1

โดย ดร.นพ.ปรชา เปรมปร

ผ อานวยการสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

กรมควบคมโรค

1

ประชมวชาการเพอเตอนภยสารเคมกาจดศตรพช ประจาป 2558 “ฝาวกฤตสารเคมกาจดศตรพช : สถานการณและแนวทางการจดการตลอดหวงโซ”

26 มนาคม 2558

สถานการณ โรคและภยสขภาพ

ในกล มเกษตรกร

หวขอในการบรรยาย

สถตขอมลประชากรกล มวยแรงงานของประเทศไทย

สถานการณการเจบปวยดวยโรคจากสารกาจดศตรพชใน

ประเทศไทย

นโยบายกรมควบคมโรคในการดแลสขภาพเกษตรกร

หวขอในการบรรยาย

สถตขอมลประชากรกล มวยแรงงานของประเทศไทย

สถานการณการเจบปวยดวยโรคจากสารกาจดศตรพชใน

ประเทศไทย

นโยบายกรมควบคมโรคในการดแลสขภาพเกษตรกร

สถตขอมลประชากรกล มวยแรงงานของประเทศไทย

ขอมลผลการสารวจภาวะการณทางานของ

ประชากรไทย ของสานกงานสถตแหงชาต เมอป

2557 พบวา

ประเทศไทยมผ มงานทา 38.4 ลานคน

เปนผ ทไมไดรบความค มครองและไมมหบก

ประกนทางสงคมจากการทางานหรอ

เรยกวาเปนแรงงานนอกระบบ 22.1 ลานคน

คดเปน 57.6 %

แรงงานในระบบ 16.3 ลานคน คดเปน

42.4 %ทมา: สานกงานสถตแหงชาต 2557

สถตขอมลประชากรกล มวยแรงงานทงในและนอกระบบของประเทศไทย พ.ศ. 2552-2557

รอยละของแรงงานนอกระบบ จาแนกตามกล มทางเศรษฐกจ พ.ศ.2552-2557

5

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต 2557

สถตขอมลประชากรกล มวยแรงงานของประเทศไทย

โดยแรงงานนอกระบบ

มากกวาครงหนงทางานใน

ภาคเกษตรกรรม

ภาคการคาและบรการ

ภาคการผลต

ปญหาแรงงานนอกระบบ

• ปญหาจากการทางาน

– คาตอบแทน

• ปญหาสภาพแวดลอมในการ

ทางาน

– อรยาบทในการทางาน

• ปญหาความปลอดภยในการ

ทางาน

– ไดรบสารเคมเปนพษ

– เครองจกร เครองมอทเปน

อนตราย

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต 2557

สถตขอมลประชากรกล มวยแรงงานของประเทศไทย

หวขอในการบรรยาย

สถตขอมลประชากรกล มวยแรงงานของประเทศไทย

สถานการณการเจบปวยดวยโรคจากสารกาจด

ศตรพชในประเทศไทย

นโยบายกรมควบคมโรคในการดแลสขภาพเกษตรกร

• เมอพจารณาถงปญหา

ความไมปลอดภยในการ

ทางาน พบวา

– แรงงานนอกระบบ

สวนใหญไดรบ

สารเคมเปนพษมาก

ทสด รอยละ 62.7

– รองลงมา คอ

เครองมอ

เครองจกรทเปน

อนตราย รอยละ

17.2 ทมา: สานกงานสถตแหงชาต 2557

สถตขอมลประชากรกล มวยแรงงานของประเทศไทย

ป

จานวนผ ไดรบการคด

กรอง(คน)

เสยงและ/หรอไม

ปลอดภย(คน)

รอยละผลเสยงและ/

หรอไมปลอดภย

2554 533,524 173,243 32.47

2555 244,822 75,749 30.94

2556 314,805 96,227 30.57

2557 317,051 107,820 34.00

(ทมาขอมล: ผลการดาเนนงานดานอาชวอนามยภาคเกษตร ป 2554-2557

สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

สถานการณการเจบปวยดวยโรคจากสารกาจดศตรพชในประเทศไทย

ขอมลการตรวจคดกรองสารเคมกาจดศตรพชในกล มเกษตรกร ป 2554-2557

ป

จานวน รพ.สต.

ทงประเทศ

จานวน รพ.สต. ทจดบรการ

คลนคสขภาพเกษตรกร

(แหง)

รอยละของคลนค

สขภาพเกษตรกร

2555 9750 18 0.18

2556 9783 1092 11.16

2557 9769 1841 18.85

(ทมาขอมล: ผลการดาเนนงานดานอาชวอนามยภาคเกษตร ป 2555-2557

สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

สถานการณการเจบปวยดวยโรคจากสารกาจดศตรพชในประเทศไทย

ขอมลการจดบรการคลนคสขภาพเกษตกร ป 2555-2557

ขอมลการเจบปวยของกลมแรงงานทงในและนอกระบบของประเทศไทย

จากสถตผมาใชบรการสถานบรการสาธารณสขทมอาการของโรคและเกยวของกบการประกอบอาชพ เปนเกษตรกรสงถง รอยละ 24.2 เมอพจารณาผปวยดวยโรคจากการทางานในอาชพตางๆทไดรบรายงานตามกลมโรค พบวา กลมโรคทมการรายงานมากตามลาดบไดแก

• กลมโรคกระดกและกลามเนอ รอยละ 45.0 (เฉลย 1898 รายตอป)

• กลมพษจากสตว รอยละ 24.5 (เฉลย 1033 รายตอป)

• กลมโรคผวหนง รอยละ 20.3 (เฉลย 855 รายตอป)

• กลมพษจากพช รอยละ 4.2 (เฉลย 176 รายตอป)

• กลมโรคปอดและทางเดนหายใจ รอยละ 2.7 (เฉลย 114 รายตอป)

• กลมสารกาจดแมลงศตรพช รอยละ 1.6 (เฉลย 66 รายตอป)

• กลมพษจากพช รอยละ 0.9 (เฉลย 35 รายตอป)

• โดยมแนวโนมการรายงานผปวยในแตละกลมโรคมากขน

(ทมาขอมล: สานกระบาดวทยา 2546 - 2552)

11

สถานการณการเจบปวยดวยโรคจากสารกาจดศตรพชในประเทศไทย

ตารางแสดงขอมลจานวนผ ปวยจากสารเคมกาจดศตรพช

ป ค.ศ. 2010-2013

-

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

8,000

2010 20112012

2013

1,821

3,753

7,806 7,506

แหลงอางอง:สานกนโยบายและยทธศาสตร

เงอนไข: ดงขอมล ICD10 T600-T609 จากฐานขอมล43 แฟมมาตรฐาน

• ป พ.ศ.2546-2555(

ค.ศ.2003-2012) ผปวย

ไดรบพษจากสารเคมปองกน

กาจดศตรพช เฉลยปละ

1,734 ราย

ทมา สรปรายงานการเฝาระวงโรค ประจาป 2555 สานกระบาดวทยา

สถานการณการเจบปวยดวยโรคจากสารกาจดศตรพชในประเทศไทย

อตราปวยจากการไดรบพษจากสารเคมปองกนกาจด

ศตรพช ป 2003-2012

• ป พ.ศ.2555(ค.ศ.2012) มรายงานผปวยไดรบสารพษจากสารปองกนศตรพชจากการทางานและสงแวดลอม จานวน 1,509 ราย

• อตราปวย 2.35 ตอประชากรแสนคน

• ไมมรายงานผเสยชวต พบผปวยตลอดป

• มรายงานสงขนในเดอนพฤษภาคม-สงหาคม

ทมา สรปรายงานการเฝาระวงโรค ประจาป 2555

สานกระบาดวทยา

สถานการณการเจบปวยดวยโรคจากสารกาจดศตรพชในประเทศไทย

อตราปวยจากการไดรบพษจากสารเคมปองกน

กาจดศตรพช ป 2003-2012

หวขอในการบรรยาย

สถตขอมลประชากรกล มวยแรงงานของประเทศไทย

สถานการณการเจบปวยดวยโรคจากสารกาจดศตรพชใน

ประเทศไทย

นโยบายกรมควบคมโรคในการดแลสขภาพเกษตรกร

นโยบายสนบสนนในการดแลสขภาพเกษตรกร

สมชชาสขภาพแหงชาตยทธศาสตรแรงงานนอกระบบ

ตามมตสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท 4 ป

2554 มต ท 6 เรองการเขาถงบรการ

อาชวอนามยเพอสขภาพและความปลอดภยของ

คนทางาน ในภาคอตสาหกรรมและการบรการ

ขอใหกระทรวงสาธารณสข โดยกรมควบคม

โรค เปนหนวยงานหลกดาเนนการพฒนา

รปแบบการจดบรการดานอาชวอนามย และอา

ชวเวชศาสตร ใหมคณภาพ ครอบคลมและ

เขาถงไดงาย เปนไปตามมาตรฐาน ทงบรการ

เชงรกและเชงรบ

เนนเรองการพฒนาการจดบรการ อาชวอนามย

แกแรงงานนอกระบบ โดยใหกระทรวง

สาธารณสขเปนหนวยงานหลก ในการนาเสนอ

สถานการณภาพรวมเนองจากเปนหนวยงานทม

เจาหนาทสาธารณสขของ รพ.สต. และอสม. ซงม

ความใกลชดกบเกษตรกรในแตละพนทไดทาการ

ตรวจประเมนความเสยงตอการเจบปวย

เนองจากอบตเหตจากการทางานโดย

บรณาการการทางานรวมกบสปสช. , สสส. และ

สานกความปลอดภย กระทรวงแรงงาน

นโยบายสาคญทสนบสนนการดาเนนงานดแลสขภาพเกษตรกร

17

นโยบายกรมควบคมโรคในการดแลสขภาพเกษตรกร

ป 2554 : โครงการเกษตรกรปลอดโรค ผบรโภคปลอดภย สมนไพรลางพษ

กายจตผองใส

ป 2555 : สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมการพฒนารปแบบ

การดแลสขภาพเกษตรกรแบบครบวงจร ดาเนนการในพนท 3 จงหวด คอ

สพรรณบร บรรมย และอทยธาน รวมทงหมด 18 รพ.สต. ซงจะมรปแบบ

การจดบรการทงเชงรกและเชงรบ

ป 2556 : กรมควบคมโรค มนโยบายในการขยายการดาเนนงานคลนก

สขภาพเกษตรกร ไปทกจงหวด อยางนอยจงหวดละ 1 อาเภอ อาเภอละ 1 รพ.

สต.

ป 2557 : กรมควบคมโรค สนบสนนใหรพสต. และ/ PCU ของ รพช. มการ

จดบรการอาชวอนามย(คลนกสขภาพเกษตรกร)รอยละ 10 ของหนวยบรการ

ทมในจงหวด ภายใตจดเนนของกรมควบคมโรค

ในระบบประกน

สงคม 14.8 ลานคน

กลมผไดรบผลกระทบ

ตอสขภาพจากสงแวดลอม

กลมผประกอบอาชพ (39.6 ลานคน)

กรอบแนวคด : โรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพ (Occ.) & สงแวดลอม (Env.)

เฝาระวงฯ และเตรยมพรอม

ตอบโตภาวะฉกเฉนดาน Env. การเฝาระวงฯ และเตรยมพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนดาน Occ.

บรการเวชกรรมสงแวดลอม บรการอาชวอนามย

การดแลสขภาพตามกลมวย

อตสาหกรรมเกษตรกรรม

15.1 ลานคนบรการ

แรงงานนอกระบบ

24.8 ลานคน

กลม

เปราะบาง

กลมท

อาศยใน

พนทเสยง

กลม

ผบรโภค

-เดก

-คนชรา

-ผเจบปวย

-สตรม

ครรภ

กลมเปาหมาย

18

ราชการ

1 ลานคน

จดเนนการดาเนนงานดานโรคและภยสขภาพ

จากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ป 2557 - 2558

“วยทางานปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข”(ภาคเกษตรกรรม)

1

จดเนน 5 ป และกรอบการจดทาแผนปฏบตการ กรมควบคมโรค ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2557-2558

20

NHL4 ผลสมฤทธระบบการพฒนาคณภาพตอเนองการปองกน ควบคมโรค: “อาเภอควบคมโรคเขมแขงแบบย งยน”

HL1 การพฒนาเชงระบบHL101 กลไกการเฝาระวง ตอบสนองตอโรคและภยสขภาพ ภาวะปกตและฉกเฉนHL102 การจดการความร การรบรองมาตรฐาน และการประเมนเทคโนโลย HL103 การพฒนาสมรรถนะกาลงคนดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

แผนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพHL2 โรคไมตดตอและปจจยเสยง

HL201 ลดปจจยเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดและเบาหวานHL202 ปองกนควบคมปจจยเสยงการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล ตอการบาดเจบ และโรคมะเรงHL203 ปองกนควบคมปจจยเสยงการบรโภคยาสบ ตอการเกดโรคสาคญ เชน โรคถงลมปอดอดก น โรคมะเรง HL204-205 ปองกนควบคมปจจยเสยงตอการบาดเจบ ใน 3 เร องหลก ไดแก การบาดเจบจากอบตเหตทางถนน ความรนแรงในครอบครว จมนาตาย

HL3 โรคจากอาชพและสงแวดลอม

HL301-302 วยทางานปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข (ในภาคอตสาหกรรม และภาคเกษตรกรรม)

HL4 โรคตดตอ

HL401 ปองกนควบคมโรคไขเลอดออกเชงรกในพนทเสยง

HL402 ปองกนควบคมโรควณโรคเชงรก ในพนทเปาหมาย

HL403 ปองกนและแกไขปญหาเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธในประชากรกลมเปาหมายเฉพาะ

HL404-405 ปองกนควบคมโรคตดตออบตใหม อบตซา เนนประชากรกลมเสยง

: หด , มอ เทา ปาก

ปลอดโรค บรณาการการดาเนนงานทงโรค CD & NCD & Env.-Occ. ผานการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชน(คลนกสขภาพเกษตรกร)

ปลอดภย 1. ปลอดภยจากสารกาจดศตรพช โดยการปรบเปลยนพฤตกรรมใหถกตอง

1.1 อาน ใส ถอด ทง ปลอดภยจรง จากพษสารเคมกาจดศตรพช (สวมอปกรณปองกน ขณะฉด พน และอาบนา หลงฉดพน)

1.2 การบรโภคพช ผก ผลไมทไมใช สารกาจดศตรพช2. สอสารความเสยงและสรางความตระหนกของพฤตกรรมสขภาพ ดานการยศาสตร (กระดก+กลามเนอ)

วยทางานปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข (ภาคเกษตรกรรม)

3

เปาหมาย

เปาหมายลดโรค

ระยะ 5 – 10 ป อตราปวยดวยโรคพษสารกาจดศตรพชลดลงเหลอ 11 ตอแสนประชากร

UC

(ป 2558 ไมเกน 14 ตอแสนประชากร UC)

ระยะ 1-5 ป เกษตรกรตรวจพบวามความเสยงและ/หรอไมปลอดภยตอพษสารกาจด

ศตรพช ลดลง รอยละ 2 ตอป ( เปาหมายป 58 รอยละ 32)

เปาหมายการดาเนนงาน (ป 2558 - 2561)

1. รพสต. และ/ PCU ของ รพช. ในเขตทมการดาเนนงานคลนกสขภาพเกษตรกร

(เพมขนปละอยางนอย รอยละ 10 ของ รพสต. ในแตละจงหวด) (ป 58 เปาหมายรอยละ

20)

2. รพสต. สามารถใหบรการอาชวอนามยไดตามมาตรฐานอยางนอยขนเรมตนพฒนา

(ป 58 เปาหมาย รอยละ 5 ของ รพสต. ในพนทเสยง)

4

ปญหาและอปสรรค

๑. ภาระงานของ รพ.สต.มจานวนมาก และงานภาคเกษตร ไมใชตวชวดของ

จงหวด การรายงานผล จงอาจลาชา

๒. แบบรายงานมจานวนมาก บางครงไปเพมภาระใหพนท

๓. ทางสานกฯสนบสนนเพยงชดตรวจคดกรอง แตไมสนบสนนงบดาเนนการ

อน เชนการลงพนทจดกจกรรม ฯลฯ ทาใหทาง รพ.สต ตองของบจากแหลงอน ทา

ใหการดาเนนงานลาชา

๔. รพสต.มความตองการวสดวทยาสาสตรมากกวาทสานกฯและสคร.จดให

เนองจากจานวนเกษตรกรเขารวมโครงการมจานวนมาก และเครอขายไมมงบ

สนบสนน

15 โครงการหลกของกรมควบคมโรค

ปงบประมาณ พ.ศ. 2558

“การปองกนควบคมปจจยเสยงตอโรคจากการประกอบอาชพและ

สงแวดลอม”

• กรมควบคมโรค โดยสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

ไดจดทาแผนงานเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคภาคเกษตรกรรม โดยใน

แผนงานภาคเกษตรกรรมนนไดดาเนนการผานการจดบรการอาชวอนามย

ใหกบกลมเกษตรกรและแรงงานชมชนผานการดาเนนงานคลนกสขภาพ

เกษตรกร ซงในการบรณาการในกลมวยทางานของกระทรวงสาธารณสข

ป 2558 เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาและดาเนนการผานเครอขาย

สาธารณสข

เปาหมายการดาเนนงาน ป 2558

• อตราปวยดวยโรคพษสารเคมกาจดศตรพชลดลง อยางนอยรอยละ 1 จากป

ทผานมา (ใชฐานขอมล ICD 10 ของ สนย.)

• รอยละของเกษตรกรทมผลการตรวจพบวาเสยงและไมปลอดภยตอพษ

สารเคมกาจดศตรพช ไมเกนรอยละ 32

• - รอยละ 70 ของเกษตรกรกลมเสยงมพฤตกรรมการใช สารเคมกาจด

ศตรพชทถกตอง (อาน ใส ถอด ทง)

• รอยละ 20 ของ รพสต. และ / PCU ของรพช. ในเขตทมการดาเนนงาน

คลนกสขภาพเกษตรกร (เพ มขนอยางนอยรอยละ 10 ของ รพสต. ในแตละ

จงหวด)

มาตรการทสาคญในการดาเนนงาน

มาตรการระดบกรม/ระดบสานก มาตรการระดบเขต/ระดบจงหวด

1.พฒนาแนวทางการดาเนนงานขอมล/

แลกเปลยนขอคดเหนการเฝาระวงฯ

2.สนบสนนเสรมสรางความเขมแขงการ

จดการเฝาระวงปองกน ควบคมโรคและภย

สขภาพจากการประกอบอาชพ

3.พฒนาผลตภณฑการเฝาระวง ปองกน

ควบคมโรคและภยสขภาพฯ

4.สนบสนน ตดตามการดาเนนงานของ สคร.

และเครอขาย

1.สนบสนน เสรมสรางศกยภาพและความ

เขมแขงการจดระบบเฝาระวง ปองกน

ควบคมโรคและภยสขภาพ

1.1 ตดตาม ประเมนผลการดาเนนงานคลนก

สขภาพเกษตรกร

1.2 พฒนาศกยภาพเครอขายในการดแล

สขภาพเกษตรกรของหนวยงานสาธารณสข

กบเครอขายเกษตรอนทรย และหนวยงาน

ทองถน อบต.,อปท.เครอขายใหกบเจาหนาท

ในพนท

สงสนบสนนการดาเนนงาน ป 2558

• การสนบสนนองคความรการตรวจคดกรอง โดยกระดาษทดสอบ

พเศษ Reactive paper สาหรบเจาหนาทสาธารณสขในหนวย

บรการสขภาพปฐมภม

• การตดตามประเมนผลการฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภย

สขภาพ จากการประกอบอาชพและสงแวดลอม(ภาคเกษตรกรรม)

• การสนบสนน Reactive paper

• การสนบสนนวทยากร/ใหคาปรกษา/แนะนา ในการดาเนนงาน

28282828

ทอย : สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม อาคาร 5 ชน 6

ตกกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ถนนตวานนท ตาบลตลาดขวญ

อาเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000

Web site : www.envocc.ddc.moph.go.th

Facebook : สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

Tel. : 02-590-4380 Fax. : 02-590-4388, 02-591-8180