สารบญ

บทคดยอ…………………………………………………………………………………………………………………………………………..ก

กตตกรรมประกาศ……………………………………………………………………………………………………………………………..ข

สารบญรปภาพ…………………………………………………………………………………………………………………………………..ค

บทท 1 บทน า ................................................................................................................................... 1

ทมาและความส าคญ…. ...................................................................................................................... 1

ค าถามการวจย………………………………………………………………………………………….. ..... 1

วตถประสงคการวจย………………………………………………………………………………………………………………………….. ..................................................................................................................................... 2

ขอบเขตการวจย…………………………………………………………………………………………………………………………………............................................................................................................................. 2

นยามศพท………………………………………………………………………………………………………………………………………… .................................................................................................................. 2

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ………………………………………………………………………………………………………………….. ............................................................................................................................................. 2

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ.................................................................................... 3

แนวคดทฤษฎทเกยวของ…………………………………………………………………………………………………………………….. ..................................................................................................................................... 4

แนวคดเกยวกบการทองเทยว………………………………………………………………………………………………………………. .............................................................................................................................................. 4

แนวคดเกยวกบการจดการการทองเทยว ............................................................................................ 7

แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม ........................................................................................ 8

แนวคดเกยวกบการสงเสรมการทองเทยว……………………………………………………………………………………………… ........ 9

แนวคดเกยวกบการพฒนาแหลงทองเทยวอยางย งยน ....................................................................... 10

แนวคดการจดเสนทางสญจรเพอการทองเทยว…………………………………………………………………………………… ..................... 12

งานวจยทเกยวของ .......................................................................................................................... 16

บทท 3 พนทศกษา ......................................................................................................................... 22

ทต งของพนทศกษา .......................................................................................................................... 22

สถานททองเทยวเชงวฒนธรรม ........................................................................................................ 25

ศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนา .................................................................................................. 275

ศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของจน.......................................................................................... 27

วถชวต เสอผา เครองแตงกาย อาหาร ............................................................................................ 342

โบราณคดและพพธภณฑ ............................................................................................................... 374

การเดนทางสจงหวดชลบร................................................................................................................ 40

บทท 4 ระเบยบวธวจย ................................................................................................................. 411

วสดอปกรณ ..................................................................................................................................... 41

ขอมลและแหลงขอมล ....................................................................................................................... 41

วธการศกษา .................................................................................................................................... 43

การประเมนมาตรฐานของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม .................................................................... 43

การวเคราะหโครงขาย (Network analysis) ....................................................................................... 44

บทท 5 ผลการศกษา ...................................................................................................................... 45

ผลการประเมนมาตรฐานของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทผานการคดเลอก.................................... 45

ผลการประเมนแหลงทองเทยวประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนา .......................................... 45

ผลการประเมนแหลงทองเทยวประเภทวถชวต เสอผาเครองแตงกาย อาหาร ..................................... 48

ผลการประเมนแหลงทองเทยวประเภทโบราณคดและพพธภณฑ ....................................................... 50

ผลการแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรม………………………………………………………………………………..…52

เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในประเภท 1 วน ........................................................................ 53

เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในประเภท 2 วน 1 คน ............................................................... 55

บทท 6 สรปผล อภปรายและขอเสนอแนะ .................................................................................... 67

สรปผลการศกษา ............................................................................................................................. 67

อภปรายผล ...................................................................................................................................... 68

ขอเสนอแนะ..................................................................................................................................... 69

ขอเสนอแนะทไดจากการศกษา ........................................................................................................ 69

ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป ................................................................................................... 69

บรรณานกรม……………………………………………………………………………………………………………………………………71

ภาคผนวก………………………………………………………………………………………………………………………………………..75

แบบประเมนมาตรฐานคณภาพของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม……………………………………………………….....76

ผลประเมนมาตรฐานคณภาพของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม……………………………………………………………..81

ค

สารบญรปภาพ

ภาพท 3.1 แผนทแสดงลกษณะภมประเทศจงหวดชลบร ................................................................... 23 ภาพท 3.2 แผนทแสดงขอบเขตพนทศกษาอ าเภอเมอง จงหวดชลบร ................................................ 25 ภาพท 3.3 แผนทแสดงต าแหนงแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบร ............ 27 ภาพท 3.4 วดเขาพระพทธบาทบางทราย ......................................................................................... 28 ภาพท 3.5 วดธรรมนมตต ................................................................................................................ 28 ภาพท 3.6 วดใหญอนทาราม ............................................................................................................ 29 ภาพท 3.7 พระพทธสหงคมงมงคลศรนาถ ........................................................................................ 30 ภาพท 3.8 วดหนองศรสงวน ............................................................................................................ 30 ภาพท 3.9 วดอตะเภา ...................................................................................................................... 31 ภาพท 3.10 วดตาลลอม ................................................................................................................... 31 ภาพท 3.11 วดบางเปง .................................................................................................................... 32 ภาพท 3.12 วดเกาโบราณ ............................................................................................................... 32 ภาพท 3.13 ศาลหนาจาซาไทจอ ...................................................................................................... 33 ภาพท 3.14 ศาลเจาแมหนเขา .......................................................................................................... 34 ภาพท 3.15 พระวหารอวโลกเตศวร โพธสตว ................................................................................... 34 ภาพท 3.16 ตลาดเกาอางศลา .......................................................................................................... 35 ภาพท 3.17 ตลาดสะพานปลาอางศลา .............................................................................................. 36 ภาพท 3.18 ตลาดหนองมน .............................................................................................................. 36 ภาพท 3.19 ตลาดประมงทาเรอพล ................................................................................................... 37 ภาพท 3.20 วงแสนสข ..................................................................................................................... 38 ภาพท 3.21 พพธภณฑเรอนไทยบานมาบสามเกลยว ....................................................................... 39 ภาพท 3.22 พพธภณฑทหารเกาหล ................................................................................................. 39 ภาพท 3.23 พพธภณฑ 72 พรรษา มหาราช .................................................................................... 40 ภาพท 5.1 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 1 วน อ.เมอง จ.ชลบร ................ 54 ภาพท 5.2 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน วนเสาร อ.เมอง จ.ชลบร ............................................................................................................................................... 57 ภาพท 5.3 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน วนอาทตย อ.เมอง ฯ....................................................................................................... ผดพลาด! ไมไดก าหนดบกมารก ภาพท 5.4 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน วนแรก อ.เมอง จ.ชลบร ............................................................................................................................................... 63

ง

ภาพท 5.5 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน วนทสอง อ.เมอง จ.ชลบร ............................................................................................................................................... 65

1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ทมาและความส าคญ

ในปจจบนนนหลายๆประเทศไดใหความส าคญกบการน าเอาวฒนธรรมมาเปนยทธศาสตรในการพฒนาประเทศ โดยมการรอฟนวฒนธรรมของตนเองขนมาเพอเปนการถายทอดและพยายามบอกเลาใหนกทองเทยวไดรบรและใหความสนใจ ประเทศทแสดงใหเหนไดชดทสดคอ ประเทศเกาหล โดยเปนประเทศทสามารถถายทอดวฒนธรรมของตนเองสภายนอกประเทศไดดทสดจากอตสาหกรรมการบนเทง หลงจากการถายทอดวฒนธรรมเหลานนออกไปแลว สงทตามมาคอ การมศกยภาพในการแขงข นมากขน มผคนใหความสนใจมากขน หากเรามามองในประเทศไทยของเรานน เรามศลปวฒนธรรม ประเพณ การอยการกนทมความประณตงดงามเปนอยางมาก และหากมองตามภมศาสตร ประเทศไทยของเราเองอยจดศนยกลาง ประกอบกบเรามสนามบนสวรรณภมทสามารถรองรบนกทองเทยวตางชาตไดเปนจ านวนมาก ปจจยทงหลายเหลานจงเปนสาเหตใหการทองเทยวเชงวฒนธรรมในประเทศไทยไดรบความนยม ทงน โดยเฉพาะอยางยง ในพนทจงหวดชลบรทเปนจงหวดทมความส าคญทางเศรษฐกจมากทสดแหงหนงของประเทศ ทงในดานการคา การลงทน อตสาหกรรมและการทองเทยว อยางไรกตาม หากพจารณาในสวนของการทองเทยว จงหวดชลบรมสถานททองเทยวทมช อเสยงโดงดงไปทวโลกหลายสถานทดวยกน อาท เกาะลาน หาดบางแสน และเมองพทยา โดยจะเหนไดวาสถานททองเทยวดงกลาวเปนสถานททองเทยวเชงธรรมชาตทงสน นกทองเทยวสวนใหญมาเทยวชลบรเพอทองเทยวเชงธรรมชาต และมการท ากจกรรมอยบรเวณแหลงทองเทยวลกษณะดงกลาว อาจกลาวไดวาทกคนเนนการทองเทยวเชงธรรมชาต โดยลมไปวาสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทดงกลาวกนาสนใจเชนเดยวกน ทนอกจากจะไมไกลจากกรงเทพมหานครฯ มากแลว ยงมประวตความเปนมายาวนานอกดวย สามารถดงดดความสนใจจากนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตไดไมแพแหลงทองเทยวเชงธรรมชาต ดงนน อาจกลาวไดวา เสนทางการทองเทยวถอเปนปจจยหลกทท าใหแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมถกละเลย เนองจากเสนทางดงกลาวสามารถอ านวยความสะดวกใหแกนกทองเทยวได ตลอดจนใหความรเกยวกบสถานท ท าใหนกทองเทยวประหยดเวลาในการเดนทาง และรล าดบของสถานทวาควรไปทใดกอนหลง จงจะเหมาะสม

1.2 ค าถามการวจย

2

1.2.1 สถานททองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบรมทใดบาง 1.2.2 สถานททองเทยวเชงวฒนธรรมดงกลาวมมาตรฐานแหลงทองเทยวมากเพยงใด 1.2.3 โปรแกรมเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทจงหวดชลบรควรมลกษณะอยางไร

1.3 วตถประสงคการวจย

1.3.1 เพอส ารวจสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมในพนท อ.เมอง จ.ชลบร 1.3.2 เพอประเมนมาตรฐานคณภาพของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม อ.เมอง จ.ชลบร 1.3.3 เพอศกษาเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมทเหมาะสมโดยใชเทคนค Network Analysis

1.4 ขอบเขตการวจย

1.4.1 ระยะเวลา ระยะเวลาทใชในการท าวจย คอ เดอนกมพาพนธ – เดอนเมษายน 1.4.2 พนท พนทท ใชในการท าวจย คอ พนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบร

1.5 นยามศพท

การทองเทยวเชงวฒนธรรม หมายถง การศกษาหาความรในพนทหรอบรเวณทมคณลกษณะทส าคญทางประวตศาสตรและวฒนธรรม มการบอกเลาเรองราวการพฒนาทางสงคมและมนษยผานทางประวตศาสตรอนเปนผลเกยวเนองกบวฒนธรรม

โดยชยาภรณ บ ารงเขต (2561) ไดอธบายวาการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมประกอบดวย

1.5.1 ศาสนาและพธกรรมทางศาสนาของไทย 1.5.2 ศาสนาและพธกรรมทางศาสนาของจน 1.5.3 วถชวต เสอผา เครองแตงกายและอาหาร 1.5.4 โบราณคดและพพธภณฑ

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

3

1.6.1 ไดรบความรเกยวกบสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมในพนท อ าเภอเมอง ชลบร 1.6.2 ทราบมาตรฐานแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม 1.6.3 ทราบเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมจากการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

4

ผลการศกษาแนวคดทฤษฏและงานวจยทเกยวของกบเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทจงหวดชลบร ผวจยสามารถจ าแนกเนอหาไดเปน 3 สวน ไดแก แนวคดทฤษฏทเกยวของ งานวจยทเกยวของ และ กรอบความคด ดงรายละเอยดตอไปน

1. แนวคดทฤษฏทเกยวของ 1.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยว 1.2 แนวคดเกยวกบการจดการการทองเทยว 1.3 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม 1.4 แนวคดเกยวกบการสงเสรมการทองเทยว 1.5 แนวคดเกยวกบการพฒนาแหลงทองเทยวอยางย งยน 1.6 แนวคดการจดเสนทางสญจรเพอการทองเทยว

2. งานวจยทเกยวของ 3. กรอบความคด

2.1 แนวคดทฤษฎทเกยวของ

2.1.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยว 2.1.1.1 ความหมายของการทองเทยว นคม จารมณ (2544) ไดใหความหมายของการทองเทยวไวคอการทองเทยวหมายถง

การเดนทางทมค า 3 ค าเปนเงอนไขในการทองเทยว คอ (1) การทองเทยวจะตองมการเดนทาง (Travel) หมายถง การเดนทางจากสถานทหนง ไปยงสถานทหนงโดยใชยานพาหนะน าไปเปนระยะทางใกลหรอไกลกได (2) การทองเทยวจะตองมจดหมายปลายทาง (Destination) หมายถง มสถานททเลอก เดนทางไปเยอนและใชชวงเวลาหนงอย ณ ทนนมกมสถานททมความสวยงามทางทศนยภาพมาก หรอเปนสถานททมรากฐานทางประวตศาสตรทย งใหญหรอเปนสถานททมวฒนธรรม ประเพณกจกรรมทนาสนใจซง ณ ทนนมสงอ านวยความสะดวกและบรการทองเทยวทเพยงพอส าหรบ สนองความตองการและความพอใจแกผมาเยอน

5

(3) การทองเทยวจะตองมจดมงหมาย (Purpose) หมายถง มจดประสงคในการในการ เดนทางไมใชเพอประกอบอาชพหรอไปอยประจ า แตมความมงหมายในการเดนทางอยางอนโดยผเดนทางอาจมจดมงหมายในการเดนทางมากกวา 1 อยางกได

2.1.1.2 ควำมส ำคญของแหลงทองเทยว นคม จารมณ (2544) ไดสรปบทบาทและความส าคญของอตสาหกรรมทองเทยวดาน

เศรษฐกจ สงคม และการเมองเพมเตมซงมรายละเอยด ดงน (1) อตสาหกรรมทองเท ยวกอให เกดรายไดเ ปนเงนตราตางประ เทศ นบตงแตป พ.ศ. 2525 เปนตนมา รายไดจากการทองเทยวไดกลายเปนรายไดล าดบ 1 เมอเทยบกบรายไดจากสนคาออก อน ๆ (2) รายไดจากอตสาหกรรมทองเทยวทไดมาในรปเงนตราตางประเทศนมสวนชวยในการสรางเสถยรภาพใหกบดลยภาพช าระเงน (3) รายไดจากแหลงทองเทยวเปนรายไดทกระจายไปสประชาชนอยางกวางขวาง สรางงานสรางอาชพมากมาย และเปนการเสรมอาชพดวยอาชพทเกดตอเนองจากการทองเทยว (4) อตสาหกรรมทองเทยว มบทบาทในการสรางงานสรางอาชพอยางมากมายและ กวางขวาง เนองจากเปนอตสาหกรรมบรการทตองใชคนท าหนาทบรการโดยเฉพาะในธรกจ ทางตรง (5) การทองเทยวจะมบทบาทในการกระตนใหเกดการผลต และน าเอาทรพยากรของ ประเทศมาใชประโยชนสงสด ซงสงผลตอการกระตนการผลตหรอทเรยกวาผลของตวทวคณ ทางการทองเทยวซงอยในลกษณะทสงมากเมอเทยบกบการผลตสนคาหรออตสาหกรรมอนๆ (6) อตสาหกรรมทองเทยวเปนอตสาหกรรมทไมมขดจ ากดในการจ าหนายอาจเรยกไดวา เปน Limitless Industry เมอเปรยบกบอตสาหกรรมอน ๆ (7) อตสาหกรรมทองเทยวไมมขดจ ากดในเรองการผลต เพราะไมตองพงดนฟา อากาศ เหมอนการเกษตรอนๆ (8) อตสาหกรรมทองเทยวชวยสนบสนนฟนฟ อนรกษศลปวฒนธรรมประเพณ (9) อตสาหกรรมทองเทยวจะมบทบาทในการสราสรรคความเจรญไปสภมภาคตาง (10) อตสาหกรรมทองเทยวเปนมาตรการทชวยสงเสรมความปลอดภย และความมนคง ใหแกพนททไดรบการพฒนา (11) อตสาหกรรมทองเทยวมสวนชวยเสรมสรางสนตภาพสมพนธไมตร และความเขาใจ อนดดวยเปนหนทางทมนษยตางสงคมพบปะท าความรจกและเขาใจกน

6

2.1.1.3 องคประกอบของอตสาหกรรมการทองเทยว อภชาต อนทรพงษพนธ (2540) ไดใหค าจ ากดความของค าวา องคประกอบของ

อตสาหกรรมการทองเทยวไววา หมายถง ธรกจและบรการสงอ านวยความสะดวกทกประเภททเกยวของกบนกทองเทยว มรายละเอยดดงน (1) การคมนาคมขนสงการทองเทยวจะเกดขนโดยปราศจากการเดนทางเหนจะไมไดการคมนาคมจงเปนเครองมอทส าคญทจะท าใหการทองเทยวขยายตวจนกลายเปนอตสาหกรรม (2) ทพกเมอมการเดนทางกจ าเปนตองมการพกแรม ซงถอวาอตสาหกรรมทพกเปน อตสาหกรรมทท ารายไดเปนอบดบสองรองจากอตสาหกรรมของทระลก (3) รานอาหารภตตาคาร กจกรรมรวมทตองเกดในระหวางทนกทองเทยวเดนทาง (4) บรการน าเทยวเปนธรกจทด าเนนการเกยวกบการเดนทาง อ านวยความสะดวกในการเดนทางใหแกนกทองเทยว (5) สงดงดดใจเพอการทองเทยว ทงสงดงดดใจทเปนธรรมชาต และทมนษยสรางขน (6) รานขายของทระลกและสนคาพนเมอง เปนธรกจทท ารายไดสงสดเมอเปรยบเทยบกบ ธรกจอนในอตสาหกรรมทองเทยว อตสาหกรรมทองเทยวเปนอตสาหกรรมทไมมขดจ ากดในการจ าหนายอาจเรยกไดวา เปน Limitless Industry เมอเปรยบกบอตสาหกรรมอน ๆ (7) ความปลอดภย กเปนองคประกอบหนงทมความส าคญมากเชนกน

มนส สวรรณ (2541) ส าหรบสงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยวเปนสรรพสง

รองรบในการเดนทางทองเทยวของนกทองเทยว เพอใหการเดนทางทองเทยวเปนไปดวย ความสะดวกสบายปลอดภย โดยสงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยว แบงออกได 2 ประเภท คอ (1) สงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยวโดยตรง เปนสงอ านวยความสะดวกทาง การทองเท ยวทเกดขนเพอรองรบการเดนทางเขามาทองเทยวของน กทองเทยวโดยเฉพาะ ไดแก การอ านวยความสะดวกในการเขาออกประเทศ การใหบรการการทองเทยว (2) สงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยวโดยออม เปนสงอ านวยความสะดวกทาง การทองเทยวทมอยในประเทศแลว แมจะไมมการทองเทยว รฐบาลกตองมสงอ านวยความสะดวก เหลานใหแกประชาชนของตน สวนการใหบรการแกนกทองเทยวถอเปนผลพลอยไดประกอบดวย สาธารณปโภคและสาธารณปการจ าเปนตอการยงชพของประชาชน สงอ านวยความสะดวก ดานความปลอดภย เปนสงอ านวยความสะดวกทรฐบาลใหความปลอดภยทงรางกายทรพยสนและ การเดนทางแกประชาชนและนกทองเทยว สงอ านวยความสะดวกดานอน ๆ เปนสงอ านวย ความสะดวกทเสรม หรอสนบสนนเพมความสะดวกสบายแกนกทองเทยว

7

2.1.1.4 องคประกอบของแหลงทองเทยว แหลงทองเทยวเปนจดทนาสนใจของนกทองเทยวซงตองประกอบดวยดวย

องคประกอบหลายๆ อยางผสมผสานกน มล และเมอรรสน (Mill & Morrison, 1971 อางถงใน ประกอบ ศร ภกดพนจ, 2545)

กลาววา แหลงทองเทยวประกอบดวยสงดงดดใจ ในดานความสวยงาม ความนาประทบใจ สงอ านวยความสะดวกในเรองทพก รานอาหารรานขายของทระลกหรอบรการอนๆ ปจจยพนฐานในเรอง ระบบการสอสารและสาธารณปโภค การขนสง

สรปไดวา แหลงทองเทยวทมศกยภาพนนตองประกอบดวย องคประกอบดานสง

ดงดดใจ องคประกอบดานสงอ านวยความสะดวกและองคประกอบดานคมนาคมขนสงทสามารถเขาถงแหลงทองเทยวได เพอชวยสนบสนนใหนกทองเทยวสามารถเดนทางทองเทยวในแหลงททองเทยวอยางสะดวกสบายและมความสข

2.1.2 แนวคดเกยวกบกำรจดกำรกำรทองเทยว 2.1.2.1 ควำมหมำยของกำรจดกำรกำรทองเทยว มนส สวรรณ และคณะ (2541) กลาววา การจดการทองเทยว หมายถง การกระท า

อยางมเปาหมายทสอดคลองกบหลกการ ทฤษฎ และแนวคดทเหมาะสม ยงไปกวานยงตองค านงถ งสภาพทแทจรง รวมทงขอจ ากดตางๆของสงคมและสภาพแวดลอม การก าหนดแนวทาง มาตรการ และแผนปฏบตการทดตองค านงถงกรอบความคดทไดก าหนดไว มฉะนนแลวการจดการทองเทยวจะด าเนนไปอยางไรทศทางและประสบความลมเหลว

บญเลศ จตตงวฒนา (2542) กลาววาการจดการทองเทยว หมายถง การวางแผนกาทองเทยวและด าเนนการใหเปนไปตามแผน โดยมการจดองคการการบรหารงานบคคล การอ านวยการและการควบคมอยางเหมาะสม เพอใหเปนไปตามแผนทไดวางไวพรอมทงมการประเมนผลการทองเทยวดวย

สรปไดวาการจดการทองเทยว หมายถง กระบวนการในการจดการการทองเทยวทม

รปแบบการด าเนนการทเหมาะสม ภายใตสภาพแวดลอมของพนทนน ๆ อกทงมเปาหมายทม ความสอดคลองกบหลกการ ทฤษฎ และแนวคดทมความเหมาะสม เพอใหบรรลวตถประสงค ทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ

8

2.1.3 แนวคดเกยวกบกำรทองเทยวเชงวฒนธรรม 2.1.3.1 ควำมหมำยของกำรทองเทยวเชงวฒนธรรม พะยอม ธรรมบตร (2548) ได ให ความหมายว า การท องเทยวซงให

ความส าคญกบวฒนธรรมของแหล งท องเทยวและสถานทเป นจดหมายปลายทางของการเดนทางท องเทยว นกท องเทยวจะสนใจวถชวต มรดกวฒนธรรม ศลปะ อตสาหกรรม และกจกรรมนนทนาการของชมชนท องถน นกท องเทยวจะเยยมชมและศกษาแหล งประวตศาสตร ศลปะ มหกรรมและงานแสดง สนค า หตถกรรม พพธภณฑ ทกประเภท ศลปะการแสดงและ

ทศนศลป ตลอดจนแหล งมรดกต างๆ 2.1.3.2 รปแบบการทองเทยวเชงวฒนธรรมประกอบดวย

บญเลศ จตตงว ฒนา (2548) ไดอธบายวาการทอง เทยวเชงศลปวฒนธรรมประกอบดวย

(1) ประวตศาสตรและรองรอยทางประวตศาสตร (2) โบราณคดและพพธภณฑ (3) งานสถาปตยกรรมเกาแกดงเดม (4) ศลปะ หตถกรรม ประตมากรรม ภาพวาด รปปนและแกะสลก (5) ศาสนารวมถงพธกรรมตางๆทางศาสนา (6) ดนตร การแสดงละคร ภาพยนตร (7) ภาษาและวรรณกรรม (8) วถชวต เสอผาเครองแตงกาย อาหาร (9) ประเพณ วฒนธรรมพนบาน เทศกาลตางๆ (10) ลกษณะงานและเทคโนโลย ภมปญญาทองถนทน ามาใชเฉพาะทองถน

2.1.3.3 ประโยชนการทองเทยวเชงวฒนธรรม ชนญ วงษ วภาค (2545) ได กล าวถง ประโยชน ทได จากการท อง

เทยวเชงวฒนธรรม ดงน (1) ประโยชน ทางเศรษฐกจ ผลการด าเนนการท องเทยวทผ านมาก

อให เกดประโยชน ต อการพฒนาเศรษฐกจของชาตเป นอย างมาก น าเงนตราเข าประเทศมากทสดเมอเทยบกบรายได ทเป นเงนตราต างประเทศทได รบจากหน วยงานตางๆ ป จจบนการท องเทยวแห งประเทศไทยได วางแผน พฒนาแหล งท องเทยวใน

ภมภาคต างๆ เพอรองรบการเตบโตของการท องเทยวเชงวฒนธรรม โดยเฉพาะการเดนทางของนกท องเทยวชาวไทยและจะมการประชาสมพนธ ไปส นกท องเทยวชาวต างประเทศเพมมากขน

9

(2) ประโยชน ทางสงคมและวฒนธรรม การท องเทยวจะช วยเผยแพร เอกลกษณ ของท องถน ให เป นทร จกกว างขวางขนทงภายในประเทศและตางประเทศ การทนกท องเทยวชาวต างชาตกบผ คนในท องถนได มโอกาสร จกกนนน ผลกคอ เกดความสามคคสมานฉนท ของคนในชาต และการท องเทยวระหว างประเทศกชวยเสรมสร างความเข าใจอนดทจะน าไปส ความเป นเพอนร วมโลกและเกดสนตภาพขนแก โลก สรปไดวา การทองเทยวเชงวฒนธรรม หมายถง การทองเทยวทใหความส าคญแกสถานททเปนแหลงวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณ อาจเพอชมหรอสมผสศลปวฒนธรรมแขนงตางๆ ประกอบไปดวยการทองเทยวเชงประวตศาสตร การทองเทยวเชงวฒนธรรม และการทองเทยวเชงวถชวตชนบท ทงนใหประโยชนทงทางดานเศรษฐกจและสงคม

2.1.4 แนวคดเกยวกบการสงเสรมการทองเทยว

2.1.4.1 หลกด ำเนนกำรทส ำคญ (1) เร งพฒนา บรณะ ฟ นฟมรดก และสนทรพย ทางวฒนธรรม ทงในเขตเมองและนอกเมองเพอให เกดการท องเทยวใหม สร างแหล งจบจ ายซอสนค าของนกท องเทยวโดยส งเสรมบทบาทเอกชนร วมกบชมชนในการรกษาแหล งท องเทยวและวถชวตให อย ในสภาพเดมอย างต อเนอง (2) เพมความหลากหลายของการท องเทยวรปแบบต างๆ ทงการท องเทยวเชงอนรกษ การท องเทยวเพอสขภาพ รวมทงการท องเทยวเชงเกษตรกรรม โดยส งเสรมการพฒนาแหล งท องเทยวแห งใหม และให ชมชนเข ามามส วนร วมในการจดการท องเทยวมากขน ทงในรปแบบการจดสหกรณ การท องเทยวและการพฒนาพนทชมชนเปนแหล งท องเทยว

(3) เพมมาตรการอ านวยความสะดวก สร างความปลอดภย และป องกนการเอาเปรยบนกท องเทยว รวมทงเร งรดการแก ไขป ญหาความเดอดร อนของนกท องเทยวอย างจรงจง (4) เร งฟ นฟความร วมมอกบท องถนอนๆ โดยรอบ ทงทางด านการตลาด การลงทนแล การขจดอปสรรคในการท องเทยว (5) บรหารการท องเทยวโดยใช กลยทธ การตลาดเชงรก โดยสร างกจกรรมการท องเทยวทเชอมโยงกบธรกจชมชน ตลอดจนพฒนาคณภาพการบรการการท องเทยว รวมทงการโฆษณา ประชาสมพนธ การท องเทยวของท องถนในรปแบบทหลากหลาย

10

สรปไดวา การสงเสรมการทองเทยว มหลกการด าเนนงานทส าคญ 5 ประการไดแก เรงพฒนา บรณะฟนฟ เพมความหลากหลายของการทองเทยวในรปแบบตางๆ เพมมาตรการอ านวยความสะดวก เรงฟนฟรวมมอกบทองถนอนๆ และบรหารการทองเทยวโดยใชกลยทธการตลาดเชงรก อาจมการจดจางสถาบนการศกษาทมความเชยวชาญทางดานการทองเทยวในการจดท าแผน หรอ สงเจาหนาทอบรม หรอการจดใหมการรวมกลมกนขององคกรปกครองสวนทองถนเพอจดท าแผนแมบท

2.1.5 แนวคดเกยวกบการพฒนาแหลงทองเทยวอยางยงยน 2.1.5.1 ความส าคญของทรพยากรการท องเทยว

การท องเทยวแห งประเทศไทย (2541) ได ให ความหมายของการพฒนาการท องเทยวอย างยงยนว าเป นการท องเทยวทมการจดการทรพยากรทงมวล ในลกษณะทสามารถตอบสนอง ความต องการทางเศรษฐกจ สงคม และสนทรยภาพ ในขณะเดยวกนกสามารถรกษาความสมบรณ ทางวฒนธรรมกระบวนการทจ าเป นเชงนเวศวทยา ความหลากหลายทางชววทยาและระบบสนบสนน การพฒนาการท องเทยวอย างยงยน

ดรรชณ เอมพนธ (2546) กล าวว า การพฒนาการท องเทยวอย างยงยน หมายถง การท องเทยวทสนองตอบความต องการของนกท องเทยวและผ เป นเจ าของแหล งท องเทยวโดยเน นการจดการทรพยากรธรรมชาต เพอให สามารถรกษาความมนคงของระบบนเวศ ตลอดจนวฒนธรรมและ วถชวตของชมชน เพอประโยชน ทงในป จจบนและอนาคต สาราณกรมไทย (2550: ออนไลน ) การพฒนาการท องเทยวอย างยงยน คอจะต องดแลทรพยากรการท องเทยวให สามารถใช ประโยชน ต อไปได ในระยะเวลายาวนานจนถงชวลกชวหลาน มใช เพยงเพอคนร นป จจบนเท านน โดยลดการใช ทรพยากรอย างสนเปลองและลดปรมาณของเสยท จะเป นอนตรายต อสงแวดล อม มการกระจายรายไดและผลประโยชน ให แก คนในท องถนทมแหล งท องเทยวตงอย เป ดโอกาสให

ชมชนในท องถนได เข าร วมในการจดการ และการให บรการแกนกท องเทยว ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแห งชาต (อ างในวณา ซ

มบณฑต, 2549) ได ให ความหมายของการพฒนาทย งยนว าเป นการพฒนาทต องค านงถงความเป นองค รวมของทกๆด านอย างสมดลบนพนฐานของทรพยากรธรรมชาต ภมปญญา และวฒนธรรมไทย ด วยการมส วนร วมของประชาชนทกกล ม ด วยความเอออาทร

เคารพซงกนและกน เพอความสามารถในการพงตนเองและคณภาพชวตทดอย างเท าเทยม

11

2.1.5.2 หลกกำรกำรจดกำรทรพยำกรกำรทองเทยวแบบยงยน ระพพรรณ ทองห อ และคณะ (2549) ได กล าวถงวธการจดการทรพยากรการ

ท องเทยว (Resource management) ควรประกอบด วยวธการด าเนนการต อไปน (1) การวเคราะห ทรพยากรการท องเทยวเพอประเมนศกยภาพและจดระดบ การวเคราะห ทรพยากรการท องเทยวเพอประเมนศกยภาพและจดระดบทรพยากรแหล งทองเทยว หมายถง การวเคราะห หาจดเด นทมเอกลกษณ ของทรพยากรภายในแหล งท อง

เทยวเพอจะได วเคราะห ความเหมาะสมต อการก าหนดแนวทางการจดกจกรรมการท องเทยว (2) การประเมนขดความสามารถในการรองรบนกท องเทยว เป นการประเมนปรมาณของนกท องเทยว รปแบบกจกรรมการท องเทยว และระดบการพฒนาสงอ านวยความสะดวกทแหล งท องเทยวแต ละแห งจะสามารถรองรบได โดยไม ก อให เกดการเปลยนแปลงในระบบนเวศ การประเมนขดความสามารถในการรองรบนกท องเทยว (3) การก าหนดเขตการใช พนทหรอเขตการจดการในแหล งท องเทยวบรเวณแหล งท องเทยวแต ละแห งจะเป นต องมการก าหนดเขตการใช พนทเพอประโยชน ต าง ๆ (Zoning) หรอเพอการจดการ (Management zone) ให เหมาะสมตามสภาพและขนาดของทรพยากรทจะรองรบปรมาณนกท องเทยวและกจกรรมการท องเทยวทจะเกดขน โดยสามารถป องกนผลกระทบทจะมผลต อระบบนเวศโดยรวมด วย (4) การควบคมดแลรกษาทรพยากรท องเทยว เป นการควบคมการพฒนาพนทแหล งท องเทยวทางกายภาพให เหมาะสมกบวฒนธรรมในพนท การรกษาความเปนระเบยบเรยบร อยและ การมระบบป องกนและก าจดมลภาวะทเหมาะสม

สรปไดวา การพฒนาการท องเทยวอย างยงยน คอ การพฒนาการท องเทยวทมงเนนให ความส าคญด านทรพยากรธรรมชาตและสงแวดล อม ทงในด านสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม โดยการค านงถงความสมดลอย างยงยนระหว างการบรโภค ประชากร และความสามารถในการรองรบของพนทนนๆ รวมถงการเป ดโอกาสให ประชาชนมส วนร วมและมรายได เข าส ชมชนท องถน แต ยงคงรกษาขนบธรรมเนยมประเพณไว ได มการศกษาและวางแผนเพอส งเสรมและสร างสรรค ให เกดประโยชน แก ส วนรวมอย างค มคาและยาวนานทสด

12

2.1.6 แนวคดกำรจดเสนทำงสญจรเพอกำรทองเทยว การก าหนดเส นทางสญจรเพอการท องเทยว ควรส ารวจและสงเกตการณ จาก

พฤตกรรมของนกท องเทยวประกอบกบแนวโน มทควรจะเป นในการจดเส นทาง โดยเรมตนจากการพจารณาต าแหน งของแหล งท องเทยวประเภทต างๆภายในเมอง แล วจดล าดบความส าคญ และความน าสนใจ จากนนจงพจารณาความสามารถในการเชอมโยงแหล งท องเทยวต างๆเข าด วยกน ซงการจดเส นทางสญจร เพอการท องเทยวอาจก าหนดในลกษณะวงจรบรรจบ ซงจะท าให นกท องเทยวได พบเหนสงแปลกใหม และเกดความเพลดเพลนตลอดเส นทางโดยไม ต องย อนกลบไปยงเส นทางเดมอก ซงอาจจะจดให มการเดนทางในสองลกษณะ เช น เรมต นด วยการเดนเท า และเปลยนเป นการสญจรทางเรอในขากลบ เป นตน นอกจากนยงมการจดเส นทางในลกษณะแบบทางเดยว โดยจดเรมต นและจดสดท ายแยก

กนอย ตามความเหมาะสม ดงนนการก าหนดเส นทางอาจจดท าขนหลายเส นทาง หรอหลายระบบภายในเมอง เพอเป นทางเลอกส าหรบนกท องเทยวซงอาจจะมเวลาน อย หรอมความสนใจแตกต างกน โดยการจดเส นทางเพอการท องเทยวนน ควรควบคมเส นทางและรปแบบการสญจรไม ให สบสน นอกจากนยงควรให ข อมลข าวสารในเส นทางโดยการจดท าการประชาสมพนธ แก นกท องเทยวตลอดเส นทางอย างสม าเสมอโดยอาจจะเป นแผ นพบทมข อมลเกยวกบแหล งท องเทยวทน าสนใจต างๆ รวมไปถงข อมล เกยวกบทพก ร านอาหาร และกจกรรมการท องเทยวต างๆซงจดเรมต นของเส นทางอาจจะอย ย านใจกลางเมองสามารถเข าถงได โดยง าย และมข อมลต างๆรวมอย เพอให นกท องเทยวใชประกอบการตดสนใจ และการวางแผนในการเดนทาง รวมถงมสงอ านวยความสะดวกต างๆไวบรการ เช น ทจอดรถ ทพก ห องน า ถงขยะ โทรศพท เป นต น การจดเส นทางการทองเทยวในเขตเมองอาจจดเส นทางไว หลายเส นทาง ดงนนจดเรมต นนไม จ าเป นต องมอย จดเดยว แต อาจกระจายกนอย ตามบรเวณทมแหล งท องเทยวรวมกล มกนอย กได

ซงลกษณะของสงก อสร าง และสงอ านวยความสะดวก ควรจะจดเป นรปแบบของศลปวฒนธรรมทเป นเอกลกษณ ของท องถนทน ามาปรบปรงให สอดคล องกบความสะดวกในการให บรการ นอกจากนแล วการดแลรกษาสถานทและส วนบรการต างๆให สะอาดเรยบร อยและใช งานได อย ตลอดเวลาเป นสงส าคญทจะละเลยไม ได นอกจากนยงมความคดเหนเกยวกบการจดแบ งเส นทางท องเทยวต างๆ ดงต อไปน

2.1.6.1 เสนทำงทองเทยวในเขตเมอง

13

เมองทมบทบาทดงดดใจทางการท องเทยว มกจกรรมทน าสนใจและมความหลากหลายของกจกรรมประเภทต างๆ เช น การค า สงคม วฒนธรรม เส นทางสญจรโดยการเดนเท าได กลายเป นกจกรรมประเภทหนงทได รบการพจารณาก าหนดเส นทางเป นพเศษ ซงโดยส วนมากแล วจะเป นการก าหนดเส นทางทเหมาะสมต อการเดนทางในหนงวน เส นทางเหล านจะผ านไปในย านธรกจ ผ านอาคาร หรอสถานททางประวตศาสตร ทนาสนใจ สวนสาธารณะ หรอจดชมววทส าคญ ๆ (Jim Auntonio. 1971 : 58-60) เส นทางท องเทยวโดยการเดนเท าเป นวธการท องเทยวทใช ไดส าหรบทกเมอง และเป นวธทค อนข างจะอสระ มความสะดวกส าหรบนกท องเทยวทงกลมเลกและกล มใหญ เนองจากการเดนเท านนไม มการก าหนดระยะเวลา สามารถหยดแวะชมตามจดทน าสนใจต างๆได ตามต องการ นอกจากนการเดนทางเท ายงสามารถพบเหนรายละเอยดของสภาพบ านเมอง วถชวตของผ คนตามเมองต างๆได อย างใกล ชด อกทงยงเป นการออกก าลงกายด วย ในขณะเดยวกนการจดท าทางเดนเท า ในเมองกสามารถท าไดโดยง ายและการลงทนมค าใช จ ายไม สงมากนก ประชาชนของเมองกได รบ ประโยชนจากการมทางเดนทต อเนองกนโดยตลอด โดยมหลกการจดเส นทางเดนเท าดงน (1) สงวนรกษาย าน ฟ นฟเศรษฐกจของย าน ป องกนไม ใหย านใจกลางเมองขยายตวออกไปยงชานเมอง ใช ในการวางแผนพฒนาเมองเพอปรบปรงการเขาถงย านใจกลางเมอง และรกษาสภาพแวดล อมของเมอง (2) ช วยให เกดความปลอดภยแก ผ เดนเท า รวมทงส งเสรมใหเกดการจบจ ายใช สอย

(3) ช วยลดป ญหาการจราจรตดขด และป ญหาการกดขวางทางสญจรของย านพาหนะ (4) ช วยปรบปรงลกษณะทางจนตภาพของชมชนเมองให สวยงามและชดเจนยงขน (5) ช วยลดมลภาวะทางเสยง และมลภาวะทางอากาศทเกดจากการจราจรบนท องถนน (6) รองรบปรมาณนกท องเทยว และน านกท องเทยวเข าส สถานทได อย างสะดวก และใกล ชด มากยงขน (7) ส งเสรมความสมพนธ ทางสงคมภายในเมองให บรการสาธารณะ และกจกรรมต างๆของประชาชน เช น การพบปะสงสรรค การแสดงต างๆ เป นต น (8) ส งเสรมการอนรกษ โบราณสถาน อาคารทางประวตศาสตร และปองกนมให โบราณสถาน ทรดโทรมลงอนเนองจากแรงสนสะเทอนของรถยนต เป นต น

(Richard K. Untermann. 1984 : 135)

2.1.6.2 เสนทำงทำงประวตศำสตร

14

การท องเทยวในเมองประวตศาสตร นบเป นการท องเทยวอกประเภทหนงทได รบความนยมอย างสงในป จจบน เนองจากเมองประวตศาสตร และวฒนธรรมได รบการวางแผนในด านการอนรกษ ทางประวตศาสตร รวมทงยงมการพฒนาให เกดกจกรรมทหลากหลายขน เช น การจดแสดงแสง ส เสยง เพอเพมความน าสนใจแก นกท องเทยว โดยมหลกการจดเส นทางท องเทยวทางประวตศาสตร ดงน (1) น าเสนอวฒนธรรม ความเชอ วถชวตความเป นอย รวมถงธรรมเนยม ประเพณ การแต งกาย ระเบยบแบบแผนในการด ารงชวต ศาสนา การได เข าไปม ส วนรวมในวถชวตของท องถน นบเป นสงดงดดใจนกท องเทยวทส าคญ (2) น าเสนอศลปะท องถน เช น ดนตร การละเล น การฟ อนร า และศลปหตถกรรมทผลตขน เช น ภาพวาด งานประตมากรรม เครองมอเครองใช ต างๆ นอกจากนรปแบบทางสถาป ตยกรรมกเป นสงดงดดใจนกท องเทยวทส าคญ (3) น าเสนอกจกรรมทางเศรษฐกจ จากการส ารวจความคดเหนด านการ ท องเทยวทประสบความส าเรจนน มผลมาจากกจกรรมทางเศรษฐกจทน าสนใจของแหล งท องเทยวนนๆ เช น การแสดงช างในเขตป าร อนชน เทศกาลล าสตว งานแสดง สนค า เกษตรกรรม ซงขนอย กบเทคนคในการจดการของแหล งท องเทยว การเทยวชมอตสาหกรรมทองถน ตลาด ชมชน กได รบความนยมจากนกท องเทยวมาก เช นเดยวกน

(4) น าเสนอความแตกต างของเมอง และชมชน ความแตกต างของเมองและชนบท อาคาร บ านเรอนความเป นอย ของผ คนเมอง ย านศนย กลางเมอง ร านคา ร านอาหาร สงอ านวยความสะดวก สวนสาธารณะ พพธภณฑ อาคารสาธารณะ เหมาะส าหรบ

นกท องเทยวทชอบการเรยนร ศกษา และซมซบความร สกทมต อเมองท องเทยวนน การนงรถไปตามถนนสายส าคญต างๆ ภายในเมองผ านสถานทส าคญต างๆ เมองท องเทยวบางแหงยงได จดกจกรรมกลางแจ งเพอดงดดความสนใจของนกท องเทยว ซงการแสดงเหล านไดรบความสนใจจากนกท องเทยวเสมอมา

(5) น าเสนอรปแบบทางวฒนธรรม ความน าสนใจของพพธภณฑ คอการสามารถบอกกล าวเล าเรองราวทางประวตศาสตร อารยธรรม ชาตพนธ งานศลปะ ท องถน หรอแม กระทงความก าวหน าทางวทยาศาสตร และเทคโนโลย วตถประสงค หลกของพพธภณฑ นนก อตงเพอให ความร แก ประชาชนในเมอง และดดดดนกท องเทยวชาวตางชาต (6) น าเสนอประเพณ และเทศกาลท องถน ความเชอ ค านยมในท องถน หรออทธพลทาง ศาสนา ประเพณ และเทศกาลเหล านก อให เกดฤดกาลท องเทยวจากความนยมของนกท องเทยวแทบทงสน (Edward Inskeep. 1999 : 80-85)

2.1.6.3 เส นทางธรรมชาต

15

เป นเส นทางส าคญส าหรบแหล งท องเทยวเชงนเวศ เพราะนอกจากจะท าหน าทเชอมโยงจดท องเทยวแล ว ยงช วยป องกนรกษาทรพยากรธรรมชาตในแหล งทองเทยวจากผลกระทบของการเหยยบย าและกจกรรมการใช ประโยชน ต างๆ อกทงยงเป นสอกลางทจะท าให นกท องเทยว เข าไปเรยนร เพอสร างความเข าใจ และซาบซงตอธรรมชาตอย างใกล ชดมากยงขน โดยมหลกการจด เส นทางท องเทยวทางธรรมชาต ดงน (1) เป นเส นทางเดนชมธรรมชาต ทมวตถประสงค เพอน านกท องเทยวเข าไปชนชมธรรมชาตระหว างการใช เส นทาง อาจมการศกษาเรยนร ธรรมชาตบ าง (2) เส นทางเดนป าระยะไกล เป นเส นทางเดนระยะไกล จดสร างขนเพอการใช งาน เพอเดนชมธรรมชาต หรอเพอเสรมสร างความแขงแรงของร างกาย หรอเพอการได เรยนร และเข าใจความเป นไปของธรรมชาตรอบ ๆ ตว (3) เส นทางสอความหมายธรรมชาต เป นเส นทางทสร างขนเพอการสอความหมาย ให ความร และความเพลดเพลนแก นกท องเทยว เส นทางสอความหมายนอาจจ าแนกแยกย อยเป นเส นทางสอความหมายทมบคคลน าหรอเส นทางสอความหมายศกษาธรรมชาตด วยตนเอง (4) เส นทางเชอมโยงจดท องเทยว หรอสงอ านวยความสะดวก เป นเส

นทางทสร างขนเพอวตถประสงค หลกในการน านกท องเทยวจากจดหมายหนงไปยงอกจดหมายหนงในแหล งท องเทยว การออกแบบมกให เป นระยะทางทส นทสดเพอให ไปถงจดหมายปลายทางทต องการอย างรวดเรวทสด

2.1.6.4 เสนทำงแบบผสมผสำน เกดจากการวางแผนผงในบรเวณแหล งท องเทยวทมความโดดเด นหลายประเภทในบรเวณเดยวกนเพอก าหนดเส นทางท องเทยว คอ เส นทางทก าหนดขน เพอใหนกท องเทยวสามารถพบเหน หรอเข าชมจดทน าสนใจตามแหล งท องเทยวต างๆได งาย สะดวก ปลอดภย ได รบความร และความเพลดเพลนจากการใช เส นทางทจดท าขน เสนทางท องเทยวอาจเกดขนโดยอตโนมตจากการทนกท องเทยวหลายๆกล มทใช เส นทาง

เดมซาอย เป นประจ าหรออาจเป นเส นทางทก าหนดขนมาเฉพาะเป นพเศษเพอใหเหมาะสมกบสภาพภมประเทศแหล งท องเทยวโดยมหลกการจดเส นทางท องเทยวแบบผสมผสาน ดงน (1) การก าหนดเส นทาง ควรส ารวจและสงเกตการณ จากพฤตกรรมของนก ท องเทยวประกอบกบแนวโน มทควรจะเป นในการจดเส นทาง ควรเรมต นจากการพจารณาต าแหน ง ของแหล งท องเทยวประเภทต างๆและจดล าดบความส าคญ ตลอดจนความน าสนใจ จากนนจงพจารณาความสามารถในการเชอมโยงแหล งท องเทยวต างๆเข าดวยกน

16

(2) การจดเส นทางในลกษณะวงจรบรรจบ ท าให นกท องเทยวไดพบเหนสงแปลกใหม เกดความเพลดเพลนไปตลอดเส นทาง โดยไม ต องย อนกลบไปเสนทางเดม (3) การจดเส นทางให มความแตกต าง การก าหนดเส นทางอาจท าขนหลาย เส นทางหรอหลายระบบกได เพอเป นทางเลอกส าหรบนกท องเทยวทมเวลานอยต างกน ความแตกต างกนอนเนองมาจากความสนใจของนกท องเทยว เช น เส นทางส าหรบผ สนใจศลปะ และวฒนธรรมอาจจะพานกท องเทยวไปตามแม น าล าคลองเพอดวถชวตความเป นอย และสภาพบ านเมองหรออาจเป นเส นทางทมความหลากหลายและมความนาสนใจหลายด านอย ร วมกน (4) พจารณาจดประเภทของพาหนะตามสภาพภมประเทศและภมอากาศ เสนทางท องเทยวอาจใช พาหนะในการเดนทางต างกน ท าให เกดความน าสนใจแตกต

างกนตามความเหมาะสมของสภาพภมประเทศ สภาพภมอากาศ และลกษณะเฉพาะตวเมองนน ๆ (5) ความต อเนองกบเส นทางท องเทยวภายนอกเมอง เส นทางทองเทยวไม ควรจะจ ากดอย เพยงภายในเมองเท านน แต ควรต อเนองกบเส นทางท องเทยวภายนอกเมองในแหล งท องเทยวทางธรรมชาตด วย ซงอาจจะเป นเส นทางเดยวกน หรอต อเนองกนเป นบางส วนกได

สรปไดวา การจดเส นทางท องเทยวในเมอง เส นทางท องเทยวประวตศาสตร และวฒนธรรม เส นทางท องเทยวธรรมชาต และเส นทางท องเทยวผสมผสาน ล วนเป

นเส นทางทใช เพอเป นสอกลางในการสอความหมายถงคณค าของมรดกทางธรรมชาต และประวตศาสตร และวฒนธรรม ทงนเพอเพมความเข าใจของนกท องเทยวต อสภาพแวดล อมในท องถน และส งเสรมคณค าทางมรดกทางธรรมชาต และ ประวตศาสตร รวมถงใหประสบการณ ทางนนทนาการและการเรยนร นอกจากนยงเป นการเพมศกยภาพของพนทแหลงท องเทยวได อยางไรกตามผวจยเลอกศกษาเสนทางทองเทยวทางประวตศาสตร เนองจากเปน

เสนทางทมเนอหาสอดคลองกบแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทผวจยไดท าการคนความา 2.2 งานวจยทเกยวของ จากการคนควางานวจ ยทเกยวของจากในอนเตอรเนตและหองสมด โดยใชค าส าคญ “เสนทางการทองเทยว” หรอ “การทองเทยวเชงวฒนธรรม” พบงานวจยทมลกษณะคลายคลงกบสงทผวจยสนใจจะท าการศกษาหลายเรอง โดยน ามากลาวพอสงเขปไดดงน

17

สทธา กองสาสนะ (2552) ไดท าการศกษาเสนทางทองเทยวเชงสขภาพในจงหวดขอนแกน โดยวธการศกษาเปนการศกษาเชงส ารวจ มการการลงพนทส ารวจในเขตพนทตวเมอง และพนทภายนอกตวเมองในจงหวดขอนแกนดวยตวผวจยเอง รวมกบการสอบถามกลมตวอยางทเปนกลมนกทองเทยวเชงสขภาพ และกลมผประกอบการจ านวนหนง ผลการศกษาพบวากจกรรมการทองเทยวเชงสขภาพประเภทสปา และการนวด สขภาพ เปนรปแบบกจกรรมทนกทองเทยวสนใจมากทสด โดยนกทองเทยวใหความส าคญกบปจจยดานความสะอาดถกตองตามหลกอนามย การบรการทมความเชยวชาญไดมาตรฐาน การเขาถงทสะดวกมราคาบรการทเหมาะสม

เกษม เทยงธรรม (2553) ไดท าการศกษาการพฒนาเสนทางศกษาธรรมชาตภมงกรเขยว

โดยการมสวนรวมของชาวบานทบลาน ต าบลบพราหมณ อ าเภอนาด จงหวดปราจนบร โดยใชวธการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ใชวธการเลอกพนทแบบเจาะจง สรางผวจยรวมโดยใชการวเคราะหผมสวนไดสวนเสย การสนทนากลม การอภปรายกลม และการสงเกตแบบไมมสวนรวม รวมถงการใชวธการสโนวบอลลเทคนค ผลการศกษาพบวาผลการศกษาพบวา เสนทางศกษาธรรมชาตภมงกรเขยว ในลกษณะเสนทางทเปนวงรอบเดยวจะมความเหมาะสมมากทสด เนองดวยสภาพพนทเอออ านวย และสามารถใหนกทองเทยวเปนผเลอกทศทางในการเดนได โดยเนนการสอความหมายในเรองวถชวต การใชภมปญญาทองถน การพงพงปา การใชประโยชนและการดแลรกษาทรพยากรภายในปา

ณรงค พลรกษ (2556) ไดท าการศกษาระบบสารสนเทศทางภมศาสตรเพอจดการการ

ทองเทยวชมชนในจงหวดชลบร โดยใชวธการส ารวจภาคสนาม และไดน าขอมลดงกลาวมาจดท าเปนแผนทดวยโปรแกรมระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ArcGIS ผลการศกษาพบวา แหลงทองเทยว สวนใหญมมาตรฐานต ากวาเกณฑ มแหลงทองเทยวเพยง 1 แหงทมมาตรฐานอยในระดบด ไดแก น าตกชนตาเถร จากนนจงท าการจดเสนทางการทองเทยวชมชนออกเปน 4 เสนทาง ไดแก เสนทางท 1 เสนทางธรรมชายฝงทะเล (R1) เสนทางท 2 ยอนรอยต านานนทานพนบานพระรถเมร (R2) เสนทางท 3 สถ าธรรมะ (R3) และเสนทางท 4 ธรรมชาต ทหลากหลาย (R4) โดยเสนทางท 2 เปนเสนทางการทองเทยวชมชนทส นทสด

18

วงศธรา สวรรณน และคณะ (2557) ไดท าการศกษาเรองศกยภาพการทองเทยวเชงวฒนธรรมของวดในจงหวดปทมธาน โดยวธการศกษามทงวจยคณภาพทท าการศกษาวเคราะหขอมลและสมภาษณเชงลก กบทานเจาอาวาส ไวยาวชกร พระสงฆ ผน าชมชน จ านวน 44 คน สวนการวจยเชงปรมาณ แจกแบบสอบถามนกทองเทยวทมาเทยวในวด ใชสตรคอแครน ไดกลมตวอยาง 384 คน โดยแจกนกทองเทยววดละ 45 คน รวมทงสน 495 คน การเลอกกลมตวอยางใชวธสมตวอยางแบบสะดวก (Convenience Sampling) ผลการวจ ยเชงคณภาพพบวา ศกยภาพการทองเทยวในดานโบราณสถานและโบราณวตถมหลายวดทมพระพทธรปเกาแกสมยสโขทยและพระนครศรอยธยา สวนดานปรมาณพบวา ว ดสวนใหญมภมท ศนทสวยงามและมพนทโลงกวาง สวนทรพยากรดานประวตศาสตร วฒนธรรมและประเพณ พบวาวดสวนใหญมโบสถและพระพทธรปทส าคญ ชมชนจะจดประเพณรวมกบวด ส าหรบเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมจากการวเคราะหสามารถจดท าเสนทางการทองเทยววดเลอกจากทวดทใกลเคยงกนและอยบนเสนทางคมนาคมทเชอมโยงกน

อมราวด ค าบญ (2560) ไดท าการศกษาการพฒนาเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมเพอเชอมโยงการทองเทยวโดยชมชน อ าเภออบลรตน จงหวดขอนแกน โดยวธการศกษาใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยการสมภาษณเจาะลกผท เกยวของกบการทองเทยวของอ าเภออบลรตน รวมกบการวจยจากเอกสารและการวเคราะหขอมลทตยภมเพอใหทราบถงขอมลเชงลก ผลการศกษาพบวา เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมเพอเชอมโยงการทองเทยวโดยชมชนมสวนรวมของอ าเภออบลรตน จงหวดขอนแกน คอ วดพระบาทภพานคา–วดเขอนอบลรตน–วดบานภค าเบา–แหลงผลตปลาสมบานภค าเบา–บางแสน 2–ศนยค าคณ

ทวาวรรณ ศรเจรญ และนนทกานต ศรปลง (2560) ไดท าการศกษาการออกแบบเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมวถไทหลม “เทยวไทหลม เมองสงบ มากเสนห” โดยใชวธการศกษาขอมลดานเอกสาร และการเกบขอมลเชงลกในพนทดงกลาว พรอมทงมการจดกลมประเภทและความส าคญของแหลงทองเทยว จากนนไดประยกตใชลกษณะการทองเทยวเชงวฒนธรรม และไดน าขอมลมาออกแบบและสรางเสนทางทองเทยว เพอทดลองเสนทางกบหนวยงานภาครฐ กลมผประกอบการ มคคเทศก นกวชาการ นกทองเทยว และชมชนทองถน จ านวน 50 คน ผลการศกษาพบวา คมอน าเทยวทผวจยออกแบบสามารถชวยใหนกทองเทยวเดนทางไปยงแหลงทองเทยวไดภายใน 1 วนและสามารถรบทราบขอมลแหลงทองเทยวและกจกรรมไดตามความสนใจ

19

สรปไดวา งานวจยขางตนนนสามารถน ามาใชประกอบการวเคราะหในเรองเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทจงหวดชลบรได เนองจากมรปแบบการวจยทคลายคลงกน นอกจากนงานวจยบางชนยงมวธการด าเนนงานวจยทนาสนใจ เหมาะแกการน ามาเปนแนวทางในการด าเนนงานวจยชนนอกดวย อาท การเกบขอมลเชงลกในพนท พรอมทงมการจดกลมประเภทและความส าคญของแหลงทองเทยว จากเรองเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมวถไทหลม ของ ทวาวรรณ ศรเจรญ และนนทกานต ศรปลง (2560) และการส ารวจภาคสนาม เพอน าขอมลดงกลาวมาจดท าเปนแผนทดวยโปรแกรมระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ArcGIS จากเรองระบบสารสนเทศทางภมศาสตรเพอจดการการทองเทยวชมชนในจงหวดลพบร ของ ณรงค พลรกษ (2556) เปนตน 2.3 กรอบความคด เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบร มกรอบแนวคดในการศกษา ดงน

เกณฑการประเมนมาตรฐานคณภาพ

แหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม

คนควาแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบร

20

แหลงทองเทยวทมคาคะแนนประเมนเปนอนดบ 1 และ 2 ในแตละประเภท

เทคนคการวเคราะหโครงขาย

(Network Analysis)

เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรม

พนท อ.เมอง จ.ชลบร

จดโปรแกรมทองเทยว โดยใชเกณฑความหลากหลายของการทองเทยว

21

ขนตอนแรก ผว จ ยไดท าการคนควาขอมลทางอนเตอรเนตเกยวกบสถานททองเทยวเชงวฒนธรรม โดยสถานททผวจยคดเลอกมานนเปนสถานททองเทยวทตงอยในเขตอ าเภอเมอง จงหวดชลบร จ านวนทงสน 20 สถานททองเทยว ดงน ศาลเจานาจาชาไทจอ วดเขาพระพทธบาทบางทราย วดธรรมนมตต วดใหญอนทรารามวดแสนสขสทธวราราม พระพทธสหงคมงมงคลศรนาถ วดหนองศรสงวน วดอตะเภา วดตาลลอม วดบางเปง วดเกาโบราณ พระวหารอวโลกเตศวร โพธสตว ศาลเจาแมหนเขา ตลาดเกาอางศลา ตลาดสะพานปลาอางศลา ตลาดหนองมน ตลาดประมงทาเรอพล พพธภณฑเรอนไทย พพธภณฑทหารเกาหล พพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช จงหวดชลบร หลงจากนนผวจยไดจดประเภทของสถานททองเทยวดงกลาวออกเปน 4 ประเภท อนไดแก ศาสนาและพธกรรมทางศาสนาของไทย ศาสนาและพธกรรมทางศาสนาของจน วถชวต เสอผา เครองแตงกาย อาหารและโบราณคดและพพธภณฑ ขนตอนทสอง น าสถานททองเทยวทคนความาท าการประเมนมาตรฐานคณภาพของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม โดยผวจยใชเกณฑการประเมนมาตรฐานคณภาพของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม จากคมอการประเมนมาตรฐานแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม กรมการทองเทยว ทงนผวจยมการส ารวจพนทจรงและสอบถามคนในพนทประกอบการประเมน หลงการประเมนเสรจสน ผวจยไดท าการเลอกสถานททองเทยวทมคาคะแนนประเมนเปนอนดบท 1 และ 2 ในแตละประเภทมาท าการวเคราะหในขนตอนตอไป ขนตอนทสาม น าสถานททองเทยวทมคาคะแนนประเมนเปนอนดบท 1 และ 2 มาจดโปรแกรมการทองเทยว โดยก าหนดใหมโปรแกรม 1 วน (4 สถานท) โปรแกรม 2 วน เสาร-อาทตย (8 สถานท) และโปรแกรม 2 วน วนธรรมดา (8 สถานท) โดยผวจยก าหนดใหใน 1 เสนทางการทองเทยวจะตองมสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมครบทง 4 ประเภท เพอเนนความหลากหลายในการทองเทยวเปนส าคญ ขนตอนทส น าโปรแกรมการทองเทยวทได มาท าการค านวณหาเสนทางทดทสด หรอเสนทางทเหมาะสม โดยการค านวณดงกลาวเปนสวนหนงของการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเรองการวเคราะหโครงขาย (Network Analysis) โดยผลการศกษาจะไดเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบรรปแบบ 1 วนและ2 วน เสาร-อาทตย และ 2 วน วนธรรมดา

22

บทท 3 พนทศกษา

การศกษาสภาพพนททางกายภาพของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมนน ผวจยมวตถประสงคเพอใหไดมาซงขอมลพนทเชงลก น ามาใชในการประเมนมาตรฐานของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ส าหรบการท าความเขาใจในสภาพแวดลอมทวไปทเกยวของกบแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ผวจยไดศกษาคนควาจากหนงสอ เอกสาร อนเตอรเนต การสงเกต การสนทนาอยางไมเปนทางการกบบคคลทเกยวของทงในและนอกพนทศกษา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. ทต งของพนทศกษา 2. สถานททองเทยวเชงวฒนธรรม 3. การเดนทางสจงหวดชลบร

3.1 ทตงของพนทศกษำ ชลบร เปนจงหวดทตดกบอาวไทยจงหวดหนงในภาคตะวนออก มสถานททองเทยวทมช อเสยงหลายแหงตงอย นอกจากดานอตสาหกรรมการทองเทยวแลวยงเปนจงหวดทมความส าคญทางเศรษฐกจส าคญของภาคตะวนออกอยางมาก นอกจากนนยงเปนทงในดานพาณชยกรรมและอตสาหกรรมตาง ๆ ของประเทศ ในอดตจงหวดชลบรนนเคยเปนแหลงทตงของเมองทาทมความส าคญมาก เนองจากมท าเลทตงเหมาะสม จงหวดชลบรนนมอาณาเขตตดกบจงหวดฉะเชงเทรา จงหวดระยอง และจงหวดจนทบร อยใน ละตจด 13° 18' 0" N และลองจจด 101° 18' 0" E

ส าหรบลกษณะภมประเทศของจงหวดชลบรมภเขาทอดอยเกอบกลางของจงหวด เปนแนวยาวจากทศตะวนตกเฉยงเหนอไปทางทศตะวนออกเฉยงใต สภาพพนทสวนใหญเปนทราบสลบเนนเขาและทราบชายฝงทะเลตอนเหนอเปนทราบ และทศใตเดมเปนปาเขาพนทลมดอน แตปจจบนเปลยน สภาพจากปาไมเปนทโลงเตยน สวนลกษณะภมอากาศเปนแบบมรสมเมองรอนแบงออกเปน 3 ฤด คอ ฤดหนาวเรมตงแตเดอนพฤศจกายนถงเดอนกมภาพนธอยในชวงอทธพลของลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ มอากาศแหงแลงและหนาวเยน ฤดรอนเรมตงแตเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม เปนฤดเปลยนมรสมครงแรกจะมอากาศรอนจดในเดอนเมษายน และฤดฝนเรมตงแตเดอนมถนายนถงเดอนตลาคม อยในชวงอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใต มฝนตกหนกในเดอนตลาคม อยางไรกตามบรเวณใกลภเขามฝนตกมากกวาบรเวณใกลชายทะเล

23

ภาพท 3.1 แผนทแสดงลกษณะภมประเทศจงหวดชลบร

24

พนททผวจยสนใจจะท าการศกษาคอ พนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบร เนองจากเปนพนททมแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทหลากหลาย ไมไกลจากกรงเทพมหานครมากนก อกทงยงเดนทางดวยรถยนตสวนตวสะดวก โดยพนทดงกลาวตงอยทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของจงหวดชลบร มอาณาเขตตดตอกบพนทอ าเภอบางปะกงทางทศเหนอ อ าเภอพานทองและอ าเภอบานบงทางทศตะวนออก อ าเภอศรราชาทางทศใต และจรดอาวไทยทางทศตะวนตก อ าเภอเมองแตเดมมนามวา บางปลาสรอย อยางไรกตามไดเปลยนชอมาเปน อ าเภอเมองชลบร เมอป พ.ศ. 2481

25

ภาพท 3.2 แผนทแสดงขอบเขตพนทศกษาอ าเภอเมอง จงหวดชลบร

26

3.2 สถำนททองเทยวเชงวฒนธรรม จากการศกษาคนควาขอมลดานเอกสาร พบแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนจ านวนมาก ทงนผวจยไดท าการจ าแนกแหลงทองเทยวดงกลาวออกเปน 3 ประเภท (อางองจากประเภทของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม) ไดแก ศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนา ล าดบตอมาไดแก วถชวต เสอผาเครองแตงกาย อาหาร และสดทายไดแก โบราณคดและพพธภณฑ ซงมรายละเอยดดงน

27

ภาพท 1.3 แผนทแสดงต าแหนงแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบร

28

ศำสนำรวมถงพธกรรมทำงศำสนำ 3.2.1.1 ศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของไทย

1) วดเขาพระพทธบาทบางทราย เดมมวดโบราณสมยอยธยา อยเชงเขาแตผพงไปหมดแลว ตอมาพระยาพชตชลเขตผก ากบราชการเมองชลบรไดสรางวดพระพทธบาทบางทรายขนใหมในรชกาลท 5 วดนมมณฑปประดษฐานรอยพระพทธบาทและตกหลงเลกภายในมพระพทธไสยาสนตงอยบนยอดเขา บรเวณทต งอยบนเชงเขามสงกอสรางทเปนทรงยโรปสมยรชกาลท 5 อยหลายหลง ในชวงวนสนเดอน 4 จนถงวนขน 2 ค า เดอน 5 มประเพณเดนขนไปไหวพระพทธบาทบางทรายและยงมงานประเพณตกบาตรเทโวเทศกาลออกพรรษาดวย

ภาพท 3.2 วดเขาพระพทธบาทบางทราย

2) วดธรรมนมตต

เปนวดเกาแกทสรางขนเมอ พ.ศ. 2484 และความส าคญของวดนยงเปนทประดษฐานพระพทธมงคลนมตต พระพทธรปคอนกรตประดบดวยกระเบองโมเสก ปางประทบเรอ กลาวคอองคพระประทบนงบนบลลงก หอยพระบาท พระหตถซายวางคว าบนพระเพลา พระหตถขวาหองอยขางพระองค โดยมขนาดความสง 34 เมตร ตงอยเชงเขา และบนยอดเขายงเปนจดชมทศนยภาพของชลบรทสวยงามอกแหงหนง

ภาพท 3.3 วดธรรมนมตต

29

3) วดใหญอนทาราม

วดใหญอนทารามเปนวดเกาแกเปนวดเกาแกโบราณคบานคเมองทส าคญของจงหวดชลบร มอายเกาแกรวม 600 ป มประวตกอสรางมาตงแตสมยกรงศรอยธยา สมเดจพระนครนทราธราชเสดจประพาสเมองชลบรโดยขบวนพยหยาตราทางชลมารคทรง มพระราชศรทธาไดสรางวด “วดอนทาราม” ขนมา วดใหญอนทารามมอกชอวาวดหลวง ทงยงเคยเปนวดทสมเดจพระเจาตากสนมหาราช เมอครงเปนพระยาวชรปราการ ไดเคยเสดจฯมาพกรวบรวมไพรพล เพอกอบกเอกราช วดใหญอนทารามตงอยในตวเมองชลบร ภายในอโบสถและอโบสถเกามภาพจตรกรรมฝาผนงฝมอชางชนครทงดงามมาก นอกจากนนวดใหญอนทารามแหงน ยงมพระพทธรปศกดสทธคบานคเมอง “หลวงพอเฉย” เปนทเลอมใสของชาวเมองชลเปนอยางมาก

ภาพท 3.4 วดใหญอนทาราม

4) พระพทธสหงคมงมงคลศรนาถ พระพทธสหงคมงมงคลสรนาถ ทงองคท าดวยเงนบรสทธ งดงามดวยพทธลกษณะ และมขนาดเทากบองคจรงทกประการ ซงองคนเปนองคจ าลองจากองคจรง ซงประดษฐานทพระทนงพทธไธสวรรย พพธภณฑสถานแหงชาต มพธหลอ เมอวนท 18 เมษายน 2503 ประดษฐานทหอพระ เมอวนท 22 ตลาคม 2504 สมเดจพระสงฆราชกตตโสภณมหาเถระ วดเบญจมบพตรถวาย พระนามวา พระพทธสหงคมงมงคลศรนาถ พทธบรษทราษฎรกศลสามคคชลบรปชนยบพตร พระพทธสหงคมงมงคลศรนาถ ประดษฐานอย ณ หอพระ ตงอยบนถนนวชรปราการ หางศาลากลางจงหวดชลบร ระยะทางประมาณ 500 เมตร

30

ภาพท 3.5 พระพทธสหงคมงมงคลศรนาถ

5) วดหนองศรสงวน วดหนองศรสงวนเปนวดทองถนทต งอยในต าบลส านกบกของพนทศกษา วดดงกลาวเปนทยดเหนยวจตใจของชาวบานในพนท โดยจะมการจดงานทางศาสนามากมาย อาท ประเพณสงกรานต งานทอดกฐน มผเขาชมงานเปนจ านวนมาก นอกจากนยง เปนทตงของตลาดนดทองถนอกดวย

ภาพท 3.6 วดหนองศรสงวน

6) วดอตะเภา วดอตะเภาเปนวดทองถนทตงอยในต าบลหนองไมแดงของพนทศกษา วดดงกลาวมพระเกจชอดง คอ หลวงพอชาย ทานไดพฒนาเสนาสนะตางๆ ของวดอตะเภาใหเจรญกาวหนาขนมา ทานเปนพระสงฆทสามารถผกใจชาวบานไดด จงไดรบการตอบรบจากชาวบานวดเปนอยางด มลกศษยมากมาย นอกจากนทานยงเปนพระทปฏบตดปฏบตชอบ ศกษาวชาไสยเวชคาถาอาคมตางๆ ดวยวชาคาถาอาคมนเอง สงผลใหตอนทานมชวตอยไมเคยมผใดสามารถถายภาพทานไวไดเลย แมแอบลกลอบถายอยางไรกถายไมตด

31

ภาพท 3.7 วดอตะเภา

7) วดตาลลอม ประวตวดตาลลอม ทมาของชอ เกดจากในสมยกอน เปนวดทลอมรอบไปดวยตนตาล จงเปนทมาของชอ ในยคสมยประวตศาสตร(อยธยา) จากค าบอกเลาของพระมหาสมพงษ กตตคโณ เจาอาวาสวดตาลลอม กลาววา วดตาลลอมเดมชอวดณรงค เรยกตามนามของอบาสกผถวายทดนสรางวด คอ ขนณรงค จอมสวรรณ ก านนต าบลบางทรายตอมาเมอมผคนมากขนท าใหวดคบแคบไปไมสามารถขยายตอไปไดอกเพราะวดตงอยตดกบชายปา และมทงนาลอมรอบ ประกอบกบการสญจรไปมาระหวางวดกบหมบานไมสะดวก ตองใชสะพาน ทางวดและชาวบานจงไดยายวดมาตงอยฝงตรงขามซงเปนทของขนณรงคเชนเดยวกน เมอวดยายมาอยท ใหมแลวชอวดกไดเปลยนจากเดมดวย เพราะสถานทตงของวดแหงใหมนลอมรอบดวยตนตาลกลายเปนวดอยกลางดงตาล วดจงเปลยนชอเปน "วดตาลลอม" ชมชนวดตาลลอม ยงมของดทถอเปนมรดกโลกเกาแกอนล าคาสมควรแกการเกบรกษานนกคอ อโบสถวดตาลลอมซงมอายเกาแกมากกวา 170 ป ปจจบนยงคงตงอยภายในเขตของวดตาลลอม ต.เหมอง จ. ชลบร และขนทะเบยนโบราณสถาน ประกาศในราชกจจาอเบกขาเลม 116 ตอนท พเศษ 17 ง. ลงวนท 17 มนาคม 2542

ภาพท 3.8 วดตาลลอม

32

8) วดบางเปง วดบางเปงเปนวดทถกสรางขนเปนวดแรกของจงหวดชลบร ตามทจารกในใบเสมากลาววา สราง พ.ศ. 2243 คอสมยพระเพทราชา โดยสงทยงหลงเหลอคอเจดยศลปอยธยาสามองค และฐานของโบสถ ตอมาไดสรางโบสถใหมบนฐานเดม หลงจากนนมพระภกษเปนโรคเรอน จงไดสรางโบสถอกแหงคอโบสถนอก ศลปเหมอนสมยรชกาลท 3 และในสมยรชกาลท 5 ไดรวมทงสองวดเปนวดเดยวกน

ภาพท 3.9 วดบางเปง

9) วดเกาโบราณ

วดเกาโบราณเปนวดทตงอยในต าบลหนองมนของพนทศกษา แตเดมตงอยทอ าเภอศรราชา แตเนองจากประชาชนเขามาสกการะเปนจ านวนมาก สงผลใหตองยายมายงสถานทปจจบน สรางขนเปนระยะเวลา 300 กวาปมาแลว ตงแตสมยกรงศรอยธยาตอนกลางหรอตอนปลาย โดยในขณะนนไดเกดศกสงคราม มแพมชนะเรอยมา จนกระทงมาถงยคหนง กลาวคอ ยคพระเจาตากสนมหาราช ครนสมยทยงเปนทหารไดหลบหนกองทพพมามายงวดเกาโบราณแหงน จากนนพมาไดยกทพตามมา สงผลใหเกดการสรบกนและไดรบชยชนะในทสด

ภาพท 3.10 วดเกาโบราณ

33

ศำสนำรวมถงพธกรรมทำงศำสนำของจน 1) ศาลหนาจาซาไทจอ

สรางขนเมอเดอนมนาคม 2534 โดยอาจารยสมชาย เฉยศร สรางเปนศาลเจาขนาดเลกบนเนอท 200 ตารางวา ตอมาดวยบารม แหงองคเทพเจาหนาจาซาไทจอท าใหศษยานศษย พอคาและประชาชนทเคารพ เลอมใส รวมบรจาคทนสรางศาลเจาหลงใหมขน เมอวนอาทตยท 18 กรกฏาคม 2538 โดยอาจารยสมชาย เฉยศร เปนผประกอบพธวางศลาฤกษ โดยมวตถประสงคสรางขนเพอเฉลมพระเกยรตครบรอบ 72 พรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ใชเวลากอสรางกวา 4 ป บนเนอท 4 ไร เมอวนท 11 มกราคม 2541 สมเดจพระสงฆราชฯ เสดจมาเปนประธานพธเททองหลอพระพทธ 7 องค และพระราชทานนามศาลเจาแหงนวา "วหารเทพสถตพระกตเฉลม" ขยายอาคารและเนอท ประกอบดวย อาคารหลก 3 หลง หอฟาดน 1 หลง บนเนอทประมาณ 13 ไร

ภาพท 3.11 ศาลหนาจาซาไทจอ

2) ศาลเจาแมหนเขา

เปนศาลเจาเกาแก ในสมยรชกาลท 5 สรางยนออกไปในทะเล มความเชอวา "เจาแมหนเขา" คอ สมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน พระบรมราชเทว หรอ "พระนางเรอลม" พระปยมเหส ในรชกาลท 5

34

ภาพท 3.12 ศาลเจาแมหนเขา

3) พระวหารอวโลกเตศวร โพธสตว

ศาลเจาพระโพธสตวอวโลกเตศวรปางพนกรพนเนตร หรอเจาแมกวนอมปางพนกรน อยในซอยตรงกนขามกบวหารเทพสถตพระกตเฉลม (ศาลเจาหนาจาไทจอ) โดยเขาไปในซอยประมาณ 50 เมตร พระโพธสตวอวโลกเตศวร เปนทรจกกนดในนาม พระแมกวนอม หรอ เจาแมกวนอม ตามความเชอแบบมหายาน มผเคารพศรทธากนมาก แมเปนผนบถอพทธหนยานแบบไทยกยงนบถอพระแมกวนอมดวย พระโพธสตวอวโลกเตศวร หรอพระแมกวนอมนนมอยหลายปางดวยกน ปางทนยมสรางกนมากปางหนงในปจจบนคอปางพนเนตรพนกร นอกจากศาลพระโพธสตวอวโลกเตศวรปางพนกรพนเตร ยงประกอบไปดวยวหารเทพเจาตางๆ

ภาพท 3.13 พระวหารอวโลกเตศวร โพธสตว

วถชวต เสอผำ เครองแตงกำย อำหำร 1) ตลาดเกาอางศลา

อางศลาในปจจบน คนพนทด งเดมเรยกกนวา อางหน สมยรชกาลท 3 ชาวตะวนตกและคนบางกอกมาพกตากอากาศกนมาก ชออางหนกเรมเปลยนแปลงใหดเปนสากลมากขน โดยมหลกฐานบนทกถงชอ อางศลา ดงน "เมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เสดจประพาสจงหวดชลบร ไดประทบแรมทอางศลา โดยมลายพระราชหตถเลขา ลงวนท 9 มกราคม พ.ศ. 2419 พรรณนา อางศลา ตอนหนงวา เรยกชอวาอางศลานน เพราะมแผนดนสงเปนลกเนน มศลากอนใหญ ๆ เปนศลาดาด และ

35

เปนสระยาวรอย 2 แหง ๆ หนงลก 7 ศอก กวาง 7 ศอก ยาว 10 วา แหงหนงลก 6 ศอก กวาง 1 วา 2 ศอก ยาว 7 วา เปนทขงน าฝน น าฝนไมร วซมไปได ทานเจาพระยาทพากรวงษมหาโกษาธบตเหนวาเปนประโยชนกบคนทงปวง จงใหหลวงฤทธศกดชลเขตร ปลดเมองชลบร เปนนายงานกอเสรมปากบอกนน า มใหน าทโสโครกกลบลงไปในบอได ราษฎร ชาวบานและชาวเรอไปมาไดอาศยใชน าฝนในอางศลานน บางปถาฝนตกมาก ถาใชน าแตล าพงชาวบานกไดใชน าทงสองแหงและบออน ๆ บางพอตลอดปไปได บางปฝนนอย ราษฎรไดอาศยใชแตเพยง 5 เดอน 6 เดอน กพอหมดน าในอางศลา แตน าในบอแหงอน ๆ ทราษฎรขดขงน าฝนไวใชนน มอยหลายแหงหลายต าบล ถงน าในอางศลา สองต าบลนแหงไปหมดแลวราษฎรกใชน าบอแหงอน ๆ ไดจงไดเรยกวา บานอางศลา มาจนถงทกวนน"

ภาพท 3.14 ตลาดเกาอางศลา

2) ตลาดสะพานปลาอางศลา

ตลาดสะพานปลาอางศลา ตงอยรมทะเลต าบล อางศลา อ.เมอง จ.ชลบร เปนแหลงรวมอาหารทะเลทงสดและแหง รวมถงของฝากจากทะเลทบอกเลยวาสด มวกกกกกก! เปนตลาดทม กง, หอย, ป, ปลา สดๆ ยกจากเรอมาขนทสะพานปลา เปดขายกนแตเชาซงมขายทง หอยตางๆ ทงหอยนางรม, หอยแครง, หอยแมลงภ, ป, ปลา, ปลาหมก กมากมายราคาไมแพงเกนไป นอกจากอาหารทะเลสดๆกนแลว ยงมอาหารทะเลแปรรปตางๆ ทสามารถซอไปทานกนไดเลย เชนหอยหวาน, ปลาหมกกะตอย, หรอปลาหมกหวาน, ปลาหวานตางๆ

36

ภาพท 3.15 ตลาดสะพานปลาอางศลา

3) ตลาดหนองมน

ตลาดหนองมนเปนตลาดของฝากทมช อเสยงมากของจงหวดชลบร (อยใกล ๆ กบหาดบางแสน) มการลงทงหนงสอพมพ รายการแนะน าอาหารและแนะน าแหลงทองเทยวดวย ท าใหนกทองเทยวสวนใหญจะรจก หรอเคยไดยนชอตลาดแหงนอยบอยครง ดวยเหตนเองคนทมาแวะตลาดแหงน จงไมใชแคกลมนกทองเทยวทมาชายหาดบางแสนเทานน แตคนทมาเทยวทางยานภาคตะวนออก อยาง ระยอง จนทร ตราด กยงแวะมาซอของทนกนมากเชนกน ทงนกเพราะวาตลาดหนองมนมสนคาทองถนและของทระลกของจงหวดชลบรอยมากมาย สนคาหลก ๆ ทหาซอไดทนกเปนพวกขนม ของแหง อาหารส าเรจรป เชน ปลาหมกแหง กงแหง กะป น าปลา ปลาเคม หอหมก แจงลอน ขนมหมอแกง ขนมจาก เปนตน และอกอยางหนงทพลาดไมไดเลยกคอขาวหลามหนองมนนนเอง เพราะถงขนาดมค าวา "ขาวหลามอรอย" อยในค าขวญของจงหวดชลบร แสดงวาตองมเอกลกษณเฉพาะตว

ภาพท 3.16 ตลาดหนองมน

37

4) ตลาดประมงทาเรอพล ตลาดประมงทาเรอพล หรอทชาวบานเรยกกนวา "สะพานศาลเจา" เนองจากม ศาลเจาฮกเกยนปนเถา (ตงอยตนซอย) และ ศาลเจาทตเปบอ (ตงอยบรเวณทายซอย) ซงเปนศาลเจาศกดสทธ เปนทเคารพนบถอของผคนละแวกนน จงเปนทมาของค าวา "สะพานศาลเจา" เดมทเดยว คอ ทาเรอพล ซงในอดตเปนทาเทยบเรอทส าคญของจงหวดชลบร มชาวประมง รวมทงเรอสนคา เรอส าเภาขนสงขนาดใหญมาจอดเทยบทา เพอขนถายสนคา แตปจจบนไดเปลยนมาเปนทาเรอประมง โดยมชาวประมงจบกง หอย ป ปลามาขนททาเรอดงกลาว อกทงเทศบาลเมองชลบรไดฟนฟ ตลาดประมงทาเรอพล เพอสงเสรมการคาอาหารทะเล กระตนเศรษฐกจชมชน สรางรายไดใหกบประชาชนในชมชนชาวเลใหเพมมากขน และพฒนาตลาดประมงใหกลบมาเปนตลาดอาหารทะเล ทนยมเหมอนในอดตอกครง จงจดใหมตลาดคาอาหารทะเลสด อาหารทะเลแหง รวมถงการออกรานขายอาหารทกวนเสาร เวลา 16.00 น. ถง 22.00 น. ณ บรเวณทาเทยบเรอปลายซอยทาเรอพล

ภาพท 3.17 ตลาดประมงทาเรอพล

โบรำณคดและพพธภณฑ 1) วงแสนสข

วดแสนสขวสทธวราราม หรอแสนสขสทธวราราม อกชอทรจกกนคอ วงแสนสข วดนมความเกาแกกวา 30 ป (2555) แตเดมเปนวดมพระภกษจ าพรรษากอนทจะเปลยนมาเปนวงแสนสข เนองจากวดแสนสข ไดเปดมาเปนเวลานานมากแลว สภาพโดยทวไปกจะมการช ารดทรดโทรมลงไปตามกาลเวลา ไมเสยคาเขาชม โดยเปนแหลงการเรยนรรวบรวมความเชอตามแบบพทธศาสนา ประตมากรรมปนปน สวนพทธ เมองสวรรค แดนนรก เพอเปนเครองเตอนสตใหละเวนความชว เหมาะส าหรบสอนบตรหลาน ปลกฝงความเกรงกลวตอการท าบาป พนทภายในแบงเปน สวนพทธ ใหศกษาพทธประวต โดยปนเปนเรองราวตางๆ ตงแตประสตเปนตนไป แดนนรก รปเปรตอสรกายขนาดสงใหญ รปปนแสดงบทลงโทษตอ

38

ผกระท าชว เมอคนท าชวตกนรก มขอความเตอนสตใหระลกถงการท าความด และ เมองสวรรค บรเวณแสดงภาพเทพเจาตามลทธศาสนาตาง ๆ เชน ก าเนดพระเยซ เจาแมกวนอม เทพแหงศาสนาพราหมณหรอ 18 อรหนต รปปนองคเทพตางๆ มากมาย มค าแนะน าจากทางวดแสนสขวา ใหเดนเขาทางนรก ออกทางสวรรคเพอเปนสรมงคล

ภาพท 3.18 วงแสนสข

2) พพธภณฑเรอนไทยบานมาบสามเกลยว การกอตง พพธภณฑเรอนไทย จากแตเดมมไมเกาเหลอใชของวดดอนด ารงธรรม ซงอยในเขตต าบลดอนหวฬอเปนจ านวนมาก ชาวบานเหนควรวานาจะน ามาใชใหเกดประโยชน ผน าทองถนเหนวาขาวของเครองใชซงเปนวถชวตของชาวบานต าบลดนหวฬอยงมอยพอประมาณ อกทงชางไมทมฝมอพอมอยในพนท ท าใหเกดความคดทจะจดตงพพธภณฑ เพอเกบสงของโบราณไวใหคนรนหลงไดชมเพอท าการศกษาตอไป ดานบนเรอนไทยมการจดวางตแสดงวตถอย ๔ ตดวยกน ดานนอกจดแสดงตะเกยงเจาพายโบราณ ไหน าปลา ไหกระเทยม เตาปนแดง และเครองโมหนในสมบกอน สวนดานในบานมตจดแสดงอก ๒ ต แบงเปนสวนของไหโบราณ กระบงโกยขาว ถงขาวสาร ตะกราสานจากอ าเภอพนสนคม กระโถน เตารดถานโบราณ กระดงกระบอ หบใสของ ทปนนน กระดงทอเสอ เปนตน สวนดานลาง จดแสดงวถชวตการท านา มวตถเกยวกบการท านา อยาง คนไถ คราด อธอง ถงฟาดขาว เซยม และบนไดส าหรบตขาว เปนตน นอกจากนดานลางของเรอนไทยแบงเปนหองสมดประชาชน แบงเปนสวนการประชมของหมบาน เปนทนงรอเพอรบบตรหลานของผปกครอง โรงเรยนมาบสามเกลยว

39

ภาพท 3.19 พพธภณฑเรอนไทยบานมาบสามเกลยว

3) พพธภณฑทหารเกาหล พพธภณฑทหารผานศกเกาหล ตงอยในคายนวมนทราชน อ.เมอง จ.ชลบร ในพพธภณฑรวบรวมประวตความเปนมาและอาวธยทโธปกรณสมยสงครามเกาหล เครองแบบทหาร ทยดได และยงจดแสดงฉลองพระองคเครองแบบทหารของสมเดจพราะนางเจาพระบรมราชนนาถฯ ททรงพระราชทานใหกบหนวยงาน

ภาพท 3.20 พพธภณฑทหารเกาหล

4) พพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช พพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช จงหวดชลบร ทมอายกวา 100 ป มาแลว ซงกรมศลปากรไดขนทะเบยนเปน โบราณสถาน เมอวนท 18 ธนวาคม พ.ศ. 2539 ทผานมา เมอเขาไปในรว กสมผสไดถงความประณตบรรจงมการตกแตงไวเปนอยางด เรมจากรวทออกแบบไวสวยโดดเดน มทางเทาใหเดนชมความงามของสถานทไดโดยรอบ สนามหญาทเขยวขจ ตนไมใหญปกคลมใหความรมรน จนถงรมฝงทะเล ระหวางตกจะมแนวโขดหนเปนบรเวณกวาง มการปรบระดบพนดนใหสามารถมองเหนทวทศนไดอยางชดเจน ยงไปกวานน ภายในยงมปรากฏรอยพระพทธบาท ใหประชาชนทวไปไดเคารพบชาอยบรเวณนอกดวย ตามแนวโขดหนหากเขาชมตอนกลางวน

40

แสงแดดทสองกระทบหนนนจะมความระยบระดบตลอดแนวชายฝง สวนตกแดงและตกสขาวทเหนอยคอ ตกมหาราช ภายในไดจดพพธภณฑส าหรบการศกษาคนควาประวตอางศลา และทองถนอนๆ ของชลบร ในรปของหองสมด หรอศนยเทคโนโลย มหองประชมหรอหองบรรยายสรปแบบ จดท าหองนทรรศการเฉลมพระเกยรต และตกราชน ภายนอกจะเปนสแดงทงตกภายในไดจดท าหองนทรรศการภมปญญาชาวบาน อาชพการประมง ทอผา ท าครกหน แปรรปอาหารทะเล จดแสดงโบราณวตถ ศลปวตถ และสงของจากธรรมชาตทางทะเล

ภาพท 3.21 พพธภณฑ 72 พรรษา มหาราช

3.3 กำรเดนทำงสจงหวดชลบร ชลบรเปนจงหวดทมเสนทางคมนาคมดทสดจงหวดหนงของประเทศ โดยมระบบการคมนาคมขนสงทวถงและสะดวกในทกดาน ไมวาจะเปนการขนสงทางบก ทางเรอ หรอทางอากาศ อยางไรกตามการคมนาคมและขนสงของจงหวดชลบรในปจจบนอาศยทางบกเปนหลก ส าหรบการขนสงทางเรอและทางอากาศยงสามารถพฒนาไดอยางตอเนอง

3.3.1 ทางอากาศ จงหวดชลบรมทาอากาศยาน 1 แหงคอ ทาอากาศยานบางพระตงอยในอ าเภอศรราชา เปนสนามฝกซอมส าหรบเครองบนล าเลก จงไมไดเปดใหบรการขนสงทางอากาศเพอการพาณชยท วไป

41

3.3.2 ทางน า เนองจากจงหวดชลบรมสภาพภมศาสตรเอออ านวยตอการขนสงทางทะเล กลาวคอดานตะวนตกของจงหวดเปนชายฝงทมแนวยาวระยะทางหลายรอยกโลเมตร โดยหลายแหงเปนชายหาดทงดงาม และบางแหงเหมาะจะเปนทาจอดเรอ สงผลใหชายฝงทะเลของจงหวดมทาเทยบเรอประมงและทาเทยบเรอสนคา ทงทเปนทาเทยบเรอของเอกชนและทาเทยบเรอพาณชยส าหรบขนสงสนคาไปตางประเทศ รวมถงการขนสงสนคาเลยบตามชายฝงทะเลตะวนออกเขาสทาเรอกรงเทพฯ

3.3.3 ทางรถไฟ การขนสงทางรถไฟของจงหวดชลบรอาศยเสนทางรถไฟสายตะวนออก โดยเรมตนจากกรงเทพฯ-ฉะเชงเทรา-อ าเภอศรราชา เมอรฐบาลมโครงการพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเลตะวนออก การรถไฟแหงประเทศไทยจงด าเนนการกอสรางทางรถไฟสายนข น เพอรองรบการขนสงสนคาจากทาเรอน าลกสตหบ, ทาเรอน าลกนคมอตสาหกรรมแหลมฉบง และทาเรอน าลกนคมอตสาหกรรมมาบตาพด

3.3.4 ทางรถยนต การขนสงทางรถยนตเปนระบบการคมนาคมส าคญทสดของจงหวดชลบร และมบทบาทมากขนเรอยๆในปจจบน โครงขายนอยในความรบผดชอบของกรมทางหลวง โดยจงหวดชลบรมถนนทสรางเสรจแลวเปนระยะทาง 745.497 กโลเมตร เปนทางหลวงแผนดนรวมระยะทาง 745.497 กโลเมตร และระยะทางตอ 2 ชองจราจรคดเปนระยะทาง 1,191.408 กโลเมตร

บทท 4 ระเบยบวธวจย

งานวจยเรองเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทจงหวดชลบร ทมวตถประสงคเพอส ารวจสถานททองเทยวทางวฒนธรรมในพนทจงหวดชลบร เพอส ารวจศกยภาพในการรองรบของแตละสถานททองเทยว และเพอแสดงทศทางเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในรปแบบของแผนท ทงนเพอตอบสนองวตถประสงคดงกลาวจงเลอกใชวธการวจยเชงคณภาพและเทคนคผสม โดยมระเบยบวธวจยดงตอไปน

1. วสดอปกรณ

42

2. ขอมลและแหลงขอมล

3. วธการศกษา

4.1 วสดอปกรณ 4.1.1 เครองคอมพวเตอรระบบปฏบตการ Window 7 Professional

4.1.2 โปรแกรมวเคราะหขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร ArcMap 10.2

4.1.3 โปรแกรม Microsoft Excel

4.1.4 เครองพมพสและเครองพมพขาวด า

4.2 ขอมลและแหลงขอมล 4.2.1 ขอมลเอกสารรายละเอยดเกยวกบแหลงทองเทยวในพนทจงหวดชลบร จากอนเตอรเนต

หองสมดและการลงส ารวจภาคสนาม

4.2.2 ขอมลแผนท (ในรปของเวคเตอร) อพเดทลาสด จากเวบ Bangkok GIS ไดแก

1) แผนทถนน 2) แผนทขอบเขตการปกครอง 3) แผนทการใชประโยชนทดน

4.3 วธกำรศกษำ 4.3.1 กำรประเมนมำตรฐำนของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม

การประเมนมาตรฐานของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนสวนหนงของการใชเปนเกณฑในการคดเลอกแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทส าคญ ทงนโดยอาศยคาหรอผลทไดหลงจากการประเมนเสรจสนแลว น ามาเรยงล าดบจดกลมทมคาใกลเคยงกน โดยแบงตามประเภท จากนนเอาคาทสงทสดสองอนดบของแตละประเภท เพอจดท าโปรแกรมทองเทยวตอไป ซงการประเมนมาตรฐานของแหลงทองเทยวดงกลาว จะเลอกใชเกณฑทงหมดทมอยในแบบประเมนและท าการประเมนโดยผวจยเอง อกทงอาจมการสอบถามขอมลเพมเตมจากบคคลทอาศยอยในทองถนเพอน ามาเปนขอมลอางองประกอบแตละแหลงทองเทยว

ส าหรบวธการประเมนและวธการค านวณคะแนน มวธการด าเนนการดงน

1) วธการประเมน

43

การใหคาน าหนกคะแนนในแตละหวขอของแบบประเมนนน ผวจยจ าตองอางองความหมายหลกทระบไวในคมอการประเมนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมฉบบปรบปรง เพอใหการลงคะแนนมความเปนไปอยางใกลเคยงความเปนจรงมากทสด โดยตวชวดทใชในเกณฑการประเมนดงกลาว สามารถแสดงจ าแนกเปนหวขอไดดงน

ตวชวดเกณฑการประเมน คาน าหนก (รอยละของแบบประเมน)

ศกยภาพในการดงดดใจ 40%

ศกยภาพในการรองรบ 40%

การบรหารจดการ 40%

การมสวนรวมของชมชนทองถน

10%

อาจกลาวไดวาตวชวดทน ามาใชวเคราะหในเกณฑ มท งหมด 4 ตวชวดดวยกน โดยในแตละดานจะมรายละเอยดของการประเมนแยกยอยตางกนไป ทงนผวจยจะน ารายละเอยดในการวเคราะหทเดนๆของแตละดาน มากลาวเบองตน ส าหรบดานศกยภาพในการดงดดใจ ประเดนส าคญทผวเคราะหใหความสนใจ ไดแก ความเปนมาทางประวตศาสตร และความตอเนองของการสบสานวฒนธรรมประเพณ เปนตน ดานศกยภาพในการรองรบ ไดแก มสงอ านวยความสะดวกพนฐานมากนอยเพยงใด หรอ มหนวยงานรฐหรอเอกชนสนบสนนไหม เปนตน ดานการบรหารจดการ ผวจยจะใหความส าคญทางดาน การใหความรแกนกทองเทยว กลาวคอ มสอใหความรไหม มเจาหนาทบรการนกทองเทยวหรอไม เปนตน และดานสดทาย ดานการมสวนรวมของชมชนในทองถน ผวจยจะเนนการมสวนรวมของชมชน ไมวาจะเปนการจางงาน การสงเสรมใหใชผลตภณฑในทองถน ตลอดจนมรายไดจากการขายอาหารหรอการน าเทยวหรอไม

2) วธการค านวณคะแนน มหลกการค านวณคะแนนโดยให

R แทน คะแนน W แทน คาน าหนก (คมอก าหนดคามาให) RW แทน คาคะแนนน าหนก

ผวจยจะเปนผใหคาน าหนกคะแนนตามวธการประเมนขางตนดวยตนเอง โดยอางองจากการสงเกตเปนหลก และมการสมภาษณคนในพนทเพอน ามาประกอบการประเมนเพมเตม

44

หลงจากใหคาน าหนกเสรจเรยบรอยแลว จะตองท าการค านวณ โดยน าคาคะแนนมาคณกบคาน าหนก สดทายจะไดเปนผลคาคะแนนของแตละหวขอ

3) วธการค านวณคาคะแนนรอยละ และระดบมาตรฐาน หลงจากค านวณผลคาคะแนนเสรจเรยบรอยแลว น าผลคาคะแนนประเมนดงกลาว มาหารคาคะแนนเตม (178 คะแนน) แลวคณดวยรอยละ จากนนจะไดผลคาคะแนนประเมนทเปนรอยละ

คาคะแนนประเมน

178× 100 = คาคะแนนประเมนรอยละ

โดยผลคาคะแนนประเมนรอยละ สามารถน ามาเทยบตารางระดบมาตรฐานทคมอฯก าหนดมาได ซงตารางจะมลกษณะดงน

คาคะแนน (รอยละ) ระดบมาตรฐาน

81 ขนไป ดเยยม 71-80 ดมาก 61-70 ด 51-60 ปานกลาง

50 หรอนอยกวา ต า

4.3.2 กำรวเครำะหโครงขำย (Network analysis) การวเคราะหโครงขายเปนสวนหนงในการน ามาใชพจารณาเสนทางการทองเทยวเชง

วฒนธรรม ซงอยในสวนของการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยโครงขาย (Network) ประกอบดวยการเชอมตอกนของเสน ซงโดยทวไปแลวมกจะนกถงโครงขายถนน สวนโครงขายอน ๆ ไดแก ทางรถไฟ ระบบขนสงมวลชน ทางเดนเทา แมน า และทะเล การวเคราะหโครงขายมท งหมด 4 รปแบบดวยกน ไดแก การวเคราะหเสนทางทดทสด (Best route analysis) แบงออกเปนการวเคราะหเสนทางทเรวทสดและการวเคราะหเสนทางทส นทสด การวเคราะหพนทใหบรการ (Service area analysis) การวเคราะหหาสงอ านวยความสะดวกทใกลทสด (Closest facility analysis) และการวเคราะหเมทรกซคาใชจายระหวางจดเรมตนกบจดปลายทาง (Origin-Destination cost matrix analysis) โดยทง 4 รปแบบจะตองอาศยการท างานของชดวเคราะหโครงขาย ซงจะอยในโปรแกรม ArcMap

45

ทงนผวจยเลอกใชการวเคราะหแบบการวเคราะหเสนทางทดทสด หรอเสนทางทเหมาะสมทสดในการสรางเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรม เนองจากเปนการวเคราะหทตองค านงถงระยะทางเปนส าคญ โดยผวจยก าหนดให คา Cost คอ Length หรอความยาวของเสนทาง โดยโปรแกรมจะเลอกเสนทางทมคา Cost สนทสด เปนเสนทางทดทสด

บทท 5 ผลกำรศกษำ

ในการน าเสนอผลการศกษา เรองการศกษาเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบร ผวจยไดน าผลการศกษามาวเคราะหโดยจะน าเสนอเปน 2 ตอนดงน

1. ผลการประเมนมาตรฐานของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทผานการคดเลอก 2. ผลการแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรม

5.1 ผลกำรประเมนมำตรฐำนของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทผำนกำรคดเลอก

ผวจยท าการประเมนมาตรฐานของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมในอ าเภอเมอง จงหวดชลบร โดยเดนทางไปส ารวจพนทดวยตนเอง ใชการสงเกตและการสอบถามคนทองถนเพมเตม จากนน

46

น าขอมลทไดมาลงคะแนนในแบบประเมนมาตรฐานททางผวจยเตรยมไป ใชเกณฑการตรวจประเมนมาตรฐานคณภาพแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ฉบบปรบปรง สบคนจากเวบไซตกรมการทองเทยว ซงผวจยจะเสนอตามล าดบดงน

5.1.1 ศำสนำรวมถงพธกรรมทำงศำสนำ

จากการส ารวจพนทพบวา แหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนามจ านวนคอนขางมากถง 13 แหลงทองเทยว ท าใหมความยากล าบากในการคดเลอก ดงนนผวจยจงท าการแยกยอยแหลงทองเทยวประเภทดงกลาวออกเปน 2 ประเภท ไดแก ศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของไทย และศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของจน เพออ านวยความสะดวกในขนตอนการประเมนและการคดเลอก

ศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของไทย

ตารางท 5.1 แสดงคาคะแนนประเมนของแหลงทองเทยวประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของไทย

สถานททองเทยว คาคะแนนประเมนรอยละ (เรยงตามอนดบ) วดใหญอนทาราม 62.92% วดเขาพระพทธบาทบางทราย 58.99% วดเกาโบราณ 57.87% พระพทธสหงคมงมงคลศรนาถ 55.06% วดอตะเภา 51.69% วดธรรมนมตต 48.31% วดบางเปง 48.31% วดหนองศรสงวน 44.94% วดตาลลอม 44.38%

47

จากตารางคาคะแนนประเมนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของไทย พบวา แหลงทองเทยวทมคาคะแนนประเมนรอยละสงทสดสองอนดบแรก ไดแก วดใหญอนทาราม และวดเขาพระพทธบาทบางทราย ตามล าดบ โดยทงสองแหลงทองเทยวดงกลาวมคาคะแนนประเมนในกลมตวชวดแยกยอยไดเปนดงน

ตารางท 5.2 แสดงคาคะแนนประเมนรอยละของแหลงทองเทยวประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของไทยทไดรบคดเลอก

เกณฑ/แหลงทองเทยว วดใหญอนทาราม วดพระพทธบาทบางทราย ศกยภาพในการดงดดใจนกทองเทยว 57 47 ศกยภาพในการรองรบนกทองเทยว 16 20 การบรหารจดการ 39 38 การมสวนรวมของชมชนทองถน 0 0 รวม 112 105 คดเปนรอยละ 62.92% 58.99% จากตารางขางตนแสดงคาคะแนนประเมนรอยละสงสด 2 ล าดบแรกของประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของไทย โดยตารางดงกลาวจะอธบายถงคาคะแนนในแตละตวชวดทแหลงทองเทยวไดรบ จะเหนไดวาศกยภาพในการรองรบนกทองเทยว และการบรหารจดการ มคาคะแนนไมตางกนมากนก อยางไรกตามหากพจารณาทางดานศกยภาพในการดงดดใจนกทองเทยวพบวา คาคะแนนของวดใหญอนทารามมจ านวนมากกวาวดพระพทธบาทบางทรายคอนขางมาก ทงนเปนผลมาจากวดใหญอนทารามมประวตความเปนมายาวนาน ครนตงแตสมยกรงศรอยธยาตอนปลาย และยงมพระพทธรปศกดสทธ คอ หลวงพอเฉย อนเปนทเลอมใสของประชาชนเปนจ านวนมาก นอกจากนทต งของวดยงอยบรเวณใจกลางอ าเภอเมองชลบร ตดถนนเสนหลก สงผลใหมความสะดวกในการเขาถงเปนอยางมาก

หากพจารณาในดานการมสวนรวมของชมชนทองถน พบวา ทงสองแหลงทองเทยวไดคาคะแนนเทากน อาจกลาวไดวา ไมมชมชนทองถนเขามามสวนรวมเลยกเปนได ทงนเนองจากทงสองวดดงกลาวไดรบการจดเปนวดอารามหลวง โดยมเงนสนบสนนโดยตรงจากรฐบาล สงผลใหไมมชาวบานหรอชมชนทองถนเขามาอาศยอย หรอมาท าหนาทเปนลกวด ส าหรบในสวนของพนกงานของวดจะเปนพระภกษสงฆทงหมด

ศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของจน

48

ตารางท 5.3 แสดงคาคะแนนประเมนของแหลงทองเทยวประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของจน

สถานททองเทยว คาคะแนนประเมนรอยละ (เรยงตามอนดบ) ศาลหนาจา 74.16% ศาลพระโพธสตวปางพนกร 65.73% ศาลเจาแมหนเขา 52.81% จากตารางคาคะแนนประเมนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของจน พบวา แหลงทองเทยวทมคาคะแนนประเมนรอยละสงทสดสองอนดบแรก ไดแก ศาลหนาจาและศาลพระโพธสตวปางพนกร ตามล าดบ โดยทงสองแหลงทองเทยวดงกลาวมคาคะแนนประเมนในกลมตวชวดแยกยอยไดเปนดงน

ตารางท 5.4 แสดงคาคะแนนของแหลงทองเทยวประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของจนทไดรบคดเลอก

เกณฑ/แหลงทองเทยว ศาลหนาจา ศาลพระโพธสตวปางพนกร ศกยภาพในการดงดดใจนกทองเทยว 49 52 ศกยภาพในการรองรบนกทองเทยว 20 16 การบรหารจดการ 63 49 การมสวนรวมของชมชนทองถน 0 0 รวม 132 117 คดเปนรอยละ 74.16% 65.73% จากตารางขางตนแสดงคาคะแนนประเมนรอยละสงสด 2 ล าดบแรกของประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของจน โดยตารางดงกลาวจะอธบายถงคาคะแนนในแตละตวชวดทแหลงทองเทยวไดรบ ทงสองแหลงทองเทยวดงกลาวตกแตงดวยสถาปตยกรรมแบบจน มประชาชนและนกทองเทยวเขามากราบไหวบชาอยเนองแนนเปนประจ าทกวน จะเหนไดวาศกยภาพในการดงดดใจนกทองเทยวและศกยภาพในการรองรบนกทองเทยวของทงสองแหลงทองเทยวนนมคาคะแนนไมตางกนมากนก ทงนเปนผลมาจากการมประวตความเปนมาทไมคอยยาวนานมากนก และมการสรางศาลดงกลาวในเวลาทใกลเคยงกน และตงอยใกลกน ท าใหงายตอการเดนทางเขาถง เนองจากมปายบอกทางทคอนขางชดเจน อยางไรกตาม หากพจารณาทางดานการบรหารจดการ พบวา การบรหารจดการของศาลหนาจาไดรบคาคะแนนคอนขางมาก เนองจากไดรบเงนสนบสนนจากจงหวดชลบร และมมลนธดแล ท าใหมการรกษาสภาพ การตดตามและการประเมนผล ตลอดจนการใชประโยชนพนทในระดบทดมาก

49

ส าหรบในดานของเจาหนาทประจ าพนท เจาหนาทดงกลาวแมจะไมใชคนทองถน แตมการอบรมใหตอนรบนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตไดเปนอยางด

หากพจารณาทางดานปายสอความหมาย หรอ สออนเตอรเนต เวบไซตแหลงทองเทยว พบวา ศาลหนาจาไดมการจดท าสอดงกลาวทงรปแบบภาษาไทย และภาษาองกฤษ จดเปนชองทางน าเสนอแกนกทองเทยวทดเยยมอกชองทางหนง ในขณะทศาลพระโพธสตวปางพนกรจดท าเพยงปายสอความหมายเปนภาษาไทยเทานน สอดงกลาวจงเปนเหตใหคาคะแนนดานการบรหารจดการของศาลหนาจามากกวาศาลพระโพธสตวปางพนกรอกประการหนง ในดานการมสวนรวมของชมชนทองถน พบวา ทงสองแหลงทองเทยวมคาคะแนนเทากน กลาวคอไดคาคะแนนศนย ทงนเปนผลมาจาก ทงสองแหลงทองเทยวดงกลาวมการจดการโดยมลนธ เจาหนาทสวนใหญทประจ าอย เปนเจาหนาทท มาจากจงหวดอน ท างานภายใตสงกดมลนธ อาจกลาวไดวา คนทองถนไมมสวนรวมในการจดการแตอยางใด

5.1.2 วถชวต เสอผำเครองแตงกำย อำหำร

จากการส ารวจพนทพบสถานททองเทยวทอยในประเภทดงกลาวทงหมด 4 สถานททองเทยวดวยกน อนไดแก ตลาดสะพานปลาอางศลา ตลาดเกาอางศลา ตลาดหนองมน และตลาดประมงทาเรอพร อยางไรกตามผวจ ยไมสามารถส ารวจพนทบรเวณตลาดสะพานปลาอางศลาได เนองจากบรเวณดงกลาวปดปรบปรงเปนเวลา 1 ป ดงนนจงเหลอเพยง 3 สถานททองเทยวทไดรบการประเมน และม 2 สถานททองเทยวทไดรบการคดเลอก

ตารางท 5.5 แสดงคาคะแนนประเมนรอยละของแหลงทองเทยวประเภทวถชวต เสอผาเครองแตงกาย อาหาร

สถานททองเทยว คาคะแนนประเมนรอยละ (เรยงตามอนดบ) ตลาดหนองมน 60.67% ตลาดประมงทาเรอพล 56.18% ตลาดเกาอางศลา 52.81% ตลาดสะพานปลาอางศลา 0% จากตารางคาคะแนนประเมนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภทวถชวต เสอผาเครองแตงกาย อาหาร พบวา แหลงทองเทยวทมคาคะแนนประเมนรอยละสงทสดสองอนดบแรก ไดแก ตลาดหนองมน และตลาดประมงทาเรอพล ตามล าดบ โดยทงสองแหลงทองเทยวดงกลาวมคาคะแนนประเมนในกลมตวชวดแยกยอยไดเปนดงน

50

ตารางท 5.6 แสดงคาคะแนนประเมนรอยละของแหลงทองเทยวประเภทวถชวต เสอผาเครองแตงกาย อาหารทไดรบคดเลอก

เกณฑ/แหลงทองเทยว ตลาดหนองมน ตลาดประมงทาเรอพล ศกยภาพในการดงดดใจนกทองเทยว 48 40 ศกยภาพในการรองรบนกทองเทยว 12 14 การบรหารจดการ 34 34 การมสวนรวมของชมชนทองถน 14 12 รวม 108 100 คดเปนรอยละ 60.67% 56.18% จากตารางขางตนแสดงคาคะแนนประเมนรอยละสงสด 2 ล าดบแรกของประเภทวถชวต เสอผาเครองแตงกาย อาหาร โดยตารางดงกลาวจะอธบายถงคาคะแนนในแตละตวชวดทแหลงทองเทยวไดรบ จะเหนไดวาคาคะแนนของทงสองอนดบไมแตกตางกนมากนก ไมวาจะเปนทางดานการบรหารจดการ การมสวนรวมของชมชนทองถน ตลอดจน ดานการรองรบนกทองเทยว อยางไรกตามหากพจารณาคาคะแนนทางดานศกยภาพในการดงดดใจนกทองเทยว พบวาคาคะแนนของตลาดหนองมนคอนขางมความแตกตางกบตลาดประมงทาเรอพล เนองจากเปนตลาดทมความเกาแกมาชานาน ครนตงแตสมยจอมพล ป. พบลสงคราม และตอมามการเจรญขนตามการขยายตวของอตสาหกรรมการทองเทยว จนเปนทรจกกนอยางขวางกวางทงในหมนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต ตลาดดงกลาวอยภายใตการดแลของชมชนหนองมน ซงเปนชมชนทอาศยอยบรเวณตลาด

ส าหรบตลาดประมงทาเรอพล แมวาจะเปนตลาดทมการจดตงมาไดไมยาวนานเทาตลาดหนองมน แตกลบมนกทองเทยวมากมาย เนองจากตลาดดงกลาวมการขายอาหารทะเลสดทกรปแบบ และสามารถใชบรการหงตมของทางราน พรอมทงนงกนบรเวณรานไดทนท ท าใหประหยดเวลาในการท าอาหาร นอกจากนบรเวณทต งของตลาดยงอยบรเวณหมบานชาวประมง สงผลใหนกทองเทยวไดรบบรรยากาศความเปนทองถนอยางชดเจน อยางไรกตามตลาดดงกลาวมการเปดปดตามเวลา กลาวคอ เปดท าการเฉพาะวนเสาร เวลา 21.00 น. เปนตนไปเทานน หากตองการมาตลาดแหงน นกทองเทยวจ าเปนตองเขามาเฉพาะวนเวลาททางตลาดแจงไว เพราะเหตนเอง จงกลายเปนขอจ ากดทส าคญประการหนง นอกจากน จากการสมภาษณคนในพนทเพมเตม พบวา ตลาดดงกลาวมหนวยงานทองถนดแลและบรหารจดการตางๆ

5.1.3 โบรำณคดและพพธภณฑ

51

จากการลงส ารวจพนท พบวา พพธภณฑในพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบรนนมจ านวนคอนขางนอย โดยบางสถานทอาจตองขออนญาตเขาไปยงพนท จงท าใหไมสามารถลงประเมนในพนทดงกลาวได ส าหรบพพธภณฑทผานเกณฑการประเมนสวนใหญจะมการจดแสดงเนอหาเกยวของกบประวตศาสตรของพระมหากษตรยไทยและศาสนาเปนหลก ดงน

ตารางท 5.7 แสดงคาคะแนนประเมนรอยละของแหลงทองเทยวประเภทวถชวต เสอผาเครองแตงกาย อาหาร

สถานททองเทยว คาคะแนนประเมนรอยละ (เรยงตามอนดบ) วงแสนสข 62.92% พพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช

50.56%

พพธภณฑเรอนไทย 47.20% พพธภณฑทหารเกาหล 0%

จากตารางคาคะแนนประเมนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภทโบราณคดและพพธภณฑ พบวา แหลงทองเทยวทมคาคะแนนประเมนรอยละสงทสดสองอนดบแรก ไดแก วงแสนสข และพพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช ตามล าดบ โดยทงสองแหลงทองเทยวดงกลาวมคาคะแนนประเมนในกลมตวชวดแยกยอยไดเปนดงน

ตารางท 5.8 แสดงคาคะแนนของแหลงทองเทยวประเภทโบราณคดและพพธภณฑทไดรบคดเลอก

เกณฑ/แหลงทองเทยว วงแสนสข พพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช

ศกยภาพในการดงดดใจนกทองเทยว 45 40 ศกยภาพในการรองรบนกทองเทยว 18 10 การบรหารจดการ 45 32 การมสวนรวมของชมชนทองถน 4 8 รวม 112 90 คดเปนรอยละ 62.92% 50.56%

52

จากตารางขางตนแสดงคาคะแนนประเมนรอยละสงสด 2 ล าดบแรกของประเภทโบราณคดและพพธภณฑ โดยตารางดงกลาวจะอธบายถงคาคะแนนในแตละตวชวดทแหลงทองเทยวไดรบ จะเหนไดวา คาคะแนนของวงแสนสขในดานศกยภาพในการดงดดใจนกทองเทยว มความแตกตางเพยงเลกนอย เมอพจารณาคาคะแนนของพพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช เนองจากพพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช มความเปนมาทางประวตศาสตรทยาวนาน ครนตงแตสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยห ว ในขณะทวงแสนสขเรมสรางขนในรชสมยปจจบน อยางไรกตามหากพจารณาในดานศกยภาพในการรองรบนกทองเทยว และการบรหารจดการ พบวา คาคะแนนของวงแสนสขมความแตกตางจากพพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช เปนอยางมาก ทงนอาจเปนเหตมาจากวงแสนสขอยภายใตการดแลของมลนธ และมหนวยงานภาครฐสนบสนน จงสงผลใหมการก าหนดเขตการใชประโยชนพนทอยางชดเจน มเจาหนาททมความรเกยวกบแหลงทองเทยว ท าหนาคอยแนะน านกทองเทยวไดเปนอยางด ตลอดจนมการโปรโมทสถานททองเทยว ในขณะทพพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช มเพยงปายสอความร และปายแนะน าสถานทเทานน และมหนวยงานของรฐเขามาดแลเปนครงคราว อกทงยงขาดการโปรโมท จงท าใหไมเปนทรจกในหมนกทองเทยวมากเทาทควร หากพจารณาในดานการมสวนรวมของชมชนในทองถน พบวา คาคะแนนของพพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช มมากกวา ทงนเปนผลมาจากสถานททองเทยวดงกลาวมการจางงานคนทองถนเขามาดแล และเปนเจาหนาทคอยดแลความสงบเรยบรอยในบรเวณสถานท สงผลใหชมชนทองถนมรายไดจากสถานททองเทยวดงกลาว ในขณะทวงแสนสขมการจางงานคนนอกพนทเขามาท างาน และเปดโอกาสใหชมชนทองถนเขามาขายอาหารในพนทไดเปนครงคราวเทานน

5.2 ผลกำรแสดงเสนทำงกำรทองเทยวเชงวฒนธรรม

หลงจากไดรบคาคะแนนน าหนกจากการประเมนมาตรฐานคณภาพของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมแลว ผวจยไดน าขอมลสถานททองเทยวทผานการคดเลอก มาวางแผนเสนทางการทองเทยวตามความเหมาะสม โดยมการเลอกจดเรยงสถานทตามความหลากหลายของประเภทสถานททองเทยว กลาวคอ ใน 1 เสนทางการทองเทยว จะตองประกอบไปดวยประเภทศาสนาและพธกรรมทางศาสนาของไทย ศาสนาและพธกรรมทางศาสนาของจน วถชวต เสอผาเครองแตงกาย อาหาร และโบราณคดและพพธภณฑ เสนทางดงกลาวถกออกแบบความเหมาะสมของเสนทางโดยใชเทคนค Network Analysis ซงจะมท งหมด 2 ประเภท ดงน

53

5.2.1 เสนทำงกำรทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 1 วน

เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในรปแบบไมคางคนประกอบไปดวยสถานททไดคาคะแนนสงทสดเปนอนดบ 1 ของแตละประเภท โดยมการน ามาจดเรยงไดดงน

54

ภาพท 5.1 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรม อ. เมอง จ.ชลบร ประเภท 1 วน

55

จากแผนทสามารถอธบายระยะทางและระยะเวลาทใชในการเดนทางไดดงน

จดท ระยะทาง (จากจดกอนหนา)

ระยะเวลาทใชในการเดนทาง (จากจดกอนหนา)

สถานท

1 - - โทลเวยบางนา-ชลบร 2 10.9 กโลเมตร 11 นาท วดใหญอนทาราม 3 10 กโลเมตร 17 นาท ศาลหนาจาซาไทจอ 4 5.4 กโลเมตร 8 นาท วงแสนสข 5 5 กโลเมตร 10 นาท ตลาดหนองมน

บรเวณจดท 1 จะเหนไดวา ผวจยไดท าการก าหนดจดเรมตนไวททางดวนโทลเวยบางนา-ชลบร บรเวณจดเรมตนของพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบร เนองจากเปนเสนทางทนกทองเทยวจากกรงเทพมหานครนยมใชเดนทางเขามายงพนทดงกลาวมากทสด

ทงนสามารถน าเสนทางรปแบบดงกลาวมาอธบายเปนโปรแกรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมรปแบบไมคางคน ไดดงน

ตารางท 5.9 โปรแกรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมรปแบบไมคางคน

เวลา รายละเอยด 10.00 น. นกทองเทยวควรถงอ าเภอเมอง จงหวดชลบรประมาณเวลาดงกลาว 10.15 น. เดนทางถง วดใหญอนทาราม เขาสกการะหลวงพอเฉย สงศกดสทธคบานคเมอง

ของจงหวดชลบร ทกลาวขานกนวามอทธฤทธชวยรกษาอาการเจบไขไดปวยใหทเลาลงได

10.45 น. เดนทางถง ศาลหนาจาซาไทจอ เขาสกการะองคไทสวยเอยหรอเทพคมครองดวงชะตา ขอพรชวยใหแคลวคลาดปลอดภย เหมาะอยางยงส าหรบคนทประกอบอาชพธรกจการคา

12.00 น. พกรบประทานอาหารตามอธยาศย มรานอาหารแนะน า ไดแก The Sea Garden อางศลา เปนราน open air ววรมทะเลบางแสนอางศลาทเปดตวไดไมนานมาก อยถดจากศาลเจาหนาจาไปเลกนอย

13.45 น. เดนทางถง วงแสนสข พพธภณฑจดแสดงความเชอทางศาสนาและพธกรรมทางศาสนาของไทย ในเรองของสวรรคและนรก มปะตมากรรมรปปนรปลอยตวกลางแจงมากมาย

56

15.15 น. เดนทางถง ตลาดหนองมน ตลาดเกาแกทกอตงโดยชมชนหนองมน ขายอาหารทะเลแหงทกชนด และสองอาหารขนชอทโดงดงไปทวประเทศไทย อนไดแก ขาวหลามและหอยจอ

5.2.2 เสนทำงกำรทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน

เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในรปแบบคางคนจะประกอบไปดวยสถานททไดคาคะแนนสงทสด 2 อนดบแรกของแตละประเภท อยางไรกตาม เนองดวยขอจ ากดของบางสถานท ท าใหผวจยตองท าการคนควาสถานทเพมเตม เพอน ามาเปนทางเลอกเพมเตมแกนกทองเทยว โดยมการน ามาจดเรยงไดท งหมด 2 เสนทาง ดงน

เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน วนเสารอาทตย

ทงนผวจยใครขออธบายแยกออกเปน 2 สวน โดยสวนแรกคอ เสนทางการทองเทยวของวนเสาร และสวนทสองคอ เสนทางการทองเทยวของวนอาทตย

57

ภาพท 5.2 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน วนเสาร อ.เมอง จ.ชลบร

58

จากแผนทสามารถอธบายระยะทางและระยะเวลาทใชในการเดนทางไดดงน

จดท ระยะทาง (จากจดกอนหนา)

ระยะเวลาทใชในการเดนทาง (จากจดกอนหนา)

สถานท

1 - - โทลเวยบางนา-ชลบร 2 10.9 กโลเมตร 11 นาท วดใหญอนทาราม 3 10 กโลเมตร 17 นาท ศาลหนาจาซาไทจอ 4 1.5 กโลเมตร 4 นาท พพธภณฑเฉลมพระ

เกยรต 72 พรรษา มหาราช

5 9 กโลเมตร 16 นาท ตลาดประมงทาเรอพล 6 12.7 กโลเมตร 22 นาท ทพก

บรเวณจดท 1 ผวจยไดก าหนดไวเชนเดยวกบโปรแกรมแบบ 1 วน อยางไรกตามผวจยไดเพมจดใหแกโปรแกรมแบบ 2 วน 1 คนวนเสารอาทตยเชนเดยวกน อนไดแกจดท 6 จดนเปรยบเสมอนจดสนสดของเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในวนเสาร โดยเปนบรเวณถนนเลยบชายหาดบางแสน ผวจยท าการเลอกจดดงกลาวเปนจดสนสดของวน เนองจากบรเวณชายหาดบางแสนมทพกมากมาย ราคาไมแพง และมความสะดวกตอการเดนทางไปยงสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมแหงแรกในโปรแกรมวนอาทตย

59

ภาพท 5.3 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน วนอาทตย อ.เมอง จ.ชลบร

60

จากแผนทสามารถอธบายระยะทางและระยะเวลาทใชในการเดนทางไดดงน

จดท ระยะทาง (จากจดกอนหนา)

ระยะเวลาทใชในการเดนทาง (จากจดกอนหนา)

สถานท

1 - - ทพก 2 2.8 กโลเมตร 7 นาท วงแสนสข 3 5 กโลเมตร 10 นาท ตลาดหนองมน 4 6.2 กโลเมตร 14 นาท พระวหารอวโลกเตศวร

โพธสตว 5 14.5 กโลเมตร 30 นาท วดเขาพระพทธบาท

บางทราย 6 8.8 กโลเมตร 11 นาท โทลเวยบางนา-ชลบร

ทงนสามารถน าเสนทางรปแบบดงกลาวมาอธบายเปนโปรแกรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมรปแบบคางคนวนเสารและอาทตย ไดดงน

ตารางท 5.10 โปรแกรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมรปแบบคางคนเสารอาทตย

เวลา รายละเอยด 10.00 น. นกทองเทยวควรถงอ าเภอเมอง จงหวดชลบรประมาณเวลาดงกลาว 10.15 น. เดนทางถง วดใหญอนทาราม เขาสกการะหลวงพอเฉย สงศกดสทธคบานคเมอง

ของจงหวดชลบร ทกลาวขานกนวามอทธฤทธชวยรกษาอาการเจบไขไดปวยใหทเลาลงได

10.45 น. เดนทางถง ศาลหนาจาซาไทจอ เขาสกการะองคไทสวยเอยหรอเทพคมครองดวงชะตา ขอพรชวยใหแคลวคลาดปลอดภย เหมาะอยางยงส าหรบคนทประกอบอาชพธรกจการคา

12.00 น. พกรบประทานอาหารตามอธยาศย มรานอาหารแนะน า ไดแก The Sea Garden อางศลา เปนราน open air ววรมทะเลบางแสนอางศลาทเปดตวไดไมนานมาก อยถดจากศาลเจาหนาจาไปเลกนอย

14.00 น. เดนทางถง พพธภณฑ 72 พรรษา มหาราช พพธภณฑทประกอบไปดวยสถานททางประวตศาสตรอยาง พระต าหนกมหาราช และพระต าหนกราชน เกาแกครนตงแต

61

สมยสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว อยางไรกตามนกทองเทยวสามารถเขาสกการะศาลเจาแมหนเขาทอยบรเวณดงกลาวไดอกดวย

15.30 น. กลบสทพกและพกผอนตามอธยาศย ยานทพกแนะน าไดแก ยานชายหาดบางแสน เนองจากมความสะดวกตอการทองเทยวในวนรงขน

21.00 น. เดนทางถง ตลาดประมงทาเรอพล ตลาดรมชายทะเลยามค าคน มอาหารทะเลสดขายเปนจ านวนมาก และสามารถนงกนบรเวณรานไดทนท ซมซบกลนอายความทองถน และบรรยากาศของชาวประมงไดทสถานทน

22.30 น. กลบสทพกและพกผอนตามอธยาศย 10.00 น. เดนทางถง วงแสนสข พพธภณฑจดแสดงความเชอทางศาสนาและพธกรรมทาง

ศาสนาของไทย ในเรองของสวรรคและนรก มปะตมากรรมรปปนรปลอยตวกลางแจงมากมาย

11.45 น. เดนทางถง ตลาดหนองมน ตลาดเกาแกทกอตงโดยชมชนหนองมน ขายอาหารทะเลแหงทกชนด และสองอาหารขนชอทโดงดงไปทวประเทศไทย อนไดแก ขาวหลามและหอยจอ

12.30 น. พกรบประทานอาหารกลางวนตามอธยาศย รานแนะน า ไดแก เรอนอาหารทะเลวงมข ตงอยบรเวณเขาสามมก รานอาหารซฟดทรมทะเล ทนอกจากจะไดกลนอายของทะเลแลว ยงไดเหนวถชวตชาวประมงและทวเขาบรเวณนนดวย โดยเปนทางผานกอนไปยงสถานททองเทยวถดไป

14.00 น. เดนทางถง พระวหารอวโลกเตศวรโพธสตว หรอทรจกกนในนามของศาลเจาแมกวนอมปางพนกร ศาลแหงนอยบรเวณตรงขามศาลหนาจา มความโดงดงในเรองของการขอลก และเปนทนยมมากของนกทองเทยวชาวจน

14.45 น. เดนทางถง วดเขาพระพทธบาทบางทราย เขาสกการะมณฑปพระพทธบาท พระพทธบาทบางทรายและพระพทธไสยาสน ทต งอยบนเขาบางทราย เหนววทวทศนของตวเมองชลบร และชายฝงทะเลไดอยางชดเจน

16.00 น. เดนทางกลบไปยงกรงเทพมหานคร

62

เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน

เสนทางการทองเทยวรปแบบนจดเรยงขนเพอเปนทางเลอกเพมเตมใหแกนกทองเทยวทไมสามารถเดนทางในวนเสารอาทตยได อยางไรกตามเนองดวยขอจ ากดทางดานเวลาของบางสถานท ท าใหผวจยจ าตองเพมสถานทแนะน าลงไปในเสนทาง อนจะกลาวใหทราบตอไป ทงนมการอธบายเปน 2 สวน ไดแก สวนวนทหนง และสวนวนทสอง

63

ภาพท 5.4 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน วนแรก อ.เมอง จ.ชลบร

64

จากแผนทสามารถอธบายระยะทางและระยะเวลาทใชในการเดนทางไดดงน

จดท ระยะทาง (จากจดกอนหนา)

ระยะเวลาทใชในการเดนทาง (จากจดกอนหนา)

สถานท

1 - - โทลเวยบางนา-ชลบร 2 10.9 กโลเมตร 11 นาท วดใหญอนทาราม 3 10 กโลเมตร 17 นาท ศาลหนาจาซาไทจอ 4 1.5 กโลเมตร 4 นาท พพธภณฑเฉลมพระ

เกยรต 72 พรรษา มหาราช

5 200 เมตร 1 นาท ตลาดเกาอางศลา 6 8 กโลเมตร 15 นาท ทพก

ทงนผว จ ยไดมการใชจดท 1 และ 6 เชนเดยวกบโปรแกรม 2 โปรแกรมขางตน โดยโปรแกรม 2 วน 1 คนนนจะมความเหมอนกบโปรแกรม 2 วน 1 คน เสารอาทตยทกประการ มเพยงบางสวนของโปรแกรมทถกเปลยนแปลงไปเทานน กลาวคอ เนองดวยขอจ ากดทางดานเวลาของตลาดประมงทาเรอพลทเปดท าการเฉพาะวนเสาร เวลา 21.00 น. ท าใหผวจยตองท าการคดเลอกสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมประเภทวถชวต เสอผา เครองแตงกายและอาหารอนดบท 3 เขามาในโปรแกรม โดยจะแทนทในจดท 5

65

ภาพท 5.5 แผนทแสดงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมประเภท 2 วน 1 คน วนทสอง อ.เมอง จ.ชลบร

66

จากแผนทสามารถอธบายระยะทางและระยะเวลาทใชในการเดนทางไดดงน

จดท ระยะทาง (จากจดกอนหนา)

ระยะเวลาทใชในการเดนทาง (จากจดกอนหนา)

สถานท

1 - - ทพก 2 2.8 กโลเมตร 7 นาท วงแสนสข 3 5 กโลเมตร 10 นาท ตลาดหนองมน 4 6.2 กโลเมตร 14 นาท พระวหารอวโลกเตศวร

โพธสตว 5 14.5 กโลเมตร 30 นาท วดเขาพระพทธบาท

บางทราย 6 8.8 กโลเมตร 11 นาท โทลเวยบางนา-ชลบร

สรปไดวาเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมแบบคางคนทงสองรปแบบการจดเรยงมความแตกตางกนเพยงเลกนอย โดยเสนทางการทองเทยวรปแบบคางคนวนเสารอาทตยเปนเสนทางทมขอจ ากดทางดานเวลา กลาวคอตองเดนทางในวนเสารและกลบวนอาทตยเทานน จดเปนรปแบบการจดเรยงหลกทผวจยตองการจะน าเสนอ ในขณะทเสนทางการทองเทยวรปแบบ 2 วน 1 คนเปนเสนทางเพมเตม ผวจยมการน าเสนอสถานทเพมเตมเพอทดแทนแกสถานททมขอจ ากดทางดานเวลา

โดยสามารถน าเสนทางรปแบบดงกลาวมาอธบายเปนโปรแกรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมรปแบบคางคน 2 วน 1 คน ไดดงน

ตารางท 5.11 โปรแกรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมรปแบบคางคน

เวลา รายละเอยด 10.00 น. นกทองเทยวควรถงอ าเภอเมอง จงหวดชลบรประมาณเวลาดงกลาว 10.15 น. เดนทางถง วดใหญอนทาราม เขาสกการะหลวงพอเฉย สงศกดสทธคบานคเมอง

ของจงหวดชลบร ทกลาวขานกนวามอทธฤทธชวยรกษาอาการเจบไขไดปวยใหทเลาลงได

10.45 น. เดนทางถง ศาลหนาจาซาไทจอ เขาสกการะองคไทสวยเอยหรอเทพคมครองดวงชะตา ขอพรชวยใหแคลวคลาดปลอดภย เหมาะอยางยงส าหรบคนทประกอบอาชพธรกจการคา

12.00 น. พกรบประทานอาหารตามอธยาศย มรานอาหารแนะน า ไดแก The Sea Garden อางศลา

67

เปนราน open air ววรมทะเลบางแสนอางศลาทเปดตวไดไมนานมาก อยถดจากศาลเจาหนาจาไปเลกนอย

14.00 น. เดนทางถง พพธภณฑ 72 พรรษา มหาราช พพธภณฑทประกอบไปดวยสถานททางประวตศาสตรอยาง พระต าหนกมหาราช และพระต าหนกราชน เกาแกครนตงแตสมยสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว อยางไรกตามนกทองเทยวสามารถเขาสกการะศาลเจาแมหนเขาทอยบรเวณดงกลาวไดอกดวย

15.30 น. กลบสทพกและพกผอนตามอธยาศย ยานทพกแนะน าไดแก ยานชายหาดบางแสน เนองจากมความสะดวกตอการทองเทยวในวนรงขน

17.00 น. เดนทางถง ตลาดเกาอางศลา ตลาดเกาแกยานอางศลาทมอายถง 133 ป เปนแหลงท าครกหนทมช อเสยงแหงหนงของประเทศ ทานสามารถเดนซอของพนเมอง ตลอดจนอาหารทองถนในราคาไมแพงไดในสถานทน

22.30 น. กลบสทพกและพกผอนตามอธยาศย 10.00 น. เดนทางถง วงแสนสข พพธภณฑจดแสดงความเชอทางศาสนาและพธกรรมทาง

ศาสนาของไทย ในเรองของสวรรคและนรก มปะตมากรรมรปปนรปลอยตวกลางแจงมากมาย

11.45 น. เดนทางถง ตลาดหนองมน ตลาดเกาแกทกอตงโดยชมชนหนองมน ขายอาหารทะเลแหงทกชนด และสองอาหารขนชอทโดงดงไปทวประเทศไทย อนไดแก ขาวหลามและหอยจอ

12.30 น. พกรบประทานอาหารกลางวนตามอธยาศย รานแนะน า ไดแก เรอนอาหารทะเลวงมข ตงอยบรเวณเขาสามมก รานอาหารซฟดทรมทะเล ทนอกจากจะไดกลนอายของทะเลแลว ยงไดเหนวถชวตชาวประมงและทวเขาบรเวณนนดวย โดยเปนทางผานกอนไปยงสถานททองเทยวถดไป

14.00 น. เดนทางถง พระวหารอวโลกเตศวรโพธสตว หรอทรจกกนในนามของศาลเจาแมกวนอมปางพนกร ศาลแหงนอยบรเวณตรงขามศาลหนาจา มความโดงดงในเรองของการขอลก และเปนทนยมมากของนกทองเทยวชาวจน

14.45 น. เดนทางถง วดเขาพระพทธบาทบางทราย เขาสกการะมณฑปพระพทธบาท พระพทธบาทบางทรายและพระพทธไสยาสน ทต งอยบนเขาบางทราย เหนววทวทศนของตวเมองชลบร และชายฝงทะเลไดอยางชดเจน

16.00 น. เดนทางกลบไปยงกรงเทพมหานคร

68

บทท 6 สรปผล อภปรำยและขอเสนอแนะ

6.1 สรปผลกำรศกษำ การวจยเรอง “การศกษาเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนท อ าเภอเมอง จงหวดชลบร” เปนวจ ยเชงคณภาพผสมการประยกตใชเครองมอทางเทคนค โดยมการศกษาเสนทางทเหมาะสม (Network Analysis) เบองตนท าการศกษา คนควาจากเอกสาร (Documentary Research) และเวบไซต เพอหาแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมในขอบเขตพนทศกษา และแบบประเมนทจะน ามาใชการคดเลอกแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทมมาตรฐานสงทสดเปนสองอนดบแรก โดยมวตถประสงคดงน

1. เพอประเมนมาตรฐานของสถานททองเทยวเชงวฒนธรรม 2. เพอศกษาเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมทเหมาะสมโดยใชเทคนค Network

Analysis ทงนสถานททองเทยวทไดจากการคนควาเอกสารและเวบไซตแบงแยกตามประเภทไดดงนประเภทแรกศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของไทย ไดแก วดเขาพระพทธบาทบางทราย วดธรรมนมตต วดใหญอนทาราม พระพทธสหงคมงมงคลศรนาถ วดหนองศรสงวน วดอตะเภา วดตาลลอม วดบางเปง และวดเกาโบราณ ประเภทศาสนารวมถงพธกรรมทางศาสนาของจน ไดแก พระวหารอวโลกเตศวร ศาลหนาจา และศาลเจาแมหนเขา ประเภทวถชวต เสอผา เครองแตงกาย อาหาร ไดแก ตลาดเกาอางศลา ตลาดสะพานปลาอางศลา ตลาดหนองมน และตลาดประมงทาเรอพล ประเภทโบราณคดและพพธภณฑ ไดแก พพธภณฑเรอนไทย พพธภณฑเฉลมพระเกยรต 72 พรรษา มหาราช พพธภณฑทหารเกาหล และวงแสนสข

ส าหรบแบบประเมนทน ามาใชในการคดเลอกแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม คอ คมอการประเมนมาตรฐานคณภาพแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมจากเวบไซตกรมการทองเทยว ฉบบปรบปรง ท าการลงประเมนพนทจรงโดยผวจย มรปแบบการประเมนโดยการใหคาคะแนนตามรายละเอยดของคมอ และน าคาคะแนนมาท าการค านวณเปนคาน าหนก และค านวณตอเปนคารอยละตามล าดบ โดยสถานททผานเกณฑการประเมน ไดแก วดใหญอนทาราม วดเขาพระพทธบาทบางทราย ศาลหนาจา พระวหารอวโลกเตศวร ตลาดหนองมน ตลาดประมงทาเรอพล วงแสนสข และพพธภณฑ 72 พรรษา มหาราช

69

จากนนน าแหลงทองเทยวทผานเกณฑการประเมนมาท าการจดเรยง และหาเสนทางทเหมาะสมโดยใชเทคนค Network Analysis ทงนผวจยมการก าหนดรปแบบไว 2 รปแบบไดแก รปแบบคางคน และไมคางคน ม 3 เสนทาง ไดแก เสนทางแรก คอ เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรม รปแบบไมคางคน ประกอบไปดวย วดใหญอนทาราม ศาลหนาจา วงแสนสข และตลาดหนองมน เสนทางทสอง คอ เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรม รปแบบคางคนเสารอาทตย ประกอบไปดวย วดใหญอนทาราม ศาลหนาจา พพธภณฑ 72 พรรษา มหาราช และตลาดประมงทาเรอพลในวนแรก วงแสนสข ตลาดหนองมน พระวหารอวโลกเตศวร โพธสตวและวดเขาพระพทธบาทบางทรายในวนทสอง อยางไรกตามเนองดวยขอจ ากดทางดานเวลาของตลาดประมงทาเรอพลทเปดท าการเฉพาะวนเสาร จงสงผลใหผวจยจดเรยงเสนทางเพมเตมเพอเปนทางเลอกใหแกนกทองเทยวทตองการทองเทยววนอนนอกเหนอจากวนเสารอาทตย อนไดแก เสนทางทสาม ประกอบไปดวย วดใหญอนทาราม ศาลหนาจา พพธภณฑ 72 พรรษา มหาราช และตลาดหนาศาล ชลบรในวนแรก วงแสนสข ตลาดหนองมน พระวหารอวโลกเตศวร โพธสตวและวดเขาพระพทธบาทบางทรายในวนทสอง

6.2 อภปรำยผล การวจยเรอง “การศกษาเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนท อ าเภอเมอง จงหวดชลบร” ประเดนส าคญทพบจากการวจยในเรองนผวจยไดน ามาอภปรายเพอสรปเปนขอเทจจรง โดยมการน าเอกสารแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของมาอางองสนบสนนไดดงน

จากผลการวจยพบวา ปจจยทสงผลใหสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมมมาตรฐาน ไดแก ศกยภาพในการดงดดใจดานการทองเทยว เชน ความเปนมาทางประวตศาสตร ความเปนเอกลกษณ ความตอเนองของการสอสารวฒนธรรมประเพณ ตลอดจนการเขาถงแหลงทองเทยวและความปลอดภยของการทองเทยว ศกยภาพในการรองรบนกทองเทยว เชน สงอ านวยความสะดวกขนพนฐาน ตลอดจนการไดรบการสนบสนนจากหนวยงานของรฐหรอเอกชน ดานการบรหารจดการ เชน การใชประโยชนพนท การรกษาสภาพแหลงทองเทยว ตลอดจนการจดกจกรรม ณ แหลงทองเทยวนน สดทายดานการมสวนรวมของชมชนทองถน เชนชมชนทองถนมสวนรวมในการบรหารจดการหรอไม ตลอดจนมรายไดจากแหลงทองเทยวดงกลาวหรอไม จงกลาวไดวาแหลงทองเทยวใดทมคาคะแนนประเมนสงกยอมสงผลใหคาคะแนนน าหนกทค านวณออกมาสง

อาจกลาวไดวา เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในแตละรปแบบมความเหมาะสมตอนกทองเทยวทแตกตางกนไป ทงนข นอยกบวตถประสงคหรอความตองการของนกทองเทยวเปนหลก กลาวคอ เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในรปแบบไมคางคน อาจเหมาะกบนกทองเทยวทมเวลาวางนอย ตองการมาพกผอนเพยงชวคราว ไมชอบคางคนนอกบาน หรอตองการประหยดคาใชจาย

70

ในขณะทเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในรปแบบคางคนเสารอาทตยนน เหมาะกบนกทองเทยวทตองการหนความวนวายจากเมองใหญเพอพกผอน มความตองการเทยวสถานททแปลกใหมนอกจากสถานททองเทยวยอดนยมในบรเวณนน หรอมความชอบการทองเทยวเชงวฒนธรรม อยางไรกตามอาจมนกทองเทยวบางกลมทไมสามารถทองเทยว ณ วนหยดเสารอาทตยได จงสงผลใหเกดการจดเรยงเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในรปแบบคางคนเพมขนอก 1 รปแบบเพอเพมเปนทางเลอกใหแกนกทองเทยว โดยเสนทางรปแบบนเหมาะแกนกทองเทยวทตองการทองเทยวในวนปกต อยางไรกตามสถานทบางประการอาจมการเปลยนแปลงหรอถกตดออกไปในเสนทางรปแบบน อน เนองมาจากขอจ ากดทางดานเวลาของสถานท ถงกระนนกดผวจยไดมการแนะน าสถานททางเลอกเพอทดแทนลงในสวนดงกลาว

6.3 ขอเสนอแนะ การวจยเรอง “การศกษาเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนท อ าเภอเมอง จงหวดชลบร”ท าใหทราบถงมาตรฐานคณภาพของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม อ าเภอเมอง จงหวดชลบร และเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนท อ าเภอเมอง จงหวดชลบร เพอใหการศกษานเกดประโยชนสงสดตอผใชประโยชน ไมวาจะเปนสถานประกอบการ ตลอดจนหนวยงานภาครฐหรอเอกชนทเกยวของ ผศกษาวจยไดเสนอแนะแนวทาง เพอใชในการพจารณาในการพฒนาการทองเทยวหรอใชส าหรบการวางแผนการทองเทยวดงน

6.3.1 ขอเสนอแนะทไดจำกกำรศกษำ (1) แบบประเมนมาตรฐานคณภาพของแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมมการใหระดบคะแนนและคาน าหนกทใชในการค านวณไมเทากน โดยมการใหระดบคะแนนศกยภาพในการดงดดใจดานการทองเทยว และดานการบรหารจดการคอนขางมาก จงสงผลใหสถานททไดคอนขางไมตรงตอความนยมของนกทองเทยว ดงนนควรเพมเกณฑความนยมของนกทองเทยว เพอเพมความยดหยนใหแกแบบประเมนมากยงขน (2) เนองดวยขอมลสารสนเทศทางภมศาสตรของแตละหนวยงานไมเหมอนกน ดงนนควรอพเดทขอมลสารสนเทศทางภมศาสตรใหทนสมยมากยงขน

6.3.2 ขอเสนอแนะในกำรศกษำครงตอไป จากการวจยเรอง “การศกษาเสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมในพนทอ าเภอเมอง จงหวดชลบร” เนองจากการวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพผสมการประยกตใชเครองมอทางเทคนค โดยมการศกษาเสนทางทเหมาะสม (Network Analysis) ทงนเพอใหเกดผลทดย งขน ผวจยขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

71

(1) ในการศกษาครงตอไป ควรเปนการศกษาเชงเทคนคเพอหาเสนทางทส นทสดหรอเหมาะสมทสด ควรเพมเตมขอมลการจราจรบนทองถนนเพอใหผลทไดมความถกตองและตรงตอความเปนจรงมากยงขน (2) ควรคนควาขอมลเพมเตมถงการหาจดเรมตนในการทองเทยว เนองจากนกทองเทยวทเดนทางมายงจงหวดชลบร อาจไมไดมาจากกรงเทพมหานครเพยงแหงเดยว อาจมาจากจงหวดอนๆไดเชนเดยวกน (3) ควรมการผสมผสานเสนทางการทองเทยว กลาวคอ ควรมการผสมการทองเทยวในรปแบบอน เชน การทองเทยวเชงธรรมชาต การทองเทยวเชงนนทนาการ เพอเพมความหลากหลายและความนาสนใจใหแกเสนทางการทองเทยวมากยงขน