขนในชวตประจ าวน การอาบน า ตามประเพณโบราณในพธราษฎร และพธหลวง ไดแก พธโกนจก พธแตงงาน พระราชพธ - บรมราชาภเษก ซงน าเปนเครองแสดงความบรสทธ ความยงใหญและความส าเรจ ดวยเหตน ความส าคญของน าจงเขามามบทบาทตอการด าเนนชวตของตวละคร โดยเฉพาะตวละครท เปนกษตรยปรากฏวา มการอาบน าและแตงตวใหงดงามกอนประกอบพธใดใด เชน อาบน า แตงตวกอนการเดนทาง อาบน าแตงตวเพอยกทพไปท าศกสงคราม อาบน าแตงตวกอนจะ ปลอมตว หรอการอาบน าแตงตวหลงจากไปท าศกกลบมา (เรองเดยวกน, หนา 1-3) 3. ขนตอนการร าลงสรง

ร าลงสรงในการแสดงนาฏศลปไทย มขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การอาบน า สามารถปฏบตไดทงการนงร าหรอยนร า โดยค านงถงบทรอง

ของการร าอาบน าวาเปนการอาบน าวธไหนเชน การอาบน าแบบไขพระสหรายตองยนร า ถาอาบน าแบบใชขนสาครตองนงร า

ขนตอนท 2 การทรงพระสคนธ หรอการประพรมเครองหอม นยมใหนงร า ขนตอนท 3 การทรงเครองหรอการแตงกาย นยมใหยนร าเปนสวนมาก แตอาจมการ

นงร าบางในบางกรณ เชน กรณนางวยะดาแตงตวเพอเดนทางไปกบอเหนาเพอไปพบนางบษบาจะท าบทสวมศราภรณในขณะนงร า เปนตน

ในการร าลงสรงแตละครงอาจปฏบตครบทง 3 ขนตอน 2 ขนตอนหรอมเพยงขนตอนเดยวคอขนตอนท 3 กได อยางไรกดหากเปนการร าลงสรงแบบขนตอนเดยวนยมใชแบบขนตอนท 3 ไมนยมใชแบบขนตอนท 1 และ 2 สวนวธการร าจะเปนไปตามรปแบบของแตละขนตอนดงกลาวขางตน

www.far.ssru.ac.th

171

4. การร าลงสรงโทนในการแสดงละครใน เรอง อเหนา สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ กลาวถงเรองอเหนาไวในต านานละครเรอง

อเหนา วา “เรองอเหนาเปนพงศาวดารชวา เมอประมาณพทธศกราช 1800 ซงเปนปทรวม สมยเดยวกบสมเดจพระรวงแรกตงกรงสโขทยเปนราชธานของไทย อเหนาในพงศาวดารชวาเรยกชอวา “อเหนา ปนหย กรตปาต” แตชวาเรยกโดยยอวา “ปนหย” นบถอวาเปนมหาราชองคหนงในราชวงศชวา เจานายทยงเปนประเทศราชอยในแดนชวา ไดแก สสหนนเจาเมองสรเกษตร กด สลตานเจาเมองยกยา (อโยธยา) เกษตรกด ยงถอวาสกลวงศเปนเชอสายสบมาแตอเหนาทงสน

ตอมาเมอ พ.ศ.2439 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเสดจประพาสแดนชวา สลตานไดถวายหนงสอราชพงศาวดารฉบบหลวง สวนสสหนนถวายกรชโบราณ 1 เลม วาเดมเปนกรชของอเหนาใหท าดวยเหลกขวานฟาซงตกลงมาจากสวรรคเมอครงอเหนาครองประเทศชวาอย” (สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ, 2546, หนา 305-306)

4.1 เรองอเหนาในวรรณคดไทย ความเคารพนบถออเหนาวาเปนกษตรยทประชาชนรกและยกยองวาเปน

มหาราชยงมอยในแดนชวาและแพรหลายจนกลายมาเปนวรรณคดส าคญของไทยอกเรองหนงทมผแตงไวหลายส านวน ไดแก

4.1.1 อเหนาใหญ หรอดาหลง พระนพนธในเจาฟากณฑล พระราชธดาใน พระเจาอยหวบรมโกศ

4.1.2 อเหนาเลก พระนพนธของเจาฟามงกฎ พระกนษฐภคนของเจาฟากณฑล 4.1.3 อเหนาครงกรงเกา เปนค ากลอนตอนเดยวสนๆกลาววาไดตนฉบบมาจาก

นครศรธรรมราช 4.1.4 อเหนาค าฉนท หลวงสรวชต (หน) แตงในรชกาลพระเจากรงธนบร 4.1.5 บทละครเรองอเหนา พระราชนพนธในรชกาลท 1 4.1.6 บทละครเรองอเหนา พระราชนพนธในรชกาลท 2 4.1.7 นราศอเหนา ของสนทรภ 4.1.8 พงศาวดารอเหนา ขนนกรการประกจ (บน อบดลลาห) แปลจากภาษา

มลาย ซงแปลมาจากฉบบภาษาชวาทนกเลนหนง (ดาหลง) ชออารนครา เปนผแตง (อทย สนธสาร, 2522, หนา 4816)

เรองอเหนาทนยมน ามาแสดงเปนฉบบทรงพระราชนพนธในรชกาลท 2 เนองจากเปนวรรณคดทไดรบยกยองจากวรรณคดสโมสร เมอพ.ศ.2459 วาเปนยอดแหงบทละครร าและเปน

www.far.ssru.ac.th

172

หนงสอทแตงดพรอมทงความตลอดจนกระบวนเลนละครและกระบวนกลอนประกอบกน นอกจากนยงเปนหนงสอดในทางการศกษาประเพณไทยโบราณอกดวย เพราะปรากฏวาทรง พระราชนพนธตามต าราราชประเพณทกอยาง ไดแก ประเพณสมโภชลกหลวงประสตใหม ประเพณการพระเมร ประเพณรบแขกเมองฯ เปนตน รวมถงการกลาวถงขนบธรรมเนยมในบานเมองตลอดจนอธยาศยของคนกตรงตามลกษณะความเปนอยในสมยททรงพระราชนพนธ อกดวย (พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย, 2514, หนา ก-ข)

4.2 วตถประสงคของการร าลงสรง ในการแสดงละครเรองอเหนา การร าลงสรงโทนในการแสดงละครเรองอเหนา จดเปนการแสดงวฒนธรรม

ของคนไทยอยางหนงในเรองเกยวกบการใหความส าคญของน า และวถชวตของคนไทย ดงนน การร าลงสรงโทนจงเปนการร าอวดฝมอและอวดความงดงามของเครองแตงกายตามแบบละครใน โดยมงเนนทจะใหตวละครเอกมบทบาทส าคญอกทงยงเปนการเพมคณลกษณะพเศษใหกบละคร เพอสะทอนใหเหนขนบธรรมเนยมของราชส านก ในเรองการสรงน าของพระมหากษตรยทจะ ตองกระท าในโอกาสพเศษ จนกลายเปนคานยมมาถงประชาชนทมกจะนยมการอาบน าเปน กจวตรประจ าวน และ/หรอกอนจะไปประกอบกจกรรมส าคญทงในและนอกเรอน ทงนไดส ารวจและสรปเฉพาะบทร าลงสรงโทนในเรองอเหนาวามทงหมด 60 บท สามารถแจกแจงเหตผลของ การร าลงสรงของตวละครในเรองไว 5 ประการดงน

1. ลงสรงกอนการออกเดนทาง 2. ลงสรงกอนออกรบ 3. ลงสรงกอนเขาเฝา 4. ลงสรงกอนปลอมตว 5. ลงสรงกอนเขาหานางหรอกอนเขาพธส าคญ

(วรรณพน สขสม, 2545, หนา 100-106) ในการศกษาบทร าลงสรงโทนในเรองอเหนา พบวามทงการร าลงสรงโทนแบบร าคนเดยว

แบบร า 2 คนและแบบร าเปนหมตงแต 3 -6 คนปรากฏอย แตในการแสดงร าลงสรงโทนท กรมศลปากรนยมน าออกแสดงและสบทอดในสถาบนการศกษา มจ านวน 3 ชด รวม 2 แบบ คอ การร าลงสรงโทนแบบร าคนเดยวหรอ “ร าเดยว” ไดแก ร าลงสรงโทนในบทของปนหย ตอน ประสนตาตอนก และบทอเหนาตอนยกทพไปเมองดาหาเพอการรบในศกกะหมงกหนงกบแบบ ร าหม ไดแก ร าลงสรงโทนในบทสกษตรย ตอนศกกะหมงกหนง

www.far.ssru.ac.th

173

5. ทมาของการร าลงสรงโทน (อเหนา)

ร าลงสรงโทนในบทอเหนา เปนการร าเดยวอยในการแสดงละครใน เรองอเหนาตอนยกทพไปชวยรบทเมองดาหาในศกกะหมงกหนง ทคณครลมล ยมะคปต เปนผถายทอดทาร าในหลกสตรการเรยนวชานาฏศลปไทยในวทยาลยนาฏศลป และน าออกแสดงเผยแพรทงในการแสดงละครและการสาธตนาฏศลปไทยในโอกาสตางๆ เชน งานสาธตนาฏศลปไทย ณ เรอนไทยจฬาลงกรณมหาวทยาลย รายการมาลาภรมย ณ สถานโทรทศนกองทพบกชอง 5 โดยคณคร เวณกา บนนาค เปนผ ร าทง 2 รายการ นอกจากนการแสดงชดนยงถกบรรจไวในหลกสตร การเรยนนาฏศลปไทยอกหลายแหง ไดแก มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนตน

การร าลงสรงโทน (อเหนา) มทมาจากการแสดงละครในเรองอเหนา มเนอเรองเฉพาะตอนโดยยอดงน

ทาวกะหมงกหนงตองการแยงชงนางบษบาคหมนของจรกามาใหกบวหยาสะก าบตรชายจงยกกองทพมาประชดเมองดาหา ทาวดาหาไดแจงขาวงศกไปยงเมองพนองใหมาชวยรบ ทาวกเรปนบดาของอเหนาจงมจดหมายบงคบใหอเหนาไปชวยรบ ความวา

“ในลกษณนนวาปจจามตร มาตงตดดาหากรงใหญ จงเรงรบรพลสกลไกร ไปชวยชงชยใหทนท ถงไมเลยงบษบาเหนวาชว แตเขารอยวาตวนนเปนพ อนองคทาวดาหาธบด นนมใชอาหรอวาไร มาตรแมนเสยเมองดาหา จะพลอยอายขายหนาหรอหาไม ซงเกดศกสาเหตเภทภย กเพราะใครท าความไวงามพกตร ครงหนงกใหเสยวาจา อายชาวดาหาอาณาจกร ครงนเรงคดดจงหนก จะซ าใหเสยศกดกตามท แมนมยกพลไกรไปชวย ถงเรามวยกอยามาดผ อยาดทงเปลวอคค แตวนนขาดกนจนบรรลยฯ

(พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย, หนา 299-230)

www.far.ssru.ac.th

174

ดงนน เมออเหนาไดรบสารจากบดาจงจ าใจจากนางจนตะหรา มาหยารศม และนางสะการะวาตไปชวยทาวดาหารบทเมองหมนหยา กอนออกเดนทางอเหนาไดเขาพธสรงน า และทรงเครองวนอาทตย ตามบทพระราชนพนธความวา

“ครงถงมนเฑยรทขางหนา พรอมหมเสนากดาหยน เสดจเขามณฑลพธกรรม นงเหนอเตยงสวรรณบรรจง ราชครบกประมาหนา ถวายอาเศยรพาทภเษกสรง ลบไลสคนธาอาองค บรรจงทรงเครองวนอาทตยฯ

(เรองเดยวกน , หนา 313) การร าลงสรงโทน (อเหนา) จงเปนการร าเฉพาะการทรงเครองของอเหนาทระบไวใน

บทละครขางตนวาเปนเครองทรงส าหรบวนอาทตยโดยการสวมเสอสแดง ดงปรากฏในบทร าลงสรงทจะกลาวตอไปเพอออกเดนทาง และ ยกทพไปรบกบทาวกะหมงกหนงทเมองดาหา โดยมขนตอนในการร าลงสรงเรมดวยการสวมเครองแตงกายและเครองประดบพรอมเหนบกรชคกาย ดงความในบทพระราชนพนธระบชอเพลงและอธบายการแตงตวไวดงน

“โทน ทรงภษาแยงยกกระหนกหระหนาบ ฉลององคเขมขาบคดกรช หอยหนาปกทองกรองดอกชด สงวาลวรรณวจตรจ ารสเรอง ทบทรวงพวงเพชรเมดแตง ทองกรแกวแดงประดบเนอง ธ ามรงครจนาคาเมอง อรามเรองเพชรรตนตรสไตร ทรงมงกฎกรรเจยกจอนสวรรณ วาวแววแกวกดนดอกไมไหว หอยอบะบหงามาลย เหนบกรชฤทธไกรไคลคลาฯ ฯ 6 ค า ฯ เสมอ”

(เรองเดยวกน, หนา 313) จากนน อเหนาจงออกมาทรงชางพระทนงพรอมกบสงคามาระตาออกเดนทางจากเมอง

หมนหยายกกองทพไปชวยรบกบกองทพของทาวกะหมงกหนงทเมองดาหา ระหวางทางไดพบกบกองทพของกะหรดตะปาตนองชายตางมารดาทคอยอยจงรวมกองทพเขาเปนกระบวนเดยวกน ยกไปตงคายทดานเมองดาหา และสหรานากงโอรสของทาวสงหดสาหรจงไดน าทพเขามารวมรบเปนทพท 3 ออกรบกบทพของทาวกะหมงกนงจนไดรบชยชนะ หลงจากนนอเหนาจงขอเขาเฝา ทาวดาหาตอไป

www.far.ssru.ac.th

175

6. ประวตตวละคร “อเหนา” อเหนาเปนกษตรยทมบญญาธการมาก มประวต ดงน อเหนาเปนโอรสของทาวกเรปนกบประไหมสหร กอนนางจะตงครรภไดทรงนมตวาม

พระอาทตยทรงกลดชกรถมาในทองฟาและตกลงตรงหนานางขณะนงเลนอยและนางรบไวได โหรท านายวา

“อนพระสบนนดนก จะไดโอรสรกเปนแมนมน อาจองทรงเดชดงสรยน ทกนเวศนเขตขณฑไมตานทาน จะเปนทดบเขญใหเยนยค ราษฎรจะไดสขเกษมศานต” (เรองเดยวกน, หนา11) เมออเหนาจะประสตกบงเกดอศจรรยทางธรรมชาตหลายอยาง ไดแก “พสธาสะเทอนเลอนลน เปนควนตลบทงเวหน มดมดปดแสงพระสรยน ฟาลนองอลนภาลย แลบพรายเปนสายอนทรธน สกครกเกดพายใหญ ไมไหลลลมระทมไป แลวฝนหาใหญตกลงมา เปรยงเปรยงเสยงฟาฟาดสาย แตมไดอนตรายจกผา เยนทวฝงราษฎรประชา ทงเจดทวาราตร” (เรองเดยวกน, หนา12) โหรไดท านายถงบญญาธการและเหตการณชวตของอเหนาจากปรากฏการณทาง

ธรรมชาตทเกดขนในวนประสตไวโดยละเอยดดงน “เพราะอานภาพพระโอรส ใหปรากฏแกโลกทงหลาย ซงฟารองสนนลนแลบพราย บนดาลเปนสายอนทรธน จะกกกองเกยรตยศทงทศทศ เรองฤทธไมมทเคยงค พระจะเทยวโรมรนพนต ปราบหมอรราชทกบร อนเกดพายใหญไมลม ระตจะบงคมบทศร ซงฝนตกเจดวนเจดราตร บรรณาการจะมเนองมา

www.far.ssru.ac.th

176

เมอพระชนษาสบหาขวบ พระเคราะหรายประจวบกนหนกหนา จะพลดพรากจากเมองถงสามครา แตวาเหนไมเปนไรนก พระจะไปไดนางในเมองอน ชมชนรนรสดวยยศศกด แลวจ าเปนจะจากกนทงรก พระจะไดทกขนกเพราะนาร นางใดทประสงคจ านงให ไมอาลยจะสลดหลกหน ซงเมฆหมอกมดมวทวธาตร บดบงรงสสรยน พระองคดงดวงทนกร ทรงเดชขจรทกแหงหน พระโอรสยศยงภวดล เหมอนเมฆเกลอนกลนเขาบงไว ซงเปนควนตลบอบอมพร ภธรจะทกขทนหมนไหม ดวยโอรสาจะคลาไคล จ าเปนจ าใหก าจดกน พระจะเทยวมะงมมะงาหรา ย ายบฑาทกเขตขณฑ สบสามปจะคนกเรปน จะไดสองนางนนมาธาน จงจะเยนแหลงหลาประชากร สโมสรเปนสขเกษมศร จะสมบรณยงกวาทกวนน พระจะมมเหสถงสบองค บรรดากรงชวาทงปวงนน จะขนแกกเรปนเปนสวยสง” (เรองเดยวกน, หนา 1) ในวนจ าเรญพระเกศา พระอยกาหรอองคอสญแดหวาไดประทานกรชแกวจารกนามกร

พระโอรสวา “ชอหยงหยงหนงหรดอนดรา อดากนสาหรปาต อเหนาเองหยงตาหลา เมาะตารยะกดดงสรศร ดาหยงอรราชไพร เองกะนะกะหรกเรปน” (เรองเดยวกน, หนา 20)

อเหนาเปนพระเอกของเรองทมรปงาม เปนทตองใจของสตรเพศ ดงปรากฏตามบท พระราชนพนธกลาวไวเมออเหนาเจรญวยมอายไดเพยง 15 ปวา

“งามรบสรรพสนสรรพางค ยงอยางเทวาในราศ ทรงโฉมประโลมใจนาร เปนทประดพทธผกพน” (เรองเดยวกน, หนา26) ตงแตอเหนามอาย 15 ป อเหนาไดมประวตและเกดเหตการณทผานเขามาในชวตตามท

โหรไดท านายไวในเบองตน

www.far.ssru.ac.th

177

7. ศลปนละครหลวงในรชกาลท 1-5 ทไดรบบทอเหนา จากประวตศลปนในวงการละครไทยตงแตสมยตนกรงรตนโกสนทร พบวามศลปน

ละครของหลวงทมชอเสยงรบบทอเหนา โดยจดท าเปนตารางเรยงตามล าดบรชกาลท 1-5 ตามทสมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ ไดกลาวถงไวในหนงสอละครฟอนร า หนา 337-380 ดงน

ตารางท 4.1 ศลปนละครหลวงทไดรบบทอเหนาตงแตรชกาลท 1-5 รชกาล ชอศลปน คณะทสงกด บทบาทการสบทอด

1 นายทองอย คณะละครเจาฟากรมหลวงเทพหรรกษ

เปนครละครหลวงในรชกาลท 2

2 เจาจอมมารดาแยม หรอ คณโตแยม

ละครหลวงในรชกาลท 2 เปนครอเหนาแทบทงบานทงเมองจนถงรชกาลท 5

3 นายขนทอง ละครกรมหลวงรกษรณเรศร เปนครหดละครกรมหมนมเหศวร-ศววลาศในรชกาลท 4

นายบว ละครกรมพระพพธโภค - ภเบนทร

เปนครละครหลวงในรชกาลท 4และเปนครละครสมเดจเจาพระยามหาศรสรยวงศ

นายนม ละครกรมพระพทกษเทเวศร เปนครละครพระองคเจาสงหนาทราชดรงคฤทธ ละครเจาพระยาชนรรตน และไดเปนครครอบละครหลวงในรชกาลท 5

4 เจาจอมมารดาวาด ละครหลวงในรชกาลท 4 เปนครละครหลวงในรชกาลท 5 และเปนครละครของกรมมหรสพในรชกาลท 6

เจาจอมมารดาเขยน ละครหลวงในรชกาลท 4 เปนครละครหลวงในรชกาลท 5 และหดละครร าของ กรมหมนนราธปประพนธพงศ

หมอมแยม ละครสมเดจเจาพระยา มหาศรสรยวงศ

เปนครละครทาวราชกจวรภตรและละครผสมสามคค

5 ปรง ละครเจาคณจอมมารดาเอม(วงหนา)

เปนครละครสมเดจพระศรสวสด กรงกมพชา

www.far.ssru.ac.th

178

จากตาราง พบวาศลปนละครหลวงและศลปนในคณะละครของผ มบรรดาศกดไดมบทบาทสบทอดบทบาทตวละครอเหนาอยางตอเนอง และครละครในสมยรชกาลท 4-5 บางทานไดมโอกาสมาสอนละครของกรมมหรสพและละครตามวงเจานาย ไดแก วงสวนกหลาบ ฯ เปนตน ซงมผลใหการสบทอดบทบาทอเหนาฉบบละครหลวงมาสกรมศลปากร และไดเผยแพรกระจายไปตามสถาบนการศกษาตางๆ ทงบานทงเมองในปจจบน

องคประกอบการแสดงชดลงสรงโทน (อเหนา)

1. ผแสดง ผ ทไดรบบทเปนอเหนาควรมลกษณะโดยรวมแบบตวพระดงไดกลาวไวในบทท 1 ไดแก

เปนผแสดงตวพระทมรปรางสงโปรงสมสวน ใบหนารปไข ล าคอระหง โดยเฉพาะอยางยงตองมใบหนาสวย รวมถงตองมความสามารถในการร าไดสวยงามมททาลลาแบบละครในมปฏภาณ ไหวพรบความจ าด และควรมทาทางคลองแคลว มภมในตวเองดวย ซงผแสดงทจะร าลงสรงโทน(อเหนา) ไดงดงามและมบคลกดงกลาวตองเปนผผานการฝกพนฐานทางนาฏศลปไทยมาแลว และมความอดทนฝกฝนพฒนาฝมอไปตาม ล าดบขนจนสามารถตอทาร าลงสรงโทนไดอยางถกตองและสวยงามได

2. เพลงรองและท านองเพลง

ในการร าลงสรงโทน (อเหนา) ใชเพลงรองและท านองเพลงประกอบการร าจ านวน 3 เพลง ดงมเนอรองประกอบท านองเพลงดงน

ปพาทยบรรเลงเพลงตนเขามาน รองเพลงโทน(ลงสรง)

ทรงภษาแยงยกกระหนกกระหนาบ ฉลององคเขมขาบคดกรช หอยหนาปกทองกรองดอกชด สงวาลวรรณวจตรจ ารสเรอง ทบทรวงพวงเพชรเมดแตง ทองกรแกวแดงประดบเนอง ธ ามรงครจนาคาเมอง อรามเรองเพชรรตนตรสไตร ทรงมงกฎกรรเจยกจอนสวรรณ วาวแววแกวกดนดอกไมไหว หอยอบะบหงามาลย เหนบกรชฤทธไกรไคลคลาฯ

ปพาทยบรรเลงเพลงเสมอ

www.far.ssru.ac.th

179

จากบทรองในการร าลงสรงไดระบเครองแตงกายและเครองประดบส าหรบวนอาทตยเรยงตามล าดบกอนหลงจากบทไดดงน 2.1 ภษา 2.2 ฉลององคสเขมขาบ (สแดงเขม) 2.3 หอยหนาปกดอกเรยงชดกนดวยสทอง 2.4 สงวาลทอง 2.5 ทบทรวงเพชร 2.6 ทองกร 2.7 ธ ามรงค 2.8 มงกฎทองประดบดวยกรรเจยกจร และดอกไมไหว 2.9 อบะและพวงดอกไม 2.10 กรช

ส าหรบเพลงประกอบการแสดงชดนมทงหมดรวม 3 เพลง ดงน 1) เพลงตนเขามาน ส าหรบใหตวละครปรากฏตวตอผ ชมบนเวท เพลงตนเขามานเปน

เพลงหนาพาทยมลกษณะคลายเพลงเสมอ มจงหวะใหผแสดงร าเคลอนทออกมาหนาเวทเพยง 5 กาวเดนเทานน เมอจบเพลงตอดวยเพลงรองหรอท าบทอนๆตอไป

2) เพลงโทน ค าวา “โทน” ตามความหมายทางดนตร นาจะมทมา 2 ทาง คอ 2.1) เรยกตามชอของเครองดนตรทใชประกอบการร า เพราะในการร าจะมโทนเปน

เครองดนตรหลกทใชประกอบแตเพยงอยางเดยว 2.2) เรยกตามชอของเพลงทใชขบรองทบอกก ากบไวหนาบทรองวา “โทน” เพราค าวา

โทน ทก ากบอยหนาบทใดกตาม ท าใหผ รองจะตองเปนผพจารณาวาความหมายของบทรองนนวาเปนบทรองส าหรบกจกรรมใด เชน ถาบทรองส าหรบการทรงมากจะรองเพลงโทนมา หรอถาบทรองส าหรบการอาบน าแตงตวกจะรองเพลงโทนลงสรง เปนตน ทงนเพลงโทนทปรากฏในบทละครจะมทง โทนมา โทนรถ โทนชาง และโทนลงสรง ดงท ธนต อยโพธ ไดกลาวไววา

“ในบทละครโบราณนน บางทกเขยนบอกชอเพลงไวเพยงยอๆ ซงหมายความไปได หลายเพลง เชน เขยนบอกไวหนาบทรองเพยงวา “โทน” เทานน ผ รองจะตองดใจความในบทรองเอาเองวาหมายถงเพลงอะไร ถาเปนบทลงสรงแตงตว เชน “ตางองคช าระสระสนาน สคนธธาร ปนทองผองใส” กตองรองเพลงลงสรงโทน” ถาเปนบททรงมาและชมมาพระทนง เชน บทรองขนตนวา “มาเอยมาทรง ผานด าข าขนสลบส” กตองรองเพลง “โทนมา” เพลงโทนมาหรอโทนรถน

www.far.ssru.ac.th

180

มท านองเหมอนกนแลวแตบทชมรถหรอชมมากเรยกชอตามพาหนะนน” (วรรณพน สขสม, 2545, หนา 115)

นอกจากน สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ ไดทรงอธบายวธเลนละครกบปพาทยในกระบวนทใชการรองเปนหลกวามลกษณะการรองแบงเปน 3 จงหวะ คอจงหวะชา จงหวะกลาง และจงหวะเรว ในกระบวนรองชามอย 3 แบบ คอ

แบบท 1 รองชาลกครบไมใชปพาทย เรยกเปนสามญวา “รองชา” ในกระบวนรองอยางน ยงมล าน าอนอกหลายเพลงทเรยกวา ชาอานสาร ยาน และชมตลาดเปนตน

แบบท 2 รองชาเขากบป เรยกวา ชาป โอป และโอชาตร เปนตน แบบท 3 รองชาเขากบโทน เชน รองลงสรง และชมดง เปนตน (สมเดจฯ กรมพระยาด ารง

ราชานภาพ, 2546, หนา 248-249) เพลงลงสรงโทนอยในกระบวนรองชาในแบบท 3 คอการรองชาเขากบโทน หมายถงใน

ท านองดนตรจะใชโทนเปนเครองดนตรหลกระหวางการด าเนนท านองในอตรา 2 ชน มหนาทบ1

เปนตวก ากบความสนยาว และเพลงลงสรงใชหนาทบพเศษ เรยกวา “หนาทบลงสรง” ส าหรบบทรองเพลงลงสรงมลกษณะเปนกลอนแปดทมความไพเราะของกระบวนกลอนทมสมผสในและสมผสนอก สวนลกษณะการรองจะมท านองเออนเหมอนกนทกค ากลอน (2 วรรค) เรยกวาเปนเพลงทอนเดยว สรปไดวา เพลงประกอบการร าลงสรงโทนนน เปนเพลงทมทอนเดยว รองชาในอตรา 2 ชน ในชนแรกเปนการรองเขากบโทนซงเปนเครองดนตรตประกอบในการด าเนนท านองโดยมรหนาทบลงสรงเปนตวก ากบความสนยาว แตตอมาภายหลงไดเปลยนมาใชกลองแขกแทนเพอใหเกดเสงดง

3) เพลงเสมอ เปนเพลงหนาพาทยใชประกอบการแสดงในเหตการณการเดนทางในระยะใกล ประกอบดวย การบรรเลงเปนจงหวะ 5 ไมเดนและ 4 ไมลา จบดวยรว

1 หนาทบ หมายถง วธตเครองหนงประกอบจงหวะ(เชน โทน ร ามะนา กลองแขก และตะโพน) การทเรยกวาหนาทบกเนองมาจากในโบราณของการดนตรนนเครองหนงชนแรกทเราไดแบบมาจากอนเดยคอ “ทบ” (รปอยางโทนในปจจบนน) การตของทบเปนชวงสนๆ บอกประโยคของเพลง ชวงระยะของทบนจะด าเนนไปอยางสม าเสมอและซ าๆ กนอยเชนนนอยางเดยวจนจบเพลง (มนตร ตราโมท อางถงในวรรณพน สขสม, 2545:115)

www.far.ssru.ac.th

181

3. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง ในการแสดงชดลงสรงโทนอเหนา ใชดนตรวงปพาทยประกอบการแสดง ไดแก

วงปพาทยเครองหา วงปพาทยเครองค หรอวงปพาทยเครองใหญกได และจะเปนวงปพาทยไมแขงหรอวงปพาทยไมนวมกได ตามลกษณะความเหมาะสมของโอกาสทจะใชแสดงนนๆ ดงไดกลาวแลวในบทท 1 โดยมเครองดนตรพเศษในการตหนาทบประกอบการรองและการบรรเลงเพลงลงสรง จ านวน 2 ชน ไดแก

โทน ใชโทนประกอบการรองและการบรรเลงในระยะแรก มรปรางและลกษณะ ดงน

ภาพท 4.1 โทน ทมา: กรมศลปากร, ม.ป.ป., ไมปรากฏเลขหนา.

กลองแขก ใชกลองแขกประกอบการรองและการบรรเลงในระยะหลงจนถงปจจบน มรปรางและลกษณะดงน

ภาพท 4.2 กลองแขก 2 ใบ เรยกวากลองแขกตวผและกลองแขกตวเมย ทมา: เรองเดยวกน, ไมปรากฏเลขหนา.

www.far.ssru.ac.th

182

4. เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง การแสดงชดลงสรงโทนอเหนาน ก าหนดใหผแสดงแตงกายยนเครองพระดงรายละเอยด

เครองแตงกายในบทท 1 โดยผแสดงเปนอเหนานยมใหสวมเสอแขนยาวสแดง และเหนบกรชเปนอปกรณการแสดงไวทเอวดานซาย ดงภาพตอไปน

ภาพท 4.3 การแตงกายส าหรบการแสดงชดลงสรงโทนอเหนา ผแสดงนงผายกเขยว สวมเสอหรอฉลองพระองคสแดงเขม สวมเครองประดบและศราภรณอยางตวพระ

5. โอกาสทใชแสดง การแสดงชดนน ามาใชในการแสดงตามโอกาสตางๆ ดงน 5.1 เปนการร าเดยวในการแสดงละครใน เรองอเหนา ตอนเดนทางไปชวยรบทเมองดาหา 5.2 เปนการร าเดยว ในการแสดงสาธตหรอในการแสดงวพธทศนาตางๆ 5.3 เปนชดการแสดงหนงบรรจไวในหลกสตรนาฏศลปไทยในระดบอดมศกษา

www.far.ssru.ac.th

183

การปฏบตทาร าชดลงสรงโทน (อเหนา) กอนการปฏบตทาร าชดลงสรงโทนอเหนา ผปฏบตควรไดรบการฝกหดเบองตนมาโดยล าดบและตองเรยนรการใชนาฏยศพทใหถกตองเชนเดยวกบเพลงอนๆ เนองจากนาฏยศพทเปนเกณฑขนพนฐานส าหรบการปฏบตนาฏศลปไทยดงไดกลาวไวในบทท 1 แลว จากนนควรฝกการรองเพลงลงสรงโทนใหไดกอนเพอใหการปฏบตทาร าถกตองตรงกบจงหวะและท านองเพลง ซงชวยใหผปฏบตสามารถจ าทาร าไดแมนย าขนดวย และส าหรบการปฏบตทาร าชดนประกอบดวยทาร าตามเพลงทใชดงน

1. ทาร าในเพลงตนเขามานส าหรบการเรมตนการแสดงเพอใหผแสดงปรากฏตวบนเวท 2. ทาร าในลงสรงโทน ประกอบดวยเนอรอง 6 ค ากลอน แสดงถงเครองทรงของอเหนาและ

เครองประดบ พรอมกบเหนบกรชเปนอาวธประจ ากายของผชายในเรองอเหนาทกคน 3. ท าร าในเพลงเสมอ ส าหรบใหผแสดงกลบเขาในฉากเมอจบการแสดง ทาร าเพลงลงสรงโทน (อเหนา) ไดแสดงเปนตารางทาร าประกอบภาพเรยงตามล าดบเพลง

ทใชดงน

ตารางท 4.2 ทาร าในเพลงตนเขามาน ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 ทาออก ทาท 1

ทาผาลาดานขวา

หนขวา และปฏบตดงน 1.เตรยมกาวเทาขวา มอซายตงวงกลาง มอขวาจบคว า งอแขน ดานขางระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.กาวหนาดวยเทาขวา หมนมอซายลงเปนมอแบหงาย งอแขนดานขางระดบเอว มวนมอขวาออกเปนตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) หมายเหต ขยนเทาเคลอนทไปดานหนาและหนไปดานซายพรอมๆกน

www.far.ssru.ac.th

184

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 2 ทาออก ทาท 2

ทาผาลาดานซาย

หนซาย และปฏบตดงน 1.ถอนเทาขวายกขนไปวางดานหลง มอขวาตงวงกลาง มอซายจบคว างอแขน ดานขางระดบศรษะ เอยงศรษะ และกดไหลขวาคงเดม 2.กาวหนาดวยเทาซาย หมนมอขวาลงเปนมอแบหงาย งอแขนดานขางระดบเอว มวนมอซายออกเปนตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต ขยนเทาเคลอนทไปดานหนาและหมนไปดานขวาพรอมๆกน

3 ทาออก ทาท 3 ทาจบยาวดานขวา

หนขวา และปฏบตดงน 1.ถอนเทาซายยกขนไปวางดานหลง มอซายตงวงกลาง มอขวาจบคว างอแขน ดานขางระดบศรษะ เอยงศรษะ และกดไหลซาย 2.กาวหนาดวยเทาขวา หมนมอซายลงแลวจบหงายตงแขนดานขางระดบไหล มวนมอขวาออกเปนตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) หมายเหต ขยนเทาเคลอนทไปดานหนาและหนไปดานซายพรอมๆ กน

4 ทาออก ทาท 4 ทาจบยาวดานซาย

หนซาย และปฏบตดงน 1.ถอนเทาขวายกขนไปวางดานหลง มอขวาตงวงกลาง มอซายจบคว างอแขน ดานขางระดบศรษะ เอยงศรษะ และกดไหลขวาคงเดม 2.กาวหนาดวยเทาซาย หมนมอขวามาจบหงายตงแขนดานขางระดบไหล มวนมอซายออกเปนตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต ขยนเทาเคลอนทไปดานหนาและหมนไปดานขวาพรอมๆกน

www.far.ssru.ac.th

185

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 5 ทาออก ทาท 5

ทาบวชฝก ดานขวา

หนขวา และปฏบตดงน 1.ถอนเทาซายยกขนไปวางดานหลง มอซายตงวงกลาง มอขวาจบหงายงอแขน ดานหนาระดบเอว เอยงศรษะ และกดไหลซาย 2.กาวหนาดวยเทาขวา หมนมอซายออกเปนมอแบหงาย ดานขางระดบศรษะ งอแขน มวนมอจบขวาออกเปน ตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา

6 ทายน (พระ)

หนเฉยงดานขวา ถอนเทาขวามายนรบน าหนก ขาซายเหยยด ตงนวเทาซาย มอขวาเทาเอว มอซาย วางทหนาขาซาย นวมอเหยยดตงเอยงศรษะขวาเลกนอย

ทาร าส าหรบใหตวละครปรากฏตวหนาเวทดวยเพลงตนเขามานมทาร า 3 ทา ไดแก ทาผาลา ทาจบยาว และทาบวชฝก โดยใหปฏบตทาร าท 1 และ 2 ทาละ 2 ครงโดยปฏบตดานขวา 1 ครง และ ดานซายอก 1ครง เรยกการปฏบตซ าในทาเดยวกนเชนนวา “ทาค” และปฏบตทาบวชฝกเพยง 1 ครง จงจบเพลงดวยทายนแบบตวพระดงตารางขางตน

www.far.ssru.ac.th

186

ตารางท 4.3 ทาร าในเพลงลงสรงโทน ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 ทรงภษาแยงยก

หนเฉยงดานซาย โดยปฏบตดงน 1.กาวหนาดวยเทาซาย มอซายจบหงายระดบวงลาง มอขวาตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา ตรงกบค าวา “ทรงภษา” 2.ยนยกเทาขวา มวนมอจบซายออกเปนตงวงลาง มอขวาหมนมอมาจบหงายระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย ตรงกบค าวา “แยงยก” (ดงภาพ) หมายเหต ใหสะดงตวขนในทายนยกเทาขวาคงเดม พรอมกบมวนมอจบขวาออกเปนตงวงลาง มอซายหมนมอมาจบหงายระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา ในชวงเออน

2 กระหนก

หนเฉยงดานซายคงเดม ลดเทาขวาลงมาจรดเทา เดนมอจบซายขนไปปลอยเปนมอแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ เดนมอซายออกไปตงมอตงแขนดานขางระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย หมายเหต หมนตวไปดานขวาดวยการแตะเทาขวาตามจงหวะ 2 ครงตอดวยแตะเทาถๆ มอและศรษะคงเดม ในชวงเออน

3 กระหนาบ

หนขวา แลวปฏบตดงน 1.กาวหนาดวยเทาขวา รวมมอทงสองไวดานหนาระดบอก ใหมอขวาจบคว า มอซายตงมอ เอยงศรษะและ กดไหลขวา 2.ยนยกเทาซาย เปลองมอขวาออกไปตงวงบน มอซายไปจบหงายดานหลงแขนตงระดบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

187

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 4 ฉลององค

หนขวาคงเดม แลวปฏบตดงน 1.วางเทาซายไปดานขาง มอทงสองจบคว าดานหนา ระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.ยนยอเขาซายจรดเทาขวา คลายจบทงสองออกไป ตงวงบน แตใหวงทงสองขางคอนมาดานหนาเลกนอย เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต ใหแตะเทาอกครงหนงในค ารองซ าวา “ฉลอง” แลวซอยเทาหมนตวลงมาดานหลงเพอจะหนหนา ระหวางทหมนตวใหลดวงทงสองลงมาดวย

5 เขมขาบ

หนหนา ปฏบตดงน 1.กาวหนาดวยเทาขวา แทงมอขวาดานหนาระดบอก ออกไปดานขาง มอซายตงวงลาง เอยงศรษะและ กดไหลซาย 2.ยนตงเขาขวาแตะเทาซาย ตงมอขวาดานขางตงแขนระดบไหล มอซายเทาเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) หมายเหต ท านองเออน ใหปฏบตดงน 1.กาวหนาดวยเทาซาย แทงมอซายดานหนาระดบอก ออกไปดานขาง มอขวาตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวาคงเดม 2.ยนตงเขาซายแตะเทาขวา ตงมอซายดานขางตงแขนระดบไหล มอขวาเทาเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย 3.มอและศรษะคงเดม แลวแตะเทาขวาซ าอกครงหนง ในการรองวา “เอย”

www.far.ssru.ac.th

188

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 6 คดกรช

1.ยกเทาขวาไปวางดานหลง แตะเทาซาย มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา ตรงค าวา “คด” 2.ในท านองเออน ใหปฏบตดงน 2.1 หนเฉยงดานซาย กาวเทาซายแตะเทาขวา มอซายตงวงบน แทงมอขวาดานหนาระดบอกออกไปดานขาง เอยงศรษะและกดไหลซาย แลวซอยเทาหมนตวไปดานขวา 2.2 หนเฉยงดานขวา กาวหนาดวยเทาซาย มอซาย ตงวงดานหนาระดบอก มอขวาแทงมอไปดานขาง และเอยงศรษะซายคงเดม 3.ยนยกเทาขวา มอขวาแทงออกไปตงวงบน มอซายจบหงายทขางเอวดานขวา เอยงศรษะและกดไหลขวา สะดงตวขนตรงกบค าวา “กรช” 1 ครง (ดงภาพ)

7 เออน (ทาโบก)

หนขวาดงเดม ปฏบตทาร าดงน 1.กาวหนาดวยเทาขวา มอขวาตงวงลาง มอซายจบหงายระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 1) 2.วางสนเทาซายใกลกบเทาขวาทยน เดนมอขวาไป จบหงายดานหลงแขนตงระดบสะโพก และมวนมอ จบซายออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพหมายเลข 2 ) 2

1

www.far.ssru.ac.th

189

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 8 หอยหนา

หนหนา ปฏบตทาร าดงน 1.กาวหนาดวยเทาซาย มอซายตงวงลางแตใหปลายมอเอยงไปทางซายเลกนอย (ตะแคงมอ) มอขวาจบคว า ระดบวงลาง ศรษะเอยงขวาเลกนอย 2.ยนยกเทาขวา มอซายตงวงลาง คลายจบมอขวาออกแบหงายดานหนา เหยยดแขนเหนอระดบเขาขวาท ยก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

9 ปกทอง

หนขวา 1.เทาขวากาวหนา มอซายคงเดม มอขวาจบหงายเหนอหนาขาขวาทกาวงอแขนเลกนอย เอยงศรษะและ กดไหลขวา 2.ยนยกเทาซาย มอซายจบหงายดานหลงแขนตง หมนมอจบขวาลงเปนจบคว าตรงหนาขาซายทยก เอยงศรษะ และกดไหลซาย (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

190

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 10 กรอง

ในค ารองนแบงการร าออกเปน 3 ชวง ปฏบตตอเนองกนไดแก 1. ชวงการเออนกอนรอง ผแสดงหนหนาและปฏบต “การเลน เทาชา”ดงน 1.1 แตะเทาซาย มอซายคงเดม คลายมอขวาออกแบหงาย ระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา 1.2 น าเทาซายไปวางหลง แตะเทาขวา มอซายคงเดม หมนมอขวาขนตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย 1.3 แตะเทาขวาซ า 1 ครง มอซายคงเดม มอขวา จบคว าระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. ชวงค ารองวา “กรอง” หนหนาคงเดม ใหน าเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย มอซายคงเดม หมนมอขวาขนจบหงายระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา 3. ชวงการเออนหลงรอง ปฏบต “การเลนเทาเรว”ดงน 3.1 หนหนา น าเทาไปวางหลง แตะเทาขวา มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 3.2 หนหนา กาวหนาดวยเทาขวา แตะเทาซาย มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 3.3 หนขวา โดยกาวซาย แตะขวา มอซายจบหงายดานหนาระดบเอว งอแขน มอซายจบคว าดานหนาระดบ สายตา งอแขน (ทารอยดอกไม) เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต ซอยเทาหมนตวลงดานหลงเพอหนมาดานซาย

www.far.ssru.ac.th

191

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 11 ดอกชด

1.หนเฉยงซาย กาวหนาดวยเทาขวาเพอหมนตวกลบไปทางขวา มอทงสองตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.หนขวา ยกเทาซาย เดนมอซายไปจบหงายดานหลงแขนตง มอขวาจบคว าแลวหมนขนมาเปนจบหงายบนหนาขาซายทยก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

12 สงวาลวรรณ

หนขวา 1.เทาซายกาวขาง มอซายจบหงายระดบวงลาง มอขวาตงวงบน (ทาสอดสรอยมาลา) เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.ยนแตะเทาขวา คลายจบมอซายออกไปตงวงบน มอขวาจบคว าแลวหมนขนมาเปนจบหงายระดบวงลาง (ทาสอดสรอยมาลา) เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) หมายเหต แตะเทาขวาซ าอก 1 ครงแลวซอยเทาหมนตวลงดานหลงเพอหนมาทางซาย มอและศรษะคงเดม

13 วจตร

หนซาย กาวเทาขวาไปดานขางแลวแตะเทาซาย คลายมอจบขวาออกยกขนตงวงบน มอซายจบคว าแลวหมนมอขน เปนจบหงาย (ทาสอดสรอยมาลา) เอยงศรษะและ กดไหลซายตรงกบค าวา “วจตร”

www.far.ssru.ac.th

192

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 14 จ ารส

ในค ารองนแบงการร าออกเปน 3 ชวง ปฏบตตอเนองกนไดแก 1.ชวงการเออนกอนรอง ปฏบตดงน 1.1 แตะเทาซาย 2 ครง แลวหมนตวมาดานหนา มอและ ศรษะคงเดมแตะเทาซาย 1.2 แตะเทาซายซ าอก 1 ครง มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา ตรงกบเออนค าวา “เอย” 2.ชวงค ารองวา “จ ารส” หนหนาคงเดม ใหน าเทาซายไปวางหลง แตะเทาขวา มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 3. ชวงการเออนหลงรอง ปฏบตดงน 3.1 หนหนา น าเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 3.2 หนซายโดย กาวซายแตะเทาขวา มอทงสองจบ คว าดานหนาระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต ซอยเทาหมนตวมาดานหนา

15 เรอง

หนหนา 1.เทาซายกาวหนา คลายจบทงสองขางออกไปดานขางระดบไหล เอยงศรษะคงเดม 2.ยนยอเขา กระดกเทาขวา ตงมอซายดานขางแขนตงระดบไหล มอขวาตงวงบน ลกคอซาย (ดงภาพ)

16 เออน (ทาโบก) ปฏบตเชนเดยวกบทาท 7

www.far.ssru.ac.th

193

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 17 ทบทรวง

หนหนา 1. เทาขวากาวหนา รวมมอระดบอกใหมอซายจบหงาย มอขวาตงวงดานหนา เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. ยกเทาซาย เดนมอซายไปจบหงายดานหลง แขนตง มอขวาจบหงายระหวางอก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

18 พวงเพชร

หนซาย 1.กาวซาย มอซายคงเดม คลายมอจบขวาออกแลวหมนขนตงวงลาง เอยงศรษะคงเดม 2. แตะเทาขวา มอซายคงเดม มอขวาจบคว าแลวหมน ขนเปนจบหงาย เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) หมายเหต ซอยเทาหมนตวมาดานหนา

19 เมด

ในค ารองนแบงการร าออกเปน 3 ชวง ปฏบตตอเนองกนไดแก 1.ชวงการเออนกอนรอง ผแสดงหนหนาและปฏบต “การเลนเทาชา”ดงน 1.1 แตะเทาขวา มอซายคงเดม คลายมอขวาออกแบหงายระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย 1.2 น าเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย มอซายคงเดม หมนมอขวาขนตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) 1.3 แตะเทาซายซ า 1 ครง มอซายคงเดม มอขวา จบคว าระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหล

www.far.ssru.ac.th

194

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

2. ชวงค ารองวา “เมด” หนหนาคงเดม ใหกาวหนาดวยเทาซาย แตะเทาขวา มอซายคงเดม หมนมอขวาขนจบหงายระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย 3. ชวงการเออนหลงรอง ปฏบต “การเลนเทาเรว”ดงน 3.1 หนหนา น าเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 3.2 หนซายโดย กาวหนาดวยเทาซาย มอซายจบหงายดานหลงแขนตงคงเดม มอขวาคลายจบออกเปนตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย 3.3 หนซาย แตะเทาขวา มอซายคงเดม มอขวาลอแกวหงายระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปดานขวา มอและศรษะคงเดม

20 แตง

หนขวา 1.เทาขวากาวหนา มอซายคงเดม หงายมอลอแกวปลายมอตกลง เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.ยกเทาขวา มอซายคงเดม หมนมอลอแกวขวาขน ตงระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

21 ทองกร

หนขวาคงเดม 1.วางเทาซายไปดานขาง มอซายจบตะแคงดานหนาระดบไหล ตงมอขวาดานหนาระดบเดยวกน เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.แตะเทาขวา มวนจบซายออกไปดานขางตงวงระดบไหล หมนมอขวามาจบหงายดานขางซายระดบเดยวกบวง เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต แตะเทาขวาซ า 1 ครง แลวซอยเทาหมนตวลงดานหลงเพอหนดานซายตรงกบการรองซ าค าวา “ทองกร”

www.far.ssru.ac.th

195

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 22 แกวแดง

หนซาย กาวขวาไปดานขาง แตะเทาซาย มวนจบขวาออกไปดานขางตงวงระดบไหล เดนมอซายมาจบหงายดานขางขวาระดบเดยวกบวง เอยงศรษะและกดไหลขวา

23 ประดบ

ในค ารองนแบงการร าออกเปน 3 ชวง ปฏบตตอเนองกนไดแก 1.ชวงการเออนกอนรอง ผแสดงปฏบต “การเลนเทาชา” 1.1 หนซาย แตะเทาซายซ าอก 1 ครง มอและศรษะ คงเดม 1.2 หนหนา เทาซายกาวหนา แตะเทาขวา มวนจบซายออกไปดานขางตงวงระดบไหล เดนมอขวามาจบหงายดานขางซายระดบเดยวกบวง เอยงศรษะและกดไหลซาย 1.3 แตะเทาขวาซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2.ชวงค ารองวา “ประดบ” หนหนาคงเดม เทาขวากาวหนา แตะเทาซาย มวนจบขวาออกไปดานขางตงวงระดบไหล เดนมอซายมาจบหงายดานขางขวาระดบเดยวกบวง เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพหมายเลข 1) 3.ชวงการเออนหลงรอง หนซาย กาวซายแตะเทาขวา มวนจบซายออกไปตงวงกลาง เดนมอซายมาจบคว า ดานขางงอแขน ระดบศรษะ (ทากระหวดเกลา) เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 2) หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปดานขวา

1

2

www.far.ssru.ac.th

196

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 24 เนอง

หนขวา 1. กาวซายไปดานขาง มอซายเปลยนมาเปนจบหงายดาน หนาระดบอก มวนมอขวาออกเปนตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. ยกเทาขวา มวนมอซายออกไปตงวงดานหนาระดบอก หมนมอขวาออกไปแบหงายดานขางระดบศรษะ งอศอก เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ)

25 เออน (ทาโบก) ปฏบตเชนเดยวกบทาท 7 26 ธ ามรงค

หนขวา ถายน าหนกไปทเทาขวา เอยงศรษะคงเดม แลวกลบ ยนดวยเทาซายแตะเทาขวา ตงมอซายทอดล าแขนไปดานหนาระดบอก ตงมอซายและใชนวชแตะทนวช นวกลาง นวนางและนวกอยของมอซายเรยงกนอยางเรว เอยงศรษะและกดไหลซาย

27 รจนา

ถอนเทาซายยกไปวางดานหลง เอยงศรษะคงเดม พรอมกบเปลยนมาหนซาย แตะเทาขวา ตงมอขวาทอดล าแขนไปดานหนาระดบอก ตงมอขวาและใชนวชแตะทนวช นวกลาง นวนางและนวกอยของมอขวาเรยงกนอยางเรว เอยงศรษะและกดไหลขวา

www.far.ssru.ac.th

197

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 28 เออน

หนหนา 1.ยกเทาขวามาวางดานหลง แตะเทาซาย มอซายแบหงายดานหนา งอแขนเลกนอยระดบอก มอขวาจบคว าดานหนา งอแขนเลกนอยระดบเดยวกน เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.ยกเทาซายมาวางดานหลง แตะเทาขวา หมนมอซายขนตงดานหนา ตงแขนระดบอก หมนมอขวาขนเปนจบหงายดานหนา ตงแขนระดบเดยวกน เอยงศรษะและ กดไหลขวา (ดงภาพ) 3.แตะเทาขวาซ าอก 1 ครง มอซายจบคว าดานหนางอแขนระดบอก มอขวาปลอยจบเปนมอแบหงายดานหนา งอแขนเลกนอยระดบเดยวกน เอยงศรษะคงเดม

29 คาเมอง

หนหนาคงเดม 1.ยกเทาขวามาวางดานหลง แตะเทาซาย หมนมอซายขนเปนจบหงายดานหนา ตงแขนระดบอก หมนมอขวาขนเปนตงมอดานหนา ตงแขนระดบเดยวกน เอยงศรษะและกดไหลซาย ตรงกบค าวา “คา” 2.แตะเทาซายซ าอก 1 ครง ปลอยจบซายเปนมอแบหงายใหปลายนวเฉไปทางซายเลกนอย (แทงมอ) มอขวาคงเดมแตใหงอแขน เปลยนเปนเอยงศรษะและกดไหลขวา หนซาย 3.กาวเทาซายไปทางซาย แตะเทาขวา แทงมอซายออกไปตงวงบน พลกมอขวาเปนแบหงาย เฉปลายมอไปทางขวาเลกนอย เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 1) หมายเหต ซอยเทาเคลอนทไปดานขวา พรอมกบแทงมอออกไปดานขางแขนตง

1

www.far.ssru.ac.th

198

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

หนขวา 4.กาวเทาซายไปดานขาง มอซายจบคว าดานขาง งอแขนระดบเอว มอขวาแบหงายดานขาง งอแขนระดบเดยวกน เอยงศรษะและกดไหลซาย 5. ยนยกเทาขวา สอดมอจบซายขนไปปลอยแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ หมนมอขวาขนตงมอตงแขนดานขางระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา พรอมกบสะดงตวขน 1 ครง ตรงกบค าวา “เมอง” (ดงภาพหมายเลข 2)

30 อรามเรอง

หนขวา 1. วางเทาขวาลงดานขาง มอทงสองตงวงบนใหคอนมาดานหนา เอยงศรษะและกดไหลซาย พรอมกบถายน าหนกไปทเทาขวา 2. แตะเทาซาย เดนมอขวาไปจบหงายดานหลงแขนตงระดบสะโพก มอซายจบคว าดานหนาระดบอก งอแขน เอยงศรษะและกดไหลขวาตรงกบค าวา“อรามเรอง” (ดงภาพหมายเลข 1) หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปทางซายพรอมกบคลายมอจบซายดานหนาออกไปดานขาง มอขวาและศรษะคงเดม หนซาย 3. วางเทาซายลงดานขาง มอทงสองตงวงบนใหคอนมาดานหนา เอยงศรษะและกดไหลขวาคงเดม พรอมกบ ถายน าหนกไปทเทาซาย 4. แตะเทาขวา เดนมอซายไปจบหงายดานหลงแขนตงระดบสะโพก มอขวาจบคว าดานหนาระดบอก งอแขน เอยงศรษะและกดไหลซาย ตรงกบค าวา “อรามเรอง

2

2

1

www.far.ssru.ac.th

199

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต (รองซ า)”

หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปดานหนาพรอมกบคลายมอจบขวาดานหนาออกไปดานขาง มอขวาและศรษะคงเดม

31 เพชรรตน

หนหนา 1. เทาขวากาวขาง มอซายเทาเอว ตงมอขวาดานหนา งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลซายตรงกบค าวา “เพชร..” (ดงภาพหมายเลข 1) 2. ยนแตะเทาซาย มอซายคงเดม มอขวาปาดมอเขามาแลวปลอยออกตงมอในระดบเดม เอยงศรษะและ กดไหลขวา ตรงกบค าวา “...รตน” (ดงภาพหมายเลข 2) 3. เทาซายกาวขาง มอขวาเทาเอว ตงมอซายดานหนา งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวาตรงกบการรองเออน 4. ยนแตะเทาขวา มอขวาคงเดม มอซายปาดมอเขามาแลวปลอยออกตงมอในระดบเดม เอยงศรษะและ กดไหลซาย ตรงกบการรองเออน 5. แตะเทาขวาซ าอก 1 ครง มอและศรษะคงเดม ตรงกบค าวา “เอย”

1

2

www.far.ssru.ac.th

200

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 32 ตรสไตร

หนซาย 1. ยกเทาขวามาวางดานหลงแตะเทาซาย มอซาย จบคว าดานขางงอแขนระดบวงบน ยกมอขวาขนตงวงบน (ทากระหวดเกลา) เอยงศรษะและกดไหลขวาตรงกบ ค าวา “ตรส” 2. กาวเทาซายแตะเทาขวา มวนมอจบซายออกไป ตงวงบน มอขวาหมนมาจบคว าดานขาง งอแขน ระดบวงบน (ทากระหวดเกลา) เอยงศรษะและ กดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 1) หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปดานขวา หนขวา 3. กาวเทาซายไปดานขาง มอและศรษะคงเดม 4. ยกเทาขวา หมนมอซายขนจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล มวนมอขวาตงวงบน เอยงศรษะและ กดไหลขวา พรอมกบสะดงตวขน 1 ครง ตรงกบค าวา “ไตร” (ดงภาพหมายเลข 2)

33 เออน (ทาโบก) ปฏบตเชนเดยวกบทาท 7 34 ทรงมงกฎ

หนหนา 1. เทาขวากาวหนา มอทงสองจบคว าดานขาง งอแขนระดบเอว ศรษะตรง 2. ยกเทาซาย สอดมอจบทงสองขนเปนแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ (ทาพรหมสหนา) ศรษะตรง (ดงภาพ)

2

1

www.far.ssru.ac.th

201

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 35 กรรเจยกจร…ส...

หนขวา 1.กาวเทาซายไขวเพอจะหนไปดานขวา มอซายแบหงายดาน ขาง ระดบเอวงอแขน มอขวาจบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.ยนยกเทาขวา หมนมอซายขนตงวงลาง หมนจบหงายเขาหาล าตวดานขาง ระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) หมายเหต เลนเทาตามท านองเออน มอคงเดม ดงน

2.1 แตะเทาขวา เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.2 ยกเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย เอยงศรษะ

และกดไหลขวา 2.3 แตะเทาซายซ าอก 1ครง แลวกาวซายแตะเทาขวา

เอยงศรษะและกดไหลซาย ตรงกบค าวา “ส...” 2.4 ยกเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย เอยงศรษะ

และกดไหลขวา หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปดานซาย

36 ...วรรณ

หนซาย 1.กาวเทาขวาไปดานขาง มอขวาแบหงายดานขาง ระดบเอวงอแขน มอซายจบคว าดานขาง งอแขน ระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.ยนยกเทาซาย หมนมอขวาขนตงวงลาง หมนจบหงายมอซายเขาหาล าตวดานขาง ระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

202

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 37 วาวแวว

หนซาย 1. วางเทาซายลงทางดานซาย ตงมอทงสองดานหนาระดบไหล งอแขนเลกนอย เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. ยนยอเขาแตะเทาขวา มอทงสองจบคว าระดบเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 1) หมายเหต ซอยเทาหมนตวมาดานหนาพรอมกบคลายมอออกไปดานขาง หนหนา 1.ยนยอเขาแตะเทาขวา หมนมอทงสองขนตงมอดานหนาและน านวหวแมมอแตะทขอแรกของนวช แลวประนวชถๆ เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 2) ตรงกบการรองซ าวา “วาว..” 3.ยกเทาขวาไปวางดานหลงแตะเทาซาย ประนวชเปนครงสดทายอก 1 ครง เอยงศรษะและกดไหลขวา ตรงกบการรองซ าวา “..แวว”

38 แกวกดน

หนหนาคงเดม 1.เทาซายกาวหนา มอซายแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว มอขวาลอแกวคว าดานขา งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.กระดกเทาขวา เดนมอซายไปจบหงายดานหลงแขนตงระดบสะโพก ยกมอลอแกวขวาขนดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

1

2

www.far.ssru.ac.th

203

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 39 ดอกไม...

หนหนาคงเดม 1.การเลนเทาชาตามจงหวะเออน ดงน 1.1 แตะเทาขวา มอและศรษะคงเดม 1.2 ยกเทาขวาไปวางหลงแตะเทาซาย มอซายคงเดม ปลอยมอขวาออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา(ดงภาพหมายเลข 1) 1.3 แตะเทาซายซ าอก 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2.การเลนเทาเรวตอเนองตามค ารองและเออน ดงน 2.1 กาวเทาซายยกเทาขวามาแตะเทา มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย ตรงกบค ารองวา “ดอกไม..” 2.2 ยกเทาขวาไปวางหลงแตะเทาซาย มอทงสอง คงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา หนซาย 2.3 กาวเทาซาย แลวหนไปดานซาย แตะเทาขวา มอทงสองจบคว าดานหนา งอแขนเลกนอยระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 2) หมายเหต ซอยเทาหมนตวมาดานหนา พรอมกบคลายมอออกไปแบหงายดานขาง

40 ...ไหว

หนหนา 1. เทาซายกาวหนา มอทงสองจบคว าดานหนาเขาหาตว งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะซายคงเดม 2. กระดกเทาขวา มวนจบออกไปตงวงบนแตใหแขนคอนมาขางหนามากกวาปกต (ดงภาพ) ลกคอซาย

41 เออน (ทาโบก) ปฏบตเชนเดยวกบทาท 7

1

2

www.far.ssru.ac.th

204

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 42 หอยอบะ

หนขวา 1. เทาซายกาวหนา มอทงสองตงวงดานหนาระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. ยกเทาขวา เดนมอซายไปจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก เดนมอขวาไปจบคว าดานขาง งอแขนระดบ ศรษะเอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ)

43 บหงามา...

หนขวาคงเดม วางเทาขวาไปดานหลง มอซายคงเดม สะบดมอขวาปลอยจบออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซายตรงกบค ารองวา “บหงา” (ดงภาพ) แลวฉายเทาตามจงหวะเออน ดงน 1.ฉายเทาซาย มอทงสองและศรษะคงเดม 2.วางเทาซายลงดานหลง มอซายคงเดม มอขวาจบจบแลวหมนเขาหาตวเปนจบคว าดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลขวา 3.ฉายเทาขวา มอทงสองและศรษะคงเดม 4.วางเทาขวาลงดานหลง มอซายคงเดม มอขวาสบดจบออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย ตรงกบค ารองวา “มา..”

www.far.ssru.ac.th

205

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 44 ...ลย

หนขวาคงเดม 1.เทาขวากาวหนา ตงมอซายดานขางแขนตงระดบไหล มอขวาจบคว าดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะ และกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 1) 2.กระดกเทาซาย วาดแขนซายลงมาทขางสะโพก แลวพลกแขนหงายขน มอแบหงายดานขางแขนตงระดบไหล มอขวามวนจบออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพหมายเลข 2)

45 เหนบกรช

หนหนา 1. เทาขวากาวขาง มอซายเทาเอว มอขวาหยบกรชขนมา เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. ยกเทาขวามากาวหนา มอซายจบหงายระดบวงลาง มอขวาถอกรชระดบวงลาง 3. ยนยกเทาซาย มวนมอซายออกไปเทาเอว มอขวาน ากรชเหนบทเอวดานซาย เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) 4.แตะเทาซาย มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา ตรงกบการรองซ าวา “เหนบ..” 5.กาวเทาซายแตะเทาขวา มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย ตรงกบการรองซ าวา “...กรช”

1

2

www.far.ssru.ac.th

206

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 46 ฤทธไกร

หนหนาคงเดม 1.เทาขวากาวหนา มอซายจบคว าดานขาง งอแขนระดบ ไหล มอขวาแบหงายดานหนา งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.ถายน าหนกมาทเทาซายแลวยกเทาขวา สอดจบซาย ขนแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ หมนมอขวาขนตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย หมายเหต เลนเทาเรวตามจงหวะเออนดงน 2.1 แตะเทาขวา มอและศรษะคงเดม 2.2 กาวเทาขวาแตะเทาซาย มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา

47 แลวไคลคลา

หนหนาคงเดม 1. ยกเทาซายไปวางดานหลง ลดมอซายลงตงวงลาง มอขวาตงวงกลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. ยกเทาขวาขนแลวกาวหนา มอซายกดปลายมอกรดนวเขามารวมกนแลวปลอยออกตงวงลาง มอขวากดปลายมอกรดนวเขามารวมกนแลวปลอยออกไปตงวงบน (ทาลาตวพระ) เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) ตรงกบค ารองวา “แลวไคล..” หมายเหต ขยนเทาเคลอนทไปทางซายในการรองเออน 3.ยกเทาซายขนแลวกาวหนา เดนมอซายขนตงวงกลางแลวกดปลายมอกรดนวเขามารวมกนแลวปลอยออกตงวงบน ลดมอขวาลงมาในวงลางแลวกดปลายมอกรดนวเขามารวมกนและปลอยออกไปตงวงลาง (ทาลาตวพระ) เอยงศรษะและกดไหลซาย ตรงกบค ารองวา “...คลา”

48 เออน (ทาโบก) ปฏบตเชนเดยวกบทาท 7

www.far.ssru.ac.th

207

จากทาร าเพลงลงสรงโทนอเหนาในตาราง จะเหนไดวามทาร าตามบทรองและการเออนจ านวน 42 ทาร ารวมกบทาโบก 6 ครง รวมทงสน 48 ทาร า ในจ านวนนมทาร าทใชในความหมายของเครองทรง จ านวน 10 ทาร า ไดแก

- ทาท 1 ในความหมายของ การนงผา - ทาท 4 ในความหมายของ การสวมเสอ - ทาท 8 ในความหมายของ การใสหอยหนา - ทาท 12 ในความหมายของ การสวมสงวาล - ทาท 17 ในความหมายของ การใสทบทรวง - ทาท 21 ในความหมายของ การใสทองกร - ทาท 26 ในความหมายของ การสวมธ ามรงค - ทาท 34 ในความหมายของ มงกฎ - ทาท 42 ในความหมายของ หอยอบะ - ทาท 45 ในความหมายของ การเหนบกรช

สวนทาอนๆ เปนทาประกอบ และสรอยทาทหมายถงความงามและลวดลายของ เครองแตงตว คณคาของเครองประดบ และวสดทน ามาประกอบเปนเครองประดบทกลาวถง ลกษณะเชนนจะพบไดในการร าลงสรงทรงเครองในเพลงอนๆ ทมการสวมเครองแตงกายและเครองประดบชนดเดยวกน ตารางท 4.4 ทาร าในเพลงเสมอ ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 ทาท1 (เดนขน)

หนหนา 1.ถอนเทาซายไปวางหลง มอซายแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว มอขวาจบคว าดานขาง งอแขนระดบ ไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.เทาขวากาวหนา หมนมอซายขนตงมอดานขาง ตงแขนระดบไหล สอดมอจบขวาขนแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

208

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 2 ทาท 2 (เดนขน)

หนหนา 1.เทาคงเดม มอซายลดลงมาจบคว าดานขาง งอแขน ระดบไหล ลดมอขวาลงแบหงายดานขาง งอแขน ระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวาคงเดม 2.เทาซายกาวหนา สอดมอจบซายขนแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ หมนมอขวาขนตงมอดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

3 ทาท 3 -5 (เดนขน) ปฏบตซ าทาท 1 ทาท 2 และทาท 1 ตามล าดบ 4 ทาท 6 (ถอยลงหลง)

หนหนา 1.เทาคงเดม มอซายลดลงมาจบคว าดานขาง งอแขน ระดบไหล ลดมอขวาลงแบหงายดานขาง งอแขน ระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวาคงเดม 2.เทาซายยกขนแลววางลงดานหลงเชนเดม สอดมอ จบซายขนแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ หมนมอขวาขนตงมอดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

5 ทาท 7 (ถอยลงหลง)

หนหนา 1.ฉายเทาขวา มอซายแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว มอขวาจบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะ และกดไหลซาย 2.ยกเทาขวาวางหลง หมนมอซายขนตงมอดานขาง ตงแขนระดบไหล สอดมอจบขวาขนแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

209

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 6 ทาท 8 -9 (ถอยลงหลง) 1.ปฏบตซ าทาท 4 ทาท 5 ตามล าดบ

2.วางเทาลงหลง 4 ครง เรมดวยเทาขวา จบดวยเทาซายวางหลง พรอมกบหนตวไปดานขวา

7 ทาท 10

หนขวา 1.กาวเทาขวาไปดานขาง มอซายแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว มอขวาจบคว าดานขาง งอแขนระดบ ไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.ยกเทาซาย เดนมอซายไปจบหงายดานหลงแขนตงระดบสะโพก สอดมอจบขวาขนปลอยแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

8 ทาท 11

หนขวา 1.สะดงตวขน 1 ครง มอซายคงเดม ลดมอขวาลงเปน มอแบหงายดานขางงอแขนระดบเอว เอยงศรษะและ กดไหลขวา 2.กาวเทาซายแตะเทาขวา เดนมอจบซายขนปลอย ตงวงบน แทงมอขวาไปแบหงายดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต แตะเทาอกครงหนงแลวซอยเทาหมนตวไปดานหลงแลวหนมาดานหนา

9 ทาท 12

หนหนา 1.ประเทาซายแลวยกขน มอซายลดลงมาจบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล มอขวาลงแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.วางเทาซายลงน าเทาขวามาผสม สอดมอจบซายขนแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ หมนมอขวาขน ตงมอดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและ กดไหลขวา (ดงภาพ) หมายเหต ใชตว 6 จงหวะ

www.far.ssru.ac.th

210

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 10 ทาท 13 (ทาเขา)

หนขาง 1. ยกเทาขวาไปวางดานหลง ลดมอซายลงแบหงายดานขางงอแขนระดบอก มอขวาจบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. เทาซายกาวขาง พลกมอซายขนตงมอดานหนา งอแขนระดบปาก หมนมอจบขวาเขาหาตวดานขาง งอแขนระดบศรษะ (ทาชกแปง) เอยงศรษะและ กดไหลขวา (ดงภาพ) หมายเหต ยด ยบ แลวซอยเทาเขาโรง พรอมกบเปลยนมอชกแปงชาๆ ตามไปดวย

ทาร าในเพลงเสมอประกอบดวยทาร าในการกาวไปขางหนา 5 ครง เรยกวา “5 ไมเดน” และถอยลงดานหลง 4 ครง เรยกวา “4 ไมลา” จากนนดนตรจะบรรเลงเพลงรวเพอใหผแสดงปฏบตทาร าเพอเขาโรง หรอถาเปนการแสดงละครจะเปนการเชอมใหผแสดงเขาบทตอไป

สรป การร าลงสรงในการแสดงนาฏศลปไทย เปนการแสดงทาทางเกยวกบการอาบน า

แตงตวของตวละครเอกในเรองม 7 ประเภท ไดแก ร าลงสรงปพาทย ร าลงสรงสหราย ร าลงสรงโทน ร าลงสรงมอญ ร าลงสรงลาว ร าลงสรงแขก และร าชมตลาด โดยมขนตอนการร าทงหมด 3 ขนตอนคอ ขนตอนท 1 การอาบน า ขนตอนท 2 การทรงพระสคนธ หรอการประพรมเครองหอม และ ขนตอนท 3 การทรงเครองหรอการแตงกาย โดยในการร าลงสรงแตละครงอาจปฏบตครบทง 3 ขนตอน 2 ขนตอนหรอมเพยงขนตอนเดยวคอขนตอนท 3 กได

การร าลงสรงโทนในการแสดงละครเรองอเหนา จดเปนการแสดงวฒนธรรมของคนไทยอยางหนงในเรองเกยวกบการใหความส าคญของน า และวถชวตของคนไทยดงนนการร า ลงสรงโทน จงเปนการร าอวดฝมอและอวดความงดงามของเครองแตงกายตามแบบละครใน โดยมงเนนทจะใหตวละครเอกมบทบาทส าคญอกทงยงเปนการเพมคณลกษณะพเศษใหกบละคร

www.far.ssru.ac.th

211

เพอสะทอนใหเหนขนบธรรมเนยมของราชส านก ในเรองการสรงน าของพระมหากษตรยทจะตองกระท าในโอกาสพเศษ จนกลายเปนคานยมมาถงประชาชนทมกจะนยมการอาบน า เปนกจวตรประจ าวน และ/หรอกอนจะไปประกอบกจกรรมส าคญทงในและนอกเรอน

ร าลงสรงโทนในบทอเหนา เปนการร าเดยวอยในการแสดงละครใน เรองอเหนาตอนยกทพไปชวยรบทเมองดาหาในศกกะหมงกหนง โดยมองคประกอบส าคญดงน

1. ผแสดง มลกษณะโดยรวมแบบตวพระ มความสามารถในการร าไดสวยงามมททาลลาแบบละครในมปฏภาณไหวพรบความจ าด และควรมทาทางคลองแคลว มภมในตวเองดวย ซงผ แสดงทจะร าลงสรงโทนไดงดงามและมบคลกดงกลาวตองเปนผ ผานการฝกพนฐานทางนาฏศลปไทยมาแลว และมความอดทนฝกฝนพฒนาฝมอไปตาม ล าดบขนจนสามารถตอทาร าลงสรงโทนไดอยางถกตองและสวยงามได

2. เพลงรองและท านองเพลงประกอบการแสดงม 3 เพลง คอ เพลงตนเขามาน เพลงลงสรงโทน และเพลงเสมอ 3. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง ใชวงปพาทยเครองหา วงปพาทยเครองค หรอ วงปพาทยเครองใหญ โดยมเครองดนตรพเศษในการตหนาทบประกอบการรองและการบรรเลงเพลงลงสรง คอโทน หรอกลองแขก 4 เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง ก าหนดใหผแสดงแตงกายยนเครองพระ โดยนยมใหสวมเสอแขนยาว และเหนบกรชไวทเอวดานซาย

5 โอกาสทใชแสดง สามารถน ามาใชเปนการร าเดยวในการแสดงละครใน เรองอเหนา ตอนเดนทางไปชวยรบทเมองดาหา หรอเปนการร าเดยว ในการแสดงสาธตหรอในการแสดงวพธทศนาตางๆ โดยเฉพาะการแสดงชดนเปนชดการแสดงหนงบรรจไวในหลกสตรนาฏศลปไทยในระดบอดมศกษา การปฏบตทาร าชดลงสรงโทนอเหนา ประกอบดวยทาร าตามเพลงทใชดงน

- ทาร าในเพลงตนเขามานส าหรบการเรมตนการแสดงเพอใหผแสดงปรากฏตวบนเวท - ทาร าในลงสรงโทน แสดงถงเครองทรงของอเหนาและเครองประดบ พรอมกบเหนบกรช

เปนอาวธประจ ากาย - ท าร าในเพลงเสมอ ส าหรบใหผแสดงกลบเขาในฉากเมอจบการแสดง

www.far.ssru.ac.th

212

ค าถามทบทวน

1. ค าวา “ลงสรง” มความหมายแบงเปน 3 นย คออะไรบาง จงอธบาย

2. ทานมความรเกยวกบการร าลงสรงอยางไรบาง จงอธบาย 3. การร าลงสรง หรอการอาบน าแตงตวในการแสดงนาฏศลปไทย (ละครร า) มกประเภท อะไรบาง จงอธบาย 4. จงอธบายถงขนตอนและวธการน าการร าลงสรงไปใชในนาฏศลปไทยมาโดยละเอยด 5. จงกลาวถงพงศาวดารอเหนาทแพรเขามาในประเทศไทย พรอมกบอธบายถงเรองอเหนาในลกษณะตางๆในประเทศไทยใหชดเจน 6. วตถประสงคในการร าลงสรงในการแสดงละครเรองอเหนามอะไรบาง จงอธบายโดยละเอยด 7. จงอธบายถงทมาของการร าลงสรงโทน (อเหนา) มาใหเขาใจ 8. จงกลาวถงประวตของอเหนาเปนตวละครเอกในการแสดงละครใน เรองอเหนามาโดยละเอยด 9. ท านองเพลงทใชประกอบการแสดงลงสรงโทน (อเหนา) มเพลงอะไรบาง จงอธบาย

10. จงอธบายถงการปฏบตทาร าหลกในการแสดงร าลงสรงโทน (อเหนา) มาใหเขาใจและสามารถปฏบตได ดงตอไปน

10.1 ทานงผา 10.2 ทาใสเสอ 10.3 ทาใสสนบเพลา 10.4 ทาใสทบทรวง 10.5 ทาใสแหวน

11. นาฏยศพททส าคญในการปฏบตทาร าชดลงสรงโทน (อเหนา) คอ การเลนเทาชา และการเลนเทาเรว นนปฏบตอยางไร จงอธบายมาใหเขาใจ 12. ตามเนอรองประกอบการแสดงชดลงสรงโทน (อเหนา) ปรากฏชอเครองแตงกายและเครองประดบอะไรบาง จงอธบายถงลกษณะของเครองแตงกายและเครองประดบนนมาใหเขาใจ

www.far.ssru.ac.th

213

เอกสารอางอง

จรยา แดงรน. (2551). ลงสรงโทนอเหนา. ศลปนพนธตามหลกสตรศลปบณฑต สาขาวชา

นาฏศลปไทย ภาควชานาฏศลป คณะศลปะนาฏดรยางค สถาบนบณฑตพฒนศลป. ด ารงราชานภาพ,สมเดจฯ กรมพระยา.(2546). ละครฟอนร า. กรงเทพฯ: ศลปวฒนธรรม

ภาคพเศษส านกพมพมตชน. ธนต อยโพธ. (2516). ศลปะละครร าหรอคมอนาฏศลปไทย. (พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจา

เฉลมพลฑฆมพรโปรดใหพมพในงานฉลองพระชนมาย 5 รอบ ณ วนท 29 เมษายน 2516) กรงเทพฯ: หางหนสวนจ ากดศวพร.

พทธเลศหลานภาลย, พระบาทสมเดจพระ.(2514). เรองอเหนาพระราชนพนธรชกาลท 2 – ฉบบหอสมดแหงชาต. กรงเทพฯ: ศลปาบรรณาการ.

วรรณพน สขสม. (2545). ลงสรงโทน: กระบวนทาร าในการแสดงละครเรองอเหนา. วทยานพนธตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานาฏยศลปไทย ภาควชานาฏยศลป จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศลปากร, กรม. (ม.ป.ป.). ศลปวฒนธรรม เลม 7. กรงเทพฯ: กรมศลปากร. อทย สนธสาร. (2522). สารานกรมไทย. กรงเทพฯ: บ ารงนกลกจ.