แผนบรหารการสอนประจ าบทท 3

หวขอเนอหาประจ าบท บทท 3 การจดการซพพลายเชน มหวขอดงตอไปน ความหมายและความสาคญ องคประกอบของซพพลายเชน การพฒนารปแบบซพพลายเชน องคประกอบซพพลายเชน การบรหารจดการซพพลายเชน ความหมายการบรหารจดการซพพลายเชน วตถประสงคการบรหารจดการซพพลายเชน บทบาทของการบรหารจดการซพพลายเชน องคประกอบหลกของการบรหารจดการซพพลายเชน กลยทธการบรหารซพพลายเชน การบรณาการซพพลายเชน วตถประสงคเชงพฤตกรรม การจดการเรยนการสอนบทท 3 มวตถประสงคเชงพฤตกรรมทตองการใหผเรยนปฏบตไดดงตอไปน 1. อธบายความหมายของการจดการซพพลายเชนได 2. อธบายถงระดบ และขนตอนของกจกรรมในซพพลายเชน 3. สามารถอธบายถงประโยชนของการจดการซพพลายเชน 4. สามารถอธบายถง Bullwhip Effect และการแกปญหาในอนาคต และประโยชนทไดรบ วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน บทท 3 มวธสอนและกจกรรมการเรยนการสอนทใชดงตอไปน 1.วธสอน 1. ผสอนใชวธสอนแบบบรรยาย เปดวดทศน และวธการสอนแบบถาม-ตอบ 2. กจกรรมการเรยนการสอน สามารถจ าแนกไดดงน 2.1 กจกรรมกอนเรยน ผเรยนศกษาบทเรยนท 3 2.2 กจกรรมในหองเรยน มดงตอไปน 2.2.1 ผสอนปฐมนเทศรายวชา อธบายแผนการจดการเรยนการสอน ตลอดจน กจกรรมตางๆ ตามแผนบรหารการสอนประจ าบท 2.2.2 ผสอนบรรยายเนอหาบทท 3 และมกจกรรมและยกตวอยางประกอบ ถาม-ตอบ จากบทเรยน 2.3 กจกรรมหลงเรยน ผเรยนทบทวนเนอหาทไดเรยนในบทท 3 โดยใชค าถามจากค าถามทบทวนทายบท ตลอดจนการศกษาบทตอไปลวงหนาหนงสปดาห 2.4 ใหผเรยนสบคนขอมลจากแหลงเรยนรตางๆ เชน หองสมดหรอสออเลกทรอนกสตางๆ

สอการเรยนการสอนประจ าบท สอทใชส าหรบการเรยนการสอนเรองจรยธรรม และความรบผดชอบตอสงคมมดงตอไปน 1. แผนการสอนประจ าบท 2. Power point ประจ าบท 3. เอกสารประกอบการสอนประจ าบท 4. หนงสอ ต ารา และเอกสาร ทเกยวของ 5. สออเลกทรอนกส การวดผลและการประเมนผลประจ าบท 1. สงเกตการณตอบค าถามทบทวนเพอน าเขาสเนอหาในบทเรยน 2.สงเกตตงค าถาม และการตอบค าถามของผเรยน หรอการท าแบบฝกหดในชนเรยน 3.วดเจตคตจากพฤตกรรมการเรยน การเขารวมกจกรรมการเรยนการสอนและความกระตอรอรนในการท ากจกรรม 4.ความเขาใจและความถกตองในการท าแบบฝกหด

บทท 3 การจดการหวงโซอปทาน

(Supply Chain Management) แนวคดหลก การจดการหวงโซอปทาน เปนการจดลาดบของกระบวนการทงหมดทมตอการสรางความพอใจใหกบลกคา โดยเรมตนตงแตกระบวนการจดซอ (Procurement) การผลต (Manufacturing) การจดเกบ (Storage) เ ทค โน โลย ส า รสน เทศ ( Information Technology) การจ ดจ าหน ว ย (Distribution) และการขนส ง (Transportation) ซงกระบวนการทงหมดนจะจดระบบใหประสานกนอยางคลองตว นอกจากน การจดการซพพลายเชนไมไดครอบคลมเฉพาะหนวยงานตาง ๆ ภายในองคกรเทานน แตทสาคญจะสรางความสมพนธเชอมตอกบองคกรอน ๆ อยางมประสทธภาพ เชน ผจดหาวตถดบ/สนคา (Suppliers) บรษทผผลต (Manufactures) บรษทผจาหนาย (Distribution) รวมถงลกคาของบรษท จงเปนการเชอมโยงกระบวนการดาเนนธรกจทกขนตอนทเกยวของดวยกนเปนหวงโซหรอเครอขายใหเกดการประสานงานกนอยางตอเนอง ดงนน การจดการหวงโซอปทานจงมความสาคญตอการดาเนนธรกจ โดยเปนการสรางความไดเปรยบในการพฒนาเครอขายความรวมมอในการดาเนนธรกจผานการใชฐานขอมลฐานเดยวกน เพอตอบสนองความตองการของลกคาคนสดทาย วตถประสงคการเรยนร 1. เพอใหนกศกษาทราบบทบาทและความสาคญของหวงโซอปทาน 2. เพอใหนกศกษาเขาใจองคประกอบของหวงโซอปทาน 3. เพอใหนกศกษาเขาใจหลกการบรหารหวงโซอปทาน

หวขอการเรยนร หนวยเรยนรท 3.1 ความหมายและความสาคญของหวงโซอปทาน หนวยเรยนรท 3.2 องคประกอบของหวงโซอปทาน หนวยเรยนรท 3.3 การบรหารหวงโซอปทาน หนวยเรยนรท 3.1 ความหมายและความสาคญของหวงโซอปทานระดบโลก ความหมายค านยาม Supply Chain ของ Mentzer กลาววา หวงโซอปทาน (Supply chain) คอ กระบวนการตางๆ ททางานประสานกนโดยเรมตนแตกระบวนการจดซอ จดหา การผลต การเคลอนยาย การขนสง การจดเกบ การจดจาหนาย การขาย รวมถงการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการสนบสนนกระบวนการตางๆ ใหสามารถดาเนนการประสานกนไดอยางคลองตว

รปท 3.1 หวงโซอปทาน

Council of Logistics Management (CLM) กลาววา หวงโซอปทานเปนความสมพนธระหวางการวางแผนและการบรหารกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบการจดหา การแปรรป และกจกรรมโลจสตกสทกกจกรรม ซงจะรวมถงการประสานงานกน (Coordination) และการปฏบต/รวมมอกน (Collaboration) ระหวางผจาหนายวตถดบ ตวกลาง ผใหบรการขนสง และลกคา นอกจากนยงมคานยามของ Stock และ Lambert (2544) กลาววา หวงโซอปทาน คอ การบรณาการดชนการดาเนนธรกจจากลกคาคนสดทายไปถงผผลตรายแรกประกอบดวยการจดหาวตถดบ สนคา บรการ และขอมลทางการคาทชวยสรางประโยชนสวนเพมใหแกลกคา และผมสวนไดสวนเสยในระบบการคานน โดยกาหนดดชนชวดการดาเนนธรกจเกยวกบกจกรรมทางการคา 8 กจกรรม ไดแก (1) การบรหารจดการความสมพนธกบลกคา (Customer Relationship Management) (2) การบรหารจดการการบรการลกคา (Customer Service Management) (3) การบรหารจดการความตองการ (Demand Management) (4) การเตมเตมคาสงซอ (Order Fulfillment) (5) การบรหารจดการการไหลในการผลต (Manufacturing Flow Management) (6) การบรหารจดการความสมพนธผจดสง (Supplier Relationship Management ) (7) การพฒนาผลตภณฑและสอสาร (Product Development and Commercialization) (8) การยอนกลบ (Return)

จากนยามของ หวงโซอปทาน จะเหนไดวา หวงโซอปทานเปนแนวทางในการบรหารระบบการท างาน โดยกลาวถงการท างานรวมกนททาใหโซอปทานประสบความสาเรจในการดาเนนการ และสามารถเพมความพงพอใจของลกคา นอกจากนยงชวยลดตนทนของโซอปทานจากการทางานจากการใชทรพยากรรวมกน รวมถงการควบคมสนคาคงคลงอยางมประสทธภาพประสทธผล สงผลตอตนทนรวมทลดลง และทายสดจะสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางรวดเรว ความส าคญ สภาวะการแขงขนทางธรกจทเกดขนในปจจบน สงผลใหธรกจใหความส าคญกบการลดตนทนในการด าเนนงานและคาใชจายทเกดขนเปนพเศษ จงมความพยายามในการลดตนทนในแตละองคกร แตการลดตนทนเฉพาะธรกจขององคกรเองอาจไมสงผลใหเกดความไดเปรยบทางการคา และไมกอใหเกดประโยชนตอธรกจ เนองจากการดาเนนธรกจเฉพาะสวนใดสวนหนงของระบบในการผลตผลตภณฑ อาจสงผลกระทบองคกรอนในระบบ ดงนน การสรางความไดเปรยบดานตนทนจงจาเปนตองเกดจากความรวมมอระหวางคคาภายในหวงโซอปทาน แนวคดการจดการหวงโซอปทานพฒนาเพอตอบสนองตอความจาเปนในการปรบปรงและขยายความรวมมอ ความสมพนธในหวงโซอปทานเปนไปตามความยาวของโซอปทาน ซงโดยสวนใหญมกขดแยงในการทาธรกรรมในระดบตางๆ ตงแตการประสานงานผานความรวมมอในการทางานรวมกน จากนนอจสตกสทมความสาคญกบการจดการกระบวนการเปนสวนสาคญของทงหวงโซอปทานและหวงโซอปสงค มหลายวธในการก าหนดกระบวนการในการด าเนนธรกจโดยเลอกจากความแตกตางระหวาง 3 กระบวนการในธรกจหลก ประกอบดวย เวลาทใชเงนสด เวลาทางการตลาด และการสรางลกคาและการเกบรกษา กระบวนการทใชเวลาการเงนสดรวมถงวสดทรวมขอมลและการชาระเงนกระแส เวลาทออกสตลาดเปนกระบวนการทงหมดของการสรางการพฒนาและการปรบปรงผลตภณฑและบรการ ขนตอนการสรางและการเกบรกษาลกคาสรางและรกษาความสมพนธกบลกคาตลอดทางจากการตดตอครงแรกผานทางหลงการขาย, การตดตามและปรบปรงอยางตอเนอง การจดการหวงโซอปทานจะมงเนนทการบรณาการและการประสานความสมพนธระหวางองคกร และเปลยนการใหความสาคญกบบรษทเพยงหนวยเดยวแตใหความสาคญกบบรษททกองคกรในหวงโซอปทาน ดงนนการพฒนาหวงโซอปทานจงเปนแนวทางในการแกปญหาและเปนการเชอมโยงระหวางหนวยงานในหวงโซอปทาน ซงเปนสงสาคญในการทาหนาทในการแขงขน อยางไรกตาม ยงมความขดแยงในหวงโซอปทานซงมความสมพนธกบลกคา ทกองคกรใหความสาคญกบความตองการของลกคา สถานการณการแขงขนอยางรนแรงสงผลตอการเพมความหลากหลายและการลดวฐจกรชวตของผลตภณฑ ซงเปนการสรางปญหาใหเพมมากขน จากสถานการณดงกลาวจงมความจาเปนอยางมากในการดาเนนธรกจในรปแบบใหม หนวยเรยนรท 3.2 องคประกอบของหวงโซอปทาน กระบวนการการบรหารหวงโซอปทาน (Supply Chain Management หรอ SCM) เปนกระบวนการของการบรหารทกขนตอน นบตงแตการนาเขาวตถดบสกระบวนการผลต กระบวนการสงซอ จนกระทงสงสนคาถงมอลกคาใหมความตอเนองและมประสทธภาพสงสด พรอมกบสรางระบบใหเกดการไหลเวยนของขอมลททาใหเกดกระบวนการทางานของแตละหนวยงานสงผานไปทวทงองคการ การไหลเวยนของขอมลยงรวมไปถงลกคา และผ

จดสงวตถดบดวย ซงในการบรหารจดการหวงโซอปทานใหมประสทธภาพจงจาเปนตองมความเขาใจความรพนฐานของโซอปทาน ตงแตรปแบบของโซอปทาน จนกระทงองคประกอบของโซอปทาน การพฒนารปแบบโซอปทาน Supply Chain หมายถง การบรหารการสงผานของขอมล (Information) และสนคาหรอบรการ (Product or Service) จากแหลงกาเนดวตถดบ ( Initial Supplier) ไปจนถงผบรโภคคนสดทาย (Ultimate Customer) โดยจะตองมการรวมมอกนระหวางบรษท/ผมสวนรวมทเปนสมาชกภายในโซอปทาน เพอทจะสามารถตอบสนองความตองการของผบรโภคดวยตนทนทตาทสด

Functional Enterprise Integrated Enterprise

รปท 3.1 การเปรยบเทยบโซอปทานแบบเกาและโซอปทานแบบใหม

องคประกอบในการบรหารโซอปทานทผานมา เปนการดาเนนการตามบทบาทหนาท (Functional Enterprise) ประกอบไปดวย 3 สวนสาคญไดแก (1) การสนบสนนวตถดบ (2) การผลต อนไดแก การจดหาวตถดบ การควบคมการผลต การตลาดและการขาย โลจสตกส การวจยและพฒนา และการกระจายสนคา และ (3) ลกคา โดยมการไหลของขอมล วตถดบ บรการ และการเงนในหวงโซอปทาน แตในปจจบนหวงโซอปทานไดมการพฒนาโดยเนนการบรณาการ (Integrated Enterprise) โดยการพฒนาระบบฐานขอมลขอมล วตถดบ บรการ และการเงนในหวงโซอปทานเพอความสามารถในการบรหารธรกจตลอดหวงโซอปทานไดอยางมประสทธภาพ ซงการทโซอปทานจะสาเรจไดจะตองประกอบไปดวยปจจยตางๆ ทสาคญ ไดแก ความไวเนอเชอใจซงกนและกน การแลกเปลยนขอมลซงกนและกน การรวมมอกนในการปฏบตงาน การใชระบบบรณาการ และการพฒนาบคลากรทงน ปญหาส าคญของการบรหารหวงโซอปทาน คอ

ระบบฐานขอมลทไมเปนฐานขอมลเดยวทาใหไมทราบความตองการทแทจรงของลกคาคนสดทาย ทาใหไมสามารถวางแผนการปฏบตงานตลอดหวงโซอปทานไดอยางถกตอง รวมทง การขาดการสอสารทด โดยไมทราบถงอปสงคของลกคาทแทจรงเปนเทาใด ทาใหเกดความเขาใจคาสงซอของลกคาตนเองผดไป หรอทเรยกวา ปรากฎการณ Bullwhip Effect ปรากฏการณแสมา (Bullwhip Effect) คอ ปรากฏการณทอปสงคทระดบตนนา (ระดบการผลต) ของหวงโซอปทานทมความแปรผนสงกวาอปสงคในระดบปลายนา (ระดบคาปลก) เนองจากการสงซอเปนชด ความผดพลาดของการพยากรณ การกาหนดราคาเพอสงเสรมการขาย และพฤตกรรมการเลนเกมของลกคา1

รปท 3.2 Bullwhip Effect

สาเหตของการเกด Bullwhip Effect Lead Time Variability – ระยะเวลานาไมแนนอนท าใหลกคากลววาจะไมไดรบสนคาในเวลาทตองการจงมการสงสนคาเผอไวแลวเกบเปนสนคาคงคลง Order Batching – อปสงคของลกคาอาจจะไมไดมมากครบตามจานวน batch ทตกลงไวกบ Supplier แตเนองจากเปนขอกาหนดวาตองสงสนคาทละ Batch จงทาใหอปสงคของลกคาทแทจรงดมากขน Price Fluctuation – ความแปรปรวนของราคาทาใหเกดการซอเพอกกตนสนคา Rationing and Shortage Gaming – และการจดสวนสงเสรมการขาย ทาใหเกดการซอเพอกกตนสนคาหรอซอมากกวาความตองการทแทจรง องคประกอบโซอปทาน ไดแก 1. Upstream Supply Chain (หวงโซอปทานทเขาสผผลต) ประกอบดวย กระบวนการทเกยวกบการจดหาโดยมผเกยวของหลกคอ Supplier 2. Internal Supply Chain (หวงโซอปทานภายในกระบวนการผลต) ประกอบดวย กระบวนการทเกยวกบการเปลยน Input ใหเปน Output โดยมผเกยวของหลกคอ ผผลต (Manufacturer) 3. Downstream Supply Chain (หวงโซอปทานทเขาสลกคา) ประกอบดวยกระบวนการทเกยวกบการจดสงสนคาใหถงมอผบรโภค

1 ฮอพพ, วอลเลส. ศาสตรแหงโซอปทาน: Supply Chain Science – กรงเทพฯ: อ.ไอ.สแควร สานกพมพ, 2553. หนา 268.

หวงโซอปทานเปนการเคลอนทของกจกรรมตางๆ เพอใหสามารถตอบสนองความตองการลกคา รวมถงการสรางมลคาเพมใหแกกจกรรมตางๆ ทเกดขนจากการดาเนนธรกจ ซงการเคลอนทของกจกรรมตางๆ สามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภทใหญๆ ดงน 1. Product flow เปนการไหลของวตถดบ (Material) จาก Suppliers ผานกระบวนการตางๆ จนกระทงกลายเปนวตถดบใหม จนถงมอลกคา 2. Cash flow เปนการไหลของเงนจากลกคาผานกระบวนการตางๆ โดยเงนบางสวนจะถกหกไวเปนคาดาเนนการของบรษทจนถง supplier 3. Information flow เปนการกระจายอยในทกกระบวนการ โดยสารสนเทศจะมสวนสาคญททาใหสามารถมองเหนภาพรวมของระบบไดทงหมด

รปท 3.3 Three Primary flow

ระดบโซอปทาน Mentzer ไดแบง Supply Chain ออกเปน 3 ระดบ คอ Basic/Direct Supply Chain, Extended Supply Chain และ Ultimate Supply Chain ดงรายละเอยด

รปท 3.4 ระดบของโซอปทาน22

ระดบท 1 : Basic/Direct Supply Chain ซงประกอบดวยกลมของบรษท 3 บรษท หรอมากกวาทมความเกยวของกนตงแตตนทาง (ผผลต) ไปจนถงปลายทาง (ลกคา) ทงในสวนของการสงผานของสนคา บรการ การเงน และขอมลทางการคา ระดบท 2 : Extended Supply Chain เปนการขยาย Basic Supply Chain ใหกวางออกไปอกหนงระดบ โดยจะมการเพมคนกลางทงในสวนของผผลตและสวนของลกคาขนมา ซงเมอระบบโซอปทานมสมาชกเพมมากขนดงเชนในระดบทสองน การบรหารจดการโซอปทานกจะมความยงยากและซบซอนมากขน เนองจากการไหลของขอมลทางการคา (Information flow) จะตองใชเวลานานขนในการสงผานจากลกคา (Tier 2) ไปยงผผลต (Tier 2) และขอมลบางสวนกอาจเกดการสญหายหรอมการบดเบอนไปจากขอมลทไดรบมาจากลกคาโดยตรง ระดบท 3 : Ultimate Supply Chain เปน Supply Chain ระดบสงสดท Mentzer ไดใหคาจากดความไว คอเปนกลมของบรษททเกยวของกนทงทอยตนทางและปลายทาง โดยการสงผานสนคา/บรการ จะเรมตนจากผผลตรายแรกสด (Initial Supplier) ไปจนถงผบรโภคคนสดทาย (Ultimate Customer) ส าหรบในประเทศไทยสวนใหญแลวการจดการโซอปทานจะอยในระดบ “Basic” และ “Extended” Supply Chain เทานน สวนการจดการโซอปทานในระดบ “Ultimate” Supply Chain นน มเพยงผประกอบธรกจทเปนบรษทขามชาตซงรบเอาการบรหารจดการของบรษทแมจากตางประเทศเขามาใช

2 Menzer (2001:7)

การบรณาการหวงโซอปทาน (Supply Chain Integration) ความส าเรจในการบรหารโซอปทานเพอใหสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางยดหยน และ รวดเรว ขณะทตนทนลดต าลงอยทความสามารถในการบรณาการของกระบวนการหลกทางธรกจทงภายในและภายนอกใหสามารถรวมกนวางแผนและด าเนนธรกจเปนหนงเดยวโดยใหความสาคญกบผลประโยชนโดยรวมของทงโซอปทานมากกวาบรษทใดบรษทหนงโดยเฉพาะ ความรวมมอกนเปนหนงนอาจจะเกดขนไดในหลายรปแบบ เชน

- การบรณาการกระบวนการภายในของบรษท รวมถงการบรณาการกระบวนการของลกคา ผจดหาวตถดบ และพนธมตรทางธรกจทสาคญเขากบกระบวนการภายในของบรษท

- การบรณาการเทคโนโลยการสอสารและสารสนเทศ เพอใหการแลกเปลยนและประสานขอมลขาวสารภายในองคกรและระหวางองคกรเปนไปอยางถกตอง รวดเรว และมประสทธภาพ

- การบรณาการวางแผนรวมกนทงภายในและภายนอก เปนการรวมมอกนของทกๆ องคกรในโซอปทาน ประโยชนของการบรหารหวงโซอปทาน 1. เสรมสรางความสามารถในการบรหารและการแขงขนของสมาชกในหวงโซอปทาน 2. สงเสรมการเตบโตและความยงยนของธรกจ 3. สมาชกในหวงโซอปทานปรบระบบการทางานใหสอดคลองกน 4. แบงปนขอมลทจาเปนเพอความคลองตวในการดาเนนงาน 5. ใชทรพยากรทมอยางจากดใหเกดประโยชนสงสดรวมกน ปญหาการจดการหวงโซอปทาน

- ขาดการประสานงาน และการทางานรวมกนของบคคลในองคกร โดยเฉพาะในระดบการวางแผนและตดสนใจ ทาใหแผนของแตละแผนกไมมความเชอมโยงกนทวทงองคกร

- ไมมระบบสารสนเทศทดทาใหขาดขอมลทถกตองและทนสมย เมอขอมลไมถกตองและการตดสนใจจงไดผลลพธกไมถกตอง ทาใหความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคาลดลง

- ขาดกลไกในการตดสนใจรวมกน การประสานงาน ระหวางสมาชกในโซอปทานทงภายในและภายนอก - การสรางพนธมตรธรกจไมสามารถทาไดอยางแทจรง เนองจากขาดความไวเนอเชอใจ

หนวยเรยนรท 3.3 การบรหารหวงโซอปทาน ความหมายการบรหารโซอปทาน การจดการโซอปทาน (Supply chain management) คอ การรวบรวมการวางแผน และ การจดการของกจกรรมทงหมดทมความเกยวของกบการจดหา การจดซอ การแปรสภาพ และกจกรรมการจดการทงหมด ทสาคญการจดการโซอปทานยงรวมถงการประสานงาน (Co-ordination) และ การทางานรวมกน (Collaboration) กบหนสวนตางๆ ในโซอปทานซงจะเปนผจดสงวตถดบ ตวกลาง ผใหบรการ ผใหบรการโลจสตกสและลกคา แกนสาคญคอการจดการโซอปทานจะบรณาการ ( Integrate) ทงการจดการอปสงคและอปทาน ซงรวมถงทงภายในและภายนอกบรษท

นอกจากน การบรหารจดการหวงโซอปทาน3 หมายถง การบรหารจดการเพอสดอประสานการดาเนนการขององคกรทเกยวของในหวงโซอปทาน ไมวาจะเปนผสงมอบ ผผลต ผจดจาหนาย และผคาปลก รวมทงองคกรอนๆ เพอสรางคณคาใหแกลกคา การบรหารจดการดงกลาว มกจะอาศยระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และการสรางความรวมมอทใกลชดระหวางองคกร เพอใหการสอสารแลกเปลยนขอมลสารสนเทศ และการเคลอนยายขนสงวตถดบและสนคาเปนไปอยางมประสทธภาพและคลองตว วตถประสงคการบรหารโซอปทาน

รปท 3.5 Supply Chain Management

วตถประสงคของการบรหารหวงโซอปทาน การบรหารหวงโซอปทานกลายเปนเครองมอในกรชวยกาหนดกลยทธโดยมวตถประสงคในการ

- ลดภาระงานทไมจาเปน - ท าใหเกดความสมดลของสนทรพย - เพมรอบการกเงน - เพมการหมนเวยนสนคาคลง

บทบาทของการบรหารหวงโซอปทาน 1. เปลยนจากการทางานตามบทบาทและหนาทของแตละผายเปนการทางานรวมกนเปนกระบวนการ 2. เปลยนเปาหมายทกาไรเปนการทางานทมเปาหมายหลายดาน 3. เปลยนจากการมงเนนผลตภณฑเปนการมงเนนลกคา 4. รกษาปรมาณสนคาคงคลงในระดบทเหมาะสม และสามารถสนองความตองการของลกคาใหไดสงทสดโดยใชระบบสารสนเทศเชอมโยงและแจงขอมลไดทนท 5. สรางสมพนธภาพทดระหวางหนวยธรกจตางๆ ประกอบการตดตอดวยสญญาทางการคา ใบสงสนคา หรอการเจรจาทางการคา 3 สธ ปงสทธวงศ. Essential management tools for performance excellence. กรงเทพฯ: สถาบนเพมผลผลตแหงชาต กระทรวงอตสาหกรรม,

2556. หนา 159.

องคประกอบหลกของการบรหารโซอปทาน4 แบงออกเปน 4 สวน ไดแก 1. Supply การจดซอจดหาวตถดบ ชนสวน และปจจยในการผลต เปนพนฐานหลกของการบรหารโซอปทานมาตงแตในอดต เทคนควธการและระบบในสวนน มงเนนใหองคกรมปจจยการผลตคณภาพสง ตนทนเหมาะสม ดวยการสรรหาผสงมอบทมคณภาพและสรางความสมพนธกบผสงมอบเหลานนในลกษณะของคคา และพนธมตรทางธรกจ อาจเรยกวาเปนเรอง “Supplier Management” กวาได ซงประกอบดวย การคดเลอกผสงมอบ การประเมน และพฒนางานรวมกบผสงมอบ นอกจากนน ปจจบนเรองจรยธรรมและความรบผดชอบตอสงคม ยงเปนสวนสาคญในการพจารณาเรองการจดซอจดหา รวมทงการคดเลอกผสงมอบ 2. Operations หมายถง เทคนควธการทเกยวกบการคาดการณและบรหารจดการอปสงคของผลตภณฑ การวางแผนการผลต การใชระบบ MRP และ Enterprise Resource Planning (ERP) เพอบรหารจดการสนคาคงคลง รวมทงระบบฐานขอมล เครองมอบรหารคณภาพบางตวสามารถนามาใชสนบสนนในสวนน เชน Lean และ Six sigma จดสาคญคอ การบรหารกระบวนการภายในขององคกรเพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผล 3. Logistics เปนเรองสาคญของการบรหารโซอปทาน การขนสงมทงขาเขาและขาออกจากองคกร ปจจยการผลตจะสงเขา สวนสนคาทผลตเสรจแลวจะสงเปนขาออก การพฒนาระบบขนสง จะตองชงนาหนกระหวางตนทนและประโยชนท จะได รบ เคร องมอ อนท ช วยสนบสนนงานในสวนน ไดแก Customer Relationship Management ซงเกยวของกบการรวบรวมขอมลสารสนเทศจากลกคา บรหารจดการขอรองเรยนเนองจากจดประสงคสาคญของ Logistics คอ สามารถใหบรการลกคาไดดยงขน นอกจากนนยงมการตดสนใจเกยวกบการกระจายสนคาวาจะใชวธใด ซงตองตดสนใจในระดบกลยทธ และการลงทนตามบรบทขององคกร 4. Integration เทคนควธการและกระบวนการทเกยวของกบการบรณาการงานส าคญในการบรหารโซอปทานทงหมด รวมทงองคกรทอยในโซอปทาน กระบวนการสาคญในสวนน เชน การวางแผนกลยทธ ระบบการวดผล การตดตามทบทวนผล กระบวนการสอสาร เปนตน กลยทธการบรหารหวงโซอปทาน 1. จดระบบใหยดหยน และสามารถรองรบการเปลยนแปลงได โดยออกแบบโครงสรางและกระบวนการตางๆ ภายในหวงโซอปทานอยางเหมาะสม และครอบคลม 2. ระบประเภทของเทคโนโลยทสงเสรมการดาเนนการในแตละกระบวนการ 3. ใชขอมลอยางเหมาะสม โดยปรบและเชอมโยงระบบขอมล รวมทงปรบปรงคณภาพของขอมลเพอเพมความสามารถในการแขงขน 4. สรางพนธมตร ประสานงานระหวางคคา ผสงมอบ ผใหบรการ และลกคา 5. ใชประโยชนจากพาณชยอเลกทรอนกส โดยพฒนาเครอขายพนธมตร และรวมจดทาแผนการดาเนนงาน 6. พฒนาบคลากรใหสามารถทางานขามวฒนธรรม ขาใจงานทกระบบ ทางานไดหลากหลาย และมความสามารถทางดานเทคโนโลย

4 สธ ปงสทธวงศ. Essential management tools for performance excellence. กรงเทพฯ: สถาบนเพมผลผลตแหงชาต กระทรวงอตสาหกรรม,

2556. หนา 161.

รปท 3.6 Supply Chain and Business Strategy

การประยกตใชกลยทธการบรหาร SCM การบรหารกลยทธผบรหารหรอองคการสามารถเลอกใชกลยทธไดหลายวธทงนควรพจารณาความเหมาะสม และสภาพธรกจขององคการ กลยทธของ SCM สามารถแบงประเดนสาคญ ๆ ไดดงน 1. ความยดหยนในระบบ ผบรหารมความมงมนในการปรบปรงระบบ การใชพนกงานชวคราว การใชอปกรณททางานไดหลากหลาย การจางหนวยงานภายนอกทางาน การปรบปรงกระบวนการใหลดรอบเวลา 2. องคการควรมการออกแบบระบบใหเหมาะสมโดยเนนสนคา ชองทาง หรอตลาดใหสอดคลองกบความตองการของลกคา 3. มการจดแบงลกคาและสนคา การปฏบตตอลกคาแตละรายตามระดบประโยชนทไดรบจากลกคา การแยกประเภทลกคาอยางเหมาะสม องคการควรมการมองภาพรวมทงโลก มการก าหนดมาตรฐานของกระบวนการขอมล วตถดบและปจจยพนฐาน การใชระบบงานรวมกนทวโลก เชน การใชแหลงผลตรวมกน การใชชนสวนรวมกน เปนตน

4. การบรหารการพฒนาสนคา การบรหารตนทนเปาหมายของสนคา (Target Costing) การบรหารตนทนของสนคาตลอดชวงอาย (Life Cycle Costing) 5. การผลตสนคา/บรการเฉพาะลกคา การสรางความแตกตางของสนคา/บรการใกลจดสงมอบทสดการผลกภาระใหลกคาทาใหสนคา/บรการเหมาะกบตนมากทสด การออกแบบใหสนคา/บรการใชวสดหรอชนสวนรวมกน การทาใหสนคามความแตกตางตามลกคา เกดขนทโรงงาน โกดง หรอจดสงมอบ 6. การใชขอมลอยางเหมาะสม การปรบระบบขอมลใหสงเสรม การลดตนทน การสรางความยดหย น และความสามารถในการแขงขน อาท เทคนค Activity - Based Costing การเชอมโยงระบบกบคคา การลดรอบเวลาในการจดหาขอมล จนถงการใชประโยชน การปรบปรงคณภาพของขอมลใหเนนทลกคา การใชขอมลลดปรมาณสนคาคงคลงการสรางสมดลระหวางความตองการ และการตอบสนองโดยหลกเลยงการพยากรณ แตใชขอมลจรงของความตองการในการวางแผน การใชระบบหนวยชวดทครบวงจรทงทางดานตนทนการดาเนนงาน เวลา ผลกาไร และการบรการลกคา 7. การลดความสญเสย การใชมาตรฐานขอมลหรอสญลกษณ การลดความซบซอนของสนคา กระบวนการผลต การสงมอบ การลดจานวนผสงมอบ การบรหารความตองการและการตอบสนองสนคาใหเกดการหมนเวยนสนคาคงคลงมากทสด 8. การสรางพนธมตร การใชหนวยงานทางานแทนบางอยาง การประสานงานระหวางคคา ผสงมอบ ผใหบรการ และลกคา การพฒนาการจดการในดานน 9. การใชประโยชนจากพาณชยอเลกทรอนกส การพฒนาเครอขายผสงมอบ เพอรวมจดทาแผนการผลตและสงมอบอยางทนเวลา 10.การพฒนาบคลากร การมมมองหลากหลายบนพนฐานของวฒนธรรมทแตกตางกน การทางานหลากหลายเพอสรางความเขาใจในงานทกระบบ การมความรถงระดบภาคปฏบต การพฒนาใหมความสามารถหลากหลาย ความสามารถในการแกไขปญหา ความสามารถทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ เมอพจารณากลยทธและวธการดงกลาว จะเหนไดวาผปฏบตจะตองมความเขาใจและมความรในหลาย ๆ ดาน ไดแก การจดการกลยทธธรกจ การจดการกระบวนการ เทคโนโลยสารสนเทศ และการพฒนาองคการ เปนตน องคการตาง ๆ ควรจะมแผนงานในดานตาง ๆ อยางชดเจน เรมตงแตการกาหนดออกแบบโครงสรางตลอดจนกระบวนการตาง ๆ ภายใน SCM อยางเหมาะสม ครอบคลมกระบวนการหรอการไหลของสนคาบรการ ขอมล ตลอดจนลาดบของกระบวนการ เพอการกาหนดกระบวนการทสอดคลองกบกลยทธ แลวจงทาการระบประเภทของเทคโนโลย สงเสรมการดาเนนงานในแตละกระบวนการ รวมทงการพจารณาบคลากรใหมลกษณะทสอดคลองกบงานในแตละกระบวนการ วธการดงกลาวนจงชวยใหผปฏบตงานสามารถมอง SCM ไดทงระบบอยางแทจรง ดงนนการทองคการหรอผปฏบตการมความเขาใจวาองคการมระบบการสงมอบ หรอมระบบ Logistics อยางเดยว กถอไดวาองคการมระบบการบรหาร SCM แลว เปนการแสดงถงการไมมองการบรหาร SCM ในภาพรวม การมองภาพรวมและครบทกมตประกอบไปดวย การไหลของสนคา กระบวนการและขอมล เปนการเพมโอกาสในการปรบปรงให SCM ทมอยดขน และยงถาขยายมมมองครอบคลม SCM ของลกคาและผสงมอบดวยแลวกจะยงเพมประโยชนและโอกาสทสามารถจะไดรบในการปรบปรง SCM ทงนทงนนขนอยกบวาผปฏบตสามารถพลกมมมองของตนไดหรอไม สามารถขยายความคดใหคน

ในองคการและคคาตาง ๆ ใหยอมรบความคดไดหรอไม SCM ในแงมมนจงถอเปนกลยทธในการดาเนนงานของธรกจอยางแทจรง ถาหากมองภาพรวมอยางนแลว ผปฏบตกสามารถทางานไดอยางเตมประสทธภาพ และปรบปรง SCM ไดในวงกวาง ซงจะแตกตางกบคนทางานในระบบ SCM ทมหนาทตองปฏบตและปรบปรงสวนงานทรบผดชอบอยแลว ซงจะสามารถปรบปรงงานของตนในวงแคบกวา โดยไดรบประโยชนจากการปรบปรงนอยกวา การบรณาการหวงโซอปทาน 1. สมาชกในหวงโซอปทานประสานงานสอดคลองกนทงระดบบรหารและระดบปฏบตการ ตลอดจนการสรางวฒนธรรมองคกรเพอสนบสนนงาน 2. บรณาการสารสนเทศ โดยเชอมโยงและแบงปนขอมลสารสนเทศ และขอมลตางๆ ทมผลกระทบการดาเนนงาน 3. บรณาการกระบายการทางธรกจใหเปนระบบเดยวกน เพอชวยปรบปรงความสามารถหลกของแตละฝาย อกทงเพอใหเกดความคลองตวและมประสทธภาพยงขน 4. สรางแบบจาลองธรกจใหมๆ ขนมา เพอใหเกดการปรบเปลยนหวงโซอปทาน และการสงมอบคณคาใหแกลกคาในรปแบบทตางจากเดม ปจจยการบรหาร Supply Chain Collaboration กระบวนการทางาน แผนงาน ตลอดจนขอมลของบรษทนน ถอเปนความลบและจากดขอบเขตการรบรอยแตในวงผเกยวของภายในเทานน แตการทแตละองคกรจะสรางกระบวนการเพอ Collaborate กนไดนน จาเปนตองมการใชขอมลรวมกน (Information Sharing) โดยในการสรางปจจยทสามารถผลกดนใหเกดการทางานรวมกนนนจาเปนตองอาศยปจจยหลายประการ ไดแก 1. ความไวใจซงกนและกน (Trust) อนนเปนปจจยหลกและสาคญมากทสด จาเปนทจะตองสรางขนมา ในอดตผททาธรกจเกยวของกนนนมกมความไววางใจกนสง ความไววางใจในอดตนนมกเกดในรปของคณภาพสนคาและเครดต แตปจจบนจะอยในรปของการแลกเปลยนความคด แผนงาน ตลอดจนขอมลการคาทสาคญ และมความเกยวโยงซงกนและกน ความเสยหายหรอตนทนทเกดจากฝายหนงฝายใดจะสงผลตอคคาและผทอยในหวงโซรายอนๆดวย 2. การรวมใชขอมลชดเดยวกน (Information Sharing) หากคคายนยอมใหใชขอมลการคารวมกนหรอเปนขอมลชดเดยวกนแลว จะสงผลใหเกดประสทธภาพสงสดทงในเรองของเวลา (Time) และตนทน (Costs) คอสามารถเพมประสทธภาพในเรองของ Lead Time, Order Fulfillment ขณะเดยวกนกสามารถลดตนทนในเรอง Inventory ได นอกจากนตนทนวตถดบและสนคาทผานมาในแตละขนตอนกสามารถลดลงไดโดยอาศยขอมลพยากรณ ทคคานามาใชรวมกนเพอการวางแผนการผลตและการจดสง 3. คณภาพของขอมลทใชรวมกน (Quality of Shared Information) คณภาพของขอมล โดยทวไปหมายถงความถกตอง (Accuracy) และความทนตอเวลา (Timeliness) ขอมลนนจะไมเกดประโยชนใดๆเลย หากเปนขอมลทขาดความถกตองแมนยาและโดยเฉพาะอยางยงคอ ตองเปนขอมลททนสมยและสามารถเรยกใชไดทนเวลาตามตองการ นอกจากความถกตองและทนเวลาแลว ยงเปนเรองของประเภทและระดบของขอมลทใช หากตองการปรบปรงในเรองของ Inventory ขอมลสาคญและเกยวของคอ การพยากรณ (Forecast) แผนการตลาดและการ

สงเสรมการตลาด, ขอมลสนคาลาสมย, ขอมลสนคาทจะแนะนาเขาสตลาด, ขอมลสนคาและบรการของคแขง เปนตน โดยขอมลเหลานจะตองอยในระดบทสามารถนามาวเคราะหได 4. เทคโนโลยสารสนเทศและสอสาร (Information and Communication Technologies)ปจจยทงสามขอทไดกลาวมา จะเกดขนไมไดเลยหากปราศจากการนาเอาเรองของไอซทมาใช ความจรงเรองของ Collaboration มการพดถงมานานแลว แตองคกรธรกจตองใชเวลาในการตดตงซอฟตแวรเพอใหพรอมทงตนเองและคคา ชวงเวลาดงกลาว อนเทอรเนตถอเปนเรองทคอนขางใหม ทงระบบสอสารกยงมจากดและมราคาคาใชจายคอนขางสง ทาใหเปนอปสรรคอยางยงตอการพฒนา ทวาในปจจบน การขยายตวทงในสวนของจานวนผใชอนเทอรเนตและ Bandwidth ทาใหแนวโนมอตราคาบรการอนเทอรเนตลดลงและเปนทนยมแพรหลาย อนเทอรเนตไดกลายเปนเสมอนเครอขายขนาดใหญทเชอมองคกรตางๆเขาดวยกน ทาใหการสรางกระบวนการ “Collaboration” สามารถพฒนาใหเกดขนได การเลอกและบรหารพนธมตรในหวงโซอปทาน 1. ผบรหารระดบสงไววางใจซงกนและกน 2. สายผลตภณฑสอดคลองกบความตองการในปจจบนของลกคา 3. มเทคโนโลยระดบเดยวกนหรอใกลเคยงกน 4. สถานภาพของบรษททเปนสมาชกแขงแกรง 5. สมาชกทกคนมพนธสญญาวาจะทางานรวมกนทงทางวาจาและทางปฏบต 6. วางแผนการดาเนนงานใหสอดคลอง กลมกลน และเปนไปในทศทางเดยวกนระหวางสมาชกในหวงโซอปทาน 7. สมาชกในหวงโซอปทานทกฝายรวมกนวางแผนและปรบลกษณะการปฏบตงานภายในหนวยธรกจของตนใหสอดคลองกบแผนและลกษณะการปฏบตงานของสมาชกอนๆ 8. สมาชกทางานรวมกนในลกษณะหนสวน พงพาอาศยกน และเหนความสาคญซงกนและกน 9. เปลยนและแบงปนขอมลทจาเปนระหวางสมาชกเพอเสรมศกยภาพในการแขงขน แบบฝกหดทายบท 1. ใหนกศกษาอธบายองคประกอบของหวงโซอปทาน 2. ใหนกศกษาบอกปจจยททาใหหวงโซอปทานมประสทธภาพ 3. ใหนกศกษาอธบายกลยทธการบรหารหวงโซอปทาน เอกสารอางอง ฮอพพ, วอลเลส. ศาสตรแหงโซอปทาน: Supply Chain Science – กรงเทพฯ: อ.ไอ.สแควร สานกพมพ, 2553. หนา 268. สธ ปงสทธวงศ. Essential management tools for performance excellence. กรงเทพฯ: สถาบนเพมผลผลต แหงชาต กระทรวงอตสาหกรรม, 2556. หนา 159. สธ ปงสทธวงศ. Essential management tools for performance excellence. กรงเทพฯ: สถาบนเพมผลผลต แหงชาต กระทรวงอตสาหกรรม, 2556. หนา 161.