อุปลักษณ์ “ 心 ɕin (ใจ)” กับรากฐาน ......Yao Siqi...

อปลกษณ “心 /ɕin55/ (ใจ)” กบรากฐานแหงวฒนธรรมจน : การวเคราะหตามแนวทฤษฎการหลอมรวมความคด

“HEART” metaphors and its Chinese cultural origins: Analysis based on conceptual integration theory

Received: January 11, 2019

Revised: May 31, 2019 Accepted: June 20, 2019

Yao Siqi

คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร Faculty of Liberal Arts, Thammasat University

[email protected]

อปลกษณ “心 /ɕin55/ (ใจ)” กบรากฐานแหงวฒนธรรมจน

106 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 38 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2562)

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาและวเคราะหอปลกษณ 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนเฉพาะกรณ

ค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ปรากฏรวมกบค าเรยกอวยวะอนๆ ตามแนวคดของทฤษฎภาษาศาสตรปรชานในประเดนเกยวกบอปลกษณมโนทศนและการหลอมรวมความคด พรอมยงอธบายถงกระบวนการกลายเปนอปลกษณ

ของ 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนอกดวย จากการศกษาพบค าศพทเรยกอวยวะสวนตางๆ ไดแก 肠 /tʂʰɑŋ35/

(ล าไส), 肝 /kan55/ (ตบ), 腹 /fu51/ (ทอง), 胸 /ɕyŋ35/ (หนาอก), 胆 /tan214/ (ถงน าด), 胁 /ɕiɛ35/ (สขาง), 血

/ɕyɛ51/ (เลอด), 头 /tʰou35/ (หว), 眼 /ian214/ (ตา), 目 /mu51/ (ตา), 骨 /ku214/ (กระดก) และ 髓 /suei214/

(ไขกระดก) เมอ 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนปรากฏรวมกบค าเหลาน จงท าให 心 /ɕin55/ (ใจ) เปนอปลกษณและมความหมายเปรยบเทยบเกยวกบมนษย ไมวาจะเปนความหมายระบชเฉพาะถงคน หรอความหมายท อางถงความคด ความรสก และลกษณะนสย ซงเปนคณสมบตเกยวของกบมนษย โดยกระบวนการทท าให

心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนกลายเปนอปลกษณนนผานกระบวนการหลอมรวมพนทความคด ซงเรมตนจากพนทความคดรบเขาสองพนท และไดอาศยคณสมบตทางความหมายทส าคญรวมกนในพนทความคดสามญถายทอดและโยงความสมพนธไปสพนทความคดหลอมรวม ผลการศกษาครงนยงแสดงใหเหนถงระบบความคดของผใชภาษาจนทมตอเรอง “ใจ” วา “ใจ” เปนทงนายของเรอนรางและยงเปนนายแหงจตวญญาณและเชาวนปญญาแหงมนษย โดยมคณสมบตทางการสงการและประสานงานภายในองครวมแหงรางกายมนษย พรอมผลกดนการท างานขบเคลอนของอวยวะรางกายสวนอนๆ และสงเสรมความสมดลของการท างานเชงสรระ เพอสรางระบบชวตอนทรย ซงลกษณะการคดทเปนเอกลกษณอยางเปนองครวมและเปนระบบของชาวจนนนจงเปน การยด “ใจ” เปนนายหลก และมงเนนไปทการเชอมตอระหวางอวยวะรางกายของมนษย โดยการเกดขนของลกษณะการคดทสะทอนใหเหนไดจากการกลายเปนอปลกษณ “ใจ” ดงกลาวน มใชเพยงแตมความสมพนธ อนแนบชดกบ “มนษยและธรรมชาตสมพนธตอกน” และ “มนษยและธรรมชาตหลอมรวมเปนหนง” อนเปนระบบความคดเชงปรชญาคลาสสกจนเทานน แตยงไดรบอทธพลจาก “แนวความคดเชงองครวม” และ “แนวความคดเชงสมดล” ของการแพทยแผนจนเชนกน ในขณะเดยวกน ลกษณะการคดนยงเปนการสบตอและแผขยายแนวความคด “หยนหยาง” และ “ปญจธาต” ทแบกรบแกนแทแหงความเปนวฒนธรรมจนโบราณหาพนปไวดวย

ค าส าคญ : กระบวนการกลายเปนอปลกษณ, อปลกษณ “心 /ɕin55/ (ใจ)”, ทฤษฎการหลอมรวมความคด, ภาษาและวฒนธรรม

Yao Siqi

Journal of Language and Culture Vol.38 No.1 (January-June 2019) 107

Abstract The purpose of this research paper is to study and analyse the “HEART” metaphors in

Mandarin Chinese, especially those used in conjunction with words for other body parts, by applying cognitive linguistics theories related to conceptual metaphors and conceptual integration. In addition, the metaphorical process of the word “HEART” in Chinese is also examined. Words referring to other body parts found in this research included intestine, liver, stomach, chest, gallbladder, flank, blood, head, eyes, bone and bone marrow. When “HEART” is used with these words in Chinese, it becomes a metaphor whose figurative meaning relates to human beings. “HEART” metaphors may refer specifically to an individual human or to other human qualities such as thoughts, feelings and personalities. The metaphorical process of “HEART” in Chinese involves a conceptual blending process of mental spaces, which begins from two input spaces and relies on the important shared semantic properties of the generic space to be selectively projected to the blended space. The results of this research also illustrate Chinese language users’ notion of “HEART”. They view “HEART” as being not only the master of the body but also of the human soul and intelligence. It commands and co-ordinates holistic bodily functions as well as directs other body parts to perform and promote the balance of physiological functions in order to create an organic life system. The unique holistic and systematic thought process of the Chinese therefore regards “HEART” as the main leading organ, emphasizing its connection with other body parts. This manner of thinking, which is reflected in the metaphorical process of “HEART”, do has a proximate relationship with the classical Chinese philosophies of “correspondence between human and nature” and “harmony between human and nature” and has also been influenced by the Chinese medical theories of “holistic concept” and “balanced concept”. Moreover, such thinking may be seen as an inheritance and expansion of the “Yin-Yang” and “Five Elements” concepts, which have encapsulated the essence of traditional Chinese culture for five thousand years. Keywords: metaphorical process, “HEART” metaphors, conceptual integration theory, language and culture



1. บทน า ภาษาและวฒนธรรมเปนองครวมเดยวกน ด ารงอยซงกนและกน ไมสามารถแยกออกจากกนได ภาษา

ในฐานะทเปนสมบตทางปญญาทมโดยเฉพาะของมนษยนนมไดมเพยงบทบาทส าคญในกระบวนการเผยแพรและพฒนาทางวฒนธรรมเทานน แตยงเปนเครองมอทส าคญในการตระหนกรตอโลกของมนษย สวนการใชภาษาเชงอปลกษณมใชเพยงแคเปนปรากฏการณเชงวาทศลปประเภทหนงทพบไดอยบอยๆ เพอใหลกษณะการใชภาษาของมนษยยงเพมภาพความชดเจนขน แตสงทยงส าคญไปกวานนคอ อปลกษณเปนกลไกอนมประสทธภาพในการสะทอนใหเหนถงความคดทางการตระหนกร และระบบมโนทศนของมนษยอกดวย (Lakoff & Johnson, 1980; 2003; Ungerer & Schmid, 2006, pp.118-122)

ตามแนวคดทางภาษาศาสตรปรชาน การทท าใหมโนทศนกบความคดของมนษยเกดขนนนขนอยกบประสบการณทางรางกาย (Lakoff & Johnson, 1980; 2003) ซงลกษณะพนฐานของการสรางมโนทศนกบความคดดงกลาวนนเกดจากการสมผสรบรถงสวนตางๆ ของรางกายมนษยเปนหลก จนคอยๆ กอรปของ มโนทศนขนมาในความคดของตนเอง (Wang, 2005, p.37) โดยปกตแลว ผคนมกจะน าอวยวะรางกายทคนชน มาใชในการสรางมโนทศนแบบอปลกษณ เพอทจะเรยนรและรบสมผสมโนทศนทสลบซบซอนและเปนนามธรรมมากขน เพยงเพราะวาประสบการณทางรางกายมบทบาทอนส าคญในกระบวนการทมนษยเขาใจและตระหนกรโลกภายนอก ดวยเหตน มนษยจงหลกเลยงมไดทจะใชค าศพทเกยวกบอวยวะรางกายมาอธบายสรรพสงตางๆ ในโลกภายนอก โดยน าเอาความรความเขาใจในสวนตางๆ แหงรางกายตนเองทจดอยในขอบเขตมโนทศนตนทาง (source domain) มาถายโยงไปยงความเขาใจตอสรรพสง และมโนทศนอนๆ ทจดอยในขอบเขตมโนทศนปลายทาง (target domain) เพอไดรบรความหมายหรอมโนทศนใหม ขณะเดยวกน ค าศพทเกยวกบอวยวะรางกายเหลาน ไดสรางความหมายเชงอปลกษณใหมและขยายความหมายอยางตอเนองอกดวย โดยอาศยกลไกทางปรชานทเรยกวา อปลกษณ

นอกจากอปลกษณแลว กระบวนการขยายความหมายแบบการหลอมรวมความคด (conceptual integration/conceptual blending) กเปนกระบวนการทางปรชานทส าคญอยางหนงในการด าเนนกจกรรมทางความคดของผคนเชนกน โดยเฉพาะอยางยงในการด าเนนกจกรรมทางความคดแบบสรางสรรค (Fauconnier, 1998, p.24) อนทจรง “ขอบเขตมโนทศนตนทาง” และ “ขอบเขตมโนทศนปลายทาง” ในทฤษฎอปลกษณมโนทศน กคอพนทความคดทงสองพนททเกดขนจากกระบวนการการถายโยงเชงอปลกษณ (Fauconnier, 1985, pp.1-2) แตเมอเปรยบเทยบกบทฤษฎอปลกษณมโนทศน ทฤษฎการหลอมรวมความคดมไดม “ขอบเขตมโนทศน” เปนหนวยพนฐานของโครงสรางการตระหนกร แตถอเอาขอบเขตมโนทศนเปนพนทความคดรบเขา และด าเนนการปฏบตทางการปรชานตอพนทความคดเหลาน

พนทความคด (mental space) เปน “หอบรรจทางความหมาย” (conceptual package) ทสรางขนเพอบรรลวตถประสงคในการท าความเขาใจซงกนและกนขณะทผคนด าเนนการคดไตรตรองและพดคยแลกเปลยน (Fauconnier & Turner, 1996, p.84) กระบวนการหลอมรวมด าเนนการปฏบตการ (running) อยบนพนฐานแหงสองพนทความคดรบเขา (two input spaces) เพอทจะผลตสรางพนทความคดหลอมรวม (blended space) ซงพนทความคดนไดกลนกรองโครงสรางเฉพาะสวน (partial structure) ออกมาจากสอง

Yao Siqi


พนทความคดรบเขา และกอรปเปนโครงสรางทรงสรรคใหม (emergent structure) กลาวอกนย โครงสรางเฉพาะสวนของพนทความคดหลอมรวม สบทอดมาจากสองพนทความคดรบเขาเดม แตกยงมโครงสรางความหมายใหมอนตางกบสองพนทความคดรบเขานนอกดวย กระบวนการผลตโครงสรางความหมายทรงสรรคใหม กคอขนตอนการปฏบตการทางความหมายใหม หรอเปนกระบวนการผลตสรางความหมายใหม ดงท โฟลคอนเนยร (Fauconnier, 1997; 2001) ไดกลาววา ประเดนส าคญของการศกษาวจยเกยวกบภาษา กคอกระบวนการกอสรางทางความหมาย และการทใชทฤษฎการหลอมรวมความคดมาเปนประโยชนในการศกษาวจยอปลกษณ กเพอการมอบมมมองการศกษาวจยเชงทฤษฎใหมใหส าหรบผคนในการสบส ารวจกลไกทางปรชานของการสรางความหมายทางภาษา

การศกษาอปลกษณเกยวกบค าเรยกอวยวะโดยเฉพาะอปลกษณค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนตามแนวคดทฤษฎภาษาศาสตรปรชานเปนประเดนทนาสนใจและไดรบการศกษากนอยางกวางขวางทงในแงปรากฏการณ เช ง อปลกษณ (Fang & Jiang, 2013; Feng, 2012; He, 2008; Huang, 2014; Wu, 2004) กระบวนการสรางมโนทศน (Yu, 2009) อปลกษณกบวฒนธรรมจน และปรากฏการณพหนย (Wang, 2006)

ไมวาค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) จะปรากฏตามล าพง หรอเกดคกบค าอนเพอกลายเปนส านวนหรอค าประสม แตการศกษาอปลกษณในแงการหลอมรวมความคดยงไมมผใดศกษา นอกจากน ผวจยยงสงเกตเหนวา ค าวา

心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนสามารถปรากฏรวมกบค าเรยกอวยวะสวนอนๆ เพอกลายเปนค าใหม อยางเชน ค า

วา 心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส) เกดจากค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ปรากฏน าหนาค าวา 肠 /tʂʰɑŋ35/ (ล าไส)

แตความหมายของค าวา 心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส) กลบมความหมายใหมเกดขนซงไมเกยวของกบ ทงค าเรยกอวยวะสวนหวใจและสวนส าไสแตอยางใด ปรากฏการณทางภาษาดงกลาวนถอเปนลกษณะพเศษทนาสนใจในภาษาจนซงไดรบอทธพลจากปจจยทางดานวฒนธรรมประเพณและความเชอของคนจน จนอาจกลายเปนอปสรรคทท าใหการสอสารขามวฒนธรรมไมสมฤทธผล ดวยเหตน ผวจยจงเหนควรวา หากน าแนวคด

ทฤษฎทางภาษาศาสตรในเรองการหลอมรวมความคดมาประยกตใชในการศกษาอปลกษณ 心 /ɕin55/ (ใจ)

ในภาษาจนกรณท 心 /ɕin55/ (ใจ) ปรากฏรวมกบค าเรยกอวยวะสวนอนๆ จงไมเพยงแตสามารถชวยใหเหนถง

กระบวนกลายเปนอปลกษณของ 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนไดชดเจนขน แตยงอธบายถงเหตผลทท าให มลกษณะการใชภาษาแบบนเกดขนไดอยางมระบบ เพอเปดมมมองใหมส าหรบผทสนใจศกษาอปลกษณและมโนทศนทางดานภาษาศาสตรปรชาน 2. แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

2.1 ทฤษฎการหลอมรวมความคด ทฤษฎการหลอมรวมความคด (conceptual integration theory) เปนแนวคดทฤษฎทศกษาเกยวกบ

การสรางความหมายใหม และการบรณาการขอมลในความคดของมนษย (Fauconnier & Turner, 1998; 2002) โดยน าทฤษฎเกยวกบพนททางความคด (mental spaces) เปนพนฐานในการพจารณาความหมาย ซงประกอบดวยพนทความคด 4 พนท ไดแก พนทความคดรบเขาสองพนท (input spaces) พนทความคด



สามญ (generic space) และพนทความคดหลอมรวม (blended space) กระบวนการด าเนนการหลอมรวมความคดมรายละเอยด ดงตอไปน

พนทความคดรบเขาสองพนทเปนทมาของขอมลภาษาเพอทจะน าไปสการหลอมรวมความคด ส าหรบพนทความคดสามญนนเปนพนททครอบคลมคณสมบตทางความหมายทส าคญรวมกนของพนทความคดรบเขาสองพนทดงกลาว (Fauconnier & Turner, 2002) โดยมการเชอมโยงความสมพนธทางความหมายแบบ ขามพนทความคด (cross-space mapping) ระหวางสงทเปนคกน (counterpart connection) ในพนทความคดแตละพนท องคประกอบและโครงสรางสวนตางๆ ในพนทความคดรบเขาสองพนทไดอาศยพนทความคดสามญ (generic space) ถายทอดและโยงความสมพนธทางความหมายไปยงอกพนทความคดนนกคอพนทความคดหลอมรวม (blended space) (Fauconnier, 1985; 1994; Fauconnier & Turner, 1996)

โฟลคอนเนยร (Fauconnier, 1994) ยงมความเหนเพมเตมวา การสรางความหมายสามารถมองเปนกระบวนการทางการกระตนพนทความคดตงแตสองพนทความคดขนไป พรอมยงด าเนนการหลอมรวม (blending) พนทความคดเหลาน จนท าใหเกดพนทความคดใหมและกอรปความหมายใหมขนมา (Fauconnier, 1994) กระบวนการดงกลาวนเกยวพนกบการถายโยงความสมพนธแบบขามพนทความคด (cross-space mapping) กลาวคอเปนการหลอมรวมพนทความคดอนมาจากพนทความคดรบเขาสองพนทความคดขนไป ซงกลาวไดวา มการถายโยงเฉพาะสวนอยระหวางสองพนทความคดรบเขา (Fauconnier, 1998, p.12) ในทางภาษาศาสตรปรชาน ทฤษฎการถายโยงแบบขามพนทความคด (Fauconnier, 1985; 1994; 1997; Fauconnier & Turner, 1994; Fauconnier & Sweetser, 1996) ไดอาศยหลกการถายโยงในทางคณตศาสตรมาประยกตใชเพอน าไปสการอธบายความคดจนตนาการ และกระบวนการอนมานของสมองมนษย ซงเชอวากระบวนการดงกลาว ท าใหเกดความสมพนธทางการถายโยงแกมโนทศนหนงในพนททางความคดกบมโนทศนอน หรอหลากหลายพนททางความคด เชนเดยวกบทออคเลย (Oakley, 1998, p.326) ไดระบวา การทผคนเรยกวาความคดและการอนมานนนโดยสวนใหญแลวเปนการประกอบสรางขนโดยการถายโยงอนซบซอนของขอมลแบบขามพนทความคด จนกอรปพนทความคดใหม กลาวคอเปนขนตอนการกอรปโครงสรางความหมายใหม ในกระบวนการกลายเปนอปลกษณ ผคนมกจะอาศยตามความสมพนธทางการถายโยงระหวางพนทความคดรบเขาในการด าเนนการถายโยงความสมพนธทางความหมายแบบขามพนทความคด สวนการสรางความหมายเชงอปลกษณนนปรากฏอยในกระบวนการหลอมรวมความคด กระบวนการนสะทอนใหเหนถงระบบวธคดของมนษยวาเปนลกษณะเชงสรางสรรค อาจเปนเพราะระบบความคดของมนษยจะสรางความสมพนธ และโครงสรางอยางตอเนองในพนทความคดตางๆ และดวยเหตนจงสรางความหมายใหม และมโนทศนใหม (Fauconnier, 1997)

นอกเหนอจากพนทความคดแลว การหลอมรวมความคดเกดขนในเครอขายการหลอมรวมความคด (conceptual integration networks) ซงเครอขายนตามรปแบบฉบบทวไปประกอบพนทความคดสพนท โดยมพนทความคดรบเขาสองพนท (input spaces) พนทความคดสามญ (generic space) และพนทความคดหลอมรวม (blended space) อนประกอบรวมขนมาจากสองพนทความคดรบเขา ทงสพนทความคดเปน

Yao Siqi


พนฐานในการสรางเครอขายการหลอมรวมความคดขนมา โดยผานการถายโยงทางความหมายระหวางกน และเชอมประสานซงกนและกน ดงแผนภมภาพดงน

รปท 1 แผนภมแสดงเครอขายการหลอมรวมความคด (ปรบปรงมาจาก Fauconnier & Turner, 2002, p.46)

จากแผนภมภาพขางตน สพนทความคดใชวงกลมสอนแสดงแทน จดทบสด าภายในวงกลมแทนองคประกอบโครงสรางทตางกนของแตละพนท สวนการถายโยงความสมพนธระหวางทกองคประกอบทส าคญเชอมตอดวยสายเสน เสนทบแสดงถงการถายโยงความสมพนธเพยงบางสวนระหวางพนทความคดรบเขาทหนง (input space 1) และพนทความคดรบเขาทสอง (input space 2) ความสมพนธทางการถายโยงความหมายนเชอมตอสวนประกอบทสอดคลองกนในสองพนทความคดรบเขา ขณะทเสนประบงชถงการถายโยงความสมพนธทางความหมายระหวางกนแบบขามขอบเขตพนทความคดระหวางแตละพนท อนง กรอบสเหลยมผนผาในพนทความคดหลอมรวมแสดงใหเหนถงโครงสรางความหมายทสรางใหม (emergent structure)

นอกจากน โฟลคอนเนยรและเทอรเนอร (Fauconnier & Turner, 1998) ยงมความเหนวา การกอรปโครงสรางใหมเปนกระบวนการทางปรชานทเปนพลวต ซบซอน และจ าเปนตองส าแดงความสามารถทางจนตนาการ อยางไรกด โครงสรางใหมทอยในพนทความคดหลอมรวมจะไมไดเกดขนโดยตรงจากการผลตของพนทความคดรบเขา แตเกดขนโดยอาศยการปฏบตขบเคลอนทางความคดทสอดประสานกน 3 ประเภท ไดแก การประกอบภาษา (composition) การท าใหความหมายสมบรณ (completion) และการแผขยายความ



(elaboration) อนเปนกจกรรมหรอกระบวนการหลอมรวมทางความคดสามประเภทเพอใหมโครงสรางปรากฏและสรางขนมาใหมในพนทความคดหลอมรวม ซงโครงสรางทางความคดดงกลาวเรยกวา โครงสรางความหมายใหม (emergent structure) จะเหนไดวา การทมโครงสรางความหมายใหมปรากฏขนมานนมไดส าเรจถงการกลายเปนอปลกษณโดยกระบวนการเดยว แตโดยปกตแลวมกจะตองผานกระบวนการการหลอมรวมทางความคด (Fauconnier, 1985; 1994; Fauconnier & Turner, 1996)

ทฤษฎการหลอมรวมความคดนอกจากมพนฐานทพฒนาจากแนวคดอปลกษณมโนทศนและแนวคดของพนทความคด (Benczes, 2006, p.53) แลว ประเดนทนาสนใจเกยวกบทฤษฎการหลอมรวมความคดคอสามารถทจะน ามาใชในการอธบายความหมายเชงอปลกษณ และกระบวนการกลายเปนอปลกษณ เนองจากพนทความคดหลอมรวมมกลไกทางความคดทสามารถชวยอธบายถงโครงสรางความหมายใหมทไมปรากฏในพนทความคดรบเขาสองพนท (Evans & Green, 2006, pp.407-408) กลาวคอ โครงสรางความหมายทจดอยในพนทความคดรบเขาสองพนทไดถายโยงไปยงพนทความคดหลอมรวม จงไมใชเปนเพยงแคการประกอบรวมเขาดวยกนเทานน แตผลทไดจากการด าเนนการในพนทความคดหลอมรวมมากกวาการผสมรวมของ สวนตางๆ (Evans & Green, 2006, p.439) กลาวอกนยหนงคอ แนวคดอปลกษณมโนทศนอธบายในเรองการเปรยบสงหนงกบอกสงหนง และการถายโยงความสมพนธทางความหมายระหวางสองขอบเขตมโนทศน (หรอระหวาง input 1 กบ input 2) แบบหนงตอหนง แตบางทความหมายทขยายจากการประกอบของสองค าหรอสองโครงสรางความหมายไมไดอยในสองขอบเขตมโนทศน (two input spaces) แตเปนโครงสรางความหมายใหมทเหนอกวาสองขอบเขตมโนทศน ดวยเหตน เราจงจ าเปนตองอาศยทฤษฎการหลอมรวมความคดและเครอขายการหลอมรวมความคด (conceptual integration networks) ในการอธบายความหมายใหมทเกดจากการประกอบค า เพราะพนทความคดหลอมรวมเปนตวชวยทท าใหเราสามารถเขาใจ ถงโครงสรางความหมายใหมนได

การวเคราะหอปลกษณ 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจน โดยพจารณาจากการถายโยงความสมพนธทางความหมายตามแนวคดอปลกษณมโนทศนของเลคอฟฟและจอหนสน (Lakoff & Johnson, 1980) เนน

วเคราะหเรองการถายโยงความคลายคลงกนทางความหมายแบบขามขอบเขตความหมายจาก 心 /ɕin55/ (ใจ) ทจดอยในขอบเขตความหมายตนทางไปสเรองอนๆ ทจดอยในขอบเขตความหมายปลายทาง แตในกรณท

心 /ɕin55/ (ใจ) ปรากฏรวมกบค าอนๆ ท าใหมค าใหมพรอมมความหมายใหมเกดขนนน ความหมายเปรยบเทยบ

อาจไมไดอยทค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) เพยงค าเดยวเทานน แตเปนผลทมาจากการหลอมรวมความคดของค าทปรากฏรวมกน ดวยเหตน การวเคราะหดวยกระบวนการหลอมรวมความคดจะชวยใหเขาใจความหมาย

เปรยบเทยบของอปลกษณ 心 /ɕin55/ (ใจ) และทราบทมาของความหมายไดดยงขน 2.2 ทฤษฎเรอง “หยนหยาง” และ “ปญจธาต” ทฤษฎหยนหยางและปญจธาต1เปนสวนประกอบพนฐานทสดในโลกทศนของคนจนโบราณ ซงแทรกซม

ผานระบบแนวความคดทางปรชญาจนโบราณ และการแพทยแผนจนโบราณ โดยมเพยงแตมผลกระทบ อยางลกซ งและกวางขวางตอวฒนธรรมจนเทานน (Chen, 2014; Xu, 1999) แตยงเปนการตกผลก ทางความคดและเชาวนปญญาของชาวจนโบราณ แนวคดทฤษฎหยนหยางและปญจธาตจงไมไดปรากฏออกมา

Yao Siqi


อยางไรเหตผล แตเปนผลผลตของการสงเกตเชงมหภาคกบการคดเชงจลภาคของกรรมกรแรงงานชาวจนโบราณทมตอคณลกษณะ และกฎเกณฑทางการพฒนาตอตนเอง ตลอดจนสรรพสงตางๆ ทสามารถรบรเปนรปธรรมไดในโลกธรรมชาต (Yi, 2017; Zhu & Xu, 2015) ในระหวางกระบวนการปฏสมพนธเรยนรกบธรรมชาตแตละครงๆ ความรความเขาใจของบรรพบรษชาวจนตอเรองหยนหยาง และปญจธาตไดรเรมตงแตความเขาใจทเรยบงายจนพฒนาเปนมโนทศนแหงนามธรรม จวบจนกลายเปนทฤษฎในทายทสด (Liang, 2007; Shi, 2016, p.23) ในหวขอน ผวจยจะกลาวถงความเปนมาและความส าคญของทฤษฎหยนหยางและปญจธาตโดยสงเขป ดงรายละเอยดตอไปน

2.2.1 ทฤษฎเรอง “หยนหยาง” หลกทฤษฎหยนหยางเปนสารตถะแหงวฒนธรรมจน (Shi, 2018) โดยเชอวา สรรพสงใดๆ ในโลก

ธรรมชาตลวนประกอบไปดวยความสมพนธ 2 แบบ คอหยนหยางตรงกนขามกน กบหยนหยางรวมกนเปนหนง การขบเคลอนแบบความตรงกนขามและรวมกนเปนหนงเดยวของหยนหยางนนเปนสาเหตหลกของทกสรรพสงทเกดขน พฒนา เปลยนแปลงและสญสลายไปในโลกธรรมชาต (Jia, Guo, Zhu, & Hou, 2014; Shi, 2016, p.22)

ค าวา “หยนหยาง” (“阴阳”) พบเหนครงแรกสดในอกษรโลหะ (จนเหวน 金文) (Shi, 2018)

แนวคดหยนหยางมาจากคมภรโจวอ (《周易》) ซงไดอาศยหยางเหยา (ลายลกษณทแทนหยาง 阳爻)

และหยนเหยา (ลายลกษณทแทนหยน 阴爻) มาประยกตใชในการอนมานอยางผนแปรจนกอรางกลายเปนแนวคดหยนหยาง โดยความขดแยงระหวางหยางเหยาและหยนเหยาโดยพนฐานแลวมาจากประสบการณการเรยนรของมนษยตอโลกธรรมชาตและสงแวดลอมรอบตว บรรพบรษจนไดสมผสประสบการณเกยวกบปรากฏการณตรงขามของธรรมชาตดวยตวเอง (เนองจากแสงแดดทมการเปลยนแปลง คนจนโบราณจงสงเกตเหนการเปลยนแปลงของหยางในภเขาดานทถกแสงแดดสาดสอง ขณะทหยนแสดงดานภเขาทถกเงามดปกคลม) จนคอยๆ รวบรวมสรปออกมาเปนแนวคดหยนหยางทตรงขามกน แตไมใชโดยสนเชง เชน ฟา-ดน

(天地), พระอาทตย-พระจนทร (日月), ชวงกลางวน-กลางคน (昼夜), หนาว-รอน (寒暑), ชดสวาง-มด

อมครม (明暗), ผชาย-ผหญง (男女), ขน-ลง (升降) และบน-ลาง (上下) เปนตน ลวนสามารถใชแนวคด หยนหยางในการอธบายได (Jia, Guo, Zhu, & Hou, 2014; Liu & Han, 2014; Zhou, 2012)

นอกจากน ในต าราหวงตเนยจง (《黄帝内经》) งานประพนธของการแพทยแผนจนนน ใช “น า”

(“水”) และ “ไฟ” (“火”) เปนสญลกษณแหงหยนหยาง คณลกษณะของตวแทนของน าและไฟไดสะทอน

คณสมบตพนฐานของ “หยน” (“阴”) และ “หยาง” (“阳”) โดย “หยน” และ “หยาง” สามารถอนมานไดถงหลากหลายสง และปรากฏการณตางๆ มากมาย โดยปกตแลว ทกสรรพสงในโลก อนเปนความเคลอนไหวทรนแรง เคลอนทออกนอก เคลอนขนสขางบน ความอบอน ความสองสวาง ลวนจดเปนประเภทของหยาง ในทางกลบกน ความสถตนงอยกบท การสงวนอยภายใน เคลอนลงสเบองลาง ความหนาวเหนบ ความหมองมวทตรงขามกนนน ลวนจดเปนประเภทของหยน (Qin, Chen, Tian, & Hua, 2013; Xing, 2004) รปแบบแนวคดนคอยๆ พฒนากวางขนไปเพออางถงความตางกนสองดานหรอแนวโนมทจะตอตานกนในทกปรากฏการณธรรมชาต (Jia, Guo, Zhu, & Hou, 2014) ปรากฏการณธรรมชาตแบบขดแยงตรงกนขามกน



เกอบทงหมดในจกรวาลลวนสามารถอธบายไดดวยหยนและหยาง ยงรวมเขากบแนวคดปรชญาแลวจงรวบรวมสรปออกมาเปนความหมายของ “หยนหยาง” ไดนนเอง ดงนนจงเกดเปนวชาปรชญาแหงหยนหยาง และ เปนประโยชนแกสาขาวชาทหลากหลาย (Shi, 2018)

โดยทวไปแลว เนอหาพนฐานของทฤษฎหยนหยางประกอบไปดวยหยนหยางรวมเปนหนง (阴阳一体),

ความตรงกนขามของหยนหยาง (阴阳对立), หยนหยางเปนรากฐานซงกนและกน (阴阳互根), การเกดการดบ

ของหยนหยาง (阴阳消长) และการเปลยนแปลงไปมาของหยนหยาง (阴阳转化) (Jia, Guo, Zhu, & Hou, 2014) ซงหยนและหยางมใชวตถสสารอนมตวตน แตเปนความสมพนธอยางหนงทสอดคลองกน (Zhang, 2017) สวนสองดานอนตรงขามกนของหยนหยาง โดยเนอแทกคอ สองแงมมทขดแยงกน แตความสมพนธระหวางสองแงมมทขดแยงกนเชนน เปนความสมพนธแหงความขดแยงทเปนเอกภาพและยบยงซงกนและกน เพยงรกษาความสมพนธเชนนเอาไว สรรพสงจงจะสามารถเตบโตพฒนาไดอยางมนคงเปนปกต และสงมชวตจะสามารถคงผสานสภาพความสมดลเอาไวได (Qin, Chen, Tian, & Hua, 2013) โดยทฤษฎแหงหยนหยางเนนการอธบายความสมพนธตอกนระหวางคณลกษณะความขดแยงทเปนเอกภาพ และความสมพนธซงกนและกนกบการเปลยนแปลงทางธรรมชาตทอยภายในของสรรพสง ซงเมอเปรยบกบทฤษฎหยนหยางแลว ทฤษฎปญจธาตกลบเนนการอธบายความสมพนธซงกนและกนระหวางสรรพส ง และความสมพนธกบการเปลยนแปลงตามธรรมชาต ซงดวยเหตนเอง ในขณะเดยวกนกบททฤษฎหยนหยางเกดขน ทฤษฎปญจธาต กเกดขนมาไดอยางประจวบเหมาะพอด เพอทจะอธบายความสมพนธซงกนและกนระหวางสรรพสงตางๆ กบการเกยวพนทางการเปลยนแปลงตามธรรมชาตไดอยางดยงขน (Tan, 2016, p.112) โดยมรายละเอยด ดงหวขอตอไปน

2.2.2 ทฤษฎเรอง “ปญจธาต” ทฤษฎปญจธาตเกดขนจากแนวคดการเทดทนบชาธรรมชาตในทางศาสนา ทเรยกวา “ปญจธาต”

(“五行”) คอ ธาตซงเปนสภาพสสารพนฐานทม 5 ประเภท ไดแก ทอง ไม น า ไฟ และดน อนประกอบสรางขนเปนโลก (Dang, 2017) โดยการปฏบตในระยะเวลาชวต และการสบอายขยอนยาวนานของชาวจนโบราณ ไดตระหนกรถงทอง ไม น า ไฟ และดน วาเปนสสารขนพนฐานทสดอนจ าเปนอยางขาดมได และดวยเหตน จงขยายความไดวาทกสรรพสงในโลกลวนบงเกดขนโดยการเปลยนแปลงทางความเคลอนไหวระหวางสสารพนฐานเหลาน (Lin, 2005) แต “ปญจธาต” ไมไดเปนเพยงแคการระบอธบายแบบครอบคลมและสรป ความเปนนามธรรมของคณลกษณะเฉพาะและคณสมบตแหงสสารทงหาเทานน แตยงเปนการน าโลกและธรรมชาตมาส ารวจตรวจดในฐานะองครวมทประสานกลมกลนกนเปนหนงเดยว สรรพสงในโลกไมไดด ารงอยอยางแนนงเพยงโดดเดยว แตสรางความสมพนธบางอยางกบสงแวดลอมรอบขางอย เสมอ ท าใหเกด การเปลยนแปลงอยโดยตลอด คนจนโบราณจงใชรปแบบ “ปญจธาต” มาอธบายตอทกสรรพสงในจกรวาลและปรากฏการณทางธรรมชาตอนซบซอน เพอลดรปความสมพนธและความเฉพาะตวในลกษณะเชนนใหงายยงขน (Liang, 2007; Shi, 2016, p.23)

ความหมายของปญจธาตปรากฏอยในชวงยคราชวงศเซยซางตอนตนกอนราชวงศโจวตะวนตก ทมาเกยวกบทฤษฎปญจธาตนนกลบมมากมายหลากหลาย มทมาจากกจกรรมการผลตอยางใน “ทฤษฎวตถทงหา”

Yao Siqi


(“五材说”)2, “ทฤษฎหาทศ” (“五方说”)3 ทจารกในคมภรกระดองเตา (卜辞), อาชพในสมยโบราณ

ม “ทฤษฎหางาน” (“五工说”) การใชนวมอค านวณเลขและเกดเปน “ทฤษฎหาเลข” (“五数说”) เปนตน ความเปนมาดงกลาวนแสดงใหเหนวา การทท าใหแนวคดปญจธาตไดเกดขนมานน บรรพบรษจนไดผานการเรยนรประสบการณจากสงคมธรรมชาตในกระบวนการปฏบตงานมายาวนานนบตงแตสมยโบราณ โดยน า “ทฤษฎหาเลข” มาเปนตวอยาง ชวงขณะทคนจนโบราณท าการค านวณ แววตานนจะจบจองไปทมอขางหนง ในมอมเพยง 5 นว มอสามารถสรางสรรคสรรพสงได ดงนนคนจนโบราณจงเชอวา “หา” เปนตวเลขทเพยงพอทจะบนทกสรรพสงได กลาวคอจ านวนสรรพสงหางไมไกลจากหา หกกคอหาบวกหนง เจดกคอหาบวกสอง เปนเชนนไลไปสามารถเปลยนแปลงผนแปรไปตางๆ นานา เชน เครองค านวณอยางลกคดกเปนเครองยนยนในการใชหลกเหตผลน จากการปฏบตของคนจนโบราณเกดเปนแนวคดปญจธาตออกมา กถอเปนการรวมไวแลวซงทกสรรพสง (Shi, 2016, p.23) ดงนน ทฤษฎปญจธาตแสดงใหเหนถงสงทเรยกวาประสบการณของมนษยและการสรางรปตวตน มนษยเราจ าเปนตองผานพฤตกรรมและผลทางความคดของตวเอง ถงจะสงสมประสบการณจากชวตประจ าวนไดเพอน ามาใชในการรจกและท าความเขาใจตวเอง (Lin, 2014, pp.1-2)

นอกจากน โดยหลกของแนวคดปญจธาตตอการจดหมวดคณสมบตของสรรพสงคอ ยด “มนษยและ

ธรรมชาตสมพนธตอกน” (“天人相应”)4 และ “มนษยและธรรมชาตหลอมรวมเปนหนง” (“天人合一”)5 ไวเปนแนวทางหลก ปญจธาตเปนแกนกลาง โดยใชองคประกอบทศทงหาและองคประกอบอวยวะภายในทงหาของรางกายมนษยเปนกรอบโครงรางพนฐาน และแมแตการผสมรวมปรากฏการณธรรมชาตไปจนถงปรากฏการณความเจบปวยทางสรระรางกายของมนษย กยงอปนยตามคณสมบตเชนน (Lin, 2014, p.16)

เมอไดน าทฤษฎปญจธาตมาใชในการเรยนรในศาสตรปญจธาตทางแพทยแผนจน เผยใหเหนวารางกายมนษยนนเปนระบบทมการควบคมความสมดลซงกนและกนของอวยวะตางๆ และระบบเลกๆ ในรางกายมนษยนยงเปนเชนเดยวกบวฏจกรการหมนเวยนของระบบโลกธรรมชาต (Lin, 2014, pp.1-2) ซงดวยเพราะเหตนเอง ทฤษฎทางการแพทยแผนจนจงไดเอาอวยวะทงหา (หวใจ ตบ มาม ปอด และไต) เปนศนยกลาง น าเอาอวยวะตางๆ ของรางกายมนษย ความรสกทางดานจตใจ ตลอดจนปจจยแวดลอมทสมพนธกนอยางแนบชดกบมนษย จดรวมเขาสระบบปญจธาตทสอดคลองซงกนและกนดวยสภาพแหงคณสมบตและการท างานของสงเหลาน ในโลกทางธรรมชาตแหงจกรวาล สรรพสงทมความสอดคลองซงกนและกนกบปญจธาต คอ หาทศ (ตะวนออก ใต กลาง ตะวนตก เหนอ), หาอากาศ (ลม รอน ชน แหง เยน), หารส (เปรยว ขม หวาน เผด เคม) และหาส (เขยว แดง เหลอง ขาว ด า) เปนตน และความสอดคลองซงกนและกนของภายในรางกายมนษย กบปญจธาต มหาอวยวะ (ตบ หวใจ มาม ปอด ไต) หาทวาร (ตา ลน ปาก จมก ห) หาเนอเยอแหงกาย (เสนเอน หลอดเลอด กลามเนอ ผวหนง กระดก) และหาอารมณ (โกรธ ดใจ ครนคด เศรา กลว) เปนตน (แสดงรายละเอยดใน ตารางท 2 จากภาคผนวก) ซงสรางขนเปนระบบรางกายมนษยแบบปญจธาต อนตางกนในเนอแท แตเหมอนกนในรปสณฐาน (Li & Yang, 2015; Zhu, 2000) เหตนเอง การตระหนกรตอโครงสราง และหนาทการท างานเกยวกบรางกายมนษยของคนจนโบราณ ไดผสานรวมกบทฤษฎหยนหยาง และปญจธาต จงเกดเปนระบบทฤษฎพนฐานของการแพทยแผนจนขน โดยต าราหวงตเนยจง ในฐานะทเปนหลกส าคญของทฤษฎ ทางแพทยแผนจนไดวางรากฐานแหงการเกดขน และการพฒนาของแนวความคด “มนษยและธรรมชาต



สมพนธตอกน” (“天人相应”) และ “มนษยและธรรมชาตหลอมรวมเปนหนง” (“天人合一”) ซงความนยนเองไดสะทอนถงความกลมกลนและความเปนเอกภาพระหวางมมมองเชงมหภาคของธรรมชาตจกรวาล กบมมมองเชงจลภาคของปรากฏการณทางชวตมนษย (Wang & Yan, 2011 cited in Yu & Ma, 2018)

กลาวโดยสรปไดวา ปญจธาตหยนหยางเปนจตวญญาณแหงประสบการณและความรความเขาใจของคนจนสมยกอน ซงเปนมโนทศนนามธรรมทไดกลนสกดจากปรากฏการณและสงจ าเพาะออกมา โดยผานการไตรตรองค านงอยางล าบากยากเยนมายาวนาน จนกลายเปนระเบยบวธและปรชญาสากลไดอยางเหลอเชอ ซงไดน าพาบรรดาศาสตรและกจการทางวฒนธรรมจนเตบโตพฒนามาอยางตอเนองโดยตลอดกวาหลาย พนป แกนทแทจรงของปญจธาตหยนหยางคอ การน าทกสงทเปนปรากฏการณโลกธรรมชาตและสงคมมนษย สรปความเปนระบบหยนหยางและปญจธาตตามคณลกษณะความเปนหยนหยางและปญจธาต จากนนกอสรางระบบใหญของจกรวาลทงปวงตามความสมพนธหยนหยางและปญจธาต (Jia & Yang, 2010; Shi, 2016, p.24)

ในโลกธรรมชาตมหยนหยางและปญจธาต รางกายมนษยเองกมหยนหยางและปญจธาต ซงสอดคลองสมพนธ และเตมเตมซงกนและกนกบหยนหยางและปญจธาตแหงโลกธรรมชาต โดยหวใจนนตงอยตรงสวนกลางของรางกายมนษย คนจนโบราณจงเชอวาหวใจสมพนธกบจตทถกควบคมโดยธรรมชาต ซงเหมอนดงการรวมศนยกลางแหงอ านาจของประเทศ ดงนน “ใจ” เปนนายแหงจต อนมฐานะความส าคญของการเปนนายแหงรางกายมนษย และพฒนาสการเปนศนยกลางแหงการประสานความเปนองครวมของชวต (Li & Yang, 2015) ดงทยหวหนง (Yu, 2009, p.105) ไดกลาววา มนษยกบธรรมชาตมความสอดคลองกนและกน “ใจ” ของมนษยในฐานะทเปนศนยกลางของกจกรรมทางปรชานของมนษย (central faculty of cognition) จดอยต าแหนงศนยกลางของรางกายมนษย (the central of the body) ในขณะทมนษยนนเปนศนยกลางของจกรวาล (the core of the universe) (หากถอยมามองในมมกวาง มนษยนนกเปนศนยกลางของจกรวาลอกทอดหนง : ค าอธบายเสรมจากผวจย)

3. วธด าเนนการวจย

อปลกษณ 心 /ɕin55/ (ใจ) ทใชเปนขอมลในการศกษาครงนเกบรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ไดแก

พจนานกรมภาษาจนสมยปจจบน [The Contemporary of Chinese Dictionary (7th ed.), 现代汉语词

典 (第 7 版)] และฐานขอมลของศนยวจยภาษาศาสตรภาษาจนมหาวทยาลยปกกง (Center for Chinese Linguistics PKU, CCL) รวมทงคลงขอมลภาษาจนสมยใหมของมหาวทยาลยภาษาและวฒนธรรมแหงกรง

ปกกง (BLCU Chinese Corpus, BCC) โดยคดเลอกขอมลเฉพาะค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ปรากฏรวมกบค าเรยก

อวยวะสวนตางๆ ทกประการ ยกเวนตวอยางทบงชถงความหมายตรงตามประจ ารปค า เชน ค าวา 心肺 /ɕin55

fei51/ (ใจ-ปอด) ซงมขนตอนด าเนนการศกษา ดงรายละเอยดตอไปน

Yao Siqi


3.1 ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของกบแนวคดทฤษฎภาษาศาสตรปรชานทงในเรองอปลกษณมโนทศน (conceptual metaphor) และทฤษฎการหลอมรวมความคด (conceptual integration) รวมทง ความเปนมาและความส าคญของทฤษฎเรอง “หยนหยาง” (“yin-yang”) และ “ปญจธาต” (“five elements”) ในวฒนธรรมจน

3.2 เกบรวบรวมขอมลทประกอบในการศกษาครงน

3.3 วเคราะหอปลกษณ 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนจากขอมลตวอยาง โดยพจารณาเรองการหลอมรวมความคดจากพนทความคด (mental spaces) ทง 4 พนท ไดแก พนทความคดรบเขาสองพนท (input spaces) พนทความคดสามญ (generic space) และพนทความคดหลอมรวม (blended space) พรอมยกตวอยาง และอธบายถงรายละเอยดของกระบวนการกลายเปนอปลกษณ และแสดงการถายโยงความสมพนธทางความหมายแบบขามพนทความคด (cross-space mapping) ดวยเครอขายการหลอมรวมความคด (conceptual integration networks)

3.4 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

4. ผลการวจย

ในการศกษาครงน ผวจยไดวเคราะหความหมายเปรยบเทยบของค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนเมอ 心

/ɕin55/ (ใจ) ปรากฏรวมกบค าเรยกอวยวะสวนอนๆ และใชเปนอปลกษณ ผลการวเคราะหขอมลพบวา อปลกษณ

心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนนอกจากมความหมายเปรยบเทยบเกยวกบคนแลว ยงมความหมายเปรยบเทยบทอางถงความคด ความรสก และลกษณะนสย ซงเปนคณสมบตทเกยวของกบมนษย โดยผวจยพบปรากฏการณทางภาษา

ดงกลาวจ านวนทงหมด 12 ประการ ไดแก 心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส), 心腹 /ɕin55 fu51/ (ใจ-ทอง), 心肝 /ɕin55 kan55/ (ใจ-ตบ), 心胸 /ɕin55 ɕyŋ55/ (ใจ-หนาอก), 心血 /ɕin55 ɕyɛ51/ (ใจ-เลอด), 心眼 /ɕin55 ian214/ (ใจ-ตา) 心目 /ɕin55 mu51/ (ใจ-ตา), 心头 /ɕin55 tʰou35/ (ใจ-หว), 心胆 /ɕin55 tan214/ (ใจ-ถงน าด), 心髓 /ɕin55

suei214/ (ใจ-ไขกระดก), 心骨 /ɕin55 ku214/ (ใจ-กระดก) และ 心胁 /ɕin55 ɕiɛ35/ (ใจ-สขาง) ผวจยจะแสดงตวอยาง

ประโยคพรอมอธบายกระบวนการกลายเปนอปลกษณของค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจน ดงรายละเอยดตอไปน



康宁汉小姐是个心肠很好性格温柔的新英格兰女人。（BCC，《京华烟云》）

康宁汉小姐是个心肠很好

kānɡ nínɡ hàn xiáo jiě shì ɡè xīn chánɡ hén hǎo

khaŋ55 niŋ35 xan51 ɕiɑu35 tɕiɛ214 ʂʅ51 kɣ51 ɕin55 tʂʰɑŋ35 xən35 xɑu214

Miss Kang Ninghan is a heart-intestine very good

性格温柔的新英格兰女人

xìnɡ ɡé wēn róu de xīn yīnɡ ɡé lán nǚ rén

ɕiŋ51 kɣ35 uən55 ɻou35 tɣ ɕin55 iŋ55 kɣ35 lan35 nu214 ɻən35

gentle personality New England women

แปล : นางสาวคงหนงฮนเปนผหญงแหงนวองแลนดทม ใจไส (น าใจหรออปนสย) ดงาม และนสยออนโยน

【心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส)】หมายถง จตใจหรอน าใจทมจดประสงค; อปนสย (CASS Institute of Linguistics Dictionary, 2016, p.1453)

➢ พนทความคดรบเขา 1 (input space 1): [心 /ɕin55/ (ใจ)]

➢ พนทความคดรบเขา 2 (input space 2): [肠 /tʂʰɑŋ35/ (ล าไส)]

➢ พนทความคดสามญ (generic space): อวยวะภายในของมนษย

ตวอยางขางตน เปนการใชค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) เปนอปลกษณและมความหมายเปรยบเทยบทอางถงลกษณะนสย โดยพจารณาดวยกระบวนการหลอมทางความหมายแบบเครอขายสะทอน (mirror networks) กลาวคอ การหลอมรวมความหมายทางความคด โดยประกอบดวยพนทความคดรบเขา (input spaces) สอง

พนทคอ “心 /ɕin55/ (ใจ)” กบ “肠 /tʂʰɑŋ35/ (ล าไส)” นนมพนทความคดสามญ (generic space) ทเกดจากกรอบความคดเดยวกนนนกคอ “อวยวะภายในของมนษย” โดยค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ในพนทความคดรบเขาทหนง หมายถง หวใจ; อวยวะภายในรางกายคนหรอสตวชนสงทผลกดนการหมนเวยนของเลอด (CASS

Institute of Linguistics Dictionary, 2016, p.1453) สวนค าวา 肠 /tʂʰɑŋ35/ (ล าไส) ในพนทความคดรบเขา

ทสองมความหมายประจ าค า หมายถง ล าไส โดยปรยายถงอวยวะในการคด และอารมณ อาท ค าวา 愁肠

/tʂʰou35 tʂʰɑŋ35/ (ระทมทกข-ล าไส; ความรสกทเศราระทม) และ 衷肠 /tʂuŋ55 tʂʰɑŋ35/ (ภายในจตใจ-ล าไส; เรองในความคด) (CASS Institute of Linguistics Dictionary, 2016, p.147) เมอน าความหมายทเกดจากพนทความคดรบเขาสองพนทมาหลอมรวมกน โดยผานขนตอนการประกอบภาษา (composition) การท าใหความหมายสมบรณ (completion) และการแผขยายความ (elaboration) เพอน าไปสการเกดโครงสราง

Yao Siqi


ความหมายใหม (emergent structure) แบบสมบรณมากขนในพนทความคดหลอมรวม (blended space) คอ “ลกษณะนสยของมนษย” ดงแผนภมแสดงกระบวนการหลอมรวมความคดดงน

รปท 2 แผนภมของ “心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส)”

แสดงกระบวนการหลอมรวมความคดทท าให “心 /ɕin55/ (ใจ)” เปนอปลกษณ

กระบวนการหลอมรวมทางความคดทท าให 心 /ɕin55/ (ใจ) เปนอปลกษณและมความหมายเปรยบเทยบเกยวกบลกษณะนสยเกดจากการหลอมรวมทางความคดของค าทผสานรวมในพนทความคดรบเขา

สองพนท ซงประกอบดวย “心 /ɕin55/ (ใจ)” และ “肠 /tʂʰɑŋ35/ (ล าไส)” โดยมการหลอมรวมทางความคดจาก

คณสมบตทางความหมายของ [สงทท าหนาทในการคด] และ [สงทท าหนาทในการรสก] ในค าวา “心 /ɕin55/ (ใจ)” และคณสมบตทางความหมายของ [อวยวะทสมพนธกบความคด] และ [อวยวะทสมพนธกบอารมณ

ความรสก] ในค าวา “肠 /tʂʰɑŋ35/ (ล าไส)” ไปยงพนทความคดหลอมรวมคอ “心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส)” ซงหมายถง ลกษณะนสยของมนษย โดยอาศยคณสมบตทางความหมายรวมกน [อวยวะภายในของมนษย] ในพนทความคดสามญ

กระบวนการหลอมรวมความคดดงกลาว เปนการแสดงเครอขายการหลอมรวมความคดระหวางพนท

ความคด 4 พนทท าให “心 /ɕin55/ (ใจ)” เกดกระบวนการเชงอปลกษณ (metaphorical process) จากเดมทหมายถงอวยวะหวใจกลายเปนความหมายเปรยบเทยบเกยวกบลกษณะนสย ซงเปนความหมายใหมทจดอยใน

พนทความคดหลอมรวมและไมปรากฏอยในพนทความคดรบเขา โดยคณสมบตของ [心 /ɕin55/ (ใจ)] ในพนท



ความคดรบเขาทหนงและคณสมบตของ [肠 /tʂʰɑŋ35/ (ล าไส)] ในพนทความคดรบเขาทสองตางกมลกษณะทสอดคลองอยางเปนเหตเปนผลของพนทความคดรบเขาสองพนทคอ [อวยวะภายในของมนษย] จดอยในพนทความคดสามญ และมกระบวนการถายโยงความหมายรวมกนจากพนทความคดรบเขาสองพนทไปยงพนท

ความคดหลอมรวมจงกลายเปน “心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส)” หมายถง อปนสยหรอลกษณะนสย ซง

ค าวา 心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส) ในภาษาจนถงแมเปนค าทประกอบดวยค าวา “心 /ɕin55/ (ใจ)” และ

“肠 /tʂʰɑŋ35/ (ล าไส)” แตไมไดมาจากการประกอบความหมายของ “หวใจ” และ “ล าไส” เพราะมความหมายใหมทเกดจากการหลอมรวมความคด หมายถง อปนสยหรอลกษณะนสย ดงนน การรบรลกษณะนสยของคนใดคนหน ง เปรยบไดกบการร “ใจ” และร “ไส” ของคนคนนนดวย จะเหนไดว า ความหมายของ

ค าวา “心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส)” ทสรรคสรางขนมาใหมในพนทความคดหลอมรวมถงแมมสวนมาจากพนทความคดรบเขาทงสองพนท แตจนหลอมรวมเปนเนอเดยวกนและมความหมายใหมเกดขนซงไมไดปรากฏ

ในพนทความคดรบเขาทงสองพนท ทงนจงแสดงใหเหนถงกระบวนการทท าให 心 /ɕin55/ (ใจ) กลายเปน อปลกษณและมความหมายเปรยบเทยบเกยวกบลกษณะนสย

การถายโยงความหมายจากกระบวนการหลอมรวมความคดขางตนนนนอกจากจะแสดงใหเหนวา

ค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนเปนอปลกษณทมความหมายเปรยบเทยบทอางถงลกษณะนสยของมนษยแลว ยงสะทอนใหเหนถงระบบความคดของผใชภาษาจนอกดวย กลาวคอ การทในภาษาจนมการใชค าวา

心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (ใจ-ล าไส) โดยเปรยบเทยบ 心 /ɕin55/ (ใจ) เปนเหมอนมนษยหรอลกษณะนสยของมนษยสามารถสะทอนใหเหนถงผงภาพเชงวฒนธรรม (cultural schema) ในการแพทยแผนจน (Yu, 2009, p.200;

Xu, 2016, p.3) วา หวใจกบล าไสเลกสะทอนภายในและภายนอกกน (心与小肠相表里) คอความสมพนธของหวใจและล าไสเลก อนหนงอยภายนอก อกอนหนงอยภายใน เนองจากแพทยแผนจนเชอวารางกายเปนอนทรยวตถทเปนองครวม รางกายมนษยมอวยวะทง 5 เปนศนยกลาง ถออวยวะตนและอวยวะกลวงเปน หยนหยาง อนหนงเปนหยน อนหนงเปนหยางเชอมภายในและภายนอกกน อวยวะตนและอวยวะกลวงเปน องครวมเดยวกน สามารถสงผลกระทบซงกนและกน เพราะฉะนน การอปลกษณของค าศพทอวยวะรางกายในภาษาจนสวนมากจะเนนถงความสมพนธระหวางรางกายแตละสวน โดยเฉพาะความสมพนธแบบสอดคลองกน หวใจในอวยวะตนทง 5 สอดคลองกบอวยวะกลวงทง 6 คอล าไสเลก (Liu, Yang, & Wang, 2015, p.376;

Wang & He, 2007, p.178) ดงนน ในภาษาจนจงมการใชค าอปลกษณเกยวกบ 心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/

(ใจ-ล าไส) ตวอยางเชน 好心肠 /xɑu214 ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (จตใจด), 坏心肠 /xuai51 ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (จตใจเลว),

热心肠 /ɻɣ51 ɕin55 tʂʰɑŋ35/ (จตใจกระตอรอรน), 心肠软 /ɕin55 tʂʰɑŋ35 ɻuɑn214/ (จตใจเมตตา) และ 心肠

歹毒 /ɕin55 tʂʰɑŋ35 tai214 tu35/ (นสยดราย) (Yu, 2009, p.200)

นอกจากน ค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนยงสามารถปรากฏรวมกบค าเรยกอวยวะอนๆ ในรางกาย

เพอกลายเปนค าใหมๆ เชนค าวา 心腹 /ɕin55 fu51/ (ใจ-ทอง) 心肝 /ɕin55 kan55/ (ใจ-ตบ) ฯลฯ ค าวา

心 /ɕin55/ (ใจ) ในค าศพทเหลานมกจะอยในต าแหนงแรก แสดงออกอยางชดเจนถงแนวความคดความมอ านาจ

ของ “ใจ” (“心”的主宰观念) ในวฒนธรรมจน กลาวคอ “ใจ” ในรางกายมนษยยดครองต าแหนงปกครอง

Yao Siqi


โดยถอเอา “ใจ” เปนศนยกลาง รกษาความสมพนธใกลชดกบอวยวะอนๆ เกดเปนความสมพนธแบบวภาษ ของภายในและภายนอกทตรงขามและเปนเอกภาพกน (Sun, 2011) รปแบบความเขาใจทางปรชานเกยวกบ

อปลกษณอวยวะรางกายทเปนเอกลกษณนไมเพยงแตมพนฐานมาจากทฤษฎ “หยนหยาง” (“阴阳”) และ

“ปญจธาต” (“五行”) ของการแพทยแผนจนโบราณ แตยงไดรบผลกระทบจากแนวคดปรชญาจนโบราณอยาง

“มนษยและธรรมชาตหลอมรวมเปนหนง” (“天人合一”) และ “มนษยและธรรมชาตสมพนธตอกน”

(“天人相应”) จงไดน าความสมพนธระหวางหนาทของอวยวะตางๆ ในรางกายถายโยงความหมายเขากบความสมพนธระหวางสรรพสงตางๆ เพอบรรลวตถประสงคในการท าความเขาใจความสมพนธระหวางสรรพสงอนๆ

ต าราหวงตเนยจง (《黄帝内经》) ในฐานะทเปนรากฐานของทฤษฎการแพทยแผนจน มมมมองเชอวารางกายมนษยมหวใจเปนแกนหลก อวยวะทงหาเปนศนยกลางของทงรางกายทเปนอนทรยวตถ

(He & He, 2006, p.50) สวนมมมองแบบองครวมธรรมชาตและมนษยหลอมรวมเปนหนง (天人合一整体

观) ถอเปนแนวความคดพนฐานทสดของมมมองดงกลาว (Xian & Xiao, 2015) เนองจากอวยวะตนทง 5 และอวยวะกลวงทง 6 ของมนษยมหนาททางสรรวทยาทแตกตางกน ซงมหวใจ ปอด มาม ตบ และไต เปนระบบปฏบตงานหลกทสามารถเชอมตออวยวะอนๆ กบรางกาย โดยผานเสนลมปราณทวงอยทวรางกาย และ

หาระบบนอยภายใตการควบคมของหวใจ ผานการไหลเวยน การแทรกของสารจ าเปน (精) ช (气) เลอด (血)

และสารน า (津液) ประกอบเปนการเชอมโยงทลกซง เชอมสมพนธกนอยางสอดคลองทวทงรางกาย รวมกนท าการเผาผลาญสนดาปสงตางๆ ทงรางกาย (Zheng, 2016) เกดเปนระบบอวยวะในรางกายทสลบซบซอนอยางมหาศาล

นอกจากน ศาสตรการแพทยแผนจนยงยมทฤษฎปญจธาต (五行学说) มาใชเชอมโยงโครงสรางรางกายมนษยกบปรากฏการณและสสารทางธรรมชาตเขาดวยกน โดยถอวารางกายมนษยเปนจกรวาล ขนาดยอมๆ และคดพจารณาเอาธาตทงหากบอวยวะทงหาจากมมมองแหงปรชญาปญจธาตมาสมพนธ เกยวโยงกน น าคณลกษณะและความคลายคลงกนของธาตทงหา “ไม ไฟ ดน ทอง น า” กบอวยวะทงหา ของมนษย “ตบ หวใจ มาม ปอด ไต” มาประสานสมพนธกน (Lin, 2014, p.16) โดยหลกของศาสตรปญจธาตในการสรปรวมความ จดหมวด และเปรยบเทยบคอ ยดความสอดคลองกนของมนษยและธรรมชาตไวเปนหลก ปญจธาตเปนใจกลาง โดยใชองคประกอบเวลาหาฤด องคประกอบทศทงหา และองคประกอบทงอวยวะ ทงหาของมนษยเปนกรอบโครงรางพนฐาน และแมแตการสรปรวมความปรากฏการณทางธรรมชาตไปจนถงปรากฏการณความเจบปวยทางสรระรางกายของมนษย กยงยดตามคณลกษณะเชนน (Miao, 2006) ทงนสะทอนใหเหนถงแนวคด “มนษยและธรรมชาตหลอมรวมเปนหนง” ระหวางมนษยและธรรมชาต

ยงไปกวานน ต าราหวงตเนยจงยงกลาวถงการแบงอารมณความรสกสมพนธกบอวยวะทง 5 วา “หวใจ

เกยวของกบอารมณดใจ (心主喜); ปอดเกยวของกบความเศราโศก (肺主悲); มามเกยวของกบการครนคด

(脾主思); ตบเกยวของกบอารมณโกรธ (肝主怒); ไตเกยวของกบความกลว (肾主恐)” กลาวคอ อวยวะของคนและอารมณความรสกมความสมพนธตอกนและกน และสงผลกระทบซงกนและกน ในขณะเดยวกน อวยวะเหลานและอารมณความรสกกสมพนธกบสรรพสงในธรรมชาตและด ารงความสมพนธแบบสอดคลองกน



(Shi, Liu, & Li, 2015, p.3) ยกตวอยางเชน ตบ ในต าราหวงตเนยจงบททฤษฎหยนหยาง (阴阳应象大论) ไดบนทกไวดงน “ทศตะวนออกก าเนดลม, ลมก าเนดไม, ไมก าเนดรสเปรยว, รสเปรยวก าเนดตบ, ตบก าเนดเสนเอน, เสนเอนก าเนดหวใจ, ตบเกยวของกบดวงตา” จะเหนไดวาแพทยแผนจนน าสวนภายในรางกายอยางตบและเสนเอน กบอารมณและอวยวะสมผสอยาง “อารมณโกรธ รสเปรยว และเสยงตะโกน” ตลอดจนปรากฏการณและสสารในธรรมชาตอยางทศตะวนออก ฤดใบไมผล และลมเปนตน โดยการเชอมตอผานธาต

ทง 5 อยาง “ไม” ประกอบขนเปนองครวมของ “ระบบไม” (木系统) (Yan, 2012, p.10) อนถอเปน ขอพสจนอกขนของมมมองแบบองครวมทวา “มนษยและธรรมชาตหลอมรวมเปนหนง” มมมองนไมเพยงแตรเรมสงเสรมใหมองมนษยเปนสวนหนงของจกรวาลเทานน ทส าคญยงเนนมมมองแบบองครวมทวา “รวมเปน

หนงเดยว” (“合一”) และ “หนงราง” (“一体”) ซงเชอวา มนษยกบธรรมชาตมความกลมกลนเปนเอกภาพ มความสมพนธกนแบบพงพาอาศยกน (Ding, 2015; Fang, 2003; Xu, 2003) ทกสงในโลกลวนอยในกรอบระหวางองครวมและเอกภาพ มนษยและธรรมชาตเชอมโยงกนอยางใกลชด คณสมบตใดๆ ทางสรรวทยาและทางจตวทยาของรางกายมนษยไมสามารถแยกออกจากธรรมชาตได (Zhang, 2007, pp.36-37)

นอกจากการอธบายขางตนแลว การเกดความหมายเชงอปลกษณของ 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจน

ยงสามารถสะทอนใหเหนผานมมมองความสมดลของการแพทยแผนจน (中医学平衡观) อกดวย ซงไดรบอทธพลจากวฒนธรรมจนโบราณและแนวคดทางปรชญาจนเชนเดยวกน จนนบถอความสอดคลองมาตงแต

สมยโบราณ ใหความส าคญกบสมดลสมมาตร (对称平衡) เนน “หยนหยาง” (“阴阳”) และ “ความ

กลมกลน” (“合和”) (Wang, 2001; Zuo, 2003) ส าหรบ “หยนหยาง” หมายถง สงทเปนตรงกนขาม ขณะท “ความกลมกลน” หมายถง สงทเปนเอกภาพ (Sun, Wang, & Li, 2009, pp.57-58) คนจนสมยโบราณใช “หยนหยาง” และ “ความกลมกลน” มาวเคราะหสงทเปนตรงขามกน สงทขดแยงกน ตลอดจนสงทมความสมพนธซงกนและกน จงรจกตนเหตและกฎเกณฑพนฐานของการพฒนาและการเปลยนแปลงของ สรรพสงตางๆ มากยงขน การทไดน าแนวคดปรชญาอยาง “หยนหยาง” และ “ความกลมกลน” ดงกลาวมาประยกตใชในศาสตรการแพทยแผนจนเชอวามนษยเปนองครวมของอนทรยวตถ ภายในรางกายมนษยเตมไปดวยปรากฏการณทตรงกนขามและเปนหนงเดยวกน ภายใตสภาวะปกตทางสรรวทยาของรางกายมนษย จะรกษาความสมดลของหยนและหยาง แตหากปรากฏวามดานหนงเสอมหรอมสภาพดานหนงแกรง จะท าใหระเบยบการท างานทางสรระรางกายตามปกตรวน เกดเปนโรคทางสรรวทยา (Yu & Zhou, 2006; Yan, 2012, p.10; Sun, 2017) และส าหรบอวยวะภายในท เปนรปธรรมนน แพทยแผนจนเชอวาในอวยวะกมแบง หยนหยาง อวยวะตนเปนหยน สวนอวยวะกลวงเปนหยาง ดงนนอวยวะตนทง 5 (ตบ หวใจ มาม ปอด ไต) และอวยวะกลวงทง 6 (ถงน าด ล าไสเลก กระเพาะอาหาร ล าไสใหญ กระเพาะปสสาวะ)6 ตางแบงแยกสอดคลองกนแบบหนงตอหนง และอวยวะกลวงทง 6 กเปนบรวารของอวยวะตนทง 5 (Sun & Zheng, 2012) ความสอดคลองแบบหนงตอหนงของอวยวะแบบนตลอดจนลกษณะบรวารน แสดงใหเหนเดนชดยงขนถงฐานะบทบาทและความส าคญของ “ใจ” ผานการทใชเปนอปลกษณในภาษาจน ตลอดจนหนาทความรวมมอของ

Yao Siqi


หวใจกบอวยวะอนๆ ดงทงานวจยของยหวหนง (Yu, 2009, p.369) ไดเสนอวา “ใจ” ถกสรางมโนทศนวาเปน “ผปกครองประเทศ” ขณะทอวยวะตนทง 5 กบอวยวะกลวงทง 6 ถกสรางมโนทศนวาเปน “เจาหนาทรฐบาลกลาง” 5. สรปและอภปรายผล

บทความวจยฉบบนมวตถประสงคมงทศกษาและวเคราะหอปลกษณ 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจน

เฉพาะกรณทค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ปรากฏรวมกบค าเรยกอวยวะอนๆ และอธบายถงกระบวนการกลายเปน อปลกษณทปรากฏในขอมลภาษาทน ามาศกษาในการวจยครงน โดยประยกตใชกรอบแนวคดทฤษฎ

ภาษาศาสตรปรชานในประเดนเกยวกบอปลกษณมโนทศนและการหลอมรวมความคด เพอใหทราบวาค าวา 心

/ɕin55/ (ใจ) เปนอปลกษณและมความหมายเปรยบเทยบทอางถงมนษยและคณสมบตตางๆ ของมนษย อยางกจกรรมทางความคด อารมณความรสก ลกษณะนสย ฯลฯ ความหมายเปรยบเทยบเหลานสะทอน

ใหเหนถงระบบมโนทศนหรอมมมองวธการคดของผใชภาษาจนทมตอเรอง 心 /ɕin55/ (ใจ) อยางไร

นอกจากน ผวจยยงพบวา อปลกษณ 心 /ɕin55/ (ใจ) ในภาษาจนยงเกดจากกระบวนการหลอมรวม

ความคด (conceptual blending process) กรณทค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ปรากฏรวมกบค าเรยกอวยวะตางๆ เพอกลายเปนค าใหมพรอมมความหมายใหมเกดขน ซงเปนการหลอมรวมความคดจากคณสมบตทางความหมายของค าในพนทความคดรบเขาสองพนทไดอาศยคณสมบตทางความหมายทส าคญรวมกนในพนทความคดสามญถายทอดและโยงความสมพนธไปสพนทความคดหลอมรวม จนท าใหสรรคสรางโครงสรางความหมายใหมในพนทความคดหลอมรวม ซงพนทความคดหลอมรวมนอกเหนอจากครอบคลมโครงสรางความหมายในพนทความคดสามญแลว ยงไดคดเลอกสวนของโครงสรางในสองพนทความคดรบเขาไวดวยเพอสรางโครงสรางความหมายใหมขน โดยผานกระบวนการการประกอบภาษา การท าใหความหมายสมบรณ และการแผขยายความ จะเหนไดวา การหลอมรวมความคดนอกจากเปนจดส าคญในการสรางความหมายใหมแลว

การทท าใหความหมายเปรยบเทยบของค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ไดเกดขนนนยงเปนผลลพธของการปฏสมพนธแบบพลวตของสพนทความคดดงกลาว กระบวนการนจงสนบสนนแนวคดทฤษฎเกยวกบอปลกษณมโนทศน (Kövecses, 2002; Lakoff & Johnson, 1980) และการหลอมรวมความคด (Fauconnier, 1996; 1997; 2001; Fauconnier & Turner, 1998; 2002) ซงเปนแนวคดทฤษฎส าคญดานภาษาศาสตรปรชานทเชอกนอยางกวางขวางวา การใชอปลกษณมใชกระบวนวธทางภาษาเพอใหไดมาดวยวาทะแหงส านวนการประพนธ โดยการใชถอยค าประพนธอนวจตรเทานน แตเปนกระบวนการรบร และรปแบบความคดอนสากลของมนษยในการประมวลองคความร ซงสามารถอธบายและท าการสรปอนมานไดอยางเปนเหตเปนผล

ยงไปกวานน ตามแนวคดทฤษฎดานภาษาศาสตรปรชาน อปลกษณเปนกลไกทางปรชานอนส าคญอยางหนงทนอกเหนอจากท าใหเขาใจระบบความคดหรอระบบมโนทศนของผใชภาษาแลว และยงท าใหเรยนรและเขาถงภมหลงทางวฒนธรรมในแตละสงคมอกดวย อาจเนองจากภาษา วฒนธรรม และความคดของผใชภาษามความสมพนธกนอยางแยกออกจากกนไมได หากมการศกษาอปลกษณในวงกวางจะท าใหเขาใจระบบความคด และทราบถงวฒนธรรมทางสงคมไดครอบคลมมากขน อยางไรกด ณ ปจจบนน การศกษาอปลกษณ



ตามทฤษฎการหลอมรวมความคดยงคงมนอยมากไมวาจะเปนภาษาจนหรอภาษาอนๆ จงเปนแงมมใหม ดานภาษาศาสตรปรชานซงควรไดรบการวจยและศกษาคนควาเพมเตมในอนาคต

เชงอรรถ 1 ความเขาใจทฤษฎหยนหยางในรปแบบประสบการณตรงทสดคอ โลกหมนรอบตวเอง ซงสงผลตอกลางวนกลางคนมการสลบสบเปลยนแทนทกน ท าใหจงหวะชวตรางกายสอดคลองกนไปดวย ดงนน ทฤษฎหยนหยางจงถกยอมรบและน ามาใชในวงกวาง สวนความเขาใจทฤษฎปญจธาตในรปแบบประสบการณตรงทสดคอ การโคจรของโลก ซงสงผลตอฤดกาลเปลยนแปลงแทนทกน ท าใหกจกรรมชวตของรายกายมนษยกมการ

เปลยนแปลงตามไปดวย ดงนนจงปรากฏเปนหลกเกณฑของหาฤด ไดแก ฤดใบไมผลมการเกด (春生) ฤดรอน

มการเตบโต (夏长) เตบโตในฤดรอนยาวนาน และมการเปลยนแปลง (长夏化) ฤดใบไมรวงมการเกบเกยว

(秋收) และฤดหนาวมการกกเกบกกตน (冬藏) ส าหรบปญจธาตนน จงเปนการยกระดบและการสรปรวบยอตอกฎของชวภาพทางธรรมชาตดงกลาวใหเปนนามธรรม (Shi, 2016) 2 “ทฤษฎวตถทงหา” (“五材说”) หมายถง ปญจธาตกอตวเปนสรรพสงจากวตถพนฐาน 5 ชนด (Shi, 2016, p.23) 3 “ทฤษฎหาทศ” (“五方说”) หมายถง ต าแหนงทศทาง 5 ทศ ไดแก ตะวนตก ตะวนออก ใต เหนอ และภาคกลาง ดงนน คนจนโบราณจงมคนคดวาความหมายเดมของปญจธาตนนหมายถงทศทง 5 ทศ (Shi, 2016, p.23) 4 แนวความคด “มนษยและธรรมชาตสมพนธตอกน” (“天人相应”) เรมตนมาจากประโยค “มนษยสอดคลอง

กบธรรมชาต” (“人与天地相应也”) ในต ารา หลงซ บทเสยเคอ (《灵枢•邪客》) เปนล าดบแรกสด

ส าหรบ “ธรรมชาต” (天) นนหมายรวมถงโลกแหงธรรมชาตทงหมดทนอกเหนอเสยจากรางกายมนษย (Wu,

1998; Sheng, 2003) สวน “มนษย” (人) บงชถงโครงสรางรางกายมนษย ปรากฏการณทางสรระ ไปจนถง

โรคภยไขเจบ (Gao & Hu, 2010, p.72) อกทง “สอดคลอง” (应) มความหมายสองนย หนงคอสอดคลองคเคยง กลาวคอ มนษยเปนผลของธรรมชาต การด ารงอยของมนษยเปนไปตามกฎเกณฑแหงธรรมชาต มนษยเปนฐานะผอยภายใต สองคอปรบตวสอดคลองกน โดยมนษยสามารถมอทธพลสงผลใหเกดปฏกรยาโตตอบสมพนธตอธรรมชาตได รกษาความเปนเสถยรภาพโดยผานการปรบตวได (Han & Han, 2010) 5 แนวความคด “มนษยและธรรมชาตหลอมรวมเปนหนง” (“天人合一”) เปนแกนแทแหงวฒนธรรมจนโบราณ โดยสารตถะแหงความคดของ “มนษยและธรรมชาตหลอมรวมเปนหนง” สอถงนยทมนษยเปนสวนประกอบหนงของโลกธรรมชาต เปนองคประกอบรวมทสมพนธตอกนกบชะตาแหงธรรมชาต (Cheng, Yang, & Wang, 2018, p.720) แพทยแผนจนในสมยโบราณไดน าทฤษฎภาพรวมปญจธาตมาประยกตใช ในรางกายของคน โดยอาศยหลกการคดเรอง “ธรรมชาตกบมนษยหลอมรวมเปนหนง” ซงไดน าปญจธาต (ไม, ไฟ, ดน, โลหะ, น า) ถายโยงกบอวยวะภายในทงหาของรางกายมนษย (ตบ, หวใจ, มาม, ปอด, ไต) สวนการ

ท างานระหวางอวยวะทง 5 ยงมการแบงเปนลกษณะการสนบสนน (相生) การขม (相克) และการควบคมซง

กนและกน (互相制约) อกดวย (Lin, 2014, p.28)

Yao Siqi


6 แพทยแผนจนเชอกนอยางแพรหลายวา “อวยวะตน” และ “อวยวะกลวง” มการท างานสอดคลองกน อวยวะตนทง 5 สอดคลองกบอวยวะกลวงทง 6 ซงอวยวะกลวงทง 6 นนโดยปกตแลวประกอบดวยถงน าด

ล าไสเลก กระเพาะอาหาร ล าไสใหญ กระเพาะปสสาวะ และซานเจยว (三焦) แตในทน ซานเจยวทเปน สวนหนงของอวยวะกลวงทง 6 เปนแนวคดทมเฉพาะในทฤษฎอวยวะภายในของแพทยแผนจน ทงยงเปนอวยวะกลวงทถกเถยงกนเปนอยางมากเชนกน นกวชาการบางคนเชอวาซานเจยวเปนอวยวะในรางกายทมชอ

แตไรรป และถกเรยกวา “อวยวะโดดเดยว” (孤腑) (Zhang, 2005; Zhou, 2011) ในความเปนจรงแลว ซานเจยวไมไดมรปรางเฉพาะ แตสามารถสะทอนใหเหนถงการท างานได อกทงยงไมมความสมพนธระหวางอวยวะตนกบอวยวะกลวง ดงนน ในอวยวะกลวงทง 6 มเพยงซานเจยวเทานนทการท างานไมไดสอดคลองกบอวยวะตนทง 5 (Liu & Wang, 2010, p.747; Wang, 2016)

เอกสารอางอง Benczes, R. (2006) . Creative compounding in English: The semantics of metaphorical and

metonymical noun-noun combinations (Vol. 19). Amsterdam: John Benjamins Publishing. CASS Institute of Linguistics Dictionary. ( 2016) . The contemporary of Chinese dictionary

(7th ed.) [现代汉语词典 (第 7 版)]. Beijng: The commercial press. (in Chinese) Chen, D. (2014). A brief analysis of the origin and formation of Yin, Yang and the theory of five

elements [略论阴阳五行学说的起源与形成] . Journal of Xihua University (Philosophy & Social Sciences), 33(2), 1-5. (in Chinese)

Cheng, L. , Yang, J. & Wang, Y. (2018) . Studying on the philosophical implication and value

expansion of traditional Chinese medicine culture in traditional Chinese culture [中医药

文化在中华传统文化中的哲学意蕴及其价值拓展] . Chinese Health Service Management, (9), 717-720. (in Chinese)

Dang, Sh. (2017). The concept of harmony in the culture of Yin-yang and the five elements in

the Pre- Qing dynasty era [先秦阴阳五行文化中的 “和合” 美学观念] . Journal of Northwest University (Philosophy and Social Sciences Edition), (06), 111-119. (in Chinese)

Ding, W. (2015) . Formation and evolvement of the concept of “unity of man and nature”

[中国 “天人合一” 思想的形成与发展]. Tangdu Journal, 31(6), 1-18. (in Chinese) Evans, V. , & Green, M. (2006) . Cognitive linguistics: An introduction. Edinburgh: Edinburgh

University Press. Fang, K. (2003) . “The unity of man and nature” and the ecological wisdom of ancient China

[“天人合一” 与中国古代的生态智慧]. Social Science Front, (4), 207-217. (in Chinese)



Fang, L. , & Jiang, W. (2013) . “Heart as a thinking organ” : A philosophical interpretation of

metaphoric thingking “heart” and corpus analysis [“心为思官”: 汉语 “心” 的思维隐喻哲

学疏解及语料分析]. Journal of Zhejiang Ocean University (Humanities Science), 30(5), 37-41. (in Chinese)

Fauconnier, G. (1985). Mental spaces. Cambridge, MA, US: The MIT Press. Fauconnier, G. (1994) . Mental spaces: Aspects of meaning construction in natural language.

Oxford: Cambridge University Press. Fauconnier, G. (1997). Mappings in thought and language. Oxford: Cambridge University Press. Fauconnier, G. ( 1998) . Mental spaces, language modalities, and conceptual integration.

The New Psychology of Language: Cognitive and Functional Approaches to Language Structure, 1, 230.

Fauconnier, G. (2001). Conceptual blending and analogy. In D. Gentner, K. J. Holyoak, & B. N. Kokinov (Eds. ) , The analogical mind: Perspectives from cognitive science (pp.255-285) . Cambridge, MA, US: The MIT Press.

Fauconnier, G. , & Turner, M. (2002) . The way we think: Conceptual blending and the mind's hidden complexities. New York: Basic Books.

Fauconnier, G. , & Turner, M. (1994) . Conceptual projection and middle spaces. San Diego: Department of Cognitive Science, University of California.

Fauconnier, G. , & Turner, M. (1996) . Blending as a central process of grammar: Conceptual structure, discourse, and language. Stanford: CSLI Pubulications.

Fauconnier, G., & Turner, M. (1998). Conceptual integration networks. Cognitive Science, 22(2), 133-187.

Fauconnier, G. , & Sweetser, E. (1996) . Spaces, worlds, and grammar. Chicago: University of Chicago Press.

Feng, J. (2012) . Metaphorization of Xin and its translation strategies — A corpus-based on Hong Lou Meng. Master of Arts (English Language and Literature) . Faculty of Foreign Language, Tianjin Normal University.

Gao, X., & Hu, L. (2010). Dictionary of Chinese acupuncture and moxibustion [中国针灸学词典]. Jiangsu: Jiangsu Science and Technology Press. (in Chinese)

Han, J. , & Han, Y. (2010) . On the scientific connotation of “heaven and man corresponding”

[论 “天人相应” 的科学内涵] . Chinese Journal of Ethnomedicine and Ethnopharmacy, 19(8B), 63-63+. (in Chinese)

Yao Siqi


He, J. (2008) . Metaphorical study of Xin in Chinese philosophical discourse. Master of Arts (Foreign Linguistics and Applied Linguistics). Faculty of Foreign Language, Changsha University of Science and Technology.

He, W. , & He, L. (2006) . The contribution of “Huangdi Neijing” to modern medical psychology

[《黄帝内经》对现代医学心理学的贡献] . Jiangsu Journal of Traditional Chinese Medicine, 27(6), 50-51. (in Chinese)

Huang, Q. (2014). A study on the cognitive features of heart in Xi You Ji. Master of Arts (Foreign Linguistics and Applied Linguistics) . Faculty of Foreign Language. Guangxi University for Nationalities.

Jia, Ch. , & Yang, Y. (2010) . Integration of Yin-Yang and five elements theory and construction

of TCM theory system [阴阳五行学说的集成与中医理论体系的构建]. Chinese Journal of Basic Medicine in Traditional Chinese Medicine, (1), 10-12. (in Chinese)

Jia, Ch., Guo, J., Zhu, L., & Hou, X. (2014). Reconstructing the structural drawing of Qi-Yin and

Yang- five elements in TCM [重构中医学气-阴阳-五行结构图]. World Chinese Medicine, (11), 1439-1442. (in Chinese)

Kövecses, Z. (2002). Metaphor: A practical introduction. Oxford: Oxford University Press. Lakoff, G., & Johnson, M. (2003). Metaphors we live by. Chicago, IL: University of Chicago Press. Li, S., & Yang, F. (2015). From the TCM “Heart” generation to see TCM saying “heart possession”

of spirit [中医 “心” 的发生学看 “心主藏神”]. World Journal of Sleep Medicine, 2(2), 70-72. (in Chinese)

Liang, N. (2007).The cultural meaning of “The five elements mixing five” and Its scientific value

[“五行配五” 的文化含义及其科学价值]. The Northern Forum, 2, 80-84. (in Chinese) Lin, J. (2005) . On the relationship between Yin Yang and five elements theory and traditional

Chinese arts [论阴阳五行学说与中国传统艺术的关系] . Master of Arts (Literature and Art), Chongqing Normal University. (in Chinese)

Lin, Y. (2014). Research on the conceptual metaphor of “five elements” based on cognitive

psychology and cognitive linguistics [基于认知心理语言的五行概念隐喻研究]. Doctoral dissertation (TCM clinical basics), Beijing University of Chinese Medicine. (in Chinese)

Liu, Sh. , Yang, G. , & Wang, X. (2015) . Analysis of “heart and small intestine exterior- interior”

[“心与小肠相表里” 浅释]. Journal of Chinese Medicine, 30(3), 376-377. (in Chinese)



Liu, Y. , & Han, J. (2014) . Discussion on scientific connotation of theory of Yin-Yang and five

elements [阴阳五行的科学内涵] . Chinese Archives of Traditional Chinese Medicine,

32(3), 468-471. (in Chinese)

Liu, Y., & Wang, B. (2010). On the essence of the triple energizer [论三焦实质]. Chinese Journal of Basic Medicine in Traditional Chinese Medicine, 16(9), 747-748. (in Chinese)

Miao, L. (2006) . On the five elements theory [论五行学说]. Journal of Liaoning University of Traditional Chinese Medicine, 8(2), 11-12. (in Chinese)

Oakley, T. V. (1998). Conceptual blending, narrative discourse, and rhetoric. Cognitive linguistics (includes cognitive linguistic bibliography), 9(4), 321-360.

Qin, Y., Chen, H., Tian, L., & Hua, B. (2013). Discussion on “He”, the Core of Yin-yang and Five

Elements Doctrine in TCM [浅论中医之阴阳五行核心是 “和”]. World Chinese Medicine, 1, 38-39. (in Chinese)

Sheng, X. (2003) . A brief discussion of “heaven and man corresponding” and health preservation

using TCM [浅谈天人相应与中医养生]. Yunnan Journal of Traditional Chinese Medicine and Materia Medica, 24(1), 41-41. (in Chinese)

Shi, Y. (2016) . Research on metaphorical thinking and metaphorical discourse in the context

of Yin-yang and five-elements in TCM [阴阳五行语境下的中医隐喻思维与隐喻话语

研究] . Doctoral dissertation (Foreign Linguistics and Applied Linguistics) . Faculty of Foreign Language. Nanjing Normal University. (in Chinese)

Shi, Y. ( 2018) . Reasonable·defects·reparation: A study of the theory of Yin and Yang of

traditional Chinese medicine based on metaphorical mapping [合理·缺陷·弥补: 基于

隐喻映射的中医阴阳学说研究] . Journal of Basic Chinese Medicine, 24(2) , 190-192. (in Chinese)

Shi, Y. , Liu, Y. , & Li, H. (2015). Research on the semantic expression of multivariate metaphor

systems in “Huangdi Neijing” [《黄帝内经》多元隐喻系统的语义表达研究]. Journal of Guiyang College of Traditional Chinese Medicine, (03), 1-4. (in Chinese)

Sun, Ch., Wang, Z., & Li, C. (2009). Research on the concept of harmony and health preservation

in “Huangdi Neijing” [《黄帝内经》和合养生观]. Modern Traditional Chinese Medicine, (6), 57-58. (in Chinese)

Sun, G., & Zheng, H. (2012). Basic theory of Chinese medicine [中医基础理论]. Beijing: China Press of Traditional Chinese Medicine. (in Chinese)

Yao Siqi


Sun, Y. (2011) . Chinese philosophical interpretation of “heart” metaphorical polysemous

network in modern Chinese [现代汉语 “心” 隐喻义群网络的中国古典哲学疏解] . Journal of Xi'an Jiaotong University (Social Sciences), 31(6), 78-83. (in Chinese)

Sun, Z. (2017) . An analysis of balance in traditional Chinese medicine [中医学平衡观探析] . Traditional Chinese Medicinal Research, 30(7), 6-8. (in Chinese)

Tan, Q. (2016). On the concept of Taoist universe and its ecological significance from the theory

of Yin- yang and five elements [从阴阳五行说看道教宇宙生成观及其生态意义] .

Social Sciences Review, 31(10), 111-115. (in Chinese) Ungerer, F., & Schmid, H. (2006). An introduction to cognitive linguistics (2nd ed.). London: Longman. Wang, Sh. (2016) . A metaphorical cognitive study of “ traditional Chinese medicine channel

theory” [“中医通道理论” 的隐喻认知研究]. Doctoral dissertation (TCM clinical basics), Beijing University of Chinese Medicine. (in Chinese)

Wang, X. (2001) . The study on Hehe thought in TCM [中医学合和思想的研究] . Doctoral dissertation (Basic Theory of TCM). Shandong University of Traditional Chinese Medicine. (in Chinese)

Wang, Y. (2005) . The experiential of language- -viewing the view of language experience from

the perspective of experience philosophy and cognitive linguistics [语言的体验性—从

体验哲学和认知语言学看语言体验观] . Foreign Language Teaching and Research (Bimonthly), 37(1), 37-43. (in Chinese)

Wang, Y. (2006). A cognitive study on polysemy: A case study of heart. Master of Arts (Foreign Linguistics and Applied Linguistics). Faculty of Foreign Language. Harbin Institute of Technology.

Wang, H., & Yan, S. (2011). On the harmony between man and nature in the system of Viscera

state [论藏象体系的天人气化和谐]. Chinese Archives of Traditional Chinese Medicine, 29(10), 2296-2297. (in Chinese)

Wang, Z., & He, Y. (2007). A brief discussion on the heart lies in the small intestine [简论心与

小肠相表里]. Chinese Journal of Basic Medicine in Traditional Chinese Medicine, 13(3), 178. (in Chinese)

Wu, E. (2004). On the metaphorical cognitive system of “Xin” in Chinese [论汉语 “心” 的隐喻

认知系统]. Language Teaching and Linguistic Studies, 6, 49-55. (in Chinese)

Wu, Z. (1998). The view for life of “heaven and man corresponding” [“天人相应” 的生命观].

Chinese Journal of Basic Medicine in Traditional Chinese Medicine, 4(12), 50-51. (in Chinese)



Xian, X., & Xiao, X. (2015). Re-discussion about holism of traditional Chinese medicine [再论中

医整体观]. Jilin Journal of Traditional Chinese Medicine, 35(2), 113-115. (in Chinese)

Xing, Y. (2004). The theory of Yin-Yang and five elements and primitive thinking [阴阳五行学

说与原始思维] . Journal of Nanjing University of Traditional Chinese Medicine (Social Science Edition), 5(1), 1-3. (in Chinese)

Xu, Ch. (2003) . The doctrine of “harmony of the heaven and man” and the contemporary

revelation [ “天人合一” 思想及其当代启示] . Journal of Southwest China Normal

University (Natural Science Edition), 29(3), 26-31. (in Chinese) Xu, K. (1999) . The theory of Yin and Yang five elements: The cosmic interpretation system in

ancient China [阴阳五行学说: 中国古代的宇宙解释系统] . Journal of Nanjing University of Science and Technology (Social Sciences Edition), (4), 1-6. (in Chinese)

Xu, Sh. (2016). The interpretation of the body-emotion metaphor in Chinese based on mental

causation — the study of body-emotional language expression ii [心理因果性视域下

汉语身体—情感隐喻解读— —身体—情感语言表达研究之二] . Foreign Language Education, 37(3), 1-7. (in Chinese)

Yan, Q. (2012) . The research on comparation of Chinese and Korean human internal organs

sayings from the metaphor cognition angle [汉韩人体内脏器官熟语的隐喻认知比较

研究]. Master of Arts (Linguistics and Applied Linguistics), Hunan University. (in Chinese) Yi, D. (2017) . Discussion on Yin-Yang and five elements theory and its application in modern

education [论阴阳五行学说及其在现代教学中的应用] . Journal of Liancheng University: Social Sciences Edition, (2), 124-129. (in Chinese)

Yu, H., & Zhou, H. (2006). On the essence of the view of Yin and Yang balance in traditional Chinese

medicine [试述中医阴阳平衡观的实质] . Chinese Archives of Traditional Chinese Medicine, 24(6), 1074-1075. (in Chinese)

Yu, L., & Ma, S. (2018). Looking at the thought of “harmony between man and nature” in TCM

from the ancient Medical Case [从古代医案看中医天人合一思想] . Global Chinese Medicine, 11(1), 107-109. (in Chinese)

Yu, N. ( 2009) . The Chinese heart in a cognitive linguistic perspective: Culture, body and language. Berlin/New York: Mouton de Gruyter.

Zhang, Sh. (2007) . The thought of “unity of man and nature” in ancient China [中国古代的

“天人合一” 思想]. QIUSHI, 7, 34-37. (in Chinese)

Yao Siqi


Zhang, X. (2005) . The original of sanjiao ( triple energizer) [三焦真原] . Journal of Shandong University of TCM. 29(5), 342-345. (in Chinese)

Zhang, Y. (2017). Ideology study of Yin-Yang and five elements theory in Lao Zi [《老子》阴

阳五行思想研究] . Doctoral dissertation (Specialized History) , Central China Normal University. (in Chinese)

Zheng, H. (2016) . Basic theory of Chinese medicine [中医基础理论] . Beijing: China Press of Traditional Chinese Medicine. (in Chinese)

Zhou, B. (2011). Sanjiao’s entities and name and its relationship with Xinzhu [三焦的实体, 命

名及与心主的表里关系]. Journal of Liaoning University of TCM, 13(4), 118-120. (in Chinese)

Zhou, X. (2012) . On the guiding ideology of TCM from the theory of Yin- yang five elements

[从阴阳五行学说看中医学的指导思想] . Chinese Community Doctors, 14(23) , 165. (in Chinese)

Zhu, L., & Xu, F. (2015). A brief discussion on the theory of Yin-yang and five elements in China

and the Onmyoryou in Japan [中国阴阳五行学说与日本阴阳寮之浅谈] . Journal of Mudanjiang University, 24(1), 145-146. (in Chinese)

Zhu, M. (2000). Comparative study on the holistic frames of Yin-Yang five elements theory and

four elements humor theory [阴阳五行学说与四行体液学说宏观框架体系的比较

研究] . Journal of Beijing University of Traditional Chinese Medicine, 23(1) , 1-5. ( in Chinese)

Zuo, Y. (2003). The prevalence quality and dialectical significance of Yin-Yang [阴阳和合的普

遍特性及其辩证意义] . Journal of South- Central University for Nationalities (Humanities and Social Sciences), 23(1), 76-79. (in Chinese)

ภาคผนวก

ตารางท 1 ค าศพททเกดจากค าวา 心 /ɕin55/ (ใจ) ประสมรวมกบค าเรยกอวยวะอนๆ ในภาษาจน

ล าดบ ค าภาษาจน สทอกษร ความหมายประจ าค า

ความหมายหลอมรวม

1 心头 /ɕin55 tʰou35/ ใจ+หว ในใจ

2 心眼 /ɕin55 ian214/ ใจ+ตา จตใจและเจตนาทแสดงตอบคคลอน; เฉลยวฉลาด; ขระแวง



ล าดบ ค าภาษาจน สทอกษร ความหมายประจ าค า

ความหมายหลอมรวม

3 心目 /ɕin55 mu51/ ใจ+ตา ความจ า; ความคด; จตใจทชมสงของ

4 心肠 /ɕin55 tʂʰɑŋ35/ ใจ+ล าไส จตใจ (ทมจดประสงค); น าใจ (ทมจดประสงค); ลกษณะนสยของคน

5 心血 /ɕin55 ɕyɛ51/ ใจ+เลอด สตปญญาและก าลง

6 心肝 /ɕin55 kan55 / ใจ+ตบ จตใจ (อนดงาม); น าใจ (อนดงาม); ขวญใจ; แกวตา; บคคลทรกทสด

7 心腹 /ɕin55 fu51/ ใจ+ทอง คนทรจกและสนทกน

8 心胆 /ɕin55 tan214/ ใจ+ถงน าด จตจ านงอนแนวแนและความกลาหาญ; ความกลาในการตดสนใจ

9 心胸 /ɕin55 ɕyŋ55/ ใจ+หนาอก น าใจ

10 心胁 /ɕin55 ɕiɛ35 / ใจ+สขาง จดส าคญ

11 心髓 /ɕin55 suei214/ ใจ+ไขกระดก กนบงหวใจ; สวนลกในหวใจ

12 心骨 /ɕin55 ku214/ ใจ+กระดก

ปณธาน; ความทะเยอทะยาน; ความเดดเดยวแนวแน โดยปกตมกจะใชค าวา

主心骨 /tʂu214 ɕin55 ku214/ (แกน-ใจ-กระดก) ในภาษาจน หมายถง บคคลหรอสงทเปนแกนส าคญ

ตารางท 2 ระบบการจดกลมของปญจธาต (ปรบปรงมาจาก Yu, 2009, p.107)

ปญจธาต

(五行)

ธาตไม

(木)

ธาตไฟ

(火)

ธาตดน

(土)

ธาตโลหะ

(金)

ธาตน า

(水)

มนษย (Human)

หาอวยวะตน

(五脏)

ตบ

(肝)

หวใจ

(心)

มาม

(脾)

ปอด

(肺)

ไต

(肾)

Yao Siqi


ปญจธาต

(五行)

ธาตไม

(木)

ธาตไฟ

(火)

ธาตดน

(土)


(金)

ธาตน า

(水)

หาอวยวะกลวง

(五腑)

ถงน าด

(胆)

ล าไสเลก

(小肠)

กระเพาะอาหาร

(胃)

ล าไสใหญ

(大肠)

กระเพาะปสสาวะ

(膀胱)

หาเนอเยอ

(五体)

เอน

(筋)

เสนเลอด

(脉)

กลามเนอ

(肉)

ผวหนงและขน

(皮)

กระดก

(骨)

หาอารมณ

(五志)

โกรธ

(怒)

ดใจ

(喜)

ครนคด

(思)

เศรา

(忧)

กลว

(恐)

หาทวาร

(五窍)

ตา

(目)

ลน

(舌)

ปาก

(口)

จมก

(鼻)

ห

(耳)

หาเสยง

(五声)

ตะโกน

(呼)

หวเราะ

(笑)

รองเพลง

(歌)

รองไห

(哭)

คราง

(吟)

ธรรมชาต (Nature)

หาทศ

(五方)

ตะวนออก

(东)

ตะวนตก

(南)

กลาง

(中)

ใต

(西)

เหนอ

(北)

หาฤดกาล

(五季)

ใบไมผล

(春)

รอน

(夏)

ปลายรอน

(长夏)

ใบไมรวง

(秋)

หนาว

(冬)

หาอากาศ

(五气)

ลม

(风)

รอน

(暑)

ชน

(湿)

แหง

(燥)

เยน

(寒)

หาส

(五色)

เขยว

(青)

แดง

(赤)

เหลอง

(黄)

ขาว

(白)

ด า

(黑)

หารสชาต

(五味)

เปรยว

(酸)

ขม

(苦)

หวาน

(甘)

เผด

(辛)

เคม

(咸)

หากลน

(五臭)

กลนสาบ

(膻)

กลนเผาไหม

(焦)

กลนหอม

(香)

กลนคาว

(腥)

กลนเนา

(朽)



ปญจธาต

(五行)

ธาตไม

(木)

ธาตไฟ

(火)

ธาตดน

(土)


(金)

ธาตน า

(水)

หาธญพช

(五谷)

ขาวสาล

(麦)

ขาวโพด

(黍)

ธญพช

(稷)

ตนขาว

(稻)

ถว

(豆)

หาปศสตว

(五畜)

แพะ

(羊)

ไก

(鸡)

ควาย

(牛)

สนข

(犬)

สกร

(彘)

อุปลักษณ์ “ 心 ɕin (ใจ)” กับรากฐาน ......Yao Siqi...

Documents

Transcript of อุปลักษณ์ “ 心 ɕin (ใจ)” กับรากฐาน ......Yao Siqi...